SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

14

description

Wielki Post dla chrześcijan jest czasem zadumy, refleksji nad własnym życiem, próbą poukładania systemów własnych wartości. Skłania do zatrzymania się w biegu i zastanowienia się, co w życiu jest najważniejsze. Pomocą w tych działaniach jest liturgia kościelna, bardzo rozbudowana, obfitująca w mnóstwo symboli. Nieczęsto mamy możliwość głębszej refleksji nad tekstami i działaniami liturgicznymi. Wprowadzeni przez rodziców w sens wiary, często zatrzymujemy się na pewnym poziomie, nie rozumiejąc ogromnej głębi teologicznej wypływającej z liturgii wielkopostnej.

Transcript of SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

Page 1: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO
Page 2: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

Skazany na śmierć

Historia męki i zmartwychwstania

Pańskiego

Page 3: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

SPIS TREŚCIWSTĘP......................................................................................9

ROZDZIAŁ IPosypmy głowy popiołem... – Środa Popielcowa..................................11Środa Popielcowa...................................................................................................13Liturgia Środy Popielcowej.....................................................................................14Jędrzej Kitowicz – O Wstępnej Środzie.................................................................16Pieśni, hymny, modlitwy.........................................................................................18

Bądź mi litościw............................................................................................................18De profundis..................................................................................................................19Ja, nędzny proch............................................................................................................20O Najświętszéj Maryi Pannie Bolesnéj.........................................................................21Miłosierdziem Twoim, Panie..........................................................................................23Misere mei deus............................................................................................................24Pamiętaj o człowiecze...................................................................................................26Posypmy głowy popiołem..............................................................................................28Przed oczy Twoje...........................................................................................................28Racz ku nam, Boże........................................................................................................29Ukrzyżowany Jezusie Panie...........................................................................................30W smętny Popielec........................................................................................................31

ROZDZIAŁ II Modlitwa, post, jałmużna – Wielki Post.................................................33Wielki Post..............................................................................................................35Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych..................................................................................................39Orędzie Ojca Świętego Jana Pawła II na Wielki Post 2005 roku..........................45Orędzie Ojca Świętego Benedykta XVI na Wielki Post 2012 roku..........................49Gorzkie Żale...........................................................................................................53Gorzkie Żale – nabożeństwo..................................................................................55Pieśni, hymny, modlitwy.........................................................................................64

Cyrenejczyku miły, pozwól, że się ciebie....................................................................64Hymn nieszporny na Niedziele Postne.........................................................................65O Jezu, Jezu, ja proszę.................................................................................................66Jezu mój litościwy!........................................................................................................67Jezu, przez Twe Przemienienie......................................................................................68Któż opłakać godnie może............................................................................................68Lament serdeczny w mém sercu zawsze trwa bez odmiany.........................................69Miłosierdziem Twoim Panie...........................................................................................70Nie gardź, Twórco miłosierny........................................................................................70Nawróć się, ludu, w pokorze.........................................................................................70O duszo prawowierna, upadnij na kolana...................................................................71O duszo wszelka nabożna.............................................................................................72

Page 4: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

O Głowo krwią zbroczona, bólu i żałości...................................................................72O Jezu Nazareński, rozwiąż rękę Swoją........................................................................73O serce kamienne, ach skruszże się..............................................................................74O święty Jezu! Cóżeś Ty przewinił?................................................................................75Pana mego rany drogie!.................................................................................................76Płacz płacz kto żyw, patrząc na dziw...........................................................................76Pozwól mi Twe męki śpiewać........................................................................................77Rozmowa grzesznika z Panem Jezusem Ukrzyżowanym.............................................78Spuść z ran Twoich kroplę, Jezu Chryste Panie............................................................79Ty, któryś gorzko na krzyżu umierał..............................................................................80Ukrzyżowany Jezusie Panie!..........................................................................................80W trzydziestym roku Chrystus Pan................................................................................81Zawitaj Krzyżu święty, pociecho jedyna........................................................................82Zawitaj, Ukrzyżowany...................................................................................................83

ROZDZIAŁ IIIWjeżdża Król nasz... – Niedziela Palmowa............................................85Niedziela Palmowa................................................................................................87Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.................89Jędrzej Kitowicz – O Kwietnej Niedzieli.................................................................93Pieśni, hymny, modlitwy.........................................................................................94

Chrystus wodzem..........................................................................................................94Pan uroczyście wkracza do świątyni.............................................................................94Dziatki żydowskie z roszczki oliwnymi.........................................................................95Dzieci hebrajskie niosąc gałązki oliwne........................................................................95Hosanna, Synowi Dawidowemu....................................................................................96Hymn do Chrystusa Króla..............................................................................................96Jasność wielka po świecie.............................................................................................96Jerozolimo, chwal Pana.................................................................................................97Pieśń się rozlega............................................................................................................97Wjeżdża Król nasz.........................................................................................................98Wszechmogący, dobry Panie.........................................................................................99Psalm 47......................................................................................................................100Bóg na tronie królewskim............................................................................................100Z nieba zesłany............................................................................................................101

ROZDZIAŁ IVLudu, mój ludu, cóżem ci uczynił?... – Droga Krzyżowa......................103Droga Krzyżowa...................................................................................................105Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.................109Droga Krzyżowa – stacje......................................................................................117Kard. Stefan Wyszyński – Rozważania Drogi Krzyżowej......................................123Pieśni do Drogi Krzyżowej..............................................................…...................132

Droga Krzyżowa (Wg „Śpiewnika Wrocławskiego”)....................................................132Droga Krzyżowa (Wg „Zupełnego śpiewnika i książki do nabożeństwa”)...................134Droga Krzyżowa (Wg „Zupełnego śpiewnika i książki do nabożeństwa”)....................135

Page 5: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

Droga Krzyżowa (Wg „Katechizm pośredni i książka do nabożeństwa...”)...............138Droga Krzyżowa (Wg „Zupełnego śpiewnika i książki do nabożeństwa”)..................139Droga Krzyżowa (Tekst za: J. Szyc, „Chwalmy Pana. Modlitewnik i śpiewnik dla wszystkich”)...........................................................................................................140Droga Krzyżowa (Ks. F. X. Głodkiewicz, „Śpiewnik Liturgiczny”)...............................141Droga Krzyżowa (Wersja z Kancyonału Katolickiego)................................................142Droga Krzyżowa (Tekst i melodia za: A. Chadam, „Śpiewnik Kalwaryjski”)................144

ROZDZIAŁ VRozmyślajmy dziś, wierni chrześcijanie – Wielki Tydzień i Triduum Paschalne............................................................................151Wielki Tydzień......................................................................................................153Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................157Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa................161Jędrzej Kitowicz – O ciemnej Jutrzni i Wielkiej Środzie.....................................171Triduum Paschalne................................................................................................173Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................177Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................179Wielki Piątek.........................................................................................................181Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................183Wielki Piątek – Liturgia Męki Pańskiej................................................................187Jędrzej Kitowicz – O procesjach i grobach wielkopiątkowych............................197Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................201Pieśni, hymny, modlitwy.......................................................................................202

Daj nam, Chryste, wspomożenie..................................................................................202Gdy miły Jezus był w Betanii.....................................................................................202Już Cię żegnam............................................................................................................204Najmilszy Synu Chrystusie...........................................................................................204Krzyżu święty nade wszystko.......................................................................................206O Maryjo, cóż tak narzekasz........................................................................................207Spłyńcie dziś, spłyńcie wszech matek żale..................................................................209Stabat Mater dolorósa..................................................................................................210Wiatr w przelocie skonał chyży..................................................................................211Witaj, Matko uwielbiona.............................................................................................212Żałosne kwilenie, mili chrześcijanie............................................................................220Chleb niebiański dał nam Pan......................................................................................222Gdy wieczerzę w dzień przaśników ostatnią odprawował..........................................223Mądrość stół zastawiła.................................................................................................224Pan wieczernik przygotował........................................................................................225Panie dobry jak chleb..................................................................................................226

Page 6: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

Kielich Przymierza to Krew Zbawiciela......................................................................226Sław języku chwalebnego............................................................................................227Tyś w wieczerniku Chlebem się stał...........................................................................228Ubi caritas...................................................................................................................228W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie...................................................................229Witam Cię, witam Przenajświętsze Ciało....................................................................229Ach, mój Jezu, jak Ty klęczysz w Ogrojcu zekrwawiony..........................................230Psalm XXI. Deus, Deus meus respice in me.................................................................231Bóg-Człowiek skonał!..................................................................................................233Chrześcijanie przystępujcie.........................................................................................234Dobranoc, Głowo święta.............................................................................................235Dokądże śpieszysz......................................................................................................236Jezu Chryste, Panie miły..............................................................................................236Jezusa Judasz przedał za pieniędze nędzne...............................................................237Już Chrystus życie zakończył.......................................................................................238Już ma być zamordowany Baranek niepokalany.........................................................239Już zdejmują martwe z krzyża Jezusowe ciało............................................................240Krzyżu Chrystusa, bądźże pochwalony.......................................................................241Ludu, mój ludu, cóżem ci uczynił?..............................................................................242Najsłodszy Jezusie, zmiłuj się nade mną....................................................................243O Krwi najdroższa, o Krwi odkupienia........................................................................245Odszedł Pan miłościwy...............................................................................................246Odszedł Pasterz od nas...............................................................................................246Wisi na krzyżu Pan Stwórca nieba...............................................................................247Zbliżam się k’Tobie, Jezu mój kochany......................................................................248Zbliżam się w pokorze i niskości swej.........................................................................249

ROZDZIAŁ VITę pamiątkę, o Chryste, godzien twojej męki wspominam... – Wigilia Paschalna............................................................................251Wigilia Paschalna.................................................................................................253Liturgia Wigilii Paschalnej....................................................................................255Pieśni, hymny, modlitwy......................................................................................266

Będziecie czerpać ze zdrojów zbawienia..................................................................266Chrystus Pan zmartwychwstał....................................................................................266Całuję Twoje dłonie, Panie.........................................................................................266Ciebie Boga wysławiamy............................................................................................267Com przyrzekł Bogu przy chrzcie raz.........................................................................268Dziękujcie Panu, bo jest dobry...................................................................................268Exsultet..........................................................................................................269Niech zstąpi Duch Twój i odnowi ziemię...................................................................271Otrzyjcie już łzy, płaczący.........................................................................................272Radosna Światłości.....................................................................................................273Radośnie Panu hymn śpiewajmy................................................................................274Śpiewajmy Panu, który moc okazał............................................................................275Wesoły nam dziś dzień nastał....................................................................................276Zwycięzca śmierci, piekła i szatana..........................................................................277

Page 7: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

ROZDZIAŁ VIIWesoły nam dzień dziś nastał! – Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego...........................................................................................279Wielka Niedziela..................................................................................................281Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................285Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa................293Jędrzej Kitowicz – O rezurekcji............................................................................299Pieśni, hymny, modlitwy.......................................................................................300

Ad cenam Agni providi................................................................................................300Ad regias Agni dapes....................................................................................................303Alleluja! Biją dzwony...................................................................................................303Alleluja, żyje Pan.........................................................................................................303Alleluja, Jezus żyje.......................................................................................................304Alleluja! Jezus żyje!......................................................................................................304Bóg nasz wszechmogący.............................................................................................305Chrystus zmartwychwstan jest.....................................................................................306Ciesz się, Królowo Anielska.........................................................................................307Cum Rex gloriae..........................................................................................................307Dnia tego świętego Wielkanocnego............................................................................307Dzień ten jest pełen wesela..........................................................................................308Dziś Chrystus, Król wiecznej chwały...........................................................................308Dziś nam nastał dzień ozdobny..................................................................................309Gdy Król wiecznej chwały...........................................................................................310Jak Pan ślubował..........................................................................................................310Królu z wieków królujący............................................................................................311Jezu na krzyżu rozpięty...............................................................................................311Królowo nieba.............................................................................................................312Maryję pozdrawiać trzeba...........................................................................................312Nieba i ziemi Królowa.................................................................................................313Niech dziś wszyscy ludzie wesoło zaśpiewają............................................................313Nie zna śmierci Pan żywota.........................................................................................314O dniu radosny, pełen chwał......................................................................................314O filii et filiae..............................................................................................................315O, Zmartwychwstały, grób zniszczyłeś swój...............................................................315Od Magdaleny płaczącej.............................................................................................316Odsunięty ciężki głaz..................................................................................................316Pan Chrystus zmartwychwstał ninie............................................................................317Pan Jezus Chrystus wstał zmartwych..........................................................................317Przy uczcie Baranka....................................................................................................318Raduj się z nieba Królowa...........................................................................................318Radujmy się, chrześcijanie!..........................................................................................319Radujmy się, weselmy się!...........................................................................................320Salve festa dies............................................................................................................321Surrexit Christus hodie................................................................................................322Te są cuda...................................................................................................................323Trzeciego dnia wstał Zbawiciel...................................................................................324

Page 8: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

Victimae paschali laudes.............................................................................................325Twórco światła, Ciebie głoszą....................................................................................327Vidi aquam egredientem de templo.............................................................................327Wesel się, Królowo miła..............................................................................................328Wesel się, Królowo rajska............................................................................................328Wesel się, ludu strapiony..............................................................................................329Wesel się, Nieba Królowa............................................................................................329Wesel się, niebios Królowo..........................................................................................330Wesoły nam dzień nastał.............................................................................................330Witaj, Rano prawej Nogi!............................................................................................331Wstał Pan Chrystus Zmartwych ninie...........................................................................331Wysławiajmy Chrysta Pana..........................................................................................333Złóżcie troski żałujący.................................................................................................334Zorza prowadzi dzień biały........................................................................................335Zmartwychwstał Chrystus chwalebnie........................................................................336Żyw już jest śmierci Zwyciężyciel...............................................................................337

ROZDZIAŁ VIIISłowniczek pojęć związanych z czasem Wielkiego Postu i Wielkiejnocy.....................................................................................339

Page 9: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

12

Page 10: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

ROZDZIAŁ I – POsyPmy gŁOwy POPIOŁem. . . – ŚRODA POPIelcOwA

13

ŚRODA POPIELCOWAŚroda Popielcowa, zwana również Popielcem, to według kalendarza chrześ- cijańskiego pierwszy dzień Wielkiego Postu. W staropolsce nazywana była także Wstępną Środą. Przypada na 46 dni kalendarzowych przed Wielkanocą.

POSyPmy głOWy POPIOłEm...Jest to dzień pokuty. Dawniej wierni, którzy popełnili grzech ciężki, rozpoczynali publiczną pokutę w Kościele. Zakładali szaty pokutne, a głowy posypywali popiołem. Gdy zwyczaj pub-licznej pokuty zanikł, kapłani zaczęli posypywać popiołem głowy wszystkim wiernym. Według obrzędów katolickich tego dnia kapłan czyni popiołem znak krzyża na głowie wiernego, mówiąc jednocześnie: „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz” lub „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię, natomiast w Polsce praktykowane jest również posypanie głowy popiołem. Ten sym-bol ma przypominać człowiekowi o kruchości jego życia i nieuchronnej śmierci, ale też kierować serce i wzrok ku wartościom nieprzemijającym, które Bóg przygotował dla nas w wieczności.Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty, celebrowany w Środę Popielco-wą, znany był w wielu kulturach i tradycjach, m.in. w starożytnym Egipcie, u Arabów i w Grecji. Popiół według żydowsko-chrześcijańskiej tradycji symbolizuje znikomość, przemijalność, śmiertel-ność, żałobę, ból i ułomność życia ludzkiego, z drugiej jednak strony, w związku z Chrystusem jest to także znak oczyszczenia, odrodzenia i zmartwychwstania, jako że Bóg stworzył człowieka z prochu ziemi i odrodził go w Chrystusie do nowego życia. W liturgii tradycja ta pojawiła się w VIII wieku. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X wieku. W XI wieku papież Urban II uczynił go zwyczajem obowiązującym w całym Kościele katolickim. Ustalono również, że popiół będzie pochodził z palm poświęconych w Niedzielę Palmową z ubiegłego roku.Do ciekawostek można zaliczyć, że na Górnym Śląsku popiołem ze Środy Popielcowej posypy-wano pola i sadzonki kapusty, co miało zapewnić dobre plony. Na Podhalu zachowała się pamięć o magicznych zakazach, mówiących o powstrzymaniu się w Środę Popielcową od szycia oraz wykonywania prac związanych z lnem i owczą wełną*.

CzAS PRzEmyŚLEń I POSTAnOWIEńTen dzień każdy człowiek powinien wykorzystać na tak potrzebne wszystkim przemyślenia. To czas zamyślenia i smutku. Wszyscy przypominają sobie swoje własne złe uczynki i to, co mogli zrobić lepiej. Takie myśli powinny jednak przynieść nie rozpacz i frustrację, ale przede wszystkim oczyszczenie, gdyż przyznanie się przed samym sobą do błędów pomaga zrozumieć swoje wady i jednocześnie ułatwia walkę z nimi. To czas podejmowania wyrzeczeń i postanowienia poprawy.W tym dniu każdy katolik powinien poświęcić się drugiemu człowiekowi i czynić tak przynajmniej przez cały okres Wielkiego Postu, a jeśli jest na tyle silny, to także przez całe swoje życie. Ludzie chętniej dają jałmużnę, wspierają różne organizacje charytatywne oraz wrzucają do kościelnych puszek więcej pieniędzy niż zwykle. Obiecują, że będą lepszymi dla drugich. To niezwykle ważny aspekt tego święta. W ten zwyczaj wpisuje się także apel naszego polskiego papieża, Jana Pawła II, który nawoływał o pokój na świecie.

POSTW Środę Popielcową katolików obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, z której zwolnione są tylko dzieci do 14 roku życia. Dorośli między 18 a 60 rokiem życia muszą przestrzegać postu ścisłego, co oznacza ograniczenie liczby posiłków do trzech (jednego do syta oraz dwóch skromnych).Prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych obowiązku uczestniczenia w tym dniu w Eucharystii, chociaż jest to powszechną praktyką, z której nie powinno się rezygnować bez ważnej przyczyny. * Za: K. Kwaśniewicz, „Zwyczaje doroczne polskich górali karpackich”, Bielsko-Biała 1998.

Carl Spitzweg, Środa Popielcowa (1855-1860), Staatsgalerie Stuttgard, Niemcy.

Page 11: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

14

LITURgIA ŚRODy POPIELCOWEJNawracajcie się i wierzcie w Ewangelię. Komentarze do liturgii i modlitwa wiernych.

WPROWADzEnIE DO LITURgIIRazem z całym Kościołem rozpoczynamy okres wielkopostnej pokuty. W Środę Popielcową sta-jemy wszyscy jako grzesznicy, którzy potrzebują Bożego miłosierdzia, przebaczenia i oczyszczenia. Przez czterdzieści dni będziemy przygotowywać nasze serca na wielkie święta Śmierci i Zmartwych-wstania Chrystusa. Przez śmierć i zmartwychwstanie Chrystus pojednał świat z Ojcem, a my także i teraz, mocą tego wydarzenia możemy uzyskać odnowienie więzi, jaką nawiązaliśmy z Bogiem w chwili chrztu świętego.

Akt pokuty, którym zwykle rozpoczynamy Mszę świętą, będzie dzisiaj związany z obrzędem posy-pania popiołem.

Witold Wojtkiewicz, Medytacje. Popielec (1908), Muzeum Narodowe, Kraków, Polska.

Page 12: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

ROZDZIAŁ I – POsyPmy gŁOwy POPIOŁem. . . – ŚRODA POPIelcOwA

15

WPROWADzEnIE DO LITURgII SłOWA„Oto teraz czas upragniony, oto teraz dzień zbawienia”. Przez czyny miłości, modlitwę i post Chrystus wzywa nas do prawdziwego nawrócenia. Pokuta ma być wyrazem naszej dobrej woli. Mamy rozdzierać serca, a nie szaty. Te cechy pokuty chrześcijańskiej podają dzisiejsze czytania Pisma świętego. Jest to program naszego przygotowania do odnowienia przymierza z Bogiem.

WPROWADzEnIE DO ObRzĘDU POSyPAnIA POPIOłEm„Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Na znak naszego nawrócenia i pokuty przyjmiemy teraz popiół na nasze głowy. Jest to gest naszej pokory, bo jesteśmy słabymi ludźmi, a grzechy tak często odłączają nas od Boga. Jest to także znak naszej wiary, bo przecież jesteśmy słabi i grzeszni, a jed-nak Chrystus swoją mocą ten ludzki proch podniósł do godności dzieci Bożych. Chcemy przez pokutę wrócić do naszego Boga, bo tylko dzięki Niemu stajemy się mocni i święci, i On jeden na-daje sens naszej ludzkiej egzystencji.

mODLITWA WIERnyChRozpoczynając przygotowanie do świąt Wielkanocnych, przedstawmy Bogu nasze prośby, aby pokuta pomogła ludziom odnaleźć prawdziwe wartości, płynące z wiary.

Prośmy, aby Kościół w tym czasie pokuty niósł ludziom pojednanie z Bogiem. 1. R. Zmiłuj się, Panie, zmiłuj nad Twym ludemZa wszystkich spowiedników i rekolekcjonistów prośmy, by ich posługa ukazywała wielkie 2. Boże miłosierdzie.Prośmy, aby grzesznicy pokonali wewnętrzne opory i mogli zmartwychwstać do życia 3. z Bogiem.Za wszystkich chorych, cierpiących, więzionych, aby ich cierpienia przyczyniały się do uświęce-4. nia całego ludu Bożego.Za tych, którym brakuje środków do życia, aby wielkopostna pokuta i miłosierdzie chrześcijan 5. ulżyły ich niedostatkom.Prośmy, aby nasza pokuta i modlitwa otworzyła zmarłym (...) drogę do pełni życia z Bogiem.6. Prośmy Pana, aby nam tu zebranym dał przebaczenie, owocne przeżycie Wielkiego Postu, 7. pogłębienie wiary i doprowadził nas odnowionych do radości Zmartwychwstania.

Boże, wysłuchaj nas i przemień nasze myślenie, byśmy odnowieni przez pokutę mogli otrzymać Twoje przebaczenie, jakiego udzielasz grzesznemu ludowi. Przez Chrystusa, Pana naszego.

PRzED PREfACJąPrzez pokutę możemy wrócić do Boga, który nigdy nas nie opuszcza, ale daje nam szansę udziału w zwycięstwie Chrystusa. Dziękujmy za ten Wielki Post, za pojednanie, jakiego udziela nam Bóg w ofierze eucharystycznej i w sakramencie pokuty.

PRzED ROzESłAnIEmNa czas czterdziestodniowej pokuty, przyjmijcie Boże błogosławieństwo, aby wasze czyny miłości, modlitwa i post czynione w szczerości serca i z głęboką wiarą, pomogły wam zbliżyć się do Boga. Niech Bóg oczyszcza wasze serca i pozwoli wam przeżyć radość powrotu do domu Ojca, radość zmartwychwstania z grzechów, radość pokonania słabości.

Page 13: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

16

Jędrzej Kitowicz

O WSTĘPnEJ ŚRODzIEW ten dzień w kościołach dawano ludowi opielec, to jest przyklękającym przed wielkim ołtarzem lub przed innym pobocznym po odprawionej mszy świętej ksiądz posypował głowy popiołem z palmy w Kwietną Niedzielę święconej (nie z trupich kości, jak rozumie prostactwo) upalonym, przypominając ludowi tym sposobem, że kiedyś w proch się obró-ci, zatem żeby się do marności światowych, a tym bardziej do rozpusty nie przywiązywał, ale owszem za zbytki i swawole mięsopustne miał się przy poście świętym do pokuty. Na ten popielec zjeżdżali się i schodzili do kościołów wszyscy katolickiego wyznania, pa-nowie nawet najwięksi nigdy go nie opuszczali. Ale że nie wszyscy byli sposobni w Stępną Środę do przyjęcia tego obrządku, przeto dawano go drugi raz po kościołach, mianowicie po wsiach, w pierwszą niedzielę postu. Taka zaś była jeszcze pobożność Polaków pod pa-nowaniem Augusta III w latach początkowych, że nawet chorzy, nie mogący dla słabości przyjąć popielcu w kościele, prosili o niego, aby im był dany w łóżku.

Lecz ku końcu panowania wyżej wyrażonego króla, gdy wiara stygnąć poczęła, w młodzieży osobliwie duchem libertyńskim zarażonej, popielec ledwo miał ciżbę do siebie w kościele, i to najwięcej od pospólstwa; po domach zaś rozdawać go, gdy nicht nie prosił, w cale za-niechano. Ale natomiast nie fatygując księży swawolna młodzież rozdawała go sobie sama, trzepiąc się po głowach workami popiołem napełnionymi albo też wysypując zdradą jedni drugim obojej płci na głowy pełne miski popiołów. Ta jednak swawola nie praktykowała się

Pieter Bruegel Starszy, Walka karnawału z postem (1559), Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, Austria.

Page 14: SKAZANY NA ŚMIERĆ - HISTORIA MĘKI I ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO