SKARBY ZIOŁOWEJ APTECZKI D -...

1

P R O J E K T W S P Ó Ł F I N A N S O W A N Y P R Z E Z U N I Ę E U R O P E J S K Ą Z E Ś R O D K Ó W E U R O P E J S K I E G O F U N D U S Z U S P O Ł E C Z N E G O

D AUTOR Andrzej W. Biderman

SCENARIUSZ DLA KLAS 4-6 SP

CZAS REALIZACJI PROJEKTU 20 godzin (ok. 4 tygodni)

CEL OGÓLNY PROJEKTU

zz Pogłębienie wiedzy o świecie otaczającej nas przyrody, podkreślenie roli jaką w życiu człowieka odgrywają rośliny dziko rosnące

CELE SZCZEGÓŁOWE

zz Poznanie lokalnie rosnących roślin leczniczych, zarówno dzikich jak i ogrodowych, miejsca ich wy-stępowania, oraz zasady ich użytkowania i ochrony

zz Zbieranie i suszenie materiału zielarskiego oraz przygotowanie go do użyciazz Prezentowanie przygotowanych leków ziołowych rodzicom i społeczności szkolnej, zachęcanie do

ich stosowania

GŁÓWNE KOMPETENCJE KLUCZOWE ROZWIJANE PODCZAS REALIZACJI PROJEKTU

zz umiejętność rozumowania w sposób matematyczny oraz stosowania głównych zasad i procesów matematycznych (mierzenie, skala, ) w sytuacjach codziennych

zz umiejętność posługiwania się danymi naukowymi (oraz narzędziami i urządzeniami technicznymi) do osiągnięcia celu bądź podjęcia decyzji; umiejętność wyciągnięcia wniosku na podstawie dowodów

zz wrażliwość na skutki, jakie podejmowane działania mogą przynosić poszczególnym ludziom, ich społecznościom, a także całej Ziemi

CELE EDUKACYJNE

Są zgodne z Podstawą programową kształcenia ogólnego w zakresie: edukacji przyrodniczej, edukacji matematycznej i zajęć technicznych

PRODUKTY KOŃCOWE PROJEKTU

1. Suszarnia ziół2. Zestaw ziół, pomocnych na kilka, wybranych przez nas dolegliwości

UZASADNIENIE REALIZACJI PROJEKTU

Świat przyrody, który nas otacza jest bardzo bogaty w różne rośliny. Niektóre z nich znamy bardzo dobrze. Nie dziwi nas sałata czy marchewka. Wiemy też, że chleb robi się z pszenicy, a chipsy z ziem-niaków. Często jednak zadajemy sobie pytanie: „ale po co rośnie pokrzywa?” Nie zapominając o tym, jak ważną rolę każda roślina i zwierzę spełnia stabilizacji środowiska, którego częścią jesteśmy i my sami, proponuję tymczasem skupić się na innej, roli pokrzywy i wielu dziko rosnących roślin. Oka-zuje się bowiem, że sok ze świeżej pokrzywy reguluje wydalanie z naszego organizmu szkodliwych produktów przemiany materii oraz że zawiera znaczne ilości potasu, wapnia oraz żelazo, miedź, bor, mangan, tytan i nikiel. Ma też 2,5 razy więcej witaminy C niż cytryna! I jest bardzo przydatna w le-czeniu reumatyzmu, cukrzycy, a nawet trądziku młodzieńczego1! Czyż to nie dziwne? Okazuje się, że pokrzywa potraf i nie tylko parzyć. A takich z pozoru niepotrzebnych, a nawet kłopotliwych „sąsia-dów” mamy bardzo wielu. Dlatego zapraszamy do odkrywania leczniczych własności roślin rosnących 1 prof. Waleria Olechowicz-Stępień, prof. Eliza Lamer-Zarawska, Rośliny lecznicze stosowane u dzieci, PZWL, Warszawa 1989

SKARBY ZIOŁOWEJ APTECZKI

OPTYMALNY CZAS REALIZACJI maj - czerwiec lub wrzesień

SKARBY ZIOŁOWEJ APTECZKI D

2


ETAP PROJEKTU DZIAŁANIA/OPIS CZAS TERMINY (DZIEŃ I MIESIĄC)

UWAGI

SFORMUŁOWANIE PROBLEMU I CELÓW PROJEKTU. PLANOWANIE DZIAŁAŃ

Æ [D1] STARTER Rozpoczynamy od poczęstunku dzieci napara-mi z ziół. Zbieramy informacje o ziołach stoso-wanych w ich domach, a następnie robimy li-stę dolegliwości, na które warto znać naturalne leki. Inicjujemy powstanie ziołowej apteczki.

2 godz.

DZIAŁANIA UCZNIÓW

Æ [D2] Zbieranie informacji przez uczniów Uczniowie zbierają informacje o użytecznych roślinach rosnących w okolicy. Określają ich właściwości, zastosowanie w leczeniu, czas kwitnienia, zbioru, sposób przygotowania.

1 tydz.

1 godz.

Konsultacje z nauczy-cielem

PLANOWANIE DZIAŁAŃ

Æ [D3] Prezentacja, omówienie wyników; zaplanowanie następnych etapów pracy Po prezentacji zebranych przez grupy informa-cji przystępujemy do wspólnego planowania z przyszłości. Celem jest organizacja ziołowej apteczki i zaprezentowanie jej społeczności lo-kalnej. Dzieci indywidualnie, w parach, w gru-pach ustalają szczegółowy plan działań.

3 godz.

DZIAŁANIA UCZNIÓW

Æ [D4] Budowa własnej suszarni Æ [D5] Wyprawa po „zielone runo” Æ [D6] Przygotowanie ziół do prezentacji

i „sprzedaży” Przed wyjściem w teren uczniowie urządzają su-szarnię ziół. Aby była profesjonalna, pozyskują na jej temat informację w Internecie.Na tym etapie wyruszamy z uczniami na wypra-wę po „zielone runo”. Dzieci korzystają z wcze-śniej pozyskanej wiedzy, atlasów, notatek.Suszenie zebranych ziół odbywa się w usta-lonych optymalnych warunkach.Kolejny etap to przygotowanie ziół do pre-zentacji i „sprzedaży” – ważenie, pakowanie, wykonanie spotów reklamowych

6 godz.

4-9 dni

3 godz.1 godz.

Konsultacje spotów

PREZENTACJA Æ [D7] Prezentacja ziół i ich „sprzedaż” Kiermasz ziół połączony z poczęstunkiem naparami przygotowanymi przez uczniów, sprzedażą zestawów ziołowych.

2 godz.

REFLEKSJA Æ [D8] Podsumowanie projektu Dzieci wypełniają indywidualny arkusz re-fleksji, w posumowaniu wymieniają najcie-kawsze aspekty projektu.

2 godz.

harmonogram działań

od .

do .

od .

do .

od .

do .

od .

do .

od .

do .

od .

do .

w pobliżu. Bo jak zobaczymy nasze ogrody, łąki, pola i lasy to prawdziwa apteka.

Realizując kolejne etapy projektu, poznamy lokalne rośliny lecznicze, zarówno dzikie, jak i ogrodowe, dowiemy się jakie mają zastosowanie w lecznictwie, znajdziemy miejsca, gdzie one występują oraz nauczymy się je suszyć i przygotowywać do użycia. Poznamy też jakie są zasady ochrony dzikich roślin użytkowych oraz dowiemy się „co nieco” o ich biologii. Nauczymy się też obliczać i odmierzać równe ilości produktu. Na końcu zmierzymy się też z trudnym światem marketingu.



3

SFORMUŁOWANIE PROBLEMU I CELÓW PROJEKTU

2 GODZ.

CEL: postawienie pro-blemu i zainicjowanie projektu

POMOCE: dzbanki, kubki, tablica, kartecz-ki samoprzylepne, flamastry

D1 STARTER

PRZED LEKCJĄ PRZYGOTUJ w dzbankach napary np. z mięty, rumianku, dzikiej róży, malwy, melisy czy hibiskusa. Dla lepszego efektu można ob-

wiesić klasę pękami suszonych ziół lub sprowadzić do klasy miejscowego zielarza lub zielarkę (apte-karza?) – jeśli ktoś taki mieszka w okolicy.

Poczęstuj dzieci przygotowanymi naparami. Zapytaj jak im one smakują. Częstując zapytaj czy wie-dzą, który napar zastosować „jeśli kogoś boli brzuch”, a który „jeśli kogoś boli gardło”. Może wiedzą, co jest najlepsze „jeśli ktoś jest zestresowany”, a co dobre na wzmocnienie? Pozwól, aby dzieci porozma-wiały swobodnie, popróbowały różnych smaków, powąchały napary.

ZAPYTAJ TERAZ, „kto zna te zioła ze swojego domu?” oraz „jakie jeszcze zioła stosują rodzice lub bab-cia”. Zróbcie na tablicy listę ziół znanych dzieciom.

Zapytaj „skąd rodzice lub babcia biorą swoje zioła?”. Jeśli okaże się, że niektórzy zbierają je sami w lesie lub na łące, zapytaj „czy w okolicy jest dużo ziół?”. Doprowadź do konstatacji, że wiele ziół rośnie dziko w najbliższej okolicy, a najlepiej, że „pobliskie łąki i lasy to prawdziwa apteka”.

ZAPYTAJ TERAZ Czy dzieci chcą zrobić sobie własną apteczkę i przedstawić ją rodzicom?

ZACHĘĆ JE DO TEGO POMYSŁU. Następnie poproś dzieci by w parach porozmawiały przez 5-10 min. o najczęstszych dolegliwościach z jakimi się stykają w domu i by każda para wypisała swoje pro-pozycje osobno na rozdanych karteczkach (najlepiej samoprzylepnych). Potem poproś by przykleili swoje propozycje na tablicy. Pogrupujcie wspólnie zaproponowane dolegliwości w 4-5 grup. Najlepiej takich2:

zz Ból brzucha (problemy trawienne)zz Kaszel i katar zz Temperatura (przeziębienie)zz Skaleczenia, oparzeniazz Nerwy, stres

TERAZ PODZIEL UCZNIÓW NA TYLE GRUP, ile głównych dolegliwości wyróżniliście. Uczniowie sami decydują, którymi chcą się zajmować. W kwestii spornej zarządź losowanie.

POPROŚ by każda grupa usiadła osobno na 15 minut i zastanowiła się co już wie, a czego i jak musi się dowiedzieć by zrobić ziołowy lek na dolegliwość, którą wybrała. Podaj pytania do dyskusji:

zz Jakie rośliny lecznicze są powszechnie stosowane na daną dolegliwość?zz Czy rośliny te rosną w naszej okolicy i gdzie można je znaleźć?zz Jak wyglądają i kiedy powinno się je zbierać?

POPROŚ o przygotowanie odpowiedzi na każde z powyższych pytań w trzech obszarach: co wiemy, czego musimy się jeszcze dowiedzieć, jak to zrobimy? Niech przedstawiciele grup krótko zreferują wyniki rozmów.

NA PODSTAWIE TYCH PYTAŃ SFORMUŁUJ CEL W JĘZYKU UCZNIA:

2 Dla tych kategorii można najłatwiej wskazać proste i łagodne zioła, lub ich mieszanki, powszechnie stosowane w domach i nie powodujących skutków ubocznych.

i


4


Uczniowie będą pracować w swoich grupach poza klasą, w domu rodzin-nym, na wsi, w sklepie, na łące… Wszystkie czynności wykonywane w ramach tej części projektu uczniowie będą wykonywać samodzielnie. Nauczyciel w miarę potrzeby będzie monitorować pracę, pomagając roz-wiązać ew. problemy i niejasności. Uczniowie mogą się w umówionym terminie konsultować z nauczycielem.

1. Każda z wyłonionych grup robi wywiady z rodzicami, dziadkami, sąsiadami, ew. aptekarzem lub leśnikiem. Każdej ankietowanej osobie uczniowie poświęcają osobny arkusz wywiadu (Załącz-nik nr 1 . Ankieta). Zadbaj by nie zabrało formularzy ankiet.

2. Dla każdej z roślin poznanych w rozmowach z rodzicami, dziadkami, sąsiadami, ew. aptekarzem, grupa zbiera dalsze informacje. W tym celu wykorzystuje arkusze robocze zawierające ilustracje wybranych roślin, oraz pytania (Załącznik nr 2 . Arkusze robocze). Wpisując zebrane informacje podajemy ich źródło (dane publikacji lub adres strony internetowej).

UWAGA

Przed projektem musisz sprawdzić jakie rośliny lecznicze naprawdę rosną w twojej okolicy. Jeśli po-pularne okażą się tu inne rośliny lecznicze niż uwidocznione na gotowych arkuszach roboczych, przy-gotuj samodzielnie dodatkowe według zaproponowanej formuły.

Na następne spotkanie grupy muszą przynieść wypełnione arkusze robocze oraz przygotować się do 8 minutowej prezentacji zgodnie z podanymi kryteriami.

Zbieranie informacji przez uczniów

DZIAŁANIA UCZNIÓW

1 TYDZ.

CEL zebranie infor-macji o roślinach lecz-niczych stosowanych w okolicy

POMOCE arkusze robocze, długopisy, ew. dyktafony, dostęp do komputera z Internetem

D2

Æ Dowiemy się jak użyteczne mogą być dziko rosnące rośliny.

ORAZ PYTANIE KLUCZOWE PROJEKTU: Æ Jakie rośliny ziołowe rosnące w naszej okolicy można wykorzystać do stworzenia apteczki ziołowej? Zapisz je i wywieś w widocznym miejscu.

Teraz zaproponuj, by w następnym etapie projektu uczniowie, pracując w utworzonych grupach, zebrali informacje o roślinach leczniczych stosowanych w okolicy na wybrane dolegliwości. Rozdaj arkusze robocze (Załącznik nr 1 . Ankieta) oraz (Załącznik nr 2 . Arkusze robocze). Skorzystaj przy tym z informacji przedstawionej w (Załączniku nr 3 ). Zachęć uczniów by skorzystali z kilku źródeł informacji. Mogą to być m.in.:

1. wywiady z rodzicami, dziadkami, sąsiadami, leśnikiem, aptekarzem;2. literatura fachowa;3. Internet

Ustal, że wynikiem pracy będą wypełnione ankiety oraz 8 minutowa prezentacja każdej grupy, która będzie oceniana wg następujących kryteriów:

zz Dla każdej dolegliwości omawiamy co najmniej 2 gatunki roślinzz Wszyscy członkowie grupy uczestniczą w prezentacjizz Prezentacja ma wprowadzenie, rozwinięcie i zakończeniezz Informacje są zebrane z co najmniej 2 źródeł (w tym wywiad)zz Prezentacja musi zawierać anegdotę związaną z omawianym zagadnieniem

w



5

zaplanowanie następnych Prezentacja, omówienie wyników;

PLANOWANIE DZIAŁAŃ

3 GODZ.

CEL planowanie zadań, które pozwolą przygotować apteczkę

POMOCE Załącznik nr 3 , arkusze papieru, kolorowe kartki A4, ko-lorowe pisaki, sznurek, spinacze do bielizny

D3 Przypomnij cel spotkania, określ kolejność prezentacji. Poproś wszystkie grupy o przedstawienie wyników swojej pracy. Kontroluj czas wystąpień.

Przedtem przekaż każdemu uczniowi arkusz oceny prezentacji (Załącz-nik nr 4 ) i przypomnij kryteria oceny. Po każdej prezentacji daj uczniom chwilę czasu na zastanowienie - poproś, aby każdy przyznał punkty od

1 do 6 odpowiadając na postawione w arkuszu pytania.

TRUDNE ZADANIE MATEMATYCZNE

ZAPYTAJ jak policzyć wyniki oceny grup za poszczególne prezentacje, aby były porównywalne? Uczniowie mogą podawać propozycje typu: zsumować, policzyć średnią arytmetyczną. Porozmawiaj z nimi, który sposób lepiej oddaje istotę wyniku i dlaczego?

USTALCIE SPOSÓB ZBIERANIA WYNIKÓW. Pewnie lepiej gdyby na początku każda grupa wewnętrznie zsumowała oceny poszczególnych prezentacji. Potem niech dowiedzą się wzajemnie jak oceniły ją po-zostałe – przejdą i zbiorą od nich wyniki własnej grupy. A teraz mogą policzyć średnie arytmetyczne w poszczególnych obszarach.

DAJ CZAS GRUPOM na zastanowienie i ustosunkowanie się do uzyskanej informacji zwrotnej. Poproś każdą o krótką 2 minutową wypowiedź na forum. Z którą oceną się zgadzamy i dlaczego, z którą nie i dlaczego? Co, na podstawie uzyskanych informacji poprawimy, uzupełnimy?

NA KONIEC PODSUMUJ WYNIKI, uzupełniając w miarę potrzeby ocenę przedstawionych prezentacji.

PLANOWANIE Z PRZYSZŁOŚCI

Przypomnij, że umawialiście się na:1. przygotowanie przez uczniów ich własnej apteczki,2. prezentacja uzyskanej apteczki rodzicom.

PRZYGOTUJ OŚ CZASU OBEJMUJĄCĄ 21 DNI jakie pozostały na realizację projektu – najlepiej jak za-wiesisz długi sznurek z 21 spinaczami do bielizny. Ponadto przygotuj 21 kartek ksero w różnych kolo-rach. Weź jedną kartkę, wpisz datę ostatniego dnia projektu i powiedz, że jest to dzień spotykania na posumowanie projektu (zapisz tytuł zadania na kartce PODSUMOWANIE PROJEKTU). Poproś uczniów, aby wyobrazili sobie, że wszyscy, podobnie jak dziś siedzimy w tej sali i świętujemy sukces projektu.

[ ZAPYTAJ ] Co zdarzyło się przedtem? Co trzeba było zrobić by można było świętować?

ZAPISUJ WSZYSTKIE PROPOZYCJE UCZNIÓW – każdą na innej kartce. Pamiętaj aby uwzględnić także te działania, które ty uważasz za ważne. Będzie tu prawdopodobnie lista, która uwzględnia: budowanie suszarni, wyprawę po zioła, poszukiwanie informacji w Internecie, suszenie ziół, przygotowanie pro-duktów… W toku dyskusji ułóżcie karty chronologicznie, wpiszcie daty realizacji – teraz przypnijcie je do osi czasy. Przykład na następnej stronie.

etapów pracy

p

s


6


A teraz tam gdzie możliwe przystąpcie do uszczegółowienia zapisów na kartach działań, zadajcie so-bie pytania pomocnicze: zz co jest do zrobienia? zz jak to zrobić? (także: czego musimy się dodatkowo dowiedzieć?)zz gdzie będziemy to robić?zz do kiedy musimy wykonać poszczególne działania? zz ile nam to zajmie czasu? zz kto to konkretnie wykona?

ABY USPRAWNIĆ TEN ETAP POŁĄCZ UCZNIÓW W PARY – każdej parze przekaż jedną kartę, daj 5–7 min. na przygotowanie propozycji jej uzupełnienia w oparciu o pytania pomocnicze. Następnie zarządź rundkę par: pary zgłaszają swoje propozycje, grupa dopowiada, akceptuje – przywieszamy na osi czasu. Pamiętaj – planujemy wstecz, począwszy od prezentacji apteczki rodzicom do dzisiaj – przecież planujemy z przyszłości!

ZAKOŃCZ tą część pracy zaproszeniem uczniów na wspólną wyprawę po zioła – ustalcie termin, pewnie mu-sicie go uzależnić od pogody. Zapowiedz też przedtem krótkie spotkanie w szkole - na budowanie suszarni.

5V, 6V, 7V, 8V, 9V, 10V, 11V, 12V, 13V, 14V, 15V, 16V, 17V, 18V, 19V, 20V, 21V, 22V, 23V, 24V, 25V

Budowa suszarni

Wyprawa SuszeniePrzygoto-

waniePrezentacja Sukces!!!

Budowa własnej suszarni

DZIAŁANIA UCZNIÓW

2 GODZ.

CEL urządzenie wła-snej suszarni ziół

POMOCE dostęp do komputera z Interne-tem, listwa drewniana, pineski ozdobne, sznur do bielizny, przy-szczypki do suszenia bielizny

D4STAŃ PRZY OSI CZASU, zdejmij kartę dotyczącą budowania suszarni. Określ cel tego przedsięwzięcia, przypomnij zapisane w karcie elementy działań (kto, kiedy, gdzie) – teraz przystąp do jak.

ZAPROŚ UCZNIÓW, by przed udaniem się w teren po materiał zielarski, urzą-dzili lub zbudowali własną suszarnię. Kilka podstawowych informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale „kompendium wiedzy”(Załącznik nr 5 ). Poproś uczniów by znaleźli sposoby suszenia ziół w Internecie. BĘDĄ MUSIELI

ODPOWIEDZIEĆ SOBIE NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:

zz W jakim miejscu suszyć (m.in. czy zioła suszy się na słońcu)?zz W Jakiej temperaturze suszyć (m.in. czy zioła suszy się np. w piekarniku)?zz Jakie trzeba mieć wyposażenie by wysuszyć zioła?

Do zbierania informacji wykorzystaj arkusz roboczy „Suszymy zioła” (Załącznik nr 6 )

JEŚLI BRAK WAM CZASU lub są trudności techniczne z samodzielnym wyszukaniem informacji przez uczniów, poproś o zrobienie najprostszej suszarni. Niech wyszukają w klasie miejsce ocienione i znajdujące się blisko często otwieranego okna. Pamiętajcie, że w czasie suszenia temperatura nie powinna przekro-czyć 35oC. Jeśli w tym miejscu znajduje się element drewniany, np. krokiew pod suf item, karnisz lub listwa na ścianie wbijcie w nie małe haczyki lub po prostu pineski, najlepiej ozdobne, z dużymi główkami.

i



7

w

ZADANIE:

PRZYJMIJCIE, że potrzeba 3 x tyle haczyków niż wyznaczyliście grup roboczych. Haczyki powinny być rozmieszczone nie gęściej niż co 10-15 cm. Poproś by uczniowie wyliczyli ile potrzebują haczyków oraz jaką długość musi mieć listwa służąca za podstawę waszej suszarni.

JEŚLI NIE ZNAJDZIECIE LISTWY (krokwi lub karnisza) nadającej się do wbicia haczyków lub, gdy listwa jest zbyt krótka, poproś by zamiast niej (lub w uzupełnieniu) uczniowie rozciągnęli sznur do bielizny wystarczająco długi, by zmieściło się na nim 3 x tyle pęczków ziół niż wyznaczyliście grup roboczych, przy założeniu, że wiszą one nie gęściej niż co 10-15 cm. Jak długi sznur jest potrzebny dla naszej su-szarni? Zadbajcie też o odpowiednią ilość przyszczypek do prania. Pomogą wam w przymocowaniu pęków ziół do sznurka.

ZAKOŃCZ ZAJĘCIA „TELEFONEM PODZIĘKOWAŃ”. Ustawcie się wszyscy w kręgu. Poproś, aby każdy się zastanowił w czym pomógł mu na zajęciach uczeń z prawej strony, za co chciałby mu podziękować. Powiedz, że zawsze taki element można znaleźć. Przekaż uczniowi z twoje prawej strony „na ucho” podziękowanie, np. Dziękuję ci, że: byłeś dziś tak aktywny w pracy; zaangażowałeś innych do pracy; byłeś taki precyzyjny w przygotowaniu listew; itp. Każdy przekazuje tylko jedno podziękowanie!

Po pełnym obiegu telefonu dziękujemy sobie chórem za wykonaną pracę i umawiamy na wspólną wyprawę.

Wyprawa po „zielone runo”

DZIAŁANIA UCZNIÓW

4 GODZ.

CEL zebranie ziół i ich wysuszenie

POMOCE rysunki wybranych roślin leczniczych; zebrane wcześniej opisy i dane o roślinach (zwłaszcza gdzie dana roślina występuje w okolicy szkoły); torby - najle-piej płócienne; cienki sznurek konopny; mapa topograficzna najbliższej okolicy; klucze (atlasy) do ozna-czania roślin.

D5UWAGA

ŻADEN z gatunków roślin przedstawionych na arkuszach roboczych (załącznik nr 2 i nr 3 ) nie jest objęty ochroną gatunkową3 i wszystkie mogą być swobodnie zbierane, choć zawsze w granicach zdrowego roz-sądku. Jeśli w wyniku przeprowadzonych wywiadów i badań uczniowie zdecydują o wyborze innych gatunków niż przedstawione przez nas, to odpowiedzialnością nauczyciela jest sprawdzenie czy gatunek ten nie podlega takiej ochronie (jak np. arnika górska czy arcydzięgiel litwor). Jeśli zdecydujecie się zbierać rośliny ogrodowe, zadbaj by ich pozyskanie zostało wcześniej uzgodnione z właścicielem ogrodu.

PRZED WYJŚCIEM USTAL Z GRUPĄ ZASADY OBOWIĄZUJĄCE W TRAKCIE WYPRAWY:

1. Trasa wyprawy jest wyznaczona przez wszystkie miejsca wskazane przez uczniów w fazie ba-dawczej projektu; miejsca odwiedzamy po kolei; w tym celu sporządzamy marszrutę.

2. Każda grupa odszukuje wybrane przez siebie rośliny, oznaczając je na podstawie zebranego wcześniej materiału opisowego, atlasu i ilustracji.

3. Sukcesem wyprawy będzie jeśli dla każdej z roślin zbierzemy po ok. 3 ich wiązki; będą one różnej wielkości zależnie od wielkości danej rośliny – jednak dążymy do zebrania przez każdą grupę po ok. 400 g4 materiału;

3 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną, Dziennik Ustaw Nr 168, Poz. 17644 Ilość orientacyjna.


8


w

s

4. Materiał zbieramy do przygotowanych toreb płóciennych lub na miejscu zwiążemy w pęczki ko-nopnym sznurkiem.

POPROWADŹ ZESPÓŁ PROJEKTOWY W USTALONE MIEJSCA. Dyskretnie weryf ikuj poczynania uczniów. Interweniuj jeśli zbiór miałby doprowadzić do zniszczenia stanowiska. Jeśli uznasz, że roślin jest zbyt mało na umówione 2-3 wiązki, zapytaj uczestników, czy nie byłoby wskazane ograniczyć ilości zbie-ranych roślin. Nie dopuść do zniszczenia stanowiska danej rośliny. Możesz powiedzieć np. że „twoja babcia mawiała, że zawsze trzeba zostawić coś na rozmnożenie”.

PO POWROCIE z wyprawy umieszczamy zebrany materiał do wyschnięcia na 4-9 dni, wieszając zwią-zane wiązki na haczykach lub przypinając je do sznura. Dopilnuj, by, jeśli zajdzie potrzeba, uczniowie obracali suszony materiał, tak by się równomiernie suszył i nie uległ zepsuciu.

GDY ROŚLINY JUŻ SIĘ BĘDĄ SUSZYĆ, poproś każdą grupę by oceniła jakość swoich osiągnięć. Czy udało się zebrać zaplanowany materiał (osiągnąć cel wyprawy)?

[ ĆWICZENIE ] KARUZELA

W TYM CELU KAŻDA GRUPA OTRZYMUJE PLAKAt, na górze którego znajduje się jedno z poniższych pytań:

zz Czy trudno było znaleźć stanowiska, gdzie rosną wybrane przez nas rośliny? zz Czy umieliśmy rozpoznać poszukiwane rośliny? Co nam pomogło, a co utrudniło rozpoznanie?zz Czy pozyskaliśmy materiał odpowiedni do dalszego wykorzystania?zz Czy pozyskaliśmy go w sposób bezpieczny dla środowiska? zz Czy zebraliśmy planowaną ilość (3 wiązki)?

KAŻDA GRUPA WPISUJE ODPOWIEDŹ NA „SWOJE” PYTANIE, a następnie przekazuje plakat kolejnej grupie, która dopisuje swoje odpowiedzi do odpowiedzi poprzedniej grupy. W ten sposób każdy pla-kat, krążąc w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, traf ia po kolei do wszystkich grup, aż w końcu wróci do grupy, która dokonała pierwszego wpisu.

TERAZ KAŻDA GRUPA PRZEDSTAWIA ZAPISY NA „SWOIM” PLAKACIE. Po prezentacji następuje krótka dyskusja podsumowująca. Jeśli czegoś nie udało się zrealizować, postarajcie się zrozumieć dlaczego i powiedzcie jak można temu zaradzić?

do prezentacji i „sprzedaży” Przygotowanie ziół

DZIAŁANIA UCZNIÓW

2 GODZ.

CEL przygotowanie wysuszonego ma-teriału do dalszego wykorzystania

POMOCE waga, woreczki 0,25 litra lub torebki papiero-we, papier, materiały piśmiennicze, papier plakatowy, nożyczki, brystol, zszywa-cze, klej, kolorowa bibuła, kamera wideo, monitor, komputer, drukarka

D6PO OK. 5-9 DNIACH od rozpoczęcia suszenia spotkajcie się pod linią czasu. Porozmawiajcie o tym co dotychczas udało się zrobić, a co nam jeszcze pozo-stało. Doprowadź do wyprowadzenia wniosku, że teraz nastąpi najważniej-sza część projektu - prawdziwa próba jakości ich pracy. Mają bowiem przy-gotować się do zaprezentowania gotowych produktów szerszej publiczności. Przypomnij, że wysuszony materiał musi zostać nie tylko dobrze przygoto-wany, ale też należycie opakowany i przedstawiony „klientom”.

TERAZ POWIEDZ UCZNIOM, by upewnili się, czy ich zioła są wystarczają-co wysuszone. Przypomnij, że są to już „prawie” gotowe leki. Poproś by, pracując w grupach zdjęli swoje zioła z haczyków lub sznura i przygoto-wali do użycia i prezentacji. Niech uczniowie obrobią zioła wg. właściwo-ści zebranego materiału (liście zdejmą z gałązek; owoce z szypułek; ziele

i korzenie rozdrobnią etc.). Poproś by zważyli uzyskane przez siebie ziele, a wynik zapisali.



9

PO PRZYGOTOWANIU PRODUKTÓW PRZYPOMNIJ, co jest jeszcze do zrobienia – prezentacja produktów.

ZAPROPONUJ KRYTERIA OCENY PRODUKTÓW:

zz Zapakowane w samodzielnie wykonaną przez grupę papierową torebkę, z umieszczoną nazwą spe-cyf iku i graf iką zachęcającą do zakupu

zz Zaaranżowane stoisko „sprzedaży” – wyłożone produkty i przygotowane próbki naparów.zz Nagrany 2 - 3 minutowy spot reklamowy pokazujący użyteczność specyf iku

ZAPROPONUJ BY POSZUKALI ODPOWIEDZI NA KILKA PYTAŃ:

zz Jak przygotować i opakować materiał by zachęcał „klienta” do skorzystania? zz Jak przekazać materiał by odbiorca wiedział jak z niego skorzystać? zz Jak dotrzeć do „klienta”, z informacją o naszym produkcie?

DAJ UCZNIOM 10-15 MIN, na porozmawianie o prezentacji produktu: opakowaniu, przygotowaniu sto-iska i reklamie. Zadbaj by zespół określił, kto odpowiada za opakowanie, kto za przygotowanie stoiska, a kto za reklamę. Niech odpowiedzialni wpiszą swoje imiona do planu - na osi czasu.

ZOSTAW UCZNIOM OKOŁO GODZINY na przygotowane ziół, wykonanie opakowania, omówienie wy-stroju stoiska, zaprojektowanie reklamy. Dyskretnie monitoruj ich pracę. Jeśli poproszą, pomagaj roz-wiązywać ew. problemy i niejasności. Bądź do ich dyspozycji.

Na zakończenie spotkania umów się z każdą z grup na krótkie konsultacje. Zapowiedz, ze musza na nich zaprezentować przygotowany spot reklamowy.

W trakcie konsultacji omów spot, zwróć uwagę czy przekazuje rzetelne informacje, mieści się w czasie i czy nikogo nie obraża.

w


10


Prezentacja ziół i ich „sprzedaż”

PREZENTACJA

2 GODZ.

CEL zaprezentowanie przygotowanych ziół i ich ulotek szerszej publiczności

POMOCE stoliki, pacz-ki ziół, kubki, czajnik, imbryk, termos, przy-gotowane wcześniej rekwizyty, plakaty , etc.

D7

W DNIU SZKOLNEJ WYWIADÓWKI, przy okazji dnia otwartego szkoły lub święta szkoły, gdy rodzice są zapraszani do szkoły przez dyrekcję, spotkajcie się z uczniami w szkole i zorganizujcie swój kiermasz ziół.

NIECH UCZNIOWIE PRZEDSTAWIĄ GOŚCIOM swoje zioła częstując naparami i zachęcając do skorzy-stania z przygotowanego zestawu. Na telebimie niech wyświetlają się reklamy poszczególnych pro-duktów.

BĄDŹ OBECNY I WSPIERAJ UCZNIÓW W TRUDNIEJSZYCH MOMENTACH.

Podsumowanie projektu

REFLEKSJA

2 GODZ.

CEL celebracja efektów waszej pracy i wycią-gnięcie wniosków

POMOCE papier, ma-teriały piśmiennicze, papier do flip chartu, nożyczki, brystol, zszy-wacze, klej, kolorowa bibuła, 2 atlasy roślin lub zwierząt.

D8

POGRATULUJ UCZNIOM WSPANIAŁEGO KIERMASZU! Zaprezentuj zdjęcia z jego przebiegu (wybierz np. 10) –zorganizuj konkurs na najśmieszniejsze/najciekawsze podpisy pod zdjęciami w parach. Przy każdej propozycji przeprowadź głosowanie, jurorami mogą być wszyscy. Na bieżąco wprowadzaj zwy-cięskie podpisy pod zdjęciami. Nagrodą mogą być atlasy roślin lub zwierząt.

REFLEKSJA

NA KONIEC ROZDAJ KAŻDEMU ARKUSZ REFLEKSJI. (Załącznik nr 7 ). Poproś, aby uczniowie wypełnili go indywidualnie. Następnie zaproś ich do kręgu i zaproponuj rundkę „wypowiedzi bez przymusu”: Co w trakcie realizacji projektu było szczególnie ciekawe? Co mnie najbardziej ucieszyło?

NA KONIEC POGRATULUJCIE SOBIE WYKONANIA DOBREJ ROBOTY

s



11

[ ZAŁĄCZNIK NR 1 ] ANKIETA

IMIĘ I NAZWISKO OSOBY

ANKIETOWANEJ: …………………………………………………………………………

DATA:

……………………

PYTANIE ZEBRANE INFORMACJE MOJE UWAGI I SPOSTRZEŻENIA

Jakie rośliny lecznicze stosuje Pan/Pani na

...................................? (nazwa dolegliwości)

Czy rośliny te rosną w naszej okolicy?

TAK / NIE*Jeśli tak, to które? Proszę wymienić

1)

2)

3)

ROŚLINA 1) ……………………………………………………………………………………………

Do czego i jak Pan/ Panijej używa?

Gdzie można znaleźć tę roślinę ?

LAS / ŁĄKA / POLA / OGRÓD*DOKŁADNE MIEJSCE:

Kiedy i jak się ją zbiera?

ROŚLINA 2) ……………………………………………………………………………………………

Do czego i jak Pan/ Pani jej używa?




ROŚLINA 3) ……………………………………………………………………………………………

Do czego i jak Pan/ Pani jej używa?




Osoby prowadzące wywiad:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

* niepotrzebne skreślić


12


[ ZAŁĄCZNIK NR 2 ]

[ ARKUSZ ROBOCZY 2.1 ] MIĘTA PIEPRZOWA (OGRÓD)

Opis rośliny: cechy charakterystyczne, warunki w jakich rośnie, okres kwitnienia.

Jakie jest jej zastosowanie lecznicze?

Jakie części roślin wykorzystujemy do celów leczniczych? Jakie części roślin zbieramy?

Jak je wysuszyć?

W jaki sposób podajemy lek choremu?

Mięta Pieprzowa



13


[ ARKUSZ ROBOCZY 2.2 ] RUMIANEK POSPOLITY




Jak je wysuszyć?


Rumianek pospolity


14



[ ARKUSZ ROBOCZY 2.3 ] DZIURAWIEC ZWYCZAJNY




Jak je wysuszyć?


Dziurawiec zwyczajny



15


[ ARKUSZ ROBOCZY 2.4 ] MALWA OGRODOWA (OGRÓD)




Jak je wysuszyć?


Malwa ogrodowa = Malwa różowa


16



[ ARKUSZ ROBOCZY 2.5 ] BABKA LANCETOWATA




Jak je wysuszyć?


Babka lancetowata



17


[ ARKUSZ ROBOCZY 2.6 ] MACIERZANKA PIASKOWA




Jak je wysuszyć?


Macierzanka piaskowa


18



[ ARKUSZ ROBOCZY 2.7 ] SOSNA ZWYCZAJNA




Jak je wysuszyć?


Sosna zwyczajna



19


[ ARKUSZ ROBOCZY 2.8 ] BEZ DZIKI




Jak je wysuszyć?


Bez dziki


20



[ ARKUSZ ROBOCZY 2.9 ] LIPA DROBNOLISTNA I LIPA SZEROKOLISTNA




Jak je wysuszyć?


Lipa drobnolistna i

Lipa szerokolistna



21


[ ARKUSZ ROBOCZY 2.10 ] CZOSNEK NIEDŹWIEDZI LUB CZOSNEK POSPOLITY (OGRÓD)




Jak je wysuszyć?


Czosnek pospolity


22



[ ARKUSZ ROBOCZY 2.11 ] BABKA ZWYCZAJNA (SZEROKOLISTNA)




Jak je wysuszyć?


Babka zwyczajna (szerokolistna)



23


[ ARKUSZ ROBOCZY 2.12 ] NAGIETEK LEKARSKI (OGRÓD)




Jak je wysuszyć?


Nagietek lekarski


24



[ ARKUSZ ROBOCZY 2.13 ] SZAŁWIA ŁĄKOWA LUB SZAŁWIA LEKARSKA (OGRÓD)




Jak je wysuszyć?


Szałwia łąkowa



25


[ ARKUSZ ROBOCZY 2.14 ] MELISA LEKARSKA (OGRÓD)




Jak je wysuszyć?


Melisa lekarska


26



[ ARKUSZ ROBOCZY 2.15 ] GŁÓG JEDNOSZYJKOWY; GŁÓG DWUSZYJKOWY




Jak je wysuszyć?


Głóg jednoszyjkowy



27

[ ZAŁĄCZNIK NR 3 ] PROPOZYCJE ZIÓŁ NA RÓŻNE DOLEGLIWOŚCI I TERMINY ZBIORU MATERIAŁU

Poniżej podjemy terminy zbioru materiału zielarskiego dla roślin przedstawionych w arkuszach robo-czych (najczęściej termin ten pokrywa się z terminem kwitnienia danej rośliny):

GATUNEK TERMINY ZBIORU MATERIAŁU ZIELARSKIEGO

ROŚLINY POMOCNE PRZY BÓLU BRZUCHA (PROBLEMACH TRAWIENNYCH)

1) mięta (V-X)

2) rumianek pospolity (V-VII)

3) dziurawiec (VI-VII)

KASZEL I KATAR

4) malwa ogrodowa (VI-X)

5) babka lancetowata (V-VIII)

6) macierzanka (V-IX)

7) sosna zwyczajna (V-VI)

TEMPERATURA (PRZEZIĘBIENIE)

8) bez dziki (V-VI kwiatostany + IX owoce)

9) lipa (VI-VII)

10) czosnek (VI-X)

SKALECZENIA, OPARZENIA

11) babka zwyczajna (szerokolistna) (V-VIII)

12) nagietek (VI-X)

13) szałwia (V-IX)

NERWY, STRES

14) melisa (V-VI)

15) głóg (V-VI kwiatostany + IX owoce)

ZASADY OCHRONY WYBRANYCH GATUNKÓW ROŚLIN

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną, Dziennik Ustaw Nr 168, Poz. 1764 wymienia gatunki dziko występujących roślin objętych ochroną ścisłą oraz częściową, określając dla tych ostatnich zasady ich pozyskania.

PEŁNY TEKST ROZPORZĄDZENIA MOŻNA POBRAĆ POD ADRESEM:

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20041681764

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20041681764


28


KRYTERIA OCENYOCENA (1-6)

GR. I GR. II GR. III GR. IV GR. V

Czy prezentacja miała wyraźne wprowadzenie, rozwinięcie i zakończenie?

Czy zmieściła się w wyznaczonym czasie?

W jakim stopniu wszyscy członkowie grupy bylizaangażowani w prezentację?

Czy język prezentacji był dla ciebie zrozumiały?

Czy wykorzystano w niej różne źródła informacji?

Czy prezentacja skupiała twoją uwagę i wywoływała zainteresowanie?

karta oceny prezentacji przez odbiorców

[ ZAŁĄCZNIK NR 4 ] KARTA OCENY PREZENTACJI PRZEZ ODBIORCÓW



29

[ ZAŁĄCZNIK NR 5 ] SUSZENIE ZIÓŁ

Zioła należy suszyć tylko w miejscach ocienionych i przewiewnych. W czasie suszenia temperatura nie powinna przekroczyć 35°C, gdyż inaczej zawarte w ziołach olejki lotne się ulatniają. Ziół nie wolno suszyć na Słońcu, ponieważ powoduje to odbarwienie i rozkład wielu cennych substancji. Zioła w tem-peraturze pokojowej schną około 4-9 dni.

Zioła mogą być suszone w pękach, związanych i powieszonych w miejscach ocienionych i przewiew-nych. W tym celu zespół powinien przygotować odpowiednie miejsce, np. blisko okna na które nie pada bezpośrednie światło słoneczne. Zespół musi przygotować odpowiednią do potrzeb ilość haczy-ków na ścianie lub rozciągnąć linkę mogącą pomieścić po kilka pęczków ziół przyniesionych przez każdą z grup.

Do suszenia ziół, zwłaszcza gdy materiałem zielarskim są owoce (np. głogu) lub korzenie, można wy-korzystać ustawione w piramidę sita. W tym celu należy zadbać o ich odpowiednią ilość i pojemność (zioła powinno się rozkładać w cienkich warstwach, gdyż inaczej będą się zaparzały i pleśniały).


30


[ ZAŁĄCZNIK NR 6 ] ARKUSZ ROBOCZY: SUSZYMY ZIOŁA*

Zioła należy suszyć tylko w miejscach ............................................................ i ............................................................

W czasie suszenia temperatura nie powinna przekroczyć ...................°C, gdyż inaczej zawarte w ziołach

olejki lotne się ulatniają. Ziół nie wolno suszyć na ............................................................, ponieważ powoduje to

odbarwienie i rozkład wielu cennych substancji. Zioła w temperaturze pokojowej schną około 4-9 dni.

Zioła mogą być suszone w pękach, związanych i powieszonych w miejscach ...........................................................

i ............................................................ W tym celu zespół powinien przygotować odpowiednie miejsce, np. blisko

okna na które nie pada bezpośrednie światło ............................................................

Do suszenia ziół, zwłaszcza gdy materiałem zielarskim są owoce (np. głogu) lub korzenie, można wy-

korzystać ustawione w piramidę sita. W tym celu należy zadbać o ich odpowiednią ilość i pojemność

(zioła powinno się rozkładać w cienkich warstwach, gdyż inaczej będą się ............................................................

i ............................................................).

* rozwiązania zagadki szukaj w innych częściach tego scenariusza



31

[ ZAŁĄCZNIK NR 7 ] KARTA REFLEKSJI PO REALIZACJI PROJEKTU

Projekt, tytuł …………………………………………………………………………………………………

Data ……………………

1. Pomyśl o wszystkich przedsięwzięciach i pracach, które wykonałeś/łaś w ramach projektu:

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Co z rzeczy, których się nauczyłeś?łaś, jest według ciebie najważniejsze?

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Czy chciałbyś/łabyś wiedzieć o tym więcej?

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

2. Co było najniezwyklejsze spośród rzeczy, których się nauczyłeś/łaś?

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

3. Dlaczego?

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

4. Czego masz nadzieję nauczyć się w kolejnym projekcie?

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

SKARBY ZIOŁOWEJ APTECZKI D -...

Documents

Transcript of SKARBY ZIOŁOWEJ APTECZKI D -...