Rzeźnia Miejska i Zakłady Mięsne w Grudziądzu1885 - 2007

Z

Rzeźnia Miejska w Grudziądzu 1885 - 1939

Pod koniec XIX wieku władze pruskie zaostrzyły przepisy dotyczące stanu sanitarnego na podległych terenach w tym

także na Pomorzu.

Zakazano między innymi prowadzenia ubojów gospodarczych zwierząt w miejscach ich przebywania.

Ubój zwierząt mógł się odbywać wyłącznie w rzeźniach komunalnych.

Grudziądz w II połowie XIX wieku stawał się dobrze rozwijającym ośrodkiem przemysłowym. Niewątpliwy wpływ na ten stan

rzeczy miało pobudowanie mostu na Wiśle a także rozwój kolei.

W Grudziądzu prężnie rozwijał się handel, a okalające miasto tereny rolnicze wpływały na jego koniunkturę.

Rzeźnia Miejska w Grudziądzu 1885 - 1939

W roku 1900 Grudziądz stał się miastem wydzielonym co było dodatkowym bodźcem do

jego rozwoju.Rzeźnia Miejska w Grudziądzu została zbudowana

właśnie w tym okresie i uruchomiona 13 grudnia 1885 r.

W Toruniu wybudowano rzeźnię w 1883 r.W Bydgoszczy w 1890 r. W Brodnicy w 1894 , W Nakle, Świeciu w latach 1895 -1898

Wnętrze rzeźni początek XIX wieku

Rzeźnia Miejska ok. 1905 r.

Rzeźnia Miejska po odzyskaniu niepodległości

Grudziądz odzyskał niepodległość 23 stycznia 1920 r.

Lata 1920 – 1926 to nowy rozdział w działalności Rzeźni Miejskiej.

Była ona samodzielnym wydziałem grudziądzkiego Magistratu.

Stanowisko dyrektora rzeźni od 01.10.1920 r. piastował lekarz weterynarii Franciszek

Grajewski.

Lata 1922 - 19301922 - nastąpiła rozbudowa i modernizacja rzeźni pod kątem

uruchomienia eksportu. Wykonano ogrodzenie zakładu.1924 – 1925 do Rzeźni Miejskiej doprowadzono bocznicę kolejową.

1926 - 1929 rozbudowano baseny peklownicze dla produkcji bekonu oraz zmodernizowano chłodnię eksportową. Powstała

także szlamiarnia jedyna w tym czasie w kraju.Pobudowano ponadto składnicę do konserwacji i przechowywania

skór. 1927 – 1928 – zadaszono kolejkę napowietrzną służącą do

transportu tusz zwierzęcych, poprawiono utwardzenie podwórza Oddano do użytku chłodnię dla miejscowych rzeźników.

1929 – powstała wędliniarnia oraz pomieszczenie do wydawania mięsa dla wojska prowadzona przez prywatnego przedsiębiorcę.

Zespół oglądaczy zwierząt rzeźnych i mięsa

Świadectwo uzdolnienia – Redlarski Dominik

Świadectwo uzdolnienia

Pracownicy sp. „SAIR”

Instytucje działające w obiektach Rzeźni Miejskiej

Grudziądz w cyfrach – ludność 1910 - 1934

Lekarze weterynarii pracujący w Rzeźni Miejskiej w Grudziądzu 1880 – 1939

Dyrektorzy okres pruski Edmund Uhl 1985 - Brak danych

Karol Keysser ?- Brak danych

Okres międzywojenny Franciszek Grajewski 01.10.1920 – sierpień 1939

Inspektorzy – lekarze weterynarii w okresie międzywojennym Jerzy Skulski 1921 - 1927

Marian Krajewski 1930 – 1934 ( zięć dr Grajewskiego ) Edward Rybacki ( zięć dr Grajewskiego, pracował po wojnie w Nowym Mieście

Lubawskim Józef Milchert ? – 1939

Rzeźnia w okresie okupacji

Dyrektor Rzeźni dr Karl Geisller 1939 – 1944

Rok 1940

Z. M. w Grudziądzu lata 1945 – 1970 Z. M. w Grudziądzu zaczęły swoją działalność po zakończeniu II

wojny światowej przy dzisiejszej ul. Chełmińskiej (Obr. Stalingradu ) w dawnej wytwórni konserw - Przetwórnia nr 7.

Rzeźnia Miejska działała w ramach struktur miejskich. W roku 1949 powstaje przedsiębiorstwo państwowe o nazwie

Zakłady Mięsne podległe C. Z. Przem. Mięs. 1949 – 1954 modernizacja zakładu

1952 – oddział Świeciu w magazynach po bekoniarni 1961 likwidacja bekoniarni

Lata 1960 – 1970 dalsza modernizacja: nowa linia rozbioru, myjka do tusz (Gr ), mechaniczna myjnia skrzyń, klimatyzacja hal

ubojowych, kapitalny remont chłodni.27 lutego 1968 r. pożar w wędliniarni .

Nowy budynek wędliniarni oddano w 1971 t.

Z. M. w Grudziądzu lata 1970 – 1990 W 1972 zmodernizowano zgodnie z wymogami halę ubojową

trzody chlewnej a w roku 1981 dział uboju bydła. W ternie działało 35 punktów skupu –Grudziadz, Świecie, Wąbrzeźno

Zakłady Mięsne przeżywały okres prosperity, który trwał do początku lat 90 – tych.

Od stycznia 1990 r. Zakład wydzielono ze struktur Przedsiębiorstwa Mięsnego powołując samodzielne przedsiębiorstwo państwowe.

Od roku 1993 dla zakładu przyjęto nazwę „Zakłady Mięsne w Grudziądzu”.

Z. M. w Grudziądzu w latach 1990 – 2007

Od października 1998 roku przekształcono „Zakłady Mięsne w Grudziądzu” w spółkę akcyjną , której akcjonariuszem został

Skarb Państwa. Powolny spadek rentowności zakładu.Nieskuteczna próba sprywatyzowania Zakładów Mięsnych

Upadek Zakładów Mięsnych Grudziądz SA, który nastąpił w roku 2007, kończąc 122 letnią historię Rzeźni Miejskiej oraz Zakładów Mięsnych w Grudziądzu.

Zakład będący własnością Państwa nie uzyskał finansowego wsparcia Ministerstwa Skarbu Państwa, nie sprostał wysokim

normom i wymaganiom jakie narzuciła Unia Europejska.

ROK 2007 Po 122 latach istnienia Rzeźnia Miejska w Grudziądzu ,

która działała w trzech wiekach, przetrwała I i II wojnę światową, była wizytówką i dumą Grudziądza,

dochodowym zakładem eksportowym zakończyła swoją działalność

Wiodące w Polsce Zakłady Mięsne, które były w latach 60 – 90 tych źródłem utrzymania dla wielu rodzin

z racji zatrudniania ok. 1000 osób przestały istnieć w roku 2007

Kierownicy Zakładowego WIS w Zakładach Mięsnych w Grudziądzu

Tadeusz Krąkowski 01.05.1945 - 31.10.1970

Kazimierz Owsiany 01.11.1970 - 01.01.1979

Zbigniew Zawadzki 01.01.1979- 31.11.1998

Dyrektor Rzeźni Miejskiej dr Franciszek Grajewski

Urodził się 29 kwietnia 1880 r. w Świeciu Studia weterynaryjne – Berlin – dyplom 1905.Roczna służba w wojsku niemieckimRzeźnia gdańska , Prabuty , Schöneberg , RadzyńOd 1916 r. Grudziądz – wolna praktyka, Szpital koni nr 1 Od 01.10.1920 – Dyr. Rzeźni – okres próbny (trwał 4lata )Od 01.01.1925 etatowy urzędnik z dożywotnimi ustaleniamiCórka Małgorzata była żoną lek. wet. Mariana Krajewskiego Syn Grzegorz lekarz wet. zginał w wypadku samochodowym w XI/1934Stop. wojskowy – major pospolitego ruszenia Odznaczony „Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości” W 1939 został aresztowany wraz z 26 letnim synem Marcinem i zamordowany przez hitlerowców

Tekst przysięgi urzędniczej dr F. Grajewskiego r. 1936

Rok 1927 Dr Franciszek Grajewski z dziećmi : Grzegorzem, Małgorzatą, Elżbietą i Janem w otoczeniu pracowników wyposażonych w narzędzia ubojowe na tle samochodu do transportu zwierząt.

Na zdjęciu widoczne są także zwierzęta rzeźne

Dr Franciszek Grajewski z Rodziną i najbliższymi współpracownikami rok 1931/2

Dr Franciszek Grajewski w otoczeniu pracowników rzeźni przed swoim mieszkaniem na terenie Rzeźni Miejskiej ok. 1934 r.

Tadeusz Krąkowski

Ur. 10 lipiec 1910 Zm. 02 marzec 1980

Gazeta Pomorska 1966 r.

Tadeusz Krąkowski Urodził się dnia 10 lipca 1910 r. w Srebrnej Górze pow. Żnin.

Absolwent uczelni lwowskiej z 1930 r. Do roku 1935 pracował jako kierownik Rzeźni Miejskiej w Starogardzie.

Od lutego 1935 roku do czerwca 1939 r. był PLW w Chełmnie.

Od 07.do 09.1939 r. był grodzkim lekarzem weterynarii w Bydgoszczy.

W czasie okupacji od stycznia do marca 1940 r. pracował Lisewie pow. Chełmno

Z nakazu władz okupacyjnych pracował w rzeźni w Gdyni 30.04.45 do wyzwolenia.

Od 01.05.1945 do 31.03.1949 był dyrektorem Rzeźni i Bekoniarni w Grudziądzu.

Potem od 01.04.1949 do 31.10.1970 r. był naczelnym lekarzem weterynarii – kierownikiem ZWIS ZM w Grudziądzu.

Od 01.11.1970 do emerytury pracował we ZM w Grudziądzu jako inspektor WIS.

Zmarł 02.03.1980 w Grudziądzu• Źródło : Akta osobowe WZWet w Bydgoszczy Nr Grudziądz 1/85 ( R.T.)

Kazimierz Owsiany

Ułan 18 Pułku Ułanów Pomorskich

Ur. 29.03.1913 Zm. 11.04.1987

Kazimierz Owsiany 1960 – 1978

Zbigniew Zawadzki Urodził się dnia 25 sierpnia 1938 w Grudziądzu.

Absolwent uczelni wrocławskiej z 1966 r. Po stażu w P. Z. Wet w Oleśnicy przeniósł się do Grudziądza

i pracował od 16.03.1968 w Z.M. w Grudziądzu jako kierownik Oddz. WIS.

Od 01.01.1979 do 30.11.1998 był kierownikiem Z.WIS Z.M. w Grudziądzu.

Do 10. 2004 r. pracował jako organ urzędowego badania zwierząt rzeźnych i mięsa w prywatnej Spółce San – Wet

na rzecz ZM Grudziądz. Obecnie na emeryturze.

Odznaczenia Zasłużony Pracownik Rolnictwa – 1980 , Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej – 1984,

Srebrna odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu, SKZ – 1985

Inspektorzy Weterynaryjnej Inspekcji Sanitarnej Mieczysław Domaszewski 1954 – 1986Józef Paszotta 1960 – 1966 oraz 1976 – 1980 Kazimierz Owsiany 1960 – 1970 Henryk Skolimowski 1965 – 1975Zenon Nowacki 1967 – 1987Zbigniew Zawadzki 1968 – 1978Aleksander Wiecki 1972 – 1976Mieczysław Ziejka 1973 – 1981Janusz Zygmont 1977 – 1979Bogdan Radomski 1977 - 1983 Edmund Knitter 1978 – 1979 Kazimierz Pabian 1978 – 1982Jerzy Prus 1989 – 1990 Mariusz Figalski 1989 – 1994

Praca przy wyrobie konserw

Praca w laboratorium WIS

Pracownice laboratorium

1 2 3 4 5 6

7 8 9 1011

1213 14 15

16 17

18

1920

21 22 2324 25

26

1 Feliks Borzyszkowski 2 Brunon Kamiński 3 lek. wet. Kazimierz Owsiany 4 mgr Janina Bąkowska 5 lek. wet. Tadeusz Krakowski 6 Dominik Redlarski,

7 lek. wet. Henryk Skolimowski 8 Anna Łyskawa 9 Zenobia Bąkowska 10 Ewa Karczewska 11 Franciszka Fonrobert, 12 Danuta Mikołajczak

13 lek. wet. Zofia Gołaszewska – Śróbka 14 Barbara Sander 15 Krystyna Partyka 16 Elzbieta Bielicka 17 Teresa Kamińska 18. lek. wet. Zbigniew Zawadzki

19 Janusz Masiota, 20 Bogdan Buciak 21 Herbert Łazarski 22 Hubert Nowicki 23 Krzysztof Mischaker 24 Marian Szulejewski, 25 lek. wet. Aleksander Wiecki

26 lek. wet. Mieczysław Domaszewski

Spotkanie w Z.M. w Grudziądzu

Od lewej : Edmund Knitter, Henryk Skolimowski, Teofil Galikowski, Zofia Gołaszewska – Śróbka, Włodzimierz Giziński

Bez komentarza

Stan obecny ( 2016 )

ZA UWAGĘ DZIĘKUJĄ Autorzy opracowania :

Lek. wet .Zbigniew ZawadzkiLek. wet .Ryszard Tyborski

Antiqua quae nunc sunt, fuerunt olim novaTo, co jest dziś stare, było kiedyś nowe. ( Seneka )

Lek. wet Marian Krajewski

Ur. 02 lipca 1905Zm. 26 czerwca 1977

Styczeń 1930 – marzec 1934 praca w Rzeźni Miejskiej w Grudziądzu

Oglądacz Feliks Borzyszkowski

Stan obecny

Mieczysław Domaszewski

1954 – 1986

Józef Paszotta 1960-31.12.1966 01.01.1976 -01.03.1980

Kazimierz Owsiany 1960 – 1970

Zenon Nowacki 01.01.1967 – 1987

Zbigniew Zawadzki 16.03.1968 31.12.1978

Henryk Skolimowski

15.03.1965 30.06.1975

Kazimierz Pabian 1978-1982 Aleksander Wiecki 01.08.1972-

05 .1976 Mieczysław Ziejka 16.08.1973

04.07.1981 Bogdan Radomski 1977 - 1983 Janusz Zygmont 1977-1979

Edmund Knitter 06. 1978 - 16.01.1979

Mariusz Figalski 1989-1994 1995 -1998 1998 -2003

Jerzy Prus 17.10.1989-30.09.1990