SILESIA NEWSLETTER Ein Informationsangebot des Kulturreferenten für Schlesien am Schlesischen Museum zu Görlitz Nr. 130, 1/2017 pl

Śląski Wieczór Literacki, 1 kwietnia 2017, fot. M. Wehnert

Szanowni Państwo,drodzy czytelnicy SILESIA-Newsletter! W sobotę, I kwietnia 2017 roku wzięło przeszło 200osób udział w ,,9. Śląskim Wieczorze Literackim"w starym mieście w Gorlitz jak i w nyskimprzedmieściu Zgorzelca. Podczas równoległegoodczytu w niezwykłych miejscach przez osoby zżycia publicznego dwóch sąsiadujących miastrozbrzmiewały teksty w językach: niemieckim,polskim, gwarze śląskiej oraz w języku łużyckim.Jeden z odczytów dotyczył poczucia obcościczytany naprzemiennie w języku polskim,niemieckim i arabskim. Różnorodność tematóworaz formatów dodaje uroku WieczorowiLiterackiemu, który zawsze dwa tygodnie przedWielkanocą organizowany jest przez Referenta ds.Kultury przy Muzeum Śląskim we współpracy zMiejskimi Bibliotekami Publicznymi z Goerlitz

oraz ze Zgorzelca. Pierwszy weekend kwietniowyrozpieszczał odwiedzających swoją letniątemperaturą oraz promieniami słońca. W Śląskim Muzeum w Goerlitz ten weekendodbędzie się otwarcie wystawy czasowej, która będziędostępna do 9 lipca 2017 roku pod tytułem ,,SztukaPrześladowana. Żydowski artysta Heinrich Tischler ijego wrocławskie środowisko". Już w 2016 rokudzieła arysty były wystawiane w Muzeum Miejskimwe Wrocławiu z okazji Europejskiej Stolicy Kultury.Wystawa w Goerlitz będzie większa, liczyć będzieprzeszło 200 eksponatów. Życzymy Państwu wesołych Świąt Wielkanocnychoraz liczymy na Państwa odwiedziny w MuzeumŚląskim w Goerlitz. Z serdecznymi pozdrowieniami Annemarie Franke

1

SILESIA NEWSLETTER IMPRESSUM

Nummer 130, 1/2017 pl

INHALTSVERZEICHNIS

Nummer 130, 1/2017 pl

Rubrik Seite

Impressum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2

SILESIA NEWSLETTER INHALTSVERZEICHNIS

Nummer 130, 1/2017 pl

Referent ds. Kultury przy Muzeum Śląskim

Zamek Rydzyna, Foto: Wikipedia 10 nowych Pomników Historii na polskiej liściepomników Prezydent RP Andrzej Duda wpisał w 15 marca10 nowych obiektów na listę Pomników Historii.Aż siedem z nich zalicza się dziś do wspólnegoniemiecko-polskiego dziedzictwa kulturowego. Pomnikami zostały uznane: Radiostacja wGliwicach, kościół ewangelicko-augsburski pw.Ducha Świętego zwany kościołem Pokoju wJaworze, kościół pw. Nawiedzenia NajświętszejMaryi Panny w Klępsku (powiat Zielona Góra),żelazny łańcuchowy most wiszący na rzece MałaPanew w Ozimku, założenierezydencjonalno-urbanistyczne w Rydzynie (powiatLeszczyński), katedra pw. św. Stanisława Biskupa iMęczennika i św. Wacława Męczennika wŚwidnicy oraz zespół kościołaewangelicko-augsburskiego pw. Świętej Trójcyzwanego kościołem Pokoju, Święty Krzyż -pobenedyktyński zespół klasztorny orazprzedchrześcijańskie obwałowania kamienne naŁysej Górze, zespół opactwa benedyktynów wTyńcu, a także zespół opactwa cystersów wWąchocku. - Każdy z tych obiektów jest elementembezcennym, każdy niesie w sobie wielka historię,każdy jest w jakimś sensie perłą i myśli techniczneji architektury, dziełem inżynierskim a także z całąpewnością można powiedzieć, że przejawemtwórczości artystycznej - powiedział prezydentDuda podczas uroczystości wpisania obiektów nalistę Pomników Historii w Pałacu Prezydenckim.Duda szczególnie ucieszył się, że mógł umieścić naliście także obiekty kultury reformacji. - Cieszę się,bo jest to, uważam również i wielki elementbudujący wspólnotę w naszym kraju, wspólnotęludzi wierzących, wspólnotę religii, wspólnotęwartości chrześcijańskich i wspólnotę

chrześcijańskiej historii - cytuje prezydenta portalPolsat.news.pl Pomnik Historii to jedna z form ochrony zabytków owyjątkowym znaczeniu dla historii i kultury Polski.Formuła ta funkcjonuje od 1994 r. Obecnie jest to 70zabytków szczególnej rangi, w tym Kraków - jakohistoryczny zespół miasta, Biskupin - jako rezerwatarcheologiczny, Częstochowa - z zespołemklasztornym Jasnej Góry, a także Grunwald - jakopole bitwy, Wieliczka - historyczna kopalnia soli orazFrombork - z zespołem katedralnym.

Foto: K. Kandzia, Abp Alfons Nossol Nagroda Mostu Europejskiego MiastaGörlitz/Zgorzelec dla aba Alfonsa Nossola Laureatem tegorocznej edycji Nagrody MostuMiasta Zgorzelec/Görlitz został emerytowanybiskup opolski arcybiskup Alfons Nossol. Nagrodą Mostu wyróżniane są wybitne osobistości,które przyczyniły się do budowania przyjaźni iporozumienia między ludźmi i narodami, zasłużonedla porozumienia między narodami europejskimi,zbliżające ludzi różnych nacji, kultur i poglądów.Uzasadniając przyznanie nagrody arcybiskupowidoceniono jego osobiste, długoletnie zaangażowaniena rzecz budowania pomostów między ludźmi zróżnych środowisk, narodowości i konfesji oraz trudpoświęcony dla duchowego łączenia religii, wyznań inarodów jako wspólnoty ducha. MiędzynarodowaNagroda Mostu zostanie wręczona KsiędzuArcybiskupowi 3 listopada 2017 r. w TeatrzeGerharta-Hauptmanna w G?rlitz. Laudację wygłosiwieloletni minister gospodarki Saksonii Prof. Dr.Hans-Joachim Meyer, który przez wiele lat pełniłrównież funkcję przewodniczącego Centralnej RadyKatolików w Niemczech. Swój udział w ceremoniiwręczenia nagrody zapowiedział m.in. premierSaksonii Stanislaw Tillich. Do grona wyróżnionych przyznawaną od roku 1993nagrodą Mostu należą m.i. Władysław Bartoszewski,Tadeusz Mazowiecki, Wydawca tygodnika ,,Die Zeit"Marion Gräfin Dönhoff, pisarze Günter Grass i OlgaTokarczuk czy historycy Timothy Gordon Ash, FritzStern i Norman Davies.

3

SILESIA NEWSLETTER INHALTSVERZEICHNIS

Nummer 130, 1/2017 pl

INHALTSVERZEICHNIS

Nummer 130, 1/2017 pl

Foto: Wikipedia Rafal Dutkiewicz Nagroda narodowa 2017 dla Rafała Dutkiewicza Prezydent Wrocławia dr Rafał FranciszekDutkiewicz wyrożniony Narodową NagrodęNiemieckiej Fundacji Narodowej. Oficjalnewręczenie nagrody w wysokości 50 tys. Euroodbędzie się dnia 13 czerwca w Berlinie. Rafał Dutkiewicz zasłużył się szczególnie wkształtowaniu europejskiego charakteru swojegomiasta oraz na rzecz stosunków polsko -niemieckich, czytamy w uzasadnieniu nadaniawyróżnienia. Wśród wielu różnorodnych inicjatyw miastaWrocławia szczególnie wyróżnia się sukces wstaraniach o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury,którą Wrocław został w 2016 roku, kiedy topodkreślano otwarty charakter miasta. Polsko -niemieckie zbliżenie odegrało szczególną rolę, copokazało powołanie ,,Pociągu do kultury"kursującego między Wrocławiem a Berlinem orazotwarcie ,,Pop up Pavillonu" Instytutu Goethego".Duże znaczenie ma również ciesząca się sukcesamidziałalność Centrum Willego Brandta jako jednegoz najważniejszych instytutów badawczych ds.Polski i Niemiec. Niemiecka Fundacja Narodowa z siedzibą wHamburgu powstała w 1993 roku z inicjatywyKanclerza Helmuta Schmidta w Weimarze.Fundacja przyznaje Nagrodę Narodowąosobistościom bądź instytucjom, które zasłużyły sięna jednym z trzech pól: zjednoczenia Niemiec,poprawiania więzi solidarności pomiędzy Niemcamia Europą oraz samej kwestii europejskiej. Wśródwyróżnionych są między innymi Tadeusz

Mazowiecki, Kurt Masur, Fritz Stern, Karl Dedeciusczy abp Alfons Nossol.

Wierni w drodze, leśni kaznodzieje, dzieci wmodlitwie, 500 Lat Pretestantyzmu na Śląsku Z okazji jubileuszu Reformacji w 2017 roku powstałaniemiecko - polska wystawa objazdowa dotyczącahistorii protestantyzmu na Śląsku. Wystawie towarzyszy wydana w języku niemieckimjak i polskim broszura, oddająca tablicę i tekstywystawy, którą można zamówić w kwocie 3,00 Eurow Muzeum Śląskim w Goerlitz. Z powodu dobrego przyjęcia programu ,,kto śpiewa,modli się podwójnie" podczas otwarcia wystawy wdniu 9. grudnia 2016 roku w Muzeum Śląskim wGoerlitz, zostały przedstawione wybrane pieśniewangelickie, które były okraszone odpowiednimkomentarzem. Płytę CD ze śpiewnikiem można nabyć w kwocię5,00 Euro w Muzeum Śląskim w Goerlitz. Po prezentacji w Muzeum Śląskim w Goerlitzwystawa powędruję do wielu miejsc równocześnie wNiemczech i w Polsce. Następnymi stacjami będą: 26.marzec do 8. październik 2017 Haus Schlesien w Königswinter 3. do 30. kwiecień 2017 Śląska Biblioteka w Katowicach 26. marzec do 7. maj 2017 W Holu Chrztów Kościoła Pokoju w Świdnicy

4

SILESIA NEWSLETTER INHALTSVERZEICHNIS

Nummer 130, 1/2017 pl

10. do 1. maj 2017 Kościół św Marii Magdaleny we Wrocławiu 1. do 30. czerwiec 2017 Beskidzka Biblioteka w Bielsko-Białej

Foto: fotomuseum-goerlity.den Powojenna historia podzielonego miastaZgorzelec W Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieżyw Krzyżowej w miesiącu kwietniu 2017 zobaczyćmożna wystawę ,,Transnarodowe historie:Görlitz i Zgorzelec od roku 1945 do dziś". Autor wystawy, historyk Dominik Trutkowski wośmiu filmach wideo prezentuje wspomnienia osób,które opisują rolę jaką w ich życiu odegrała iodgrywa granica na Nysie. Wśród respondentów sąAnneliese Karst ze stowarzyszenia wspierającegohalę miejską, Ernst Kretzschmar historyk miejski,ksiądz Peter Birkner, długoletni współpracownikkoła przyjaciół Görlitz - Klaus Kauer, HannaMajeska, która angażuje się w proces pojednawczyobu części podzielonego miasta, komendant służbygranicznej ze Zgorzelca czy Ewa Motycka - lekarz,której córka wyszła za Niemca i wyjechała z Polski. Praca nad wystawą trwała dwa lata, a pomagali wjej powstaniu koledzy Dominika Trutkowskiego zuniwersytetów w Berlinie i Poznaniu.

Foto:dom.muzeum.gliwice.pl Innowacje pana Oscara

Dom Pamięci Żydów Górnośląskich razem zWojciechem Mszycą, kolekcjonerem tzw.,,nivealiów" zapraszają na wystawę: ,,InnowacjePana Oscara". W ubiegłym roku minęło 105 lat od stworzenia kremuNivea. Ten, prawdopodobnie najsłynniejszy kremświata powstał w Hamburgu, jednak jego twórcą byłgliwiczanin - Oscar Troplowitz, pochodzący z rodzinyniemieckich Żydów. Wystawa prezentuje unikatową kolekcję opakowań pokremie Nivea, gadżetów reklamowych firmyBeiersdorf, plakatów, wycinków z prasy. Cały tenzbiór jest własnością kolekcjonera i pasjonata markiNIVEA - Wojciecha Mszycy. Prezentowane nawystawie obiekty pokazują ewolucję produktów firmyBeiersdorf, a także opowiadają historię genialnegowynalazcy Oscara Troplowitza, którego kosmetyczneinnowacje stosowane są po dziś dzień na całymświecie. W dniach: 22 kwietnia, 13 maja oraz 24 czerwcamożna zwiedzić ekspozycję wspólnie zkolekcjonerem - Wojciechem Mszycą. Wojciech Mszyca - dziennikarz, absolwentUniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu,kolekcjoner, działacz społeczny na rzecz ratowaniazabytków. Mieszka od 42 lat w Katowicach. 2006 r.został laureatem Nagrody Marszałka Woj. Śląskiego,,za ochronę i upowszechnianie dóbr kultury" orazotrzymał Dyplom Ambasady Izraela ,,za ochronędziedzictwa kultury żydowskiej w Polsce". Wystawę Innowacje Pana Oscara w Domu PamięciŻydów Górnośląskich, ul. Poniatowskiego 14 wGliwicach oglądać można do 30 czerwca 2017r.Więcej informacji na stronie: dom.muzeum.gliwice.pl

Foto: Zamek Książ w Wałbrzychu, Louis Hardouin w swoimobiektywie

5

SILESIA NEWSLETTER INHALTSVERZEICHNIS

Nummer 130, 1/2017 pl

Książ od kuchni Zamek Książ i jego otoczenie z początku XXwieku, rodzina Hochbergów i ich pracownicy.Wszystko to można oglądać na wystawiefotografii wykonanych przez Louisa Hardouina,szefa zamkowej kuchni. Pochodzący z Francji kucharz z zamiłowania byłuzdolnionym fotografem. Wykonane przez niegozdjęcia zostały w marcu ubiegłego roku przekazanedo zbiorów zamku przez mieszkającą w KanadzieJean Wessel, wnuczkę kucharza Hardouina. Dla zamku pozyskano dzięki temu ponad 1,5 tys.fotografii. Około 200 zostało wybranych dostworzenia stałej wystawy ,,Książ od kuchni".Wystawa prezentowana jest w apartamentachksiężnej Daisy, na drugim piętrze zamku. Kurator wystawy i autorka scenariusza - dr BeataLejman z Muzeum Narodowego we Wrocławiupodzieliła prezentację na trzy tematyczne części irozmieściła ją w trzech kolejnych salach. Aby móclepiej wczuć się w dawne czasy w zamku,przygotowano dla oglądających wystawę, sześćstanowisk stereoskopowych. Pozwalają natrójwymiarowe oglądanie zdjęć. Wystawie towarzyszy album, w którymopublikowano prawie 300 fotografii plus esejewprowadzające w historię rodziny Hochberg.Album wydano w trzech wersjach językowych:polskiej, angielskiej i niemieckiej. Można go kupićw zamku, kosztuje 89 zł. Zbiór fotografii Luoisa Hardouina to największe wEuropie archiwum tak wyczerpująco dokumentująceżycie na jednym z największych dworówówczesnego kontynentu i dostępna jest dlazwiedzających Zamek Książ od 14 lutego.

Foto: www.krzyzowa.org.pl Międzynarodowe spotkanie Miejsc Pamięci w

Krzyżowej ,,Separacja i powiązanie: historycznedoświadczenia graniczne w Europie" pod tymmottem spotkają się od 29 marca do 1 kwietniawspółpracownicy oraz woluntariusze miejscpamięci i muzeów. Seminarium Wschodnio- i ZachodnioeuropejskichMiejsc Pamięci w Krzyżowej skierowane jest dospecjalistów i woluntariuszy z kręgów nauki iedukacji historyczno-politycznej. Gośćmi seminariumsą historycy i współpracownicy miejsc pamięci,muzeów, centrów kształcenia, organizacji prawczłowieka lub zajmujących się projektamidotyczącymi świadków historii. Ideą Seminarium Miejsc Pamięci jest stworzenieforum dla wzajemnego poznania oraz wymianywiedzy i doświadczeń. Dyskutowane będązagadnienia odmiennej narodowej, a także lokalnejnarracji i jej wpływu na obecne zrozumienie historiiXX wieku. Seminaria Miejsc Pamięci w Krzyżowej będzietłumaczone na język polski, rosyjski, angielski iniemiecki. Więcej informacji wraz z dokładnym programemseminarium można znaleźć na stronie:www.krzyzowa.org.pl

Foto: wt.uni.opole.pl Śląska muzyka organowa - Konferencja w Opolu Koło Naukowe Studentów Muzykologii i RadaDoktorantów Wydziału Teologicznego UniwersytetuOpolskiego oraz Diecezjalny Instytut MuzykiKościelnej zapraszają na konferencję ,,Sztuka asacrum. Śląska muzyka organowa", która odbędzie się6 kwietnia na wydziale teologicznym UniwersytetuOpolskiego.

6

SILESIA NEWSLETTER INHALTSVERZEICHNIS

Nummer 130, 1/2017 pl

Panel studencko-doktorancki o charakterzeinterdyscyplinarnym obejmie problematykęzwiązków pomiędzy dorobkiem kulturowymcywilizacji, manifestowanym przez dziełaartystyczne, a religiami. Organizatorzy zachęcają do przedstawianiawłasnych propozycji referatów w ramachnakreślonej tematyki. Czas wystąpienia niepowinien przekraczać 15 minut. Więcej informacji o konferencji dostępne są nastronie www.dimk.diecezja.opole.pl

Foto: hdpz.pl ,,Nauka i praca" - IV tom Archiwum HistoriiMówionej Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej (DWPN)wydał kolejną część z cyklu wydawniczegoArchiwum Historii Mówionej pod tytułem ,,Nauka ipraca". ,,W publikacji oddajemy głos dwudziestuosobom, które wspominają swoje lata szkolne iżycie rodzinne zarówno przed II wojną światową,jak i po jej zakończeniu. Druga część książki torelacje dotyczące wykonywanej pracy na roli i wzakładach przemysłowych. We wspomnieniachosób starszych ta historia ożywa na nowo,pobudzając naszą wyobraźnię i pozwalając nam nazobrazowanie codziennego życia mieszkańcówdawnego Górnego Śląska", mówi Veronika Wiese,zastępca dyrektora DWPN w Gliwicach. W publikacji przedstawione są relacje iwspomnienia z czasów edukacji od przedszkola postudia uniwersyteckie, które charakteryzują warunkinauczania zarówno przed jak i po II wojnieświatowej, prezentują obok zajęć obowiązkowychtakże pozalekcyjne. Wśród rozdziałów dotyczących

pracy znajdują się opisy zajęć na gospodarstwachrolnych, w zakładach przemysłowych i usługowych,bądź instytucjach. Opowieści respondentów sięgająod lat 30. XX w. niemal do współczesności. W ramach projektu Historia Mówiona ukazały siępublikacje: ,,Na powojennym Górnym Śląsku.Wspomnienia o wydarzeniach z lat 1945-1950", ,,IIWojna Światowa we wspomnieniach mieszkańcówGórnego Śląska" oraz ,,Zwyczaje i obyczajeGórnośląskie/ Życie religijne". Publikacje możnanabyć w biurach DWPN w Gliwicach i Opolu. Więcejinformacji na stronie www.hdpz.pl

7

SILESIA NEWSLETTER IMPRESSUM

Nummer 130, 1/2017 pl

Impressum i wykluczenie odpowiedzialnościcywilnej

NEWSLETTER SILESIA stanowi bezpłatną,miesięczną ofertę informacyjną referenta ds. kulturyprzy Muzeum Śląskim w Görlitz.Odpowiedzialni w rozumieniu prawa prasowego: Referent ds. kultury przy Muzeum Śląskim wGörlitz Annemarie Franke, Görlitz.

Adres:Schlesisches Museum zu GörlitzUntermarkt 4D-02826 GörlitzTel. (0049) 03581/ 8791-116Fax (0049) 03581/8791-222Email: AFranke@schlesisches-museum.de Informacje, zamówienia oraz odwołanieprenumeraty przyjmowane są pod podanympowyżej adresem mailowym. Haftungsausschluss 1. InhaltDer SILESIA-NEWSLETTER ist einnicht-kommerzielles Projekt. Es kann keine Gewährfür die Korrektheit, Vollständigkeit und Aktualitätder bereitgestellten Informationen übernommenwerden. Der SILESIA NEWSLETTER istweltanschaulich, konfessionell und politisch neutral.

2. LinksIch trage keine Verantwortung für Inhalte hinter denexternen Links auf dieser Website. Ich habekeinerlei Einfluss auf die Inhalte der verlinktenSeiten. Zum Zeitpunkt der Erstellung der Linkswaren keine illegalen Inhalte auf den betreffendenSeiten erkennbar. Sollte ein Link zu Seiten mitrechtwidrigem Inhalt führen, distanziere ich michausdrücklich von diesem Inhalt. 3. Urheberrechte und VerantwortungDie Rechte der im SILESIA-NEWSLETTERveröffentlichten Bilder und Texte liegen, soweitnicht anders angegeben, bei den Verfassern derveröffentlichten Pressemitteilungenbeziehungsweise bei mir als Autor. Beigekennzeichneten Bildern und Texten liegen dieRechte bei den jeweiligen Autoren. Mit Namengekennzeichnete Artikel müssen nicht in jedem Fall

die Meinung des Herausgebers wiedergeben. Indiesem Falle liegt die Verantwortung für den Inhaltausschließlich bei den Autoren.

8