Ryszard Bryła

OCENA RYZYKAINSTRUKCJE STANOWISKOWE

LISTY KONTROLNE

Ryszard B

ryłaB

ezpieczn

e stan

ow

isko p

racy

Ryszard Bryła

OCENA RYZYKAINSTRUKCJE STANOWISKOWE

LISTY KONTROLNE

Koordynator projektuIlona Rybak

Redaktor techniczny Zbigniew Cholewa

Redakcja i korektaMagdalena Anioł

Projekt okładkiMarcin Korus

Skład, łamanie i przygotowanie do drukuTomasz Pisarek, Michał Furmaniuk

RecenzenciMarta Łyczba Józef KaziorRoman Kończyk

Copyright © by Wydawnictwo Elamed, 2007

Elamed E. i R. Cholewa Spółka jawna 40-203 Katowice, al. Roździeńskiego 188www.elamed.ple-mail: poligrafia@elamed.pltel. 032 788 51 28

DrukDrukarnia Wers Design, Bydgoszcz

Przedruk, kopiowanie lub powielanie w jakiejkolwiek formie, w części lub całości, bez pisemnej zgody firmy Elamed jest zabronione.

Cel pracy .................................................................................................................................................................. 6I. Podstawowe definicje ......................................................................................................................................... 7II. Ocena ryzyka zawodowego ................................................................................................................................ 11

II.1. Podstawowe pojęcia ............................................................................................................................... 12 II.2. Cele oceny ryzyka ................................................................................................................................... 12 II.3. Zasady przygotowania oceny ryzyka ...................................................................................................... 12 II.4. Informacje potrzebne do oceny ryzyka zawodowego ........................................................................... 13 II.5. Identyfikacja zagrożeń ............................................................................................................................ 13 II.6. Metodyka oceny ryzyka zawodowego .................................................................................................... 14 II.7. Ocena ryzyka według Polskiej Normy PN-N 18002:2000 ................................................................... 14 II.8. Ocena ryzyka według metody Risk SCORE .......................................................................................... 15 II.9. Ocena ryzyka według metody PHA ....................................................................................................... 16 II.10. Ocena ryzyka oparta na normie MIL STD 882 – Systems Safety Manual– nazwanej tutaj „Vademecum Bezpieczeństwa” (VB) .................................. 16

III. Wymagania dotyczące pomieszczeń i stanowisk pracy ................................................................................ 19IV. Organizacja stanowisk pracy ............................................................................................................................ 25

IV.1. Uwagi ogólne .......................................................................................................................................... 26 IV.2. Organizacja pracy dla wybranego stanowiska – spawacza ................................................................. 28

V. Czynniki zagrożenia środowiska pracy ............................................................................................................. 31 V.1. Podział czynników środowiska pracy ..................................................................................................... 32 V.2. Metody ograniczenia lub likwidacji wpływu czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych, występujących w środowisku pracy ............ 33

VI. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia ................................................................................ 35VII. Lista kontrolna zagrożeń – czynników środowiska pracy występujących na stanowisku ......................... 37VIII. Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego .............................................................................................. 41IX. Oceny ryzyka zawodowego dla poszczególnych stanowisk pracy ................................................................. 43

IX.1. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska chemika-laboranta .......................................................... 44 IX.2. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska elektryka w zakładzie ..................................................... 44 IX.3. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kierowcy wózków widłowych ........................................... 44 IX.4. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska magazyniera .................................................................... 45 IX.5. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska montera nawierzchni drogowych ................................... 46

Spis treści

IX.6. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska piekarza-cukiernika ...................................................... 46 IX.7. Ocena ryzyka zawodowego dla prac ziemnych dla stanowiska operatora koparko-ładowarki .................................................................................... 46 IX.8. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika warsztatu mechanicznego ....................... 47 IX.9. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika stacji paliw ................................................ 47 IX.10. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska ślusarza-mechanika ..................................................... 47 IX.11. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kierowcy ........................................................................ 48 IX.12. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska elektromontera ............................................................. 48 IX.13. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska kucharza ....................................................................... 48 IX.14. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska maszynisty urządzeń oczyszczalni mechaniczno-biologicznej .......................................................... 49 IX.15. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska obróbki skrawaniem metali ......................................... 49 IX.16. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska posadzkarza-glazurnika ............................................... 49 IX.17. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika administracyjno-biurowego ..................... 50 IX.18. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska spawacza ...................................................................... 50 IX.19. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pracownika warsztatu samochodowego ..................... 50 IX.20. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska zbrojarza-betoniarza .................................................... 50 IX.21. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska murarza-tynkarza ......................................................... 51 IX.22. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska sprzątaczki biurowej ..................................................... 51 IX.23. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska blacharza-lakiernika samochodowego ....................... 51 IX.24. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska przedstawiciela handlowego ....................................... 51 IX.25. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska nauczyciela chemii ....................................................... 52 IX.26. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska żołnierza zasadniczej służby zawodowej ............................................................................................ 52 IX.27. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska malarza budowlanego .................................................. 52 IX.28. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska dekarza ......................................................................... 52 IX.29. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska sprzedawcy-kasjera w sklepie spożywczym ......................................................................................................................... 52 IX.30. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska pielęgniarki ................................................................... 52 IX.31. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska informatyka ................................................................... 53 IX.32. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska portiera ......................................................................... 53 IX.33. Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska stolarza ......................................................................... 53

X. Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy ..................................................................................................... 115 X.1. Uwagi ogólne ........................................................................................................................................ 116 X.2. Instrukcja producenta ......................................................................................................................... 117 X.3. Instrukcja ogólna (ramowa) bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku (szkic, schemat) ....... 117 X.4. Instrukcja BHP dla stanowiska kucharza ........................................................................................... 119 X.5. Instrukcja BHP dla stanowiska piekarza-cukiernika .......................................................................... 120 X.6. Instrukcja BHP dla stanowiska posadzkarza-glazurnika ................................................................... 121 X.7. Instrukcja BHP dla stanowiska pracownika obsługującego stację paliw ......................................... 123 X.8. Instrukcja BHP dla stanowiska ślusarza-mechanika ......................................................................... 124 X.9. Instrukcja BHP dla prac zbrojarskich i betonowych ........................................................................... 125 X.10. Instrukcja BHP podczas spawania lub cięcia palnikiem wewnątrz zbiorników oraz w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem .................... 126 X.11. Instrukcja BHP przy pracach murarskich i tynkarskich ..................................................................... 128 X.12. Instrukcja BHP dla stanowiska frezera ............................................................................................... 129 X.13. Instrukcja BHP dla stanowiska blacharza-lakiernika samochodowego ........................................... 130 X.14. Instrukcja BHP dla stanowiska dekarza ............................................................................................. 131 X.15. Instrukcja BHP podczas prac przy komputerze .................................................................................. 132

X.16. Instrukcja bezpiecznej obsługi betoniarki BMK-500 ......................................................................... 133 X.17. Instrukcja „Bezpieczna podróż” .......................................................................................................... 134 X.18. Instrukcja bezpieczeństwa dla opiekuna szkolnej wycieczki autokarowej ....................................... 136

XI. Oświadczenie sprawcy kolizji drogowej ......................................................................................................... 137XII. Pierwsza pomoc przedmedyczna ................................................................................................................. 139

XII.1. Zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej ..................................................................... 140 XII.2. Apteczka pierwszej pomocy ................................................................................................................ 141

XIII. Literatura ....................................................................................................................................................... 143XIV. Załączniki ....................................................................................................................................................... 147

XIV.1. Listy kontrolne do identyfikacji zagrożeń Opracowano na podstawie kart oceny ryzyka zawodowego Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy ................................................................... 148 XIV.2. Hałas i drgania mechaniczne .............................................................................................................. 169 XIV.3. Oświetlenie miejsc pracy. Miejsca pracy we wnętrzach – omówienie Polskiej Normy PN-EN 12464-1. Część 1 .................................................................... 171

CEL PRACY

Celem pracy jest:1. Zebranie w całość informacji dotyczących oceny ryzyka

zawodowego, z uwzględnieniem najnowszych zmian dotyczących tego tematu, wprowadzonych w Rozporzą-dzeniu MP i PS z dn. 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz.U. nr 169 z 2003 r., poz. 1650). Zmiany zawarte są w Dzienniku Ustaw – Dz.U. nr 49 z 2007 r., poz. 330.

2. Podanie podstawowych informacji dotyczących po-mieszczeń i stanowisk pracy.

3. Omówienie (dodatkowo na 33 przykładach, z których większość jest podwójna) najpopularniejszych me-tod oceny ryzyka – według PN-N 18002:2000, Risk SCORE, a także PHA.

4. Wprowadzenie metody oceny ryzyka opartej na normie MIL STD 882 (popartej także przykładami). Podana tu metoda ma tę zaletę, że pozwala dość precyzyjnie wyznaczyć ryzyko, gdyż na każdym jego poziomie podane są dodatkowe wskaźniki ryzyka.

5. Przedstawienie szczegółowej listy kontrolnej zagro-żeń, przydatnej do szacowania ryzyka praktycznie na każdym stanowisku pracy. W liście tej, obok zagro-

żeń, czyli czynników środowiska pracy, w niektórych przypadkach podano także niebezpieczne zdarzenia. Przyczyną tychże zdarzeń mogą być właśnie wymienio-ne już wcześniej zagrożenia. Wskazanie ich jest o tyle istotne, że jedno z zadań oceny ryzyka zawodowego polega na określeniu zagrożeń w środowisku pracy i zapoznaniu z nimi pracowników zakładu. Ten fakt wymaga precyzji w doborze słów. Norma nie zawsze jest tutaj precyzyjna, a niektórych zagrożeń po prostu nie ujmuje.

6. Przedstawienie wymagań, jakie powinna spełniać in-strukcja bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcja bezpieczeństwa w podróży, na podstawie kilkunastu przykładów.

7. Przedstawienie zagadnień dotyczących pierwszej pomocy przedmedycznej, w tym najnowszych zaleceń dotyczących reanimacji.

Publikacja skierowana jest m.in. do pracodawców, pracow-ników służby BHP oraz studentów i uczniów (słuchaczy) kierunków nauczania związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy.

Ryszard Bryła

Podstawowe definicje

I

8

Pomieszczenie pracy – rozumie się przez to pomiesz-czenie przeznaczone do pobytu pracowników, w którym wykonywana jest praca. Nie uważa się za przeznaczone do pobytu pracowników pomieszczeń, w których:a) łączny czas przebywania tych samych pracowników

w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godzi-ny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem lub konserwacją urządzeń albo utrzymaniem czystości i porządku;

b) mają miejsce procesy technologiczne nie pozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjal-nego reżimu organizacji pracy;

c) jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, nieza-leżnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się obsługą.

Pomieszczenie stałej pracy – to pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracow-nika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny.

Pomieszczenie czasowej pracy – rozumie się przez to pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 godzin do 4 godzin.

Ryzyko zawodowe – to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pra-cowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Ocena ryzyka – jest to proces analizowania ryzyka i wy-znaczania jego dopuszczalności.

Stanowisko pracy – rozumie się przez to przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

Środki ochrony indywidualnej – rozumie się przez to środki przeznaczone do ochrony człowieka przed nie-bezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy. Do środków ochrony indywidualnej zalicza się odzież ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i górnych, głowy, twarzy i oczu, układu oddechowego, słuchu, a także sprzęt chroniący przed upadkiem pracownika z wysokości oraz środki izolujące cały organizm.

Środki ochrony zbiorowej – to środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w po-mieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.

Środowisko pracy – rozumie się przez to warunki środo-wiska materialnego (określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi), w którym odbywa się proces pracy.

Urządzenia ochronne – rozumie się przez to osłony lub takie urządzenia, które spełniają jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji:– zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych;– powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, za-

nim pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej;– nie pozwalają na włączenie ruchu elementów nie-

bezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej;

– zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń technicznych;

– nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników nie-bezpiecznych lub szkodliwych.

Zagrożenie – rozumie się przez to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

Awaria – zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowa-nego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania

9

natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludz-kiego i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch itp.

Narażenie – ekspozycja, podleganie oddziaływaniu czyn-ników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych, zwią-zanych z wykonywaniem pracy. Narażenie jest wyrażanym ilościowo lub jakościowo pojęciem charakteryzującym zagrożenie na stanowisku pracy.

Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pra-cownika w ciągu 8-godzinnego, dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Ko-deksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodo-wać ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.

Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pra-cownika nie może być w środowisku pracy przekroczone w żadnym momencie.

Najwyższe dopuszczalne natężenie (NDN) – wartość średnia natężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego, dobowego i przeciętnego tygodnio-wego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pra-cy, przez okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Audyt (audit) systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – jest to systematyczne i niezależne ba-danie, mające na celu określenie, czy działania podejmo-wane w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz osiągnięte rezultaty odpowiadają pla-nowym ustaleniom, i czy te ustalenia zostały skutecznie wdrożone oraz czy są odpowiednie do realizacji polityki

bezpieczeństwa i higieny pracy, a także do osiągnięcia celów organizacji w tym zakresie.

Bezpieczeństwo i higiena pracy – stan warunków i orga-nizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagroże-niami występującymi w środowisku pracy.

System zarządzania bezpieczeństwem pracy – część ogólnego systemu zarządzania organizacją, która obejmu-je strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury, procesy i zasoby potrzeb-ne do opracowania, wdrożenia, realizowania, przeglądu i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wypadek przy pracy – nagłe zdarzenie wywołane przy-czyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.

Zdarzenie potencjalnie wypadkowe – niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywaną pracą, podczas którego nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia.

Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy wyraża zobo-wiązania organizacji do:– zapobiegania wypadkom przy pracy, chorobom zawo-

dowym oraz zdarzeniom potencjalnie wypadkowym;– dążenia do stałej poprawy stanu bezpieczeństwa

i higieny pracy;– spełnienia przepisów prawnych oraz innych wymagań

dotyczących organizacji;– ciągłego doskonalenia działań w zakresie bezpieczeń-

stwa i higieny pracy;– zapewnienia odpowiednich zasobów i środków do

wdrażania tej polityki;– podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględniania roli

pracowników i ich angażowania do działań na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy.

Organizacja (wg PN-N 18001) – grupa ludzi i infra-struktura, z przypisaniem odpowiedzialności, uprawnień i powiązań. Może to być np.: spółka, korporacja, firma, przedsiębiorstwo, instytucja, organizacja charytatywna, samodzielny handlowiec, stowarzyszenie lub jego część albo kombinacja wymienionych. Organizacja może być państwowa lub prywatna.

Ocena ryzyka zawodowego

II

12

II.1.PODSTAWOWE POJĘCIA

Jedną z dróg wiodących do poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy jest prowadzenie w zakładzie oceny ryzyka zawodowego. Pojęcie ryzyka zawodowego zostało wpro-wadzone do prawa krajów Unii Europejskiej Dyrektywą Ramową nr 391/89/EWG z dn. 12 czerwca 1989 r. W ustawie niemieckiej „ryzyko” zastępuje wyraz „zagroże-nie”. Działania zapobiegawcze podjęte przez pracodawcę powinny koncentrować się przede wszystkim na: – unikaniu ryzyka; – ocenie ryzyka, którego nie można uniknąć;– usuwaniu przyczyn ryzyka.

O ocenie ryzyka zawodowego mówi znowelizowa-ne Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepi-sów bezpieczeństwa i higieny pracy: „Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych pracach, oraz stosować niezbędne środki zmniejszające ryzyko”.

W Kodeksie pracy w art. 226 znajdują się następujące stwierdzenia: „Pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko”, a także „informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami”.

II.2.CELE OCENY RYZYKA

Przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego ma na celu:– sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy

zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe;

– wykazanie – zarówno pracownikom, jak i ich przedsta-wicielom oraz organom nadzoru i kontroli – że prze-prowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki ochronne;

– dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia sta-nowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy;

– ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczenia ryzyka zawodowego;

– zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.Nie bez znaczenia jest także fakt, że ocena ryzyka

zawodowego wymusza niejako podjęcie działań napraw-czych w zakładzie pracy. Wnioski, które wynikają z oceny ryzyka zawodowego, są bardzo przydatne w szkoleniu załogi. Dotyczy to zarówno szkolenia wstępnego ogólnego i stanowiskowego, jak i szkolenia okresowego.

II.3.ZASADY PRZYGOTOWANIA OCENY RYZYKA

Zaleca się przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego okresowo i zawsze wówczas, gdy wykorzystywane do jego oceny informacje straciły swoją aktualność, a zwłaszcza w następujących sytuacjach:– przy tworzeniu nowych stanowisk pracy;– przy wprowadzaniu zmian na stanowiskach pracy (np.

technologicznych lub organizacyjnych);– po zmianie obowiązujących wymagań odnoszących

się do ocenianych stanowisk pracy;– po wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach

ochronnych.Sposób przeprowadzania i dokumentowania oceny

ryzyka zawodowego zależy przede wszystkim od wielkości zakładu i rodzaju występujących w nim zagrożeń. Zaleca się, aby proces przygotowania oceny ryzyka zawodowego obejmował:– zapewnienie zasobów niezbędnych do przeprowadze-

nia oceny ryzyka; – wyznaczenie odpowiednich osób; – określenie potrzeb szkoleniowych i zapewnienie szko-

lenia osobom przeprowadzającym ocenę ryzyka;– określenie sposobu dokumentowania wyników oceny

ryzyka zawodowego;

13

– zapewnienie udziału pracowników w ocenie ryzyka zawodowego;

– zapewnienie osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostępu do odpowiednich informacji;

– przeprowadzenie analizy struktury organizacyjnej za-kładu w celu sporządzenia wykazu stanowisk pracy;

– określenie sposobu informowania pracowników o wy-nikach oceny ryzyka zawodowego;

– wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za planowanie i koordynowanie działań związanych z oceną ryzyka zawodowego.Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka powinny znać

i rozumieć jej zasady, powinny mieć wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na ocenianych stanowiskach, a także umieć ocenić szkodliwe następstwa występują-cych zagrożeń.

II.4.INFORMACJE POTRZEBNEDO OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Zaleca się, aby do oceny ryzyka zawodowego były wyko-rzystywane informacje dotyczące:– lokalizacji stanowiska pracy i/lub realizowanych na

nim zadań;– osób pracujących na stanowisku, ze szczególnym

uwzględnieniem tych osób, dla których przyjmuje się inne szczególne kryteria, takich jak np. jak kobiety w ciąży, młodociani lub osoby niepełnosprawne;

– stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywa-nych operacji technologicznych;

– wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania przez pracujące na stanowisku osoby;

– wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do analizowanego stanowiska;

– zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane, i ich źró-deł;

– możliwych skutków występujących zagrożeń;– stosowanych środków ochronnych;– wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypad-

kowych, chorób zawodowych oraz innych związanych z warunkami pracy, a także awarii.Źródłami tych informacji mogą być:

– dane techniczne o stosowanych na stanowisku ma-szynach i urządzeniach;

– dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje stano-wiskowe;

– wyniki pomiarów czynników szkodliwych i/lub nie-bezpiecznych, a także uciążliwych, występujących na stanowisku pracy;

– dokumentacja dotycząca wypadków przy pracy, zda-rzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych oraz awarii;

– przepisy prawne i inne dokumenty normatywne;– literatura naukowo-techniczna;– karty charakterystyk substancji chemicznych itp.

Informacji o analizowanym stanowisku mogą dostar-czyć również:– obserwacja środowiska pracy;– obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku

pracy;– obserwacja zadań wykonywanych poza stanowiskiem

pracy;– wywiad z pracownikami;– obserwacja czynników zewnętrznych, które mogą

wpłynąć na stanowisko pracy (np. prace wykonywane przez pracowników na innych stanowiskach pracy, czynniki atmosferyczne);

– analiza działań, których celem jest zapewnienie wła-ściwych warunków pracy.

II.5.IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Zagrożenia można zidentyfikować na podstawie analizy informacji zebranych w poprzednim podrozdziale. Metodę przeprowadzania analizy ustala zespół oceniający ryzyko zawodowe.

Do identyfikacji zagrożeń można zastosować metodę list kontrolnych, które mogą być opracowywane na przy-kład z wykorzystaniem wykazów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych, zawartych w odpowiednich prze-pisach i normach. W niektórych przypadkach może się okazać potrzebne przyjęcie bardziej zaawansowanych metod identyfikacji zagrożeń.

Na etapie identyfikacji przydatna jest przede wszystkim dotychczasowa wiedza na temat zagrożeń występujących

Rys. 1. Ocena ryzyka zawodowego oraz wynikające z niej działania

14

na analizowanym stanowisku. W każdym przypadku zaleca się sprawdzić, czy wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy dostępne na ich temat informacje (np. wyniki pomiarów i obliczeń wartości wielkości cha-rakteryzujących zagrożenie) są wystarczające do oceny ryzyka zawodowego.

II.6.METODYKA OCENYRYZYKA ZAWODOWEGO

Ocena ryzyka zawodowego obejmuje wyznaczenie poziomu ryzyka i porównanie go z poziomem uzna-nym za dopuszczalny. Nie ma tutaj stałych wzorców odniesienia, tak jak ma to miejsce przy pomiarach fizycznych. Nie można też zastosować typowych na-rzędzi pomiarowych. Wyznaczanie poziomu ryzyka wymaga ustalenia stałych kryteriów odniesienia i ich odpowiedniego uporządkowania, a więc stworzenia swoistej skali pomiarowej. Brak powszechnie przyjętej i stosowanej skali jest dużym utrudnieniem dla wszyst-kich, którzy chcą wyznaczyć poziom ryzyka w swoim przedsiębiorstwie i porównać go z ryzykiem w innych zakładach danej branży. Pewne jest, że prawdopodo-bieństwo wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń może się zmieniać w zakresie od 0% do 100%. Prawdopodo-bieństwo jednoprocentowe będzie już jednak znaczne. Podobnie jest z ciężkością przewidywanych następstw niebezpiecznych zdarzeń, która może zmieniać się tak-że w szerokim zakresie. Zakres występującego ryzyka dzieli się zwykle na kilka poziomów, z których każdy należy opisać w jednoznaczny sposób.

W trakcie przeprowadzania oceny ryzyka zawodo-wego przygotowujemy kartę oceny ryzyka dla danego stanowiska. W karcie tej wymieniamy – w pierwszej kolumnie – zagrożenie (niebezpieczny, szkodliwy lub uciążliwy czynnik środowiska pracy). Możemy podać także (w celu uściślenia) zdarzenie związane z występowaniem tego czynnika, ale nie jest to ko-nieczne, gdyż w tabeli dokumentującej ocenę ryzyka (tabela XV, s. 42) podajemy w zasadzie tylko czynnik środowiska pracy. W następnych kolumnach karty wymieniamy m.in.: możliwe źródła zagrożenia, możliwe skutki zagrożenia, oceniamy ryzyko przed korektą, wy-mieniamy środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, ryzyko po korekcie.

Ryzyko zawodowe zawiera zwykle dwa najważniejsze elementy: 1) stopień prawdopodobieństwa wystąpienia niebez-

piecznego zdarzenia (oznaczmy przez „P”); 2) ciężkość przewidywanych następstw tego niebezpiecz-

nego zdarzenia (oznaczmy przez „C”).Ryzyko zawodowe stanowi więc funkcję tych dwu ele-

mentów: R = f(P,C). Przyjmuje się, że ryzyko zawodowe jest iloczynem stopnia prawdopodobieństwa i przewidywanej ciężkości następstw zdarzenia: R = P x C. Ocena ryzyka zawodowego obejmuje wyznaczenie poziomu ryzyka i porównanie go z poziomem uznanym za dopuszczalny. Wartość tego wskaźnika decyduje o poziomie ryzyka i jed-nocześnie o koniecznych środkach zaradczych.

W tym opracowaniu przedstawiono na przykładach kilka metod oceny ryzyka: według PN-N 18002:2000, Risk SCORE, PHA i MIL STD 882. W naszych zakładach pracy najczęściej stosowane metody oceny ryzyka to Risk SCORE oraz PN-N 18002:2000 i rzadziej – PHA. W niniejszej pracy przedstawiono metodę opartą na normie MIL STD 882 (nazwanej przez nas „Vademecum Bezpieczeństwa” – VB). Zaletą tej metody jest – naszym zdaniem – dość rozsądne oszacowanie stopni ryzyka – zarówno „P”, jak i „C”. Wskaźniki ryzyka w poszcze-gólnych kategoriach (duże, średnie, małe, bardzo małe) są uszeregowane od ryzyka największego do najmniej-szego. Priorytet przy ustalaniu kolejności wskaźników nadano w tym opracowaniu przewidywanej ciężkości następstw. Nazewnictwo poszczególnych stopni oceny ryzyka dostosowano tutaj do używanego najczęściej w naszym kraju.

Karty oceny ryzyka, które tutaj przedstawiono, należy traktować wyłącznie jako przykładowe, gdyż w każdym zakładzie pracy i na każdym stanowisku występują specyficzne, zależne od wielu uwarunkowań, zagrożenia.

II.7.OCENA RYZYKAWEDŁUG POLSKIEJ NORMY PN-N 18002:2000

Ocena ryzyka zawodowego według Polskiej Normy PN-N 18002:2000 jest metodą matrycową. Wykorzy-stuje się dane zawarte w tabeli (tabela I lub II). Należy dodać, że Polskie Normy, zgodnie z Ustawą o normalizacji

Stopieńprawdopodobieństwa (P)

Ciężkość następstw (C)

1. Mała (M) 2. Średnia (S) 3. Duża (D)

1. Małoprawdopodobne (M)

Bardzomałe (1) Małe (2) Średnie (3)

2. Prawdopodobne (S) Małe (2) Średnie (3) Duże (4)

3. Wysoceprawdopodobne (D) Średnie (3) Duże (4) Bardzo

duże (5)

Tabela II. Szacowanie ryzyka w skali pięciostopniowej,według normy PN-N 18002:2000

Stopieńprawdopodobieństwa (P)

Ciężkość następstw (C)

1. Mała (M) 2. Średnia (S) 3. Duża (D)

1. Małoprawdopodobne (M) Małe (1) Małe (1) Średnie (2)

2. Prawdopodobne (S) Małe (1) Średnie (2) Duże (3)

3. Wysoceprawdopodobne (D) Średnie (2) Duże (3) Duże (3)

Tabela I. Szacowanie ryzyka w skali trójstopniowejwedług normy PN-N 18002:2000

15

z dn. 12 września 2002 r. (Dz.U. nr 162/02, poz. 1386), są stosowane dobrowolnie (art. 5, ust. 3). We wspomnianej normie zaleca się szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, zgodnie z zasadami przedstawionymi w ta-beli I. Wspomniana norma podaje także pięciostopniową skalę szacowania ryzyka zawodowego.

Przy oszacowaniu ryzyka przyjmuje się podane niżej kryteria:Stopień prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzenia (P): – mało prawdopodobne – to te następstwa zagrożeń,

które nie powinny wystąpić podczas całej aktywności zawodowej pracownika;

– prawdopodobne – to te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas aktywności zawodowej pracownika;

– wysoce prawdopodobne – to te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas aktywności zawodowej pracownika.

Ciężkość szkodliwych następstw (C): – mała – urazy i choroby, które nie powodują długotrwa-

łych dolegliwości i absencji w pracy;– średnia – urazy i choroby, które powodują niewielkie,

ale długotrwałe lub nawracające dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji;

– duża – urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości lub śmierć.Ważnym dodatkowym źródłem informacji dotyczącej

oceny ryzyka zawodowego są wymagania określone w obo-wiązujących przepisach i normach technicznych, a także opinie pracowników obsługujących dane stanowisko. Po oszacowaniu ryzyka należy ocenić jego dopuszczalność i określić niezbędne działania, potrzebne do usunięcia zagrożeń (tabela II)

Tam, gdzie jest to możliwe, zaleca się oszacowanie ryzyka zawodowego na podstawie wielkości charakteryzu-jących narażenie: NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie) lub NDN (najwyższe dopuszczalne natężenie). Pomiarów tych parametrów dokonują zwykle wyspecjalizowane jednostki (np. stacje SANEPID-u). Ryzyko przyjmujemy za duże, jeżeli parametr charakteryzujący narażenie przekra-

cza wartość NDS lub NDN. Ryzyko jest małe, jeśli parametr charakteryzujący narażenie nie przekracza połowy warto-ści NDS lub NDN. Zależności te pokazuje tabela III.

W przebiegu oceny ryzyka zawodowego najważniejsze czynności to: – zebranie informacji i identyfikacja zagrożeń, – poinformowanie pracowników o występujących zagro-

żeniach,– oszacowanie ryzyka zawodowego,– ocena dopuszczalności ryzyka,– zaplanowanie działań korygujących lub zapobiegaw-

czych, – realizacja zaplanowanych działań,– okresowa kontrola ryzyka.

II.8.OCENA RYZYKAWEDŁUG METODY RISK SCORE

Metoda Risk SCORE jest metodą wskaźnikową. W tej metodzie wartość ryzyka zawodowego określa iloczyn trzech parametrów. Wzór określający wartość ryzyka ma następującą postać:

R=S x E x Pgdzie:S – potencjalne skutki zdarzenia,E – ekspozycja na zagrożenie,P – prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia.

Ryzyko zawodowe (R) Dopuszczalność ryzyka zawodowego Niezbędne działania

Duże Niedopuszczalne

Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia należy podjąć natychmiast (np. przez zastosowanie środków ochronnych). Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia

zagrożeń do poziomu akceptowalnego

Średnie

Dopuszczalne

Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego

Małe Konieczne jest zapewnienie tego, by ryzyko zawodowe pozostało co najwyżej na tym samym poziomie

Tabela III. Szacowanie ryzyka i określenie działań korygujących według normy PN-N 18002:2000

Wartość wielkości charakteryzującej narażenie (N)

Oszacowanie ryzykazawodowego (R)

N > Nmax

Duże

Nmax ≥ N ≥ 0,5 Nmax Średnie

N < 0,5 Nmax Małe

Tabela IV. Szacowanie ryzyka zawodowego na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie. Nmax – wartość dopuszczalna NDS lub NDN

Wartość E Charakterystyka

10 Stała

6 Częsta (codziennie)

3 Sporadyczna (raz w tygodniu)

2 Okazjonalna (raz w miesiącu)

1 Minimalna (kilka razy rocznie)

0,5 Znikoma (raz do roku)

Tabela VI. Ekspozycja na zagrożenie

Wartość S Szacowanie straty Straty ludzkie

100 Poważna katastrofa Wiele ofiar śmiertelnych

40 Katastrofa Kilka ofiar śmiertelnych

15 Bardzo duża Jedna ofiara śmiertelna

7 Duża Ciężkie uszkodzenie ciała

3 Średnia Absencja

1 Mała Udzielenie pierwszej pomocy

Tabela V. Potencjalne skutki zdarzenia

16

Metoda Risk SCORE została opracowana w Stanach Zjednoczonych na potrzeby marynarki. Stopień ekspo-zycji E = 10 może więc występować tylko wtedy, gdy osoba jest w sposób ciągły narażona na zagrożenie, np. na wypadnięcie za burtę statku (okrętu) lub utonięcie w wyniku zatopienia się statku (okrętu). W zakładach pracy ten stopień ekspozycji praktycznie nie występuje. W Stanach Zjednoczonych oprócz szkód, które ponoszą ludzie, w większym niż u nas stopniu uwzględnia się straty materialne związane z wypadkami przy pracy. W parametrze dotyczącym szacowania skutków zdarzenia straty podawane są w dolarach amerykańskich (u nas w przeliczeniu na złotówki).

II.9.OCENA RYZYKAWEDŁUG METODY PHA

Ocena ryzyka zawodowego na podstawie metody Wstępnej Analizy Zagrożeń – PHA (Preliminaty Hazard Analysis) – polega na zidentyfikowaniu zagrożeń i sy-tuacji niebezpiecznych, określeniu wartości ryzyka, a następnie zaprojektowaniu oraz wdrożeniu działań korygujących.

Ryzyko zawodowe jest iloczynem dwu parametrów: R = S x P. Wyniki oceny ryzyka zawodowego w metodzie PHA odczytujemy następująco:– 1-3 oznacza akceptowalny poziom ryzyka, przy jedno-

czesnym jego monitoringu (ryzyko małe – M);

– 4-9 oznacza akceptowalny poziom ryzyka, przy jedno-czesnym podjęciu działań mających na celu poprawę stanu bezpieczeństwa (ryzyko średnie – S);

– 10-25 (36) oznacza nieakceptowalny poziom ryzyka, co wymusza natychmiastową poprawę stanu bezpie-czeństwa (ryzyko duże – D).Stopnie oceny i szacowanie ryzyka opisano w tabe-

lach IX i X (według metody PHA).

II.10.OCENA RYZYKAOPARTA NA NORMIE MIL STD 882 – SYSTEMS SAFETY MANUAL– NAZWANEJ TUTAJ„VADEMECUM BEZPIECZEŃSTWA” (VB)

Ciężkość przewidywanych następstw norma MIL STD 882 podaje w czterech stopniach, przewidując następujące określenia stopnia ciężkości następstw:1) duże – bardzo ciężkie wypadki lub zachorowania, po-

wodujące niezdolność do pracy dłuższą niż 16 tygodni lub śmierć;

2) średnie – wypadki lub zachorowania powodujące niezdolność do pracy od 2 tygodni do 16 tygodni;

3) małe – wypadki lub zachorowania powodujące nie-zdolność do pracy od 1 tygodnia do 2 tygodni.

4) bardzo małe – wypadki i zachorowania, których wyni-kiem jest niezdolność do pracy krótsza niż tydzień.Według normy MIL STD 882 Systems Safety Manual

ustala się następujące poziomy prawdopodobieństwa:1) bardzo duże – prawdopodobieństwo większe niż

1/100;2) duże – prawdopodobieństwo od 1/100 do 1/10 000;3) średnie – prawdopodobieństwo od 1/10 000 do

1/100 000;4) małe – prawdopodobieństwo od 1/100 000 do

1/1 000 000;5) bardzo małe – prawdopodobieństwo mniejsze niż

1/1 000 000.Liczba przyjmowanych stopni prawdopodobieństwa

występowania następstw zagrożeń i ich ciężkości i opis ustalający zakres zdarzeń, których one dotyczą, jest sprawą umowną. Dyrektywa Ramowa 391/89 powołuje się tutaj na prawo krajowe i praktykę.

Norma MIL STD 882 dzieli przewidywane prawdopodo-bieństwo wystąpienia szkodliwych zdarzeń na pięć kategorii (stopni), natomiast ciężkość następstw – na cztery. Na ich podstawie wyznacza się wskaźnik ryzyka (tabela. XI). Na podstawie ustalonego wskaźnika ryzyka ustala się ryzyko zawodowe. Kryteria oceny tego ryzyka podaje tabela XII. Za-letą tej metody, jak już wspomniano, jest m.in. to, że w każdej kategorii ryzyka występuje kilka jego wskaźników, począwszy od najwyższego do najniższego. Przy ustalaniu kolejności wskaźników ryzyka w poszczególnych kategoriach priorytet nadano w tej pracy przewidywanej ciężkości następstw.

Kategorie ryzyka Wartość [R] Dopuszczal-

ność ryzykaNiezbędne działania

Bardzo małe R<20

Dopuszczal-ne

Wskazana kon-trola

Potrzebna kon-trolaMałe 20≤R<70

Potrzebna po-prawaŚrednie 70≤R<200

Duże 200≤R<400Niedopusz-

czalne

Potrzebna natychmiastowa

poprawa

Wskazane wstrzy-manie pracyBardzo duże R≥400

Tabela VIII. Wartość ryzyka

Wartość P Opis Szansa w %

10 Bardzo prawdopodobne 50(1 na 2)

6 Całkiem możliwe 10(1 na 10)

3 Mało prawdopodobne,ale możliwe

1(1 na 100)

1 Tylko sporadycznie możliwe 0,1(1 na 1000)

0,5 Możliwe do pomyślenia 0,01(1 na 10 000)

0,2 Praktycznie niemożliwe 0,001(1 na 100 000)

0,1 Tylko teoretycznie możliwe 0,0001(1 na 1 000 000)

Tabela VII. Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia

17

Poziom Stopień szkód – S Prawdopodobieństwo – P

1. Znikome urazy, lekkie szkody Bardzo nieprawdopodobne

2. Lekkie uszkodzenia, wymierne szkody Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat

3. Ciężkie uszkodzenia ciała, znaczne szkody Doraźne wydarzenie (np. raz w roku)

4. Pojedyncze wypadki śmiertelne, ciężkie szkody Dosyć częste wydarzenia (np. raz w miesiącu)

5. Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na bardzo dużą skalę na terenie zakładu Częste, regularne wydarzenie (np. raz w tygodniu)

6. Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na dużą skalę poza terenem zakładu Duże prawdopodobieństwo wydarzenia

Tabela IX. Stopnie oceny ryzyka w metodzie PHA

P – prawdopodobieństwo szkód

Poziom 1 2 3 4 5 6

S – stopień

szkód

1 1 2 3 4 5 6

2 2 4 6 8 10 12

3 3 6 9 12 15 18

4 4 8 12 16 20 24

5 5 10 15 20 25 30

6 6 12 18 24 30 36

Tabela X. Szacowanie ryzyka wg metody PHA

Przewidywane prawdopodobieństwo Przewidywana ciężkość następstw

1Duża (D)

2Średnia (S)

3Mała (M)

4Bardzo mała (BM)

A) Bardzo duże (BD) 1A 2A 3A 4A

B) Duże (D) 1B 2B 3B 4B

C) Średnie (S) 1C 2C 3C 4C

D) Małe (M) 1D 2D 3D 4D

E) Bardzo małe (BM) 1E 2E 3E 4E

Tabela XI. Wskaźniki oceny ryzyka według MIL STD 882

Wskaźnik ryzyka Ryzyko Proponowane kryteria oceny

1A, 1B, 1C, 2A, 2B, 3A Duże (D) Niedopuszczalne

1D, 2C, 2D, 3B, 3C Średnie (S) Niepożądane, warunkowo akceptowalne – podjąć działania naprawczei zaostrzyć procedury kontrolne

1E, 2E, 3D, 3E, 4A, 4B Małe (M) Dopuszczalne, akceptowalne przy stałej kontroli

4C, 4D, 4E Bardzo małe (BM) Dopuszczalne, akceptowalne przy dorywczej kontroli

Tabela XII. Kryteria oceny ryzyka według MIL STD 882 (tutaj – „Vademecum Bezpieczeństwa” – VB)

Wymagania dotyczące pomieszczeń i stanowisk pracy

III

20

Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapew-niać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Przede wszystkim w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.

W pomieszczeniach pracy, w których występują czyn-niki szkodliwe dla zdrowia (wysoka temperatura, hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły, pary itp.), powinny być zastosowane rozwiązania techniczne uniemożliwiające przedostawanie się tych czynników do innych pomieszczeń pracy oraz do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Ściany i sufity pomieszczeń pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły niebezpieczne pod względem wybuchowym, powinny mieć pokrycie ochronne, zabezpieczające przed adsorpcją i gromadzeniem się pyłu, oraz powinny być przystosowane do łatwego czyszczenia lub zmywania.

Jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanych robót lub rodzaj stosowanych urządzeń może zachodzić niebezpieczeństwo wybuchu, stropy, dachy i ściany pomieszczeń pracy powinny być wykonane zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa dla tego rodzaju robót lub znajdujących się tam urządzeń oraz zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi.

W pomieszczeniach oraz na drogach znajdujących się w obiektach budowlanych podłogi powinny być równe, nieśliskie, niepylące i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także powinny być przystosowane do łatwego utrzyma-nia w czystości.

W pomieszczeniach, w których mogą wystąpić mie-szaniny wybuchowe palnych par, pyłów lub gazów z po-wietrzem, powierzchnie podłóg powinny być wykonane z materiału nie powodującego iskrzenia mechanicznego lub wyładowań elektrostatycznych.

Jeżeli podłoga jest wykonana z materiału będącego dobrym przewodnikiem ciepła lub jeżeli przy wykonywaniu pracy występuje jej zamoczenie, w przejściach oraz w miej-scach przeznaczonych do stania i siedzenia powinny znajdo-wać się podesty izolujące od zimna lub wilgoci albo powinny być stosowane inne środki izolujące. Podesty muszą być

stabilne, wytrzymałe, zabezpieczające przed poślizgiem i potknięciem się oraz łatwe do utrzymania w czystości.

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higie-ny pracy, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracow-ników w tych pomieszczeniach.

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnio-nych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypa-dać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.).

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:– 3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują

czynniki szkodliwe dla zdrowia;– 3,3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu prowa-

dzone są prace mogące powodować występowanie substancji szkodliwych dla zdrowia.Wysokość podana wyżej może być zmniejszona do:

– 2,5 m w świetle:• jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie

więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia;

• w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości, mieszczącym się w budyn-ku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pra-cach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach miesz-kalnych, określonych w Polskich Normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia;

– 2,2 m w świetle – w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym i innym oraz w po-mieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego pomieszczenia.Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może

być mniejsza niż:– 2,2 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie wystę-

pują czynniki szkodliwe dla zdrowia;

21

– 2,5 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu prowa-dzone są prace mogące powodować występowanie substancji szkodliwych dla zdrowia.W pomieszczeniu o stropie pochyłym omówione

wymagania stosuje się do średniej wysokości pomiesz-czenia, przy czym w najniższym miejscu wysokość pomieszczenia nie może być mniejsza w świetle niż 1,9 m (licząc od poziomu podłogi do najniżej położonej części konstrukcyjnej sufitu).

Do pomieszczeń i stanowisk pracy położonych na różnych poziomach powinny prowadzić bezpieczne doj-ścia stałymi schodami lub pochylniami. Nawierzchnie schodów, pomostów i pochylni nie powinny być śliskie, a w miejscach, w których może występować zaleganie pyłów, powinny być ażurowe. Zamocowane na stałe drabiny lub klamry mogą być stosowane jako dojścia dodatkowe oprócz schodów, a zamiast schodów – tylko w wyjątkowych przypadkach uzasadnionych względami użytkowymi lub gdy nie ma technicznych możliwości ich zastosowania. Pomiędzy pomieszczeniami nie należy wykonywać progów, chyba że warunki techniczne wyma-gają ich zastosowania. W takich przypadkach należy je oznaczyć w widoczny sposób.

W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub nie-wskazane ze względu na technologię produkcji, a na sto-sowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okrę-gowym inspektorem pracy.

Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykony-wanych prac i wymaganej dokładności oraz spełniać wymagania określone w Polskiej Normie. Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgod-nych z Polskimi Normami.

Stosunek wartości średnich natężenia oświetlenia w pomieszczeniach sąsiadujących ze sobą, przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna, nie powinien być większy niż 5:1. Stosunek powierzchni okien do po-wierzchni podłogi nie powinien być mniejszy niż 1:8.

Przy wyjściu z pomieszczeń, w których ze względów technologicznych praca jest wykonywana w ciemności (np. ciemnie optyczne), powinny być zapewnione warunki umożliwiające stopniową adaptację wzroku. W pomiesz-czeniach i miejscach pracy, w których w razie awarii oświetlenia mogą wystąpić zagrożenia dla życia lub zdro-wia pracowników, należy zapewnić oświetlenie awaryjne o odpowiednim natężeniu, zgodnie z Polską Normą.

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić tempera-turę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wyko-nania), nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszcze-niach pracy, w których jest wykonywana lekka praca

fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).

Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być za-bezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła na drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz. W po-mieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczysz-czeń stałych i gazowych. Niezbędna wymiana powietrza w pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się sub-stancje szkodliwe dla zdrowia, powinna zapewnić czystość powietrza co najmniej w granicach nie przekraczających wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych sub-stancji, przy czym:– jeżeli w pomieszczeniu wydzielają się dwie lub więcej

substancji szkodliwych, a działanie każdej z nich na or-ganizm jest inne i niezależne od działania pozostałych substancji, wymiana powinna zapewnić co najmniej ilość powietrza niezbędną do rozcieńczenia stężenia tej substancji, która wymaga największej objętości powietrza do rozcieńczenia do wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia;

– jeżeli w pomieszczeniu wydzielają się dwie lub więcej substancji szkodliwych, a ich działanie na organizm jest analogiczne, lub gdy jednoczesne ich występo-wanie wzmaga działanie poszczególnych substancji, wymiana powinna zapewnić co najmniej ilość po-wietrza równą sumie jego objętości potrzebnych do rozcieńczenia stężenia każdej z tych substancji do wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia.W nieklimatyzowanych pomieszczeniach pracy powin-

na być zapewniona stała wymiana powietrza nie mniejsza niż 0,5-krotna w ciągu godziny. Za stałą wymianę nie uważa się wymiany uzyskiwanej wyłącznie na drodze wen-tylacji mechanicznej. Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy określają odrębne przepisy i Polskie Normy.

Odległość do ustępów nie powinna być większa niż 75 m od stanowiska pracy. Odległość ta może być większa jedynie dla pracowników pracujących stale na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m od najdalszego stanowiska pracy. Dla osób niepełnosprawnych nie powinna ona przekraczać 50 m.

Na każdych dziesięciu pracowników najliczniejszej zmiany w umywalni powinna przypadać co najmniej jed-na umywalka indywidualna, a przy pracach brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaź-nymi – co najmniej jedna umywalka na każdych pięciu pracowników – lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych. W przypadku zastosowania umywalek szeregowych do mycia zbiorowego (np. na placach budowy) powinno przypadać co najmniej jedno stanowisko do mycia (zawór czerpalny wody) na każdych pięciu pracowników jednocześnie zatrudnionych.

22

Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac powinna przypadać co najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej licz-bie zatrudnionych. Umywalki powinny być instalowane w pomieszczeniach ustępów lub w ich przedsionkach izolacyjnych.

Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Na każde dwadzieścia kobiet zatrud-nionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków – jadalnię. Nie dotyczy to zakładów pracy, w których wykonywane są prace wyłącznie o charakterze biuro-wym. Obowiązek wydzielenia jadalni dotyczy również pracodawców zatrudniających dwudziestu i mniej pra-cowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących. W jadalni należy umieścić w widocznych miejscach napisy lub znaki informujące o zakazie pa-lenia tytoniu.

Stanowiska pracy powinny być urządzone stosow-nie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (nie zajętej przez urządzenia) powierzch-ni stanowiska pracy powinny zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii.

Stanowiska pracy, na których występuje ryzyko poża-ru, wybuchu, upadku lub wyrzucenia przedmiotów albo wydzielenia się substancji szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być zaopatrzone w urządzenia ochronne, zapewniające ochronę pracowników przed skutkami tego ryzyka.

Stanowiska pracy, na których wykonywane prace po-wodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być usytuowane i zorganizo-wane w taki sposób, aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki.

Na stanowiskach pracy należy zapewnić wynikającą z technologii powierzchnię oraz odpowiednie urządzenia pomocnicze przeznaczone na składowanie materiałów, wyrobów, przyrządów, narzędzi i odpadów.

Na stanowiskach pracy nie wolno przechowywać surowców, gotowych wyrobów, materiałów pomocni-czych i odpadów w ilościach większych od wynikających z potrzeb technologicznych, umożliwiających utrzymanie

ciągłości pracy na danej zmianie. Odpady produkcyjne powinny być sukcesywnie usuwane.

Szmaty, tampony, trociny itp. materiały, nasycone lub zanieczyszczone substancjami łatwo zapalnymi, utleniają-cymi się lub szkodliwymi dla zdrowia albo wydzielającymi uciążliwe zapachy, należy przechowywać w zamkniętych naczyniach z materiału niepalnego oraz co najmniej raz na dobę usuwać z pomieszczeń pracy i niszczyć w sposób określony w instrukcjach.

Do każdego stanowiska pracy powinno być zapew-nione bezpieczne i wygodne dojście, przy czym jego wysokość na całej długości nie powinna być mniejsza w świetle niż 2 m. W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych urządzeń technicznych dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy jego odpowiednim zabezpiecze-niu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa zgodnymi z Polską Normą.

Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urzą-dzeń powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m; jeżeli w przejściach tych odbywa się ruch dwukierunkowy, szerokość ich powinna wynosić co najmniej 1 m.

Pracodawca zatrudniający pracowników niepełno-sprawnych powinien zapewnić dostosowanie stanowisk pracy oraz dojść do nich do potrzeb i możliwości tych pra-cowników, wynikających ze zmniejszonej sprawności.

Przy wykonywaniu pracy nie wymagającej stale po-zycji stojącej należy zapewnić pracownikom możliwość siedzenia. Przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia należy zapewnić pracow-nikom możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej.

W określonych przypadkach pracodawca powinien tak-że zapewnić pracownikom pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku. Dotyczy to głównie sytuacji, w których są one niezbędne ze względu na bezpieczeństwo i zdrowie pracowników (wymóg zapewnienia takich pomieszczeń określony jest w Dyrektywie Wspólnot Europejskich 89/654/EWG), szczególnie wtedy, gdy:– wykonywana praca wymaga stosowania indywidual-

nych środków ochrony układu oddechowego;– prace okresowe, w szczególności montażowe, konser-

wacyjne i remontowe, są wykonywane przez pracow-ników w pomieszczeniach ciasnych lub niskich, nie spełniających wymagań określonych w rozporządzeniu dla pomieszczeń stałej pracy (dotyczących minimalnej wysokości, powierzchni i objętości pomieszczenia);

– praca wykonywana jest w pomieszczeniach, w których temperatura spowodowana procesami technologicz-nymi jest stale wyższa niż 30°C (303 K).Pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku powinny

być wyposażone w stoły oraz krzesła z oparciami, speł-niające wymagania ergonomii. Liczba miejsc siedzących powinna być nie mniejsza niż jedno miejsce na pięciu pra-cowników korzystających z pomieszczenia, zatrudnionych

23

na najliczniejszej zmianie. Odległość od najdalszego stanowiska pracy do pomieszczenia przeznaczonego do wypoczynku nie powinna przekraczać 75 m.

W pomieszczeniach przeznaczonych do wypoczynku należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę po-wietrza w ciągu godziny.

Pomieszczenia do wypoczynku dla pracowników wykonujących prace w pomieszczeniach, w których tem-peratura spowodowana procesami technologicznymi jest stale wyższa niż 30°C, powinny być klimatyzowane (nie dotyczy to pomieszczeń przeznaczonych do wypoczynku

dla pracowników zatrudnionych w podziemnych zakładach górniczych). Jako pomieszczenia przeznaczone do wypo-czynku mogą być wykorzystane jadalnie, o ile spełniają wymagania określone wcześniej.

Pracownikom zatrudnionym w warunkach, o których mowa wyżej (przy których pracodawca powinien zapewnić pomieszczenia do wypoczynku), należy stworzyć moż-liwość umycia ciała – szczególnie w ciepłej porze roku – poprzez umieszczenie w pobliżu pomieszczeń pracy natrysków ręcznych na giętkich przewodach, z doprowa-dzeniem zimnej i ciepłej wody.

Organizacja stanowisk pracy

IV

26

IV.1.UWAGI OGÓLNE

Wyposażenie stanowiska roboczego powinno być przygotowa-ne w taki sposób, aby pracownik nie był zmuszony do wyko-nywania zbędnych ruchów. W przypadku obsługi obrabiarki, np. tokarki, przedmiot do obróbki, który tokarz obejmuje lewą ręką, powinien znajdować się z lewej strony tokarki. Natomiast przedmioty, którymi tokarz często posługuje się w pracy, np. narzędzia pomiarowe, klucze itp., powinny znajdować się w za-sięgu jego prawej ręki. Szafkę narzędziową należy więc ustawić z prawej strony. Przedmioty i narzędzia używane najczęściej powinny znajdować się najbliżej, natomiast te używane rza-dziej mogą być położone nieco dalej. Po prawej stronie powin-no być także miejsce na gotowe elementy oraz odpadki. Na stanowisku pracy należy unikać obciążeń statycznych, które są znacznie groźniejsze od obciążeń dynamicznych.

W organizacji stanowiska pracy, obok temperatury i innych parametrów, ważną rolę odgrywa poziom hałasu i oświetlenie.

Hałas i oświetlenie Pomiaru hałasu należy dokonywać:– na stanowiskach pracy w przemyśle, wewnątrz środ-

ków transportowych itd.;

– w pomieszczeniach budynków, na miejscach pasaże-rów wewnątrz środków transportu itd.;

– na zewnątrz budynków w miejscach wypoczynku itd.Wyniki pomiarów można wykorzystywać:

– do ogólnej informacji o warunkach akustycznych;– do porównania zmierzonych wartości parametru

hałasu z wartościami dopuszczalnymi określonymi w normach sanitarnych, Polskich Normach i innej dokumentacji normatywno-technicznej;

– do oceny efektywności planowanych i zrealizowanych przedsięwzięć zmniejszających hałas w pomieszcze-niach i środowisku.W wyniku pomiarów powinny być określone podsta-

wowe parametry akustyczne niezbędne do oceny hała-su. Dopuszcza się także określenie innych dodatkowych parametrów hałasu i warunków akustycznych.

Parametry akustyczne hałasu w miejscach przeby-wania ludzi to:– poziom dźwięku A, zmierzony zgodnie z zadaną meto-

dą pomiaru; – poziom ciśnienia akustycznego;– rozkład poziomu dźwięku A w czasie i przestrzeni,

jeżeli jest to potrzebne;– równoważne poziomy dźwięku A dla hałasów nie ustalo-

nych w przedziałach czasowych określonych w Polskich

1. Obrabiarka

2. Miejsce na półwyroby

3. Miejsce na klucze

4. Miejsce na wyroby gotowe

5. Pojemnik na odpadki

6. Miejsce dla obsługującego maszynę

Rys. 2. Przykładowa organizacja stanowiska roboczego obróbki skrawaniem (np. tokarza)

1. Prasa

2. Stół na półwyroby

3. Pojemnik na wyroby (wytłoczki)

4. Pojemnik na odpadki

5. Miejsce dla pracownika

Rys. 3. Przykładowa organizacja stanowiska roboczego przy prasie

1

23

4

5

6

1

23

4

5

27

Normach dla poszczególnych rodzajów maszyn i środo-wiska; dopuszcza się dodatkowo określenie poziomu równoważnego według innych wzorów.Definicje:

– hałas ustalony – jest to hałas, którego poziom dźwięku A mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas obserwacji nie więcej niż o 5 dB;

– hałas nie ustalony – jest to hałas, którego poziom dźwięku A mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas obserwacji więcej niż o 5 dB;

– hałas impulsowy – jest to hałas składający się z jed-nego lub wielu zdarzeń dźwiękowych, każde o czasie trwania mniejszym niż 1 s;

– poziom ciśnienia akustycznego L, w dB – jest okre-ślony wzorem:

gdzie:p – ciśnienie akustyczne (Pa), p

0 = 20 μPa – ciśnienie akustyczne odniesienia;

– poziom dźwięku A, LA, w dB – jest to poziom ciśnienia

akustycznego skorygowany według charakterystyki częstotliwościowej A;

– poziom dźwięku C, Lc, w dB – jest to poziom ciśnienia akustycznego skorygowany według charakterystyki częstotliwościowej C;

– maksymalny poziom dźwięku A, LA max

, w dB – jest to maksymalna wartość skuteczna poziomu dźwięku A, występująca w czasie obserwacji;

– szczytowy poziom dźwięku C, Lcpeak

, w dB – jest to maksymalna wartość chwilowa poziomu dźwię-ku C występująca w czasie obserwacji.Dopuszczalne wartości hałasu ze względu na ochro-

nę słuchu obowiązujące jednocześnie:– Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzin-

nego dnia pracy nie powinien przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna nie może być wyższa niż 3,64 x 103 Pa2 x s.

– W przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach tygodnia poziom ekspozycji na hałas odnie-siony do tygodnia pracy nie powinien przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie powinna przekraczać 18,2 x 103 Pa2 x s.

– Maksymalny poziom dźwięku A nie powinien przekra-czać wartości 115 dB.

– Szczytowy poziom dźwięku C nie powinien przekraczać 135 dB.Wartość progu działania w przypadku hałasu dla

poziomu ekspozycji odniesionego do 8-godzinnego do-bowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy wynosi 80 dB.

Dopuszczalne wartości hałasu, ze względu na moż-liwość realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań, obowiązujące jednocześnie, są następujące:– W kabinach bezpośredniego sterowania bez łączno-

ści telefonicznej, w laboratoriach ze źródłami hała-su, w pomieszczeniach z maszynami i urządzeniami liczącymi, maszynami do pisania, dalekopisami i w innych pomieszczeniach o podobnym przezna-czeniu: 75 dB.

2

0

lg10ppL

Lp. Rodzaj wnętrz, zadania lub czynności Em [lx] UGR

LR

aUwagi

1. Kucie swobodne 200 25 60

2. Kucie matrycowe 300 25 60

3. Spawanie 300 25 60

4. Zgrubna i średnia obróbka mechaniczna; tolerancja obróbki ≥ 0,1 mm 300 22 60

5. Precyzyjna obróbka mechaniczna, szlifowanie; tolerancja obróbki < 0,1 mm 500 19 60

6. Trasowanie, kontrola 750 19 60

7. Produkcja narzędzi, wyrób sprzętu do skrawania 750 19 60

8.

Montaż: – zgrubny, – średni, – dokładny, – precyzyjny

200300500750

25252219

80808080

9. Przygotowanie powierzchni, malowanie 750 25 80

10. Wyrób narzędzi, wzorników, szablonów, przyrządów do obróbki, mechanikaprecyzyjna, mikromechanika 1000 19 80

11. Segregowanie, kopiowanie dokumentów 300 19 80

12. Pisanie ręczne, pisanie na maszynie, czytanie i obsługiwanie klawiaturykomputera, przetwarzanie danych 500 19 80

13. Kreślenie 750 16 80

14. Stanowiska projektowania wspomagane komputerowo 500 19 80

15. Sale posiedzeń i konferencyjne 500 19 80Zaleca się oświetlenie regulowane

Tabela XIII. Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Miejsca pracy we wnętrzach (dodatkowe informacje podano w załącznikach na s. 169-171)

Objaśnienia: Em – natężenie oświetlenia; UGRL – ujednolicona ocena olśnienia, w skład której wchodzi m.in. luminancja tła, luminancja świecących części oprawy świetlnej, położenie oprawy względem wzroku; Ra – wskaźnik oddawania barw, którego maksymalna wartość wynosi 100

28

– W kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdal-nego sterowania z łącznością telefoniczną używaną w procesie sterowania, w pomieszczeniach do wyko-nywania prac precyzyjnych i w innych pomieszczeniach o podobnym przeznaczeniu: 65 dB.

– W pomieszczeniach administracyjnych, biur projek-towych, do prac teoretycznych, opracowania danych i innych, o podobnym przeznaczeniu: 55 dB.

IV.2.ORGANIZACJA PRACYDLA WYBRANEGO STANOWISKA – SPAWACZA

Wymagania dotyczące pracownika:– Prace spawalnicze powinny być wykonywane przez

osoby posiadające „Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia” albo „Świadectwo egzaminu spawacza” lub „Książkę spawacza”, wystawiane w trybie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach. Osoby wykonujące: ręczne cięcie termiczne, zgrzewanie, ręczne lutowanie, zmechanizowane i automatyczne wykonywanie prac spawalniczych powinny wykazać się co najmniej zaświadczeniem o ukończeniu szko-lenia w zakresie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach.

– Pracownik powinien poddać się wymaganym dla da-nego stanowiska badaniom lekarskim.

– Pracownik powinien przejść wymagane szkolenie z za-kresu BHP – wstępne ogólne, wstępne stanowiskowe i okresowe (zgodnie z harmonogramem).

Wymagania dotyczące spawalnii stanowisk spawalniczych Przez spawalnię rozumie się odpowiednio przystoso-wane pomieszczenie lub wydzieloną część pomiesz-czenia, w którym są zlokalizowane stałe stanowiska spawalnicze. Spawalnia powinna być wykonana zgodnie z obowiązującymi ogólnymi przepisami techniczno-bu-dowlanymi, ochrony przeciwpożarowej, bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ściany i strop spawalni oraz wnętrza kabiny spawal-niczej powinny być pomalowane farbami matowymi. Ścianki lub parawany kabiny spawalniczej powinny być wykonane z materiału niepalnego lub trudno zapalnego, tłumiącego szkodliwe promieniowanie optyczne. Powin-ny one mieć wysokość co najmniej 2 m, z zachowaniem szczeliny wentylacyjnej przy podłodze. W spawalni na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomiesz-czenia, nie zajętej przez urządzenia i sprzęt. Wysokość pomieszczenia spawalni powinna wynosić co najmniej 3,75 m. Na każde stanowisko spawalnicze powinny przy-padać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi, nie zajętej przez urządzenia i sprzęt. Podłoga w spawalni

i na stanowisku spawalniczym powinna być wykonana z materiałów niepalnych. Pomieszczenia spawalni powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia. Stałe stanowisko spawalnicze, na którym ist-nieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów, pra-codawca powinien wyposażyć w instalację wentylacji stanowiskowej. Stosowanie w spawalni stacjonarnych urządzeń do podgrzewania przedmiotów przed lub po poddaniu ich procesom spawalniczym jest dopuszczal-ne pod warunkiem, że urządzenia te będą wyposażone w wentylację miejscową. Stałe stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w stół spawalniczy i (lub) od-powiednie oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne wykonanie prac spawalniczych. Zgodnie z obowiązującą normą natężenie oświetlenia na stanowisku spawacza powinno wynosić min. 300 lx.

Na stałym stanowisku spawalniczym przedmioty o dużych wymiarach lub o masie ponad 25 kg powinny być przemieszczane za pomocą urządzeń do transportu pionowego lub poziomego. Stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne palniki gazowe, powinno być wyposażone w: – osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub za-

wieszenie palnika, – naczynie z wodą do okresowego lub awaryjnego schła-

dzania palnika.Stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane

ręczne uchwyty spawalnicze, powinno być wyposażone w osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawie-szenie uchwytu. Stanowisko spawalnicze do spawania łukowego elektrodami otulonymi powinno być wyposażone w pojemnik na resztki (ogarki) elektrod. W spawalni i na stanowisku spawalniczym nie powinny być przechowy-wane materiały łatwo palne. Stanowiska, na których wykonywane są prace spawalnicze powodujące rozprysk iskier, żużla lub gorących cząstek stałych, powinny być zabezpieczone przed możliwością wywołania pożaru w strefie rozprysku, z uwzględnieniem przestrzeni poniżej stanowiska spawalniczego. Rozmieszczenie wyposażenia oraz obrabianych przedmiotów powinno umożliwiać szyb-kie i bezpieczne opuszczenie stanowiska spawalniczego przez pracowników.

Zasilanie stanowiska spawalniczego w gazy może następować z generatorów gazów, przenośnych wytwornic acetylenu, butli, baterii bądź wiązek butli, rurociągów ga-zowych. Na stałym stanowisku spawalniczym niedopusz-czalne jest stosowanie przenośnych wytwornic acetylenu. Butle do gazów stosowanych w spawalnictwie powinny odpowiadać pod względem budowy, stanu technicznego, barwy, zezwoleń na eksploatację, składowania i trans-portu wymaganiom określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach. W spawalni mającej nie więcej niż 10 stanowisk spawalniczych, na których są stosowane gazy palne, dopuszcza się indywidualne wyposażenie każdego stanowiska w butle niezbędne do prowadzenia

29

procesu technologicznego oraz w jedną zapasową butlę każdego rodzaju gazu stosowanego na tym stanowisku. Butle zapasowe powinny być przechowywane w wyod-rębnionych pomieszczeniach wykonanych z materiałów niepalnych bądź w wydzielonych miejscach spawalni, wyraźnie oznakowanych i zabezpieczonych. W spawalni mającej ponad 10 stanowisk spawalniczych, na których są stosowane gazy palne, zaopatrzenie w te gazy powin-no odbywać się z instalacji centralnego zasilania.

W każdym przypadku zasilania urządzenia spawalni-czego gazem pobieranym ze źródła, w którym ciśnienie gazu jest zmienne lub większe niż znamionowe ciśnienie zasilania odbiornika, w punkcie poboru należy stosować reduktor ciśnienia. Węże do gazów powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, rodzajem gazu i ciśnie-niem znamionowym. W przypadku mieszanek gazowych należy stosować wąż odpowiedni do gazu dominującego w mieszance.

Minimalna długość węży spawalniczych powinna wynosić co najmniej 5 m, a maksymalna, mierzona od punktu pomiaru ciśnienia do punktu odbioru gazu (palnika), nie powinna przekraczać 20 m. W razie po-trzeby zastosowania dłuższych węży ciśnienie zasilania powinno być skorygowane o spadki ciśnienia występu-jące w wężu.

Dopuszczalne jest przedłużanie węży, pod warun-kiem zastosowania znormalizowanych dwuzłączek metalowych o średnicy zgodnej ze średnicą znamio-nową węża. Minimalna długość każdego z łączonych odcinków węży powinna wynosić co najmniej 4 m. Szczelność i wytrzymałość eksploatowanych węży powinny być kontrolowane w okresach ustalonych stosownie do wa-runków eksploatacji, lecz nie rzadziej niż raz na kwartał.

W przypadku zasilania urządzenia spawalniczego gazem palnym pobieranym z baterii butli, z wiązki butli, z generatora gazu lub z rurociągu w każdym punkcie po-boru gazu powinien być stosowany bezpiecznik.

Wymagania dotyczące prac spawalniczychPrzy użytkowaniu elektrycznych urządzeń spawalniczych i osprzętu należy w szczególności przestrzegać następu-jących wymagań bezpieczeństwa: – Prace związane z instalowaniem, demontażem,

naprawami i przeglądami elektrycznych urządzeń spawalniczych powinni wykonywać pracownicy mający uprawnienia określone w odrębnych przepisach.

– Połączenie kilku spawalniczych źródeł energii nie powinno powodować przekroczenia, w stanie bez ob-ciążenia, dopuszczalnego napięcia między obwodami wyjściowymi połączonych źródeł energii.

– Obwód prądu spawania nie powinien być uziemiony, z wyjątkiem przypadków, gdy przedmioty spawane są połączone z ziemią.

– Przewody spawalnicze łączące przedmiot spawany ze źródłem energii powinny być połączone bezpośrednio z tym przedmiotem lub oprzyrządowaniem, jak najbli-żej miejsca spawania.

– Poziom cieczy w bezpieczniku wodnym powinien być sprawdzany każdorazowo przed rozpoczęciem pra-cy i po każdym cofnięciu się płomienia do palnika, a w ruchu ciągłym – co najmniej raz w ciągu zmiany.

– Niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek zmian w określonych przez producenta ustawieniach układów regulacji ciśnienia i zaworów bezpieczeństwa.Przy użytkowaniu butli z gazami należy w szczególności

przestrzegać następujących wymagań bezpieczeństwa: – Transport i magazynowanie butli powinny odbywać

się zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach.

– Ręczne przetaczanie butli jest dopuszczalne tylko w obrębie stanowiska spawalniczego.

– Butle powinny być ustawiane w pozycji pionowej lub zbliżonej do pionowej, zaworem do góry, i zabezpie-czone przed przewróceniem się.

– Butle powinny być chronione przed nagrzaniem do temperatury przekraczającej 35°C oraz przed bezpo-średnim oddziaływaniem płomienia, iskier i gorących cząstek stałych.

– Butle z gazami palnymi cięższymi od powietrza nie po-winny być użytkowane i przechowywane w miejscach usytuowanych poniżej poziomu terenu, a zwłaszcza w pobliżu kanałów i studzienek; ograniczenia te nie odnoszą się do butli zintegrowanych z palnikiem.

– Zawory butli z pokrętłami powinny być otwierane bez uży-cia narzędzi; do otwierania i zamykania zaworu butli bez pokrętła powinien być stosowany odpowiedni klucz.

– Naprawy butli, w tym naprawa zaworów, powinny być wykonywane przez osoby posiadające uprawnienia określone w odrębnych przepisach.Podczas wykonywania prac spawalniczych niedopusz-

czalne jest zawieszanie przewodów i węży spawalniczych na ramionach lub kolanach oraz prowadzenie ich bezpo-średnio przy innych częściach ciała.

Prace spawalnicze na zbiornikach i rurociągach po środkach chemicznych i innych, stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi i środowiska, z wyjątkiem robót gazoniebezpiecznych na czynnych gazociągach przesy-łowych pod ciśnieniem, mogą być podjęte wyłącznie po dokładnym oczyszczeniu zbiorników i rurociągów z tych środków.

Czynniki zagrożenia środowiska pracy

V

32

V.1.PODZIAŁ CZYNNIKÓW ŚRODOWISKA PRACY

Z punktu oddziaływania na organizm człowieka czyn-niki te dzieli się na: niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe.

Czynnik niebezpieczny to taki, którego oddziaływa-nie może doprowadzić do urazu lub innego istotnego, natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowie-ka lub jego śmierci.

Czynnik szkodliwy to taki, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia czło-wieka.

Czynnik uciążliwy nie stanowi wprawdzie zagrożenia dla życia i w zasadniczy sposób nie prowadzi do pogor-szenia stanu zdrowia, lecz utrudnia pracę i wpływa na zmniejszenie jej wydajności.

W zależności od poziomu oddziaływania (natężenia lub stężenia) albo innych warunków czynnik uciążliwy może stać się szkodliwym, a szkodliwy – niebezpiecznym.

Czynniki niebezpieczneDo czynników niebezpiecznych (urazowych) zaliczamy m.in.:– poruszające się maszyny i mechanizmy; – ruchome części maszyn, urządzeń lub narzędzi;– przemieszczające się materiały, wyroby i półwyroby;– przemieszczające się osoby; – powierzchnie, na których możliwy jest upadek osób;– położenie stanowiska pracy w stosunku do powierzchni

ziemi lub podłogi pomieszczenia, tj. różnice poziomów;– poruszające się środki transportu;– spadające przedmioty i materiały, tąpnięcia; – ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia);– prąd elektryczny;– gorące powierzchnie;– zimne powierzchnie;– ostrza, ostre krawędzie, wystające i chropowate ele-

menty przedmiotów, wyrobów, urządzeń, narzędzi;– naruszenie konstrukcji; – wysoką temperaturę;

– otwarty ogień; – niską temperaturę;– ciśnienie gazów;– pożar;– wybuch;– płyny (ciśnienie, zalanie, zatopienie).

Czynniki szkodliwe i uciążliwe A. Czynniki fizyczne:

– mikroklimat;– hałas ustalony i nieustalony, hałas infradźwiękowy

i ultradźwiękowy;– wibracja (ogólna i miejscowa);– promieniowanie świetlne (widzialne, podczerwień

nadfiolet);– promieniowanie jonizujące (głównie promienie

Roentgena i promienie gamma);– promieniowanie laserowe;– pole elektromagnetyczne; – pyły przemysłowe.

B. Czynniki chemiczne:– toksyczne (np. alkohol metylowy, chlor, związki

ołowiu i rtęci);– duszące (np. tlenek węgla, siarkowodór, cyjano-

wodór);– drażniące (np. kleje, rozpuszczalniki, detergenty);– żrące (np. kwasy i zasady);– uczulające (np. związki chromu i niklu, formalina,

fenol, rozpuszczalniki, detergenty);– rakotwórcze (np. azbest, pył drewna twardego);– mutagenne (np. benzen, formalina, niektóre barw-

niki);– upośledzające funkcje rozrodcze (np. ołów i jego

związki, rtęć i jego związki, dwusiarczek węgla).Przenikanie tych czynników do organizmu odbywa

się poprzez: drogi oddechowe, przewód pokarmowy oraz skórę. C. Czynniki biologiczne:

– mikroorganizmy zwierzęce i roślinne (np. bakterie, wirusy, grzyby) oraz wytwarzane przez nie toksyny;

– makroorganizmy zwierzęce i roślinne (np. robaki pasożytnicze, owady, gryzonie).

33

D. Czynniki psychofizyczne:– obciążenie fizyczne pracą (statyczne i dynamiczne);– obciążenie psychonerwowe (stres).

V.2.METODY OGRANICZENIALUB LIKWIDACJI WPŁYWU CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH, SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH, WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU PRACY

A. Eliminacja źródeł tych czynników poprzez:– dobór odpowiednich procesów technologicznych; – dobór odpowiednich nośników energii i procesów

spalania;– dobór odpowiednich maszyn, urządzeń i środków

transportu;– dobór takich surowców i prefabrykatów, które są

nieszkodliwe lub mało szkodliwe dla zdrowia czło-wieka;

– dobór odpowiednich zabezpieczeń ograniczających działanie na człowieka dużych lub niebezpiecznych energii (prądu elektrycznego, promieniowania itd.).

B. Przygotowanie ergonomicznych stanowisk pracy po-przez dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika, w szczególności przez odpo-wiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pra-cy, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, a także metod produkcji – z uwzględ-nieniem zmniejszenia jej uciążliwości. Dotyczy to zwłaszcza pracy monotonnej i w ustalonym z góry tempie, poprzez dążenie do ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracowników.

C. Ograniczenie skuteczności czynników w wyniku osło-nięcia źródła, poprzez:– hermetyzację procesów technologicznych;– stosowanie różnego typu osłon itp.

D. Ograniczenie oddziaływania czynników wskutek od-sunięcia pracownika z obszaru ich oddziaływania, poprzez:– automatyzację (zdalne sterowanie) i robotyzację

(zastąpienie człowieka przez roboty);

– optymalne rozmieszczenie stanowisk pracy wzglę-dem źródeł groźnych czynników;

– rotację pracowników i skrócenie czasu ich przeby-wania na zagrożonym stanowisku.

E. Ograniczenie wpływu czynników na zdrowie pra-cownika w wyniku stosowania ochron osobistych, a w szczególności poprzez: – właściwy dobór, prawidłowe stosowanie i odpo-

wiednią konserwację;– wycofanie ich z użycia zgodnie z instrukcją produ-

centa.F. Ograniczenie wpływu tych czynników, dzięki zastoso-

waniu ochron zbiorowych, poprzez:– stosowanie środków uniemożliwiających prze-

nikanie emitowanych czynników na stanowiska pracy;

– stosowanie różnego typu barierek ochronnych. Ochrony zbiorowe powinny mieć priorytet przed

środkami ochrony indywidualnej. G. Ograniczenie zagrożeń spowodowanych zachowaniem

ludzi, poprzez:– zachowanie szczególnej uwagi i ostrożności;– zachowanie czystości i porządku w miejscu pracy; – właściwą organizację pracy;– prowadzenie wymaganych szkoleń, również z dzie-

dziny BHP;– przestrzeganie wymagań instrukcji stanowisko-

wych, dokumentacji techniczno-ruchowej i przyję-tych procedur;

– stosowanie się przez pracowników do znaków i sygnałów bezpieczeństwa;

– przestrzeganie norm podnoszenia i przenoszenia ciężarów;

– włączanie pracowników do działań w zakresie usprawnienia własnego stanowiska pracy;

– wyrabianie postawy zaangażowania i motywacji do pracy;

– podnoszenie kwalifikacji kadry kierowniczej w za-kresie metod kształtowania stosunków międzyludz-kich;

– opracowanie przejrzystych regulaminów wynagra-dzania oraz karania pracowników;

– higieniczny tryb życia.

Badania i pomiaryczynników szkodliwych

dla zdrowia

VI

36

Pomiary przeprowadza się w przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym: – co najmniej raz na 3 miesiące, przy stwierdzeniu

w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu pracy;

– co najmniej raz na 6 miesięcy, przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczal-nego stężenia określanego w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu pracy;

– w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warun-kach występowania tego czynnika.Jeżeli w środowisku pracy występuje inny czynnik

szkodliwy dla zdrowia niż określony wyżej, wtedy ba-dania i pomiary przeprowadza się: – co najmniej raz w roku, przy stwierdzeniu w ostatnim

przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynników powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego w przepisach;

– co najmniej raz na dwa lata, przy stwierdzeniu w ostat-nio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powy-żej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego w przepisach;

– w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warun-kach występowania tego czynnika;

– w przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego określono wartość najwyższego dopuszczal-nego stężenia pułapowego, przeprowadza się pomiary ciągłe tego czynnika.Jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych

badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości naj-wyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia okre-ślonego w przepisach, a w procesie technologicznym lub w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na wysokość stę-żenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia, badań i pomiarów nie przeprowadza się.

Wyniki wykonywanych pomiarów i badań pracodawca wpisuje na bieżąco do rejestru wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy oraz do kart pomiarów czynników szko-dliwych dla zdrowia. Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu, a wyniki badań i pomiarów przechowuje się przez okres 3 lat, licząc od daty ostatniego wpisu.

W przypadku likwidacji zakładu pracy pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę właściwemu miejscowo państwowemu inspektorowi sanitarnemu (w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi obrony narodowej, w policji, Państwowej Straży Pożar-nej, Straży Granicznej, jednostkach wojskowych pod-ległych ministrowi spraw wewnętrznych i administracji oraz w jednostkach organizacyjnych Urzędu Ochrony Państwa – właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ad-ministracji).

Lista kontrolna zagrożeń– czynników środowiska

pracy występującychna stanowisku

VII

38

Lista kontrola zagrożeń podana w tabeli XIV powinna ułatwić nam ustalenie zagrożeń występujących na konkretnym stanowisku pracy. Ustalając zagrożenia na poszczególnych stanowiskach, opierano się tutaj głów-nie na Polskiej Normie PN-80-Z-08052, odpowiednio ją uzupełniając. To oczywiście nie są jeszcze wszystkie zagrożenia, które mogą pojawić się na stanowiskach pracy. Osoby oceniające ryzyko mają jednak w tym

względzie odpowiednią wiedzę, dotyczącą stanowisk, które oceniają.

Określając zagrożenia i czas narażenia na nie pracownika, możemy ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku, wykorzystując jedną z metod podanych i omówionych w tej pracy. W następnej kolejności przy-stępujemy do dokumentacji oceny ryzyka zawodowego, zgodnie z tabelą XV (s. 42).

Lp. Czy w czasie pracy występuje (może wystą-pić) wymienione zagrożenie?

Czy w czasie pracy występuje (może wystąpić) wymienione zdarzenie?

Czy w czasie pracy występuje (może wystąpić)?

TAK

Czasnarażenia

1. Obciążenie fizyczne – dynamiczne. Wysiłek fizyczny Przeciążenie układu kostno-stawowego

2. Obciążenie fizyczne – statyczne Praca w wymuszonej pozycji ciała, przeciążenie układu kostno-stawowego

3. Obciążenie narządu głosu Przeciążenie strun głosowych

4. Wybuch

5. Pożar

6.Poruszające się (przemieszczające się)

maszyny i mechanizmy. Inne ruchome i stałe obiekty

Uderzenie, potrącenie, przygniecenie przez ruchome obiekty, wypadek komunikacyjny

7. Ruchome elementy maszyn i urządzeń Uderzenie, pochwycenie przez ruchome elementy maszyn i urządzeń

8. Przemieszczające się wyroby, półwyroby, materiały, narzędzia i inne przedmioty

Uderzenie, potrącenie, przygniecenie przez wyro-by, półwyroby, materiały, inne przedmioty

9. Powierzchnie, na których możliwy jest upadek Upadek na tym samym poziomie

10. Różnica poziomów Upadek na niższy poziom

11. Naruszenie konstrukcji

12. Obrywanie się ziemi, mas skalnych, tąpnięcia

13. Ostrza, ostre krawędzie, wystające i chropo-wate elementy

14. Ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostęp) Uderzenie się o nieruchome przedmioty

15. Wysoka temperatura, gorące powierzchnie (wyroby, elementy wyrobów itp.) Oparzenie termiczne, przegrzanie organizmu

16. Niska temperatura, zimne powierzchnie (elementy)

Zetknięcie z zimnymi powierzchniami, wyziębie-nie organizmu

17. Hałas

18. Wibracje

19. Infradźwięki

Tabela XIV. Lista kontrolna zagrożeń

39

Lp. Czy w czasie pracy występuje (może wystą-pić) wymienione zagrożenie?

Czy w czasie pracy występuje (może wystąpić) wymienione zdarzenie?

Czy w czasie pracy występuje (może wystąpić)?

TAK

Czasnarażenia

20. Ultradźwięki

21. Nadmierny ruch powietrza

22. Zmienne warunki atmosferyczne

23. Nieodpowiedni mikroklimat

24. Płyny Ciśnienie, zalanie, zatopienie

25.Nieodpowiednie oświetlenie (niskie natęże-nie, luminancja, olśnienie, nieodpowiedni

kontrast, tętnienie strumienia)Przeciążenie narządu wzroku

26. Nieodpowiednie wyświetlanie obrazuna monitorze Przeciążenie narządu wzroku

27. Promieniowanie jonizujące

28. Promieniowanie laserowe

29. Promieniowanie nadfioletowe

30. Promieniowanie podczerwone

31. Pola elektromagnetyczne

32. Pole elektrostatyczne

33. Elektryczność statyczna

34. Prąd elektryczny Porażenie prądem elektrycznym, oparzenia termiczne

35. Pyły i odpryski materiału Zapylenie

36. Dymy

37. Ciśnienie gazów

38. Czynniki chemiczne – duszące

39. Czynniki chemiczne – toksyczne Zatrucia

40. Czynniki chemiczne – drażniące Podrażnienie

41. Czynniki chemiczne – uczulające Uczulenie

42. Czynniki chemiczne – żrące Oparzenie chemiczne

43. Czynniki chemiczne – rakotwórcze

44. Czynniki chemiczne – mutagenne

45. Czynniki chemiczne – upośledzające funkcje rozrodcze

46. Czynniki biologiczne (mikroorganizmy) – wi-rusy, bakterie, riketsje, grzyby, inne Infekcje chorobowe

47. Toksyny lub alergeny wytworzone przez mikroorganizmy

48. Czynniki biologiczne (makroorganizmy) – ro-baki pasożytnicze, owady, gryzonie, inne

49. Obciążenie umysłu Praca wymagająca dużego wysiłku umysłowego

50. Niedociążenie percepcyjne Praca, przy której może wystąpić zaśnięcie osoby

51. Przeciążenie percepcyjne

Praca, w czasie której występuje monotypia ruchów

Praca, w czasie której występuje monotonia

52. Obciążenie emocjonalne (psychonerwowe) Stres zawodowy

53. Agresja osób, broń Napad rabunkowy, uderzenie przez osoby,postrzelenie (samopostrzelenie)

54. Agresja zwierząt Pogryzienie

55. Inne

cd. tabeli XIV

Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego

VIII

42

W rozporządzeniu zmieniającym Rozporządzenie MP i PS z dn. 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2007 r., nr 49, poz. 330) określono wymagania, jakie powinien spełniać dokument podsumowujący ocenę ryzyka zawodowego. Musi się w nim znaleźć opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:– stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów;– wykonywanych zadań;– występujących na stanowisku niebezpiecznych, szko-

dliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy; – stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej;– osób pracujących na tym stanowisku;– wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla

każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

– data przeprowadzonej oceny oraz nazwiska i imiona osób dokonujących oceny ryzyka.

W tabeli XV przedstawiono przykładowy wzór dokumen-tu, który może być stosowany, zgodnie ze wspomnianym wcześniej Rozporządzeniem, do dokumentowania oceny ryzyka i zastosowanych środków profilaktycznych. W punkcie 4 należy ująć wyposażenie techniczne stanowiska pracy. W punkcie 5 trzeba wyszczególnić rodzaje prac wykonywa-nych na stanowisku i stosowane środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej. W punkcie 6 należy podać liczbę osób pracujących na stanowisku. W rubryce „czynniki środowiska

pracy występujące na stanowisku pracy” należy wpisać wszystkie zidentyfikowane zagrożenia, które mogą powodo-wać występowanie urazów lub chorób pracowników (można przy tym skorzystać z tabeli XIV – s. 38-39 – niniejszej pracy, która została przygotowana właśnie w tym celu). W następ-nej rubryce wpisuje się datę przeprowadzonej oceny ryzyka, a w kolejnej – oszacowanie/ocenę ryzyka zawodowego. Wpi-suje się tutaj – dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia – wynik oszacowania ryzyka zawodowego, po zastosowaniu wymienionych środków ochrony, np. ryzyko „małe” – do-puszczalne, ryzyko „średnie” – warunkowo dopuszczalne, ryzyko „duże” – niedopuszczalne. W ostatniej rubryce „zastosowane środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko” należy wpisać działania podjęte w celu zmniejszenia ryzyka. W przypadku, gdy ryzyko jest niedopuszczalne, działania te muszą zostać zrealizowane w jak najkrótszym terminie.

Przykład:Zob. podrozdz. IX.1 (s. 54). „Ocena ryzyka zawodowego dla stanowiska chemika-laboranta (metoda według PN-N 18002:2000); tabela XV”.– Punkt 2a; powierzchnie, na których możliwy jest upadek; – punkt 3a; 30 maja 2007 r.; – punkt 4a; ryzyko „małe”; – punkt 5a; Utrzymywać porządek w pomieszczeniu

i na korytarzach. Rozlane ciecze natychmiast usuwać z podłogi. Stosować odpowiednie obuwie z podeszwą antypoślizgową. Zapewnić właściwe oświetlenie.

1. Nazwa i adres zakładu pracy 2. Nazwa stanowiska pracy 3. Nazwa komórki organizacyjnej

4. Stosowane na danym stanowisku maszyny i inne urządzenia, narzędzia

i materiały

5. Wyszczególnienie zadań wykonywanych na stanowisku pracy oraz stosowanych środków ochrony zbiorowej i indy-

widualnej

6. Liczba osób pracującychna stanowisku

Lp. Czynniki środowiska pracy występujące na stanowisku pracy

Data przeprowadzonej oceny ryzyka Ocena ryzyka zawodowego Zastosowane środki profilaktyczne

zmniejszające ryzyko

1a 2a 3a 4a 5a

7. Ocenę przeprowadzili:

1) .................................................................................................................................................................................................................. imię i nazwisko, podpis

2) ................................................................................................................................................................................................................. imię i nazwisko, podpis

3) ................................................................................................................................................................................................................. imię i nazwisko, podpis

8. Dane osób pracujących na stanowisku pracy, potwierdzające zapoznanie się z wynikami oceny ryzyka zawodowego oraz ze środkami profilak-tycznymi zmniejszającymi ryzyko:

1) .................................................................................................................................................................................................................. imię i nazwisko, podpis

2) ................................................................................................................................................................................................................. imię i nazwisko, podpis

3) ................................................................................................................................................................................................................. imię i nazwisko, podpis

Tabela XV. Karta dokumentowania oceny ryzyka zawodowego

Oceny ryzyka zawodowegodla poszczególnych

stanowisk pracy

IX

44

IX.1.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKA CHEMIKA-LABORANTA

Uwagi ogólneZakres obowiązków chemika-laboranta zmienia się w zależ-ności od miejsca jego pracy. Chemik-laborant może praco-wać w laboratorium zakładowym (m.in. przemysł spożywczy i chemiczny), stacji SANEPID-u, ośrodku zdrowia, laborato-rium szkolnym i in. Rozpatrując zagadnienia bezpieczeń-stwa w pracy chemika-laboranta, należy zwrócić szczególną uwagę na dwie bardzo ważne sprawy: znajomość postę-powania w sytuacjach awaryjnych (poparzenia, oblanie ciała niebezpiecznymi substancjami, pożar, wybuch) oraz zaopatrzenie stanowiska pracy w odpowiednio wyposażoną apteczkę pierwszej pomocy i sprzęt gaśniczy.

Charakterystyka stanowiska pracyChemik-laborant:– przygotowuje odczynniki do analiz chemicznych;– przeprowadza analizy i porównuje otrzymane wyniki

z normami;– pobiera próbki surowców, półproduktów i gotowych

produktów do badania;– pobiera materiał do badania mikrobiologicznego;– hoduje drobnoustroje na pożywkach, pobiera rozmazy

i bada je pod mikroskopem.Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 54, 55

IX.2.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA ELEKTRYKA W ZAKŁADZIE

Charakterystyka stanowiska pracyElektryk:– wykonuje prace naprawcze urządzeń elektrycznych,– wykonuje prace konserwacyjne urządzeń elektrycznych,– zakłada instalacje elektryczne,

– przeprowadza stałe i okresowe kontrole urządzeń i instalacji elektrycznych.Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 56, 57

IX.3. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA KIEROWCY WÓZKÓW WIDŁOWYCH

Uwagi ogólneW transporcie wewnętrznym zakładów pracy często sto-sowane są wózki widłowe, które stanowią jedną z odmian wózków jezdniowych o napędzie silnikowym. Obsługa i konserwacja wózków oraz przeprowadzanie okresowych przeglądów i napraw powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową opracowaną przez producenta.

Do obsługi wózka może być dopuszczony pracownik, który ukończył 18 lat i uzyskał uprawnienia operatora, zgodnie z odrębnymi przepisami, lub imienne zezwolenie na obsługę wózka wystawione przez pracodawcę, ważne na terenie zakładu pracy tego pracodawcy. Zezwolenie to może być wydane pracownikowi po ukończeniu, z wy-nikiem pozytywnym, szkolenia dla kierowców wózków, zorganizowanego przez pracodawcę według programu opracowanego lub zatwierdzonego przez jednostkę or-ganizacyjną wyznaczoną przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Kierowcy posiadający uprawnienia do prowadzenia wózków jezdniowych mogą obsługiwać rów-nież wózki zasilane gazem, pod warunkiem, że wymiany butli gazowych dokonywać będą pracownicy posiadający uprawnienia do wykonywania tych czynności (o ile sami kierowcy takich uprawnień nie posiadają).

Przed przekazaniem wózka do użytkowania pracodaw-ca powinien zapewnić kontrolę jego stanu technicznego, w tym kontrolę elementów, układów i mechanizmów; przede wszystkim należy sprawdzić prawidłowość działa-nia układu kierowniczego, hamulcowego i napędowego, mechanizmów podnoszenia oraz osprzętu, a także spraw-ność oświetlenia i sygnalizacji, prawidłowość działania urządzeń pomiarowo-kontrolnych oraz elementów i urzą-

Uwaga: Przedstawione tutaj oceny ryzyka należy traktować jako przykładowe

45

dzeń zabezpieczających kierowcę i osoby współuczestni-czące w czynnościach transportowych. Przeprowadzenie kontroli powinno być odnotowane w dokumentach eks-ploatacyjnych wózka.

Przed przystąpieniem do pracy z użyciem wózka pracodawca lub jego przedstawiciel powinien przekazać kierowcy wózka aktualne informacje o warunkach pra-cy, a zwłaszcza o masie ładunków, ich właściwościach fizycznych i chemicznych oraz rodzajach opakowań tych ładunków, zagrożeniach pożarowych, wybuchowych, chemicznych i innych, mogących wystąpić w pomieszcze-niach, w których wózek ma być eksploatowany. Kierowca powinien uzyskać również informacje o stanie technicz-nym dróg i trasie przejazdu wózka, wymaganiach dotyczą-cych organizacji pracy związanej z użytkowaniem wózka, w tym środkach, jakie należy stosować dla zachowania bezpieczeństwa podczas pracy. Informacje dotyczące bezpieczeństwa pracy na stanowisku należy przekazywać kierowcy wózka m.in. podczas szkolenia z zakresu BHP, określonego w odrębnych przepisach, oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków wykonywania pracy.

Ładunki transportowane wózkami powinny być roz-mieszczone i zamocowane tak, aby nie stwarzały zagrożeń wypadkowych.

Niedopuszczalne jest używanie w pomieszczeniach pracy wózków z silnikami spalinowymi zasilanymi benzyną etylizowaną lub zawierającą inne substancje toksyczne. Niedopuszczalne jest m.in.: używanie wózków w miej-scach o nawierzchni i jej nachyleniu nie odpowiadającym warunkom określonym w dokumentacji techniczno-rucho-wej wózka, używanie wózków w miejscach o niesprawdzo-nej wytrzymałości podłoża lub o wytrzymałości mniejszej niż wymagana dla obciążonego wózka, używanie wózków w miejscach nieoświetlonych, chyba że wózek wyposażony jest w światła odpowiednie do rodzaju i miejsca wykony-wanej pracy, obciążanie wózka ponad jego dopuszczalną ładowność, a także używanie wózków w warunkach nie-stabilnego lub śliskiego podłoża uniemożliwiającego bez-pieczne manewrowanie transportowanym ładunkiem.

Charakterystyka stanowiska pracyKierowca wózka widłowego wykonuje swoją pracę w ma-gazynie wysokiego składowania. Do jego obowiązków należy transport towarów pomiędzy samochodem do-stawczym a magazynem i układanie towaru na półkach lub w stosach. Kierowca przewozi także towary pomiędzy poszczególnymi halami na terenie zakładu. Pracownik obsługuje wózki z silnikiem elektrycznym oraz z silnikiem spalinowym – zasilanym benzyną lub gazem propan-butan albo gazem ziemnym. Do obowiązków kierowcy należy co-dzienna obsługa techniczna wózka, w tym ładowanie aku-mulatorów. Operator posiada odpowiednie uprawnienia i przeszedł wymagane badania lekarskie oraz szkolenie BHP. Praca na stanowisku jest pracą na pełnym etacie i stanowi pracę zmianową.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 58, 59

IX.4.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MAGAZYNIERA

Uwagi ogólneMagazyn to miejsce składowania materiałów: nośników energii, surowców, półproduktów i produktów. Magazyn może być zlokalizowany w pomieszczeniach zamkniętych bądź na wydzielonym terenie otwartym.

Pomieszczenie magazynowe powinno spełniać wyma-gania w zakresie ogólnych przepisów BHP, dotyczących obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy.

Przy składowaniu materiałów w magazynie należy przede wszystkim:– określić dla każdego rodzaju składowanego materiału

miejsce, sposób i dopuszczalną wysokość składowania;– zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie prze-

kraczała dopuszczalnego obciążenia urządzeń przezna-czonych do składowania (regałów, podestów itp.);

– zapewnić, aby masa umieszczonego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowa-nia i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia podłóg i stropów, na których odbywa się składowanie;

– wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obcią-żeniu podłóg, stropów i urządzeń przeznaczonych do składowania;

– dbać o to, by regały miały odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję oraz były zabezpieczone przed przewróceniem się;

– pamiętać o tym, że szerokość odstępów między regała-mi powinna być odpowiednia do stosowanych środków transportowych oraz że musi zapewnić bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami;

– dbać o to, by sposób układania materiałów na rega-łach, w stosach, na paletach lub w kontenerach nie stwarzał zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników.

Wymagania dotyczące magazynieraPracownik musi mieć ukończone 18 lat, przejść wymagane profilaktyczne badania lekarskie oraz ukończyć potrzebne szkolenia w zakresie BHP. Do obsługi wózka widłowego lub obsługi innych środków transportu i składowania (dźwignice, układnice itp.) zatrudniony powinien posiadać odpowiednie uprawnienia. Magazynier jest zobowiązany do podpisania deklaracji odpowiedzialności materialnej za powierzone materiały i zapasy magazynowe, zgodnie z przyjętą procedurą w danym zakładzie pracy i odpowied-nimi przepisami prawnymi.

Charakterystyka stanowiska pracyPracownik zatrudniony jest w magazynie przemysłowo--budowlanym. Do jego obowiązków należy:– przyjmowanie do magazynu i wydawanie z magazynu

materiałów na podstawie obowiązujących dowodów obrotu materiałowego;

46

– prowadzenie komputerowej ewidencji materiałów i kontroli stanu faktycznego magazynu;

– należyte rozmieszczenie w magazynie materiałów we-dług grup, asortymentu, rodzajów i wymiarów oraz czę-stotliwości wydawania – w transporcie indywidualnym i zmechanizowanym – przy użyciu wózka widłowego;

– utrzymanie magazynu w należytym porządku oraz przestrzeganie przepisów w zakresie BHP i ppoż.;

– zabezpieczenie przechowywanych materiałów przed zniszczeniem, uszkodzeniem bądź zanieczyszczeniem;

– zabezpieczenie pomieszczeń magazynowych przed włamaniem i kradzieżą;

– umieszczenie w widocznym miejscu instrukcji oraz wszel-kich wymaganych znaków – m.in. bezpieczeństwa.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 60, 61

IX.5.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MONTERA NAWIERZCHNI DROGOWYCH

Opis stanowiskaPracownik wykonuje następujące prace:– niweluje teren i przygotowuje potrzebne wykopy;– zabezpiecza i oznakowuje miejsca robót;– transportuje materiał w obrębie stanowiska pracy;– przygotowuje podłoże pod nawierzchnię i ubija podkład;– układa, naprawia lub rozbiera (ręcznie albo mecha-

nicznie) różnego rodzaju nawierzchnie drogowe, takie jak: bruk, kostka, beton, asfaltobeton, asfalt na nawierzchniach różnych typów;

– tnie kostkę na odpowiedni wymiar.Czas pracy wynosi średnio 8 godzin na dobę.Pracownik posługuje się m.in. następującymi urządze-

niami i maszynami:– przecinarką do cięcia kostki brukowej,– młotem wibracyjnym,– maszynami do rozkładania mas betonowych i bitu-

micznych.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 62, 63

IX.6.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKA PIEKARZA-CUKIERNIKA

Opis stanowiskaZatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Pracownik wykonuje następujące prace: – dokonuje transportu wewnątrz zakładu i magazynowa-

nia półproduktów (mąki, tłuszczów, dodatków itp.); – przygotowuje produkcję i wytwarza ciasto;– przeprowadza i kontroluje procesy dzielenia ciasta na

kęsy, formowania i rozrostu, a następnie dokonuje ich

znakowania, natłuszczania, zwilżania i posypywania przyprawami;

– dokonuje wypieku wyrobów piekarsko-cukierniczych; – obsługuje różnego typu urządzenia i maszyny, w tym:

piece piekarskie, miesiarki, ubijarki i miksery, dzieże, przesiewacze do mąki, trójwalcówki, wydłużarki, myjki i czyszczarki, dzielarko-zaokrąglarki, smażarki do pączków, żelownice, krajalnice, pakowaczki itd.;

– sortuje i studzi wytworzone wyroby;– dokonuje transportu i składowania gotowych wyrobów,– myje i konserwuje formy, narzędzia, urządzenia i ma-

szyny;– utrzymuje czystość na terenie pomieszczeń produk-

cyjnych.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 64, 65

IX.7.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA PRAC ZIEMNYCH– DLA STANOWISKA OPERATORA KOPARKO-ŁADOWARKI

Uwagi ogólnePodczas prac ziemnych podstawowe zadania związane z wykonywaniem wykopu spoczywają z reguły na operato-rze koparki. Znaczna część przedsiębiorstw wykonujących roboty ziemne posiada nowoczesny sprzęt, głównie produkcji zachodniej. Sprzęt ten ma odpowiednio wyciszoną kabinę (poziom hałasu wewnątrz – 82÷83 dB) oraz posiada certyfi-kat CE. Siedzisko w kabinie jest wyposażone w amortyzator drgań i pasy bezpieczeństwa. Kabina jest dobrze izolowana pod względem elektrycznym od ziemi. W niektórych typach koparko-ładowarek istnieje możliwość zamontowania do-datkowego wyposażenia (młota hydraulicznego). Operator ma do dyspozycji ochronniki słuchu. Do jego konkretnych zadań należy w tym przypadku wykonywanie wykopów, ła-dowanie urobku, zgarnianie ziemi, przewożenie materiałów budowlanych itp. Operator w razie potrzeby przemieszcza się w terenie, często po drogach publicznych. Prace mogą być wykonywane w obszarze zabudowanym, uzbrojonym, gdzie istnieje duże prawdopodobieństwo natrafienia na kable elek-tryczne, kable telekomunikacyjne, przewody gazowe, prze-wody sieci wodociągowej itp. Zdarza się również, że prace koparko-ładowarką są wykonywane w obszarze niezabudo-wanym, gdzie istnieje pewne niebezpieczeństwo natrafienia na niezidentyfikowane przedmioty, np. niewypały.

Operator powinien posiadać uprawnienia do obsługi sprzętu, uzyskane w wyniku ukończenia odpowiedniego kursu, zakończonego egzaminem. Przy zlecaniu przez przełożonego prac ziemnych należy brać pod uwagę staż pracy operatora i stopień uzyskanych przez niego umie-jętności. W niektórych przedsiębiorstwach, szczególnie tych mniejszych, prace wykonywane są jeszcze przy uży-ciu starego sprzętu. W tym przypadku operator koparki narażony jest na zwiększone zagrożenia.

47

W każdym przypadku przed rozpoczęciem robót, w czasie odprawy codziennej, bezpośredni przełożony powinien przeka-zać informacje o zagrożeniach występujących na stanowisku, a także powinien przypomnieć podstawowe zasady bezpie-czeństwa. Prace ziemne należy wykonywać według projektu robót. Przy wykonywaniu koparką prac ziemnych w miejscach, w których zgodnie z planem znajduje się instalacja (elektrycz-na, gazowa, wodna), należy zostawić warstwę ochronną gleby (30 cm). Tę pozostawioną warstwę ziemi trzeba zebrać ręcznie, przy użyciu odpowiedniego sprzętu. Gdy istnieją podejrzenia, że instalacja nie jest zaznaczona na planie, należy dokonać próbnych wykopów, również ręcznie.

Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 66, 67

IX.8.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA PRACOWNIKA WARSZTATU MECHANICZNEGO

Charakterystyka stanowiskaPracownik rozważanego warsztatu mechanicznego wyko-nuje następujące czynności: – przeprowadza obróbkę ręczną i mechaniczną mate-

riałów, m.in. poprzez cięcie, piłowanie, gwintowanie, wiercenie i szlifowanie;

– dokonuje łączenia elementów poprzez spawanie elek-tryczne i gazowe oraz lutowanie i klejenie;

– przeprowadza czynności demontażu zespołów maszyn lub urządzeń na podzespoły, a te z kolei na poszcze-gólne części i elementy;

– dokonuje montażu maszyn, urządzeń i konstrukcji.Należy stwierdzić, że o bezpieczeństwie i higienie

pracy decydują przede wszystkim czynniki niebezpieczne i szkodliwe. Spośród czynników niebezpiecznych wystę-pujących w warsztacie mechanicznym należy wyróżnić przede wszystkim ruchome części maszyn i urządzeń, które mogą być przyczyną poważnych wypadków przy pra-cy. Do czynników uciążliwych, które mają duże znaczenie w omawianym zakładzie, należy zaliczyć hałas. Źródłem hałasu są przede wszystkim maszyny stosowane do ob-róbki skrawaniem, wiertarki, sprężarki, a także spawarki elektryczne. Przyczyną szkodliwych drgań – dźwięków i infradźwięków – może też być m.in. złe posadowienie ma-szyn i urządzeń, niezgodne z dokumentacja techniczną.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 68, 69

IX.9.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA PRACOWNIKA STACJI PALIW

Charakterystyka stanowiska pracyMiejscem zatrudnienia pracownika jest stacja paliw płynnych. Stacja paliw to obiekt budowlany, w skład

którego mogą wchodzić: budynek, podziemne zbiorniki magazynowe paliw płynnych, podziemne lub naziemne zbiorniki gazu płynnego, odmierzacze paliw płynnych i ga-zu płynnego, instalacje technologiczne, w tym urządzenia do magazynowania i załadunku paliw płynnych oraz gazu płynnego, instalacje wodno-kanalizacyjne i energetyczne, podjazdy i zadaszenia oraz inne urządzenia usługowe, a także pomieszczenia pomocnicze.

Na stacji paliw odbywa się:– tankowanie pojazdów benzyną i olejem napędowym;– sprzedaż produktów w opakowaniach stałych;– tankowanie gazem płynnym pojazdów samochodowych,

przystosowanych technicznie do zasilania tym paliwem;– wymiana butli opróżnionych z gazu płynnego na butle

napełnione gazem o masie do 11 kg.Czas pracy pracownika wynosi średnio 8 godzin na

dobę (praca zmianowa).

Przydział czynnościStacja paliw, którą obsługuje pracownik, jest przeznaczo-na zarówno do dystrybucji silnikowych paliw płynnych, jak i olejów oraz gazu płynnego. Pracownik jest odpowie-dzialny m.in. za:– przyjęcie dostaw produktów sprzedawanych na stacji,– sprzedaż tych produktów,– wypisywanie faktur na komputerze,– kontrolę i konserwację urządzeń stacji,– pomoc klientom, o ile zachodzi taka potrzeba.

Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 70, 71

IX.10.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKAŚLUSARZA-MECHANIKA

Charakterystyka stanowiska pracyPracownik jest zatrudniony na pełnym etacie (średnio 8 godzin na dobę), w systemie pracy zmianowej. Przeszedł wymagane badania lekarskie i potrzebne szkolenia BHP. Posiada aktualne uprawnienia do obsługi maszyn obróbki skrawaniem oraz uprawnienia spawacza.

Wykonuje następujące czynności:– używa narzędzi ręcznych i elektronarzędzi podczas

obróbki materiałów w trakcie cięcia, piłowania, gwin-towania, wiercenia i szlifowania;

– obsługuje maszyny, m.in. takie jak tokarka, wiertarka, szlifierka, przecinarka i inne;

– dokonuje łączenia elementów poprzez spawanie ga-zowe i elektryczne oraz lutowanie i klejenie;

– przeprowadza czynności demontażu zespołów maszyn lub urządzeń na podzespoły, a te z kolei na poszczególne części i elementy w celu ich konserwacji lub naprawy;

– dokonuje montażu urządzeń, maszyn i konstrukcji.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 72, 73

48

IX.11.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA KIEROWCY

Charakterystyka stanowiskaKierowca zatrudniony jest w przedsiębiorstwie produk-cyjno-handlowo-usługowym. Posiada on prawo jazdy ka-tegorii B oraz kategorii C. Przedsiębiorstwo, w którym jest zatrudniony kierowca, ma filie i magazyny w różnych punk-tach miasta. Kierowca przewozi samochodem osobowym lub osobowo-ciężarowym przedstawicieli kierownictwa zakładu, pracowników administracyjno-biurowych, doku-menty i niewielkie partie towaru do poszczególnych filii, a także do zakładów i instytucji znajdujących się zarówno w obrębie miasta, jak i poza nim. W razie konieczności transportuje samochodem ciężarowym większe ładunki. Do jego obowiązków należy odbiór towaru, transport do miejsca przeznaczenia i przekazanie ładunku odbiorcy. Kierowca, zgodnie z przydzielonym zakresem obowiąz-ków, uczestniczy jednocześnie w załadunku i rozładunku towaru. Dokonuje także przeglądu codziennego, drobnych napraw i potrzebnej konserwacji używanego przez siebie aktualnie pojazdu.

W przedstawionej tutaj ocenie ryzyka podaliśmy tyl-ko najważniejsze, według nas, zagrożenia występujące w pracy kierowcy. Każdy zakład posiada inną specyfikę, dlatego też podaną tutaj ocenę ryzyka zawodowego należy traktować jako przykładową.

Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 74, 75

IX.12.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKA ELEKTROMONTERA

Uwagi ogólneW zależności od zastosowanych metod i środków zapew-niających bezpieczeństwo pracy prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być wykony-wane:– przy całkowicie wyłączonym napięciu, – w pobliżu napięcia, – pod napięciem.

Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłą-czonych spod napięcia należy:– zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przy-

padkowym załączeniem napięcia;– wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia

obwodu o treści: „Nie załączać”;– sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie;– uziemić wyłączone urządzenia; uziemienia należy

wykonać tak, aby miejsce pracy znajdowało się w stre-fie ograniczonej uziemieniami, a co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy;

w razie wielostronnego zasilania uziemienia powinny być wykonane od każdej strony;

– zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami ostrzegawczymi.

Charakterystyka stanowiska pracyElektromonter wykonuje następujące czynności:– konserwuje urządzenia i instalacje elektryczne we-

wnątrz budynków i na zewnątrz; – montuje, kontroluje i naprawia urządzenia i instalacje

elektryczne; – zakłada linie napowietrzne, wykonuje przyłącza do

budynków; – układa kable elektroenergetyczne;– obsługuje elektronarzędzia oraz maszyny i urządzenia

elektryczne;– dokonuje pomiarów elektrycznych.

Elektromonter może podejmować prace bez polecenia lub na polecenie ustne (proste czynności lub czynności uję-te w instrukcjach stanowiskowych) i na polecenie pisemne (m.in. przy urządzeniach pod napięciem, w pobliżu urządzeń pod napięciem, w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem). Niektóre prace zlecone do wykonania elek-tromonterowi, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 28 maja 1996 r. (Dz.U. nr 62/1996 r., poz. 288), powinny być wykonywane przez dwie osoby. Wykaz takich prac zobowiązany jest przygotować pracodawca.

Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 76, 77

IX.13.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA KUCHARZA

Opis stanowiskaZatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Pracownik wykonuje następujące prace: – dokonuje transportu wewnątrz zakładu i magazynowa-

nia artykułów spożywczych, surowców, półproduktów, produktów kulinarnych oraz napojów;

– ocenia pod względem towaroznawczym surowce, pół-produkty i produkty oraz ich przydatność kulinarną;

– przygotowuje produkcję kulinarną i wytwarza gotowe potrawy zgodnie z odpowiednimi recepturami;

– oblicza wartość odżywczą i energetyczną potraw;– dokonuje gastronomicznego rozbioru mięsa różnych

zwierząt;– porcjuje, wykańcza i dekoruje potrawy;– kształtuje optymalne warunki pracy, dbając przy tym

o to, by nie krzyżowały się ciągi technologiczne surowców i produktów, a także naczyń czystych oraz brudnych;

– utrzymuje porządek i czystość na stanowisku pracy;– przestrzega przepisów sanitarnych, bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz przeciwpożarowych.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 78, 79

49

IX.14.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MASZYNISTY URZĄDZEŃ OCZYSZCZALNI MECHANICZNO-BIOLOGICZNEJ

Uwagi ogólneGłówne zagrożenia, jakie występują na wskazanym stanowi-sku pracy, są spowodowane czynnikami chemicznymi – czyli pojawiającymi się tutaj metanem i siarkowodorem – oraz czynnikami biologicznymi – działaniem mikroorganizmów znajdujących się w ściekach. Rozwiązania konstrukcyjne oczyszczalni mechaniczno-biologicznej są z reguły podobne do siebie, różnią się jednak w szczegółach, głównie ze względu na dobową objętość oczyszczanych ścieków oraz rodzaj i stężenia zanieczyszczeń. Ścieki są oczyszczane wstępnie w budynku krat mechanicznych. Znajduje się tutaj system ruchomych krat zbierających zanieczyszczenia, umieszczonych w studniach przepływowych. Najważniejszym procesem w oczyszczalni jest jednak zmineralizowanie zanieczyszczeń dzięki działaniu mikroorganizmów (głównie bakterii tlenowych), występujących w tzw. osadach czynnych. Dokonuje się tego najpierw w osad-nikach wstępnych, w których bakterie są „głodzone” wskutek niedostatecznej ilości tlenu, a następnie w osadnikach wtór-nych, gdzie w wyniku napowietrzenia te „wygłodzone” bakterie powodują przyspieszone mineralizowanie zanieczyszczeń.

Opis stanowiskaMaszynista urządzeń oczyszczalni:– obsługuje urządzenia oczyszczania mechanicznego,

m.in. w budynku krat mechanicznych;– dokonuje przeglądu piaskowników, urządzeń napowie-

trzających, osadników, składowisk osadu odwodnio-nego;

– obsługuje pompę pobierającą osad z dna osadnika do koryta wypływowego;

– obsługuje prasy taśmowe osadu;– dokonuje przeglądu studzienek pomiarowych i stu-

dzienek z zasuwami na wodociągach;Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 80, 81

IX.15.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA OBRÓBKI SKRAWANIEM METALI

Uwagi ogólnePrzez obrabiarki skrawające do metali rozumie się ma-szyny służące do nadawania obrabianym przedmiotom żądanego kształtu metodą skrawania, m.in.: tokarki, frezarki, strugarki, wiertarki i szlifierki.

Montaż i eksploatacja obrabiarek powinna być zgod-na z dokumentacją techniczno-ruchową. Należy przede wszystkim dbać o właściwe posadowienie maszyn.

Obrabiarki powinny być wyposażone w osłony chroniące przed urazami, w tym powodowanymi przez wióry, oraz przed rozbryzgiem cieczy chłodzących. Podczas przerw w pracy obrabiarki narzędzia skrawające muszą być odsunięte od obrabianego przedmiotu. Stanowisko pracy przy obrabiarce powinno znajdować się na powierzchni równej, bez progów i śliskich nawierzchni. Na stanowisku musi znajdować się aktualna instrukcja BHP. Ważne, by na stanowisku dokonywać, zgodnie z odpowiednimi prze-pisami, pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia.

Transport zmechanizowany przedmiotów przeznaczonych do obróbki skrawaniem i ich odbiór po wykonanej obróbce powinien być zorganizowany w taki sposób, aby nie powo-dował zagrożenia bezpieczeństwa dla ruchu pracowników i transportu wewnętrznego. Drogi transportowe w pomiesz-czeniu lub hali fabrycznej, w której zainstalowano obrabiarki, powinny spełniać wymagania określone w przepisach.

Opis stanowiskaMiejscem zatrudnienia pracownika jest pomieszczenie warsztatowe, w którym znajdują się obrabiarki skrawające do metali. Zatrudniony posiada uprawnienia do obsługi tych ma-szyn, przeszedł wymagane badania lekarskie oraz szkolenie w zakresie BHP. Pracownik, w zależności od potrzeb, oprócz toczenia wykonuje także frezowanie i struganie elementów metalowych. Dokonuje również wiercenia oraz szlifowania detali na przeznaczonych do tego celu maszynach.

Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 82, 83

IX.16.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA POSADZKARZA-GLAZURNIKA

Opis stanowiskaPosadzkarz-glazurnik przygotowuje materiały do prac posadzkarskich i nakłada na podkład kleje oraz zaprawy. Układa posadzki wykonane z płytek ceramicznych, płytek PCV, wykładzin, deszczułek lub płyt mozaikowych, nakła-da płytki na ściany pomieszczeń. Dokonuje zgrzewania wykładzin i listew przypodłogowych wykonanych z two-rzyw sztucznych. Układa posadzkę z cementu, marmuru lub kamienia. Naprawia i uzupełnia płytkami posadzki. Dokonuje cięcia i szlifowania płytek ceramicznych oraz posadzek cementowych. Szlifuje i cyklinuje płytki parkieto-we. Prace wykonuje w większości wewnątrz modernizowa-nych, remontowanych lub nowo wznoszonych budynków i obiektów. Zdarza się, że niektóre roboty są wykonywane na zewnątrz tychże budynków lub obiektów. Praca prowa-dzona jest w cyklu 8-godzinnym, dwuzmianowym.

Opis warunków pracyW czasie mechanicznego szlifowania lastrika lub cementu pracownik narażony jest przede wszystkim na hałas, wibracje

50

i zapylenie pyłem cementowym oraz wapniowym. Podczas cyklinowania lub szlifowania parkietu występuje narażenie głównie na pył drewna twardego oraz hałas i wibracje. Przy układaniu linoleum oraz płytek PCV na gorąco dochodzi do narażenia na działanie par związków toksycznych. Takie narażenie występuje również w trakcie pokrywania parkietów substancjami zawierającymi rozpuszczalniki. Praca posadz-karza-glazurnika wykonywana jest zwykle w pozycji stojącej prostej lub stojącej pochylonej, często także w pozycji klęczą-cej. Roboty prowadzone są częściowo w pomieszczeniach nieogrzewanych – we wstępnej fazie prac wykończeniowych – a częściowo w pomieszczeniach ogrzewanych. Podczas prac na wolnym powietrzu panuje temperatura otoczenia – często zmienna. W trakcie szlifowania płytek ceramicznych lub posadzek cementowych zwykle następuje przekroczenie dopuszczalnych wartości NDS pyłów wolnej krzemionki. Podczas szlifowania parkietów może wystąpić przekroczenie dopuszczalnej wartości stężenia pyłów drewna.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 84, 85

IX.17.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA PRACOWNIKA ADMINISTRACYJNO-BIUROWEGO

Charakterystyka stanowiska pracyPracownik administracyjno-biurowy: – zajmuje się sprawami wyposażenia przedsiębiorstwa

w sprzęt i materiały eksploatacyjne; – utrzymuje kontakt z urzędami, gdy zachodzi potrzeba,

również osobisty; – w załatwianiu powierzonych mu spraw korzysta z samo-

chodu służbowego lub środków komunikacji miejskiej;– przygotowuje oferty handlowe, wystawia faktury, utrzy-

muje kontakt z klientami, uczestniczy w przetargach; – zajmuje się sprawami pracowniczymi; – w pomieszczeniu biurowym pracuje kilka osób; często przy-

chodzą tutaj pracownicy zakładu oraz klienci; w szafkach, na półkach znajdują się dokumenty; pracownicy korzystają z zainstalowanych w pokoju biurowym komputerów, tele-fonów, faksu, drukarki laserowej i kserokopiarki.Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 86, 87

IX.18. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA SPAWACZA

Charakterystyka stanowiska pracySpawacz wykonuje następujące czynności:– przygotowuje stanowisko pracy do spawania elektrycz-

nego, gazowego, do cięcia łukiem lub tlenem; stanowi-sko to może znajdować się wewnątrz hali produkcyjnej lub na zewnątrz; często stanowisko pracy spawacza umieszczone jest na wysokości;

– spawa elektrycznie, gazowo, tnie łukiem lub tlenem;– przygotowując do pracy i porządkując stanowisko po zakoń-

czeniu czynności spawalniczych, przemieszcza m.in. butle gazowe, urządzenia spawalnicze i elementy spawane.Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 88, 89

IX.19.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA PRACOWNIKA WARSZTATU SAMOCHODOWEGO

Charakterystyka stanowiskaPracownik warsztatu zatrudniony jest na pełny etat, posiada wymagane badania profilaktyczne i przeszedł potrzebne szkolenia w zakresie BHP. W warsztacie wy-konuje następujące czynności:– przeprowadza konieczną obróbkę ręczną i mechanicz-

ną materiałów poprzez cięcie, piłowanie, gwintowanie, wiercenie i szlifowanie;

– dokonuje łączenia elementów poprzez spawanie elek-tryczne;

– przeprowadza czynności demontażu pojazdu na podze-społy, a te z kolei na poszczególne części i elementy;

– dokonuje montażu pojazdu lub jego elementów po naprawie;

– przeprowadza diagnostykę komputerową pojazdu;– dokonuje naprawy źle funkcjonujących elementów

pojazdu;– dokonuje potrzebnych uzupełnień i wymian (m.in. wymia-

ny oleju, filtra oleju, filtra powietrza, filtra paliwa itp.);– przeprowadza jazdę próbną.Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 90, 91

IX.20.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKAZBROJARZA-BETONIARZA

Uwagi ogólnePraca prowadzona jest w hali, pod wiatą lub na wolnym powietrzu. Podczas robót betonowych zapylenie może przekroczyć wartości NDS, zwłaszcza w chwili dozowania cementu. Przy prefabrykacji, w okresie formowania beto-nów, włączone są wibratory różnego typu, powodujące ob-ciążenie nadmiernym hałasem. Praca stołu wibracyjnego może powodować hałas przekraczający 100 dB (A). Hałas ten obejmuje krótkie odcinki czasowe 8-godzinnego dnia pracy. Jednak ponieważ w hali produkcyjnej są inne tego typu stanowiska (np. zgrzewarek wielopunktowych), gdzie hałas pojawia się w różnym czasie, obciążenie hałasem przedłuża się. Podczas pracy wibratorów powstaje znaczne narażenie na działanie wibracji, zwłaszcza na

51

rękojeści wibratora. Podobny efekt występuje podczas pracy szlifierek i przecinarek ręcznych.

W czasie pracy zagrożenie może stanowić także sama masa betonowa, mająca działanie żrące i uczulające. Szkodliwe efekty wywołują również dodatki do cementu, m.in. olej techniczny, który ma działanie uczuleniowo-tok-syczne. Substancje chemiczne stosowane jako domieszki do betonu mają działanie uplastyczniające i upłynniające mieszankę betonową, ułatwiające równe odrywanie be-tonu od formy, napowietrzające beton, przyspieszające wiązanie i twardnienie betonu, przeciwmrozowe.

Opis stanowiskaZbrojarz-betoniarz oczyszcza pręty i konstrukcje stalowe z rdzy oraz zanieczyszczeń przy pomocy szczotek lub czyni to mechanicznie. Przeprowadza prostowanie, cięcie oraz gięcie drutu zbrojeniowego – ręcznie i mechanicznie. Obsługuje prościarki, giętarki, nożyce do cięcia stali, wciągarki oraz elektronarzędzia. Przenosi stal zbrojeniową i elementy zbrojenia. Wykonuje deskowanie oraz wiązanie i ustawianie zbrojenia w deskowaniu. Prowadzi proces zgrzewania przy pomocy zgrzewarek. Obsługuje i konser-wuje betoniarki oraz inny sprzęt stosowany przy robotach betonowych. Składa masę betonową w elementach zbro-jonych konstrukcji. Obsługuje agregaty formująco-zagęsz-czające, przeznaczone do formowania prefabrykatów.

Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 92, 93

IX.21. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MURARZA-TYNKARZA

Opis stanowiskaMurarz-tynkarz wykonuje następujące czynności:– wykonuje mury budynków z cegły i pustaków; – przycina ręcznie lub mechanicznie materiał budowlany;– transportuje, w razie konieczności, materiał na budowę

– ręcznie lub przy użyciu urządzeń pomocniczych;– przygotowuje, w razie konieczności, zaprawę budow-

laną;– dokonuje tynkowania ścian wewnątrz i na zewnątrz

budynków.Zatrudnienie: średniodobowo – 8 godzin, praca

zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 94, 95

IX.22.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA SPRZĄTACZKI BIUROWEJ

Opis stanowiska pracySprzątaczka biurowa:

– utrzymuje porządek i czystość w wyznaczonych po-mieszczeniach, m.in. poprzez czyszczenie mebli, lam-perii i sprzętu;

– myje szyby okien i parapetów;– odkurza pomieszczenia i myje podłogi; usuwa zgromadzone odpadki.

Zatrudnienie: pełny etat, praca świadczona wcześnie rano lub po południu.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 96, 97

IX.23.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKABLACHARZA-LAKIERNIKA SAMOCHODOWEGO (PN, PHA)

Charakterystyka stanowiska pracyPracownik: – ma ukończone 18 lat, zatrudniony jest na pełnym etacie

(średnio 8 godzin na dobę) w systemie dwuzmianowym; – poddał się wymaganym badaniom lekarskim i odbył

szkolenie wstępne ogólne, instruktaż stanowiskowy oraz szkolenie okresowe (zgodnie z przyjętym harmo-nogramem), posiada wymagane uprawnienia potrzebne do wykonywania zleconych mu prac na stanowisku.

Czynności wykonywane przez pracownika: – wymiana zniszczonych części i elementów pojazdu;– prostowanie wgnieceń miejscowych; – prostowanie całej konstrukcji nadwozia; – naprawa skorodowanych części pojazdu;– przeprowadzanie koniecznej obróbki ręcznej i mecha-

nicznej elementów;– łączenie elementów poprzez spawanie elektryczne

i gazowe;– oczyszczanie i przygotowywanie powierzchni pod po-

włoki lakiernicze; – nakładanie powłok lakierniczych różnymi metodami.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 98, 99

IX.24.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKAPRZEDSTAWICIELA HANDLOWEGO

Charakterystyka stanowiska pracyPrzedstawiciel handlowy:– przygotowuje w biurze materiały dotyczące ofert han-

dlowych;– utrzymuje kontakty telefoniczne i e-mailowe z klientami;– bierze udział w spotkaniach z klientami poza siedzibą

firmy;– uczestniczy w konferencjach, targach itp. poza siedzi-

bą firmy.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 100, 101

52

IX.25.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKA NAUCZYCIELA CHEMII

Opis stanowiskaNauczyciel chemii:– prowadzi lekcje w sali wykładowej;– prowadzi ćwiczenia w laboratorium;– dyżuruje na korytarzach w czasie przerw lekcyjnych;– prowadzi dokumentację pedagogiczną;– prowadzi spotkania z rodzicami – wywiadówki;– uczestniczy w szkoleniach i konferencjach.

Zatrudnienie: pełny etat.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 102, 103

IX.26.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA ŻOŁNIERZA ZASADNICZEJ SŁUŻBY ZAWODOWEJ (PN, VB)

Opis stanowiskaŻołnierz z zasadniczej służby zawodowej:– uczestniczy w szkoleniach;– uczestniczy w ćwiczeniach sprawnościowych;– odbywa zajęcia polowe;– odbywa ćwiczenia na strzelnicy;– przemieszcza się środkami transportu: transporterami

opancerzonymi i samochodami.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 104, 105

IX.27.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKAMALARZA BUDOWLANEGO (PN, VB)

Opis stanowiskaMalarz budowlany:– wykonuje malowanie ścian wewnątrz pomieszczeń;– wykonuje malowanie konstrukcji stalowych;– szlifuje ściany i sufity.

Czas pracy: średnio 8 godzin na dobę. Praca zmianowa.Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 106, 107

IX.28.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA DEKARZA (PN, PHA)

Opis stanowiskaPracownik wykonuje następujące czynności:– przygotowuje, składuje, a następnie transportuje na

stanowisko pracy materiały oraz sprzęt budowlany;

– posługuje się sprzętem, narzędziami i urządzeniami potrzebnymi do wykonywania prac podstawowych i po-mocniczych;

– posługuje się sprzętem pomiarowym;– przygotowuje i wykonuje podkłady pod izolacje budow-

lane oraz pokrycia dachowe;– pokrywa dachy o różnych kształtach i konstrukcji, przy

zastosowaniu papy i wyrobów z papy, blachy i wyrobów z blachy, dachówki, wyrobów z tworzyw sztucznych, gontów i innych;

– instaluje rynny i rury spustowe; – montuje okna dachowe i wyłazy; – wykonuje podstawowe prace związane z obróbką

blacharską;– przeprowadza naprawy pokryć dachowych; – przeprowadza rozbiórki pokryć dachowych, w tym

wykonanych z materiałów zawierających azbest.Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa.

Wymagania dotyczące pracownika:– ukończone 18 lat, – uzyskanie uprawnień do wykonywania zawodu, – stan zdrowia odpowiedni do wykonywanej pracy (w tym

do pracy na wysokości), potwierdzony świadectwem lekarskim.

Karty oceny ryzyka zawodowego na s. 108, 109

IX.29.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGODLA STANOWISKA SPRZEDAWCY--KASJERA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM

Opis stanowiskaSprzedawca-kasjer:– przyjmuje towar do sklepu;– układa towar na półkach regałów;– podaje opakowany towar klientom;– kroi nożem lub krajalnicą elektryczną wyroby mięsno-

-wędliniarskie, sery itp. oraz – po zważeniu i zapako-waniu – podaje je klientom;

– obsługuje kasę fiskalną; – utrzymuje czystość na stanowisku pracy.

Karta oceny ryzyka zawodowego na s. 110

IX.30.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA PIELĘGNIARKI

Opis stanowiskaPielęgniarka:– przygotowuje i wydaje lekarstwa pacjentom;– wykonuje zlecone przez lekarza zabiegi, w tym m.in.

zastrzyki; – pilnuje porządku na oddziale;– przygotowuje potrzebną dokumentację medyczną;

53

– transportuje podręcznym sprzętem chorych na potrzeb-ne zabiegi;

– wydaje posiłki dostarczone przez kuchnię. Karta oceny ryzyka zawodowego na s. 111

IX.31.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA INFORMATYKA

Charakterystyka stanowiska pracyInformatyk (pracujący w firmie wydawniczej): – utrzymuje w sprawności sieć informatyczną na terenie

przedsiębiorstwa;– dokonuje składu komputerowego czasopism i książek;– wykonuje polecenia kierownictwa dotyczące czynności

informatycznych.Zatrudnienie: pełny etat, praca jednozmianowa.

Karta oceny ryzyka zawodowego na s. 112

IX.32.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA PORTIERA (VB)

Charakterystyka stanowiska pracyPortier wykonuje swoje czynności w portierni umieszczo-nej w parterowym, wolno stojącym budynku, obok wejścia i jednocześnie wjazdu do zakładu produkcyjnego. Zakład wytwarza wyroby metalowe oraz konstrukcje.

Do zadań pracownika należy:– legitymowanie i rejestrowanie osób wchodzących

z zewnątrz do zakładu;

– kontrola pojazdów wjeżdżających i opuszczających zakład;

– odbieranie telefonów;– utrzymywanie czystości przed budynkiem, a zimą

odśnieżanie dojść do budynku portierni;– przekazywanie dokumentacji do sekretariatu firmy,

umieszczonego na drugim piętrze budynku głównego, w którym nie ma windy;

– pilnowanie mienia zakładu, m.in. w czasie codziennych obchodów terenu przedsiębiorstwa.Pracownik ma do dyspozycji psa obronnego.Zatrudnienie: pełny etat, praca zmianowa – 12 godzin

pracy i 24 godziny odpoczynku. Karta oceny ryzyka zawodowego na s. 113

IX.33.OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA STOLARZA

Charakterystyka stanowiska pracyDo zadań stolarza należy:– transport materiałów z magazynu na stanowisko

pracy;– obsługa obrabiarek do drewna, m.in. pilarek tarczo-

wych, pilarek taśmowych, strugarek-wyrówniarek i innych;

– wykonywanie stolarki okiennej i drzwiowej;– wykonywanie mebli;– konserwacja i renowacja wytwarzanych wyrobów.

Zatrudnienie: praca zmianowa, pełny etat.Karta oceny ryzyka zawodowego na s. 114

54

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA CHEMIKA-LABORANTA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz la-

boratorium, w sąsied-nich pomieszczeniach

i na korytarzach

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

S S S

Utrzymywać porządek w pomieszczeniu i na korytarzach, rozlane ciecze natych-miast usuwać z podłogi, stosować odpo-

wiednie obuwie z podeszwą antypoślizgo-wą, zapewnić właściwe oświetlenie

S M M

2.

Ostre krawędzie, wystające elementy

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione stoły laboratoryjne

i sprzęt

Potłuczenia S S S Zapewnić prawidłową, niekolizyjną organi-zację stanowisk pracy, dbać o porządek S M M

3.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne(przeciążenie

narządu ruchu układu mięśniowo-

-kostnego)

Wymuszona pozycja ciała podczas prze-prowadzania analiz

i badań

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa

i stawów

S D D

Przygotować stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, stosować

okresowe przerwy w pracy i zmiany rodzaju zajęć

S M M

4.

Wysoka tempe-ratura, gorące powierzchnie

(oparzenia termiczne)

Urządzenia stosowa-ne do wyjaławiania: autoklawy, aparaty

Kocha

Rany, wstrząs D S D

Stosować się do zaleceń instrukcji stano-wiskowej, zachować szczególną ostrożność

podczas prac laboratoryjnych, w czasie oparzenia termicznego stosować się do

zalecanych procedur

M M M

5.

Czynniki chemicz-ne – żrące

(oparzenia che-miczne)

Odczynnikistosowane

w laboratoriumRany, wstrząs D S D

Stosować się do zaleceń instrukcji stanowi-skowej, zachować szczególną ostrożność,

w czasie oparzenia chemicznego stosować się do zalecanych procedur, stosować

środki ochrony indywidualnej, m.in. ręka-wice i okulary ochronne, kontrolować stan

sprzętu – szczególnie szklanego

S M M

6.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Zły stan przewodów elektrycznych, przebicie elektryczne do obudo-

wy urządzenia

Śmierć D S D

Kontrolować stan izolacji przewodów, stosować właściwe ochrony przeciwpo-rażeniowe w zakładzie (m.in. wyłączniki różnicowo-prądowe), okresowo kontrolo-wać instalację elektryczną, przestrzegać przepisów dotyczących obsługi urządzeń

elektrycznych

S M M

7. Ostre przedmioty Stłuczony sprzętlaboratoryjny Rany cięte S S S

Zachować szczególną ostrożność podczas pracy, a także podczas uprzątania stłu-czonego szkła laboratoryjnego, w razie

skaleczenia ranę zdezynfekować i założyć jałowy opatrunek

S M M

8.Czynniki chemicz-

ne – trujące(zatrucia)

Spożycie szkodliwych substancji, wdycha-nie szkodliwych par

i gazów

Choroby układu pokarmowego i oddechowego

D S D

Przy pracach ze szkodliwymi gazami i pa-rami nosić maskę z pochłaniaczem, pracę z rozpuszczalnikami wykonywać pod wycią-giem, podczas prac z substancjami niebez-piecznymi zakładać rękawice ochronne, nie

spożywać posiłków w laboratorium

S M M

9. Pożar, wybuch

Praca z substancjami łatwo palnymi i wybu-chowymi, gromadze-

nie się w pomieszcze-niu gazów oraz par

łatwo palnych

Śmierć, kalec-two, poparzenia D D D

Ściśle stosować się do zaleceń instrukcji stanowiskowej, pracę z substancjami łatwo

palnymi przeprowadzać pod wyciągiem, ogrzewania cieczy łatwo palnych dokonywać tylko za pośrednictwem łaźni, palniki utrzy-

mywać w czystości i porządku, stosować środki ochrony indywidualnej, butle z ga-zami umieścić z dala od źródeł ciepła, na

miejscu umieścić sprzęt gaśniczy i właściwie wyposażoną apteczkę pierwszej pomocy

S S S

10.

Czynniki biologicz-ne – mikroorga-

nizmy(zakażenia drob-

noustrojami)

Oblanie skóry rąk lub innych części ciała ho-dowlą drobnoustrojów

lub materiałem po-branym od chorego,

zakłucia igłą strzykaw-ki podczas pobierania materiału do badań

od chorego

Przewlekłe lub nieuleczalne

obecnie chorobyD S D

Stosować środki ochrony indywidualnej, zachować szczególną ostrożność, znać pro-

cedury postępowania w razie zaistnienia niebezpiecznego zdarzenia, poddawać się

szczepieniom ochronnym i badaniom lekarskim

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

55

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA CHEMIKA-LABORANTA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym samym pozio-

mie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz

laboratorium, w sąsiednich po-

mieszczeniach i na korytarzach

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

3 6 6

10

8 m

ałe Utrzymywać porządek w pomieszczeniu

i na korytarzach, rozlane ciecze natych-miast usuwać z podłogi, stosować odpo-

wiednie obuwie z podeszwą antypoślizgo-wą, zapewnić właściwe oświetlenie

3 6 6

54

mał

ee

2.

Ostre krawę-dzie, wystające

elementy(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione stoły laboratoryjne

i sprzęt

Potłuczenia 3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Zapewnić prawidłową, niekolizyjną organi-zację stanowisk pracy, dbać o porządek 3 6 3

54

mał

e

3.

Obciążenie fizyczne – sta-

tyczne(przeciążenie

narządu ruchu układu mięśnio-

wo-kostnego)

Wymuszona pozycja ciała podczas prze-prowadzania analiz

i badań

Bóle mięśnio-we, zwyrodnie-nia kręgosłupa

i stawów

7 6 6

25

2 d

uże Przygotować stanowiska pracy zgodnie

z wymaganiami ergonomii, stosować okre-sowe przerwy w pracy i zmiany rodzaju

zajęć

3 6 3

54

mał

e

4.

Wysoka tempe-ratura, gorące powierzchnie

(oparzenia termiczne)

Urządzenia stosowa-ne do wyjaławiania: autoklawy, aparaty

Kocha

Rany, wstrząs 7 6 6

25

2 d

uże Stosować się do zaleceń instrukcji

stanowiskowej, zachować szczególną ostrożność podczas prac laboratoryjnych, w czasie oparzenia termicznego stosować

się do zalecanych procedur

3 6 1

18

b. m

ałe

5.

Czynniki che-miczne – żrące(oparzenia che-

miczne)

Odczynniki stosowa-ne w laboratorium Rany, wstrząs 7 6 6

25

2 d

uże

Stosować się do zaleceń instrukcji stano-wiskowej, zachować szczególną ostroż-ność, w czasie oparzenia chemicznego

stosować się do zalecanych procedur, sto-sować środki ochrony indywidualnej, m.in. rękawice i okulary ochronne, kontrolować

stan sprzętu – szczególnie szklanego

3 6 3

54

mał

e

6.

Prąd elektryczny(porażenie prą-dem elektrycz-

nym)

Zły stan przewodów elektrycznych, prze-bicie elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Kontrolować stan izolacji przewodów, stosować właściwe ochrony przeciwpo-rażeniowe w zakładzie (m.in. wyłączniki różnicowo-prądowe), okresowo kontrolo-wać instalację elektryczną, przestrzegać przepisów dotyczących obsługi urządzeń

elektrycznych

7 6 1

42

mał

e7. Ostre przedmioty Stłuczony sprzęt

laboratoryjny Rany cięte 3 6 6

10

8 ś

redn

ie Zachować szczególną ostrożność podczas pracy, a także podczas uprzątania stłu-czonego szkła laboratoryjnego, w razie

skaleczenia ranę zdezynfekować i założyć jałowy opatrunek

3 6 35

4 m

ałe

8.Czynniki che-

miczne – trujące(zatrucia)

Spożycie szkodliwych substancji, wdycha-nie szkodliwych par

i gazów

Choroby ukła-du pokarmowe-go i oddecho-

wego

7 6 6

25

2 d

uże

Przy pracach ze szkodliwymi gazami i parami nosić maskę z pochłaniaczem, pracę z rozpuszczalnikami wykonywać

pod wyciągiem, podczas prac z substan-cjami niebezpiecznymi zakładać rękawice ochronne, nie spożywać posiłków w labo-

ratorium

3 6 3

54

mał

e

9. Pożar, wybuch

Praca z substancja-mi łatwo palnymi i wybuchowymi, gromadzenie się w pomieszczeniu

gazów oraz par łatwo palnych

Śmierć, kalec-two, poparze-

nia15 6 6

54

0 d

uże

Ściśle stosować się do zaleceń instrukcji stanowiskowej, pracę z substancjami

łatwo palnymi przeprowadzać pod wycią-giem, ogrzewania cieczy łatwo palnych

dokonywać tylko za pośrednictwem łaźni, palniki utrzymywać w czystości i porządku,

stosować środki ochrony indywidual-nej, butle z gazami umieścić z dala od

źródeł ciepła, na miejscu umieścić sprzęt gaśniczy i właściwie wyposażoną apteczkę

pierwszej pomocy

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

10.

Czynniki biolo-giczne – mikro-

organizmy(zakażenia drob-

noustrojami)

Oblanie skóry rąk lub innych części ciała hodowlą drobno-

ustrojów lub mate-riałem pobranym od

chorego, zakłucia igłą strzykawki

podczas pobierania materiału do badań

od chorego

Przewlekłe lub nieuleczalne obecnie cho-

roby

7 6 6

25

2 d

uże

Stosować środki ochrony indywidualnej, zachować szczególną ostrożność, znać

procedury postępowania w razie zaistnie-nia niebezpiecznego zdarzenia, poddawać się szczepieniom ochronnym i badaniom

lekarskim

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

56

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.Prąd elektryczny

(porażenie prądem elektrycznym)

Prace naprawcze przy urządzeniach elektrycz-

nych bez odłączenia napięcia lub bez właści-

wego zabezpieczenia przed przypadkowym

załączeniem

Śmierć D D D

Wszelkie prace przy urządzeniach elektrycznych wykonywać po odłączeniu napięcia, zastosować

odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem – zgodnie z instrukcją stanowiskową,

omawiać zagadnienie podczas odpraw codziennych z pracownikami

S S S

Uszkodzenia izolacji prze-wodów wiodących prąd

Śmierć D S DZabezpieczyć przewody przed przypadkowymi uszko-

dzeniami mechanicznymi, kontrolować okresowo stan izolacji przewodów

S M M

Możliwość natrafienia na przewody elektryczne pod napięciem podczas

wiercenia wiertarką elek-tryczną w ścianach

Śmierć, urazy ciała

D S DWyłączać zagrożone obwody spod napięcia, stosować

detektory napięcia, korzystać z dokumentacjibudowlano-montażowej

S M M

Kontakt z metalowymi obudowami maszyn,

urządzeń i elektronarzę-dzi, które mogą znaleźć

się pod napięciem

Śmierć D M S

Kontrolować stan techniczny wyłączników różnicowo--prądowych, sprawdzać ich działanie każdorazowo

przed przystąpieniem do pracy, przeprowadzać okresową kontrolę zerowań i uziemień, stosować elektronarzędzia wyposażone w sprawne uchwyty

wykonane z materiałów izolacyjnych, nie eksploato-wać elektronarzędzi na zewnątrz budynków podczas

opadów atmosferycznych

S M M

Prace z użyciem lamp przenośnych i elektro-narzędzi w warunkach dużej wilgotności lub

dokonywane w metalo-wych zbiornikach

Śmierć D S DStosować w takich przypadkach zasilanie napięciem

bezpiecznym 24 VM M M

2.

Powierzchnie, na których możliwy jest

upadek (upadek na tym samym

poziomie)

Nierówne i śliskie po-wierzchnie, zatarasowa-

ne przejścia

Złamania, zwich-nięcia, potłuczenia

S S SUtrzymywać porządek na stanowisku pracy, zabezpie-

czyć właściwy stan dróg transportowychS M M

3.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Prace na źle ustawionych i zabezpieczonych drabi-

nach oraz zwyżkach

Złamania, zwich-nięcia, potłuczenia, urazy wewnętrzne,

śmierć

D S D

Stosować odpowiednio dobrane i zabezpieczone drabiny oraz zwyżki, w razie konieczności stosować uprzęże bezpieczeństwa, w razie potrzeby stosować asekurację prowadzoną przez drugiego pracownika

S M M

4.

Pyły i odpryski metali (powstawanie pyłów

oraz odprysków metali)

Wiercenie i cięcie mate-riałów przy niespełnio-

nych wymaganiach BHP

Urazy oczu, zapy-lenie płuc – możli-wość wystąpienia

pylicy

D S D Stosować okulary ochronne i półmaski M M M

5.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(praca w wymuszonej pozycji ciała)

Prace instalacyjne na drabinach i zwyżkach,

prace instalacyjne wyko-nywane na tym samym

poziomie

Zwyrodnienia kostno-stawowe

D S D

Stosować odpowiednią rotację pracowników przy wykonywaniu prac wymagających wymuszonej

pozycji ciała, stosować nakolanniki przy pracach uzasadniających korzystanie z tego rodzaju ochron

kończyn dolnych

S M M

6.

Nieodpowiednie oświetlenie

(zbyt małe natężenie oświetlenia)

Brak lub źle dobrane źró-dła światła, źle dobrane oprawy oświetleniowe

Uszkodzenie wzroku

S S S

Stosować zgodne z normami źródła oświetlenia sztucznego, dbać o właściwe oświetlenie naturalne

stanowisk pracy, m.in. poprzez zapewnienie czystości okien, świetlików i naświetli

M M M

7. Pożar

Źle dobrane parametry instalacji elektrycznej,

niedbale wykonane prace instalacyjne

Poparzenia, śmierć D S DStosować właściwie dobrane zabezpieczenia

nadprądowe, prace instalacyjne wykonywać zgodnie z instrukcją stanowiskową

S M M

8.

Przemieszczające się narzędzia i inne

przedmioty(uderzenie przed-

miotem)

Zły stan narzędzi ręcznych (tępe ostrza,

źle oprawione rękojeści), brak lub uszkodzone

osłony ruchomych elementów maszyn

i narzędzi

Skaleczenia, potłu-czenia, śmierć

D S D

Stosować prawidłowo oprawione narzędzia w trzonki z twardego drewna, stosować właściwie zaostrzone narzędzia o wymiarach dostosowanych do rodzaju

pracy, przestrzegać właściwego zamocowania osłon ruchomych elementów maszyn i urządzeń

S M M

9.

Ruchome elementy maszyn i urządzeń

(uderzenie, pochwy-cenie przez będące w ruchu elementy

maszyn i urządzeń)

Niezamierzone uru-chomienie maszyny

lub rządzenia, brak lub uszkodzenie osłony

ruchomych elementów maszyn i urządzeń

Obrażenie ciała, śmierć

D S D

Zachować szczególną ostrożność, przenosić na inne miejsce elektronarzędzia wyłączone spod napięcia, przestrzegać właściwego zamocowania osłon rucho-

mych elementów maszyn i urządzeń

D M S

10. HałasWiercenie i cięcie mate-riałów przy niespełnio-

nych wymaganiach BHP

Choroby narządu słuchu, zwyrod-

nienia kostno-sta-wowe

S S SStosować w razie potrzeby ochronniki słuchu, stoso-

wać sprawne technicznie elektronarzędziaS M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA ELEKTRYKA W ZAKŁADZIE WEDŁUG PN-N 18002:2000

57

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.Prąd elektryczny

(porażenie prądem elektrycznym)

Prace naprawcze przy urządzeniach elektrycz-

nych bez odłączenia napięcia lub bez właści-

wego zabezpieczenia przed przypadkowym

załączeniem

Śmierć 15 6 6

54

0 d

uże

Wszelkie prace przy urządzeniach elektrycznych wykonywać po odłączeniu napięcia, zastosować

odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem – zgodnie z instrukcją stanowiskową,

omawiać zagadnienia podczas odpraw codziennych z pracownikami

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Uszkodzenia izolacji prze-wodów wiodących prąd

Śmierć 15 6 3

270

duże Zabezpieczyć przewody przed przypadkowymi uszko-

dzeniami mechanicznymi, kontrolować okresowo stan izolacji przewodów

7 6 1

42

mał

e

Możliwość natrafienia na przewody elektryczne pod napięciem podczas

wiercenia wiertarką elek-tryczną w ścianach

Śmierć,urazy ciała

15 6 3

27

0 d

uże

Wyłączać zagrożone obwody spod napięcia, stoso-wać detektory napięcia, korzystać z dokumentacji

budowlano-montażowej7 6 1

42

mał

e

Kontakt z metalowymi obudowami maszyn, urzą-dzeń i elektronarzędziami,

które mogą znaleźć się pod napięciem

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Kontrolować stan techniczny wyłączników różnico-wo-prądowych, sprawdzać ich działanie każdorazo-wo przed przystąpieniem do pracy, przeprowadzać okresową kontrolę zerowań i uziemień, stosować

elektronarzędzia wyposażone w sprawne uchwyty, wykonane z materiałów izolacyjnych, nie eksploato-wać elektronarzędzi na zewnątrz budynków podczas

opadów atmosferycznych

3 6 1

18

b. m

ałe

Prace z użyciem lamp przenośnych i elektro-narzędzi w warunkach dużej wilgotności lub

dokonywane w metalo-wych zbiornikach

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Stosować w takich przypadkach zasilanie napięciem bezpiecznym 24 V

3 6 1

18

b. m

ałe

2.

Powierzchnie, na których możliwy jest

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Nierówne i śliskie po-wierzchnie, zatarasowane

przejścia

Złamania, zwich-nięcia, potłuczenia

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Utrzymywać porządek na stanowisku pracy, zabez-pieczyć właściwy stan dróg transportowych

7 6 1

42

mał

e

3.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Prace na źle ustawionych i zabezpieczonych drabi-

nach oraz zwyżkach

Złamania, zwichnięcia, potłuczenia,

urazy wewnętrzne, śmierć

15 6 3

27

0 d

uże Stosować odpowiednio dobrane i zabezpieczone

drabiny oraz zwyżki, w razie konieczności stosować uprzęże bezpieczeństwa, w razie potrzeby stosować asekurację prowadzoną przez drugiego pracownika

7 6 1

42

mał

e

4.

Pyły i odpryski metali (powstawanie pyłów

oraz odprysków metali)

Wiercenie i cięcie mate-riałów przy niespełnionych

wymaganiach BHP

Urazy oczu, zapy-lenie płuc – możli-wość wystąpienia

pylicy

7 6 6

25

2 d

uże

Stosować okulary ochronne i półmaski 3 6 3

54

mał

e

5.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(praca w wymuszo-nej pozycji ciała)

Prace instalacyjne na drabinach i zwyżkach,

prace instalacyjne wyko-nywane na tym samym

poziomie

Zwyrodnienia kostno-stawowe

7 6 6

25

2 d

uże

Stosować odpowiednią rotację pracowników przy wykonywaniu prac wymagających wymuszonej

pozycji ciała, stosować nakolanniki przy pracach uzasadniających korzystanie z tego rodzaju ochron

kończyn dolnych

3 6 3

54

mał

e

6.

Nieodpowiednie oświetlenie

(zbyt małe natężenie oświetlenia)

Brak lub źle dobrane źró-dła światła, źle dobrane oprawy oświetleniowe

Uszkodzenie wzroku

3 6 6 10

8

śred

nie Stosować zgodne z normami źródła oświetlenia

sztucznego, dbać o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. poprzez zapewnienie czysto-

ści okien, świetlików i naświetli

1 6 3

18

b. m

ałe

7. Pożar

Źle dobrane parametry instalacji elektrycznej,

niedbale wykonane prace instalacyjne

Poparzenia, śmierć

15 6 3

27

0 d

uże

Stosować właściwie dobrane zabezpieczenia nadprądowe, prace instalacyjne wykonywać zgodnie

z instrukcją stanowiskową 7 6 1

42

mał

e

8.

Przemieszczające się narzędzia i inne

przedmioty(uderzenie przedmio-

tem)

Zły stan narzędzi ręcznych (tępe ostrza, źle opra-wione rękojeści), brak lub uszkodzone osłony ruchomych elementów

maszyn i narzędzi

Skaleczenia, potłu-czenia, śmierć

15 6 3

27

0 d

uże

Stosować prawidłowo oprawione narzędzia w trzonki z twardego drewna, stosować właściwie zaostrzone narzędzia, o wymiarach dostosowanych do rodzaju pracy, przestrzegać właściwego zamocowania osłon

ruchomych elementów maszyn i urządzeń

7 6 1

42

mał

e

9.

Ruchome elementy maszyn i urządzeń

(uderzenie, pochwy-cenie przez będące w ruchu elementy

maszyn i urządzeń)

Niezamierzone uru-chomienie maszyny

lub rządzenia, brak lub uszkodzenie osłony rucho-mych elementów maszyn

i urządzeń

Obrażenie ciała, śmierć

15 6 3

27

0 d

uże Zachować szczególną ostrożność, przenosić na inne

miejsce elektronarzędzia wyłączone spod napięcia, przestrzegać właściwego zamocowania osłon rucho-

mych elementów maszyn i urządzeń

7 6 1

42

mał

e

10. HałasWiercenie i cięcie mate-riałów, przy niespełnio-

nych wymaganiach BHP

Choroby narządu słuchu, zwyrodnie-

nia kostno-sta-wowe

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Stosować w razie potrzeby ochronniki słuchu, stoso-wać sprawne technicznie elektronarzędzia

3 6 1

18

b. m

ałe

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA ELEKTRYKA W ZAKŁADZIE WEDŁUG METODY RISK SCORE

58

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA KIEROWCY WÓZKÓW WIDŁOWYCH WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie, nierówne po-wierzchnie na terenie

dojścia do pojazdu i w miejscu wykony-

wania prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, zapewnienie porządku na stano-wisku pracy i w przejściach, omawianie zagrożeń w czasie odpraw codziennych

S M M

2.

Poruszające się maszyny,

mechanizmy i inne obiekty

(uderzenie, przy-gniecenie)

Inne wózki jezdniowe, przemieszczające się przewożone towary, przewrócenie wózka

Śmierć, kalectwo D S D

Zachowanie szczególnej ostrożności, prze-strzeganie wymagań instrukcji stanowisko-wej, prawidłowe układanie przewożonych materiałów, przewożenie ładunku w ilości nie przekraczającej dopuszczalnej nośno-ści wózka, dostosowanie prędkości wózka do rodzaju i ukształtowania drogi transpor-

towej, stosowanie hełmu ochronnego

S M M

3.

Wysoka tempe-ratura

(oparzenia ter-miczne)

Gorące elementy sil-nika spalinowego, łuk elektryczny występu-jący podczas zwarcia

w przewodach przyłączeniowych

akumulatora

Rany oparzenio-we, uszkodzenie narządu wzroku

D S D Przestrzeganie procedur, stosowanie ochron osobistych oczu i ciała S M M

4. Pożar, wybuch

Zaprószenie ognia podczas pracy w ma-gazynie materiałów łatwo palnych, nie-

szczelność instalacji gazowej

Urazy, oparzenia, śmierć D S D

Zachowanie szczególnej ostrożności, przestrzeganie procedur, systematyczna kontrola sprawności instalacji gazowej, omawianie zagrożeń podczas odpraw

codziennych

S M M

5.

Ostre lub szorstkie przedmioty

(zetknięcie z ostry-mi lub szorstkimi

przedmiotami)

Obsługa bieżąca wóz-ka, ostre, szorstkie

krawędzie przewożo-nych towarów, palet,

opakowań

Urazy dłoni S S S Stosowanie rękawic ochronnych, zachowa-nie szczególnej ostrożności M M M

6.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne(przeciążenie

układu mięśniowo--kostnego)

Zbyt duży wysiłek fizyczny, niewygodna

pozycja podczas jazdy wózkiem

Przepuklina, choroby narządu

ruchuS S S

Przestrzeganie norm transportu indywi-dualnego, zapewnienie ergonomicznych

i bezpiecznych warunków pracy w kabinie kierowcy

S M M

7.Czynniki chemicz-ne – toksyczne,

żrące

Spaliny, kwas akumu-latorowy

Bóle głowy, rany oparzeń chemicznych

D S D

Niestosowanie wózków z silnikami spali-nowymi, zasilanymi benzyną etylizowaną, w pomieszczeniach pracy, odpowiednia

wentylacja pomieszczeń

S M M

8.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Stanowisko ładowa-nia akumulatorów,

urządzenia zasilane prądem elektrycznym

230/400 V

Śmierć, urazy ciała D S D

Sprawne zabezpieczenia przeciwporaże-niowe, przestrzeganie instrukcji stano-

wiskowej, systematyczna kontrola stanu instalacji elektrycznej

S M M

9. HałasMaszyny i urządzenia produkcyjne, pojazdy

silnikowe

Uszkodzenia narządu słuchu S S S

Podejmowanie działań zmniejszających emisję hałasu, stosowanie w razie koniecz-

ności ochronników słuchuM M M

10.Nieodpowiednie oświetlenie miej-

sca pracy

Źle dobrane punkty świetlne, praca

w miejscach nie-oświetlonych

Urazy ciała spowodowane

wypadkami przy pracy, osłabienie

wzroku

D S D

Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie

z normami, sprawne oświetlenie własne pojazdu w miejscach nieoświetlonych

S M M

11.Zmienne warunki

atmosfe-ryczne

Wysokie lub niskie temperatury, w zależ-ności od pory roku,

opady atmosferyczne

Przegrzanie lub przeziębienie

organizmuS S S

Stosowanie ubrania odpowiedniego do warunków otoczenia, profilaktyczne posiłki

i napojeM M M

12.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Zbyt duże wymaga-nia w stosunku do możliwości pracow-nika, praca w nocy i w godzinach nad-

liczbowych, konflikty, mobbing

Choroby ogól-noustrojowe,

nerwiceS S S

Dostosowanie wymagań do możliwości psy-chofizycznych pracownika, przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy, doskonale-nie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowa-nia i kar regulaminowych, częste rozmowy

kierownictwa zakładu z pracownikami

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

59

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA KIEROWCY WÓZKÓW WIDŁOWYCH WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie, nierówne powierzchnie na

terenie dojścia do pojazdu i w miejscu wykonywania prac

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, zapewnienie porządku na stano-wisku pracy i w przejściach, omawianie zagrożeń w czasie odpraw codziennych

3 6 3

54

mał

e

2.

Poruszające się maszyny, me-

chanizmy i inne obiekty

(uderzenie, przygniecenie)

Inne wózki jezdnio-we, przemieszczają-ce się przewożone

towary, przewrócenie wózka

Śmierć, kalec-two 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Zachowanie szczególnej ostrożności, prze-strzeganie wymagań instrukcji stanowisko-wej, prawidłowe układanie przewożonych materiałów, przewożenie ładunku w ilości nie przekraczającej dopuszczalnej nośno-ści wózka, dostosowanie prędkości wózka

do rodzaju i ukształtowania drogi trans-portowej, stosowanie hełmu ochronnego

3 6 3

54

mał

e

3.

Wysoka tempe-ratura

(oparzenia termiczne)

Gorące elementy silnika spalinowe-go, łuk elektryczny

występujący podczas zwarcia w przewo-dach przyłączenio-wych akumulatora

Rany oparze-niowe, uszko-

dzenie narządu wzroku

7 6 6

25

2 d

uże

Przestrzeganie procedur, stosowanie ochron osobistych oczu i ciała 3 6 1

18

b. m

ałe

4. Pożar, wybuch

Zaprószenie ognia podczas pracy w ma-gazynie materiałów łatwo palnych, nie-

szczelność instalacji gazowej

Urazy, oparze-nia, śmierć 15 6 3

27

0 d

uże Zachowanie szczególnej ostrożności,

przestrzeganie procedur, systematyczna kontrola sprawności instalacji gazowej, omawianie zagrożeń podczas odpraw

codziennych

7 6 1

42

mał

e

5.

Ostre lub szorst-kie przedmioty

(zetknięcie z ostrymi lub

szorstkimi przed-miotami)

Obsługa bieżąca wózka, ostre, szorst-kie krawędzie prze-wożonych towarów,

palet, opakowań

Urazy dłoni 3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Stosowanie rękawic ochronnych, zachowa-nie szczególnej ostrożności 1 6 3

18

b. m

ałe

6.

Obciążenie fizyczne – sta-

tyczne(przeciążenie

układu mięśnio-wo-kostnego)

Zbyt duży wysiłek fizyczny, niewygodna

pozycja podczas jazdy wózkiem

Przepuklina, choroby narzą-

du ruchu3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Przestrzeganie norm transportu indywi-dualnego, zapewnienie ergonomicznych

i bezpiecznych warunków pracy w kabinie kierowcy

1 6 3

18

b. m

ałe

7.Czynniki

chemiczne – tok-syczne, żrące

Spaliny, kwas aku-mulatorowy

Bóle głowy, rany w wyniku oparzeń che-

micznych

7 6 6

25

2 d

uże Niestosowanie wózków z silnikami spali-

nowymi, zasilanymi benzyną etylizowaną, w pomieszczeniach pracy, odpowiednia

wentylacja pomieszczeń

3 6 3

54

mał

e

8.

Prąd elektryczny(porażenie prą-dem elektrycz-

nym)

Stanowisko ładowa-nia akumulatorów,

urządzenia zasilane prądem elektrycz-nym 230/400 V

Śmierć, urazy ciała 15 6 3

27

0 d

uże Sprawne zabezpieczenia przeciwporaże-

niowe, przestrzeganie instrukcji stano-wiskowej, systematyczna kontrola stanu

instalacji elektrycznej

3 6 1

18

b. m

ałe

9. HałasMaszyny i urządzenia produkcyjne, pojazdy

silnikowe

Uszkodzenia narządu słuchu 7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Podejmowanie działań zmniejszających emisję hałasu, stosowanie w razie ko-

nieczności ochronników słuchu3 6 1

18

b. m

ałe

10.Nieodpowiednie

oświetlenie miejsca pracy

Źle dobrane punkty świetlne, praca

w miejscach nie-oświetlonych

Urazy ciała spowodowane

wypadkami przy pracy, osłabienie

wzroku

15 6 3

27

0 d

uże Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-

nia do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie z normami, sprawne oświetlenie własne

pojazdu w miejscach nieoświetlonych

3 6 1

18

b. m

ałe

11.Zmienne warun-

ki atmosfe-ryczne

Wysokie lub niskie temperatury, w zależ-ności od pory roku,

opady atmosferyczne

Przegrzanie lub przeziębienie

organizmu7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Stosowanie ubrania odpowiedniego do warunków otoczenia, profilaktyczne posiłki

i napoje3 6 1

18

b. m

ałe

12.Obciążenie

emocjonalne(stres)

Zbyt duże wyma-gania w stosunku

do możliwości pracownika, praca

w nocy i w godzinach nadliczbowych, kon-

flikty, mobbing

Choroby ogól-noustrojowe,

nerwice3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika, przestrze-

ganie norm dotyczących czasu pracy, doskonalenie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie jasnych zasad wynagradzania,

premiowania i kar regulaminowych, częste rozmowy kierownictwa zakładu z pracow-

nikami

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

60

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA MAGAZYNIERA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy jest

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie przy dojściu

do magazynu i w samym magazynie, zatarasowa-

ne przejścia

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

S S SStosowanie przez pracowników wzmocnionego

obuwia z antypoślizgową podeszwą, zapewnienie porządku i czystości w miejscu pracy

S M M

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Wchodzenie na drabiny oraz schodzenie z nich podczas układania lub zdejmowania towarów

z regałów

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy kręgosłupa, urazy

wewnętrzne

D S DStosowanie sprawnych technicznie drabin i za-

chowanie ustalonych zasad bezpieczeństwaprzy ich ustawianiu

M M M

3.

Przemieszczające się przedmioty i inne

obiekty(przygniecenie,

uderzenie,potrącenie)

Przewrócenie się regału, upadek składowanych

przedmiotów, niestabilne ułożenie materiałów

w stosie lub na paletach, poruszające się środki transportu ręcznego lub mechanicznego,

przemieszczające się to-wary przewożone wózkiem widłowym, przewrócenie

się wózka

Urazy ciała, śmierć D S D

Właściwe oznaczenie wytrzymałości regałów i przestrzeganie podanych obciążeń, układanie najcięższych przedmiotów na najniższych pół-

kach, zabezpieczenie regałów przed przewróce-niem, układanie stosów i palet w ten sposób, by zachować ich stabilność, prowadzenie rozładun-

ku począwszy od najwyższych warstw, prawidłowe rozplanowanie dróg transportowych, właściwe ułożenie materiałów na wózku i dostosowanie

prędkości do istniejących warunków, stosowanie hełmu ochronnego

S S S

4. Przedmioty ostrelub szorstkie

Ostre krawędzie przeno-szonych lub przewożo-nych towarów, palet,

opakowań lub odłamki szkła

Rany cięte i kłute,otarcia naskórka

S S SZachowanie szczególnej ostrożności, stosowanie

prawidłowo dobranych rękawic ochronnychS M M

5. Pyły(zapylenie)

Produkty sypkie, luzem przechowywane

w magazynie

Choroby układu oddechowego

i narządu wzrokuS S S

Stosowanie szczelnego ogrodzenia do wysokości co najmniej 0,5 m powyżej składowanego materiału, stosowanie ochron osobistych przy przesypywaniu materiału – w tym masek przeciwpyłowych i okula-rów ochronnych, stosowanie urządzeń odpylających

M M M

6. Czynniki chemiczne – toksyczne, żrące

Spaliny, związki tok-syczne przechowywane

w magazynie,kwas akumulatorowy

Uszkodzenia wewnętrzne organi-

zmu, śmierćD S D

Nieużywanie wózków jezdniowych z silnikiem spa-linowym wewnątrz pomieszczeń magazynowych, właściwe oznakowanie pojemników zawierają-

cych trucizny, zachowanie wymaganych procedur przy kontaktach z chemikaliami

S M M

7.

Wysoka temperatura, otwarty ogień

(oparzeniatermiczne)

Łuk elektryczny wystę-pujący podczas zwarcia w przewodach przyłącze-

niowych akumulatora

Rany oparzeniowe, uszkodzenie narzą-

du wzrokuS S S

Przestrzeganie ustalonych procedur, stosowanie ochron osobistych ciała i oczu

M M M

8. Hałas

Środki transportu, urządzenia i maszyny

pracujące na zewnątrz magazynu

Uszkodzenie narzą-du słuchu

S S SPodjęcie działań zmniejszających działanie hała-su, stosowanie w razie konieczności ochronników

słuchuM M M

9.

Obciążenie fizyczne – dynamiczne i sta-

tyczne(przeciążenie układu mięśniowo-kostnego)

Zbyt duży wysiłek fizycz-ny, wymuszona pozycja

ciała podczas pracy

Przepuklina, uraz kręgosłupa, choro-by narządu ruchu

D D DPrzestrzeganie norm transportu indywidualnego, stosowanie przerw i rotacji pracowników zatrud-

nionych przy uciążliwych robotachS S S

10.Prąd elektryczny

(porażenie prądem elektrycznym)

Niesprawna instalacja elektryczna

Urazy,śmierć

D M S

Stosowanie sprawnych zabezpieczeń przeciwpo-rażeniowych, stosowanie sprawnego technicznie osprzętu elektrycznego i przewodów doprowadza-jących prąd elektryczny, systematyczna kontrola

instalacji elektrycznej

M M M

11.Nieodpowiednie

oświetlenie miejsca pracy

Słabe oświetlenie naturalne, źle dobrane

punkty świetlne

Urazy spowodo-wane wypadkami

przy pracy, choroby narządu wzroku

D M S

Dbanie o czystość okien i świetlików, dostoso-wanie poziomu natężenia oświetlenia do rodzaju

wykonywanej pracy, także przy komputerze – zgodnie z normami

M M M

12. Pożar, wybuch

Zaprószenie ognia w miejscu magazyno-

wania materiałów łatwo palnych

Oparzenia ciała, urazy, śmierć

D S D

Zachowanie szczególnej ostrożności, przestrzega-nie przyjętych w magazynie procedur, wyposaże-nie stanowiska w wymagany sprzęt ppoż., syste-matyczna konserwacja i przegląd tego sprzętu

S M M

13.Obciążenie emocjo-

nalne (stres)

Odpowiedzialność finansowa za bezpie-

czeństwo magazynowa-nych towarów, konflikty

międzyludzkie

Wystąpienie choroby nerwowej lub chorób ogólno-

ustrojowych

S D D

Ustalenie przejrzystych zasad odpowiedzialności za powierzone mienie, stworzenie warunków

umożliwiających zapewnienie bezpieczeństwa magazynowanych towarów, ustalenie sprawiedli-

wego regulaminu nagradzania i karania, właściwy dobór pracowników

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

61

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA MAGAZYNIERA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie przy

dojściu do magazynu i w samym magazynie, zatarasowane przejścia

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

3 6 6

108

śred

nie

Stosowanie przez pracowników wzmocnionego obuwia z antypoślizgową podeszwą, zapewnie-

nie porządku i czystości w miejscu pracy3 6 3

54

mał

e

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Wchodzenie na drabiny oraz schodzenie z nich podczas układania lub zdejmowania towarów

z regałów

Potłuczenia, zła-mania kończyn,

zwichnięcia, urazy kręgosłupa, urazy

wewnętrzne

7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie sprawnych technicznie drabin i zachowanie ustalonych zasad bezpieczeństwa

przy ich ustawianiu7 6 1

42

mał

e

3.

Przemieszczające się przedmioty i inne obiekty

(przygniecenie,uderzenie,potrącenie)

Przewrócenie się regału, upadek składowa-nych przedmiotów,

niestabilne ułożenie materiałów w stosie

lub na paletach, poruszające się środki

transportu ręcznego lub mechanicznego, prze-

mieszczające się towary przewożone wózkiem

widłowym, przewrócenie się wózka

Śmierć,kalectwo

15 6 6

54

0 b

. duż

e

Właściwe oznaczenie wytrzymałości regałów i przestrzeganie podanych obciążeń, układanie najcięższych przedmiotów na najniższych pół-

kach, zabezpieczenie regałów przed przewróce-niem, układanie stosów i palet w ten sposób, by zachować ich stabilność, prowadzenie rozładun-

ku począwszy od najwyższych warstw

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

4.Przedmioty ostre

lub szorstkie

Ostre krawędzie przeno-szonych lub przewożo-nych towarów, palet,

opakowań lub odłamki szkła

Rany cięte i kłute,

otarcia naskórka3 6 3

54

śre

dnie

Zachowanie szczególnej ostrożności, stosowanie prawidłowo dobranych rękawic ochronnych

1 6 1

6 b

. mał

e

5.Pyły

(zapylenie)

Produkty sypkie, luzem przechowywane w ma-

gazynie

Choroby układu oddechowego

i narządu wzroku3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Stosowanie szczelnego ogrodzenia do wysokości co najmniej 0,5 m powyżej składowanego

materiału, stosowanie ochron osobistych przy przesypywaniu tego materiału – w tym masek przeciwpyłowych i okularów ochronnych, stoso-

wanie urządzeń odpylających

1 6 3

18

b. m

ałe

6.Czynniki chemicz-ne – toksyczne,

żrące

Spaliny, związki tok-syczne przechowywane

w magazynie,kwas akumulatorowy

Uszkodzenia wewnętrzne orga-

nizmu, śmierć15 6 3

27

0 d

uże Nieużywanie wózków jezdniowych z silnikiem

spalinowym wewnątrz pomieszczeń magazy-nowych, właściwe oznakowanie pojemników

zawierających trucizny, zachowanie wymaganych procedur przy kontaktach z chemikaliami

7 6 1

42

mał

e

7.

Wysoka temperatu-ra, otwarty ogień

(oparzeniatermiczne)

Łuk elektryczny występujący podczas

zwarcia w przewodach przyłączeniowych aku-

mulatora

Rany oparzenio-we, uszkodzenie narządu wzroku

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Przestrzeganie ustalonych procedur, stosowanie ochron osobistych ciała i oczu

3 6 1

18

b. m

ałe

8. Hałas

Środki transportu, urządzenia i maszyny

pracujące na zewnątrz magazynu

Uszkodzenie narządu słuchu

3 6 6 10

8

śred

nie Podjęcie działań zmniejszających działanie

hałasu, stosowanie w razie konieczności ochron-ników słuchu

1 6 3

18 b

. mał

e

9.

Obciążenie fizyczne – dynamiczne

i statyczne(przeciążenie

układu mięśniowo--kostnego)

Zbyt duży wysiłek fizycz-ny, wymuszona pozycja

ciała podczas pracy

Przepuklina, uraz kręgosłupa, choroby narządu

ruchu

7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie norm transportu indywidualnego,

zapewnienie ergonomicznych warunków pracy, stosowanie przerw i rotacji pracowników zatrud-

nionych przy uciążliwych robotach

3 6 3

54

mał

e

10.

Prąd elektryczny(porażenie prądem

elektrycznym)

Niesprawna instalacja elektryczna

Urazy, śmierć 15 6 1

90 ś

redn

ie Stosowanie sprawnych zabezpieczeń przeciwpo-rażeniowych, stosowanie sprawnego technicznie osprzętu elektrycznego, systematyczna kontrola

instalacji elektrycznej

3 6 0,5

9 b

. mał

e

11.Nieodpowiednie oświetlenie miej-

sca pracy

Słabe oświetlenie naturalne, źle dobrane

punkty świetlne

Urazy spowodo-wane wypadkami przy pracy, osła-bienie wzroku

7 6 3

12

6 ś

redn

ie Dbanie o czystość okien i świetlików, dostoso-wanie poziomu natężenia oświetlenia do rodzaju

wykonywanej pracy, także przy komputerze – zgodnie z normami

3 6 1

18 b

. mał

e

12. Pożar, wybuch

Zaprószenie ognia w miejscu magazyno-

wania materiałów łatwo palnych

Oparzenia, urazy ciała, śmierć

15 6 3

27

0 d

uże Zachowanie szczególnej ostrożności, prze-

strzeganie przyjętych w magazynie procedur, wyposażenie stanowiska w wymagany sprzęt ppoż., systematyczna konserwacja i przegląd

tego sprzętu

7 6 1

42

mał

e

13.Obciążenie emocjo-

nalne (stres)

Odpowiedzialność finansowa za bezpie-

czeństwo magazynowa-nych towarów, konflikty

międzyludzkie

Wystąpienie cho-roby nerwowej

lub chorób ogól-noustrojowych

7 6 6

25

2 d

uże

Ustalenie przejrzystych zasad odpowiedzialności za powierzone mienie, stworzenie warunków

umożliwiających zapewnienie bezpieczeństwa magazynowanych towarów, ustalenie sprawie-

dliwego regulaminu nagradzania i karania, właściwy dobór pracowników

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

62

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA MONTERA NAWIERZCHNI DROGOWYCH WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S SWyposażenie pracownika w odpowiednie

obuwie, utrzymywanie porządku na terenie wykonywanych prac

S M M

2.Różnice poziomów (upadek na niższy

poziom)

Wpadnięcie do wykopu

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S SZabezpieczenie wykopów zgodnie z pro-jektem robót, zachowanie szczególnej

ostrożnościS M M

3.

Przemieszczające się przedmioty

(uderzenie przed-miotem)

Materiały brukarskie w trakcie transportu, obróbki lub układania

Uszkodzenie ciała, złamania kończyn, śmierć

D D DStosowanie sprawnych technicznie urzą-

dzeń, używanie dostosowanych do wykony-wanej pracy ochron osobistych

S M M

4.

Poruszające się maszyny i mecha-

nizmy(uderzenie przez ruchome obiekty)

Przemieszczające się pojazdy samochodo-

we lub budowlaneŚmierć, kalectwo D S D

Zachowanie przez pracownika szcze-gólnej uwagi przy układaniu chodników,

odbywającym się w czasie ruchu ulicznego pojazdów, zabezpieczenie i właściwe ozna-

kowanie prac podczas układania bruku na jezdni – przy wyłączeniu ulicy z ruchu – używanie przez pracownika kamizelki

odblaskowej

D M S

5.

Ruchome elemen-ty maszyn i urzą-

dzeń (pochwy-cenie, zranienie

przez będące w ruchu elementy

urządzeń)

Brak lub uszkodzone osłony ruchomych

elementów urządzeń, niedostateczna

ostrożność podczas wykonywania prac

Obrażenia ciała, śmierć D S D

Przestrzeganie właściwego zamocowania osłon ruchomych elementów urządzeń, przestrzeganie procedur i wymagań in-

strukcji stanowiskowej

M M M

6.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne i dynamiczne(przeciążenie

układu kostno-sta-wowego)

Praca w wymuszonej pozycji ciała, w więk-szości wykonywana w pozycji klęczącej,

przenoszenie zbyt du-żych ciężarów lub ich ręczne przewożenie

Bóle lub uszko-dzenia stawów i kręgosłupa

D S D

Stosowanie rotacji pracowników przy wyko-nywaniu uciążliwych prac, stosowanie okre-

sowych przerw w pracy, używanie ochron osobistych (nakolanników), przestrzeganie

norm transportu indywidualnego

S M M

7. Hałas i wibracje

Sprzęt używany podczas wykonywania

prac, m.in.: zagęsz-czarki, przecinarki, młoty wibracyjne,

dźwięki dochodzące z otaczającego terenu

Uszczerbek słuchu, uszko-dzenia układu kostno-stawo-wego, choroba

wibracyjna

D D D

Stosowanie sprzętu spełniającego określo-ne wymagania techniczne, rotacja pracow-ników przy wykonywaniu szkodliwych prac ze względu na hałas i wibracje, stosowanie

ochronników słuchu

S S S

8. Zmienne warunki atmosferyczne

Opady deszczu, chłód, promieniowa-

nie słoneczne

Przeziębienie, przegrzanie

organizmu, pora-żenie słoneczne

S S S

Stosowanie przez pracowników właściwie dobranego obuwia i ubrania roboczego

oraz ochronnego, prawidłowa organizacja pracy

M M M

9.Czynniki biologicz-

ne – bakterie(infekcje)

Bakterie znajdujące się w glebie – głównie

laseczki tężcaŚmierć D S D

Stosowanie ochron osobistych podczas prac ziemnych, w tym rękawic ochronnych, zapewnienie skutecznej pomocy medycz-

nej w razie zanieczyszczenia rany i jej zabrudzenia

S M M

10. Dymy i pyły

Gorący asfalt, piasek z podsypki Choroby układu

oddechowego D D D

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej, stosowanie środków ochrony układu

oddechowego, przestrzeganie wymaganych badań profilaktycznych

S M M

11.

Wysoka tempera-tura,

gorące elementy materiałów

Odpryski gorącej masy asfaltowej lub

jej zapłon

Rany oparze-niowe D S D

Stosowanie wymaganych środków ochrony indywidualnej, przestrzeganie wymagań karty charakterystyki substancji niebez-

piecznej

S M M

12.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Elektronarzędzia, przetarte przewody

wiodące prądŚmierć D S D

W miejscach zagrożenia porażeniem stosować zasilanie urządzeń napięciem

bezpiecznym, poprzez transformator separacyjny, stosować wymagane środki

ochrony indywidualnej, na bieżąco kontro-lować stan przewodów

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

63

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MONTERA NAWIERZCHNI DROGOWYCH WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie, utrzymywanie porządku na tere-

nie wykonywanych prac 3 6 3

54

mał

e

2.

Różnice pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Wpadnięcie do wykopu

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Zabezpieczenie wykopów zgodnie z pro-jektem robót, zachowanie szczególnej

ostrożności3 6 3

54

mał

e

3.

Przemieszczają-ce się przed-

mioty(uderzenie

przedmiotem)

Materiały brukarskie w trakcie trans-

portu, obróbki lub układania

Uszkodzenie ciała, złamania

kończyn, śmierć

7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń, używanie dostosowanych do wykonywanej pracy ochron osobistych

3 6 3

54

mał

e

4.

Poruszające się maszyny i me-

chanizmy(uderzenie

przez ruchome obiekty)

Przemieszczające się pojazdy samochodo-

we lub budowlane

Śmierć, kalec-two 7 6 6

25

2 d

uże

Zachowanie przez pracownika szcze-gólnej uwagi przy układaniu chodników

odbywającym się w czasie ruchu ulicznego pojazdów, zabezpieczenie i właściwe ozna-

kowanie prac podczas układania bruku na jezdni – przy wyłączeniu ulicy z ruchu – używanie przez pracownika kamizelki

odblaskowej

3 6 3

54

mał

e

5.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń(pochwycenie, zranienie przez będące w ruchu elementy urzą-

dzeń)

Brak lub uszkodzone osłony ruchomych

elementów urządzeń, niedostateczna

ostrożność podczas wykonywania prac

Obrażenia ciała, śmierć 7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie właściwego zamocowania

osłon ruchomych elementów urządzeń, przestrzeganie procedur i wymagań

instrukcji stanowiskowej

3 6 3

54

mał

e

6.

Obciążenie fi-zyczne – statycz-ne i dynamiczne

(przeciążenie układu kostno-

-stawowego)

Praca w wymuszonej pozycji ciała, w więk-szości wykonywana w pozycji klęczącej,

przenoszenie zbyt du-żych ciężarów lub ich ręczne przewożenie

Bóle lub uszko-dzenia stawów i kręgosłupa

7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie rotacji pracowników przy wykonywaniu uciążliwych prac, stosowa-nie okresowych przerw w pracy, używanie ochron osobistych (nakolanników), prze-

strzeganie norm transportuindywidualnego

3 6 3

54

mał

e7. Hałas i wibracje

Sprzęt używany pod-czas wykonywania

prac – m.in.: zagęsz-czarki, przecinarki, młoty wibracyjne

– dźwięki dochodzą-ce z otaczającego

terenu

Uszczerbek słuchu, uszko-dzenia układu kostno-stawo-wego, choroba

wibracyjna

7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie sprzętu spełniającego

określone wymagania techniczne, rotacja pracowników przy wykonywaniu szkodli-

wych prac ze względu na hałas i wibracje, stosowanie ochronników słuchu

3 6 35

4 m

ałe

8. Zmienne warun-ki atmosferyczne

Opady deszczu, chłód, promieniowa-

nie słoneczne

Przeziębienie, przegrzanie organizmu, porażenie słoneczne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracowników właściwie dobranego obuwia i ubrania roboczego

oraz ochronnego, prawidłowa organizacja pracy

1 6 3

18

b. m

ałe

9.

Czynniki biologiczne – bakterie(infekcje)

Bakterie znajdujące się w glebie – głów-nie laseczki tężca

Śmierć 16 6 3

27

0 d

uże Stosowanie ochron osobistych podczas

prac ziemnych, w tym rękawic ochron-nych, zapewnienie skutecznej pomocy

medycznej w razie zranienia i zanieczysz-czenia rany

3 6 1

18

b. m

ałe

10. Dymy i pyły Gorący asfalt, piasek z podsypki

Choroby ukła-du oddecho-

wego7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej,

stosowanie środków ochrony układu od-dechowego, przestrzeganie wymaganych

badań profilaktycznych

3 6 3

54

mał

e

11.

Wysoka tempe-ratura,

gorące elementy materiałów

Odpryski gorącej masy asfaltowej lub

jej zapłon

Rany oparze-niowe 7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie wymaganych środków ochrony

indywidualnej, przestrzeganie wymagań karty charakterystyki substancji niebez-

piecznej, przestrzeganie procedur

3 6 3

54

mał

e

12.Prąd elektryczny

(porażenie prądem)

Elektronarzędzia, przetarte przewody

wiodące prądŚmierć 15 6 3

27

0 d

uże

W miejscach zagrożenia porażeniem stosować zasilanie urządzeń napięciem

bezpiecznym, poprzez transformator separacyjny, stosować wymagane środki

ochrony indywidualnej, na bieżąco kontro-lować stan przewodów

3 6 1

18

b. m

ałe

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

64

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PIEKARZA-CUKIERNIKA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy jest

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie na terenie

zakładu

Potłuczenia, zła-mania kończyn,

zwichnięcia, urazy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, utrzymywanie porządku na stano-wisku pracy i w jego otoczeniu, zachowanie

szczególnej ostrożności

S M M

2.

Obciążenie fizyczne – statyczne i dyna-

miczne(przeciążenie

układu kostno-sta-wowego)

Podnoszenie lub prze-noszenie zbyt dużych

ładunków, praca w wy-muszonej pozycji ciała

Uszkodzenia (zwy-rodnienia) stawów

lub kręgosłupa, przepuklina

D S D

Stosowanie rotacji pracowników przy wykony-waniu uciążliwych prac, przestrzeganie norm transportu indywidualnego, stosowanie urzą-dzeń pomocniczych, w tym wózków ręcznych, zapewnienie ergonomicznych warunków pracy

podczas ręcznego dzielenia kęsów, w tym odpowiedniej wysokości stołu

S M M

3.

Wysoka temperatu-ra, otwarty ogień,gorące powierzch-

nie i wyroby

Gorące powierzchnie pieca i wyjmowane pie-czywo, palnik gazowy ubijarki, gorące umyte elementy wyjmowane z komory myjki, odpry-

ski gorących produktów z żelownicy

Ranyoparzeniowe D S D

Stosowanie odpowiednich do zagrożenia ochron osobistych, w tym rękawic i okularów ochronnych, zachowanie ostrożności i prze-

strzeganie procedur

S M M

4.

Poruszające się obiekty i przed-mioty, ruchome

elementy maszyn i urządzeń,

(uderzenie, pochwy-cenie)

Środki transportu wewnętrznego, łopata (łycha) do wkładania

i wyjmowania pieczywa, ruchome elementy

urządzeń – ubijarek, miesiarek, czyszczarek

do blach i in.

Śmierć, uszkodze-nia ciała D S D

Właściwe przeszkolenie pracowników wykonujących określone prace, zachowanie

szczególnej ostrożności i przestrzeganie przyjętych procedur

D M S

5.

Ostrza, ostre kra-wędzie,

(zetknięcie z ostry-mi przedmiotami)

Ostre krawędzie blach, noże krajalnic do

pieczywa

Rany cięte, cięż-kie uszkodzenia

ciałaD S D

Stosowanie środków ochrony indywidualnej (w tym rękawic ochronnych i obuwia antypo-ślizgowego), przestrzeganie instrukcji obsługi

krajalnicy

S M M

6.Prąd elektryczny,(porażenie elek-

tryczne)

Urządzenia elektryczne wykorzystywane przy produkcji pieczywa

i ciast

Śmierć D M S

Stosowanie odpowiednich zabezpieczeń antyporażeniowych i bieżąca ich kontro-la, kontrola stanu instalacji elektrycznej,

okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej

M M M

7. Hałas

Urządzenia produk-cyjne stosowane

w zakładzie oraz myjki i czyszczarki do blach

Uszczerbek słuchu S S S Stosowanie, w razie potrzeby, ochronników

słuchu M M M

8. Wybuch i pożar

Niesprawna gazowa instalacja podłącze-niowa do ubijarki, pył mąki nagromadzony

w powietrzu

Śmierć D S DBieżąca kontrola instalacji gazowej, wydziele-nie stref zagrożenia wybuchem i bezwzględny

zakaz używania ognia w tych strefach S M M

9. Pyły(zapylenie) Pył mąki

Uczulenia, choroby układu oddechowego

S S S

Systematyczne badania profilaktyczne pra-cowników, stosowanie w miejscach narażenia na pył środków ochrony układu oddechowego – półmasek – m.in. w trakcie obsługi przesie-

wacza do mąki i dozowania mąki do dzieży

M M M

10.

Nieodpowiednie oświetlenie

(przeciążenie narzą-du wzroku)

Źle dobrane punkty świetlne

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienieS S S

Zapewnienie w miarę możliwości dobrego oświetlenia naturalnego (dbanie o czystość okien, świetlików, naświetli), właściwy dobór

oświetlenia sztucznego

M M M

11.Substancje che-miczne – żrące,

uczuleniowe

Środki służące do mycia i czyszczenia, dodatki do pieczywa

Oparzenia che-miczne, objawy

uczuleniowe S S S

Przestrzeganie instrukcji opracowanej przez producenta środków (karty charakterystyki

substancji niebezpiecznej), przestrzeganie ba-dań profilaktycznych pracowników i procedur dotyczących kontaktu osób z substancjami

potencjalnie uczulającymi

M M M

12.Obciążenie emocjo-

nalne(stres zawodowy).

Praca w nocy i w godzi-nach nadliczbowych,

konflikty międzyludzkie

Choroby nerwowe, układu krążenia, układu pokarmo-

wego i inne

D S D

Przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy i przewidzianego odpoczynku, doskonalenie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie przej-rzystych zasad wynagradzania, premiowania

i kar regulaminowych, ustalenie jasnego przydziału obowiązków, częste spotkania

kierownictwa z pracownikami i wyjaśnianie zaistniałych nieporozumień

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

65

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PIEKARZA-CUKIERNIKA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliweźródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie na terenie

zakładu

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

108

śred

nie

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, utrzymywanie porządku na stano-wisku pracy i w jego otoczeniu, zachowanie

szczególnej ostrożności

3 6 3

54

mał

e

2.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne i dynamiczne(przeciążenie

układu kostno--stawowego)

Podnoszenie lub przenoszenie zbyt dużych ładunków,

praca w wymuszonej pozycji ciała

Uszkodzenia (zwyrodnienia)

stawów lub kręgosłupa, przepuklina

7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie rotacji pracowników przy wyko-nywaniu uciążliwych prac, przestrzeganie

norm transportu indywidualnego, stosowa-nie urządzeń pomocniczych, w tym wózków

ręcznych, zapewnienie ergonomicznych warunków pracy podczas ręcznego dzielenia kęsów, w tym odpowiedniej wysokości stołu

3 6 3

54

mał

e

3.

Wysoka tempe-ratura, otwarty

ogień,gorące powierzch-

nie i wyroby

Gorące powierzchnie pieca i wyjmowane

pieczywo, palnik gazowy ubijarki, go-

rące umyte elementy wyjmowane z komory

myjki, odpryski gorących produktów

z żelownicy

Rany oparze-niowe 7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie odpowiednich do zagrożenia

ochron osobistych, w tym rękawic i okularów ochronnych, zachowanie ostrożności i prze-

strzeganie procedur

3 6 3

54

mał

e

4.

Poruszające się obiekty i przed-mioty, ruchome

elementy maszyn i urządzeń(uderzenie,

pochwycenie)

Środki transportu wewnętrznego, łopata (łycha) do wkładania i wyjmowania pieczy-

wa, ruchome elementy urządzeń – ubijarek,

miesiarek, czyszczarek do blach i in.

Śmierć, uszko-dzenia ciała 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Właściwe przeszkolenie pracowników wykonujących określone prace, zachowanie

szczególnej ostrożności i przestrzeganie przyjętych procedur

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

5.

Ostrza, ostre krawędzie(zetknięcie

z ostrymi przed-miotami)

Ostre krawędzie blach, noże krajalnic

do pieczywa

Rany cięte, cięż-kie uszkodzenia

ciała7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie środków ochrony indywidual-

nej (w tym rękawic ochronnych i obuwia antypoślizgowego), przestrzeganie instrukcji

obsługi krajalnicy

3 6 3

54

mał

e

6.Prąd elektryczny(porażenie elek-

tryczne)

Urządzenia elektrycz-ne wykorzystywane

przy produkcji pieczy-wa i ciast

Śmierć 15 6 1

90

śre

dnie Stosowanie odpowiednich zabezpieczeń

antyporażeniowych i bieżąca ich kontro-la, kontrola stanu instalacji elektrycznej,

okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej

1 6 1

6 b

. mał

e

7. Hałas

Urządzenia produk-cyjne stosowane

w zakładzie oraz myjki i czyszczarki do blach

Uszczerbek słuchu 3 6 6

108

śred

nie

Stosowanie, w razie potrzeby, ochronników słuchu 1 6 3

18 b

. mał

e

8. Wybuch i pożar

Niesprawna gazowa instalacja podłącze-niowa do ubijarki, pył mąki nagromadzony

w powietrzu

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże Bieżąca kontrola instalacji gazowej,

wydzielenie stref zagrożenia wybuchem i bezwzględny zakaz używania ognia w tych

strefach

7 6 1

42

mał

e

9. Pyły(zapylenie) Pył mąki

Uczulenia, choroby układu oddechowego

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Systematyczne badania profilaktyczne pracowników, stosowanie w miejscach

narażenia na pył środków ochrony układu oddechowego – półmasek – m.in. w trakcie obsługi przesiewacza do mąki i dozowania

mąki do dzieży

1 6 3

18

b. m

ałe

10.

Nieodpowiednie oświetlenie

(przeciążenie narządu wzroku)

Słabe oświetlenie stanowiska pracy

Osłabienie wzroku, bóle

oczu, łzawienie3 6 6

108

śred

nie

Zapewnienie, w miarę możliwości, dobrego oświetlenia naturalnego (dbanie o czystość okien, świetlików, naświetli), właściwy dobór

oświetlenia sztucznego

1 6 3

18 b

. mał

e

11.Substancje che-miczne – żrące,

uczuleniowe

Środki służące do mycia i czyszczenia dodatki do pieczywa

Oparzenia che-miczne, objawy

uczuleniowe3 6 6

10

8 ś

redn

ie Przestrzeganie instrukcji opracowanej przez producenta środków (karty charakterystyki substancji niebezpiecznej), przestrzeganie badań profilaktycznych pracowników i pro-

cedur dotyczących kontaktu osób z substan-cjami potencjalnie uczulającymi

1 6 3

18

b. m

ałe

12.Obciążenie emo-

cjonalne,(stres zawodowy)

Praca w nocy i w godzinach nad-

liczbowych, konflikty międzyludzkie

Choroby nerwo-we, układu krą-żenia, układu pokarmowego

i inne

7 6 6

25

2 d

uże

Przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy i przewidzianego odpoczynku, doskonalenie

metod instruktażu i szkoleń, ustalenie przejrzy-stych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulaminowych, ustalenie jasnego przydziału obowiązków, częste spotkania kierownictwa z pracownikami i wyjaśnianie zaistniałych

nieporozumień

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

66

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA OPERATORA KOPARKO-ŁADOWARKI WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Ryzyko przed korektą

Środki profilaktyczne

Ryzyko po korekciet

Uwagio reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie na terenie wykonywanych prac

Złamanie koń-czyn, potłuczenie, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S SUtrzymywanie porządku, wyposażenie pra-cownika w odpowiednie obuwie, omawia-nie zagrożeń w czasie odprawy codziennej

S M M

2.Różnice poziomów(upadek na niższy

poziom)

Nieostrożne wcho-dzenie i schodzenie z koparki – upadek na ziemię, wpadnię-

cie do wykopu

Śmierć, kalec-two, złamanie kończyn, potłu-czenie, urazy wewnętrzne

D S D

Stosowanie przez pracowników właściwego obuwia, zwrócenie uwagi pracownikom, by nie wykonywali swych czynności w sposób

rutynowy i zachowali szczególną ostroż-ność

S M M

3.

Przemieszczające się maszyny

(przygniecenie operatora przez

koparkę)

Przewrócenie się koparki

Śmierć, kalec-two, zranienie D S D

Koparka w czasie pracy powinna być ustawiona w odległości co najmniej

0,6 m poza granicą klina naturalnego odłamu gruntu, którego rozmiary zależą

od jakości gleby; operator nie może prze-bywać pomiędzy ścianą wykopu a koparką

w czasie jej postoju; operator w czasie pracy koparki powinien mieć zapięte pasy

bezpieczeństwa

D M S

4.

Obrywanie się zwałów ziemi(zasypanie

operatora przez osuwające się zwały ziemi)

Wpadnięcie opera-tora do źle zabezpie-

czonego wykopu

Śmierć,kalectwo D S D

W zależności od rodzaju gruntu i głęboko-ści wykopy powinny być szalowane (szczel-nie lub ażurowo) zgodnie z projektem robót

S M M

5. Wibracje

Przenoszenie drgań z pracującej koparki

i dodatkowego wyposażenia (młota

wibracyjnego)

Uszkodzenie układu kostno-

-stawowego, cho-roba wibracyjna

S S S Stała kontrola układu amortyzującego w kabinie operatora S M M

6. Hałas

Dźwięki wywołane przez pracującą ko-

parkę i jej dodatkowe wyposażenie (młot

hydrauliczny), dźwięki dochodzące z terenu

budowy

Uszczerbek słuchu S S S

Kontrola wyciszenia kabiny i systematyczny pomiar natężenia dźwięku w jej wnętrzu

podczas pracy, w razie potrzeby stosowanie przez operatora ochronników słuchu

S M M

7. Pożar, wybuch Uszkodzenie instalacji gazowej, natrafienie

na niewypały

Śmierć, poparze-nia, ciężkie urazy D M S

Wykonywanie prac zgodnie z projektem, przerwanie robót w razie natrafienia na nie-

zidentyfikowane przedmioty, zachowanie szczególnej ostrożności

S M M

8.Zmienne warunki

atmosferyczne i siły przyrody

Upały (lato) i mrozy (zima), mgła, burza, opady śniegu, opady deszczu, wiatr, zmrok

Udary cieplne, odmrożenia,

przeziębienia, urazy ciała

D S DStosowanie właściwej odzieży i obuwia,

zachowanie wymogów bezpiecznej pracy – zgodnie z instrukcją stanowiskową

D M S

9.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń(pochwycenie lub uderzenie przez

elementy będące w ruchu)

Ruchome elementy koparki lub sprzętu

pomocniczego Śmierć, kalectwo D S D

Niewykonywanie zbędnych prac w czasie działania urządzenia, stosowanie się do

instrukcji stanowiskowej S M M

10.Ruchome i stałe

obiekty(wypadek drogowy)

Inne pojazdy i przed-mioty znajdujące się na drodze lub obok drogi, nieostrożne

przemieszczanie się po drogach publicz-

nych oraz nieostrożne przejeżdżanie przez tory kolejowe i tram-

wajowe

Śmierć, kalectwo D S D

Zachowanie szczególnej ostrożności, zachowanie ograniczonego zaufania do

innych użytkowników jezdni, przeprowadza-nie okresowych przeglądów sprzętu

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

67

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA OPERATORA KOPARKO-ŁADOWARKI WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym samym pozio-

mie)

Śliskie i nierówne powierzchnie na

terenie wykonywa-nych prac

Złamanie kończyn, potłu-czenie, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 3

10

8 ś

redn

ie

Utrzymywanie porządku, wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie,

omawianie zagrożeń w czasie odprawy codziennej

3 6 3

54

mał

e

2.

Różnice pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Nieostrożne wcho-dzenie i schodzenie z koparki – upadek na ziemię, wpadnię-

cie do wykopu

Śmierć, kalec-two, złamanie kończyn, potłu-czenie, urazy wewnętrzne

7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie przez pracowników właści-

wego obuwia, zwrócenie uwagi pracowni-kom, by nie wykonywali swych czynności

w sposób rutynowy i zachowali szczególną ostrożność

3 6 3

54

mał

e

3.

Przemieszczają-ce się maszyny(przygniecenie

operatora przez koparkę)

Przewrócenie się koparki

Śmierć, kalec-two, zranienie 15 6 3

27

0 d

uże

Koparka w czasie pracy powinna być ustawiona w odległości co najmniej

0,6 m poza granicą klina naturalnego odłamu gruntu, którego rozmiary zależą od jakości gleby; operator nie może prze-

bywać pomiędzy ścianą wykopu a koparką w czasie jej postoju; operator w czasie

pracy koparki powinien mieć zapięte pasy bezpieczeństwa

15 6 1

90

śre

dnie

4.

Obrywanie się zwałów ziemi(zasypanie

operatora przez osuwające się zwały ziemi)

Wpadnięcie opera-tora do źle zabezpie-

czonego wykopu

Śmierć, kalec-two 15 6 3

27

0 d

uże W zależności od rodzaju gruntu i głębo-

kości wykopy powinny być szalowane (szczelnie lub ażurowo) – zgodnie z projek-

tem robót

7 6 1

42

mał

e

5. Wibracje

Przenoszenie drgań z pracującej koparki

i dodatkowego wyposażenia (młota

wibracyjnego)

Uszkodzenie układu kostno-

-stawowego, choroba wibra-

cyjna

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Stała kontrola układu amortyzującego w kabinie operatora 7 6 1

42

mał

e

6. Hałas

Dźwięki wywołane przez pracującą

koparkę i jej dodat-kowe wyposażenie (młot hydrauliczny), dźwięki dochodzące

z terenu budowy

Uszczerbek słuchu 7 6 3

12

6 ś

redn

ie Kontrola wyciszenia kabiny i systema-tyczny pomiar natężenia dźwięku w jej

wnętrzu podczas pracy, w razie potrzeby stosowanie przez operatora ochronników

słuchu

7 6 1

42

mał

e

7. Pożar, wybuch Uszkodzenie instala-cji gazowej, natrafie-

nie na niewypały

Śmierć, popa-rzenia, ciężkie

urazy 15 6 1

90

śre

dnie Wykonywanie prac zgodnie z projektem,

przerwanie robót w razie natrafienia na niezidentyfikowane przedmioty, zachowa-

nie szczególnej ostrożności

7 6 0,5

21

mał

e

8.Zmienne warun-ki atmosferyczne

i siły przyrody

Upały (lato) i mrozy (zima), mgła, burza, opady śniegu, opady deszczu, wiatr, zmrok

Udary cieplne, odmrożenia,

przeziębienia, urazy ciała

7 6 3

126

śred

nie

Stosowanie właściwej odzieży i obuwia, zachowanie wymogów bezpiecznej pracy

– zgodnie z instrukcją stanowiskową 3 6 1

18

b. m

ałe

9.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń(pochwycenie lub uderzenie

przez elementy będące w ruchu)

Ruchome elementy koparki lub sprzętu

pomocniczego

Śmierć, kalec-two 15 6 3

27

0 d

uże

Niewykonywanie zbędnych prac w czasie działania urządzenia, stosowanie się do

instrukcji stanowiskowej7 6 1

42

mał

e

10.

Ruchome i stałe obiekty

(wypadek dro-gowy)

Inne pojazdy i przed-mioty znajdujące się na drodze lub obok

drogi, nieostrożne prze-

mieszczanie się po drogach publicznych

oraz nieostrożne przejeżdżanie przez tory kolejowe i tram-

wajowe

Śmierć, kalec-two 15 6 3

27

0 d

uże Zachowanie szczególnej ostrożności,

zachowanie ograniczonego zaufania do innych użytkowników jezdni, przeprowa-dzanie okresowych przeglądów sprzętu

7 6 1

42

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

68

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PRACOWNIKA WARSZTATU MECHANICZNEGO WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń, prze-mieszczające się

materiały(urazy spowodo-wane będącymi w ruchu elemen-

tami maszyn i urządzeń oraz

odpryskami obrabianego materiału)

Brak lub uszkodzenie osłony ruchomych

elementów maszyny lub urządzenia, brak odpowiedniej odzieży

roboczej i ochron osobistych, nieprze-strzeganie instrukcji

stanowiskowej

Śmierć, ciężkie obrażenia ciała D D D

Przestrzeganie zaleceń dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny lub urzą-

dzenia, dokonanie przydziału odzieży oraz ochron osobistych zgodnie z rozdzielnikiem i kontrolowanie ich stosowania, sprawdza-nie, czy stosowane są okulary przeciwod-pryskowe (lub osłony twarzy w przypadku szlifierek), omawianie zagrożeń w czasie

odprawy codziennej

D M S

2. Hałas

Maszyny i urządzenia stosowane w zakła-

dzie, narzędzia ręczne i elektronarzędzia

Choroby narządu słuchu D S D

Posadowienie maszyn i urządzeń zgodnie z dokumentacją (DTR), używanie tylko

w pełni sprawnych technicznie maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, stosowanie

ochronników słuchu (wkładki lub nauszniki)

S M M

3.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Uszkodzenie izolacji przewodów wiodących

prąd, kontakt z me-talowymi obudowami

maszyn, urządzeń i elektronarzędzi,

które mogą być pod napięciem

Śmierć D S D

Stosowanie wyłączników różnicowo-prądo-wych i kontrolowanie ich stanu technicz-

nego, przeprowadzanie okresowej kontroli zerowań i uziemień, stosowanie elektrona-rzędzi wyposażonych w sprawne uchwyty

wykonane z materiałów izolacyjnych

S M M

4.

Poruszające się narzędzia i inne

przedmioty(uderzenie przed-

miotami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmio-ty, demontowane lub montowane urządze-

nia i konstrukcje

Złamania koń-czyn, potłucze-nia, urazy dłoni,

skaleczenia

S D D

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcznych, stosowanie rękawic chroniących

przed lekkimi urazami mechanicznymi, dokładne mocowanie obrabianych przed-miotów zarówno podczas obróbki ręcznej,

jak i mechanicznej, stosowanie obuwia chroniącego przed uderzeniem

S M M

5.

Nieodpowied-nie oświetlenie

stanowiska pracy (przeciążenia

narządu wzroku)

Brak lub źle dobrane źródła światła, źle dobrane oprawy oświetleniowe

Uszkodzenie wzroku S S S

Stosowanie źródła światła dającego natężenie oświetlenia zgodne z normami, dbałość o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. przez zapewnienie

czystości okien, świetlików i naświetli

M M M

6. Pożar, wybuch

Niesprawna instalacja elektryczna, używanie

otwartego ognia w pobliżu materia-łów łatwo palnych

i wybuchowych, nie-szczelność instalacji w czasie spawania

gazowego, cofnięcie płomienia

Śmierć, opa-rzenia D S D

Systematyczne kontrolowanie sprawności instalacji elektrycznej, zachowanie wymo-gów bezpieczeństwa ppoż., wyposażenie

stanowiska w sprzęt gaśniczy, stosowanie sprawnych technicznie zaworów i re-

duktorów podczas spawania gazowego, przestrzeganie przepisów dotyczących

składowania butli gazowych

S M M

7.

Czynniki che-miczne – trujące, żrące, drażniące,

uczulające

Rozpuszczalniki, pyły, kleje

Zatrucia, schorzenia dróg oddechowych, efekty uczule-

niowe

S S S

Przestrzeganie procedur obchodzenia się z substancjami niebezpiecznymi, stoso-wanie rękawic ochronnych, zapewnienie skutecznej wentylacji stanowiska pracy

M M M

8.

Wysoka tempe-ratura, źródło

otwartego ognia,gorące elementy

materiałów

Rozgrzane odpryski metali, płomień

palnika

Rany oparze-niowe S S S

Stosowanie ochron osobistych podczas ob-róbki mechanicznej i procesów spawania, wykonywanie prac w ubraniu kompletnym,

czystym i nieuszkodzonym, zachowanie szczególnej ostrożności

M M M

9.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne(praca w wymu-szonej pozycji

ciała)

Długotrwałe prace związane z obróbką

ręczną i mecha-niczną, montaż

i demontaż urządzeń i konstrukcji

Zwyrodnienia kostno-stawowe D D D

Przystosowanie stanowiska do wymogów ergonomii, stosowanie przerw w pracy

i dokonywanie czasowych zmian wykonywa-nych czynności, w razie potrzeby stosowa-

nie nakolanników

S S S

10.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Wyposażenie stanowiska w obuwie ochron-ne, posiadające podeszwy antypoślizgowe, natychmiastowe usuwanie z podłogi wszel-

kich plam oleju i wody

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

69

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PRACOWNIKA WARSZTATU MECHANICZNEGO WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń, prze-mieszczające się

materiały(urazy spowodo-wane będącymi w ruchu elemen-

tami maszyn i urządzeń oraz

odpryskami obrabianego materiału)

Brak lub uszkodzenie osłony ruchomych

elementów maszyny lub urządzenia, brak odpowiedniej odzieży

roboczej i ochron osobistych, nieprze-strzeganie instrukcji

stanowiskowej

Śmierć, ciężkie obrażenia ciała 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Przestrzeganie zaleceń dokumenta-cji techniczno-ruchowej maszyny lub

urządzenia, dokonanie przydziału odzieży oraz ochron osobistych zgodnie z rozdziel-

nikiem i kontrolowanie ich stosowania, sprawdzanie, czy stosowane są okulary przeciwodpryskowe (lub osłony twarzy

w przypadku szlifierek), omawianie zagro-żeń w czasie odprawy codziennej

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

2. Hałas

Maszyny i urządzenia stosowane w za-

kładzie, narzędzia ręczne i elektrona-

rzędzia

Choroby narzą-du słuchu 7 6 6

25

2 d

uże

Posadowienie maszyn i urządzeń zgodnie z dokumentacją (DTR), używanie tylko

w pełni sprawnych technicznie maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, stosowa-nie ochronników słuchu (wkładki lub

nauszniki)

3 6 3

54

mał

e

3.

Prąd elektryczny(porażenie prą-dem elektrycz-

nym)

Uszkodzenie izolacji przewodów wiodą-cych prąd, kontakt

z metalowymi obudowami maszyn, urządzeń i elektro-

narzędzi, które mogą być pod napięciem

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Stosowanie wyłączników różnicowo-prądo-wych i kontrolowanie ich stanu technicz-

nego, przeprowadzanie okresowej kontroli zerowań i uziemień, stosowanie elektrona-rzędzi wyposażonych w sprawne uchwyty

wykonane z materiałów izolacyjnych

3 6 1

18

b. m

ałe

4.

Poruszające się narzędzia i inne

przedmioty(uderzenie

przedmiotami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmio-ty, demontowane lub montowane urządze-

nia i konstrukcje

Złamania kończyn,

potłuczenia, urazy dłoni, skaleczenia

7 6 6

25

2 d

uże

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcznych, stosowanie rękawic chroniących

przed lekkimi urazami mechanicznymi, dokładne mocowanie obrabianych przed-miotów zarówno podczas obróbki ręcznej,

jak i mechanicznej, stosowanie obuwia chroniącego przed uderzeniem

3 6 1

18

b. m

ałe

5.

Nieodpowiednie oświetlenie sta-nowiska pracy (przeciążenia

narządu wzroku)

Brak lub źle dobrane źródła światła, źle dobrane oprawy oświetleniowe

Uszkodzenie wzroku 7 6 3

12

6 ś

redn

ie Stosowanie źródła światła dającego natężenie oświetlenia zgodne z normami, dbałość o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. przez zapewnienie

czystości okien, świetlików i naświetli

3 6 1

18

b. m

ałe

6. Pożar, wybuch

Niesprawna insta-lacja elektryczna,

używanie otwartego ognia w pobliżu

materiałów łatwo palnych i wybucho-wych, nieszczelność instalacji w czasie

spawania gazowego, cofnięcie płomienia

Śmierć,oparzenia 15 6 6

27

0 d

uże

Systematyczne kontrolowanie sprawności instalacji elektrycznej, zachowanie wymo-gów bezpieczeństwa ppoż., wyposażenie

stanowiska w sprzęt gaśniczy, stosowanie sprawnych technicznie zaworów i re-

duktorów podczas spawania gazowego, przestrzeganie przepisów dotyczących

składowania butli gazowych

7 6 14

2 m

ałe

7.

Czynniki chemiczne

– trujące, żrące, drażniące, uczu-

lające

Rozpuszczalniki, pyły, kleje

Zatrucia, schorzenia

dróg oddecho-wych, efekty uczuleniowe

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Przestrzeganie procedur obchodzenia się z substancjami niebezpiecznymi, stoso-wanie rękawic ochronnych, zapewnienie skutecznej wentylacji stanowiska pracy

3 6 3

54

mał

e

8.

Wysoka tempe-ratura, źródło

otwartego ognia,gorące elementy

materiałów

Rozgrzane odpryski metali, płomień

palnika

Rany oparze-niowe 7 6 3

12

6 ś

redn

ie Stosowanie ochron osobistych pod-czas obróbki mechanicznej i procesów spawania, wykonywanie prac w ubraniu kompletnym, czystym i nieuszkodzonym,

zachowanie szczególnej ostrożności

3 6 1

18

b. m

ałe

9.

Obciążenie fizyczne – sta-

tyczne(praca w wymu-szonej pozycji

ciała)

Długotrwałe prace związane z obróbką

ręczną i mecha-niczną, montaż

i demontaż urządzeń i konstrukcji

Zwyrodnienia kostno-sta-

wowe7 6 6

25

2 d

uże Przystosowanie stanowiska do wymogów

ergonomii, stosowanie przerw w pracy i dokonywanie czasowych zmian wyko-nywanych czynności, w razie potrzeby

stosowanie nakolanników

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

10.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym samym pozio-

mie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Wyposażenie stanowiska w obuwie ochronne posiadające podeszwy anty-poślizgowe, natychmiastowe usuwanie z podłogi wszelkich plam oleju i wody

7 6 1

42

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

70

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA PRACOWNIKA OBSŁUGUJĄCEGO STACJĘ PALIW WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy jest

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie, zastawione

przejścia

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

S S SZapewnienie porządku na terenie stacji, stosowa-

nie przez pracowników odpowiedniego obuwiaS M M

2.

Poruszające się ma-szyny i mechanizmy

(uderzenie przez ruchome obiekty)

Środki transportu za-opatrujące się na stacji w potrzebne produkty,

środki transportu przywo-żące towar do dalszej

dystrybucji

Śmierć, kalectwo, urazy

D M SZachowanie szczególnej ostrożności, właściwe

oznakowanie terenu stacji, w razie konieczności umieszczenie progu zwalniającego

S M M

3.Substancje che-

miczne – trujące, uczulające

Spaliny, benzyna, olej na-pędowy, pary produktów

naftowych

Zatrucia, choroby układu oddechowe-

go, alergieD S D

Zachowanie ostrożności w kontaktach ze szkodli-wymi czynnikami, w razie konieczności stosowa-nie rękawic ochronnych, właściwe zamontowanie przewodów oddechowych, służących do odprowa-

dzania par produktów naftowych na stacji

S M M

4. Pożar i wybuch

Nieostrożność klientów w czasie pobierania

paliwa, nieostrożność obsługi, niesprawność lub brak odpowiednich systemów zabezpiecza-jących, elektryczność

statyczna, wyładowania atmosferyczne

Śmierć, oparzenia ciała

D S D

Przestrzeganie instrukcji ppoż. i BHP, zakaz używania otwartego ognia, spełnianie konkretnych wymagań

określonych w przepisach: zbiorniki powinny być zabezpieczone przed dostaniem się ognia do wnę-trza oraz posiadać sprawne urządzenia spustowe, pomiarowe i oddechowe, przewody wlewowe do

zbiorników magazynowych paliw płynnych powinny być wyposażone w sprawne zamknięcia hydrauliczne i urządzenia zabezpieczające przed przepełnieniem

zbiornika, zainstalowane w zbiorniku lub autocy-sternie, należy zapewnić właściwe uziemienia autocy-

stern i odmierzaczy paliw, butle z gazem płynnym składować zgodnie z przepisami, przeprowadzać wy-magane kontrole szczelności zaworów odcinających, przestrzegać stref zagrożenia wybuchem, pracownicy

powinni stosować ubrania antyelektrostatyczne, w czasie burzy wyłączać zasilanie elektryczne

dystrybutorów, uaktualnić instrukcję bezpieczeństwa pożarowego, zapewnić wymagany sprzęt gaśniczy

i okresowe przeglądy tego sprzętu

D M S

5. HałasPojazdy zaopatrujące się

w potrzebne produkty, ruch uliczny obok stacji

Nerwice, choroby narządu słuchu

S S SWłaściwe wyciszenie pomieszczeń stacji, spraw-na organizacja dystrybucji (zwiększenie zakresu

samoobsługi)M M M

6. Zmienne warunki atmosferyczne

Niskie temperatury, wiatr, deszcz, śnieg

Przeziębienia S S SStosowanie odpowiedniej odzieży. Prawidłowe

zadaszenie dystrybutorówM M M

7. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Przetarte przewody elektryczne, uszkodzony osprzęt (gniazdka, wtycz-ki), przebicie elektryczne do obudowy stosowanych

urządzeń

Śmierć D S D

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu

instalacji elektrycznej, systematyczna kontrola zabezpieczeń różnicowo-prądowych

S M M

8.

Nieodpowiednie oświetlenie – niskie natężenie, olśnienie,

migotanie obrazu na ekranie monitora (przeciążenie narzą-

du wzroku)

Źle zorganizowane stanowisko pracy przy

komputerze,nieodpowiedni dobór punktów świetlnych

Osłabienie wzroku, bóle oczu, łza-

wienieS S S

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej doty-czącej m.in. ustawienia monitora, wymaganego

oświetlenia i in.M M M

9.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(przeciążenie narzą-du ruchu)

Źle zorganizowane pod względem ergonomicz-nym stanowisko pracy

przy komputerze

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia krę-gosłupa i stawów

S S SZapewnienie zgodnych z wymogami ergonomii

stołu i krzesła, okresowa zmiana wykonywanych zajęć

M M M

10. Agresja osób(napad rabunkowy)

PrzestępcyŚmierć, kalectwo,

urazyD S D

Właściwe szkolenie i odpowiednie do zagrożeń środki ostrożności, monitoring, system antyna-

padowyD M S

11.Przeciążenie emo-

cjonalne(stres).

Praca zmianowa, nerwowość i pośpiech

przy wykonywaniu zadań, konflikty, kumulacja

zagrożeń

Choroby układu nerwowego i choro-by ogólnoustrojowe

S S S

Przestrzeganie norm czasu pracy, dostosowa-nie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika, wyjaśnianie nieporozumień przez

kierownictwo, opracowanie i stosowanie procedur zapewniających bezpieczeństwo w pracy

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

71

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA PRACOWNIKA OBSŁUGUJĄCEGO STACJĘ PALIW WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie, zastawione

przejścia

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Zapewnienie porządku na terenie stacji, stosowanie przez pracowników odpowiedniego

obuwia3 6 3

54

mał

e

2.

Poruszające się maszyny i mecha-

nizmy(uderzenie przez ruchome obiekty)

Środki transportu za-opatrujące się na stacji w potrzebne produkty, środki transportu przy-

wożące towar do dalszej dystrybucji

Śmierć, kalectwo, urazy

15 6 1

90

śre

dnie

Zachowanie szczególnej ostrożności, właściwe oznakowanie terenu stacji, w razie konieczności

umieszczenie progu zwalniającego7 6 0,5

21

mał

e

3.Substancje che-

miczne – trujące, uczulające

Spaliny, benzyna, olej napędowy, pary produk-

tów naftowych

Zatrucia, choroby układu oddecho-

wego, alergie7 6 6

25

2 d

uże

Zachowanie ostrożności w kontaktach ze szkodliwymi czynnikami, w razie konieczno-ści stosowanie rękawic ochronnych, właściwe

zamontowanie przewodów oddechowych, służących do odprowadzania par produktów

naftowych na stacji

3 6 3

54

mał

e

4. Pożar i wybuch

Nieostrożność klientów w czasie pobierania

paliwa, nieostrożność obsługi, niesprawność lub brak odpowiednich systemów zabezpiecza-jących, elektryczność

statyczna, wyładowania atmosferyczne

Śmierć, oparze-nia ciała

15 6 6

54

0 b

. duż

e

Przestrzeganie instrukcji ppoż. i BHP, zakaz używania otwartego ognia, spełnianie konkretnych

wymagań określonych w przepisach: zbiorniki powinny być zabezpieczone przed dostaniem się

ognia do wnętrza oraz posiadać sprawne urządze-nia spustowe, pomiarowe i oddechowe, przewody

wlewowe do zbiorników magazynowych paliw płynnych powinny być wyposażone w sprawne za-mknięcia hydrauliczne i urządzenia zabezpieczają-ce przed przepełnieniem zbiornika, zainstalowane

w zbiorniku lub autocysternie, należy zapewnić właściwe uziemienia autocystern i odmierzaczy

paliw, butle z gazem płynnym składować zgodnie z przepisami, przeprowadzać wymagane kontrole szczelności zaworów odcinających, przestrzegać stref zagrożenia wybuchem, pracownicy powinni stosować ubrania antyelektrostatyczne, w czasie

burzy wyłączać zasilanie elektryczne dystrybu-torów, uaktualnić instrukcję bezpieczeństwa

pożarowego, zapewnić wymagany sprzęt gaśniczy i okresowe przeglądy tego sprzętu

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

5. Hałas

Pojazdy zaopatrują-ce się w potrzebne

produkty, ruch uliczny obok stacji

Nerwice, choroby narządu słuchu

3 6 6 10

8

śred

nie Właściwe wyciszenie pomieszczeń stacji, spraw-

na organizacja dystrybucji (zwiększenie zakresu samoobsługi)

1 6 3

18

b. m

ałe

6.Zmienne warunki

atmosferyczneNiskie temperatury, wiatr, deszcz, śnieg

Przeziębienia 3 6 6 10

8

śred

nie

Stosowanie odpowiedniej odzieży, prawidłowe zadaszenie dystrybutorów

1 6 318

b. m

ałe

7.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Przetarte przewody elektryczne, uszkodzo-ny osprzęt (gniazdka,

wtyczki), przebicie elektryczne do obudowy stosowanych urządzeń

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony

przeciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, systematyczna kontrola

zabezpieczeń różnicowo-prądowych

3 6 1

18

b. m

ałe

8.

Nieodpowied-nie oświetlenie

– niskie natężenie, olśnienie, migo-tanie obrazu na

ekranie monitora (przeciążenie na-

rządu wzroku)

Źle zorganizowane stanowisko pracy przy

komputerze, słabe oświetlenie

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienie3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej doty-czącej m.in. ustawienia monitora, wymaganego

oświetlenia i in.3 6 3

54

mae

9.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(przeciążenie narządu ruchu)

Źle zorganizowane stanowisko pracy przy

komputerze

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa

i stawów

3 6 6 10

8

śred

nie Zapewnienie zgodnych z wymogami ergonomii

stołu i krzesła, okresowa zmiana wykonywanych zajęć

1 6 3

18

b. m

ałe

10.

Agresja osób(napad rabunkowy)

PrzestępcyŚmierć, kalectwo,

urazy15 6 6

54

0 b

. du

że

Właściwe szkolenie i odpowiednie do zagrożeń środki ostrożności, monitoring, system antyna-

padowy7 6 3 1

26

śr

edni

e

11.Przeciążenie emo-

cjonalne(stres)

Praca zmianowa, ner-wowość i pośpiech przy

wykonywaniu zadań, konflikty międzyludzkie,

kumulacja zagrożeń

Choroby układu nerwowego

i choroby ogólno-ustrojowe

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Przestrzeganie norm czasu pracy, dostosowa-nie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika, wyjaśnianie nieporozumień przez kierownictwo, opracowanie i stosowanie proce-

dur zapewniających bezpieczeństwo w pracy

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

72

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA ŚLUSARZA-MECHANIKA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Ruchome elementy maszyn i urządzeń

(urazy spowodowane będącymi w ruchu

elementami maszyn i urządzeń oraz od-

pryskami obrabiane-go materiału)

Brak lub uszkodzenie osłony ruchomych

elementów maszyny lub urządzenia, brak odpo-

wiedniej odzieży roboczej i ochron osobistych, nie-przestrzeganie instrukcji

stanowiskowej

Śmierć, ciężkie obrażenia ciała

D D D

Przestrzeganie zaleceń dokumentacji techniczno--ruchowej maszyny lub urządzenia, dokonanie

przydziału odzieży oraz ochron osobistych zgodnie z rozdzielnikiem i kontrolowanie ich sto-sowania, sprawdzanie, czy stosowane są okulary

przeciwodpryskowe (lub osłony twarzy w przy-padku szlifierek), omawianie zagrożeń w czasie

codziennej odprawy, zwracając szczególną uwagę na prawidłowe mocowanie obrabianego przed-

miotu i unikanie ręcznego usuwania wiórów

D M S

2. Hałas

Maszyny i urządzenia stosowane w zakładzie, narzędzia ręczne i elek-

tronarzędzia

Choroby narządu słuchu

D D D

Posadowienie maszyn i urządzeń zgodnie z do-kumentacją, używanie tylko w pełni sprawnych

technicznie maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, stosowanie w razie potrzeby ochronników słuchu

(wkładki lub nauszniki)

S S S

3.Prąd elektryczny

(porażenie prądem elektrycznym)

Uszkodzenie izolacji prze-wodów wiodących prąd, kontakt z metalowymi obudowami maszyn,

urządzeń i elektronarzę-dzi, które mogą być pod

napięciem

Śmierć D S D

Stosowanie wyłączników różnicowo-prądowych i kontrolowanie ich stanu technicznego, przepro-wadzanie okresowej kontroli zerowań i uziemień,

stosowanie elektronarzędzi wyposażonych w sprawne uchwyty wykonane z materiałów

izolacyjnych

S M M

4.

Przemieszczające się narzędzia, urządze-

nia i inne przedmioty(uderzenie przedmio-

tami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmioty,

demontowane lub montowane urządzenia

i konstrukcje

Złamania kończyn, potłuczenia, urazy dłoni, skaleczenia

S D D

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcz-nych, stosowanie rękawic chroniących przed lekki-mi urazami mechanicznymi, właściwe wyposażenie stołu ślusarskiego, dokładne mocowanie obrabia-nych przedmiotów zarówno podczas obróbki ręcz-

nej, jak i mechanicznej, stosowanie wzmocnionego obuwia chroniącego przed uderzeniem

S S S

5.

Nieodpowiednie oświetlenie stanowi-ska pracy, promienie

ultrafioletowe

Brak lub źle dobrane źró-dła światła, źle dobrane oprawy oświetleniowe,

łuk elektryczny powstają-cy w trakcie spawania

Uszkodzenie wzroku

S S S

Stosowanie źródła światła dającego natężenie oświetlenia zgodne z normami, dbałość o właści-we oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. przez zapewnienie czystości okien, świetlików i naświetli, stosowanie prawidłowo dobranych

ochron oczu w trakcie spawania

M M M

6. Pożar, wybuch

Niesprawna instalacja elektryczna, używanie otwartego ognia w po-bliżu materiałów łatwo

palnych i wybuchowych, nieszczelność instalacji w czasie spawania gazo-

wego, cofnięcie płomienia

Śmierć, oparzenia D S D

Systematyczne kontrolowanie sprawności insta-lacji elektrycznej, zachowanie wymogów bezpie-

czeństwa ppoż., wyposażenie stanowiska w sprzęt gaśniczy, stosowanie sprawnych technicznie

zaworów, reduktorów i bezpieczników wodnych podczas spawania gazowego, przestrzeganie prze-

pisów dotyczących składowania butli gazowych

S M M

7.Czynniki chemiczne – trujące, drażniące,

uczulająceRozpuszczalniki, kleje

Zatrucia, scho-rzenia dróg odde-chowych, efekty

uczuleniowe

S S S

Przestrzeganie procedur obchodzenia się z sub-stancjami niebezpiecznymi, stosowanie rękawic ochronnych i ochrony dróg oddechowych, zapew-

nienie skutecznej wentylacji stanowiska pracy

M M M

8.Wysoka temperatura,

gorące elementy, otwarte źródło ognia

Gorące odpryski metali, płomień palnika

Rany oparzeniowe S S S

Stosowanie ochron osobistych podczas obróbki mechanicznej i procesów spawania, wykonywanie prac w ubraniu kompletnym, czystym i nieuszko-

dzonym, zachowanie szczególnej ostrożności

M M M

9.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(praca w wymuszonej pozycji ciała)

Długotrwałe prace zwią-zane z obróbką ręczną i mechaniczną, montaż i demontaż urządzeń

i konstrukcji

Zwyrodnienia kostno-stawowe

S D D

Przystosowanie stanowiska do wymogów ergo-nomii, stosowanie przerw w pracy i dokonywanie

czasowych zmian wykonywanych czynności, w razie potrzeby stosowanie nakolanników

S S S

10.Różnica poziomów

(upadek na tym samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

S S S

Wyposażenie stanowiska w obuwie ochronne posiadające podeszwy antypoślizgowe, natych-miastowe usuwanie z podłogi wszelkich plam

oleju i wody

S M M

11.Pyły

(nadmierne zapy-lenie)

Nieskuteczna wentylacja stanowiskowa lub jej

brak

Bóle głowy, dusz-ności, schorzenia

dróg oddechowych, w tym pylica płuc

S D D

Zapewnienie skutecznej wentylacji, właściwa organizacja stanowiska spawalniczego, w razie

potrzeby stosowanie środków ochrony dróg oddechowych

M S M

12. Obciążenie fizyczne pracą – dynamiczne

Podnoszenie lub prze-noszenie zbyt dużych

ciężarów

Wystąpienie prze-pukliny, zawału ser-ca lub uszkodzenie układu kostno-sta-

wowego

D S D

Przestrzeganie norm obowiązujących podczas trans-portu indywidualnego, przeprowadzanie terminowo wymaganych badań profilaktycznych, stosowanie sprzętu pomocniczego (m.in. wózków ręcznych), stosowanie pracy grupowej podczas transportu

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

73

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA ŚLUSARZA-MECHANIKA WEDŁUG METODY PHA

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skutki

zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktyczne

Po korekcie

Uwagio reali-zacji

zadańS* P* R* S* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Ruchome elementy maszyn i urządzeń(urazy spowodowa-ne będącymi w ru-chu elementami

maszyn i urządzeń oraz odpryskami

obrabianego materiału)

Brak lub uszkodzenie osłony ruchomych elementów

maszyny lub urządzenia, brak odpowiedniej odzieży

roboczej i ochron osobistych, nieprzestrzeganie instrukcji

stanowiskowej

Śmierć, ciężkie obrażenia ciała

4 4 16

D

Przestrzeganie zaleceń dokumentacji techniczno-ru-chowej maszyny lub urządzenia, dokonanie przydziału odzieży oraz ochron osobistych zgodnie z rozdzielni-

kiem i kontrolowanie ich stosowania, sprawdzanie, czy stosowane są okulary przeciwodpryskowe (lub osłony twarzy w przypadku szlifierek), omawianie zagrożenia w czasie odprawy codziennej, zwracając szczególną

uwagę na prawidłowe mocowanie obrabianego przed-miotu i unikanie ręcznego usuwania wiórów

4 2 8S

2. HałasMaszyny i urządzenia stoso-wane w zakładzie, narzędzia

ręczne i elektronarzędzia

Choroby narządu słuchu

3 5 15

D

Posadowienie maszyn i urządzeń zgodnie z doku-mentacją (DTR), używanie tylko w pełni sprawnych

technicznie maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, stoso-wanie w razie potrzeby ochronników słuchu (wkładki

lub nauszniki)

2 2 4S

3.Prąd elektryczny

(porażenie prądem elektrycznym)

Uszkodzenie izolacji przewo-dów wiodących prąd, kontakt

z metalowymi obudowami maszyn, urządzeń i elektro-

narzędzi, które mogą być pod napięciem

Śmierć 4 3 12

D

Stosowanie wyłączników różnicowo-prądowych i kon-trolowanie ich stanu technicznego, przeprowadzanie okresowej kontroli zerowań i uziemień, stosowanie elektronarzędzi wyposażonych w sprawne uchwyty

wykonane z materiałów izolacyjnych

2 1 2M

4.

Przemieszczające się narzędzia,

urządzenia i inne przedmioty

(uderzenie przed-miotami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmioty, demontowane lub montowane urządzenia

i konstrukcje

Złamania koń-czyn, potłucze-nia, urazy dłoni,

skaleczenia

3 4 12

D

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcznych, stosowanie rękawic chroniących przed lekkimi

urazami mechanicznymi, właściwe wyposażenie stołu ślusarskiego, dokładne mocowanie obrabianych

przedmiotów zarówno podczas obróbki ręcznej, jak i mechanicznej, stosowanie obuwia chroniącego przed

uderzeniem

2 3 6S

5.

Nieodpowied-nie oświetlenie

stanowiska pracy, promienie ultrafio-

letowe

Brak lub źle dobrane źródła światła, źle dobrane oprawy

oświetleniowe, łuk elektryczny powstający w trakcie spawania

Uszkodzenie wzroku

2 3 6S

Stosowanie źródła światła dającego natężenie oświetlenia zgodne z normami, dbałość o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. przez zapewnienie czystości okien, świetlików i naświetli,

stosowanie prawidłowo dobranych ochron oczu w trak-cie spawania

1 2 2M

6. Pożar, wybuch

Niesprawna instalacja elek-tryczna, używanie otwartego ognia w pobliżu materiałów

łatwo palnych i wybuchowych, nieszczelność instalacji

w czasie spawania gazowego, cofnięcie płomienia

Śmierć, opa-rzenia

5 3 15

D

Systematyczne kontrolowanie sprawności instalacji elektrycznej, zachowanie wymogów bezpieczeństwa

ppoż., wyposażenie stanowiska w sprzęt gaśniczy, sto-sowanie sprawnych technicznie zaworów, reduktorów i bezpieczników wodnych podczas spawania gazowe-

go, przestrzeganie przepisów dotyczących składowania butli gazowych

2 2 2M

7.Czynniki chemicz-ne – trujące, draż-niące, uczulające

Rozpuszczalniki, kleje

Zatrucia, scho-rzenia dróg odde-chowych, efekty

uczuleniowe

3 3 9S

Przestrzeganie procedur obchodzenia się z substancja-mi niebezpiecznymi, stosowanie rękawic ochronnych i ochrony dróg oddechowych, zapewnienie skutecznej

wentylacji stanowiska pracy

1 2 2M

8.

Wysoka tempe-ratura, gorące

elementy, otwarte źródło ognia

Gorące odpryski metali, pło-mień palnika

Rany oparze-niowe

3 3 9S

Stosowanie ochron osobistych podczas obróbki mechanicznej i procesów spawania, wykonywanie prac

w ubraniu kompletnym, czystym i nieuszkodzonym, zachowanie szczególnej ostrożności

1 2 2M

9.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(praca w wymuszo-nej pozycji ciała)

Długotrwałe prace związane z obróbką ręczną i mecha-niczną, montaż i demontaż

urządzeń i konstrukcji

Zwyrodnienia kostno-stawowe

3 5 15

D

Przystosowanie stanowiska do wymogów ergonomii, stosowanie przerw w pracy i dokonywanie czasowych

zmian wykonywanych czynności, w razie potrzeby stosowanie nakolanników

2 3 6S

10.

Różnica poziomów(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu wykonywania prac

Potłuczenia, zła-mania koń czyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

3 3 9S

Wyposażenie stanowiska w obuwie ochronne posia-dające podeszwy antypoślizgowe, natychmiastowe

usuwanie z podłogi wszelkich plam oleju i wody1 3 3

M

11Pyły

(nadmierne zapy-lenie)

Nieskuteczna wentylacja stanowiskowa lub jej brak

Bóle głowy, dusz-ności, schorzenia

dróg oddecho-wych, w tym pylica płuc

3 4 12

D Zapewnienie skutecznej wentylacji, właściwa organi-zacja stanowiska spawalniczego, stosowanie w razie

potrzeby środków ochrony dróg oddechowych 1 2 2

M

12Obciążenie fizyczne

pracą– dynamiczne

Podnoszenie lub przenoszenie zbyt dużych ciężarów

Wystąpienie przepukliny, zawału serca

lub uszkodzenie układu kostno-

-stawowego

4 4 16

D

Przestrzeganie norm obowiązujących podczas trans-portu indywidualnego, przeprowadzanie terminowo wy-maganych badań profilaktycznych, stosowanie sprzętu

pomocniczego (m.in. wózków ręcznych), stosowanie pracy grupowej podczas transportu

1 2 2M

* S – skutki, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

74

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA KIEROWCY WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie na terenie

dojścia do pojazdu i w miejscu wykonywa-

nia prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn,

zwichnięcia, urazy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, zapewnienie porządku na stanowisku

pracy i w przejściach, usuwanie z podłoża wszelkich plam oleju

S M M

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Nieostrożne wchodze-nie i schodzenie z ka-

biny samochodu cięża-rowego, wpadnięcie do kanału naprawczego

Potłuczenia, zła-mania kończyn,

urazy wewnętrzne S S S

Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obuwia i przestrzeganie ogólnych zasad bez-

pieczeństwa, zapewnienie prawidłowych zejść do kanału naprawczego oraz odpowiedniego przykrycia tego kanału, właściwe oświetlenie

S M M

3.

Przemieszczają-ce się maszyny,

mechanizmy i mate-riały

(uderzenie przez ruchome obiekty)

Ruchome środki transportu poziomego i pionowego (m.in. wóz-ki widłowe, podnośniki i inne) oraz transporto-

wane materiały

Śmierć, kalectwo, urazy D S D

Przestrzeganie wymaganych szkoleń w zakre-sie BHP, zapewnienie właściwej kwalifikacji

osób obsługujących sprzęt oraz pełnej spraw-ności środków transportu wewnętrznego,

zapewnienie dobrej widoczności, właściwe oznakowanie dróg transportowych, prawidło-

we rozmieszczenie transportowanych towarów

D M S

4.Ruchome i stałe

obiekty(wypadek drogowy)

Zderzenie z przemiesz-czającymi się pojazda-mi lub nieruchomymi

obiektami

Śmierć, kalectwo D S D

Przestrzeganie podstawowych zasad obowiązu-jących w ruchu drogowym, m.in. zasady ogra-niczonego zaufania oraz zasady zachowania szczególnej ostrożności, zapewnienie pełnej sprawności pojazdu poprzez terminowe prze-

glądy, właściwą konserwację i bieżące naprawy

D M S

5. Hałas i wibracje

Używanie pojazdu nadmiernie wyeks-

ploatowanego, słabe wyciszenie kabiny, nie-właściwy fotel kierowcy, przekroczenie dozwolo-

nego czasu pracy

Choroby narządu słuchu i układu mięśniowo-kost-

nego

S S SZapewnienie pełnej sprawności używanego pojazdu, przestrzeganie normatywów czasu

pracy kierowcy M M M

6. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Przetarte przewody elektryczne, uszkodzo-ny osprzęt (gniazdka,

wtyczki), przebicie elek-tryczne do obudowy

urządzeń

Śmierć, kalectwo D M S

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, stosowanie zabezpie-

czeń różnicowo-prądowych i ich systematyczny przegląd

M M M

7. Pożar i wybuch

Niesprawna instalacja elektryczna pojazdu, nieostrożne obcho-

dzenie się z materia-łami łatwo palnymi

i wybuchowymi, pożar magazynu, w którym

składowane są towary przeznaczone do trans-

portu, elektryczność statyczna

Śmierć, oparzenia ciała D S D

Przeprowadzanie okresowej kontroli instalacji elektrycznej pojazdu, zachowanie środków ostrożności podczas załadunku, transportu i wyładunku substancji łatwo palnych, wypo-sażenie pojazdu oraz obiektów budowlanych we właściwy sprzęt ppoż. oraz przygotowanie przez pracodawcę instrukcji postępowania na wypadek zaistnienia pożaru, znajomość zasad postępowania w czasie zaistnienia pożaru lub

wybuchu

S M M

8.

Obciążenie fizyczne pracą

(nadmierny wysiłek fizyczny)

Podnoszenie i prze-noszenie zbyt dużych

ciężarów

Wystąpienie przepukliny, zawału serca

lub uszkodzenie układu kostno-

-stawowego

D S D

Przestrzeganie norm obowiązujących podczas transportu indywidualnego, przeprowadzanie wymaganych lekarskich badań profilaktycz-

nych, stosowanie sprzętu pomocniczego (m.in. wózków ręcznych) oraz przestrzeganie

podstawowych zasad ergonomii

S M M

9. Zmienne warunki atmosferyczne

Występowanie, w za-leżności od pory roku, niskich lub wysokich temperatur, opady deszczu lub śniegu

Przeziębienie lub przegrzanie

organizmuS S S

Zapewnienie sprawnego systemu ogrzewania kabiny kierowcy, stosowanie przez pracow-nika odzieży przystosowanej do warunków zewnętrznych (mikroklimatu), zapewnienie

posiłków profilaktycznych i napojów, zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie

S M M

10.

Substancje che-miczne – trujące, drażniące, uczu-

lające

Spaliny, benzyna, olej napędowy, smary

Śmiertelne zatrucie, choroby układu oddecho-

wego, alergie

D S D

Zapewnienie dobrej izolacji kabiny kierowcy od otoczenia, unikanie włączania silnika

w zamkniętym pomieszczeniu, stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawice

ochronne)

S M M

11.Obciążenie emocjo-

nalne(stres zawodowy)

Praca w nocy i w godzi-nach nadliczbowych,

konflikty międzyludzkie

Choroby nerwowe, układu krążenia,

pokarmowego i inne

D S D

Przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy i przewidzianego odpoczynku, doskonalenie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie przej-rzystych zasad wynagradzania, premiowania

i kar regulaminowych, ustalenie jasnego przydziału obowiązków, dbałość o poprawne stosunki międzyludzkie, m.in. poprzez częste spotkania kierownictwa z pracownikami i wy-

jaśnianie zaistniałych nieporozumień

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

75

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA KIEROWCY WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie na terenie

dojścia do pojazdu i w miejscu wykonywa-

nia prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

7 6 3

12

6 ś

redn

ie Stosowanie przez pracownika właściwego obu-wia, zapewnienie porządku na stanowisku pracy

i w przejściach, usuwanie z podłoża wszelkich plam oleju

7 6 1

42

śre

dnie

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Nieostrożne wchodzenie i schodzenie z kabiny samochodu ciężaro-wego, wpadnięcie do kanału naprawczego

Potłuczenia, złamania

kończyn, urazy wewnętrzne

7 6 3

12

6 ś

redn

ie Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obuwia i przestrzeganie ogólnych zasad bez-

pieczeństwa, zapewnienie prawidłowych zejść do kanału naprawczego oraz odpowiedniego przykrycia tego kanału, właściwe oświetlenie

7 6 1

42

śre

dnie

3.

Przemieszczają-ce się maszyny,

mechanizmy i materiały

(uderzenie przez ruchome obiekty)

Ruchome środki transportu poziomego

i pionowego (m.in. wózki widłowe, podnośniki

i inne) oraz transporto-wane materiały

Śmierć, kalectwo, urazy

7 6 6

25

2 d

uże

Przestrzeganie wymaganych szkoleń w zakresie BHP, zapewnienie właściwej kwalifikacji osób obsługujących sprzęt oraz pełnej sprawności

środków transportu wewnętrznego, zapewnienie dobrej widoczności, właściwe oznakowanie dróg

transportowych, prawidłowe rozmieszczenie transportowanych towarów

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

4.Ruchome i stałe

obiekty(wypadek drogowy)

Zderzenie z przemiesz-czającymi się pojazdami

lub nieruchomymi obiektami

Śmierć, kalectwo 15 6 6

54

0 b

. duż

e Przestrzeganie podstawowych zasad obowią-zujących w ruchu drogowym, m.in. zasady

ograniczonego zaufania oraz zasady zachowa-nia szczególnej ostrożności, zapewnienie pełnej sprawności pojazdu poprzez terminowe przeglą-

dy, właściwą konserwację i bieżące naprawy

15 6 1

90

śre

dnie

5. Hałas i wibracje

Używanie pojazdu nad-miernie wyeksploatowa-nego, słabe wyciszenie

kabiny, niewłaściwy fotel kierowcy, przekroczenie

dozwolonego czasu pracy

Choroby narządu słuchu i układu mięśniowo-kost-

nego

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Zapewnienie pełnej sprawności używanego pojazdu, przestrzeganie normatywów czasu

pracy kierowcy 3 6 1

18

b. m

ałe

6.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Przetarte przewody elektryczne, uszkodzo-ny osprzęt (gniazdka,

wtyczki), przebicie elektryczne do obudowy

urządzeń

Śmierć, kalectwo 15 6 1

90

śre

dnie Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony

przeciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, stosowanie zabezpie-

czeń różnicowo-prądowych i ich systematyczny przegląd

3 6 0,5

9 b

. mał

e

7. Pożar i wybuch

Niesprawna instalacja elektryczna pojazdu

Nieostrożne obchodze-nie się z materiałami ła-two palnymi i wybucho-wymi, pożar magazynu, w którym składowane

są towary przeznaczone do transportu, elektrycz-

ność statyczna

Śmierć, oparze-nia ciała

7 6 3

27

0 d

uże

Przeprowadzanie okresowej kontroli instalacji elektrycznej pojazdu, zachowanie środków ostrożności podczas załadunku, transportu i wyładunku substancji łatwo palnych, wypo-sażenie pojazdu oraz obiektów budowlanych we właściwy sprzęt ppoż. oraz przygotowanie przez pracodawcę instrukcji postępowania na wypadek zaistnienia pożaru, znajomość zasad postępowania w czasie zaistnienia pożaru lub

wybuchu

7 6 1

42

mał

e

8.

Obciążenie fizyczne pracą

(nadmierny wysiłek fizyczny)

Podnoszenie i prze-noszenie zbyt dużych

ciężarów

Wystąpienie przepukliny, zawału serca

lub uszkodzenie układu kostno-

-stawowego

7 6 6

25

2 d

uże

Przestrzeganie norm obowiązujących podczas transportu indywidualnego, przeprowadzanie

wymaganych lekarskich badań profilaktycznych, stosowanie sprzętu pomocniczego (m.in. wóz-ków ręcznych) oraz przestrzeganie podstawo-

wych zasad ergonomii

3 6 3

54

mał

e

9.Zmienne warunki

atmosferyczne

Występowanie, w za-leżności od pory roku, niskich lub wysokich temperatur, opady deszczu lub śniegu

Przeziębienie lub przegrzanie

organizmu7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Zapewnienie sprawnego systemu ogrzewania kabiny kierowcy, stosowanie przez pracownika odzieży przystosowanej do warunków zewnętrz-

nych (mikroklimatu), zapewnienie posiłków profilaktycznych i napojów zgodnie z obowiązują-

cymi przepisami w tym zakresie

3 6 1

18

b. m

ałe

10.

Substancje che-miczne – trujące, drażniące, uczu-

lające

Spaliny, benzyna, olej napędowy, smary

Śmiertelne zatrucie, choroby układu oddecho-

wego, alergie

15 6 3

27

0 d

uże Zapewnienie dobrej izolacji kabiny kierowcy

od otoczenia, unikanie włączania silnika w za-mkniętym pomieszczeniu, stosowanie środków

ochrony indywidualnej (rękawice ochronne)

7 6 1

42

mał

e

11Obciążenie emocjo-

nalne(stres zawodowy)

Praca w nocy i w godzi-nach nadliczbowych,

konflikty międzyludzkie

Choroby ner-wowe, układu

krążenia, pokar-mowego i inne

7 6 6

25

2 d

uże

Przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy i przewidzianego odpoczynku, doskonalenie

metod instruktażu i szkoleń, ustalenie przejrzy-stych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulaminowych, ustalenie jasnego przydziału

obowiązków, dbałość o poprawne stosunki międzyludzkie, m.in. poprzez częste spotkania

kierownictwa z pracownikami i wyjaśnianie zaistniałych nieporozumień

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

76

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA ELEKTROMONTERA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skutki

zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.Powierzchnie, na których

jest możliwy upadek(upadek na tym samym

poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie, zatarasowane przejścia

Złamania kończyn, zwichnięcia, potłuczenia

S S SUtrzymywanie porządku na stanowisku pracy, zabezpieczenie

właściwego stanu dróg transportowych S M M

2. Różnica poziomów(upadek na niższy poziom)

Prace montażowe i naprawcze wykonywane na wysokości

Złamania, zwichnięcia, potłuczenia, urazy

wewnętrzne, śmierć D S D

Stosowanie odpowiednio dobranych i zabezpieczonych drabin oraz pomostów roboczych, w razie konieczności stosowanie

sprzętu zabezpieczającego, m.in. słupołazów i uprzęży bezpie-czeństwa, w razie potrzeby stosowanie asekuracji prowadzonej

przez drugiego pracownika

S M M

3. Pyły i odpryski materiałówWiercenie, szlifowanie i cięcie

materiałówUrazy oczu, choroby

układu oddechowegoS S S Stosowanie okularów ochronnych, osłon twarzy i półmasek M M M

4.

Przemieszczające się na-rzędzia i inne przedmioty,

ruchome elementy maszyn i urządzeń

(uderzenie spowodowane ruchomymi przedmiotami)

Zły stan narzędzi ręcznych (tępe ostrza, źle oprawione rękojeści),

brak lub uszkodzone osłony ruchomych elementów maszyn

i urządzeń, niezamierzone uruchomienie maszyny lub

urządzenia

Obrażenia ciała, śmierć D S D

Stosowanie prawidłowo oprawionych narzędzi ręcznych, dobór rozmiarów i typów narzędzi do rodzaju wykonywanej pracy, przestrzeganie właściwego zamocowania osłon ruchomych

elementów maszyn i urządzeń, przenoszenie na inne miejsce elektronarzędzi po uprzednim wyłączeniu ich spod napięcia, przestrzeganie właściwego zamocowania osłon ruchomych

elementów maszyn i urządzeń, zachowanie szczególnej ostrożności

D M S

5.Obciążenie fizyczne pracą

– statyczne(praca w wymuszonej

pozycji ciała)

Prace instalacyjne i remontowe wykonywane na wysokości (dra-biny, słupy elektryczne, podesty)

oraz na tym samym poziomie

Zwyrodnienia kostno--stawowe

S S S

Stosowanie odpowiedniej rotacji pracowników przy wykonywa-niu prac wymagających wymuszonej pozycji ciała, stosowanie

odpowiednich do zagrożeń i ergonomicznych ochron oso-bistych, m.in. nakolanników przy pracach uzasadniających

korzystanie z tego rodzaju wyposażenia

S M M

6. Niedostateczne oświe-tlenie

Brak lub źle dobrane źródła światła, źle dobrane oprawy

oświetleniowe

Osłabienie lub uszkodzenie wzroku

S S S

Dbałość o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. poprzez zapewnienie czystości okien, świetlików i naświe-

tli, stosowanie zgodnego z normami sztucznego oświetlenia stanowisk pracy, stosowanie oświetlenia stanowiskowego

oprócz oświetlenia ogólnego

M M M

7. Pożar

Źle dobrane parametry instalacji elektrycznej, niedbale

wykonane prace instalacyj-ne, materiały łatwo palne

umieszczone obok rozgrzanych przedmiotów lub obok urządzeń

elektrycznych

Oparzenia, śmierć D M S

Wykonywanie prac wykonywać ściśle według zatwierdzonego projektu robót, stosowanie właściwie dobranych zabezpieczeń nadprądowych, wyposażenie stanowiska w wymagany sprzęt

ppoż., zachowanie szczególnej ostrożności

S M M

8. Hałas i wibracje Wiercenie i cięcie materiałów, odgłosy dochodzące z innych

stanowisk pracy i z ulicy

Choroby narządu słuchu, zwyrodnienia stawów

S S SStosowanie w razie potrzeby ochronników słuchu, stosowanie

sprawnych technicznie elektronarzędzi S M M

9. Zmienne warunki atmos-feryczne

Niskie lub wysokie temperatury, opady deszczu lub śniegu

Przeziębienie lub prze-grzanie organizmu

S S S

Wyposażenie pracownika w odpowiednią do warunków atmos-ferycznych odzież ochronną, zapewnienie napojów i posiłków

profilaktycznych w czasie prac na otwartej przestrzeni lub w nieko-rzystnym mikroklimacie, zgodnie z wymogami

Rozporządzenia R.M. (Dz.U. nr 60/1996, poz. 279)

S M M

10. Obciążenie emocjonalne (stres)

Zbyt duże wymagania w stosun-ku do możliwości pracownika, praca w nadgodzinach, obawa o własne życie i zdrowie pod-

czas pracy w warunkach zagro-żenia, konflikty międzyludzkie

Choroby ogólnoustrojo-we, nerwice

S D D

Dostosowywanie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika, przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy,

doskonalenie metod instruktażu i szkoleń z położeniem szczegól-nego nacisku na sposoby ograniczenia zagrożeń na stanowisku, ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i nakłada-

nia kar regulaminowych

S M M

11. Prąd elektryczny (poraże-nie prądem elektrycznym)

Prace naprawcze lub montażo-we przy urządzeniach elektrycz-nych bez odłączenia napięcia

lub bez właściwego zabezpieczenia przed

przypadkowym załączeniem

Śmierć D S D

Unikanie prac prowadzonych pod napięciem, a jeśli są one konieczne – stosowanie środków do bezpiecznego ich wykonywania, stosowanie sprawnego sprzętu ochronnego

i nieuszkodzonych narzędzi – drążków i kleszczy izolacyjnych, wskaźników napięcia, rękawic dielektrycznych, izolacyjnych na-rzędzi monterskich, zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń przed przypadkowym załączeniem – zgodnie z instrukcją stano-wiskową, omawianie zagadnień podczas odpraw codziennych

z pracownikami

D M S

Prace z użyciem lamp przenośnych i elektronarzędzi w warunkach dużej wilgotności lub dokonywane w metalowych

zbiornikach

Śmierć D S DStosowanie w takich przypadkach zasilania napięciem

bezpiecznym 24 VM M M

Kontakt z metalowymi obudowami maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, które mogą

znaleźć się pod napięciem

Śmierć D M S

Kontrolowanie stanu technicznego wyłączników różnicowo--prądowych, sprawdzanie ich działania każdorazowo przed

przystąpieniem do pracy, przeprowadzanie okresowej kontroli zerowań i uziemień, stosowanie elektronarzędzi wyposażonych w sprawne uchwyty wykonane z materiałów izolacyjnych, nieek-sploatowanie elektronarzędzi na zewnątrz budynków podczas

opadów atmosferycznych

S M M

Możliwość natrafienia na prze-wody elektryczne pod napięciem

podczas wiercenia wiertarką elektryczną w ścianach

Śmierć, urazy ciała D S DWyłączanie zagrożonych obwodów spod napięcia, stosowanie detektorów napięcia, korzystanie z dokumentacji budowlano-

-montażowej S M M

Uszkodzenia izolacji przewodów wiodących prąd

Śmierć D S DZabezpieczenie przewodów przed przypadkowymi uszkodze-niami mechanicznymi, kontrolowanie okresowo stanu izolacji

przewodówS M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

77

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA ELEKTROMONTERA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy upadek

(upadek na tym samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzch-nie, zatarasowane przejścia

Złamania kończyn, zwichnięcia, potłu-

czenia3 6 6 1

08

śr

edni

e

Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy, zabezpieczenie właściwego stanu dróg transportowych

3 6 3

54

mał

e

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Prace montażowe i naprawcze wykonywane na wysokości

Złamania, zwichnię-cia, potłuczenia, urazy wewnętrzne, śmierć

15 6 6

54

0 b

duż

e Stosowanie odpowiednio dobranych i zabezpieczonych drabin oraz pomostów roboczych, w razie konieczności stosowanie

sprzętu zabezpieczającego, m.in. słupołazów i uprzęży bezpieczeństwa, w razie potrzeby stosowanie asekuracji

prowadzonej przez drugiego pracownika

3 6 3

54

mał

e

3.Pyły i odpryski mate-

riałówWiercenie, szlifowanie i cięcie

materiałów Urazy oczu, choroby

układu oddechowego3 6 10 1

80

śr

edni

e

Stosowanie okularów ochronnych, osłon twarzy i półmasek 1 6 3

18

b.

mał

e

4.

Przemieszczająe się na-rzędzia i inne przedmio-ty, ruchome elementy

maszyn i urządzeń(uderzenie spowo-

dowane ruchomymi przedmiotami)

Zły stan narzędzi ręcznych (tępe ostrza, źle oprawione rę-kojeści), brak lub uszkodzone osłony ruchomych elementów maszyn i urządzeń, niezamie-rzone uruchomienie maszyny

lub urządzenia

Obrażenia ciała, śmierć

7 6 7

25

2 d

uże

Stosowanie prawidłowo oprawionych narzędzi ręcznych, dobór rozmiarów i typów narzędzi do rodzaju wykonywanej pracy, przestrzeganie właściwego zamocowania osłon ruchomych

elementów maszyn i urządzeń, przenoszenie na inne miejsce elektronarzędzi po uprzednim wyłączeniu ich spod napięcia, przestrzeganie właściwego zamocowania osłon ruchomych

elementów maszyn i urządzeń, zachowanie szczególnej ostrożności

3 6 3

54

mał

e

5.

Obciążenie fizyczne pracą – statyczne

(praca w wymuszonej pozycji ciała)

Prace instalacyjne i remonto-we wykonywane na wysokości

(drabiny, słupy elektryczne, podesty) oraz na tym samym

poziomie

Zwyrodnienia kostno--stawowe

3 6 61

08

śre

dnie Stosowanie odpowiedniej rotacji pracowników przy wykonywa-

niu prac wymagających wymuszonej pozycji ciała, stosowanie odpowiednich do zagrożeń i ergonomicznych ochron osobi-stych, m.in. nakolanników, przy pracach uzasadniających

korzystanie z tego rodzaju wyposażenia

1 6 3

18

b. m

ałe

6.Niedostateczne

oświetlenie

Brak lub źle dobrane źródła światła, źle dobrane oprawy

oświetleniowe

Osłabienie lubuszkodzenie wzroku

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Dbałość o właściwe oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. poprzez zapewnienie czystości okien, świetlików i na-

świetli, stosowanie zgodnego z normami sztucznego oświetle-nia stanowisk pracy, stosowanie oświetlenia stanowiskowego

oprócz oświetlenia ogólnego

1 6 3

18

b. m

ałe

7. Pożar

Źle dobrane parametry instalacji elektrycznej, niedbale wykonane prace instalacyjne, materiały łatwo palne umiesz-czone obok rozgrzanych przed-

miotów lub obok urządzeń elektrycznych

Oparzenia, śmierć 15 6 3

27

0 d

uże Wykonywanie prac ściśle według zatwierdzonego projektu

robót, stosowanie właściwie dobranych zabezpieczeń nadprą-dowych, wyposażenie stanowiska w wymagany sprzęt ppoż.,

zachowanie szczególnej ostrożności

3 6 1

18

b. m

ałe

8. Hałas i wibracje Wiercenie i cięcie materiałów, odgłosy dochodzące z innych

stanowisk pracy i z ulicy

Choroby narządu słuchu, zwyrodnienia

stawów7 6 3 1

26

śr

edni

e

Stosowanie w razie potrzeby ochronników słuchu, stosowanie sprawnych technicznie elektronarzędzi

3 6 3

54

mał

e

9.Zmienne warunki

atmosferyczneNiskie lub wysokie temperatu-ry, opady deszczu lub śniegu

Przeziębienie lub prze-grzanie organizmu

3 6 10

18

0 ś

redn

ie Wyposażenie pracownika w odpowiednią do warunków atmos-ferycznych odzież ochronną, zapewnienie napojów i posiłków

profilaktycznych w czasie prac na otwartej przestrzeni lub w nie-korzystnym mikroklimacie, zgodnie z wymogami Rozporządzenia

R.M. (Dz.U. nr 60/1996, poz. 279)

3 6 3

54

mał

e10.

Obciążenie emocjonalne(stres)

Zbyt duże wymagania w stosunku do możliwości pracownika, praca w nad-

godzinach, obawa o własne życie i zdrowie podczas pracy

w warunkach zagrożenia, konflikty międzyludzkie

Choroby ogólnoustro-jowe, nerwice

7 6 6

25

2 d

uże

Dostosowywanie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika, przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy,

doskonalenie metod instruktażu i szkoleń, z położeniem szczególnego nacisku na sposoby ograniczenia zagrożeń na stanowisku, ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premio-

wania i nakładania kar regulaminowych

3 6 35

4 m

ałe

11.

Prąd elektryczny (porażenie prądem

elektrycznym)

Prace naprawcze lub mon-tażowe przy urządzeniach

elektrycznych bez odłączenia napięcia lub bez właściwego

zabezpieczenia przed przypad-kowym załączeniem

Śmierć 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Unikanie prac prowadzonych pod napięciem, a jeśli są one konieczne, stosowanie środków do bezpiecznego ich wykonywa-nia, stosowanie sprawnego sprzętu ochronnego i nieuszkodzo-nych narzędzi – drążków i kleszczy izolacyjnych, wskaźników

napięcia, rękawic dielektrycznych, izolacyjnych narzędzi monterskich, zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń przed

przypadkowym załączeniem – zgodnie z instrukcją stanowi-skową – omawianie zagadnień podczas odpraw codziennych

z pracownikami

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Prace z użyciem lamp przenośnych i elektronarzędzi w warunkach dużej wilgotności lub dokonywane w metalowych

zbiornikach

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Stosowanie w takich przypadach zasilania napięciem bezpiecznym 24 V

3 6 1

18

b. m

ałe

Kontakt z metalowymi obudowami maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, które mogą

znaleźć się pod napięciem

Śmierć 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Kontrolowanie stanu technicznego wyłączników różnicowo--prądowych, sprawdzanie ich działania każdorazowo przed

przystąpieniem do pracy, przeprowadzanie okresowej kontroli zerowań i uziemień, stosowanie elektronarzędzi wyposażonych w sprawne uchwyty, wykonane z materiałów izolacyjnych, nieek-sploatowanie elektronarzędzi na zewnątrz budynków podczas

opadów atmosferycznych

7 6 1

42

mał

e

Możliwość natrafienia na przewody elektryczne pod napięciem podczas wiercenia

wiertarką elektryczną w ścianach

Śmierć, urazy ciała 15 6 3

27

0 d

uże

Wyłączanie zagrożonych obwodów spod napięcia, stosowanie detektorów napięcia, korzystanie z dokumentacji budowlano-

-montażowej 3 6 1

18

. b. m

ałe

Uszkodzenia izolacji przewo-dów wiodących prąd

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Zabezpieczenie przewodów przed przypadkowymi uszkodze-niami mechanicznymi, kontrolowanie okresowo stanu izolacji

przewodów3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

78

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA KUCHARZA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie powierzchnie podłóg, nierówności

i wgłębienia

Potłuczenia, złamania kończyn,

zwichnięcia, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

S S S

Utrzymywanie porządku w pomieszczeniu i na drogach komunikacji wewnętrznej, stosowanie

odpowiedniego obuwia, zachowanie szczególnej ostrożności

S M M

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Złamania kończyn, uszkodzenia kręgo-słupa, potłuczenia,

urazy

S S S

Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obuwia, zachowanie ostrożności przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów, zapewnienie właściwe-

go oświetlenia

S M M

3.

Ograniczone prze-strzenie

(uderzenie się o nie-ruchome przedmioty)

Zatarasowane przejścia, źle ustawione stoły

i sprzętPotłuczenia M D S

Dbanie o czystość i porządek na drogach trans-portu wewnętrznego,

właściwa organizacja stanowiska pracyM S M

4.

Obciążenie fizyczne – statyczne i dyna-

miczne(przeciążenie narzą-

du ruchu)

Wymuszona pozycja ciała podczas pracy,

przenoszenie zbyt dużych ciężarów lub ich prze-wożenie w transporcie

ręcznym

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia

kręgosłupa i sta-wów, wystąpienie

przepukliny

S D DStosowanie przerw w pracy, okresowa zmiana rodzaju zajęć, przestrzeganie norm transportu

wewnętrznegoM M M

5.Prąd elektryczny

(porażenie prądem elektrycznym)

Przetarte przewody zasilające urządzenia elektryczne, przebicie

elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć D M S

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, sto-sowanie właściwej ochrony przeciwporażeniowej w zakładzie (m.in. wyłączników różnicowo-prądo-wych), okresowa kontrola instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi

urządzeń elektrycznych

M M M

6. Pożar, wybuch

Zapalenie się rozgrza-nego tłuszczu, zwarcie instalacji elektrycznej,

niekontrolowany wypływ gazu z kuchenki gazowej,

niesprawna instalacja gazowa

Śmierć, oparzenia D S D

Przestrzeganie instrukcji ppoż., właściwe zabez-pieczenie pomieszczeń w sprzęt przeciwpożarowy – zgodnie z przepisami – przestrzeganie wymaga-nych procedur przy obsłudze urządzeń zasilanych

gazem, zachowanie szczególnej ostrożności

S M M

7.

Ostrza(kontakt ciała

z niebezpiecznymi elementami narzędzi ręcznych lub maszyn)

Ostrza noży, ruchome elementy mikserów, ma-

szynek do mięsa itd. Urazy, kalectwo D S D

Przestrzeganie przyjętych procedur podczas prac z ostrymi narzędziami i w czasie obsługi niebez-

piecznych urządzeń, dbanie o to, by urządzenia mechaniczne miały

sprawne osłony, stosowanie specjalnych dociska-czy przy mechanicznym mieleniu lub krojeniu,

właściwe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy

S M M

8.

Czynniki biologiczne – mikroorganizmy(zatrucia wywołane mikroorganizmami)

Zła obróbka termiczna produktów, nieświeże

potrawy

Zatrucia pokar-mowe

D S D

Stosowanie się do wskazań przepisów kulinar-nych, zapewnienie sprawnego wychładzania,

wycofywanie z użycia produktów przeterminowa-nych, przestrzeganie zasad higieny

S M M

9. Nieodpowiednie oświetlenie

Słabe oświetlenie naturalne, źle dobrane punkty świetlne przy oświetleniu ogólnym

i miejscowym

Urazy ciała spowo-dowane zdarzenia-mi wypadkowymi, osłabienie wzroku

S S SDostosowanie poziomu natężenia oświetlenia do

rodzaju wykonywanej pracy, dbanie o czystość okien

M M M

10.Nieodpowiedni mi-

kroklimat środowiska pracy

Wysoka temperatura, nadmierne promienio-wanie cieplne, duża wilgotność względna

Osłabienie organi-zmu, udar cieplny

D S DZapewnienie prawidłowej wentylacji, stosowanie rotacji pracowników przy wykonywaniu uciążli-

wych zadańM M M

11.Wysoka temperatura,gorące powierzchnie, potrawy, ciecze i pary

Rozgrzane powierzchnie urządzeń kuchennych,

gorące naczynia i potra-wy, gorąca woda i para

wodna oraz tłuszcz

Rany oparzeniowe D D D

Dbanie o właściwy ubiór roboczy, przestrzeganie przyjętych procedur przy wykonywaniu czynności

związanych z narażeniem na oparzenie ciała, dbanie o to, by po oparzeniu ciała w pierwszej

kolejności powierzchnię skóry zmyć natychmiast bieżącą, zimną wodą

S M M

12.Obciążenie emocjo-

nalne(stres zawodowy)

Zbyt duże wymagania w stosunku do umie-jętności pracownika,

pośpiech w czasie wyko-nywania prac, konflikty

międzyludzkie

Choroby nerwowe,choroby ogólno-

ustrojoweS S S

Właściwie prowadzone szkolenia m.in. z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych pra-cownika, częste rozmowy kierownictwa zakładu

z pracownikami na temat istniejących problemów w zakładzie, których celem jest łagodzenie i roz-

wiązywanie konfliktów

M M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

79

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA KUCHARZA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie powierzchnie podłóg, nierówności

i wgłębienia

Potłuczenia, zła-mania kończyn,

zwichnięcia, urazy wewnętrz-

ne, wstrząśnienie mózgu

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Utrzymywanie porządku w pomieszczeniu i na drogach komunikacji wewnętrznej, sto-

sowanie odpowiedniego obuwia, zachowanie szczególnej ostrożności

3 6 3

54

mał

e

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Złamania koń-czyn, uszkodze-nia kręgosłupa,

potłuczenia, urazy

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obuwia, zachowanie ostrożności przy wcho-

dzeniu i schodzeniu ze schodów, zapewnienie właściwego oświetlenia

3 6 3

54

mał

e

3.

Ograniczone prze-strzenie

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przejścia, źle ustawione stoły

i sprzętPotłuczenia 3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dbanie o czystość i porządek na drogach trans-portu wewnętrznego,

właściwa organizacja stanowiska pracy3 6 1

18

b. m

ałe

4.

Obciążenie fizyczne – statyczne i dyna-

miczne(przeciążenie

narządu ruchu)

Wymuszona pozycja ciała podczas pracy,przenoszenie zbyt

dużych ciężarów lub ich przewożenie w transpor-

cie ręcznym

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia

kręgosłupa i sta-wów, wystąpienie

przepukliny

7 6 62

52

duż

eStosowanie przerw w pracy, okresowa zmiana rodzaju zajęć, przestrzeganie norm transportu

wewnętrznego3 6 3

54

mał

e

5.Prąd elektryczny

(porażenie prądem elektrycznym)

Przetarte przewody zasilające urządzenia elektryczne, przebicie

elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć 15 6 1

90

śre

dnie

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, sto-sowanie właściwej ochrony przeciwporażeniowej w zakładzie (m.in. wyłączników różnicowo-prądo-wych), okresowa kontrola instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi

urządzeń elektrycznych

1 6 1

18

b m

ałe

6. Pożar, wybuch

Zapalenie się rozgrzane-go tłuszczu, zwarcie

instalacji elektrycznej, niekontrolowany

wypływ gazu z kuchenki gazowej, niesprawna

instalacja gazowa

Śmierć, opa-rzenia

15 6 3

27

0 d

uże

Przestrzeganie instrukcji ppoż., właściwe za-bezpieczenie pomieszczeń w sprzęt przeciwpo-żarowy – zgodnie z przepisami, przestrzeganie wymaganych procedur przy obsłudze urządzeń

zasilanych gazem, zachowanie szczególnej ostrożności

7 6 1

42

mał

e

7.

Ostrza(kontakt ciała

z niebezpieczny-mi elementami

narzędzi ręcznych lub maszyn)

Ostrza noży, ruchome elementy mikserów,

maszynek do mięsa itd. Urazy, kalectwo 7 6 6

25

2 d

uże

Przestrzeganie przyjętych procedur podczas prac z ostrymi narzędziami i w czasie obsługi

niebezpiecznych urządzeń, dbanie o to, by urządzenia mechaniczne

miały sprawne osłony, stosowanie specjalnych dociskaczy przy mechanicznym mieleniu lub

krojeniu, właściwe wyposażenie apteczkipierwszej pomocy

3 6 3

54

mał

e

8.

Czynniki biolo-giczne

– mikroorganizmy(zatrucia wywołane mikroorganizmami)

Zła obróbka termiczna produktów, nieświeże

potrawy

Zatrucia pokar-mowe

7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie się do wskazań przepisów kulinar-

nych, zapewnienie sprawnego wychładzania, wycofywanie z użycia produktów przeterminowa-

nych, przestrzeganie zasad higieny

3 6 1

18

b. m

ałe

9.Nieodpowiednie

oświetlenie

Słabe oświetlenie naturalne, źle dobrane punkty świetlne przy oświetleniu ogólnym

i miejscowym

Urazy ciała spowodowane zdarzeniami

wypadkowymi, osłabienie

wzroku

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dostosowanie poziomu natężenia oświetlenia do rodzaju wykonywanej pracy, dbanie o czystość

okien1 6 3

18

b. m

ałe

10.

Nieodpowiedni mikroklimat

środowiska pracy

Wysoka temperatura, nadmierne promienio-wanie cieplne, duża wilgotność względna

Osłabienie organizmu, udar

cieplny7 6 6

25

2 d

uże

Zapewnienie prawidłowej wentylacji, stosowanie rotacji pracowników przy wykonywaniu uciążli-

wych zadań3 6 3

54

mał

e

11.

Wysoka tempe-ratura,

gorące powierzch-nie, potrawy, ciecze

i pary

Rozgrzane powierzchnie urządzeń kuchennych,

gorące naczynia i potra-wy, gorąca woda i para

wodna i tłuszcz

Rany oparze-niowe

7 6 6

25

2 d

uże

Dbanie o właściwy ubiór roboczy, przestrzeganie przyjętych procedur przy wykonywaniu czynności

związanych z narażeniem na oparzenie ciała, dbanie o to, by po oparzeniu ciała w pierwszej

kolejności powierzchnię skóry zmyć natychmiast bieżącą, zimną wodą

1 6 3

18

. b. m

ałe

12.Obciążenie emocjo-

nalne(stres zawodowy)

Zbyt duże wymagania w stosunku do umie-jętności pracownika,

pośpiech w czasie wyko-nywania prac, konflikty

międzyludzkie

Choroby ner-wowe,

choroby ogólno-ustrojowe

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Właściwie prowadzone szkolenia m.in. z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych pra-cownika, częste rozmowy kierownictwa zakładu z pracownikami na temat istniejących proble-

mów w zakładzie, których celem jest łagodzenie i rozwiązywanie konfliktów

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

80

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MASZYNISTY URZĄDZEŃ OCZYSZCZALNI MECHANICZNO-BIOLOGICZNEJ WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie na terenie

oczyszczalni

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Wyposażenie pracowników w odpowiednie obuwie, utrzymywanie porządku na terenie

zakładu, omawianie zagrożeń w czasie odprawy codziennej

S M M

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Wpadnięcie do studzienek-krat,

pomiarowych lub z za-suwami na wodocią-gach, wpadnięcie do kanału piaskownika lub komory osadnika

Złamania kończyn, potłu-czenia, urazy wewnętrzne,

utonięcie

D S D

Stosowanie przez pracowników właściwego obuwia i zachowanie szczególnej ostroż-

ności, wzajemna asekuracja pracowników podczas prac szczególnie niebezpiecznych, wyposażenie stanowisk pracy przy komo-rach osadników w koła ratunkowe i liny

S M M

3.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń(uderzenie,

pochwycenie przez ruchome elementy maszyn lub urzą-

dzeń)

Maszyny i urządzenia pracujące w budynku krat mechanicznych,

pompowniach, budyn-ku pras taśmowych

Obrażenia ciała, śmierć

D S DZachowanie szczególnej ostrożności, sys-

tematyczna kontrola sprawności zabezpie-czeń ochronnych maszyn i urządzeń

S M M

4.

Czynniki che-miczne – trujące,

duszące

Ulatniające się niebezpieczne gazy, m.in. metan i siarko-

wodór

Zatrucie gazami, śmierć

D D D

Używanie detektora gazu podczas prac, przy których mogą pojawić się niebezpiecz-

ne gazy,sprawna wentylacja zagrożonych pomiesz-czeń, a w razie konieczności stosowanie

sprzętu ochrony dróg oddechowych, wzajemna asekuracja pracowników, stoso-wanie szelek i statywów bezpieczeństwa podczas prac w studzienkach i kanałach

S S S

5.

Czynniki biologicz-ne – mikroorga-

nizmy

Oblanie skóry rąk lub innych części ciała

ściekami, wdychanie zakażonego drobno-ustrojami powietrza

Przewlekłe za-każenia, ropień,

schorzenia układu oddecho-

wego, alergie

S S S

Stosowanie ochron osobistych, rękawic podgumowanych i okularów ochronnych, znajomość procedur postępowania na

wypadek zaistnienia niebezpiecznego zda-rzenia, poddawanie się przez pracownika wymaganym badaniom lekarskim, mikro-biologiczne badanie powietrza i ścieków, dokonywanie dezynfekcji urządzeń, m.in.

przy pomocy wapna chlorowego

S M M

6.Prąd elektryczny(porażenie elek-

tryczne)

Zły stan przewo-dów elektrycznych, możliwość przebicia

elektrycznego do obu-dowy urządzenia

Śmierć D M S

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, Stosowanie właściwej ochrony przeciwpo-rażeniowej w zakładzie, m.in. wyłączników

różnicowo-prądowych, systematyczna kontrola stanu zabezpieczeń przeciwpo-rażeniowych, okresowa kontrola stanu

instalacji elektrycznej

S M M

7. Hałas

Pracujące urządzenia w budynkach krat mechanicznych, dmuchaw i pras

taśmowych

Uszczerbek słuchu

S D DStosowanie ochronników słuchu, rotacja pracowników przy obsłudze „głośnych”

urządzeńS M M

8.Zmienne warunki atmosferyczne,

woda

Opady deszczu lub śniegu, woda z uszko-

dzonego rurociągu, wpadnięcie do wyko-

pu z wodą

Przeziębienia S D D

Wyposażenie pracownika w przystosowaną do warunków odzież i odpowiednie obuwie,

zabezpieczenie techniczne prac wykony-wanych w czasie awarii, tzn. armatury,

materiałów, pomp, przestrzeganie ogólnych zasad bezpieczeństwa przyjętych na tere-

nie oczyszczalni

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

81

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MASZYNISTY URZĄDZEŃ OCZYSZCZALNI MECHANICZNO-BIOLOGICZNEJ WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym samym pozio-

mie)

Śliskie i nierówne powierzchnie na

terenie oczyszczalni

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

7 6 6

25

2 d

uże Wyposażenie pracowników w odpowiednie

obuwie, utrzymywanie porządku na tere-nie zakładu, omawianie zagrożeń w czasie

odprawy codziennej

3 6 3

54

mał

e

2.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Wpadnięcie do studzienek-krat, pomiarowych lub

z zasuwami na wodo-ciągach, wpadnięcie do kanału piaskow-

nika lub komory osadnika

Złamania kończyn, potłu-czenia, urazy wewnętrzne,

utonięcie

15 6 3

27

0 d

uże

Stosowanie przez pracowników właści-wego obuwia i zachowanie szczególnej

ostrożności, wzajemna asekuracja pracowników podczas prac szczególnie

niebezpiecznych, wyposażenie stanowisk pracy przy komorach osadników w koła

ratunkowe i liny

7 6 1

42

mał

e

3.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń(uderzenie, po-

chwycenie przez ruchome ele-

menty maszyn lub urządzeń)

Maszyny i urządzenia pracujące w budynku krat mechanicznych,

pompowniach, budynku pras taśmo-

wych

Obrażenia ciała, śmierć

15 6 3

27

0 d

uże Zachowanie szczególnej ostrożności,

systematyczna kontrola sprawności zabez-pieczeń ochronnych maszyn i urządzeń

7 6 1

42

mał

e

4.

Czynniki che-miczne – trują-

ce, duszące

Ulatniające się niebezpieczne gazy, m.in. metan i siarko-

wodór

Zatrucie gaza-mi, śmierć

15 6 3

27

0 d

uże

Używanie detektora gazu podczas prac, przy których mogą pojawić się niebez-

pieczne gazy,sprawna wentylacja zagrożonych pomiesz-czeń, a w razie konieczności stosowanie

sprzętu ochrony dróg oddechowych, wzajemna asekuracja pracowników, stoso-wanie szelek i statywów bezpieczeństwa podczas prac w studzienkach i kanałach

3 6 1

18

b. m

ałe

5.

Czynniki biolo-giczne – mikro-

organizmy

Oblanie skóry rąk lub innych części ciała

ściekami, wdychanie zakażonego drobno-ustrojami powietrza

Przewlekłe zakażenia,

ropień, scho-rzenia układu oddechowego,

alergie

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Stosowanie ochron osobistych, rękawic podgumowanych i okularów ochronnych, znajomość procedur postępowania na

wypadek zaistnienia niebezpiecznego zda-rzenia, poddawanie się przez pracownika wymaganym badaniom lekarskim, mikro-biologiczne badanie powietrza i ścieków, dokonywanie dezynfekcji urządzeń, m.in.

przy pomocy wapna chlorowego

3 6 11

8 b

. mał

e

6.Prąd elektryczny(porażenie elek-

tryczne)

Zły stan przewo-dów elektrycznych, możliwość przebicia

elektrycznego do obudowy urządzenia

Śmierć 15 6 1

90

śre

dnie

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwej ochrony przeciwpo-rażeniowej w zakładzie, m.in. wyłączników

różnicowo-prądowych, systematyczna kontrola stanu zabezpieczeń przeciwpo-rażeniowych, okresowa kontrola stanu

instalacji elektrycznej

7 6 0,5

21

mał

e

7. Hałas

Pracujące urządze-nia w budynkach

krat mechanicznych, dmuchaw i pras

taśmowych

Uszczerbek słuchu

7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie ochronników słuchu, rotacja

pracowników przy obsłudze „głośnych” urządzeń

7 6 3

54

mał

e

8.Zmienne warun-ki atmosferycz-

ne, woda

Opady deszczu lub śniegu, woda

z uszkodzonego ruro-ciągu, wpadnięcie do

wykopu z wodą

Przeziębienia 7 6 6

25

2 d

uże

Wyposażenie pracownika w przystoso-waną do warunków odzież i odpowiednie obuwie, zabezpieczenie techniczne prac

wykonywanych w czasie awarii, tzn. arma-tury, materiałów, pomp, przestrzeganie

ogólnych zasad bezpieczeństwa przyjętych na terenie oczyszczalni

3 6 3

36

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

82

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA OBRÓBKI SKRAWANIEM METALI WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie na terenie

zakładu

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

S S S

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie, utrzymywanie porządku na terenie zakładu,

a szczególnie na drogach transportu wewnętrz-nego, natychmiastowe usuwanie z podłoża plam oleju, płynu chłodzącego, wody – jeżeli takie się

pojawią

S M M

2.

Ruchome elementy maszyn i urządzeń

(uderzenie, pochwy-cenie przez ruchome elementy maszyn lub

urządzeń)

Narzędzia skrawające, mechanizmy napędowe

Uszkodzenia ciała, śmierć

D D D

Stosowanie wymaganych w dokumentacji sprawnych osłon, używanie podczas pracy na obrabiarce wyłącznie narzędzi skrawających

i przyrządów dostosowanych do określonych pro-cesów skrawania, prowadzenie prac w zapiętym ubraniu, bez luźnych części; z nakryciem głowy, podczas wiercenia otworów przy użyciu wiertarki

niedopuszczalne jest trzymanie w dłoni przedmio-tu poddawanego wierceniu, przed przystąpieniem do czyszczenia lub konserwacji obrabiarki należy wyłączyć jej napęd i zabezpieczyć przed przypad-kowym załączeniem, wokół strugarki podłużnej, w krańcowym położeniu jej stołu i obrabianego przedmiotu, należy zapewnić wolną przestrzeń, przy ustawianiu strugarki poprzecznej należy uwzględnić wolną przestrzeń o szerokości co najmniej 0,6 m za tylnym i przednim końcem suwaka lub w jego krańcowych położeniach

S S S

3.

Przemieszczające się materiały, narzędzia

(uderzenie przed-miotem)

Źle zamocowany obra-biany materiał lub źle umocowane narzędzia skrawające, pęknięta

tarcza ścierna w szlifier-ce, wióry powstające

podczas pracy obrabiarki

Uszkodzenie ciała, śmierć

D D D

Prawidłowe mocowanie obrabianego materiału, właściwe mocowanie narzędzi skrawających

w uchwycie, stosowanie urządzeń pomocniczych do podnoszenia i zakładania ciężkich elemen-

tów na obrabiarkę, wyposażenie obrabiarek zaopatrzonych w uchwyt hydrauliczny lub

pneumatyczny w sprawne urządzenie blokujące, uniemożliwiające wyrwanie zamocowanego

przedmiotu w przypadku zaniku ciśnienia w ukła-dzie zasilania, nieusuwanie bezpośrednio ręcznie wiórów – wykorzystywanie do tego celu szczotki

lub środków technicznych, stosowanie sprawnych osłon zabezpieczających, w razie potrzeby sto-sowanie środków ochrony indywidualnej, w tym

okularów ochronnych i osłon twarzy

S S S

4.

Wysoka temperatura,gorące elementy

ciał stałych i gorące ciecze

Rozgrzane wióry, ciecz chłodząca

Rany oparzeniowe S S S

Obrabiarka powinna być wyposażona w ochrony chroniące obsługującego przed urazami spowo-dowanymi przez wióry oraz przed rozbryzgiem cieczy chłodzących; podczas usuwania wiórów należy stosować szczotkę lub wymagane środki

techniczne

M M M

5. Hałas

Maszyny służące do skrawania materiałów,

dźwięki dochodzące z in-nych stanowisk i środków

transportu

Uszkodzenia narządu słuchu,

nerwice S D D

Zapewnienie sprawności technicznej stosowa-nych maszyn i właściwego ich posadowienia,przy wartościach progowych (80 dB) wyposa-

żenie pracowników w ochronniki słuchu, a przy przekroczeniu NDN (85 dB) zapewnienie kontroli

stosowania tychże ochronników

M M M

6. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Przetarte przewody, uszkodzony osprzęt, przebicie elektryczne

Śmierć D S D

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu

instalacji elektrycznej, systematyczne sprawdza-nie działania zabezpieczeń różnicowo-prądowych, stosowanie lamp elektrycznych przeznaczonych

do oświetlania bezpośredniego, zasilanych napięciem 24 V

S M M

7.Nieodpowiednie

oświetlenie stanowi-ska pracy

Źle dobrane punkty świetlne

Osłabienie wzroku, bóle oczu, łza-

wienieS D D

Zapewnienie, w miarę możliwości, oświetlenia naturalnego, stosowanie oświetlenia sztucznego

zgodnie z normamiM M M

8.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(przeciążenie narzą-du ruchu)

Źle zorganizowane sta-nowisko pracy – nadmiar pracy w pozycji stojącej

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia krę-gosłupa i stawów

D S D

Zapewnienie pracownikowi możliwości siedzenia przy wykonywaniu pracy nie wymagającej stale pozycji stojącej, przy wykonywaniu pracy wyma-gającej stale pozycji stojącej lub chodzenia za-

pewnienie pracownikowi możliwości odpoczynku w pozycji siedzącej w pobliżu miejsca pracy

S M M

9.Obciążenie emocjo-

nalne(stres)

Zbyt duże wymagania w stosunku do możliwo-ści pracownika, konflikty

międzyludzkie

Choroby ogólno-ustrojowe, nerwice

S S S

Dostosowanie wymagań do możliwości psychofi-zycznych, wykształcenia i praktyki zawodowej pra-cownika, ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulaminowych, wyjaśnianie zaistniałych nieporozumień i łagodzenie konflik-

tów przez kierownictwo zakładu

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

83

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA OBRÓBKI SKRAWANIEM METALI WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie na terenie

zakładu

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obu-wie, utrzymywanie porządku na terenie zakładu, a szczególnie na drogach transportu wewnętrz-

nego, natychmiastowe usuwanie z podłoża plam oleju, płynu chłodzącego i wody – jeżeli takie

się pojawią

3 6 3

54

mał

e

2.

Ruchome elementy maszyn i urządzeń

(uderzenie, pochwycenie przez ruchome elementy maszyn lub urzą-

dzeń)

Narzędzia skrawające, mechanizmy napędowe

Uszkodzenia ciała, śmierć

7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie wymaganych w dokumentacji sprawnych osłon, podczas pracy na obrabiarce

używanie wyłącznie narzędzi skrawających i przyrządów dostosowanych do określonych pro-cesów skrawania, prowadzenie prac w zapiętym ubraniu, bez luźnych części, z nakryciem głowy, podczas wiercenia otworów przy użyciu wiertarki

niedopuszczalne jest trzymanie w dłoni przedmio-tu poddawanego wierceniu, przed przystąpieniem do czyszczenia lub konserwacji obrabiarki należy wyłączyć jej napęd i zabezpieczyć przed przypad-kowym załączeniem, wokół strugarki podłużnej, w krańcowym położeniu jej stołu i obrabianego przedmiotu, należy zapewnić wolną przestrzeń,

przy ustawianiu strugarki poprzecznej uwzględnić wolną przestrzeń o szerokości co najmniej

0,6 m za tylnym i przednim końcem suwaka lub w jego krańcowych położeniach

7 6 3

10

8 ś

redn

ie

3.

Przemieszczające się materiały,

narzędzia (uderzenie przed-

miotem)

Źle zamocowany obrabiany materiał lub źle umocowane

narzędzia skrawające, pęknięta tarcza ścierna

w szlifierce, wióry po-wstające podczas pracy

obrabiarki

Uszkodzenie ciała, śmierć

7 6 6

25

2 d

uże

Prawidłowe mocowanie obrabianego materiału, właściwe mocowanie narzędzi skrawających

w uchwycie, stosowanie urządzeń pomocniczych do podnoszenia i zakładania ciężkich elementów na obrabiarkę, wyposażenie obrabiarek zaopa-

trzonych w uchwyt hydrauliczny lub pneumatycz-ny w sprawne urządzenie blokujące, uniemoż-liwiające wyrwanie zamocowanego przedmiotu w przypadku zaniku ciśnienia w układzie zasila-nia, nieusuwanie bezpośrednio ręcznie wiórów

– wykorzystywanie do tego celu szczotki lub środ-ków technicznych, stosowanie sprawnych osłon zabezpieczających, w razie potrzeby stosowanie środków ochrony indywidualnej, w tym okularów

ochronnych i osłon twarzy

7 6 3

10

8 ś

redn

ie

4.

Wysoka tempe-ratura,

gorące elementy ciał stałych i gorą-

ce ciecze

Rozgrzane wióry, ciecz chłodząca

Rany oparze-niowe

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Obrabiarka powinna być wyposażona w ochrony chroniące obsługującego przed urazami spowo-dowanymi przez wióry oraz przed rozbryzgiem cieczy chłodzących, podczas usuwania wiórów należy stosować szczotkę lub wymagane środki

techniczne

1 6 1

6 b

. mał

e

5. Hałas

Maszyny służące do skrawania materiałów, dźwięki dochodzące z innych stanowisk

i środków transportu

Uszkodzenia narządu słuchu,

nerwice 7 6 6

25

2 d

uże

Zapewnienie sprawności technicznej stosowa-nych maszyn i właściwego ich posadowienia, przy wartościach progowych (80 dB) wyposa-

żenie pracowników w ochronniki słuchu, a przy przekroczeniu NDN (85 dB) zapewnienie kontroli

stosowania tychże ochronników

3 6 3

54

mał

e

6.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Przetarte przewody, uszkodzony osprzęt, przebicie elektryczne

Śmierć 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, systematyczne spraw-

dzanie działania zabezpieczeń różnicowo--prądowych, stosowanie lamp elektrycznych,

przeznaczonych do oświetlania bezpośredniego, zasilanych napięciem 24 V

7 6 1

42

mał

e

7.Nieodpowiednie

oświetlenie stano-wiska pracy

Nieodpowiednio dobra-ne punkty świetlne

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienie7 6 6 2

52

du

że

Zapewnienie, w miarę możliwości, oświetlenia naturalnego, stosowanie zgodnego z normami

oświetlenia sztucznego 3 6 3 5

4

mał

e

8.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(przeciążenie narządu ruchu)

Źle zorganizowane stanowisko pracy – nad-

miar pracy w pozycji stojącej

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa

i stawów

7 6 6

25

2 d

uże

Przy wykonywaniu pracy nie wymagającej stale po-zycji stojącej zapewnienie pracownikowi możliwości

siedzenia, przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia zapewnienie pracownikowi możliwości odpoczynku w pobliżu

miejsca pracy w pozycji siedzącej

3 6 3

54

mał

e

9.Obciążenie emocjo-

nalne(stres)

Zbyt duże wymagania w stosunku do możliwo-ści pracownika, konflikty

międzyludzkie

Choroby ogól-noustrojowe,

nerwice3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dostosowanie wymagań do możliwości psycho-fizycznych, wykształcenia i praktyki zawodowej pracownika, ustalenie jasnych zasad wynagra-

dzania, premiowania i kar regulaminowych, wyjaśnianie zaistniałych nieporozumień i łago-dzenie konfliktów przez kierownictwo zakładu

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

84

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA POSADZKARZA-GLAZURNIKA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie, mokre i nierów-ne powierzchnie

Potłuczenia, zła-mania kończyn,

zwichnięcia, urazy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika obuwia z anty-poślizgową podeszwą, utrzymywanie porząd-ku na stanowisku pracy i w jego otoczeniu,

zachowanie szczególnej ostrożności w trakcie wykonywania prac

S M M

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Praca na drabinach i zwyżkach, nieza-

bezpieczone otwory konstrukcyjne w budo-

wanym obiekcie

Śmierć, kalectwo D S D

Używanie sprawnych technicznie drabin i zwyżek, w razie potrzeby stosowanie sprzętu przewidzianego do prac na wysokości, zabez-pieczenie otworów konstrukcyjnych budynku

w trakcie wykonywania prac

S M M

3.Ruchome elementy maszyn i elektrona-

rzędzi

Brak lub uszkodzo-ne osłony maszyn

lub elektronarzędzi, nieostrożność w trakcie

pracy

Obrażenia ciała, śmierć D D D

Stosowanie sprawnych technicznie maszyn i urządzeń, wyłączanie elektronarzędzi (np. przecinarki tarczowej) spod napięcia, gdy

są one przenoszone lub przez dłuższy czas nieużywane, przestrzeganie przyjętych proce-dur w czasie konserwacji maszyn i urządzeń

(przede wszystkim odłączenie zasilania), przestrzeganie wymaganych szkoleń BHP

S M M

4.

Przemieszczające się narzędzia,

materiały i inne przedmioty

(uderzenie przed-miotem, przygniece-

nie ciała)

Narzędzia ręczne, ma-gazynowane materiały używane w trakcie prac

Obrażenia ciała, urazy wewnętrzne D D D

Dbanie o dobry stan techniczny stosowanych narzędzi ręcznych i zachowanie ostrożno-ści w trakcie ich użytkowania, układanie

materiałów potrzebnych do prac (m.in. płytek, zaprawy itd.) zgodnie z przepisami, czyli tak,

by zachować stabilność środka ciężkości

M S M

5. Pyły, odpryski materiału

Szlifowanie podłóg, ścian i sufitów

Uszkodzenia narządu wzroku, choroby układu oddechowego

D D D

Stosowanie okularów ochronnych i środków ochrony układu oddechowego (półmasek), dbanie o dobrą wentylację w miejscu pracy, przestrzeganie okresowych badań profilak-

tycznych

S M M

6. Hałas i wibracje

Elektronarzędzia, m.in. szlifierki, przecinarki, wiertarki), maszyny

i urządzenia używane na budowie

Napięcie nerwo-we, uszczerbek

słuchuS S S

Używanie sprawnych technicznie maszyn i urządzeń, stosowanie w razie potrzeby

ochronników słuchu M M M

7.

Obciążenie fizyczne pracą – dynamicz-

ne i statyczne(przeciążenie

układu kostno-sta-wowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów, praca w wymuszonej pozycji

ciała

Uszkodzenia stawów lub kręgo-słupa, przepukli-na, dolegliwości

bólowe

D D D

Przestrzeganie norm podnoszenia i prze-noszenia ładunków, stosowanie sprzętu

pomocniczego (taczek i wózków), a także od-powiednich drabin i zwyżek, w razie potrzeby

używanie nakolanników

M S M

8. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Uszkodzenie instalacji elektrycznej pod napię-ciem ułożonej w ścia-

nie, w trakcie wiercenia otworów, niezabez-pieczone gniazdka,

uszkodzone przewody, przebicie elektryczne do obudowy urządzeń

Śmierć D S D

Prowadzenie prac zagrażających porażeniem przy wyłączonym napięciu, bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów doprowadzających prąd oraz sprawdzanie stanu osprzętu elek-trycznego, systematyczna kontrola zabezpie-

czeń antyporażeniowych

M M M

9. Nieodpowiednie oświetlenie

Źle dobrane punkty świetlne w miejscu wykonywania prac

Urazy ciała w trak-cie wykonywania pracy przy słabym oświetleniu, osła-

bienie wzroku

S S SDostosowanie poziomu natężenia oświetlenia

do rodzaju wykonywanej pracy – dotyczy to szczególnie oświetlenia miejscowego

S M M

10.Czynniki chemiczne – trujące, drażnią-

ce, uczulające

Kleje, cement, wapno, farby, lakiery, rozpusz-

czalniki

Zatrucia, rany oparzeniowe oraz

uczulenioweD S D

Przestrzeganie przyjętych procedur i zasad bezpieczeństwa, stosowanie właściwie dobra-nych środków ochrony indywidualnej, w tym:

obuwia, rękawic, okularów ochronnych

M M M

11. Pożar Farby, lakiery, rozpusz-czalniki Oparzenia D M S

Przestrzeganie przyjętych procedur, a w szcze-gólności zakazu używania otwartego ognia

w trakcie prac zagrożonych pożaremM M M

12.

Zmienne warunki atmosferyczne

i mikroklimatyczne w środowisku pracy

Praca w różnych porach roku, wewnątrz i na zewnątrz obiektów,

zmiany temperatury, wilgotności i przeciągi

Przeziębienia S S S

Stosowanie przez pracowników prawidłowo dobranego do warunków otoczenia ubrania

roboczego, dążenie do zapewnienia – w miarę możliwości – komfortu cieplnego w miejscu

pracy

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

85

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA POSADZKARZA-GLAZURNIKA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie, mokre i nie-równe powierzchnie

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

red-

nie

Stosowanie przez pracownika obuwia z antypoślizgową podeszwą, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w jego oto-czeniu, zachowanie szczególnej ostrożności

w trakcie wykonywania prac

3 6 3

54

mał

e

2.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Praca na drabinach i zwyżkach, nieza-

bezpieczone otwory konstrukcyjne w budo-

wanym obiekcie

Śmierć, kalec-two 15 6 6

54

0 b

. duż

e Używanie sprawnych technicznie drabin i zwyżek, w razie potrzeby stosowanie sprzętu przewidzianego do prac na wysokości, zabez-pieczenie otworów konstrukcyjnych budynku

w trakcie wykonywania prac

3 6 3

54

mał

e

3.

Ruchome ele-menty

maszyn i elektro-narzędzi

Brak lub uszkodzone osłony maszyn lub

elektronarzędzi, nie-ostrożność w trakcie

pracy

Obrażenia ciała, śmierć 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Stosowanie sprawnych technicznie maszyn i urządzeń, wyłączanie elektronarzędzi (np. przecinarki tarczowej) spod napięcia, gdy

są one przenoszone lub przez dłuższy czas nieużywane, przestrzeganie przyjętych proce-dur w czasie konserwacji maszyn i urządzeń

– przede wszystkim odłączenie zasilania, przestrzeganie wymaganych szkoleń BHP

3 6 3

54

mał

e

4.

Przemieszczające się narzędzia,

materiały i inne przedmioty

(uderzenie przed-miotem, przygnie-

cenie ciała)

Narzędzia ręczne, ma-gazynowane materiały

używane w trakcie prac

Obrażenia ciała, urazy wewnętrzne

7 6 6

25

2 d

uże

Dbanie o dobry stan techniczny stosowanych narzędzi ręcznych i zachowanie ostrożności w trakcie ich użytkowania, układanie ma-teriałów potrzebnych do prac (m.in. płytek,

zaprawy itd.) zgodnie z przepisami, czyli tak, by zachować stabilność środka ciężkości

3 6 1

18

b. m

ałe

5.Pyły, odpryski

materiału Szlifowanie podłóg,

ścian i sufitów

Uszkodzenia narządu wzroku, choroby układu oddechowego

7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie okularów ochronnych i środków

ochrony układu oddechowego (półmasek), dbanie o dobrą wentylację w miejscu pracy, przestrzeganie okresowych badań profilak-

tycznych

3 6 3

54

mał

e

6. Hałas i wibracje

Elektronarzędzia, m.in. szlifierki,

przecinarki, wiertarki), maszyny i urządzenia używane na budowie

Napięcie nerwo-we, uszczerbek

słuchu3 6 6

10

8 ś

red-

nie Używanie sprawnych technicznie maszyn

i urządzeń, stosowanie w razie potrzeby ochronników słuchu

1 6 3

18

b. m

ałe

7.

Obciążenie fizyczne pracą – dynamiczne

i statyczne(przeciążenie

układu kostno--stawowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów,

praca w wymuszonej pozycji ciała

Uszkodzenia stawów lub kręgosłupa, przepuklina, dolegliwości

bólowe

7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie norm podnoszenia i prze-

noszenia ładunków, stosowanie sprzętu pomocniczego (taczek i wózków), a także

odpowiednich drabin i zwyżek, w razie potrze-by używanie nakolanników

3 6 3

54

mał

e

8.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Uszkodzenie instalacji elektrycznej pod

napięciem, ułożonej w ścianie, w trakcie wiercenia otworów, niezabezpieczone

gniazdka, uszkodzone przewody, przebicie

elektryczne do obudo-wy urządzeń

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Prowadzenie prac zagrażających porażeniem, przy wyłączonym napięciu, bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów doprowadzających

prąd oraz sprawdzanie stanu osprzętu elektrycznego, systematyczna kontrola

zabezpieczeń antyporażeniowych

3 6 1

18

b. m

ałe

9.Nieodpowiednie

oświetlenie

Źle dobrane punkty świetlne w miejscu wykonywania prac

Urazy ciała w trakcie wyko-nywania pracy

przy słabym oświetleniu, osłabienie

wzroku

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy – dotyczy

to szczególnie oświetlenia miejscowego3 6 1

18

b. m

ałe

10.

Czynniki chemicz-ne – trujące, draż-niące, uczulające

Kleje, cement, wapno, farby, lakiery, rozpusz-

czalniki

Zatrucia, rany oparzeniowe oraz uczule-

niowe

7 6 6 25

2

duże

Przestrzeganie przyjętych procedur i zasad bezpieczeństwa, stosowanie właściwie dobra-nych środków ochrony indywidualnej, w tym:

obuwia, rękawic, okularów ochronnych

3 6 3

54

mał

e

11. Pożar Farby, lakiery, rozpusz-czalniki Oparzenia 7 6 3 1

26

śr

edni

e Przestrzeganie przyjętych procedur, a w szczególności zakazu używania otwartego ognia w trakcie prac zagrożonych pożarem

3 6 1

18

b.

mał

e

12.

Zmienne warunki atmosferyczne

i mikroklimatycz-ne w środowisku

pracy

Praca w różnych porach roku, we-

wnątrz i na zewnątrz obiektów, zmiany tem-peratury, wilgotności

i przeciągi

Przeziębienia 3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracowników prawidłowo dobranego do warunków otoczenia ubrania

roboczego, dążenie do zapewnienia, w miarę możliwości, komfortu cieplnego w miejscu

pracy

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

86

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PRACOWNIKA ADMINISTRACYJNO-BIUROWEGO WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz

lub powierzchnie na zewnątrz budynku

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

S S S

Utrzymywanie porządku w pomieszczeniu i na drogach komunikacji wewnętrznej,

stosowanie odpowiedniego obuwia, zacho-wanie szczególnej ostrożności

S M M

2.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach,

korzystanie z drabiny przy wyszukiwaniu do-kumentów na górnych

półkach szaf

Złamania koń-czyn,

uszkodzenia kręgosłupa, po-tłuczenia, urazy

S S S

Stosowanie przez pracownika odpowied-niego obuwia, zachowanie ostrożności

przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów, korzystanie ze sprawnych drabin przy jednoczesnej asekuracji przez innego

pracownika

S M M

3.

Ograniczone prze-strzenie

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione

stoły i sprzęt itp.Potłuczenia M S M

Dbanie o porządek, właściwa organizacja poszczególnych stanowisk w pomieszcze-

niuM M M

4.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne(przeciążenie

narządu ruchu wskutek wymuszo-nej pozycji ciała)

Długotrwała praca przy komputerze

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa

i stawów

S D DStosowanie przerw w pracy, okresowa

zmiana rodzaju zajęć, ergonomiczne stano-wisko pracy zgodne z przepisami

S M M

5.

Nieodpowiednie oświetlenie,

nieodpowiednie wyświetlanie

obrazu namonitorze kom-

putera(przeciążenie

narządu wzroku)

Zbyt intensywna pra-ca przy komputerze, źle dobrane punkty świetlne, wadliwe

działanie komputera, m.in. migotanie obrazu

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienie S D D

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej dotyczącej pracy przy komputerze, m.in.

ustawienia monitora, właściwego oświetle-nia, właściwej częstotliwości obrazu itd.

S M M

6.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Przetarte przewody zasilające urządzenia elektryczne, przebicie elektryczne do obudo-

wy urządzenia

Śmierć D M S

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwej ochrony przeciwpo-rażeniowej w zakładzie (m.in. wyłączników różnicowo-prądowych), okresowa kontrola

instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń

elektrycznych

S M M

7. Pożar

Duże ilości doku-mentów, zwarcie

instalacji elektrycznej, nieostrożne obcho-

dzenie się z otwartym ogniem

Śmierć, popa-rzenia D S D

Przestrzeganie instrukcji ppoż., właściwe zabezpieczenie pomieszczeń w sprzęt prze-

ciwpożarowy – zgodnie z przepisami S M M

8. Hałas

Urządzenia zainsta-lowane w biurze,

Odgłosy dochodzące z zewnątrz

Napięcie ner-wowe,

zmęczenie psy-chiczne,

uszczerbek słuchu

S S S

Dążenie do tego, by nie kumulowała się praca wszystkich „głośnych” urządzeń,ograniczenie hałasu – gdy to konieczne – dochodzącego z ulicy, dbanie o to, by

natężenie hałasu w środowisku pracy biu-rowej było zgodne z normami – 55 dB

S M M

9.

Obciążenie emo-cjonalne(stres)

Obawa przed niezadowoleniem

kierownictwa zakładu i zwolnieniem z pracy, negocjacje i utarczki z klientami, trudne rozmowy z urzędni-

kami

Nerwice, bezsen-ność, choroby serca i układu pokarmowego

S S S

Zapewnienie przez kierownictwo właściwej atmosfery w pracy, częste życzliwe rozmo-wy pomiędzy przełożonymi i podwładnymi, wyjazdy integracyjne, zapewnienie przerw w pracy i właściwego wypoczynku, zgodnie

z K.p. (dobowego oraz tygodniowego)

S M M

10.

Ruchome i stałe obiekty

(wypadek komuni-kacyjny)

Podróż służbowa samochodem, podróż środkami komunikacji miejskiej, przechodze-

nie przez jezdnię

Śmierć, kalec-two,

urazyD M S

Przestrzeganie przepisów o ruchu drogo-wym, zachowanie szczególnej ostrożności,

zachowanie ograniczonego zaufania do innych użytkowników drogi

S M M

11.Czynniki biologicz-

ne – wirusy

Kontakty służbowe z wieloma osobami,

narażenie na zmienne warunki atmosfe-

ryczne

Choroby układu oddechowego, przeziębienia

S D D

Poddawanie się szczepieniom ochronnym, przestrzeganie badań profilaktycznych, stosowanie ubioru odpowiedniego do

warunków pogodowych

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

87

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA PRACOWNIKA ADMINISTRACYJNO-BIUROWEGO WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym samym pozio-

mie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz

lub powierzchnie na zewnątrz budynku

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Utrzymywanie porządku w pomieszczeniu i na drogach komunikacji wewnętrznej,

stosowanie odpowiedniego obuwia, zacho-wanie szczególnej ostrożności

7 6 1

42

mał

e

2.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Przemieszczanie się po schodach,

korzystanie z drabiny przy wyszukiwaniu

dokumentów na gór-nych półkach szaf

Złamania kończyn,

uszkodzenia kręgosłupa, potłuczenia,

urazy

7 6 3

12

6 ś

redn

ie Stosowanie przez pracowników odpowied-niego obuwia, zachowanie ostrożności

przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów, korzystanie ze sprawnych drabin przy jed-noczesnej asekuracji innego pracownika

7 6 1

42

mał

e

3.

Ograniczone przestrzenie

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione

stoły i sprzęt itp.Potłuczenia 3 6 3

54

mał

e Dbanie o porządek, właściwa organizacja poszczególnych stanowisk w pomiesz-

czeniu 1 6 1

6 b

. mał

e

4.

Obciążenie fizyczne – sta-

tyczne(przeciążenie

narządu ruchu wskutek wymu-szonej pozycji

ciała)

Długotrwała praca przy komputerze

Bóle mięśnio-we, zwyrodnie-nia kręgosłupa

i stawów

7 6 62

52

duż

eStosowanie przerw w pracy, okresowa

zmiana rodzaju zajęć, ergonomiczne sta-nowisko pracy zgodne z przepisami

3 6 3

54

mał

e

5.

Nieodpowiednie oświetlenie,

nieodpowiednie wyświetlanie

obrazu namonitorze kom-

putera(przeciążenie

narządu wzroku)

Zbyt intensywna pra-ca przy komputerze, źle dobrane punkty świetlne, wadliwe

działanie komputera, m.in. migotanie obrazu

Osłabienie wzroku, bóle

oczu, łzawienie7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej

dotyczącej m.in. ustawienia monitora, właściwego oświetlenia itd., stosowanie przerw w pracy, czasowa zmiana rodzaju

zajęć

3 6 3

54

mał

e

6.

Prąd elektryczny(porażenie prą-dem elektrycz-

nym)

Przetarte przewody zasilające urządze-

nia elektryczne, prze-bicie elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć 15 6 1

90

śre

dnie

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwej ochrony przeciwpo-rażeniowej w zakładzie (m.in. wyłączników różnicowo-prądowych), okresowa kontrola

instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń

elektrycznych

7 6 0,2

8,4

b. m

ałe

7. Pożar

Duże ilości doku-mentów, zwarcie

instalacji elektrycz-nej, nieostrożne obchodzenie się

z otwartym ogniem

Śmierć, popa-rzenia 15 6 1

90

śre

dnie Przestrzeganie instrukcji ppoż., właściwe

zabezpieczenie pomieszczeń w sprzęt przeciwpożarowy zgodnie z przepisami 7 6 0,2

8,4

b. m

ałe

8. Hałas

Urządzenia zainsta-lowane w biurze,

odgłosy dochodzące z zewnątrz

Napięcie ner-wowe,

zmęczenie psychiczne,uszczerbek

słuchu

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Dążenie do tego, by nie kumulowała się praca wszystkich „głośnych” urządzeń,ograniczenie hałasu – gdy to konieczne – dochodzącego z ulicy, dbanie o to, by

natężenie hałasu w środowisku pracy biu-rowej było zgodne z normami – 55 dB

3 6 1

18

b. m

ałe

9.

Obciążenie emocjonalne

(stres)

Obawa przed niezadowoleniem

kierownictwa zakła-du i zwolnieniem

z pracy, negocjacje i utarczki z klienta-mi, trudne rozmowy

z urzędnikami

Nerwice, bezsenność,

choroby serca i układu pokar-

mowego

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Zapewnienie przez kierownictwo właściwej atmosfery w pracy, częste życzliwe rozmo-wy pomiędzy przełożonymi i podwładnymi, wyjazdy integracyjne, zapewnienie przerw w pracy i właściwego wypoczynku, zgodnie

z K.p. (dobowego oraz tygodniowego)

3 6 1

18

b. m

ałe

10.

Uderzenie przez ruchome obiekty i kontakt z obiek-

tami stałymi(wypadek komu-

nikacyjny)

Podróż służbowa sa-mochodem, podróż środkami komunika-cji miejskiej, przecho-dzenie przez jezdnię

Śmierć, kalec-two,

urazy15 6 1

90

śre

dnie Przestrzeganie przepisów o ruchu drogo-

wym, zachowanie szczególnej ostrożności, zachowanie ograniczonego zaufania do

innych użytkowników drogi

7 6 0,2

8,4

b. m

ałe

11.Czynniki biolo-giczne – wirusy

Kontakty służbowe z wieloma osoba-mi, narażenie na zmienne warunki

atmosferyczne

Choroby ukła-du oddechowe-

go, przezię-bienia

7 6 6

25

2 d

uże Poddawanie się szczepieniom ochronnym,

przestrzeganie badań profilaktycznych, stosowanie ubioru odpowiedniego do

warunków pogodowych

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

88

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA SPAWACZA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Przemieszczanie się materiałów

(uderzenie, ukłucie przedmiotami)

Niewłaściwe mocowa-nie elementów ciętych

lub spawanych

Stłuczenia, drob-ne rany cięte, skaleczenia

S S SStosowanie rękawic ochronnych chronią-

cych przed ostrymi i szorstkimi krawędzia-mi, zachowanie szczególnej ostrożności

S M M

2.

Wysoka tempera-tura,

gorące elementy materiałów i mate-riały, otwarty ogień

Roztopione krople metalu powstające

w procesie spawania, gorące elementy

spawane, płomień palnika

Rany oparze-niowe rąk, nóg,

twarzy i szyiD D D

Stosowanie ochron osobistych, w tym: odpowiedniej odzieży ochronnej, osłony

twarzy, rękawic, obuwia, omawianie zagro-żeń w czasie codziennych odpraw

S M M

3.Prąd elektryczny (porażenie elek-

tryczne)

Niewłaściwe podłącze-nie przewodów elek-

trycznych, uszkodzony, przerwany przewód

ochronny lub roboczy

Śmierć D S D

Sprawdzenie połączeń elektrycznych spa-warki, wykonywanie wszelkich napraw przez

upoważnionego elektryka, stosowanie w zakładzie wyłączników różnicowo-prądo-wych, systematyczne kontrole przewodów

elektrycznych

M M M

4.Promienie ultrafio-letowe i podczer-

wone

Promieniowanie wydzielające się

z łuku elektrycznego podczas procesu

spawania

Napromienio-wa-nie skóry nieosło-

niętych części ciała, szyi, uszu,

nadgarstka,zapalenie spo-jówek, rogówki,

zmiany na siatkówce i dnie

oka

S S S

Stosowanie przyłbic, kapturów, dokładne zapięcie ubrania roboczego, stosowanie

właściwych rękawic spawalniczych, stoso-wanie odpowiednio dobranych parawanów, omawianie zagrożeń w czasie codziennych

odpraw

S M M

5.Pyły

(nadmierne zapy-lenie)

Nieskuteczna wenty-lacja stanowiskowa,

ciasne pomieszczenia spawalni, niestosowa-nie ochron osobistych

Bóle głowy, dusz-ności, schorzenia

dróg oddecho-wych

D D D

Zapewnienie skutecznej wentylacji stano-wiskowej, zachowanie właściwej wysokości i kubatury pomieszczeń spawalni, stosowa-nie środków ochrony osobistej, stosowanie właściwych urządzeń do filtracji powietrza

S S S

6.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Brak porządku na stanowisku pracy i we-

wnętrznych drogach transportowych

Urazy, złama-nia kończyn, zwichnięcia, skaleczenia

S D D

Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w przejściach, należyte składowa-nie materiału oraz narzędzi używanych

podczas pracy

S M M

7.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Źle przygotowane miejsce pracy na

wysokości, nieostroż-ne wchodzenie na

konstrukcję i schodze-nie z niej

Śmierć, kalec-two, potłucze-nia, złamania

kończyn

D S D

Odbiór stanowiska pracy na wysokości przez upoważnioną do tego osobę, stoso-

wanie uprzęży bezpieczeństwa, omawianie zagrożeń podczas odprawy codziennej

D M S

8. Wybuch, pożar

Nieszczelność instala-cji lub butli acetyle-nowej, uszkodzenie palnika, cofnięcie

płomienia

Urazy mechanicz-ne, oparzenia,

śmierćD S D

Stosowanie sprawnych technicznie zaworów, reduktorów, bezpieczników

i bezwzględne przestrzeganie przepisów dotyczących składowania butli z gazami

palnymi

S M M

9. Obciążenie fizycz-ne – statyczne

Długotrwała praca w wymuszonej pozycji

ciała,brak lub niestosowa-

nie przez pracowników wymaganych środków ochrony indywidualnej

Zwyrodnienia kostno-stawowe S D D

Wyposażenie pracowników i stosowanie przez nich nakolanników, prowadzenie rotacji zatrudnienia przy wykonywaniu

czynności uciążliwych

S S S

10. Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

Podnoszenie lub prze-noszenie zbyt dużych

ciężarów

Wystąpienie przepukliny lub

uszkodzenie układu kostno-

-stawowego

D S D

Przestrzeganie norm obowiązujących pod-czas transportu indywidualnego, przepro-wadzanie wymaganych badań profilaktycz-nych, stosowanie sprzętu pomocniczego

(m.in. wózków ręcznych), stosowanie pracy grupowej podczas transportu

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

89

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA SPAWACZA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skutki

zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Przemieszczanie się materiałów

(uderzenie, ukłu-cie przedmio-

tami)

Niewłaściwe moco-wanie elementów cię-tych lub spawanych

Stłuczenia, drobne rany cięte, skale-

czenia

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Stosowanie rękawic ochronnych chronią-cych przed ostrymi i szorstkimi krawędzia-

mi, zachowanie szczególnej ostrożności1 6 3

18

b. m

ałe

2.

Wysoka tempe-ratura,

gorące elementy materiałów i ma-teriały, otwarty

ogień

Roztopione krople metalu powstające

w procesie spawania, gorące elementy

spawane, płomień palnika

Rany oparze-niowe rąk, nóg,

twarzy i szyi7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie ochron osobistych, w tym:

odpowiedniej odzieży ochronnej, osłony twarzy, rękawic, obuwia; omawianie zagro-

żeń w czasie codziennych odpraw

3 6 3

54

mał

e

3.Prąd elektryczny (porażenie elek-

tryczne)

Niewłaściwe podłą-czenie przewodów

elektrycznych, uszko-dzony, przerwany przewód ochronny

lub roboczy

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Sprawdzenie połączeń elektrycznych spawarki, wykonywanie wszelkich napraw

przez upoważnionego elektryka, stoso-wanie w zakładzie wyłączników różnico-wo-prądowych, systematyczne kontrole

przewodów elektrycznych

3 6 3

54

mał

e

4.Promienie

ultrafioletowe i podczerwone

Promieniowanie wydzielające się

z łuku elektrycznego podczas procesu

spawania

Napromienio--wanie skóry

nieosłoniętych części ciała, szyi, uszu,

nadgarstka,zapalenie

spojówek, ro-gówki, zmiany na siatkówce

i dnie oka

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przyłbic, kapturów, dokładne zapięcie ubrania roboczego, stosowanie

właściwych rękawic spawalniczych, stoso-wanie odpowiednio dobranych parawanów, omawianie zagrożeń w czasie codziennych

odpraw

3 6 1

18

b. m

ałe

5.Pyły

(nadmierne zapylenie)

Nieskuteczna wenty-lacja stanowiskowa, ciasne pomieszcze-nia spawalni, nie-

stosowanie ochron osobistych

Bóle głowy, duszności, schorzenia

dróg oddecho-wych

7 6 10

42

0 b

. duż

e Zapewnienie skutecznej wentylacji stano-wiskowej, zachowanie właściwej wyso-

kości i kubatury pomieszczeń spawalni, stosowanie środków ochrony osobistej,

stosowanie właściwych urządzeń do filtra-cji powietrza

3 6 6

10

8 ś

redn

ie6.

Powierzchnie, na których możliwy

jest upadek(upadek na tym samym pozio-

mie)

Brak porządku na stanowisku pracy

i wewnętrznych dro-gach transportowych

Urazy, złamania kończyn,

zwichnięcia, skaleczenia

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w przejściach, należyte składowa-nie materiału oraz narzędzi używanych

podczas pracy

3 6 35

4 m

ałe

7.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Źle przygotowane miejsce pracy na wy-sokości, nieostrożne wchodzenie na kon-

strukcję i schodzenie z niej

Śmierć, kalec-two, potłucze-nia, złamania

kończyn

15 6 6

54

0 b

. duż

e

Odbiór stanowiska pracy na wysokości przez upoważnioną do tego osobę, stoso-

wanie uprzęży bezpieczeństwa, omawianie zagrożeń podczas odprawy codziennej

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

8. Wybuch, pożar

Nieszczelność insta-lacji lub butli acetyle-nowej, uszkodzenie palnika, cofnięcie

płomienia

Urazy mecha-niczne, oparze-

nia, śmierć15 6 6

54

0 b

. duż

e Stosowanie sprawnych technicznie zaworów, reduktorów, bezpieczników

i bezwzględne przestrzeganie przepisów dotyczących składowania butli z gazami

palnymi

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

9. Obciążenie fizycz-ne – statyczne

Długotrwała praca w wymuszonej pozycji

ciała,brak lub niestosowa-

nie przez pracow-ników wymaganych

środków ochrony indywidualnej

Zwyrodnienia kostno-sta-

wowe 7 6 6

25

2 d

uże Wyposażenie pracowników i stosowanie

przez nich nakolanników, prowadzenie rotacji zatrudnienia przy wykonywaniu

czynności uciążliwych

7 6 3

42

mał

e

10.

Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

Podnoszenie lub przenoszenie zbyt dużych ciężarów

Wystąpienie przepukliny lub

uszkodzenie układu kostno-

-stawowego

7 6 6

25

0 d

uże

Przestrzeganie norm obowiązujących pod-czas transportu indywidualnego, przepro-wadzanie wymaganych badań profilaktycz-nych, stosowanie sprzętu pomocniczego

(m.in. wózków ręcznych), stosowanie pracy grupowej podczas transportu

3 6 3

42

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

90

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PRACOWNIKA WARSZTATU SAMOCHODOWEGO WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie na terenie

dojścia do pojazdu i w miejscu wykonywania

prac

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, zapewnienie porządku na stanowisku pracy

i przejściach, usuwanie z podłoża wszelkich plam oleju, omawianie zagadnień bezpieczeństwa

podczas odpraw codziennych

S M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Wpadnięcie do kanału naprawczego

Potłuczenia, złama-nia kończyn, urazy

wewnętrzneS S S

Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obuwia i przestrzeganie ogólnych zasad bezpie-

czeństwa, zapewnienie prawidłowych zejść do ka-nału naprawczego oraz odpowiedniego przykrycia

tego kanału, właściwe oświetlenie

S M M

3.

Poruszające się obiekty

(uderzenie przez ruchome obiekty)

Przemieszczanie się pojazdów na terenie

warsztatu samochodo-wego

Urazy, kalectwo D M SZachowanie szczególnej ostrożności, maksymal-

ne ograniczenie prędkości przemieszczanych pojazdów

S M M

4.Ruchome i stałe

obiekty (wypadek komunikacyjny)

Zderzenie z przemieszcza-jącymi się pojazdami lub nieruchomymi obiektami w trakcie jazdy próbnej

Śmierć, kalectwo D M S

Przestrzeganie podstawowych zasad obowią-zujących w ruchu drogowym, m.in. zasady

ograniczonego zaufania oraz zasady zachowania szczególnej ostrożności

S M M

5.

Przemieszczające się narzędzia, materiały

i inne przedmioty(uderzenie przedmio-

tami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmioty,

demontowane lub monto-wane urządzenia

Złamania kończyn, potłuczenia, skale-

czeniaS D D

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcznych, dokładne mocowanie obrabianych

przedmiotów zarówno podczas obróbki ręcznej, jak i mechanicznej, stosowanie właściwie dobra-nych ochron osobistych (okulary, ochrony twarzy), stosowanie właściwego, dobrze upiętego ubrania roboczego i nakrycia głowy, kontrola sprawności

działania zabezpieczeń, w tym osłon mecha-nicznych, stosowanie obuwia chroniącego przed

skutkami uderzeń

S M M

6. Hałas i wibracje

Maszyny i urządzenia stosowane w zakładzie, narzędzia ręczne i elek-

tronarzędzia

Choroby narządu słuchu i układu mięśniowo-kost-

nego

S S S

Posadowienie maszyn i urządzenia zgodnie z dokumentacją (DTR), używanie tylko w pełni

sprawnych technicznie maszyn, urządzeń i elek-tronarzędzi, w razie konieczności stosowanie

ochronników słuchu (nauszników lub stoperów)

M M M

7. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Przetarte przewody elektryczne, uszkodzony osprzęt (gniazdka, wtycz-ki), przebicie elektryczne

do obudowy urządzeń

Śmierć, kalectwo D M S

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony prze-ciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, stosowanie zabezpieczeń różnicowo-

-prądowych i ich systematyczny przegląd, stosowanie bezpiecznego, przenośnego oświetle-

nia o napięciu 24 V

M M M

8. Pożar i wybuch

Niesprawna instalacja elektryczna naprawiane-go pojazdu, nieostrożne obchodzenie się z ma-teriałami łatwo palnymi

i wybuchowymi

Oparzenia ciała S S SWyposażenie obiektu we właściwy sprzęt ppoż.,

znajomość zasad postępowania w czasie zaistnie-nia pożaru lub wybuchu

S M M

9. Obciążenie fizyczne – dynamiczne

Podnoszenie i przenosze-nie zbyt dużych ciężarów

Wystąpienie przepukliny, zawału serca lub uszkodze-nie układu kostno-

-stawowego

S S S

Przestrzeganie norm obowiązujących podczas transportu indywidualnego, przeprowadzanie ter-minowo wymaganych lekarskich badań profilak-tycznych, stosowanie sprzętu pomocniczego oraz przestrzeganie podstawowych zasad ergonomii

S M M

10. Zmienne warunki atmosferyczne

Występowanie, w za-leżności od pory roku,

niskich lub wysokich tem-peratur, opady deszczu

lub śniegu

Przeziębienie lub przegrzanie orga-

nizmuS S S

Stosowanie przez pracownika odzieży przystoso-wanej do warunków zewnętrznych, zapewnienie

posiłków profilaktycznych i napojów, zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie

S M M

11.Substancje chemicz-ne – trujące, drażnią-

ce, uczulające

Spaliny, benzyna, olej napędowy, smary

Śmiertelne zatru-cie, choroby układu

oddechowego, alergie

D S D

Unikanie załączania silnika w zamkniętym pomieszczeniu, a w razie konieczności odprowa-dzanie spalin na zewnątrz, stosowanie środków

ochrony indywidualnej (rękawice ochronne)

D M S

12.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(praca w wymuszonej pozycji ciała)

Długotrwałe prace zwią-zane z obróbką ręczną i mechaniczną, montaż i demontaż elementów

pojazdu

Zwyrodnienia kost-no-stawowe S D D

Przystosowanie stanowiska do wymogów ergonomii (stosowanie podnośnika, podestów

roboczych, urządzeń pomocniczych), stosowanie przerw w pracy i dokonywanie czasowych zmian

wykonywanych czynności

S S S

13.

Wysoka temperatura, gorące elementy, materiały, gorące

ciecze

Gorące odpryski metali, rozgrzane elementy

silnika, rury wydechowej, gorący płyn z chłodnicy

Rany oparzeniowe S S S

Stosowanie ochron osobistych podczas obróbki mechanicznej i procesów spawania, wykonywanie prac w ubraniu kompletnym, czystym i nieuszko-

dzonym, zachowanie szczególnej ostrożności

M M M

14. Przemieszczające się obiekty

Naprawiany pojazd lub element tego pojazdu

Przygniecenie – urazy ciała, kalec-

two, śmierć D S D

Zachowanie szczególnej uwagi i ostrożności podczas podnoszenia i opuszczania pojazdu na podnośniku (właściwe posadowienie pojazdu, unikanie przebywania pod pojazdem w czasie jego przemieszczania), w trakcie przesuwania

elementów pojazdu korzystanie z pomocy współ-pracowników i urządzeń pomocniczych

S M M

15.Nieodpowiednie

oświetlenie stanowi-ska pracy

Źle dobrane punkty świetlne

Osłabienie wzroku, bóle oczu, łzawienie S S S

Stosowanie prawidłowo dobranego oświetlenia miejscowego oprócz oświetlenia ogólnego – doty-

czy to także stanowiska komputerowegoS M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

91

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PRACOWNIKA WARSZTATU SAMOCHODOWEGO WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagro-

żenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzch-nie na terenie dojścia do

pojazdu i w miejscu wykony-wania prac

Potłuczenia, złamania koń-czyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

108

śred

nie Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia,

zapewnienie porządku na stanowisku pracy i przej-ściach, usuwanie z podłoża wszelkich plam oleju, omawianie zagadnień bezpieczeństwa podczas

odpraw codziennych

3 6 3

54

mał

e

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Wpadnięcie do kanału naprawczego

Potłuczenia, złamania

kończyn, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obu-wia i przestrzeganie ogólnych zasad bezpieczeń-stwa, zapewnienie prawidłowych zejść do kanału naprawczego oraz odpowiedniego przykrycia tego

kanału, właściwe oświetlenie

3 6 3

54

mał

e

3.

Poruszające się obiekty

(uderzenie przez ruchome obiekty)

Przemieszczanie się pojaz-dów na terenie warsztatu

samochodowego

Urazy, kalec-two 7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Zachowanie szczególnej ostrożności, maksymalne ograniczenie prędkości przemieszczanych pojazdów 3 6 1

18

b. m

ałe

4.Ruchome i stałe

obiekty (wypadek komunikacyjny)

Zderzenie z przemieszcza-jącymi się pojazdami lub nieruchomymi obiektami w trakcie jazdy próbnej

Śmierć, kalectwo 15 3 3

135

śred

nie

Przestrzeganie podstawowych zasad obowiązują-cych w ruchu drogowym, m.in. zasady ograniczone-go zaufania oraz zasady zachowania szczególnej

ostrożności

3 3 1

9 b

. mał

e

5.

Przemieszczające się narzędzia,

materiały i inne przedmioty

(uderzenie przed-miotami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmioty, demontowane lub montowane urządzenia

Złamania kończyn,

potłuczenia, skaleczenia

7 6 6

25

2 d

uże

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcznych, dokładne mocowanie obrabianych przedmiotów za-równo podczas obróbki ręcznej, jak i mechanicznej, stosowanie właściwie dobranych ochron osobistych (okulary, ochrony twarzy), stosowanie właściwego,

dobrze upiętego ubrania roboczego i nakrycia głowy, kontrola sprawności działania zabezpieczeń,

w tym osłon mechanicznych, stosowanie obuwia chroniącego przed skutkami uderzeń

3 6 3

54

mał

e

6. Hałas i wibracjeMaszyny i urządzenia stoso-wane w zakładzie, narzędzia

ręczne i elektronarzędzia

Choroby narządu słu-chu i układu mięśniowo--kostnego

3 6 10

18

0 ś

redn

ie Posadowienie maszyny i urządzeń zgodnie z doku-mentacją (DTR), używanie tylko w pełni sprawnych technicznie maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, w razie konieczności stosowanie ochronników

słuchu (nauszników lub stoperów)

1 6 3

18

mał

e

7. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Przetarte przewody elek-tryczne, uszkodzony osprzęt (gniazdka, wtyczki), przebi-cie elektryczne do obudowy

urządzeń

Śmierć, kalectwo 15 6 1

90

śre

dnie

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony prze-ciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, stosowanie zabezpieczeń różnicowo-

-prądowych i ich systematyczny przegląd, stosowanie bezpiecznego, przenośnego oświetlenia

o napięciu 24 V

3 6 0,5

9 b

. mał

e

8. Pożar i wybuch

Niesprawna instalacja elek-tryczna naprawianego pojaz-du, nieostrożne obchodze-nie się z materiałami łatwo

palnymi i wybuchowymi

Oparzenia ciała 7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Wyposażenie obiektu we właściwy sprzęt ppoż., znajomość zasad postępowania w czasie zaistnie-

nia pożaru lub wybuchu7 6 1

42

mał

e

9. Obciążenie fizyczne – dynamiczne

Podnoszenie i przenoszenie zbyt dużych ciężarów

Wystąpienie przepukliny, za-wału serca lub uszkodzenie

układu kostno--stawowego

7 6 3

12

6 ś

redn

ie Przestrzeganie norm obowiązujących podczas transportu indywidualnego, przeprowadzanie

terminowo wymaganych lekarskich badań profilak-tycznych, stosowanie sprzętu pomocniczego oraz przestrzeganie podstawowych zasad ergonomii

3 6 1

18

b. m

ałe

10.

Zmienne warunki atmosferyczne

Występowanie, w zależności od pory roku, niskich lub

wysokich temperatur, opady deszczu lub śniegu

Przeziębienie lub przegrza-

nie organizmu3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Stosowanie przez pracownika odzieży przystoso-wanej do warunków zewnętrznych, zapewnienie

posiłków profilaktycznych i napojów zgodnie z obo-wiązującymi przepisami w tym zakresie

1 6 3

18

b. m

ałe

11.

Substancje che-miczne – trujące, drażniące, uczu-

lające

Spaliny, benzyna, olej napę-dowy, smary

Śmiertelne zatrucie, cho-roby układu

oddechowego, alergie

15 6 6

54

0 b

. duż

e

Unikanie załączania silnika w zamkniętym pomiesz-czeniu, a w razie konieczności odprowadzanie

spalin na zewnątrz, stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawice ochronne)

7 6 3

126

śred

nie

12.

Obciążenie fizyczne – statyczne

(praca w wymuszo-nej pozycji ciała)

Długotrwałe prace związane z obróbką ręczną i mecha-niczną, montaż i demontaż

elementów pojazdu

Zwyrodnienia kostno-sta-

wowe7 6 10

42

0 b

. duż

e Przystosowanie stanowiska do wymogów ergonomii (stosowanie podnośnika, podestów roboczych, urzą-

dzeń pomocniczych), stosowanie przerw w pracy i dokonywanie czasowych zmian wykonywanych

czynności

3 6 6

108

śred

nie

13.

Wysoka tempera-tura, gorące ele-menty, materiały,

gorące ciecze

Gorące odpryski metali, rozgrzane elementy silnika,

rury wydechowej, gorący płyn z chłodnicy

Rany oparze-niowe 7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie ochron osobistych podczas obróbki me-

chanicznej i procesów spawania, wykonywanie prac w ubraniu kompletnym, czystym i nieuszkodzonym,

zachowanie szczególnej ostrożności

3 6 3

54

mał

e

14. Przemieszczające się obiekty

Naprawiany pojazdlub element tego pojazdu

Przygniecenie – urazy ciała,

kalectwo, śmierć

15 6 6

54

0 d

uże

Zachowanie szczególnej uwagi i ostrożności podczas podnoszenia i opuszczania pojazdu na podnośniku (właściwe posadowienie pojazdu,

unikanie przebywania pod pojazdem w czasie jego przemieszczania), w trakcie przesuwania elemen-tów pojazdu korzystanie z pomocy współpracowni-

ków i urządzeń pomocniczych

7 6 1

42

mał

e

15.Nieodpowiednie

oświetlenie stano-wiska pracy

Niedostateczne oświetlenie stanowiska pracy

Osłabienie wzroku, bóle

oczu, łzawienie3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Stosowanie prawidłowo dobranego oświetlenia miejscowego oprócz oświetlenia ogólnego –dotyczy to także stanowiska komputerowego

1 6 3

18

b. m

ałe

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

92

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA ZBROJARZA-BETONIARZA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miej-

scu wykonywania prac, zatarasowane

przejścia

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, utrzymywanie porządku na stano-wisku pracy i w jego otoczeniu, zachowanie

szczególnej ostrożności

S M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Montaż zbrojenia na zewnętrznych kra-

wędziach budynku, niezabezpieczone

otwory konstrukcyjne budynku

Śmierć, kalectwo D S D

Stosowanie sprzętu przewidzianego do prac na wysokości, przestrzeganie

wymagań dotyczących rusztowań i barierek ochronnych, przestrzeganie wymaganych

szkoleń i badań profilaktycznych

S M M

3.

Przemieszczające się przedmioty,

ruchome elementy maszyn i urządzeń(uderzenie przed-

miotem,pochwycenie przez ruchome elementy

maszyn)

Nieostrożne, nieumie-jętne używanie pił

tarczowych, młotków i siekier, nieostrożny transport elementów zbrojenia, nieostroż-

ność podczas obsługi urządzeń do prosto-wania i gięcia drutu, brak lub uszkodzone

osłony ruchomych elementów maszyn

Obrażenia ciała, śmierć D D D

Organizacja stanowiska pracy zgodna z wymogami instrukcji stanowiskowej,

przestrzeganie przyjętych procedur, prze-strzeganie właściwego zamocowania osłon ruchomych elementów maszyn, stosowanie odpowiednio dobranych ochron osobistych,

stosowanie sprawnych i właściwie dobra-nych narzędzi

S M M

4.

Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

(przeciążenie układu kostno-sta-

wowego)

Przenoszenie zbyt du-żych ciężarów lub ich przewożenie w trans-

porcie ręcznym

Dolegliwości bó-lowe, uszkodze-nia stawów lub

kręgosłupa

D S D

Przestrzeganie norm transportu indywidu-alnego, tam, gdzie to możliwe, zastąpienie transportu ręcznego transportem mecha-nicznym, stosowanie rotacji pracowników

podczas transportu indywidualnego

S M M

5. Hałas, wibracje

Maszyny i urządzenia stosowane na budo-wie, w tym wibratory

różnego typu oraz elektronarzędzia

Uszczerbek słuchu, uszko-dzenia układu kostno-stawo-wego, choroba

wibracyjna

D D D

Stosowanie sprzętu spełniającego odpo-wiednie wymagania techniczne, rotacja

pracowników podczas wykonywania prac szkodliwych ze względu na hałas i wibracje,

wyposażenie pracowników i stosowanie przez nich ochronników słuchu

S M M

6.

Przemieszczające się obiekty

(uderzenie przez ruchome obiekty)

Pojazdy transportowe i budowlane Śmierć, kalectwo D D D

Zachowanie szczególnej uwagi podczas wykonywania prac, odpowiednie oznako-

wanie terenu budowy, omawianie zagrożeń podczas szkoleń i odpraw

S M M

7. Zmienne warunki atmosferyczne

Opady deszczu, chłód, promieniowa-

nie słoneczne

Przeziębienia, przegrzanie

organizmu, pora-żenie słoneczne

S S S

Stosowanie przez pracowników właściwie dobranego obuwia i ubrania roboczego

oraz ochronnego, prawidłowa organizacja stanowiska pracy, zgodna z wymaganiami

instrukcji stanowiskowej

M M M

8. Pyły (zapylenie)

Stanowiska produkcji masy cementowej,

stanowiska czyszcze-nia prętów i konstruk-

cji stalowych

Choroby układu oddechowego,

w tym przewlekle nieżyty oskrzeli

D D D

Przestrzeganie wymaganych procedur, stosowanie środków ochrony układu odde-chowego, stosowanie dozowników cemen-tu, stosowanie wyciągów, przestrzeganie

wymaganych badań profilaktycznych

S M M

9.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Nieodpowiednia instalacja elektryczna urządzeń mechanicz-

nych

Śmierć D D D

Stosowanie zabezpieczeń antyporażenio-wych i ich systematyczna kontrola, bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów dopro-

wadzających prąd oraz sprawdzanie stanu osprzętu elektrycznego, stosowanie zasilania

urządzeń napięciem bezpiecznym w miej-scach zagrożenia porażeniem elektrycznym

M M M

10. Nieodpowiednie oświetlenie

Słabe oświetlenie naturalne, źle dobra-ne punkty świetlne, praca o zmroku przy

niedostatecznym oświetleniu

Urazy ciała spowodowane

wypadkami przy pracy, osłabienie

wzroku

S S S

Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy zgodnie

z normami, dbanie o czystość okien, naświetli i świetlików

M M M

11.Czynniki chemicz-ne – drażniące,

uczulające

Płynna masa betono-wa i dodatki do niej,

cement, wapno

Rany oparzenio-we i uczuleniowe kończyn górnych, dolnych i twarzy

D S D

Stosowanie właściwie dobranych środków ochrony osobistej, w tym m.in.: butów

gumowych, rękawic, okularów ochronnych, przyłbic, półmasek, masek

M M M

12.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Zbyt duże wymagania w stosunku do moż-liwości pracownika,

nerwowość i pośpiech przy wykonywaniu

zadań, praca w godzi-nach nadliczbowych,

konflikty, mobbing

Choroby ogól-noustrojowe,

choroby układu nerwowego

S S S

Dostosowanie wymagań do możliwości psy-chofizycznych pracownika, przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy, doskonale-nie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowa-nia i kar regulaminowych, częste rozmowy

kierownictwa zakładu z pracownikami

M M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

93

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA ZBROJARZA-BETONIARZA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła za-grożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu wykonywania prac, zata-

rasowane przejścia

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w jego otoczeniu, zachowanie szczegól-

nej ostrożności

3 6 3

54

mał

e

2.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Montaż zbrojenia na ze-wnętrznych krawędziach budynku, niezabezpie-czone otwory konstruk-

cyjne budynku

Śmierć, kalec-two 15 6 6

54

0 b

. duż

e Stosowanie sprzętu przewidzianego do prac na wysokości, przestrzeganie wymagań

dotyczących rusztowań i barierek ochronnych, przestrzeganie wymaganych szkoleń i badań

profilaktycznych

3 6 3

54

mał

e

3.

Przemieszczające się przedmio-ty, ruchome

elementy maszyn i urządzeń

(uderzenie przed-miotem,

pochwycenie przez ruchome

elementy maszyn)

Nieostrożne, nieumie-jętne używanie pił

tarczowych, młotków i siekier, nieostrożny transport elementów

zbrojenia, nieostrożność podczas pracy urządzeń do prostowania i gięcia drutu, brak lub uszko-

dzone osłony ruchomych elementów maszyn

Obrażenia ciała, śmierć 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Organizacja stanowiska pracy zgodna z wymo-gami instrukcji stanowiskowej, przestrzeganie przyjętych procedur, przestrzeganie właściwe-go zamocowania osłon ruchomych elementów maszyn, stosowanie odpowiednio dobranych

ochron osobistych, stosowanie sprawnych i właściwie dobranych narzędzi

3 6 3

54

mał

e

4.

Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

(przeciążenie układu kostno-

-stawowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów lub ich przewożenie w transpor-

cie ręcznym

Dolegliwości bólowe, uszko-dzenia stawów lub kręgosłupa

7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie norm transportu indywidu-

alnego, tam, gdzie to możliwe, zastąpienie transportu ręcznego transportem mechanicz-nym, stosowanie rotacji pracowników podczas

transportu indywidualnego

3 6 3

54

mał

e

5. Hałas, wibracje

Maszyny i urządzenia stosowane na budowie, w tym wibratory różnego

typu oraz elektrona-rzędzia

Uszczerbek słuchu, uszko-dzenia układu kostno-stawo-wego, choroba

wibracyjna

7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie sprzętu spełniającego odpowied-nie wymagania techniczne, rotacja pracowni-ków podczas wykonywania prac szkodliwych ze względu na hałas i wibracje, wyposażenie pracowników i stosowanie przez nich ochron-

ników słuchu

3 6 3

54

mał

e

6.

Przemieszczające się obiekty

(uderzenie przez ruchome obiekty)

Przemieszczające się pojazdy transportowe

i budowlane

Śmierć, kalec-two 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Zachowanie szczególnej uwagi podczas wykonywania prac, odpowiednie oznakowanie terenu budowy, omawianie zagrożeń podczas

szkoleń i odpraw

7 6 1

42

mał

e

7. Zmienne warunki atmosferyczne

Opady deszczu, chłód, promieniowanie sło-

neczne

Przeziębienie lub przegrzanie

organizmu, porażenie słoneczne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracowników właściwie dobranego obuwia i ubrania roboczego oraz

ochronnego, prawidłowa organizacja stanowi-ska pracy, zgodna z wymaganiami instrukcji

stanowiskowej

1 6 3

18

b. m

ałe

8. Pyły (zapylenie)

Stanowiska produkcji masy cementowej,

stanowiska czyszczenia prętów i konstrukcji

stalowych

Choroby układu oddechowego, w tym przewle-

kłe choroby oskrzeli

7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie wymaganych procedur, stoso-

wanie środków ochrony układu oddechowego, stosowanie dozowników cementu, stosowanie wyciągów, przestrzeganie wymaganych badań

profilaktycznych

3 6 35

4 m

ałe

9.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Nieodpowiednia instala-cja urządzeń mecha-

nicznychŚmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Stosowanie zabezpieczeń antyporażeniowych i ich systematyczna kontrola, bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów doprowadzających prąd oraz sprawdzanie stanu osprzętu elek-

trycznego, stosowanie zasilania urządzeń na-pięciem bezpiecznym w miejscach zagrożenia

porażeniem elektrycznym

3 6 1

18

b. m

ałe

10.

Nieodpowiednie oświetlenie

Słabe oświetlenie naturalne, źle dobrane punkty świetlne, praca

o zmroku przy niedosta-tecznym oświetleniu

Urazy ciała spowodowane

wypadkami przy pracy, osłabie-

nie wzroku

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy zgodnie

z normami, dbanie o czystość okien, naświetli, świetlików

3 6 1

18

b. m

ałe

11.Czynniki chemicz-ne – drażniące,

uczulające

Płynna masa betono-wa i dodatki do niej,

cement, wapno

Rany oparzenio-we i uczulenio-we kończyn gór-nych, dolnych

i twarzy

7 6 6

25

2 d

uże Stosowanie właściwie dobranych środków

ochrony osobistej, w tym m.in.: butów gumo-wych, rękawic, okularów ochronnych, przyłbic,

półmasek, masek

3 6 3

54

mał

e

12.Obciążenie emo-

cjonalne(stres).

Zbyt duże wymagania w stosunku do możliwości pracownika, nerwowość i pośpiech przy wykony-

waniu zadań, praca w go-dzinach nadliczbowych,

konflikty, mobbing

Choroby ogól-noustrojowe,

choroby układu nerwowego

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dostosowanie wymagań do możliwości psycho-fizycznych pracownika, przestrzeganie norm

dotyczących czasu pracy, doskonalenie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulami-

nowych, częste rozmowy kierownictwa zakładu z pracownikami

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

94

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA MURARZA-TYNKARZA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie

Uwagio re-ali-

zacji zadań

C* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, utrzymywanie porządku na stano-wisku pracy i w jego otoczeniu, zachowanie

szczególnej ostrożności

S M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Zły stan techniczny rusztowań,

niezabezpieczone otwory konstrukcyjne

budynku,źle dobrane i nieod-powiednio używane

drabiny i zwyżki, nieostrożność

Śmierć, kalectwo D D D

Stosowanie rusztowań zgodnych z wymaga-niami technicznymi i dokonywanie ich odbio-ru przez nadzór, z potwierdzeniem tego faktu zapisem w dzienniku budowy, systematyczna

kontrola stanu technicznego rusztowań, zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie odpowiednich zabezpieczeń otworów

konstrukcyjnych w czasie budowy, m.in. przez barierki ochronne, w razie konieczno-ści stosowanie sprzętu chroniącego przed

upadkiem z wysokości, stosowanie prawidło-wo dobranych drabin i zwyżek, nieużywanie

drabin rozstawnych jako przystawnych

D M S

3.

Przemieszczające się przedmioty,

ruchome elementy maszyn i urządzeń (uderzenie przed-

miotem,pochwycenie przez ruchome elementy

maszyn)

Nieostrożne, nie-umiejętne używanie narzędzi ręcznych, elektronarzędzi,

urządzeń budowla-nych,

brak osłon w używa-nych urządzeniach

Obrażenia ciała, śmierć D D D

Organizacja stanowiska pracy zgodna z wy-mogami instrukcji stanowiskowej, przestrze-

ganie przyjętych procedur, przestrzeganie właściwego zamocowania osłon ruchomych

elementów maszyn, stosowanie odpowiednio dobranych ochron osobistych, stosowanie

sprawnych i właściwie dobranych elektrona-rzędzi i narzędzi ręcznych

S M M

4.

Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

(przeciążenie układu kostno-sta-

wowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów lub ich przewoże-nie w transporcie

ręcznym

Dolegliwości bó-lowe, uszkodze-nia stawów lub

kręgosłupa

D S D

Przestrzeganie norm transportu indywidu-alnego, tam, gdzie to możliwe, zastąpienie transportu ręcznego transportem mecha-nicznym, stosowanie rotacji pracowników

podczas transportu indywidualnego

S M M

5. Hałas Maszyny i urządze-nia stosowane na

budowie

Brak koncen-tracji, nerwice,

uszczerbek słuchu

S S S

Stosowanie sprzętu spełniającego odpowied-nie wymagania techniczne, wyposażenie

pracowników i stosowanie przez nich ochron-ników słuchu

M M M

6. Uderzenie przez ruchome obiekty

Przemieszczające się pojazdy transporto-

we i budowlaneŚmierć, kalectwo D S D

Zachowanie szczególnej ostrożności podczas wykonywania prac, odpowiednie oznako-

wanie terenu budowy, omawianie zagrożeń podczas szkoleń i odpraw

S M M

7. Zmienne warunki atmosferyczne

Opady deszczu, chłód, promieniowa-

nie słoneczne

Przeziębienia, przegrzanie

organizmu, pora-żenie słoneczne

S S S

Stosowanie przez pracowników właściwie dobranego obuwia i ubrania roboczego

oraz ochronnego, prawidłowa organizacja stanowiska pracy, zgodna z wymaganiami

instrukcji stanowiskowej

M M M

8. Pyły(zapylenie)

Stanowiska produkcji masy cementowej

Choroby układu oddechowego,

w tym przewlekłe nieżyty oskrzeli

S S SHermetyzacja procesu produkcji masy ce-

mentowej, stosowanie, w razie konieczności, półmasek i okularów ochronnych

M M M

9.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Nieodpowiednia in-stalacja elektryczna urządzeń, przebicie

elektryczne do obudowy urządzeń

i maszyn

Śmierć D S D

Stosowanie zabezpieczeń antyporażenio-wych i ich systematyczna kontrola, bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów dopro-

wadzających prąd oraz sprawdzanie stanu osprzętu elektrycznego, stosowanie zasilania

urządzeń napięciem bezpiecznym w miej-scach zagrożenia porażeniem elektrycznym

– w tym lamp oświetleniowych

S M M

10. Nieodpowiednie oświetlenie

Słabe oświetlenie na-turalne, źle dobrane

punkty świetlne, praca o zmroku przy

niedostatecznym oświetleniu

Urazy ciała spowodowane

wypadkami przy pracy, osłabienie

wzroku

S S SDostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy zgodnie

z normamiM M M

11.Czynniki chemicz-

ne – drażniące i uczulające

Płynna masa betono-wa i dodatki do niej,

cement, wapno

Rany oparzenio-we i uczuleniowe kończyn górnych, dolnych i twarzy

D S DStosowanie właściwie dobranych środków ochrony osobistej, w tym m.in.: rękawic, okularów ochronnych, półmasek, masek

M M M

12.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Zbyt duże wymaga-nia w stosunku do możliwości pracow-

nika, nerwowość i pośpiech przy

wykonywaniu zadań, praca w godzinach

nadliczbowych, kon-flikty międzyludzkie

Choroby ogól-noustrojowe,

choroby układu nerwowego

S S S

Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika, przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy, doskonale-nie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie

jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulaminowych, częste rozmowy kie-

rownictwa zakładu z pracownikami

M M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

95

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA MURARZA-TYNKARZA WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła za-grożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w jego otoczeniu, zachowanie szczegól-

nej ostrożności

3 6 3

54

mał

e

2.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Zły stan techniczny rusztowań,

niezabezpieczone otwory konstrukcyjne

budynku,źle dobrane i nieod-powiednio używane drabiny i zwyżki, nie-

ostrożność

Śmierć, kalec-two 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Stosowanie rusztowań zgodnych z wymaga-niami technicznymi i dokonywanie ich odbioru

przez nadzór, z potwierdzeniem tego faktu zapisem w dzienniku budowy, systematycz-na kontrola stanu technicznego rusztowań, zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie odpowiednich zabezpieczeń otworów

konstrukcyjnych w czasie budowy, m.in. przez barierki ochronne, w razie konieczności sto-

sowanie sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, stosowanie prawidłowo dobranych

drabin i zwyżek, nieużywanie drabin rozstaw-nych jako przystawnych

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

3.

Przemieszczające się przedmioty,

ruchome elementy maszyn i urządzeń(uderzenie przed-

miotem,pochwycenie przez ruchome elementy

maszyn)

Nieostrożne, nieumie-jętne używanie narzędzi ręcznych, elektronarzę-dzi, urządzeń budow-

lanych,brak osłon w używanych

urządzeniach

Obrażenia ciała, śmierć 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Organizacja stanowiska pracy zgodna z wymo-gami instrukcji stanowiskowej, przestrzeganie przyjętych procedur, przestrzeganie właściwe-go zamocowania osłon ruchomych elementów maszyn, stosowanie odpowiednio dobranych

ochron osobistych, stosowanie sprawnych i właściwie dobranych elektronarzędzi i narzę-

dzi ręcznych

7 6 1

42

mał

e

4.

Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

(przeciążenie układu kostno-

-stawowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów lub ich przewożenie w transpor-

cie ręcznym

Dolegliwości bólowe, uszko-dzenia stawów lub kręgosłupa

7 6 6

25

2 d

uże Przestrzeganie norm transportu indywidu-

alnego, tam, gdzie to możliwe, zastąpienie transportu ręcznego transportem mechanicz-nym, stosowanie rotacji pracowników podczas

transportu indywidualnego

3 6 3

54

mał

e

5. Hałas Maszyny i urządzenia stosowane na budowie

Brak koncen-tracji, nerwice,

uszczerbek słuchu

7 6 3

126

śred

nie

Stosowanie sprzętu spełniającego odpowied-nie wymagania techniczne, wyposażenie pra-

cowników i stosowanie przez nich ochronników słuchu

3 6 1

18 b

. mał

e

6.Uderzenie przez ruchome obiekty

Przemieszczające się pojazdy transportowe

i budowlane

Śmierć, kalec-two 15 6 6

540

b. d

uże

Zachowanie szczególnej ostrożności podczas wykonywania prac, odpowiednie oznakowanie terenu budowy, omawianie zagrożeń podczas

szkoleń i odpraw

7 6 1

42

mał

e

7.Zmienne warunki

atmosferyczne

Opady deszczu, chłód, promieniowanie sło-

neczne

Przeziębienia, przegrzanie organizmu, porażenie słoneczne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracowników właściwie dobranego obuwia i ubrania roboczego oraz ochronnego, prawidłowa organizacja stano-

wiska pracy zgodna z wymaganiami instrukcji stanowiskowej

1 6 3

18

b. m

ałe

8.Pyły

(zapylenie)Stanowiska produkcji

masy cementowej

Choroby układu oddechowego,

w tym prze-wlekle nieżyty

oskrzeli

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Hermetyzacja procesu produkcji masy ce-mentowej, stosowanie, w razie konieczności,

półmasek i okularów ochronnych1 6 3

18

b. m

ałe

9.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Nieodpowiednia instalacja elektryczna

urządzeń, przebicie elektryczne do obudowy

urządzeń i maszyn

Śmierć. 15 6 3

27

0 d

uże

Stosowanie zabezpieczeń antyporażeniowych i ich systematyczna kontrola, bieżąca kontrola

stanu izolacji przewodów doprowadzających prąd oraz sprawdzanie stanu osprzętu elektrycznego, stosowanie zasilania urządzeń napięciem bez-piecznym w miejscach zagrożenia porażeniem elektrycznym – w tym lamp oświetleniowych

3 6 1

18

b. m

ałe

10.

Nieodpowiednie oświetlenie

Słabe oświetlenie naturalne, źle dobrane punkty świetlne, praca

o zmroku przy niedosta-tecznym oświetleniu

Urazy ciała spowodowane

wypadkami przy pracy, osłabie-

nie wzroku

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy zgodnie

z normami 3 6 3

54

mał

e

11.Czynniki chemicz-

ne – drażniące i uczulające

Płynna masa betono-wa i dodatki do niej,

cement, wapno

Rany oparzenio-we i uczulenio-we kończyn gór-nych, dolnych

i twarzy

7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie właściwie dobranych środków ochrony osobistej, w tym m.in.: rękawic, okula-

rów ochronnych, półmasek, masek 3 6 3

54

mał

e

12.Obciążenie emo-

cjonalne(stres).

Zbyt duże wymaga-nia w stosunku do

możliwości pracownika, nerwowość i pośpiech przy wykonywaniu za-

dań, praca w godzinach nadliczbowych, konflikty

międzyludzkie

Choroby ogól-noustrojowe,

choroby układu nerwowego

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dostosowanie wymagań do możliwości psycho-fizycznych pracownika, przestrzeganie norm

dotyczących czasu pracy, doskonalenie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulami-

nowych, częste rozmowy kierownictwa zakładu z pracownikami

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

96

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA SPRZĄTACZKI BIUROWEJ WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie

Uwagio re-ali-

zacji zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i mokre po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S SStosowanie przez pracownika właściwego

obuwia o podeszwie antypoślizgowej, zacho-wanie szczególnej ostrożności

S M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Wykonywanie prac stojąc na wadliwej

drabinie rozstawnej lub na parapecie

okna

Śmierć, kalectwo D D D

Używanie sprawnych technicznie drabin, mających zabezpieczenie przed poślizgiem

i rozsunięciem się ramion, wykonywanie prac na wysokości powyżej 1,5 m przy asekuracji

drugiej osoby, przestrzeganie zaleceń nie pozwalających czyścić okien przy staniu na

parapetach

D M S

3.

Ograniczone prze-strzenie

(uderzenie o przedmioty)

Nieostrożność, cha-otycznie ustawione

meble w trakcie sprzątania, zataraso-

wane przejścia

Potłuczenia, ura-zy wewnętrzne S S S

Zachowanie szczególnej ostrożności, dbanie o racjonalne ustawienie sprzętu i mebli

w czasie sprzątaniaM M M

4.Czynniki chemicz-

ne – drażniące i żrące

Rozpuszczalniki, de-tergenty, inne środki

czyszczące

Zatrucia, uczu-lenia, oparzenia

chemiczne D S D

Zachowanie procedur dotyczących pakowa-nia, oznakowania i używania niebezpiecz-nych substancji, stosowanie gumowych

rękawic ochronnych, prawidłowe wyposaże-nie apteczki pierwszej pomocy

S M M

5. Hałas

Urządzenia służące do czyszczenia

pomieszczeń – odku-rzacze

Rozdrażnienie, brak koncentra-

cji, nerwice S S S

Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń, okresowa zmiana rodzaju wykonywanych

zajęć M M M

6.

Czynniki biolo-giczne – mikro-organizmy, m.in.

roztocza

Kurz, brud Choroby układu oddechowego, choroby skóry

S S S

Przestrzeganie przyjętych procedur, czysz-czenie pomieszczenia w ten sposób, by nie powodować nadmiernego roznoszenia się

kurzu,opróżnianie w porę pojemnika z kurzem

umieszczonego w odkurzaczu, stosowanie rękawic ochronnych, a w razie potrzeby

–półmaski

M M M

7.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Urządzenia elektrycz-ne pod napięciem,

sprzęt używany w trakcie sprzątania

Śmierć D S D

Nieużywanie wilgotnych ścierek do czyszcze-nia urządzeń będących lub mogących być

pod napięciem (komputery, gniazda wtyko-we, wyłączniki oświetleniowe itp.)

S M M

8.

Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

(przeciążenie układu kostno-sta-

wowego)

Przesuwanie zbyt ciężkich mebli lub przenoszenie zbyt dużych ciężarów

Dolegliwości bólowe, uszko-dzenia stawów lub kręgosłupa,

wystąpienie przepukliny

D S D

Przy przesuwaniu mebli lub przenoszeniu ciężarów korzystanie z pomocy drugiej osoby,

przestrzeganie norm transportu indywidu-alnego

S M M

9. Ruch powietrza –przeciągi

Jednoczesne otwie-ranie okien i drzwi

pomieszczeń

Przeziębienia, choroby układu oddechowego

i choroby reuma-tyczne

S S SDbanie o to, by w czasie pracy nie tworzyć

przeciągów – szczególnie w okresie chłodów i zimą

M M M

10.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Zbyt duże wymaga-nia w stosunku do możliwości pracow-

nika, nerwowość i pośpiech przy

wykonywaniu zadań, konflikty między-

ludzkie

Choroby ogól-noustrojowe,

choroby układu nerwowego

S S S

Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych pracownika, przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy, doskonale-nie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie

jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulaminowych, częste rozmowy kie-

rownictwa zakładu z pracownikami

M M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

97

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA SPRZĄTACZKI BIUROWEJ WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła za-grożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym samym pozio-

mie)

Śliskie i mokre po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, złamania

kończyn, zwich-nięcia, urazy wewnętrzne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia o podeszwie antypoślizgowej, zacho-

wanie szczególnej ostrożności3 6 3

54

mał

e

2.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Wykonywanie prac stojąc na wadliwej dra-

binie rozstawnej lub na parapecie okna

Śmierć, kalec-two 15 6 6

54

0 b

. duż

e

Używanie sprawnych technicznie drabin, mających zabezpieczenie przed poślizgiem

i rozsunięciem się ramion, wykonywanie prac na wysokości powyżej 1,5 m przy

asekuracji drugiej osoby, przestrzeganie zaleceń nie pozwalających czyścić okien

przy staniu na parapetach

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

3.

Ograniczone przestrzenie(uderzenie

o przedmioty)

Nieostrożność, cha-otycznie ustawione

meble w trakcie sprzą-tania, zatarasowane

przejścia

Potłuczenia, urazy we-wnętrzne

7 6 31

26

śre

dnie

Zachowanie szczególnej ostrożności, dbanie o racjonalne ustawienie sprzętu i mebli

w czasie sprzątania 3 6 1

18

b. m

ałe

4.Czynniki che-

miczne – draż-niące i żrące

Rozpuszczalniki, detergenty, inne środki

czyszczące

Zatrucia, uczulenia, oparzenia chemiczne

7 6 6

25

2 d

uże Zachowanie procedur dotyczących pakowa-

nia, oznakowania i używania niebezpiecz-nych substancji, stosowanie gumowych

rękawic ochronnych, prawidłowe wyposaże-nie apteczki pierwszej pomocy

3 6 3

54

mał

e

5. Hałas Urządzenia służące do czyszczenia pomiesz-

czeń – odkurzacze

Rozdrażnienie, brak koncen-tracji, nerwice

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Stosowanie sprawnych technicznie urzą-dzeń, okresowa zmiana rodzaju wykonywa-

nych zajęć 3 6 1

18

b. m

ałe

6.

Czynniki biolo-giczne – mikro-organizmy, m.in.

roztocza

Kurz, brud

Choroby ukła-du oddecho-

wego, choroby skóry

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

Przestrzeganie przyjętych procedur, czysz-czenie pomieszczenia w ten sposób, by nie powodować nadmiernego roznoszenia się

kurzu,opróżnianie w porę pojemnika z kurzem

umieszczonego w odkurzaczu, stosowanie rękawic ochronnych, a w razie potrzeby

–półmaski

3 6 1

18

b. m

ałe

7.Prąd elektryczny

(porażenie prądem)

Urządzenia elektrycz-ne pod napięciem,

sprzęt używany w trak-cie sprzątania

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże Nieużywanie wilgotnych ścierek do czysz-

czenia urządzeń będących lub mogących być pod napięciem (komputery, gniazda wtykowe, wyłączniki oświetleniowe itp.)

7 6 1

42

mał

e

8.

Obciążenie fizyczne – dyna-

miczne(przeciążenie

układu kostno--stawowego)

Przesuwanie zbyt ciężkich mebli lub przenoszenie zbyt dużych ciężarów

Dolegliwości bólowe, uszko-dzenia stawów lub kręgosłupa,

wystąpienie przepukliny

7 6 6

25

2 d

uże Korzystanie z pomocy drugiej osoby przy

przesuwaniu mebli lub przenoszeniu ciężarów, przestrzeganie norm transportu

indywidualnego

3 6 3

54

mał

e

9. Ruch powietrza – przeciągi

Jednoczesne otwie-ranie okien i drzwi

pomieszczeń

Przeziębienia, choroby układu oddechowego i choroby reu-

matyczne

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dbanie o to, by w czasie pracy nie tworzyć przeciągów – szczególnie w okresie chłodów

i zimą1 6 3

18

b. m

ałe

10.

Obciążenie emocjonalne

(stres)

Zbyt duże wymagania w stosunku do moż-liwości pracownika,

nerwowość i pośpiech przy wykonywaniu

zadań, konflikty mię-dzyludzkie

Choroby ogól-noustrojowe,

choroby układu nerwowego

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dostosowanie wymagań do możliwości psy-chofizycznych pracownika, przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy, doskonale-nie metod instruktażu i szkoleń, ustalenie

jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulaminowych, częste rozmowy kierownictwa zakładu z pracownikami

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

98

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA BLACHARZA-LAKIERNIKA SAMOCHODOWEGO WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, zapewnienie porządku na stanowisku pracy i przej-ściach, usuwanie z podłoża wszelkich plam i zanie-czyszczeń, omawianie zagadnień bezpieczeństwa

podczas odpraw codziennych

S M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Wpadnięcie do kanału naprawczego

Potłuczenia, złama-nia kończyn, urazy

wewnętrzneS S S

Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obu-wia i przestrzeganie ogólnych zasad bezpieczeń-stwa, zapewnienie prawidłowych zejść do kanału naprawczego oraz odpowiedniego przykrycia tego

kanału, właściwe oświetlenie

S M M

3.

Przemieszczające się urządzenia, maszyny

i inne obiekty(uderzenie przez ruchome obiekty)

Przemieszczanie się pojazdów na terenie

warsztatuUrazy, kalectwo D M S

Zachowanie szczególnej ostrożności, maksymal-ne ograniczenie prędkości przemieszczanych

pojazdówS M M

4.

Przemieszczające się narzędzia, wyroby,

materiały i inne przedmioty

(uderzenie przedmio-tami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmioty,

demontowane lub montowane elementy

samochodu

Złamania kończyn, potłuczenia, skale-

czeniaS D D

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcznych, dokładne mocowanie obrabianych przedmiotów za-równo podczas obróbki ręcznej, jak i mechanicznej, stosowanie właściwie dobranych ochron osobistych (okulary, ochrony twarzy), stosowanie właściwego,

dobrze upiętego ubrania roboczego i nakrycia głowy, kontrola sprawności działania zabezpieczeń,

w tym osłon mechanicznych, stosowanie obuwia chroniącego przed skutkami uderzeń

S M M

5. Hałas i wibracje

Maszyny i urządzenia stosowane w zakładzie, narzędzia ręczne i elek-

tronarzędzia

Choroby narządu słuchu i układu mięśniowo-kost-

nego

S S S

Posadowienie maszyn i urządzeń zgodnie z doku-mentacją,

stosowanie tylko w pełni sprawnych technicznie maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, w razie ko-

nieczności używanie ochronników słuchu

M M M

6. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Przetarte przewody elektryczne, uszkodzo-ny osprzęt (gniazdka,

wtyczki), przebicie elektryczne do obudowy

urządzeń

Śmierć, kalectwo D S D

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony prze-ciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, stosowanie zabezpieczeń różnicowo-

-prądowych i ich systematyczny przegląd, stosowanie bezpiecznego, przenośnego oświetlenia

o napięciu 24 V

M M M

7. Pożar i wybuch

Nieostrożne obchodze-nie się z materiałami łatwo palnymi i wybu-

chowymi,gromadzenie i przecho-wywanie na stanowisku

większych ilości farb, lakierów i rozpuszczalni-ków niż wynika to z po-trzeb technologicznych, niesprawna wentylacja

Rany oparzeniowe D S D

Przestrzeganie procedur w czasie transportu i magazynowania substancji łatwo palnych i wybu-

chowych,gromadzenie na stanowisku tylko niezbędnych

ilości materiałów (farb, lakierów, rozpuszczalników), wyposażenie wydzielonego stanowiska lakiernicze-go w sprawną wentylację oraz odciągi miejscowe, wyposażenie obiektu we właściwy sprzęt ppoż.,

znajomość zasad postępowania w czasie zaistnie-nia pożaru lub wybuchu

D M S

8. Nadmierny wysiłek fizyczny

Podnoszenie i prze-noszenie zbyt dużych

ciężarów

Wystąpienie przepukliny, uszko-

dzenie układu kostno-stawowego

S S S

Przestrzeganie norm obowiązujących podczas transportu indywidualnego, przeprowadzanie

terminowo wymaganych lekarskich badań profilak-tycznych, stosowanie sprzętu pomocniczego oraz przestrzeganie podstawowych zasad ergonomii

S M M

9.Szkodliwe substancje chemiczne – trujące,

uczulające, draż-niące

Opary farb i lakierów, spaliny, benzyna, olej

napędowy, smary

Śmiertelne zatru-cie, choroby układu

oddechowego, alergie

D S D

Przechowywanie na stanowisku lakierniczym tylko niezbędnych ilości materiałów,

unikanie załączania silnika w zamkniętym pomiesz-czeniu, a w razie konieczności odprowadzanie

spalin na zewnątrz, stosowanie środków ochrony in-dywidualnej (półmaski, maski, rękawice ochronne)

S M M

10.Obciążenie fizyczne

– statyczne(praca w wymuszonej

pozycji ciała)

Montaż i demontaż elementów pojazdu

Zwyrodnienia kostno-stawowe S D D

Przystosowanie stanowiska do wymogów ergonomii (stosowanie podnośnika, podestów roboczych,

urządzeń pomocniczych), stosowanie przerw w pra-cy i dokonywanie czasowych zmian wykonywanych

czynności, stosowanie nakolanników

S S S

11.Wysoka temperatura, gorące materiały, źró-dło otwartego ognia

(oparzenia)

Odpryski metali, pło-mień palnika, rozgrzane

elementy silnikaRany oparzeniowe S S S

Stosowanie ochron osobistych podczas obróbki mechanicznej oraz procesów spawania, wykonywa-nie prac w ubraniu kompletnym, czystym i nieusz-

kodzonym, zachowanie szczególnej ostrożności

M M M

12.

Przemieszczające się maszyny, urządzenia

i inne obiekty(przygniecenie ciała ciężkim obiektem)

Pojazd lub element tego pojazdu Śmierć, kalectwo D S D

Zachowanie szczególnej uwagi i ostrożności podczas podnoszenia i opuszczania pojazdu na podnośniku (właściwe posadowienie pojazdu,

unikanie przebywania pod pojazdem w czasie jego przemieszczania), korzystanie z pomocy współ-

pracowników i urządzeń pomocniczych w trakcie przesuwania elementów pojazdu

S M M

13.Nieodpowiednie

oświetlenie(przeciążenie narzą-

du wzroku)

Źle dobrane punkty świetlne

Osłabienie wzroku, bóle oczu, łza-

wienieS S S

Stosowanie prawidłowo dobranego oświetlenia miejscowego zgodnego z normami oprócz oświetle-

nia ogólnegoS M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

99

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA BLACHARZA-LAKIERNIKA SAMOCHODOWEGO WEDŁUG METODY PHA

* S – skutki, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

Lp. Zagrożenie (zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożenia

Możliwe skut-ki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktyczne

Po korek-cie

Uwagi o reali-zacji

zadańS* P* R* S* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możliwy

upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

3 3 9 S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, zapewnienie porządku na stanowisku pracy i przej-ściach, usuwanie z podłoża wszelkich plam i zanie-czyszczeń, omawianie zagadnień bezpieczeństwa

podczas odpraw codziennych

1 3 3 M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Wpadnięcie do kanału naprawczego

Potłuczenia, złama-nia kończyn, urazy

wewnętrzne3 3 9

S

Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obu-wia i przestrzeganie ogólnych zasad bezpieczeń-stwa, zapewnienie prawidłowych zejść do kanału naprawczego oraz odpowiedniego przykrycia tego

kanału, właściwe oświetlenie

1 3 3 M

3.

Przemieszczające się urządzenia, maszyny

i inne obiekty(uderzenie przez ruchome obiekty)

Przemieszczanie się pojazdów na terenie

warsztatuUrazy, kalectwo 4 2 8

S

Zachowanie szczególnej ostrożności, maksymal-ne ograniczenie prędkości przemieszczanych

pojazdów2 1 2

M

4.

Przemieszczające się narzędzia, wyroby,

materiały i inne przedmioty

(uderzenie przedmio-tami)

Narzędzia ręczne, obrabiane przedmioty,

demontowane lub montowane elementy

samochodu

Złamania kończyn, potłuczenia, skale-

czenia3 4

12

D

Używanie sprawnych technicznie narzędzi ręcznych, dokładne mocowanie obrabianych przedmiotów za-równo podczas obróbki ręcznej, jak i mechanicznej, stosowanie właściwie dobranych ochron osobistych (okulary, ochrony twarzy), stosowanie właściwego,

dobrze upiętego ubrania roboczego i nakrycia głowy, kontrola sprawności działania zabezpieczeń,

w tym osłon mechanicznych, stosowanie obuwia chroniącego przed skutkami uderzeń

1 3 3 M

5. Hałas i wibracje

Maszyny i urządzenia stosowane w zakładzie, narzędzia ręczne i elek-

tronarzędzia

Choroby narządu słuchu i układu mięśniowo-kost-

nego

3 3 9 S

Posadowienie maszyn i urządzenia zgodnie z do-kumentacją,

stosowanie tylko w pełni sprawnych technicznie maszyn, urządzeń i elektronarzędzi, w razie ko-

nieczności używanie ochronników słuchu

1 3 3 M

6. Prąd elektryczny(porażenie prądem)

Przetarte przewody elektryczne, uszkodzo-ny osprzęt (gniazdka,

wtyczki), przebicie elektryczne do obudowy

urządzeń

Śmierć, kalectwo 4 3

12

D

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony prze-ciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycznej, stosowanie zabezpieczeń różnicowo-

-prądowych i ich systematyczny przegląd, stosowanie bezpiecznego, przenośnego oświetlenia

o napięciu 24 V

2 1 2 M

7. Pożar i wybuch

Nieostrożne obchodze-nie się z materiałami łatwo palnymi i wybu-

chowymi,gromadzenie i przecho-wywanie na stanowisku

większych ilości farb, lakierów i rozpuszczalni-ków niż wynika to z po-trzeb technologicznych, niesprawna wentylacja

Rany oparzeniowe 5 3

15

D

Przestrzeganie procedur w czasie transportu i magazynowania substancji łatwo palnych i wybu-

chowych,gromadzenie na stanowisku tylko niezbędnych

ilości materiałów (farb, lakierów, rozpuszczalników), wyposażenie wydzielonego stanowiska lakiernicze-go w sprawną wentylację oraz odciągi miejscowe, wyposażenie obiektu we właściwy sprzęt ppoż.,

znajomość zasad postępowania w czasie zaistnie-nia pożaru lub wybuchu

4 1 4 S

8. Nadmierny wysiłek fizyczny

Podnoszenie i prze-noszenie zbyt dużych

ciężarów

Wystąpienie przepukliny, uszko-

dzenie układu kostno-stawowego

3 3 9 S

Przestrzeganie norm obowiązujących podczas transportu indywidualnego, przeprowadzanie

terminowo wymaganych lekarskich badań profilak-tycznych, stosowanie sprzętu pomocniczego oraz przestrzeganie podstawowych zasad ergonomii

2 1 2 M

9.Szkodliwe substancje chemiczne – trujące,

uczulające, draż-niące

Opary farb i lakierów, spaliny, benzyna, olej

napędowy, smary

Śmiertelne zatru-cie, choroby układu

oddechowego, alergie

4 3

12

D

Przechowywanie na stanowisku lakierniczym tylko niezbędnych ilości materiałów,

unikanie załączania silnika w zamkniętym pomiesz-czeniu, a w razie konieczności odprowadzanie

spalin na zewnątrz, stosowanie środków ochrony in-dywidualnej (półmaski, maski, rękawice ochronne)

2 1 2 M

10.Obciążenie fizyczne

– statyczne(praca w wymuszonej

pozycji ciała)

Montaż i demontaż elementów pojazdu

Zwyrodnienia kostno-stawowe 3 4

12

D

Przystosowanie stanowiska do wymogów ergonomii (stosowanie podnośnika, podestów roboczych,

urządzeń pomocniczych), stosowanie przerw w pra-cy i dokonywanie czasowych zmian wykonywanych

czynności, stosowanie nakolanników

1 2 2 M

11.

Wysoka temperatura, gorące materiały, źródło otwartego

ognia(oparzenia)

Odpryski metali, pło-mień palnika, rozgrzane

elementy silnikaRany oparzeniowe 3 3 9

S

Stosowanie ochron osobistych podczas obróbki mechanicznej oraz procesów spawania, wykonywa-nie prac w ubraniu kompletnym, czystym i nieusz-

kodzonym, zachowanie szczególnej ostrożności

2 1 2 M

12.

Przemieszczające się maszyny, urządzenia

i inne obiekty(przygniecenie ciała ciężkim obiektem)

Pojazd lub element tego pojazdu Śmierć, kalectwo 5 3

15

D

Zachowanie szczególnej uwagi i ostrożności podczas podnoszenia i opuszczania pojazdu na podnośniku (właściwe posadowienie pojazdu,

unikanie przebywania pod pojazdem w czasie jego przemieszczania), korzystanie z pomocy współ-

pracowników i urządzeń pomocniczych w trakcie przesuwania elementów pojazdu

3 1 3 M

13.Nieodpowiednie

oświetlenie(przeciążenie narzą-

du wzroku)

Źle dobrane punkty świetlne

Osłabienie wzroku, bóle oczu, łza-

wienie2 3 6

S

Stosowanie prawidłowo dobranego oświetlenia miejscowego zgodnego z normami oprócz oświetle-

nia ogólnego1 2 2

M

100

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PRZEDSTAWICIELA HANDLOWEGO WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed redukcją

Środki profilaktycznePo redukcji Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz bu-dynku lub powierzch-

nie na zewnątrz i w miejscu dojścia

do klienta

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

S S S

Utrzymywanie porządku w pomieszczeniu i na drogach komunikacji wewnętrznej, sto-

sowanie odpowiedniego obuwia, zachowanie szczególnej ostrożności

S M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Złamania koń-czyn,

uszkodzenia kręgosłupa, po-tłuczenia, urazy

S S S

Stosowanie przez pracownika odpowied-niego obuwia, zachowanie ostrożności

przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów, stosowanie zabezpieczeń antypoślizgowych

na schodach zewnętrznych

S M M

3.

Ograniczone prze-strzenie (uderze-

nie się o nierucho-me przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione

stoły i sprzęt itp. we-wnątrz pomieszczeń

Potłuczenia M D SDbanie o porządek, właściwa organizacja

poszczególnych stanowisk w pomieszczeniu, zachowanie ostrożności

M S M

4.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne(przeciążenie

narządu ruchu wskutek wymuszo-nej pozycji ciała)

Długotrwała praca przy komputerze,

długotrwałe prowa-dzenie pojazdu

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa

i stawów

S D D

Stosowanie przerw w pracy, okresowa zmia-na rodzaju zajęć, ergonomiczne stanowisko pracy biurowej zgodne z przepisami, ergono-

micznie urządzone wnętrze samochodu

S S S

5.

Nieodpowiednie oświetlenie

(przeciążenie narządu wzroku)

Zbyt intensywna pra-ca przy komputerze,

złe oświetlenie, wielogodzinne

prowadzenie samo-chodu

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienie S D D

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej dotyczącej m.in. ustawienia monitora, wła-ściwego oświetlenia itd., stosowanie przerw

w pracy, czasowa zmiana rodzaju zajęć, stosowanie odpowiednich przerw w trakcie

długotrwałego prowadzenia pojazdu

S S S

6.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Przetarte przewody zasilające urządze-

nia elektryczne, prze-bicie elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć D S D

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwej ochrony przeciwpo-rażeniowej w zakładzie (m.in. wyłączników różnicowo-prądowych), okresowa kontrola

instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń

elektrycznych

S M M

7. Pożar

Duże ilości doku-mentów, zwarcie

instalacji elektrycz-nej, nieostrożne obchodzenie się

z otwartym ogniem, niesprawna instala-cja w samochodzie

Śmierć, popa-rzenia D S D

Przestrzeganie instrukcji ppoż., właściwe zabezpieczenie w sprzęt przeciwpożarowy – zgodnie z przepisami, dbanie o systema-tyczne przeglądy samochodu i sprawność

instalacji elektrycznej

S M M

8. Hałas

Urządzenia zainsta-lowane w biurze,

odgłosy dochodzące z zewnątrz, hałas

spowodowany przez silnik własnego

samochodu i inne pojazdy w trakcie podróży służbowej

Napięcie nerwo-we, zmęczenie

psychiczne S S S

Dążenie, by nie kumulowała się praca wszystkich „głośnych” urządzeń,

ograniczenie hałasu – gdy to konieczne – do-chodzącego z ulicy, dbanie o to, by natężenie

hałasu w środowisku pracy biurowej było zgodne z normami, dbanie o to, by używany

samochód był sprawny technicznie

M M M

9.

Obciążenie emo-cjonalne(stres)

Obawa przed nie-zadowoleniem kie-rownictwa zakładu,

negocjacje i utarczki z klientami

Nerwice, bezsen-ność, choroby serca i układu pokarmowego

S S S

Zapewnienie przez kierownictwo właściwej atmosfery w pracy, częste życzliwe rozmowy

pomiędzy przełożonymi i podwładnymi, zapewnienie przerw w pracy i właściwego

wypoczynku, zgodnie z K.p., spotkania integracyjne

S M M

10.

Ruchome i stałe obiekty

(wypadek komuni-kacyjny)

Podróż służbowa sa-mochodem, podróż środkami komunika-cji miejskiej, przecho-dzenie przez jezdnię

Śmierć, kalectwo,

urazyD S D

Przestrzeganie przepisów o ruchu drogowym, zachowanie szczególnej ostrożności, zacho-

wanie ograniczonego zaufania do innych użytkowników drogi,

dbanie o właściwy stan techniczny używane-go samochodu

D M S

11.Czynniki biolo-giczne – wirusy

chorobowe

Kontakty służbowe z wieloma osoba-mi, narażenie na zmienne warunki

atmosferyczne

Choroby układu oddechowego, przeziębienia

S S S

Poddawanie się szczepieniom ochronnym, przestrzeganie badań profilaktycznych, sto-

sowanie ubioru odpowiedniego do warunków pogodowych

S M M

12.

Niewłaściwe warunki mikro-

klimatyczne w pomieszczeniu pracy biurowej lub

w samochodzie

Temperatura przekraczająca

zakres ustalony dla komfortu cieplnego,

nieodpowiednia wilgotność, zła wen-

tylacja

Przeziębienia lub przegrzania, choroby układu oddechowego

S S S

Dostosowanie mikroklimatu do subiektywne-go odczucia komfortu cieplnego, zależnego nie tylko od temperatury i wilgotności, ale

i od sposobu ubierania się i cech osobowych pracowników, zapewnienie właściwej tempe-ratury i wentylacji w samochodzie w czasie

podróży

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

101

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PRZEDSTAWICIELA HANDLOWEGO WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła za-grożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz bu-

dynku lub powierzchnie na zewnątrz i w miejscu

dojścia do klienta

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Utrzymywanie porządku w pomieszczeniu i na drogach komunikacji wewnętrznej, stosowanie odpowiedniego obuwia, zachowanie szczegól-

nej ostrożności

3 6 3

54

mał

e

2.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Złamania kończyn,

uszkodzenia kręgosłupa, potłuczenia,

urazy

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Stosowanie przez pracownika odpowiedniego obuwia, zachowanie ostrożności przy wcho-dzeniu i schodzeniu ze schodów, stosowanie zabezpieczeń antypoślizgowych na schodach

zewnętrznych

3 6 3

54

mał

e

3.

Ograniczone przestrzenie

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przejścia, źle ustawione stoły

i sprzęt itp. wewnątrz pomieszczeń

Potłuczenia 1 6 6

36

mał

e Dbanie o porządek, właściwa organizacja poszczególnych stanowisk w pomieszczeniu,

zachowanie ostrożności1 6 3

18

b. m

ałe

4.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne(przeciążenie

narządu ruchu wskutek wymu-szonej pozycji

ciała)

Długotrwała praca przy komputerze, długotrwa-łe prowadzenie pojazdu

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa

i stawów

7 6 62

52

duż

e Stosowanie przerw w pracy, okresowa zmiana rodzaju zajęć, ergonomiczne stanowisko pracy biurowej, zgodne z przepisami, ergonomicznie

urządzone wnętrze samochodu

3 6 3

54

mał

e

5.

Nieodpowiednie oświetlenie

(przeciążenie narządu wzroku)

Zbyt intensywna praca przy komputerze, złe

oświetlenie, wielogodzinne prowa-

dzenie samochodu

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienie7 6 6

25

2 d

uże

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej doty-czącej m.in. ustawienia monitora, właściwego oświetlenia itd., stosowanie przerw w pracy, czasowa zmiana rodzaju zajęć, stosowanie

odpowiednich przerw w trakcie długotrwałego prowadzenia pojazdu

3 6 3

54

mał

e

6.

Prąd elektryczny(porażenie prą-dem elektrycz-

nym)

Przetarte przewody zasilające urządzenia elektryczne, przebicie

elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwej ochrony przeciwpo-rażeniowej w zakładzie (m.in. wyłączników

różnicowo-prądowych), okresowa kontrola in-stalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń elektrycznych

3 6 1

18

b. m

ałe

7. Pożar

Duże ilości dokumen-tów, zwarcie instalacji

elektrycznej, nieostroż-ne obchodzenie się z otwartym ogniem,

niesprawna instalacja w samochodzie

Śmierć, popa-rzenia 15 6 3

27

0 d

uże Przestrzeganie instrukcji ppoż., właściwe

zabezpieczenie w sprzęt przeciwpożarowy – zgodnie z przepisami, dbanie o systematycz-ne przeglądy samochodu i sprawność instalacji

elektrycznej

3 6 1

18 b

. mał

e

8. Hałas

Urządzenia zainstalo-wane w biurze, odgłosy dochodzące z zewnątrz,

hałas spowodowany przez silnik własnego samochodu i inne po-

jazdy w trakcie podróży służbowej

Napięcie nerwo-we, zmęczenie

psychiczne 3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Dążenie, by nie kumulowała się praca wszyst-kich „głośnych” urządzeń,

ograniczenie hałasu – gdy to konieczne – do-chodzącego z ulicy, dbanie o to, by natężenie

hałasu w środowisku pracy biurowej było zgodne z normami, dbanie o to, by używany

samochód był sprawny technicznie

3 6 3

54

mał

e

9.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Obawa przed niezado-woleniem kierownictwa

zakładu, negocjacje i utarczki z klientami

Nerwice, bezsenność,

choroby serca i układu pokar-

mowego

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Zapewnienie przez kierownictwo właściwej atmosfery w pracy, częste życzliwe rozmowy

pomiędzy przełożonymi i podwładnymi, zapew-nienie przerw w pracy i właściwego wypoczyn-

ku, zgodnie z K.p., spotkania integracyjne

3 6 3

54

mał

e

10.

Ruchome i stałe obiekty

(wypadek komuni-kacyjny)

Podróż służbowa samochodem, podróż środkami komunikacji

miejskiej, przechodzenie przez jezdnię

Śmierć, kalec-two,

urazy15 6 6

54

0 b

. duż

e Przestrzeganie przepisów o ruchu drogo-wym, zachowanie szczególnej ostrożności,

zachowanie ograniczonego zaufania do innych użytkowników drogi,

dbanie o właściwy stan techniczny używanego samochodu

7 6 3

12

6 ś

redn

ie

11.Czynniki biolo-giczne – wirusy

chorobowe

Kontakty służbowe z wieloma osobami,

narażenie na zmienne warunki atmosferyczne

Choroby układu oddechowego, przeziębienia

3 6 6

108

śred

nie

Poddawanie się szczepieniom ochronnym, Przestrzeganie badań profilaktycznych, sto-

sowanie ubioru odpowiedniego do warunków pogodowych

3 6 3

54

mał

e

12.

Niewłaściwe warunki mikro-

klimatyczne w pomieszczeniu pracy biurowej lub

w samochodzie

Temperatura przekra-czająca zakres ustalony dla komfortu cieplnego, nieodpowiednia wilgot-

ność, zła wentylacja

Przeziębienia lub przegrzania, choroby układu oddechowego

3 6 6

10

8 ś

redn

ie Dostosowanie mikroklimatu do subiektywnego odczucia komfortu cieplnego, zależnego nie tylko od temperatury i wilgotności, ale i od

sposobu ubierania się i cech osobowych pra-cowników, zapewnienie właściwej temperatury i wentylacji w samochodzie w czasie podróży

3 6 3

54

mał

e

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

102

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA NAUCZYCIELA CHEMII WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skutki

zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz

laboratorium i w sali lekcyjnej oraz w są-

siednich pomieszcze-niach i na korytarzach

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

S S S

Utrzymywanie porządku, natychmiastowe usuwanie rozlanych cieczy z podłogi, stoso-wanie odpowiedniego obuwia, zapewnienie

właściwego oświetlenia

S M M

2.

Ograniczone prze-strzenie

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione

stoły i sprzęt w klasie i w laboratorium

Potłuczenia S S S Zapewnienie prawidłowej, niekolizyjnej orga-nizacji stanowisk pracy, dbałość o porządek S M M

3.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Potłuczenia, złamania

kończyn, urazy wewnętrzne

S S SZachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie odpowiedniego obuwia o podeszwie

antypoślizgowejS M M

4.

Wysoka tempe-ratura, gorące powierzchnie

(oparzenia ter-miczne i chemicz-

ne)

Urządzenia stosowa-ne do wyjaławiania: autoklawy, aparaty

Kocha

Rany oparze-niowe D S D

Stosowanie się do zaleceń instrukcji stanowiskowej, zachowanie szczególnej

ostrożności podczas prac laboratoryjnych, w razie oparzenia termicznego stosowanie

się do zalecanych procedur, stosowanie się do zaleceń instrukcji stanowiskowej,

zachowanie szczególnej ostrożności, w razie oparzenia chemicznego stosowanie się do

zalecanych procedur, stosowanie środ-ków ochrony indywidualnej, m.in. rękawic

i okularów ochronnych, kontrolowanie stanu sprzętu – szczególnie szklanego

S S S

5.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Zły stan przewodów elektrycznych, prze-bicie elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć D S D

Kontrolowanie stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwych ochron przeciwpo-

rażeniowych w zakładzie (m.in. wyłączników różnicowo-prądowych), okresowe kontrolo-

wanie instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń

elektrycznych

D M S

6. Ostre przedmioty Stłuczony sprzęt laboratoryjny Rany cięte S S S

Zachowanie szczególnej ostrożności podczas pracy, a także podczas uprzątania stłuczonego szkła laboratoryjnego, w razie skaleczenia zdezynfekowanie rany i założe-

nie jałowego opatrunku

S M M

7. Czynniki chemicz-ne – trujące, żrące

Spożycie szkodliwych substancji, wdycha-nie szkodliwych par

i gazów

Choroby układu pokarmowego i oddechowego

D S D

Noszenie maski z pochłaniaczem podczas prac ze szkodliwymi gazami i parami,

wykonywanie pracy z rozpuszczalnikami pod wyciągiem, zakładanie rękawic ochronnych

podczas prac z substancjami niebezpieczny-mi, niespożywanie posiłków w laboratorium

S S S

8. Pożar, wybuch

Praca z substancjami łatwo palnymi i wybu-chowymi, gromadze-

nie się w pomieszcze-niu gazów oraz par

łatwo palnych

Śmierć, kalec-two, poparzenia D D D

Ścisłe stosowanie się do zaleceń instruk-cji stanowiskowej, przeprowadzanie pod wyciągiem pracy z substancjami łatwo

palnymi, dokonywanie ogrzewania cieczy łatwo palnych tylko za pośrednictwem łaźni, utrzymywanie palników w czystości i porząd-ku, stosowanie środków ochrony indywidu-alnej, umieszczenie butli z gazami z dala

od źródeł ciepła, na miejscu umieszczenie sprzętu gaśniczego i właściwie wyposażonej

apteczki pierwszej pomocy

S S S

9.

Nadmierny wysiłek głosowy

(przeciążenie strun głosowych)

Prowadzenie lekcji Choroby narządu głosu D D D Stosowanie metod aktywizujących młodzież

kosztem metod podających S M M

10. Agresja osób Pobudzeni nerwowo rodzice lub młodzież Urazy ciała S S S Szkolenia z zakresu psychologii zachowań

i samokształcenie w tym zakresie S M M

11.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Ciągła koncentracja uwagi, uspokajanie młodzieży nadpobu-dliwej, przeszkadza-

jącej na lekcjach, konflikty między-ludzkie, nadmiar

obowiązków, m.in. dotyczących uzupeł-nienia dokumentacji

pedagogicznej

Nerwice, choro-by ogólnoustro-

jowe D D DSzkolenia i samokształcenie pedagogiczne,

umiejętne rozplanowanie zajęć dodatko-wych, asertywność

S S S

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

103

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA NAUCZYCIELA CHEMII WEDŁUG METODY RISK SCORE

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skut-ki zagrożenia

Przed korektąŚrodki profilaktyczne

Po korekcie Uwagio reali-zacji

zadańS* E* P* R* S* E* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest

możliwy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz

laboratorium i w sali lekcyjnej oraz w sąsied-nich pomieszczeniach

i na korytarzach

Potłuczenia,złamania koń-

czyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

3 6 6

10

8 ś

redn

ie

Utrzymywanie porządku, natychmiastowe usuwanie rozlanych cieczy z podłogi, stoso-wanie odpowiedniego obuwia, zapewnienie

właściwego oświetlenia

3 6 3

54

mał

e

2.

Ograniczone przestreznie

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione

stoły i sprzęt w klasie i w laboratorium

Potłuczenia 3 6 3

10

8 ś

redn

ie

Zapewnienie prawidłowej, niekolizyjnej orga-nizacj stanowisk pracy, dbałość o porządek 3 6 3

54

mał

e

3.

Różnica pozio-mów

(upadek na niższy poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Potłuczenia, złamania koń-

czyn, urazy wewnętrzne

7 6 6

25

2 d

uże

Zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie odpowiedniego obuwia o podeszwie

antypoślizgowej7 6 1

42

mał

e

4.

Wysoka tempe-ratura, gorące powierzchnie

(oparzenia termiczne i che-

miczne)

Urządzenia stosowane do wyjaławiania: auto-klawy, aparaty Kocha

Rany oparze-niowe 7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie się do zaleceń instrukcji stanowiskowej, zachowanie szczególnej

ostrożności podczas prac laboratoryjnych, w razie oparzenia termicznego stosowanie

się do zalecanych procedur, stosowanie się do zaleceń instrukcji stanowiskowej,

zachowanie szczególnej ostrożności, w razie oparzenia chemicznego stosowanie się do

zalecanych procedur, stosowanie środ-ków ochrony indywidualnej, m.in. rękawic

i okularów ochronnych, kontrolowanie stanu sprzętu – szczególnie szklanego

3 6 3

54

mał

e

5.

Prąd elektryczny(porażenie prą-dem elektrycz-

nym)

Zły stan przewodów elektrycznych, przebicie elektryczne do obudo-

wy urządzenia

Śmierć 15 6 3

27

0 d

uże

Kontrolowanie stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwych ochron przeciwpo-

rażeniowych w zakładzie (m.in. wyłączników różnicowo-prądowych), okresowe kontrolo-

wanie instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń

elektrycznych

7 6 1

42

mał

e

6. Ostre przedmioty Stłuczony sprzęt labo-ratoryjny Rany cięte 3 6 6

10

8 ś

redn

ie Zachowanie szczególnej ostrożności podczas pracy, a także podczas uprzątania stłuczonego szkła laboratoryjnego, w razie skaleczenia zdezynfekowanie rany i założe-

nie jałowego opatrunku

3 6 3

54

mał

e

7.Czynniki che-

miczne – trują-ce, żrące

Spożycie szkodliwych substancji, wdychanie

szkodliwych par i gazów

Choroby układu

pokarmowego i oddecho-

wego

7 6 6

25

2 d

uże

Przy pracach ze szkodliwymi gazami i parami noszenie maski z pochłaniaczem,

wykonywanie pracy z rozpuszczalnikami pod wyciągiem, zakładanie rękawic ochronnych

podczas prac z substancjami niebezpieczny-mi, niespożywanie posiłków w laboratorium

3 6 3

54

mał

e

8. Pożar, wybuch

Praca z substancjami łatwo palnymi i wybu-

chowymi, gromadzenie się w pomieszczeniu gazów oraz par łatwo

palnych

Śmierć, kalectwo,

poparzenia15 6 3

27

0 d

uże

Ścisłe stosowanie się do zaleceń instrukcji sta-nowiskowej, wykonywanie pracy z substancja-mi łatwo palnymi pod wyciągiem, ogrzewanie cieczy łatwo palnych tylko za pośrednictwem łaźni, utrzymywanie w czystości i porządku

palników, stosowanie środków ochrony indy-widualnej, umieszczenie butli z gazami z dala

od źródeł ciepła, na miejscu umieszczenie sprzętu gaśniczego i właściwie wyposażonej

apteczki pierwszej pomocy

7 6 1

42

mał

e

9.

Nadmierny wysi-łek głosowy

(przeciążenie strun głosowych)

Prowadzenie lekcji Choroby na-rządu głosu 7 6 6

25

2 d

uże

Stosowanie metod aktywizujących młodzież kosztem metod podających 3 6 3

54

mał

e

10. Agresja osób Pobudzeni nerwowo

rodzice lub młodzież Urazy ciała 3 6 6

108

śred

nie

Szkolenia z zakresu psychologii zachowań i samokształcenie w tym zakresie 3 6 1

18 b

. mał

e

11Obciążenie

emocjonalne(stres)

Ciągła koncentracja uwa-gi, uspokajanie młodzieży nadpobudliwej, przeszka-

dzającej na lekcjach, konflikty międzyludzkie, nadmiar obowiązków, m.in. dotyczących uzu-pełnienia dokumentacji

pedagogicznej

Nerwice, choroby ogól-noustrojowe

7 6 6

25

2 d

uże

Szkolenia i samokształcenie pedagogiczne, umiejętne rozplanowania zajęć dodatko-

wych, asertywność7 6 3

12

6 ś

redn

ie

* S – skutki, E – ekspozycja P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

104

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA ŻOŁNIERZA ZASADNICZEJ SŁUŻBY ZAWODOWEJ WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skutki

zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne powierzchnie w po-mieszczeniach i na

placach ćwiczeń

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne

D D D Stosowanie prawidłowo dobranego obuwia, zachowanie szczególnej ostrożności D M S

2.

Poruszające się mechanizmy i inne

obiekty(uderzenie, potrą-

cenie)

Jazda w transporte-rze opancerzonym, przemieszczające

się pojazdy w trakcie ćwiczeń

Śmierć, urazy ciała D S D

Zachowanie szczególnej uwagi, właściwe szkolenie, bezwzględne używanie hełmu

w trakcie ćwiczeń D M S

3.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach,

ćwiczenia sprawno-ściowe na wysokości,

pokonywanie prze-szkód terenowych

Potłuczenia, złamania

kończyn, urazy wewnętrzne

D D D

Zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie odpowiedniego obuwia,

przestrzeganie instrukcji oraz odpowiednich procedur

D M S

4. Broń(postrzelenie)

Konserwacja broni, ćwiczenia na strzel-

nicyŚmierć D S D Właściwe szkolenie, przestrzeganie procedur D M S

5.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Zły stan przewodów elektrycznych, prze-bicie elektryczne do obudowy urządzenia, uszkodzony osprzęt

elektryczny

Śmierć D M S

Kontrolowanie stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwych ochron przeciw-

porażeniowych, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń elektrycznych

M M M

6. HałasĆwiczenia na

strzelnicy, pojazdy mechaniczne

Ubytek słuchu, nerwice S S S Przestrzeganie procedur, stosowanie, w razie

konieczności, ochronników słuchu M M M

7.Elementy

ostre i chropowa-te, ziemia

Ćwiczenia poloweRany cięte

i kłute, otarcie naskórka, tężec

D D D

Przestrzeganie procedur, stosowanie wymaganego wyposażenia, w tym rękawic, zapewnienie skutecznej pomocy medycznej w razie zakażenia spowodowanego zanie-

czyszczeniem rany

S S S

8.

Obciążenie fizycz-ne – kinetyczne

(przeciążenie układu kostno-sta-

wowego)

Przenoszenie zbyt dużych ładunków,

ćwiczenia sprawno-ściowe

Urazy stawów i kręgosłupa D S D Przestrzeganie norm transportu indywidual-

nego, właściwie prowadzone szkolenie M M M

9. Pożar Zaprószenie ognia,

np. przez niedopałek papierosa

Śmier, popa-rzenia D S D Przestrzeganie procedur, palenie papierosów

w miejscach wydzielonych M M M

10. Wybuch Ćwiczenia polowe Śmierć D S D Przestrzeganie procedur, zachowanie szcze-gólnej ostrożności M M M

11.

Ruchome i stałe obiekty

(wypadek komuni-kacyjny)

Jazda w samocho-dach i transporte-

rachUrazy ciała D S D

Przestrzeganie przez kierowcę przepisów ruchu drogowego, w tym zasad ograniczo-nego zaufania i zachowania szczególnej

ostrożności

D M S

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

105

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA ŻOŁNIERZA ZASADNICZEJ SŁUŻBY ZAWODOWEJ WEDŁUG METODY MIL STD 82 – „VADEMECUM BEZPIECZEŃSTWA”

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skutki

zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne powierzchnie w po-mieszczeniach i na

placach ćwiczeń

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne

D D

D 1

B Stosowanie prawidłowo dobranego obuwia, zachowanie szczególnej ostrożności D M

S 1

D

2.

Poruszające się mechanizmy i inne

obiekty(uderzenie, potrą-

cenie)

Jazda w transporte-rze opancerzonym, przemieszczające

się pojazdy w trakcie ćwiczeń

Śmierć, urazy ciała D D

D 1

B Zachowanie szczególnej uwagi, właściwe szkolenie, bezwzględne używanie hełmu

w trakcie ćwiczeń D M

S 1

D

3.Różnica poziomów(upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach,

ćwiczenia sprawno-ściowe na wysokości,

pokonywanie prze-szkód terenowych

Potłuczenia, złamania

kończyn, urazy wewnętrzne

D D

D 1

B

Zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie odpowiedniego obuwia,

przestrzeganie instrukcji oraz odpowiednich procedur

D M

S 1

D

4. Broń(postrzelenie)

Konserwacja broni, ćwiczenia na strzel-

nicyŚmierć D S

D 1

C

Właściwe szkolenie, przestrzeganie procedur D M

S 1

D

5.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Zły stan przewodów elektrycznych, prze-bicie elektryczne do obudowy urządzenia, uszkodzony osprzęt

elektryczny

Śmierć D M

S 1

D

Kontrolowanie stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwych ochron przeciw-

porażeniowych, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń elektrycznych

M BM

M 3

D

6. HałasĆwiczenia na

strzelnic, pojazdy mechaniczne

Ubytek słuchu, nerwice S S

S 2

C Przestrzeganie procedur, stosowanie – w ra-zie konieczności – ochronników słuchu M M

M 3

D

7.Elementy

ostre i chropowa-te, ziemia

Ćwiczenia poloweRany cięte

i kłute, otarcie naskórka, tężec

D D

D 1

B

Przestrzeganie procedur, stosowanie wymaganego wyposażenia, w tym rękawic, zapewnienie skutecznej pomocy medycznej w razie zakażenia spowodowanego zanie-

czyszczeniem rany

S S

S 2

C

8.

Obciążenie fizycz-ne – kinetyczne

(przeciążenie układu kostno-sta-

wowego)

Przenoszenie zbyt dużych ładunków,

ćwiczenia sprawno-ściowe

Urazy stawów i kręgosłupa D D

D 1

B Przestrzeganie norm transportu indywidual-nego, właściwie prowadzone szkolenie S S

S 2

C

9. Pożar Zaprószenie ognia,

np. przez niedopałek papierosa

Śmierć, popa-rzenia D D

D 1

B Przestrzeganie procedur, palenie papierosów w miejscach wydzielonych M M

M 3

D

10. Wybuch Ćwiczenia polowe Śmierć D S

D 1

C Przestrzeganie procedur, zachowanie szcze-gólnej ostrożności M M

M 3

D

11.

Ruchome i stałe obiekty

(wypadek komuni-kacyjny)

Jazda w samocho-dach i transporte-

rachUrazy ciała D S

D 1

C

Przestrzeganie przez kierowcę przepisów ruchu drogowego, w tym zasad ograniczo-nego zaufania i zachowania szczególnej

ostrożności

D M

S 1

D

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

106

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA MALARZA BUDOWLANEGO WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie, mokre i nie-równe powierzchnie

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika obuwia z antypoślizgową podeszwą, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w jego oto-czeniu, zachowanie szczególnej ostrożności

w trakcie wykonywania prac

S M M

2.

Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Praca na drabinach i zwyżkach, nieza-

bezpieczone otwory konstrukcyjne w bu-dowanym obiekcie

Śmierć, kalectwo D S D

Używanie sprawnych technicznie drabin i zwyżek, w razie potrzeby stosowanie sprzę-

tu przewidzianego do prac na wysokości, zabezpieczenie otworów konstrukcyjnych

budynku w trakcie wykonywania prac

S M M

3. Pyły, odpryski materiału

Szlifowanie ścian i sufitów

Choroby narządu wzroku, choroby układu oddecho-

wego

D D DStosowanie okularów ochronnych i środków ochrony układu oddechowego (półmasek), dbanie o dobrą wentylację w miejscu pracy

M S M

4.

Obciążenie fizyczne pracą – dynamiczne

i statyczne(przeciążenie

układu kostno-sta-wowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów,

praca w wymuszonej pozycji ciała

Uszkodzenia stawów lub kręgosłupa, przepuklina, dolegliwości

bólowe

D D D

Przestrzeganie norm podnoszenia i prze-noszenia ładunków, stosowanie sprzętu

pomocniczego, stosowanie odpowiednich drabin i zwyżek

M S M

5.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Uszkodzone gniazda wtykowe, uszkodzo-ne przewody, prze-

bicie elektryczne do obudowy urządzeń

Śmierć D S D

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów doprowadzających prąd oraz sprawdzanie

stanu osprzętu elektrycznego, systematycz-na kontrola zabezpieczeń antyporażenio-

wych

M M M

6. Nieodpowiednie oświetlenie

Źle dobrane punkty świetlne w miejscu wykonywania prac

Urazy ciała w trakcie wyko-nywania pracy

przy słabym oświetleniu, osłabienie

wzroku

S S SDostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy – dotyczy

to szczególnie oświetlenia miejscowegoS M M

7.

Czynniki chemicz-ne – oparzenio-we, uczulające,

drażniące

Kleje, cement, wapno, farby, lakiery,

rozpuszczalniki

Zatrucia, rany oparzeniowe oraz uczule-

niowe

D S D

Przestrzeganie przyjętych procedur i zasad bezpieczeństwa, stosowanie właściwie

dobranych środków ochrony indywidualnej, w tym: obuwia, rękawic, okularów ochron-

nych

M M M

8. Pożar Farby, lakiery, roz-puszczalniki Oparzenia D M S

Przestrzeganie przyjętych procedur, w szcze-gólności zakazu używania otwartego ognia

w trakcie prac zagrożonych pożarem M M M

9.

Zmienne warunki atmosferyczne

i mikroklimatycz-ne w środowisku

pracy

Praca w różnych porach roku, we-

wnątrz i na zewnątrz obiektów, zmiany

temperatury, wilgot-ności i przeciągi

Przeziębienia S S S

Stosowanie przez pracowników prawidło-wo dobranego do warunków otoczenia

ubrania roboczego, dążenie do zapewnienia – w miarę możliwości – komfortu cieplnego

w miejscu pracy

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

107

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA MALARZA BUDOWLANEGO

WEDŁUG METODY MIL STD 82 – „VADEMECUM BEZPIECZEŃSTWA”

Lp. Zagrożenie Źródło zagrożeniaMożliwe skutki

zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie, mokre i nie-równe powierzchnie

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S

S 2

C

Stosowanie przez pracownika obuwia z antypoślizgową podeszwą, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w jego oto-czeniu, zachowanie szczególnej ostrożności

w trakcie wykonywania prac

S M

S 2

D

2.

Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Praca na drabinach i zwyżkach, nieza-

bezpieczone otwory konstrukcyjne w bu-dowanym obiekcie

Śmierć, kalectwo D S

D 1

C

Używanie sprawnych technicznie drabin i zwyżek, w razie potrzeby stosowanie sprzę-

tu przewidzianego do prac na wysokości, zabezpieczenie otworów konstrukcyjnych

budynku w trakcie wykonywania prac

S M

S 2

D

3. Pyły, odpryski materiału

Szlifowanie ścian i sufitów

Choroby narządu wzroku, choroby układu oddecho-

wego

D D

D 1

B Stosowanie okularów ochronnych i środków ochrony układu oddechowego (półmasek), dbanie o dobrą wentylację w miejscu pracy

M S

S 3

C

4.

Obciążenie fizyczne pracą – dynamiczne

i statyczne(przeciążenie

układu kostno-sta-wowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów,

praca w wymuszonej pozycji ciała

Uszkodzenia stawów lub kręgosłupa, przepuklina, dolegliwości

bólowe

D D

D 1

B

Przestrzeganie norm podnoszenia i prze-noszenia ładunków, stosowanie sprzętu

pomocniczego, stosowanie odpowiednich drabin i zwyżek

M S

S 3

C

5.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Uszkodzone gniazda wtykowe, uszkodzo-ne przewody, prze-

bicie elektryczne do obudowy urządzeń

Śmierć D S

D 1

C

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów doprowadzających prąd oraz sprawdzanie

stanu osprzętu elektrycznego, systematyczna kontrola zabezpieczeń antyporażeniowych

M M

M 3

D6. Nieodpowiednie

oświetlenie

Źle dobrane punkty świetlne w miejscu wykonywania prac

Urazy ciała w trakcie wyko-nywania pracy

przy słabym oświetleniu, osłabienie

wzroku

S S

S 2

C Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-nia do rodzaju wykonywanej pracy – dotyczy

to szczególnie oświetlenia miejscowegoS M

S 2

D

7.

Czynniki chemicz-ne – oparzenio-we, uczulające,

drażniące

Kleje, cement, wapno, farby, lakiery,

rozpuszczalniki

Zatrucia, rany oparzeniowe oraz uczule-

niowe

D S

D 1

C

Przestrzeganie przyjętych procedur i zasad bezpieczeństwa, stosowanie właściwie dobra-nych środków ochrony indywidualnej, w tym:

obuwia, rękawic, okularów ochronnych

M M

M 3

D

8. Pożar Farby, lakiery, roz-puszczalniki Oparzenia D M

S 1

D Przestrzeganie przyjętych procedur, w szcze-gólności zakazu używania otwartego ognia

w trakcie prac zagrożonych pożarem M M

M 3

D

9.

Zmienne warunki atmosferyczne

i mikroklimatycz-ne w środowisku

pracy

Praca w różnych porach roku, we-

wnątrz i na zewnątrz obiektów, zmiany

temperatury, wilgot-ności i przeciągi

Przeziębienia S S

S 2

C

Stosowanie przez pracowników prawidło-wo dobranego do warunków otoczenia

ubrania roboczego, dążenie do zapewnienia – w miarę możliwości – komfortu cieplnego

w miejscu pracy

S M

S 2

D

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

108

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA DEKARZA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Praca na wysokości – dachu, rusztowa-niu, drabinie, wcho-dzenie i schodzenie z miejsc położonych

na wysokości

Śmierć, ciężkie obrażenia ciała D D D

Właściwe przeszkolenie pracowników i stały nadzór nad nimi, organizowanie pracy na

wysokości zgodnie z przyjętymi procedurami, stosowanie sprawnych technicznie drabin i rusztowań, stosowanie sprzętu ochrony

indywidualnej, przeznaczonego do pracy na wysokości

D M S

2.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S SUtrzymywanie porządku na terenie wykony-wania prac, stosowanie przez pracownika

odpowiedniego obuwiaS M M

3. Ruchome przed-mioty i obiekty

Spadające elementy dachu, gruz, mate-

riały budowlane, na-rzędzia, przemiesz-czające się pojazdy samochodowe lub

maszyny budowlane

Śmierć, kalectwo D D D

Zachowanie szczególnej ostrożności, bez-warunkowe stosowanie hełmu ochronnego, prawidłowa organizacja prac i zachowanie

porządku

S S S

4. Ostre elementy i powierzchnie

Materiały budowla-ne, w tym dachówki

i blachy Rany cięte i kłute S D D

Stosowanie środków ochrony osobistej, w tym rękawic ochronnych, zachowanie

uwagiM M M

5. Hałas i wibracje

Sprzęt mechaniczny używany podczas prac – wiertarki, młoty wibracyjne,

pilarki

Uszkodzenia słuchu, choroba

wibracyjnaS D D

Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń, używanie – w razie potrzeby – ochronników

słuchu M S M

6. Zmienne warunki atmosferyczne

Zbyt intensywne promieniowanie

słoneczne, opady deszczu, wiatr

Uszkodzenia skóry i wzroku, udar słoneczny, przeziębienia

i choroby układu oddechowego

S S SOdpowiedni dobór ubrania roboczego

i ochron osobistych, w tym okularów ochron-nych

M S M

7. Pożar, wybuch

Urządzenia zasilane gazem, stosowane do podgrzewania masy bitumicznej,

butle gazowe

Śmierć, kalectwo D S D

Przestrzeganie przyjętych procedur bezpie-czeństwa, systematyczna kontrola i przegląd stosowanych urządzeń gazowych, zachowa-

nie szczególnej ostrożności

S M M

8.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Uszkodzenie izolacji przewodów wiodą-cych prąd, kontakt

z metalowymi obudowami urządzeń

i elektronarzędzi, które mogą być pod napięciem, kontakt z energetyczną linią

napowietrzną

Śmierć D S D

Stosowanie zabezpieczeń antyporażenio-wych i kontrola ich stanu technicznego,

systematyczne przeglądy stosowanych urzą-dzeń i elektronarzędzi, stosowanie zasilania

napięciem bezpiecznym 24 V w miejscu wystąpienia szczególnych zagrożeń, wyzna-czenie strefy niebezpiecznej w pobliżu linii energetycznej pod napięciem i zakaz pracy

w tej strefie

S M M

9.

Wysoka tempera-tura,

gorące ciała stałe i ciecze, otwarty

ogień

Rozgrzana smoła lub lepik, płomień

palnika

Rany oparze-niowe S S S Zachowanie szczególnej uwagi, stosowanie

odpowiednio dobranych ochron osobistych M M M

10.Czynniki chemicz-ne – trujące, uczu-lające, drażniące

Rozpuszczalniki, preparaty uszczelnia-

jące i ich pary Zatrucia D S D

Przestrzeganie przyjętych zasad bezpie-czeństwa, stosowanie środków ochrony

indywidualnejS M M

11. Pyły (zapylenie)

Wykonywanie prac mechanicznych

– cięcie, wiercenie, szlifowanie płytek

i dachówek, rozbiór-ka pokryć dacho-

wych zawierających azbest

Choroby układu oddechowego D S D Przestrzeganie przyjętych procedur, stosowa-

nie środków ochrony układu oddechowego S M M

12.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne i dynamiczne(przeciążenie

układu kostno-sta-wowego)

Praca w wymuszonej pozycji ciała, pod-noszenie i przeno-

szenie zbyt ciężkich lub nieporęcznych

przedmiotów

Bóle, uszko-dzenie stawów lub kręgosłupa,

wystąpienie przepukliny

S D D

Stosowanie rotacji pracowników przy wykonywaniu uciążliwych robót i odpowied-nich przerw w pracy, przestrzeganie norm

transportu indywidualnego, przestrzeganie ergonomicznych zasad podnoszenia cięża-rów i ich transportu, stosowanie środków

wspomagających transport indywidualny (tj. wózki, taczki)

S S S

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

109

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA DEKARZA WEDŁUG METODY PHA

* S – skutki, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

Lp. Zagrożenie (zdarzenie)

Możliwe źródła zagrożenia

Możliwe skut-ki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktyczne

Po korek-cie

Uwagi o reali-zacji

zadańS* P* R* S* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Praca na wysokości – dachu, rusztowa-niu, drabinie, wcho-dzenie i schodzenie z miejsc położonych

na wysokości

Śmierć, ciężkie obrażenia ciała 4 4

16

D

Właściwe przeszkolenie pracowników i stały nadzór nad nimi, organizowanie pracy na

wysokości zgodnie z przyjętymi procedurami, stosowanie sprawnych technicznie drabin i rusztowań, stosowanie sprzętu ochrony

indywidualnej, przeznaczonego do pracy na wysokości

4 2 8 S

2.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne po-wierzchnie w miejscu

wykonywania prac

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

3 3 9 S

Utrzymywanie porządku na terenie wykony-wania prac, stosowanie przez pracownika

odpowiedniego obuwia3 1 3

M

3. Ruchome przed-mioty i obiekty

Spadające elementy dachu, gruz, mate-

riały budowlane, na-rzędzia, przemiesz-czające się pojazdy samochodowe lub

maszyny budowlane

Śmierć, kalectwo 4 4

16

D

Zachowanie szczególnej ostrożności, bez-warunkowe stosowanie hełmu ochronnego, prawidłowa organizacja prac i zachowanie

porządku

2 3 6 S

4. Ostre elementy i powierzchnie

Materiały budowla-ne, w tym dachówki

i blachy Rany cięte i kłute 3 5

15

D Stosowanie środków ochrony osobistej, w tym rękawic ochronnych, zachowanie

uwagi1 3 3

M

5. Hałas i wibracje

Sprzęt mechaniczny używany podczas prac – wiertarki, młoty wibracyjne,

pilarki

Uszkodzenia słuchu, choroba

wibracyjna 3 5

15

D Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń, używanie – w razie potrzeby – ochronników

słuchu1 3 3

M

6. Zmienne warunki atmosferyczne

Zbyt intensywne promieniowanie

słoneczne, opady deszczu, wiatr

Uszkodzenia skóry i wzroku, udar słoneczny, przeziębienia

i choroby układu oddechowego

2 4 8 S

Odpowiedni dobór ubrania roboczego i ochron osobistych, w tym okularów ochron-

nych 1 3 3

M

7. Pożar, wybuch

Urządzenia zasilane gazem, stosowane do podgrzewania masy bitumicznej,

butle gazowe

Śmierć, kalectwo 5 3

15

D

Przestrzeganie przyjętych procedur bezpie-czeństwa, systematyczna kontrola i przegląd stosowanych urządzeń gazowych, zachowa-

nie szczególnej ostrożności

3 1 3 M

8.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Uszkodzenie izolacji przewodów wiodą-cych prąd, kontakt

z metalowymi obudowami urządzeń

i elektronarzędzi, które mogą być pod napięciem, kontakt z energetyczną linią

napowietrzną

Śmierć 4 3

12

D

Stosowanie zabezpieczeń antyporażenio-wych i kontrola ich stanu technicznego,

systematyczne przeglądy stosowanych urzą-dzeń i elektronarzędzi, stosowanie zasilania

napięciem bezpiecznym 24 V, w miejscu wystąpienia szczególnych zagrożeń, wyzna-czenie strefy niebezpiecznej w pobliżu linii energetycznej pod napięciem i zakaz pracy

w tej strefie

2 1 2 M

9.

Wysoka tempera-tura,

gorące ciała stałe i ciecze, otwarty

ogień

Rozgrzana smoła lub lepik, płomień

palnika

Rany oparze-niowe 3 3 9

S Zachowanie szczególnej uwagi, stosowanie odpowiednio dobranych ochron osobistych 1 2 2

M

10.Czynniki chemicz-ne – trujące, uczu-lające, drażniące

Rozpuszczalniki, preparaty uszczelnia-

jące i ich pary Zatrucia 4 3

12

D Przestrzeganie przyjętych zasad bezpie-czeństwa, stosowanie środków ochrony

indywidualnej 2 1 2

M

11. Pyły (zapylenie)

Wykonywanie prac mechanicznych

– cięcie, wiercenie, szlifowanie płytek

i dachówek, rozbiór-ka pokryć dacho-

wych zawierających azbest

Choroby układu oddechowego 4 3

12

D Przestrzeganie przyjętych procedur, stosowa-nie środków ochrony układu oddechowego 2 1 2

M

12.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne i dynamiczne(przeciążenie

układu kostno-sta-wowego)

Praca w wymuszonej pozycji ciała, pod-noszenie i przeno-

szenie zbyt ciężkich lub nieporęcznych

przedmiotów

Bóle, uszko-dzenie stawów lub kręgosłupa,

wystąpienie przepukliny

3 5

15

D

Stosowanie rotacji pracowników przy wykonywaniu uciążliwych robót i odpowied-nich przerw w pracy, przestrzeganie norm

transportu indywidualnego, przestrzeganie ergonomicznych zasad podnoszenia cięża-rów i ich transportu, stosowanie środków

wspomagających transport indywidualny (tj. wózki, taczki)

2 3 6 S

110

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA SPRZEDAWCY-KASJERA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie podłogi w sklepie i magazy-nie, zatarasowane

przejścia

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S SUtrzymywanie czystości podłóg, stosowa-

nie obuwia antypoślizgowego, zachowanie ostrożności

S M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Układanie towaru na półkach regałów

Złamania kończyn, urazy wewnętrzne,

śmierć

D S DStosowanie sprawnych technicznie drabin

rozstawnych, asekuracja osoby układającej towar na półkach przez drugiego pracownika

S S S

3.

Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

(przeciążenie układu kostno-sta-

wowego)

Przenoszenie zbyt dużych ciężarów

Dolegliwości bólowe, uszko-dzenie stawów i kręgosłupa, przepuklina

D S D

Przestrzeganie norm transportu indywidual-nego, korzystanie z urządzeń pomocniczych (np. wózków ręcznych), stosowanie transpor-

tu zbiorowego

S M M

4.

Ostre przedmioty(zetknięcie się z ostrym przed-

miotem)

Noże, krajalnica elektryczna, opako-

wania towarów

Otarcie naskór-ka, rany cięte,

obcięcie palców dłoni

D D D

Zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie się do ustalonych procedur, używanie popychacza podczas korzystania z krajalnicy,

w razie potrzeby używanie rękawic robo-czych, prawidłowe wyposażenie apteczki

pierwszej pomocy

S S S

5.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Przetarte prze-wody elektryczne

uszkodzony osprzęt (gniazdka, wtyczki), przebicie do obudo-

wy urządzeń

Śmierć D S DStoswanie sprawnych zabezpieczeń antypo-rażeniowych, okresowy przegląd i bieżąca

kontrola stanu instalacji elektrycznejM M M

6.

Nieodpowiednie oświetlenie

(przeciążenie narządu wzroku)

Słabe oświetlenieOsłąbienie wzro-

ku, bóle oczu, łzawienie

S S S

Dbanie o czystość szyb w oknach sklepu, stosowanie prawidłowo dobranych punktów świetlnych, w razie konieczności stosowanie

oświetlenia miejscowego

M M M

7.Przemieszczające

się przedmioty(przygniecenie)

Regały, towar znajdu-jący się na regałach

Uszkodzenia ciała, urazy wewnętrzne

D S D

Prawidłowe mocowanie i ustawienie regałów, oznaczenie dopuszczalnego obciążenia

półek, prawidłowe rozmieszczenie towaru na półkach

S M M

8. Pożar Zaprószenie ognia, niesprawna instala-

cja elektryczna

Śmierć, rany oparzeniowe D S D

Zachowanie ostrożności, nieużywanie otwar-tego ognia w miejscu, gdzie znajdują się

materiały łatwo palne (np. kartony), kontrola sprawności instalacji elektrycznej – w tym osprzętu, zapewnienie sprawnego sprzętu

ppoż.

D M S

9.Agersja osób

(napad rabun-kowy)

Przestępcy Obrażenia ciała, śmierć D S D

Właściwe szkolenie, dotyczące zachowania się pracownika w sytuacjach ekstremalnych,

monitoringD M S

10.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Praca zmianowa, pośpiech, utarczki

z klientami, konflikty międzyludzkie, nad-mierne wymagania

w stosunku do możli-wości pracownika

Nerwice, choro-by ogólnoustro-

jowe D S D

Przestrzeganie norm czasu pracy. Dostoso-wanie wymagań do możliwości psychofizycz-nych pracownika, wyjaśnianie nieporozumień

przez kierownictwo sklepu

D M S

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

111

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PIELĘGNIARKI WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie podłogi

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie obuwia na podeszwie antypoślizgowej,

zapewnienie czystości podłóg – bez plam wody, tłuszczu itp.

M M M

2.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Złamania kończyn, urazy

wewnętrzne S S S Zachowanie szczególnej uwagi M M M

3.

Czynniki biologicz-ne – zagrożenie

mikroorganizmami w wyniku zdarzeń

wypadkowych i potencjalnie wypadkowych

(kontakt z materia-łem biologicznym pochodzącym od

chorego)

Zakłucia, skalecze-nia, inne drogi prze-nikania materiału

biologicznego

Przewlekłe choroby ogólno-

ustrojowe,śmierć

D D D Przestrzeganie procedur ustalonych w jedno-stce leczniczej, w tym rejestracji zakłuć S S S

4.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem)

Urządzenia zasilane energią elektryczną,

przewody dopro-wadzające prąd,

osprzęt elektryczny (gniazda wtykowe,

wtyczki itp.)

Śmierć D S DOkresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, bieżąca kontrola stanu

instalacji elektrycznejM M M

5.

Ograniczone prze-strzenie,

przemieszczające się obiekty (ude-rzenie się o nie-

ruchome obiekty, potrącenie)

Nieprawidłowo roz-mieszczone meble

i łóżka chorych, prze-mieszczanie wózków

z chorymi

Urazy zewnętrz-ne i wewnętrzne S S S Zachowanie szczególnej uwagi, prawidłowe

rozmieszczenie mebli i łóżek w salach M M M

6.

Czynniki biologicz-ne – mikroorga-

nizmy chorobowe przenoszone

drogą kropelkową

Kontakt z dużą ilością osób, głównie

z chorymi pacjen-tami

Choroby dróg oddechowych

i choroby ogólno-ustrojowe

D D D

Stosowanie szczepień ochronnych, prze-strzeganie przyjętych w zakładzie leczniczym

procedur,przestrzeganie badań profilaktycznych

S S S

7.Nieodpowiednie oświetlenie w po-

mieszczeniach

Źle dobrane punkty świetlne

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienieS S S Dbanie o właściwy dobór punktów świetlnych

w oświetleniu ogólnym i miejscowym M M M

8.

Obciążenie fizycz-ne – statyczne i dynamiczne,

przeciążenie ukła-du ruchu (układu mięśniowo-kost-

nego)

Przesuwanie, podno-szenie i przenoszenie

chorych pacjentów

Uszkodzenia stawów i kręgo-

słupa, nade-rwanie mięśni,

wystąpienie przepukliny

D D D

Stosowanie odpowiednich urządzeń do podnoszenia pacjentów i ich transportu,

korzystanie z pomocy drugiej osoby w wymie-nionych czynnościach

S S S

9.Niebezpieczne zachowanie się

pacjenta

Odruchy bezwa-runkowe wywołane

bólem, agresja Urazy ciała S S S

Zachowanie szczególnej uwagi, szkolenie i samokształcenie w zakresie psychologii

zachowań M M M

10.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Widok cierpiacych osób, nadmiar

obowiązków, praca zmianowa,

konflikty między-ludzkie

Nerwice, choro-by ogólnoustro-

jowe D D D

Odpowiednie szkolenie i samokształcenie, przestrzeganie norm czasu pracy, dostoso-

wanie wymagań do możliwości psychofizycz-nych pracowników, łagodzenie konfliktów

przez kierownictwo

S S S

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

112

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA INFORMATYKA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.Obciążenie fizycz-

ne – statyczne

Długotrwała praca przy komputerze, źle zorganizowane stanowisko pracy

Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa

i stawów

S D DStosowanie przerw w pracy, okresowa zmia-na rodzaju zajęć, ergonomiczne stanowisko

pracy zgodne z przepisami S S S

2.Nieodpowiednie

oświetlenieŹle dobrane punkty

świetlne

Osłabienie wzro-ku, bóle oczu,

łzawienieS D D

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej dotyczącej m.in. ustawienia monitora, wła-ściwego oświetlenia itd., stosowanie przerw

w pracy, czasowa zmiana rodzaju zajęć

S S S

3.

Ograniczone prze-strzenie

(uderzenie się o nieruchome przedmioty)

Zatarasowane przej-ścia, źle ustawione

stoły i sprzęt itp.Potłuczenia M D S

Dbanie o porządek, właściwa organizacja poszczególnych stanowisk w pomieszczeniu,

zachowanie ostrożnościM S M

4.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie lub nierówne podłogi wewnątrz lub

powierzchnie na zewnątrz budynku

Potłuczenia,złamania

kończyn, urazy wewnętrzne,

wstrząśnienie mózgu

S S S

Utrzymywanie porządku w pomieszczeniu i na drogach komunikacji wewnętrznej, sto-

sowanie odpowiedniego obuwia, zachowanie szczególnej ostrożności

S M M

5.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Złamania koń-czyn,

uszkodzenia kręgosłupa, po-tłuczenia, urazy

S S S

Stosowanie przez pracownika odpowied-niego obuwia, zachowanie ostrożności przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów, sto-

sowanie mat antypoślizgowych na schodach zewnętrznych

S M M

6.Porażenie prądem

elektrycznym

Przetarte przewody zasilające urządze-

nia elektryczne, prze-bicie elektryczne do obudowy urządzenia

Śmierć D M S

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, okresowa kontrola ochrony przeciwporaże-niowej w zakładzie (wyłączników różnicowo--prądowych), okresowa kontrola instalacji

elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń elektrycznych

M M M

7. Pożar

Duże ilości doku-mentów, zwarcie

instalacji elektrycz-nej, nieostrożne obchodzenie się

z otwartym ogniem

Śmierć, popa-rzenia D M S

Przestrzeganie procedur, przestrzeganie in-strukcji ppoż., nieużywanie otwartego ognia w pomieszczeniu, właściwe zabezpieczenie

pomieszczeń w sprzęt przeciwpożarowy – zgodnie z przepisami

S M M

8. Hałas

Urządzenia zainsta-lowane w biurze,

odgłosy dochodzące z zewnątrz

Napięcie nerwo-we, zmęczenie

psychiczne S S S

Dążenie, by nie kumulowała się praca wszystkich „głośnych” urządzeń,

ograniczenie hałasu – gdy to konieczne – dochodzącego z zewnątrz, dbanie o to, by natężenie hałasu w środowisku pracy biuro-

wej było zgodne z normami

M M M

9.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Obawa przed nie-zadowoleniem kie-rownictwa zakładu,

pośpiech

Nerwice, bezsen-ność, choroby serca i układu pokarmowego

S S S

Zapewnienie przez kierownictwo właściwej atmosfery w pracy, częste życzliwe rozmowy

pomiędzy przełożonymi i podwładnymi, zapewnienie przerw w pracy i właściwego

wypoczynku, zgodnie z K.p.,spotkania integracyjne

S M M

10.Czynniki biologicz-ne – mikroorgani-zmy chorobowe

Kontakty służbowe z wieloma osoba-mi, narażenie na zmienne warunki

atmosferyczne

Choroby układu oddechowego, przeziębienia

S S S

Poddawanie się szczepieniom ochronnym, przestrzeganie badań profilaktycznych, sto-

sowanie ubioru odpowiedniego do warunków pogodowych

S M M

11.Niewłaści-

we warunki mikroklimatyczne

Temperatura w pomieszczeniu przekraczająca

zakres ustalony dla komfortu cieplnego,

nieodpowiednia wilgotność, zła wen-

tylacja

Przeziębienia lub przegrzania, choroby układu oddechowego

S S S

Dostosowanie mikroklimatu do subiektywne-go odczucia komfortu cieplnego, zależnego nie tylko od temperatury i wilgotności, ale

i od sposobu ubierania się i cech osobowych pracowników

S M M

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

113

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA PORTIERA WEDŁUG METODY MIL STD 82 – „VADEMECUM BEZPIECZEŃSTWA”

Lp. Zagrożenie Możliwe źródła zagrożeń

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie przy

wejściu do portierni i na terenie zakładu

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S

S 2

C

Zachowanie szczególnej ostrożności w trak-cie wykonywania prac,

stosowanie przez pracownika obuwia z antypoślizgową podeszwą, utrzymywanie

porządku wokół portierni

S M

S 2

D

2.

Agresja osób(uderzenie lub

postrzelenie przez osoby)

Przestępcy czyhający na mienie zakładu

Śmierć, ciężkie obrażenia ciała D BD

D 1

A

Przestrzeganie procedur, zachowanie szczególnej ostrożności, w czasie obchodów

terenu zakładu korzystanie z pomocy psa obronnego

S S

S 2

C

3. Obciążenie fizycz-ne – dynamiczne

Czynności porząd-kowe, odśnieżanie zimą terenu wokół

portierni

Choroby stawów i kręgosłupa, wystąpienie przepukliny

D MS

1D Przestrzeganie norm transportu indywidual-

nego, używanie właściwie dobranego sprzętu do prac porządkowych

S S

S 2

C

4. PożarNiesprawna insta-lacja elektryczna,

podpalenie

Ciężkie urazy ciała, śmierć D M

S 1

D Zachowanie szczególnej ostrożności, prze-strzeganie procedur, systematyczny przegląd

instalacji elektrycznej S M

S 2

D

5. Ostrza i chropowa-te powierzchnie

Sprzęt używany do prac porządkowych, przenoszone przed-

mioty

Skaleczenia, otarcia naskórka M D

S 3

B Zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie rękawic ochronnych M M

M 3

D6.

Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Przebicie elektryczne do obudowy urzą-

dzeń, przetarcia prze-wodów, uszkodzony

osprzęt (gniazda wtykowe, wtyczki)

Śmierć D S

D 1

C

Systematyczny przegląd instalacji elektrycz-nej, dbanie o właściwy stan przewodów

i osprzętu elektrycznego, stosowanie spraw-nego zabezpieczenia antyporażeniowego

M MM

3D

7.

Poruszające się mechanizmy i inne

obiekty(potrącenie przez ruchome obiekty)

Samochody wjeż-dżające do zakładu

i opuszczające zakład

Ciężkie uszko-dzenia ciała, ura-

zy wewnętrzneD S

D 1

C Zachowanie szczególnej ostrożności, prze-strzeganie procedur M M

M 3

D

8.Różnica poziomów (upadek na niższy

poziom)

Przemieszczanie się po schodach

Ciężkie uszko-dzenia ciała,

wstrząs mózguD M

S 1

D Zachowanie szczególnej ostrożności, stoso-wanie obuwia antypoślizgowego M M

M 3

D

9.Obciążenie emo-

cjonalne(stres)

Obawa przed napa-dem,

długotrwała praca zmianowa

Nerwice, choro-by ogólnoustro-

joweD S

D 1

C Przestrzeganie ustalonych procedur, zain-teresowanie i pomoc udzielana ze strony

kierownictwa firmy S M

S 2

D

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

114

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

DLA STANOWISKA STOLARZA WEDŁUG PN-N 18002:2000

Lp. Zagrożenie(zdarzenie) Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed korektą

Środki profilaktycznePo korekcie Uwagi

o reali-zacji

zadańC* P* R* C* P* R*

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1.

Powierzchnie, na których jest możli-

wy upadek(upadek na tym

samym poziomie)

Śliskie i nierówne powierzchnie w miej-

scu wykonywania prac, zatarasowane

przejścia

Potłuczenia, zła-mania kończyn, zwichnięcia, ura-zy wewnętrzne

S S S

Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia, utrzymywanie porządku na stano-wisku pracy i w jego otoczeniu, zachowanie

szczególnej ostrożności

S M M

2.Nadmierne ob-

ciążenie fizyczne – dynamiczne

Przenoszenie zbyt dużych ładunków – tarcicy, płyt itp.

Urazy kręgosłu-pa i stawów D D D Przestrzeganie norm transportu indywidual-

nego, transport zbiorowy materiałów S M M

3. Ruchome elemen-ty urządzeń

Narzędzia skrawa-jące

Ciężkie urazy ciała – najczę-ściej palców

dłoni

D D D

Zachowanie szczególnej ostrożności, prze-strzeganie instrukcji stanowiskowej, dbanie o to, by maszyny służące do obróbki drewna

miały sprawne urządzenia pomocnicze i zabezpieczenia

S S S

4. Ostre i szorstkie powierzchnie

Transport tarcicy i płyt, wykonywanie operacji ręcznych

przy składaniu i na-prawie mebli oraz stolarki okiennej

Otarcia, skale-czenia S S S

Stosowanie rękawic roboczych w trakcie transportu materiału, stosowanie sprawnych narzędzi ręcznych, zachowanie szczególnej

ostrożności

S M M

5.Czynniki chemicz-ne – trujące, draż-niące i uczulające

Farby, lakiery, roz-puszczalniki Zatrucia, alergie S S S

Przestrzeganie procedur przy stosowaniu środków chemicznych – zgodnie z kartami charakterystyki tych substancji, właściwa

wentylacja stanowiskowa, zachowanie szcze-gólnej ostrożności

S M M

6. Pyły (zapylenie)

Obróbka mechanicz-na drewna

Choroby układu oddechowego, choroby oczu

D S D

Stosowanie sprawnej wentylacji miejscowej, stosowanie właściwych zabezpieczeń – zgod-nie z instrukcją stanowiskową i dokumenta-cją techniczno-ruchową urządzeń, stosowa-

nie ochron osobistych

S S S

7. Nieodpowiednieoświetlenie

Źle dobrane punkty świetlne lub ich

niedostateczna ilość, zapylenie szkieł

punktów świetlnych

Choroby oczu, łzawienie S S S

Właściwy dobór natężenia oświetlenia do rodzaju wykonywanych prac – zgodnie

z normą, systematyczne czyszczenie źródeł światła z pyłu drewna

M M M

8. Hałas Maszyny i urządzenia stosowane na stano-

wisku pracy

Uszczerbek słuchu D D D

Stosowanie sprzętu spełniającego wyma-gania techniczne, rotacja pracowników

podczas wykonywania prac szkodliwych ze względu na hałas, wyposażenie pracowników i stosowanie przez nich ochronników słuchu

S M M

9.Prąd elektryczny(porażenie prą-

dem elektrycznym)

Przebicie elektryczne do obudowy urzą-

dzeń, przetarte prze-wody elektryczne,

uszkodzony osprzęt (gniazda wtykowe

i wtyczki)

Śmierć D M S

Stosowanie sprawnej instalacji antyporaże-niowej, systematyczne przeglądy i kontrola

instalacji elektrycznej, przestrzeganie porządku na stanowisku pracy

M M M

10. Odpryski obrabia-nych materiałów

Obróbka mechanicz-na drewna

Urazy oczu i twarzy D D D Stosowanie ochron osobistych – w tym

okularów i tarcz ochronnych M M M

11.

Ruchome ele-menty maszyn

i urządzeń(pochwycenie

przez mechani-zmy, uderzenie

przez obrabiane przedmioty)

Brak lub niestoso-wanie wymaganych zabezpieczeń, złe

mocowanie obrabia-nych przedmiotów,

niewłaściwe ubranie robocze

Urazy ciała, śmierć D D D

Przestrzeganie instrukcji stanowiskowej i wymaganych procedur, stosowanie dobrze

upiętego ubrania roboczego S S S

* C – ciężkość, P – prawdopodobieństwo, R – ryzyko

Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy

X

116

X.1. UWAGI OGÓLNE

W niniejszej pracy zamieściliśmy informacje dotyczące sposobu przygotowywania instrukcji BHP dla konkretnych stanowisk pracy. O tym, jak przygotować instrukcję BHP, mówią odpowiednie akty prawne.

Art. 2374 Kodeksu pracy zawiera następujące zapisy:– Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowni-

ków z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych prac.

– Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.

– Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpie-czeństwa i higieny pracy. W § 41 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeń-stwa i higieny pracy z dn. 26 września 1997 r. (tekst jednolity Dz.U. nr 169/2003 r., poz. 1650 ze zm.) stwierdza się: 1. Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom

do stałego korzystania aktualne instrukcje bezpie-czeństwa i higieny pracy, dotyczące:

– stosowanych w zakładzie procesów technologicz-nych oraz wykonywania prac związanych z zagro-żeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;

– obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych; – postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdro-

wia i niebezpiecznymi;– udzielania pierwszej pomocy.

2. Instrukcje, o których mowa, powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pra-cowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem

niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych

powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach cha-rakterystyki tych substancji i preparatów.

W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109/1997 r., poz. 704 ze zm. w Dz.U. nr 246/2004 r., poz. 2468 ze zm.) zawarte jest stwier-dzenie (§ 2.1.10.): – Do zakresu działania służby BHP należy opiniowanie

szczegółowych instrukcji dotyczących bezpieczeń-stwa i higieny pracy na poszczególnych stanowi-skach. Za sporządzenie instrukcji bezpieczeństwa i higieny

pracy odpowiedzialny jest więc bezpośrednio pracodaw-ca. Pośrednio jednak za brak takiej instrukcji odpowiada pracownik służby BHP. W myśl wspomnianego Rozporzą-dzenia (§ 2.1.1. i § 2.1.2.) do zakresu działania służby BHP należy bowiem: – przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz prze-

strzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

– bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmie-rzającymi do usuwania tychże zagrożeń.Nie ma przecież co do tego żadnych wątpliwości, że

brak instrukcji BHP ma ujemny wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy i może stanowić jedną z przyczyn organi-zacyjnych zaistnienia wypadku przy pracy.

Przy opracowywaniu instrukcji BHP należy uwzględnić dane przygotowane w celu dokonania oceny ryzyka za-wodowego, w tym m.in. listę stanowisk pracy i czynności wykonywane przez pracownika na danym stanowisku. Wskazane jest także, by w opracowaniu instrukcji brali czynny udział pracownicy obsługujący dane stanowisko. Jest to ważne z dwu względów:1) Pracownik – jako osoba bezpośrednio zaintereso-

wana – potrafi wskazać te zagrożenia, któych osoba postronna może nie zauważyć.

2) Pracownik współuczestniczący w przygotowaniu instrukcji BHP traci automatycznie argument, że do ewentualnego wypadku przy pracy doszło, ponieważ nie miał on możliwości zapoznania się z instrukcją BHP lub instrukcja ta była niekompletna.

Uwaga: Podane tutaj instrukcje należy traktować jako przykładowe

117

Należy dodać, że treści instrukcji stanowiskowych po-winny być na bieżąco uzupełniane – w przypadku zmiany technologii, pojawienia się nowych zagrożeń itp.

Instrukcje podane przez nas w niniejszej publikacji należy traktować jako przykładowe. Mają one tylko przybliżyć sposób ich tworzenia. W tym celu umiesz-czamy poniżej schemat tworzenia instrukcji stanowi-skowej (ogólnej, ramowej). Podkreślamy, że jest to tylko schemat i nie należy traktować go dosłownie! W tworzeniu instrukcji bardzo ważną rolę odgrywają przede wszystkim szczegółowe informacje dotyczące konkretnego stanowiska, a tych nie da się przecież ująć w schemacie.

Podaliśmy – także dla przykładu – instrukcję bezpiecz-nej obsługi betoniarki. Instrukcję bezpiecznej obsługi maszyny czy urządzenia zawsze powinien przygotowywać specjalista z danej branży, przy konsultacji ze służbą BHP. W takiej instrukcji w znacznym stopniu należy skupić się na wymaganiach dokumentacji techniczno-ruchowej. Poniżej podajemy także uwagi dotyczące instrukcji pro-ducenta dotyczącej maszyny lub urządzenia.

Ponieważ, jak wynika z danych GUS-u, najwięcej wy-padków śmiertelnych ma miejsce podczas transportu, w tym także transportu zewnętrznego, przygotowaliśmy również instrukcję dotyczącą bezpiecznej podróży. Oprócz tego w pracy znajduje się „Oświadczenie sprawcy kolizji drogowej”, które może być przydatne w niektórych przy-padkach.

W opracowaniu, wśród innych kart oceny ryzyka, znaj-duje się karta oceny ryzyka zawodowego dla nauczyciela chemii. Tę ocenę uzupełniono tutaj dodatkowo instrukcją bezpieczeństwa dla opiekuna szkolnej wycieczki autoka-rowej. Instrukcja ta może być także przydatna podczas wyjazdów integracyjnych załogi.

Wydaje się, że lepszy efekt można osiągnąć wtedy, gdy w instrukcji BHP zwracamy się osobowo do pracow-nika, zamiast – jak to jest najczęściej – bezosobowo. Z psychologicznego punktu widzenia lepszy efekt daje sformułowanie: „Sprawdź”, niż „Należy sprawdzić”. Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy, zawierając najważniejsze wymagania związane z bezpieczeństwem, powinna być ponadto zwięzła i konkretna. Istnieje bo-wiem powiedzenie, że obszerne instrukcje czyta tylko ten, kto je pisze! Wyjątek może stanowić, przytoczona także tutaj, instrukcja dotycząca wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych (dotyczy prac spawalniczych).

X.2.INSTRUKCJA PRODUCENTA

Do maszyn powinna być dołączona instrukcja producenta zawierająca: – informacje zamieszczone w oznaczeniu maszyny; – informacje ułatwiające naprawę i konserwację maszy-

ny, takie jak: adres importera, serwisu;

– przewidywane zastosowanie maszyny;– informacje o stanowisku lub stanowiskach roboczych,

które może zajmować operator;– instrukcje dotyczące bezpiecznego przekazywania do

eksploatacji, użytkowania, przemieszczania maszyny z podaniem jej masy i masy części maszyny, jeżeli mają one być transportowane osobno, montażu i jej demontażu, regulacji, konserwacji, obsługi i napraw;

– informacje o niedopuszczalnych sposobach użytko-wania maszyny;

– wskazówki szkoleniowe;– podstawowe charakterystyki elementów i narzędzi,

które mogą być stosowane w maszynie. Instrukcja powinna być sporządzona przez producenta

lub jego upoważnionego przedstawiciela w jednym z języ-ków państw członkowskich Unii Europejskiej.

Maszyny oddawane do eksploatacji powinny być wyposażone w instrukcję w języku polskim. Tłumaczenie instrukcji na język polski powinno być wykonane albo przez producenta, albo przez jego upoważnionego przed-stawiciela, albo przez osobę wprowadzającą maszynę do obrotu. Do instrukcji powinny być dołączone rysunki i schematy dotyczące uruchamiania, konserwacji, kontro-li, sprawdzania prawidłowości działania maszyny, a także – jeżeli ma to zastosowanie – naprawy maszyny oraz wszelkie istotne zalecenia, w szczególności odnoszące się do bezpieczeństwa.

W niezbędnych przypadkach instrukcja powinna określać wymagania w zakresie instalowania i montażu, zwłaszcza te dotyczące zastosowanych tłumików drgań, rodzaju i masy płyt fundamentowych, mające na celu zmniejszenie hałasu lub drgań.

Instrukcja powinna zawierać informacje dotyczące hałasu emitowanego przez maszynę i podawać war-tości rzeczywiste podanych niżej parametrów albo ich wartości określone w wyniku pomiarów wykonanych na identycznych maszynach. Jeżeli producent przewiduje, że maszyna będzie użytkowana w atmosferze zagrożo-nej wybuchem, instrukcja powinna zawierać wszelkie informacje niezbędne do użytkowania maszyny w takich warunkach.

X.3.INSTRUKCJA OGÓLNA (RAMOWA) BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY NA STANOWISKU (SZKIC, SCHEMAT)

Przed rozpoczęciem pracy1. Musisz posiadać wymagane przeszkolenie zawodowe

i przejść odpowiednie szkolenie w zakresie BHP.2. Musisz posiadać aktualne, wymagane dla danego

stanowiska badania lekarskie.3. Pamiętaj, by być trzeźwym i wypoczętym.4. Wysłuchaj uważnie wskazówek i uwag twojego bez-

pośredniego przełożonego.

118

5. Zdejmij z rąk wszelkie zbędne przedmioty, takie jak biżuteria.

6. Pamiętaj, że pracę musisz podjąć w odpowiednim ubraniu i obuwiu roboczym.

7. Pamiętaj, by przygotować potrzebne ochrony osobiste, narzędzia i materiały.

8. Sprawdź stan techniczny elektronarzędzi i maszyn, w tym osłon i zabezpieczeń.

9. Sprawdź stan techniczny narzędzi ręcznych. 10. Sprawdź działanie maszyn i urządzeń bez obciążenia.11. Przygotuj odpowiednio drogi transportowe, by nie było

na nich przeszkód i nierówności.12. Sprawdź stan i ciągłość przewodów elektrycznych oraz

osprzętu elektrycznego.13. Usuń wszystkie zbędne przedmioty znajdujące się na

stanowisku i upewnij się, czy podłoga wokół stanowi-ska pracy jest sucha i czysta.

14. Upewnij się, czy rozpoczęcie pracy nie spowoduje za-grożeń dla osób przebywających na twoim stanowisku pracy lub w jego bezpośrednim otoczeniu.

15. Włącz wentylację i inne urządzenia gwarantujące bezpieczną pracę.

16. Inne szczegółowe wymagania dotyczące stanowiska pracy (bardzo ważne!)…………………………………..

W czasie pracy1. Ściśle stosuj się do wskazówek twojego bezpośrednie-

go przełożonego, do zaleceń instrukcji stanowiskowej BHP oraz dokumentacji technicznej.

2. Stosuj bezwzględnie wymagane ochrony osobiste (tutaj wymienić ewentualnie, jakie to ochrony).

3. Koncentruj całą swoją uwagę wyłącznie na czynno-ściach wykonywanych i wykonuj zadania z szybkością odpowiadającą naturalnemu rytmowi pracy.

4. Materiały używane podczas procesu pracy składuj w taki sposób, aby nie stwarzały zagrożeń wypadko-wych, a używane narzędzia odkładaj na wyznaczone miejsca.

5. Nie podejmuj żadnych prac, które nie zostały ci zlecone i co do których nie wiesz, że wykonasz je bezpiecznie.

6. Pilnuj, by osoby nieupoważnione nie uruchamiały maszyn i urządzeń oraz nie przeszkadzały w pracy.

7. Podczas przenoszenia materiałów przestrzegaj wyma-ganych norm. Stosuj ochrony osobiste (m.in. rękawice ochronne) i sprzęt pomocniczy w czasie transportu ręcznego. Załadunku wózka lub taczki dokonuj w taki sposób, by zapewnić ich stabilność, przestrzegając przy tym norm dotyczących przewożenia towarów.

8. Przy pracach montażowych i na obrabiarkach noś dokładnie upięte ubranie robocze.

9. Przed uruchomieniem elektronarzędzi co pewien czas sprawdzaj zamocowanie elementów roboczych (tarcz, wierteł) w oprawach i dokręcaj obluzowane uchwyty.

10. Pamiętaj, by nie naprawiać urządzeń i maszyn, jeżeli nie posiadasz do tego uprawnień.

11. Pamiętaj, że nie wolno ci usuwać osłon z urządzeń oraz wszelkich znaków bezpieczeństwa w miejscu pracy.

12. By zabezpieczyć się przed nadmiernym hałasem, stosuj ochronniki słuchu (jeżeli o tym nie wspomniano wcześniej).

13. Pamiętaj, by nie używać kluczy o nieodpowiednim rozmiarze, a tym bardziej kluczy wyrobionych. Nie przedłużaj klucza innym kluczem.

14. W trakcie pracy używaj tylko sprawnych technicznie drabin i zwyżek.

15. W czasie wykonywania określonych prac na wysokości (wymienić je) stosuj szelki bezpieczeństwa z osprzętem.

16. Przenosząc elektronarzędzia (szlifierkę, wiertarkę, przecinarkę itp.) na inne miejsce, odłącz je od zasila-nia. Uczyń podobnie, gdy elektronarzędzie to nie jest używane przez dłuższy czas.

17. Zabezpiecz przed uszkodzeniem przewody doprowa-dzające prąd elektryczny do elektronarzędzi i innych urządzeń.

18. Odłącz urządzenie od zasilania w czasie jego czysz-czenia lub konserwacji.

19. Dobierz odpowiednie oświetlenie miejscowe do rodzaju wykonywanej pracy, umieszczone w bezpiecznej opra-wie. Zabezpiecz źródło światła przed uszkodzeniem. Źródło światła ustaw tak, by zapobiec olśnieniu.

20. Przy oświetleniu miejsc wilgotnych i dużych powierzchni metalowych stosuj lampy o zasilaniu bezpiecznym 24 V.

21. Podczas prac z materiałami łatwo palnymi nie używaj ognia i nie pal papierosów na stanowisku pracy.

22. Pamiętaj, że palenie papierosów dozwolone jest tylko poza strefą zagrożenia pożarowego.

23. Substancje chemiczne (farby, lakiery, rozpuszczal-niki itp.) przechowuj tylko w szczelnie zamkniętych, oryginalnych opakowaniach. Podczas prac z tymi substancjami stosuj się do instrukcji producenta i do wymagań karty charakterystyki substancji niebez-piecznej i preparatu niebezpiecznego.

24. Pamiętaj, by zapewnić odpowiednią wentylację w po-mieszczeniu podczas używania substancji chemicz-nych, a także na stanowisku spawalniczym.

25. Nigdy nie zostawiaj obsługiwanej maszyny bez nad-zoru. Przed odejściem – choćby na chwilę – od sta-nowiska wyłącz maszynę (nie dotyczy to wszystkich maszyn – np. niektórych maszyn włókienniczych).

26. Nigdy nie usuwaj wiórów z obrabianego przedmiotu w trakcie ruchu maszyny lub urządzenia. W żadnym przypadku nie wolno tego robić gołą ręką.

27. Pamiętaj, by nie obsługiwać urządzeń dźwignicowych (dotyczy to m.in. wózków jezdniowych z napędem silnikowym) nie mając odpowiednich uprawnień.

28. Posiłki spożywaj w wyznaczonym do tego celu miejscu, pamiętając o zachowaniu podstawowych zasad higieny.

29. Nie lekceważ nawet drobnych skaleczeń, opatruj zra-nienia.

30. Inne szczegółowe wymagania dotyczące stanowiska pracy (bardzo ważne!).

119

Po zakończeniu pracy1. Uporządkuj miejsce pracy. Oczyść, a następnie

zabezpiecz sprzęt, materiały, ochrony osobiste, narzędzia.

2. Sprawdź, czy pozostawione materiały i urządzenia nie stworzą zagrożenia po opuszczeniu przez ciebie stanowiska pracy.

3. Powiadom bezpośredniego przełożonego o zakoń-czeniu pracy i stanie zaawansowania wykonywanych przez ciebie prac.

4. Inne uwagi (bardzo ważne!).

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W razie wystąpienia zagrożenia wstrzymaj prace,

zabezpiecz stanowisko i poinformuj o tym fakcie przełożonego.

2. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

3. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozostałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

4. Inne uwagi (bardzo ważne!)

Opracował Zatwierdził

……………………. ……………………

X.4.INSTRUKCJA BHPDLA STANOWISKA KUCHARZA

Przed przystąpieniem do pracy1. Pamiętaj, by mieć zawsze aktualne, wymagane bada-

nia lekarskie.2. Wysłuchaj uważnie wskazówek swojego bezpośred-

niego przełożonego.3. Ubranie wierzchnie zostaw w szatni.4. Do pracy musisz przystąpić w odpowiednim obuwiu

o podeszwach antypoślizgowych, w czystym fartuchu, z upiętymi włosami i z nakryciem głowy. Paznokcie miej krótko przycięte i niepolakierowane.

5. Pamiętaj, że na rękach nie możesz mieć żadnej biżu-terii ani zegarka.

6. Sprawdź, czy instalacje elektryczne maszyn i urządzeń nie są uszkodzone i czy niebezpieczne elementy są zabezpieczone osłonami.

7. Nie zdejmuj osłon zabezpieczających ruchome części maszyn i urządzeń.

8. Sprawdź, czy na miejscu znajduje się wymagany sprzęt przeciwpożarowy i apteczka pierwszej po-mocy.

9. Sprawdź, czy przewody elektryczne, wtyczki i gniazdka nie mają usterek.

W trakcie pracy1. Przygotuj i na bieżąco uzupełniaj surowce oraz pół-

produkty potrzebne do produkcji. Dbaj o to, by były one właściwie przechowywane i zabezpieczone.

2. W czasie pracy musisz zachować największą higie-nę osobistą, przestrzegając przyjętych w tym celu w zakładzie procedur. Często myj ręce, zwłaszcza po wyjściu z toalety.

3. Po rozlaniu płynu, a zwłaszcza tłuszczu, natychmiast usuń go z podłogi.

4. Odpady poprodukcyjne gromadź w pojemniku. 5. Stosuj „łapki” i rękawice ochronne przy przesuwaniu

garnków i pokryw. 6. Stosuj pokrywy naczyń przy smażeniu i gotowaniu. 7. Przy zdejmowaniu pokrywy odchylaj ją zawsze tak,

by nie poparzyć twarzy parą.8. Uważaj, by nie potrącić gorących naczyń. 9. W trakcie działania maszyn i urządzeń ściśle prze-

strzegaj instrukcji ich obsługi podanej przez produ-centa oraz stosuj się do wskazówek przekazanych ci w tym zakresie przez twego bezpośredniego przeło-żonego.

10. Nigdy nie zbliżaj dłoni do ruchomych elementów sprzętu w trakcie jego pracy.

11. Stosuj odpowiednie dociskacze przy mechanicznym mieleniu lub krojeniu.

12. Krój nożem na desce, umieszczonej na wilgotnej ścierce.

13. Zachowuj ostrożność przy krojeniu, zginając palce w tzw. „szpony”.

14. Najpierw zmontuj sprzęt, nim włożysz wtyczkę do kontaktu. Wyjmij wtyczkę z kontaktu i dopiero roz-montuj sprzęt gastronomiczny (np. maszynkę do mięsa, robot kuchenny itp.).

15. Nie zostawiaj naczyń z podgrzanym tłuszczem bez kontroli.

16. Nie dotykaj mokrymi rękami metalowych urządzeń pod napięciem.

17. Dbaj o to, by maszyny i inne urządzenia techniczne stosowane w procesach produkcyjnych były ustawio-ne w niekrzyżujące się ciągi technologiczne, z wyklu-czeniem krzyżowania się dróg surowców i gotowych wyrobów oraz naczyń czystych i brudnych.

18. Pamiętaj o właściwym oświetleniu i wentylacji stano-wiska pracy.

19. Pilnuj, by przejścia i drogi transportowe były bezpiecz-ne, a zwłaszcza równe i niezatarasowane.

20. Przed rozpoczęciem pracy przy urządzeniach zasi-lanych gazem sprawdź sprawność instalacji podłą-czeniowej oraz palnika gazowego. Pilnuj, by płomień palnika nie został zalany cieczą.

21. W trakcie transportu ręcznego towarów przestrze-gaj wymaganych norm, wykorzystując przy tym pomocnicze urządzenia transportowe (m.in. wózki ręczne).

22. Nie pal tytoniu w pomieszczeniu produkcyjnym.

120

23. Nie pozwalaj na to, by w pomieszczeniu produkcyj-nym przebywały osoby postronne.

24. Wszelkich czynności konserwacyjnych i czyszczących poszczególnych maszyn i urządzeń, także w trakcie prac produkcyjnych, dokonuj tylko po ich uprzednim odłączeniu od zasilania.

25. Nie magazynuj na stanowisku roboczym zbędnych materiałów lub nadmiernej ilości półproduktów i produktów.

26. Pamiętaj, by surowce, półprodukty i produkty prze-terminowane natychmiast wycofać z użycia.

27. Dbaj o właściwą temperaturę przechowywanych produktów.

28. Zachowaj ostrożność podczas stosowania środków chemicznych w celu utrzymania czystości i higieny w zakładzie. Stosuj się do zaleceń producenta tych środków, a w szczególności do wymagań karty charakterystyki konkretnej substancji nie-bezpiecznej.

Po zakończeniu pracy1. Odłącz urządzenia spod napięcia i oczyść je.2. Uporządkuj pomieszczenie produkcyjne i odpo-

wiednio zabezpiecz sprzęt, surowce, półprodukty i produkty.

3. Upewnij się, że na stanowiskach roboczych nie pojawią się żadne zagrożenia po opuszczeniu tych miejsc.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-

nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

2. Pamiętaj, że w razie wątpliwości co do warunków bezpieczeństwa przy wykonywaniu pracy masz prawo przerwać pracę, zabezpieczając stanowisko, i zwrócić się do przełożonego w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji.

3. O wadach lub uszkodzeniach eksploatowanych ma-szyn powiadom natychmiast swego przełożonego, uprzednio wyłączając je z ruchu.

4. Pamiętaj, by płonącego tłuszczu nie gasić wodą. Najlepiej w takim przypadku odciąć dopływ tlenu.

5. W przypadku zranień lub oparzeń przestrzegaj przyję-tych procedur. Pamiętaj przy tym, że oparzone miej-sce należy najpierw intensywnie wychłodzić zimną, bieżącą wodą. Zranioną dłoń trzeba zabezpieczyć dodatkowo rękawicą gumową.

6. W razie zauważenia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową znajdującą się na terenie zakładu. Przede wszystkim zaalarmuj otoczenie i podejmij próbę ugaszenia pożaru w zarodku.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.5.INSTRUKCJA BHP DLA STANOWISKA PIEKARZA-CUKIERNIKA

Przed przystąpieniem do pracy1. Zanim podejmiesz pracę, musisz przejść wymagane

dla danego stanowiska lekarskie badania profilak-tyczne, instruktaż wstępny ogólny oraz instruktaż stanowiskowy.

2. Do pracy musisz przystąpić w wymaganym obuwiu i ubraniu roboczym wraz z nakryciem głowy oraz być trzeźwym i wypoczętym.

3. Na rękach nie możesz mieć żadnej biżuterii ani ze-garka.

4. Sprawdź, czy instalacje elektryczne maszyn i urzą-dzeń nie są uszkodzone i czy niebezpieczne elementy są zabezpieczone osłonami.

5. Nie zdejmuj osłon zabezpieczających ruchome części maszyn i urządzeń.

W trakcie pracy1. Stosuj się do uwag udzielonych ci przed rozpoczęciem

pracy przez twego bezpośredniego przełożonego, wykonując prace zgodnie z zasadami i normami technologicznymi.

2. Przygotuj i na bieżąco uzupełniaj surowce oraz półprodukty potrzebne do produkcji pieczywa. Dbaj o to, by były one właściwie przechowywane i zabez-pieczone.

3. W czasie pracy musisz zachować największą higienę osobistą, przestrzegając przyjętych w tym celu w za-kładzie procedur.

4. W trakcie działania maszyn i urządzeń ściśle przestrze-gaj instrukcji ich obsługi podanej przez producenta oraz stosuj się do wskazówek przekazanych ci w tym zakresie w czasie instruktażu stanowiskowego.

5. Dbaj o to, by maszyny i inne urządzenia techniczne stosowane w procesach produkcyjnych były ustawio-ne w niekrzyżujące się ciągi technologiczne, z wyklu-czeniem krzyżowania się dróg surowców i gotowych wyrobów.

6. Pamiętaj o prawidłowym oświetleniu stanowiska pracy.

7. Podczas obsługi pieca piekarskiego zachowaj ostroż-ność, przestrzegając przy tym ustalonych procedur. Stosuj wymagany sprzęt pomocniczy.

8. Pamiętaj o tym, by w otoczeniu pieca była wolna przestrzeń, umożliwiająca swobodne operowanie łopatą do wkładania i wyjmowania pieczywa.

9. Stosuj zawsze środki ochrony indywidualnej (w tym rękawice ochronne i okulary), jeżeli istnieje możli-wość oparzenia nagrzanymi elementami lub odpry-skami gorących substancji.

10. Stosuj zawsze rękawice ochronne, jeżeli istnieje moż-liwość skaleczenia ostrymi krawędziami przedmiotów (np. blach do pieczywa).

121

11. Dbaj o to, by podłoga na stanowiskach roboczych była zawsze czysta i sucha. Jako dodatkowe zabez-pieczenie przed poślizgnięciem się i upadkiem stosuj obuwie o podeszwie antypoślizgowej.

12. Dbaj o to, by przejścia i drogi transportowe były bezpieczne, a w szczególności równe i niezataraso-wane.

13. W czasie przemieszczania urządzeń pomocniczych i produkcyjnych pamiętaj o zachowaniu szczególnej ostrożności.

14. Pamiętaj o tym, by ręczne przemieszczanie dzieży ze składnikami lub gotową masą odbywało się na przeznaczonym do tego celu wózku.

15. Podczas przemieszczania dzieży z surowcami lub gotową masą pamiętaj o tym, by była ona zakryta w celu ochrony jej zawartości przed przypadkowym dostaniem się zanieczyszczeń.

16. Przed rozpoczęciem pracy przy urządzeniach zasila-nych gazem sprawdź sprawność instalacji podłącze-niowej oraz palnika gazowego.

17. W trakcie transportu ręcznego towarów przestrzegaj wymaganych norm, wykorzystując przy tym pomocni-cze urządzenia transportowe (m.in. wózki ręczne).

18. Nie pal tytoniu w pomieszczeniu produkcyjnym.19. Nie pij alkoholu na terenie zakładu – grozi to natych-

miastowymi sankcjami dyscyplinarnymi!20. Nie używaj ognia w strefach zagrożenia wybuchem,

a szczególnie w miejscach znacznego zapylenia mąką.

21. W miejscach, w których występuje zapylenie mąką, używaj półmasek.

22. Nie pozwalaj na to, by w pomieszczeniu produkcyj-nym przebywały osoby postronne.

23. Wszelkich czynności konserwacyjnych i czyszczących poszczególnych maszyn i urządzeń, także w trakcie prac produkcyjnych, dokonuj tylko po ich uprzednim odłączeniu od zasilania.

24. Magazynowania towarów dokonuj zawsze zgodnie z zasadami, które przedstawiono ci w trakcie instruk-tażu stanowiskowego. Nie magazynuj na stanowisku roboczym zbędnych materiałów lub nadmiernej ilości półproduktów i produktów.

25. Pamiętaj, że nie możesz ręcznie dozować i mieszać półproduktów ani wykonywać ręcznych czynności manipulacyjnych w pobliżu ruchomych elementów maszyny lub urządzenia.

26. Odpady produkcyjne i zużyte materiały pomocnicze (np. zaoliwione pakuły i szmaty) gromadź w oddziel-nych pojemnikach, w zależności od ich własności fizycznych, chemicznych i biologicznych, oraz składuj je w wyznaczonym pomieszczeniu.

27. Zachowaj ostrożność podczas stosowania środków chemicznych w celu utrzymania czystości i higieny w zakładzie. Stosuj się do zaleceń producenta tych środków, a w szczególności do wymagań karty cha-rakterystyki konkretnej substancji niebezpiecznej.

Po zakończeniu pracy1. Odłącz urządzenia spod napięcia i oczyść je.2. Uporządkuj pomieszczenie produkcyjne i odpo-

wiednio zabezpiecz sprzęt, surowce, półprodukty i produkty.

3. Upewnij się, że na stanowiskach roboczych nie pojawią się żadne zagrożenia po opuszczeniu tych miejsc.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-

nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

2. W razie wątpliwości co do warunków bezpieczeń-stwa przy wykonywaniu pracy masz prawo przerwać pracę, zabezpieczając stanowisko, i zwrócić się do przełożonego w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji.

3. Jeżeli wystąpi zanik napięcia, wyłącz urządzenie.4. O wadach lub uszkodzeniach eksploatowanych ma-

szyn powiadom natychmiast swego przełożonego, uprzednio wyłączając je z ruchu.

5. W przypadku zranień lub oparzeń przestrzegaj przy-jętych procedur. Pamiętaj przy tym, że oparzone miejsce należy najpierw intensywnie wychłodzić zimną, bieżącą wodą.

6. W razie zauważenia pożaru postępuj zgodnie z instrukcją przeciwpożarową znajdującą się na terenie zakładu. Przede wszystkim zaalarmuj otoczenie i podejmij próbę ugaszenia pożaru w zarodku.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.6.INSTRUKCJA BHP DLA STANOWISKA POSADZKARZA-GLAZURNIKA

Przed rozpoczęciem pracy1. Przed podjęciem pracy musisz przejść wcześniej

wymagane badania lekarskie oraz szkolenie BHP.

2. Wysłuchaj uważnie wskazówek twojego bezpośred-niego przełożonego przed rozpoczęciem prac.

3. Pracę musisz podjąć w dostosowanym do warunków otoczenia ubraniu roboczym i w obuwiu o pode-szwach antypoślizgowych.

4. Pamiętaj o przygotowaniu i sprawdzeniu potrzebnych narzędzi pracy oraz sprzętu ochronnego.

5. Przygotuj potrzebne do pracy materiały.6. Sprawdź przed użyciem stan techniczny elektronarzę-

dzi (m.in. szlifierki, przecinarki, wiertarki), a zwłasz-cza stan izolacji przewodów doprowadzających prąd elektryczny.

122

7. Sprawdź funkcjonowanie urządzeń bez obciążenia. 8. Sprawdź stan techniczny narzędzi ręcznych, m.in.

to, czy młotki, pobijaki itp. sprzęt jest prawidłowo zaklinowany w uchwytach.

9. Przygotuj odpowiednio drogi transportowe, by nie było na nich przeszkód i nierówności.

10. Przygotuj swe stanowisko pracy tak, by zminimalizo-wać uciążliwości dla otoczenia.

W trakcie pracy1. Nie podejmuj żadnych prac, których ci nie zlecono

i co do których nie jesteś pewny, że wykonasz je bezpiecznie.

2. Pilnuj, by osoby nieupoważnione nie uruchamiały maszyn i urządzeń oraz nie przeszkadzały w pracy.

3. Podczas przenoszenia towarów przestrzegaj wyma-ganych norm. Stosuj sprzęt pomocniczy w czasie transportu ręcznego. Załadunku wózka lub taczki dokonuj w taki sposób, by zapewnić ich stabilność, przestrzegając przy tym norm dotyczących przewo-żenia towarów.

4. Podczas przycinania płytek ceramicznych i szlifowa-nia materiałów stosuj wyposażenie zabezpieczające oczy (okulary ochronne), dłonie (rękawice) i drogi oddechowe (półmaski).

5. Przed uruchomieniem elektronarzędzi co pewien czas sprawdzaj zamocowanie elementów roboczych (tarcz, wierteł) w oprawach i dokręcaj obluzowane uchwyty.

6. By zabezpieczyć się przed nadmiernym hałasem, stosuj ochronniki słuchu.

7. Podczas długotrwałej pracy w pozycji klęczącej uży-waj nakolanników.

8. W czasie mycia posadzek z substancjami żrącymi stosuj okulary ochronne i rękawice gumowe.

9. W trakcie pracy używaj tylko sprawnych technicznie drabin i zwyżek.

10. Przenosząc elektronarzędzia (szlifierkę, wiertarkę, przecinarkę itp.) na inne miejsce, odłącz je od zasi-lania. Podobnie uczyń, gdy elektronarzędzie to nie jest używane przez dłuższy czas.

11. Zabezpiecz przed uszkodzeniem przewody doprowa-dzające prąd elektryczny do elektronarzędzi i innych urządzeń.

12. Odłącz urządzenie od zasilania w czasie jego czysz-czenia lub konserwacji.

13. Podczas wiercenia w ścianach otworów wiertarką elektryczną dopilnuj, by nie doszło do przebicia przewodów doprowadzających prąd.

14. Podczas wszelkich prac prowadzonych obok instalacji lub osprzętu elektrycznego zachowaj szczególną ostrożność.

15. Dobierz odpowiednie oświetlenie miejscowe do rodzaju wykonywanej pracy, umieszczone w bez-piecznej oprawie. Zabezpiecz źródło światła przed uszkodzeniem.

16. Przy oświetleniu miejsc wilgotnych stosuj lampy o zasilaniu bezpiecznym 24 V.

17. Podczas prac z materiałami łatwo palnymi nie używaj ognia i nie pal papierosów na stanowisku pracy.

18. Pamiętaj, że przy pracach z substancjami łatwo pal-nymi palenie papierosów dozwolone jest tylko poza strefą zagrożenia pożarowego.

19. Substancje chemiczne (farby, lakiery, rozpuszczal-niki itp.) przechowuj tylko w szczelnie zamkniętych, oryginalnych opakowaniach. Podczas prac z tymi substancjami stosuj się do instrukcji producenta i do wymagań karty charakterystyki substancji nie-bezpiecznej.

20. Pamiętaj, by zapewnić odpowiednią wentylację w po-mieszczeniu podczas używania substancji chemicznych, szczególnie lakierów, rozpuszczalników i farb. Pamiętaj o rotacji pracowników przy wykonywaniu tychże prac.

21. Wiedz, że zbliżanie się lub używanie otwartego ognia w ubraniu nasyconym klejem lub parami rozpuszczal-ników jest zabronione.

22. Magazynowania materiałów potrzebnych do pracy dokonuj zawsze zgodnie z przepisami, dbając przy tym o zachowanie stabilności ich środka ciężkości, jeżeli gromadzone są one w pryzmach.

23. Posiłki spożywaj w wyznaczonym do tego celu miej-scu, pamiętając o zachowaniu podstawowych zasad higieny.

24. Nie lekceważ nawet drobnych skaleczeń, opatrując zranienia. Pamiętaj, że nawet drobne skaleczenie może w konsekwencji doprowadzić do nieoczekiwa-nych zmian chorobowych.

Po zakończeniu pracy1. Uporządkuj miejsce pracy. Zabezpiecz sprzęt, mate-

riały, ochrony osobiste, narzędzia.2. Sprawdź, czy pozostawione materiały i urządzenia

nie stworzą zagrożenia po opuszczeniu przez ciebie stanowiska pracy.

3. Dokładnie umyj ręce i twarz oraz przepłucz wodą jamę ustną.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W razie wystąpienia zagrożenia wstrzymaj prace,

zabezpiecz stanowisko i poinformuj o tym fakcie przełożonego.

2. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

3. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozostałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

123

X.7. INSTRUKCJA BHPDLA STANOWISKA PRACOWNIKA OBSŁUGUJĄCEGO STACJĘ PALIW

Przed przystąpieniem do pracy1. Pamiętaj, że podejmując pracę na stacji paliw mu-

sisz wcześniej przejść potrzebne badania lekarskie i wymagane szkolenia BHP oraz ppoż.

2. Przystępując do pracy, należy być trzeźwym i wypo-czętym.

3. Do pracy musisz przystąpić w wymaganym obuwiu i ubraniu roboczym o własnościach antystatycz-nych.

4. Usuń ze stanowiska wszelkie zbędne przedmioty, które mogą przeszkadzać w pracy.

5. Upewnij się, że na stanowisku nie ma plam olejów, benzyny itp.

6. Pamiętaj o zachowaniu porządku i czystości na tere-nie stacji.

W trakcie pracy1. Dopilnuj, by teren stacji był odpowiednio oświetlony

i oznakowany zgodnie z Polskimi Normami – dotyczy to przede wszystkim miejsca dystrybucji paliw i cią-gów komunikacyjnych.

2. Pamiętaj, że na terenie stacji obowiązuje zakaz uży-wania otwartego ognia, w tym palenia papierosów.

3. Zachowaj szczególną ostrożność w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi, a w razie ko-nieczności używaj ochron osobistych, w tym rękawic ochronnych.

4. Sprawdź, czy zbiorniki paliwa są odpowiednio za-bezpieczone przed dostaniem się ognia do wnętrza i posiadają nieuszkodzone urządzenia spustowe, pomiarowe i oddechowe.

5. Sprawdź stan techniczny dystrybutorów paliw oraz sprzętu gaśniczego.

6. Pamiętaj, by sprzęt gaśniczy, w ilości zgodnej z prze-pisami, był umieszczony w widocznym miejscu, obok dystrybutorów, i w każdej chwili gotowy do natychmia-stowego użycia.

7. Dbaj o to, by stanowisko komputerowe do sprzedaży paliw było zorganizowane zgodnie z wymogami er-gonomii, przedstawionymi ci w trakcie instruktarzu stanowiskowego – dotyczy to zwłaszcza ustawienia monitora, oświetlenia i siedziska.

8. Dopilnuj, by podczas wydawania paliw pojazdy były ustawione w sposób umożliwiający łatwe manewro-wanie nimi, a ich silniki były wyłączone.

9. Podczas napełniania paliwem zbiorników stacji pa-miętaj, by:– autocysterna została dodatkowo uziemiona,– spuszczanie produktów naftowych przebiegało

bez zakłóceń,– osoby postronne nie podchodziły do studzienek

zbiornika,

– żaden pojazd nie znajdował się w odległości mniejszej niż 10 m od autocysterny spuszcza-jącej produkt.

10. Dbaj o to, by na terenie stacji była sprawna instalacja przeciwporażeniowa i aby nieupoważnione osoby nie dokonywały żadnych prowizorycznych napraw instalacji elektrycznej.

11. Dbaj o to, by nieupoważnione osoby nie dokonywały żadnych prac przy urządzeniach technicznych stacji.

12. Pamiętaj, ze badaniom technicznym i próbom szczel-ności podlegają zbiorniki i rurociągi przy przekazy-waniu ich do eksploatacji i po każdym remoncie lub naprawie. W przypadku stwierdzenia nieszczelności lub awarii zbiorników albo rurociągów konieczne jest przeprowadzenie badań skażenia gruntu i wód gruntowych.

13. Pamiętaj, że zbiorniki przeznaczone do magazyno-wania gazu płynnego mogą być eksploatowane tylko po otrzymaniu decyzji zezwalającej na eksploatację, wydanej przez właściwy organ dozoru technicznego. Zapoznaj się z warunkami tej decyzji.

14. Dopilnuj, by wszystkie przyłącza i króćce na zbiorni-kach przeznaczonych do magazynowania gazu płynne-go były wyposażone w sprawne zawory odcinające.

15. Pamiętaj, że dystrybucja gazu płynnego w stacjach paliw płynnych polega na:– tankowaniu gazem płynnym pojazdów samo-

chodowych, przystosowanych technicznie do zasilania tym paliwem;

– wymianie butli opróżnionych z gazu płynnego na butle napełnione gazem, o masie do 11 kg.

16. Pamiętaj, ze niedopuszczalne jest napełnianie butli gazem płynnym w stacjach lub stosowanie innych niedozwolonych manipulacji przy tych butlach.

17. Wiedz o tym, że butli przeznaczonych do napełniania gazem płynnym nie wolno używać i przechowywać w warunkach wpływających ujemnie na ich wytrzy-małość.

18. Pamiętaj, że butle z gazem płynnym mogą być skła-dowane na utwardzonych placach otwartych, pod zadaszeniem lub w budynkach przystosowanych do tego celu. Butle składuje się w pozycji stojącej i zabezpiecza przed upadkiem za pomocą barier, przegród lub w inny sposób, a zawory butli o masie gazu płynnego powyżej 5 kg zabezpiecza się kołpa-kami lub odpowiednimi osłonami.

19. Wiedz o tym, że magazynowanie w jednym po-mieszczeniu butli opróżnionych i butli napełnionych dopuszcza się tylko pod warunkiem ich oddzielnego składowania.

Po zakończeniu pracy1. Uporządkuj stanowisko pracy.2. Dokonaj przeglądu urządzeń technicznych i sprawdź,

czy nie będą stanowić zagrożenia po opuszczeniu przez ciebie miejsca pracy.

124

3. Wyłącz zasilanie nieużywanych w czasie postoju stacji urządzeń.

4. Zabezpiecz miejsce pracy zgodnie z przyjętymi pro-cedurami.

5. Jeżeli po zakończeniu twojej pracy dyżur na stacji obejmuje inny pracownik, przekaż mu wszelkie niezbędne informacje, zwłaszcza te dotyczące bez-pieczeństwa ogólnego i pożarowego.

W sytuacji awaryjnej1. By ustrzec się szkód zdrowotnych i materialnych spo-

wodowanych ewentualnym napadem rabunkowym na stację, stosuj się bezwzględnie do przyjętych w tym celu procedur. Przestrzegaj tych procedur także wtedy, gdy dojdzie do takiego zdarzenia.

2. W czasie gwałtownej burzy lub klęski żywiołowej w pierw-szej kolejności wyłącz zasilanie dystrybutorów paliwa.

3. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu. W razie potrzeby zawiadom pogo-towie ratunkowe i policję.

4. O wadach lub uszkodzeniach eksploatowanych urządzeń powiadom swego przełożonego, uprzednio wyłączając te urządzenia i odpowiednio je zabezpie-czając.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.8.INSTRUKCJA BHP DLA STANOWISKA ŚLUSARZA-MECHANIKA

Przed rozpoczęciem pracy1. Zapoznaj się szczegółowo z obowiązującymi na sta-

nowisku przepisami.2. Wysłuchaj uważnie wskazówek twojego bezpośred-

niego przełożonego przed rozpoczęciem prac.3. Pracę musisz podjąć w odpowiednim ubraniu robo-

czym, we wzmocnionym obuwiu o podeszwach an-typoślizgowych, stosując przydzielone do odpowied-nich zadań ochrony osobiste. Pamiętaj szczególnie o ochronie twarzy i oczu.

4. Pamiętaj o przygotowaniu i sprawdzeniu potrzebnych narzędzi ręcznych i elektronarzędzi.

5. Przygotuj potrzebne do pracy materiały.6. Sprawdź przed użyciem stan techniczny elektronarzę-

dzi (m.in. szlifierki, przecinarki, wiertarki), a w szcze-gólności stan izolacji przewodów doprowadzających prąd elektryczny.

7. Sprawdź funkcjonowanie maszyn i urządzeń bez obciążenia.

8. Sprawdź stan techniczny narzędzi ręcznych, m.in. to, czy młotki, pilniki i podobny sprzęt jest prawidłowo zaklinowany w uchwytach. Usuń z głowic narzędzi

(np. młotki, przecinaki) tzw. rozklepy, których odpryski są groźne dla twarzy i oczu.

9. Przygotuj odpowiednio drogi transportowe, by nie było na nich przeszkód i nierówności.

10. Pamiętaj, że prawidłowo ustawione imadło powinno sięgać do wysokości łokcia pracownika.

11. Przygotuj swe stanowisko pracy tak, by zapewnić bezpieczeństwo i zminimalizować uciążliwości dla otoczenia – dotyczy to szczególnie stanowiska spa-walniczego.

W trakcie pracy1. Stosuj pomost drewniany, chroniący nogi przed prze-

ziębieniem, przede wszystkim wtedy, gdy praca ma charakter stojący, a podłożem jest beton, zwłaszcza zimą.

2. Nie podejmuj żadnych prac, których ci nie zlecono i co do których nie jesteś pewny, że wykonasz je bezpiecznie.

3. Pilnuj, by osoby nieupoważnione nie uruchamiały maszyn i urządzeń oraz nie przeszkadzały w pracy.

4. Podczas przenoszenia materiałów przestrzegaj wy-maganych norm. Stosuj sprzęt pomocniczy w czasie transportu ręcznego. Załadunku wózka lub taczki dokonuj w taki sposób, by zapewnić ich stabilność, przestrzegając przy tym norm dotyczących przewo-żenia towarów.

5. Przy pracach montażowych i na obrabiarkach noś dokładnie upięte ubranie robocze. Na dłoniach nie noś biżuterii.

6. Przed uruchomieniem elektronarzędzi co pewien czas sprawdzaj zamocowanie elementów roboczych (tarcz, wierteł) w oprawach i dokręcaj obluzowane uchwyty.

7. By zabezpieczyć się przed nadmiernym hałasem, stosuj ochronniki słuchu.

8. Materiał w szczękach imadła mocuj tak, aby unie-możliwić jego wypadnięcie.

9. Pamiętaj, by nie używać kluczy o nieodpowiednim rozmiarze, a tym bardziej kluczy wyrobionych. Nie przedłużaj klucza innym kluczem.

10. W trakcie pracy używaj tylko sprawnych technicznie drabin i zwyżek.

11. Przenosząc elektronarzędzia (szlifierkę, wiertarkę, przecinarkę itp.) na inne miejsce, odłącz je od zasi-lania. Podobnie uczyń, gdy elektronarzędzie to nie jest używane przez dłuższy czas.

12. Zabezpiecz przed uszkodzeniem przewody doprowa-dzające prąd elektryczny do elektronarzędzi i innych urządzeń.

13. Odłącz urządzenie od zasilania w czasie jego czysz-czenia lub konserwacji.

14. Przy obrabianiu drobnych przedmiotów nigdy nie trzymaj ich w ręku, lecz umieść je w uchwycie.

15. Dobierz odpowiednie oświetlenie miejscowe do rodzaju wykonywanej pracy, umieszczone w bezpiecznej opra-wie. Zabezpiecz źródło światła przed uszkodzeniem. Źródło światła ustaw tak, by zapobiec olśnieniu.

125

16. Przy oświetleniu miejsc wilgotnych oraz dużych powierzchni metalowych stosuj lampy o zasilaniu bezpiecznym 24 V.

17. Podczas prac z materiałami łatwo palnymi nie używaj ognia i nie pal papierosów na stanowisku pracy.

18. Pamiętaj, że palenie papierosów dozwolone jest tylko poza strefą zagrożenia pożarowego.

19. Substancje chemiczne (farby, lakiery, rozpuszczal-niki itp.) przechowuj tylko w szczelnie zamkniętych, oryginalnych opakowaniach. Podczas prac z tymi substancjami stosuj się do instrukcji producenta i do wymagań karty charakterystyki substancji nie-bezpiecznej.

20. Pamiętaj, by zapewnić odpowiednią wentylację w pomieszczeniu podczas używania substancji che-micznych, a także na stanowisku spawalniczym.

21. Nigdy nie zostawiaj obsługiwanej maszyny bez nadzo-ru. Przed odejściem choćby na chwilę od stanowiska wyłącz maszynę.

22. Nie zdejmuj zabezpieczeń i osłon.23. Nidy nie usuwaj wiórów z obrabianego przedmiotu

w trakcie ruchu maszyny lub urządzenia. W żadnym przypadku nie wolno tego robić gołą ręką.

24. Pamiętaj, by nie obsługiwać urządzeń dźwignicowych, nie mając odpowiednich uprawnień.

25. Posiłki spożywaj w wyznaczonym do tego celu miej-scu, pamiętając o zachowaniu podstawowych zasad higieny.

26. Nie lekceważ nawet drobnych skaleczeń, opatruj zra-nienia. Pamiętaj, że nawet drobne skaleczenie może w konsekwencji doprowadzić do nieoczekiwanych zmian chorobowych.

Po zakończeniu pracy1. Uporządkuj miejsce pracy. Zabezpiecz sprzęt, mate-

riały, ochrony osobiste, narzędzia.2. Sprawdź, czy pozostawione materiały i urządzenia

nie stworzą zagrożenia po opuszczeniu przez ciebie stanowiska pracy.

3. Powiadom bezpośredniego przełożonego o zakoń-czeniu pracy.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W razie wystąpienia zagrożenia wstrzymaj prace,

zabezpiecz stanowisko i poinformuj o tym fakcie przełożonego.

2. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

3. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozostałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.9.INSTRUKCJA BHPDLA PRAC ZBROJARSKICH I BETONOWYCH

Przed przystąpieniem do pracy1. Podejmując pracę, musisz przejść wcześniej wyma-

gane dla danego stanowiska badania lekarskie oraz instruktaż stanowiskowy udzielony przez bezpośred-niego przełożonego.

2. Do pracy musisz przystąpić w kompletnym ubraniu roboczym. Głowę należy chronić hełmem ochronnym, oczy i twarz okularami lub przyłbicą, ręce za pomocą rękawic ochronnych, a kończyny dolne przy pomocy odpowiedniego obuwia – w przypadku robót betono-wych powinny to być buty gumowe.

3. Pobierz i sprawdź potrzebne do pracy narzędzia. Pracuj tylko ze sprzętem zalecanym przez twojego przełożonego.

4. Sprawdź, czy instalacje elektryczne maszyn i urzą-dzeń nie są uszkodzone i czy niebezpieczne elementy zabezpieczone są osłonami.

5. Nie zdejmuj osłon zabezpieczających ruchome części maszyn i urządzeń.

6. Sprawdź funkcjonowanie maszyn i urządzeń bez obciążenia.

7. Pamiętaj o bezpiecznych metodach załadowywania, transportu, wyładowywania i składowania materiałów.

W trakcie pracyA) Roboty zbrojarskie

1. Stoły warsztatowe i maszyny zbrojarskie powinny być instalowane w pomieszczeniach zbrojarni lub pod wiatami. Na otwartej przestrzeni można ustawiać stoły tylko do prac krótkotrwałych.

2. Stoły warsztatowe do przygotowywania zbrojenia powinny być przymocowane do podłoża.

3. Poszczególne rodzaje elementów zbrojenia po-winny być składowane oddzielnie na wyrównanym i odwodnionym podłożu albo na podkładach.

4. Chodzenie po ułożonych elementach zbrojenia jest zabronione.

5. Ręcznie można prostować stal zbrojeniową o średnicy do 20 mm tylko na przymocowanej do stołu zbrojarskiego płycie z osadzonymi na niej sworzniami i z wyposażeniem w komplet kluczy.

6. Podczas prostowania drutu stalowego w krę-gach za pomocą wciągarki należy pamiętać o uprzednim ogrodzeniu strefy niebezpiecznej. Na ogrodzonym terenie zabronione jest przebywanie pracowników w czasie prostowania stali.

7. Przy przecinaniu ręcznym ręce należy trzymać w odległości co najmniej 15 cm od noży. Przy przecinaniu mechanicznym chwytanie ręką ciętych prętów dozwolone jest w odległości co najmniej 50 cm.

126

8. Gięcie prętów stalowych odbywa się przy pomocy giętarki elektrycznej. Podczas gięcia krótkich odcinków prętów pracownik obsługu-jący giętarkę powinien przebywać w miejscu, w którym nie będzie narażony na uderzenie prętem. Bezwzględnie należy przestrzegać ko-lejności wykonywania poszczególnych faz gięcia prętów.

9. Łączenia zbrojenia można dokonywać za pomocą zgrzewania, spawania i przy pomocy wiązania miękkim wyżarzonym drutem. Do wiązania siatek i szkieletów należy stosować sprzęt pomocniczy, np. kozły, co znacznie zmniejsza wysiłek fizyczny, gdyż pozwala uniknąć ciągłego schylania się.

10. Stanowiska pracy zbrojarzy, jeżeli są rozmiesz-czone po obu stronach stołu, należy oddzielić siatką o wysokości co najmniej 1 m, przy oczkach do 20 mm.

11. Montaż i scalanie uprzednio przygotowanych ele-mentów zbrojenia wykonuje się już w deskowa-niach. Prace takie do wysokości 3 m nad ziemią można wykonywać z drabin, a przy większych wysokościach – tylko z pomostów rusztowań.

12. Przy montażu zbrojeń na zewnętrznych ścianach wykonywanych obiektów zbrojarze powinni być zabezpieczeni przed upadkiem z wysokości przy pomocy szelek bezpieczeństwa. Linki pasów należy umocować do stałych elementów kon-strukcji.

13. Montaż uzbrojenia słupów należy wykonywać z pomostu o szerokości co najmniej 1 m, będąc zabezpieczonym przed upadkiem z wy-sokości. Do pomostu należy zapewnić dojście po drabinie.

B) Roboty betonowe 1. Sprzęt należy przemieszczać tylko po odłączeniu

go od źródła prądu. 2. Przewody elektryczne trzeba zabezpieczyć przed

uszkodzeniem.3. Do wykopów beton należy opuszczać rynnami

wspartymi o odpowiednio wytrzymały ruszt.4. Należy zabezpieczyć pojemniki na beton przed

ich zsunięciem się do wykopu.5. Beton z zasobnika trzeba wypuszczać powoli,

z zachowaniem ostrożności, wlewając go z wyso-kości nie większej niż 1 m. Beton należy układać w deskowaniu równomiernie, zabezpieczając deskowanie przed uszkodzeniem.

6. Przy betonowaniu należy wykonać odpowiednie pomosty robocze.

7. Otwory w stropach budynku muszą być nakryte odpowiednio wytrzymałymi pokrywami lub za-bezpieczone barierkami ochronnymi.

8. Należy przygotować drogi do przewozu betonu taczkami. Drogi te powinny być na bieżąco oczyszczane z betonu i innych materiałów.

9. Przy przenoszeniu ręcznym lub transporcie taczkami materiałów należy przestrzegać do-zwolonych norm.

10. Pomosty robocze mogą być obciążane tylko w granicach ich dopuszczalnego obciążenia.

11. Przy betonowaniu elementów konstrukcyjnych nie należy stosować dłuższych przerw.

12. Unikać chodzenia po zbrojeniu w trakcie pracy.13. Zagęszczania betonu w ściankach i belkach

należy dokonywać z pomostów roboczych.14. Podczas prac niebezpiecznych na wysokości

należy używać szelek bezpieczeństwa.

Po zakończeniu pracy1. Odłącz sprzęt i urządzenia elektryczne od źródła

prądu. 2. Uporządkuj miejsce pracy. Zabezpiecz materiały,

sprzęt, narzędzia, ochrony osobiste.3. Nie pozostawiaj materiałów i wyrobów na pomostach

rusztowań.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-

nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

2. W razie wątpliwości co do warunków bezpieczeństwa przy wykonywaniu pracy masz prawo przerwać pracę, zabezpieczając stanowisko, i zwrócić się do przeło-żonego w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji.

3. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.10.INSTRUKCJA BHPPODCZAS SPAWANIA LUB CIĘCIA PALNIKIEM WEWNĄTRZ ZBIORNIKÓW ORAZ W POMIESZCZENIACH ZAGROŻONYCH POŻAREM LUB WYBUCHEM

Cel instrukcjiCel instrukcji to określenie zasad postępowania podczas przygotowania prac spawalniczych oraz posługiwania się otwartym ogniem (palnikiem) w pomieszczeniach zagro-żonych niebezpieczeństwem pożaru lub wybuchu.

Osoby odpowiedzialnePolecający odpowiada za:– podjęcie decyzji o wykonaniu pracy w pomieszcze-

niach zagrożonych pożarem lub wybuchem;– określenie terminu, miejsca i szczegółowego zakresu

wykonywanych prac;

127

– określenie wymagań dotyczących środków i warunków wykonania pracy;

– uzgodnienie z służbami technologicznymi, BHP oraz ppoż. warunków środowiskowych wykonania pracy;

– wyznaczenie kierującego zespołem;– określenie liczby i imienny wykaz pracowników wyko-

nujących pracę;– wydanie pisemnego pozwolenia na wykonanie pracy.

Dopuszczający odpowiada za:– przygotowanie miejsca pracy i odpowiednich środków

technicznych do jej wykonania;– sprawdzanie miejsca wykonywanej pracy wspólnie

z kierującym zespołem;– pouczenie pracowników o warunkach pracy i wynika-

jących z tego zagrożeniach;– dopuszczenie pracowników do rozpoczęcia prac oraz

przekazanie miejsca pracy;– kontrolę wykonanej pracy po jej zakończeniu.

Kierujący zespołem odpowiada za:– stwierdzenie, czy pracownicy posiadają odpowiednie

kwalifikacje i uprawnienia;– sprawdzenie i przygotowanie miejsca wykonywanej

pracy pod względem technicznym i organizacyj-nym;

– zapewnienie odpowiedniego sprzętu ochrony osobi-stej pracowników oraz zabezpieczenia technicznego, zgodnie z przepisami BHP;

– utrzymanie porządku w trakcie wykonywania pracy oraz po jej zakończeniu;

– jakość pracy wykonywanej przez podległych mu pra-cowników.

Pracownik wykonujący pracę odpowiada za:– prawidłowe wykonanie pracy zgodnie z zasadami

technologicznymi oraz zgodnie z pisemną zgodą określającą szczegółowy zakres wykonywanych prac;

– wykonanie prac zgodnie z wymogami niniejszej in-strukcji, szczegółowymi instrukcjami stanowiskowymi i instrukcjami obsługi urządzeń, jeżeli takie są opra-cowane, i ogólnymi zasadami BHP;

– ścisłe przestrzeganie zaleceń udzielonych przez przełożonego zgodnie z ustalonym porządkiem prac;

– końcową kontrolę stanowiska pracy oraz porządek po jej zakończeniu.

Uwaga:Przygotowanie do rozpoczęcia prac i wykonanie prac może nastąpić tylko po wydaniu pisemnego polecenia. Bez polecenia mogą być wykonywane tylko prace zwią-zane z ratowaniem zdrowia lub życia ludzi oraz związa-ne z ratowaniem przed zniszczeniem urządzeń dużej wartości.

Czynności Czynności przed rozpoczęciem pracy w pomieszczeniach szczególnie zagrożonych wybuchem lub pożarem:1. Należy dokonać komisyjnej oceny zagrożenia.2. Trzeba określić niezbędne wymagania nie dopuszcza-

jące do wybuchu lub pożaru.3. Należy sporządzić protokół zabezpieczenia ppoż.

prac spawalniczych, na podstawie którego kierownik zainteresowanej komórki organizacyjnej lub kierownik zakładu wydaje pisemne zezwolenie na prowadzenie prac spawalniczych.

Zasady bezpiecznego wykonywania pracy1. Przygotować obiekt do prac spawalniczych zgodnie

z założeniami protokołu.2. Całkowicie usunąć ze zbiorników lub pomieszczeń

elementy łatwo palne, gazy oraz pary lub ciecze, które mogłyby spowodować pożar lub wybuch.

3. Spawanie zbiorników lub naczyń, w których były prze-chowywane ciecze lub gazy łatwo palne bądź trujące, jest dozwolone jedynie po całkowitym oczyszczeniu z resztek gazów, cieczy oraz ich par.

4. Oczyszczenie zbiornika lub naczynia powinno odbywać się przez ich staranne wymycie wodnym roztworem ługu sodowego lub trójzasadowego fosforu sodu i przepuszczenie przez nie strumienia pary wodnej lub przez napełnienie ich wodą i wygotowanie.

5. Zabezpieczyć przed przedostawaniem się ognia lub rozprysków spawalniczych do tych miejsc i urządzeń, których ze względów technicznych nie można usunąć z pomieszczenia.

6. Przy spawaniu i cięciu wewnątrz zbiorników spawacze i ich pomocnicy powinni być zabezpieczeni poprzez przymocowanie szelkami do liny ochronnej i nadzoro-wani przez innych pracowników znajdujących się na zewnątrz zbiornika w jego bezpośredniej bliskości.

7. Wnętrza zbiorników i pomieszczeń podczas spawania powinny mieć połączenie z otaczającą atmosferą, np. przez otwarcie włazów oraz usunięcie z nich korków lub pokryw, a także przez zastosowanie w tym czasie nadmuchu powietrza, wymuszonego przez dmuchawy lub wentylatory.

8. Pracownicy pracujący w wyżej określonych warunkach powinni posiadać wszelkie środki ochrony osobistej zgodnie z przepisami BHP wraz z aparatem ucieczko-wym, jeśli jest konieczny.

Czynności po zakończeniu pracy1. Należy przeprowadzić dokładną kontrolę pomieszcze-

nia, w którym wykonywana była praca, by stwierdzić, że nie ma żadnego zagrożenia w postaci zarzewia ognia.

2. Sprawdzić, czy został zdemontowany i zabrany sprzęt spawalniczy.

3. Sprawdzić, czy cały osprzęt został wyłączony ze źródeł zasilania oraz zabezpieczony przed dostępem osób postronnych.

128

4. W obiektach pożarowo lub wybuchowo niebezpiecz-nych oraz w obiektach posiadających konstrukcje łatwo palne należy ponowić kontrolę po upływie 4 godzin, a następnie po upływie 8 godzin od momen-tu zakończenia prac.

Postępowanie w sytuacjach awaryjnych1. W przypadku zasłabnięcia lub innej niedyspozycji

mogącej negatywnie oddziaływać na przebieg pracy natychmiast przerwać wykonywaną pracę i powiado-mić przełożonego.

2. W razie zagrożenia pożarowego natychmiast przerwać pracę, powiadomić służbę BHP oraz przełożonego.

3. W razie wystąpienia pożaru należy podjąć próbę uga-szenia go w zarodku, a jeżeli jest to niemożliwe – po-stępować dalej zgodnie z instrukcją przeciwpożarową.

WymaganiaWyposażenie w środki ochrony osobistej:– sprzęt osobisty ochrony dróg oddechowych, maski

z pochłaniaczami lub maski z doprowadzeniem czy-stego powietrza oraz aparat ucieczkowy – jeśli jest konieczny;

– drabiny, szelki i linki bezpieczeństwa do zabezpiecze-nia pracy w zbiornikach.

Wymagania specjalne w zakresie nadzoru:Wszystkie prace objęte niniejszą instrukcją powinny być wykonywane przez minimum dwie osoby, z których jedna musi być wyznaczona jako prowadząca.

Terminologia Poleceniodawca – osoba upoważniona do wydawania poleceń wykonywania prac spawalniczych w pomieszcze-niach zagrożonych pożarem lub wybuchem.

Dopuszczający – osoba spośród dozoru upoważniona przez poleceniodawcę do przygotowania miejsca pracy i dopuszczenia pracowników do wykonywania pracy.

Kierujący – osoba wyznaczona przez poleceniodawcę z zespołu pracowników do kierowania pracą zespołu.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.11.INSTRUKCJA BHP PRZY PRACACH MURARSKICH I TYNKARSKICH

Przed rozpoczęciem pracy1. Pamiętaj, że przystępując do pracy na stanowisku

powinieneś posiadać odpowiednie kwalifikacje za-wodowe.

2. Musisz posiadać dobry stan zdrowia, pozwalający na wykonywanie prac na wysokości, potwierdzony świadectwem lekarskim.

3. Musisz legitymować się wymaganym szkoleniem bezpieczeństwa i higieny pracy.

4. Musisz być trzeźwy i wypoczęty. 5. Powinieneś być ubrany w odzież i buty robocze oraz

kask i rękawice ochronne (zgodnie z zakładową ta-belą norm przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego).

6. Zapoznaj się z zakresem i rodzajem robót.7. Sprawdź, czy są wywieszone tablice informujące

o stanie rusztowania i o pracach prowadzonych na rusztowaniu.

8. Sprawdź, czy materiały na stanowisku pracy są uło-żone w sposób zapewniający swobodę ruchów.

9. Sprawdź, czy poziom rusztowania roboczego znajduje się poniżej poziomu wznoszonego muru co najmniej o 0,3 m.

10. Sprawdź stan rusztowania roboczego:– stabilność podestów,– bezpieczne wejście na rusztowanie,– barierki ochronne (o wysokości 1,1 m z ba-

rierką pośrednią i krawężnikiem o wysokości 0,15 m).

11. W przypadku prac w wykopach sprawdź, czy ściany wykopów są prawidłowo zabezpieczone.

W trakcie pracyPrzy ręcznym tynkowaniu1. Tynkowanie zewnętrznych obramowań okiennych

wykonuj z rusztowań zewnętrznych zaopatrzonych w poręcze.

2. Przy tynkowaniu ościeży okiennych wewnętrznych otwór okienny zabezpiecz deską w celu ochrony przed wypadnięciem.

3. Przy tynkowaniu klatek schodowych stosuj wyłącznie rusztowania (nie wolno stosować drabin).

4. Wszelkie otwory w ścianach, stropach i inne, których dolna krawędź znajduje się poniżej 0,8 m od poziomu stropu lub pomostu, zabezpiecz barierką ochronną o wysokości 1,1 m, z barierką pośrednią i krawężni-kiem o wysokości 0,15 m.

5. Otwory pozostawione w czasie wykonywania robót zabezpiecz lub szczelnie przykryj.

6. Pamiętaj, że doły na wapno gaszone powinny mieć umocnione ściany oraz winny być ogrodzone barier-kami ochronnymi o wysokości 1,1 m, znajdującymi się w odległości minimum 1 m od krawędzi dołu.

7. Do pracy przy gaszeniu wapna używaj okularów ochronnych oraz półmaski przeciwpyłowej.

Przy tynkowaniu mechanicznym1. Pamiętaj, że podawanie masy betonowej lub zaprawy

za pomocą pompy powinno być zgodne z instrukcją obsługi pompy.

2. Przed rozpoczęciem tynkowania sprawdź szczel-ność przewodów i połączeń oraz stan aparatu narzutowego.

129

3. Używaj agregatu wyposażonego w zawór i manometr. W przypadku wzrostu ciśnienia ponad dopuszczalny natychmiast wyłącz pompę.

4. Pamiętaj, że podczas przerw w pracy końcówka tynkarska ma być zwrócona wylotem do dołu.

5. Podczas pracy agregatu nie dopuszczaj do załamań i zagięć przewodu.

6. Natychmiast wyłącz agregat w przypadku powstania tzw. „korków”. Rozkrusz „korek”, opukując przewód drewnianym lub gumowym młotkiem.

7. Przy przenoszeniu, rozbieraniu lub przedłużaniu przewodów wyłącz pompę i zredukuj ciśnienie w prze-wodach do zera.

8. W razie stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości w pracy pompy lub przewodów niezwłocznie wyłącz pompę i jednocześnie zredukuj ciśnienie w przewo-dach do zera.

9. Przy oczyszczaniu przewodu pompy tynkarskiej stosuj okulary ochronne.

10. Pamiętaj, by nie opierać się o bariery oraz nie wychy-lać się poza krawędzie konstrukcji bez dodatkowego zabezpieczenia.

11. Pamiętaj, by nie chodzić po świeżo wykonanych murach, sklepieniach, przykryciach otworów, niesta-bilnych deskowaniach.

12. Pamiętaj, że nie wolno prowadzić jednocześnie robót na dwóch lub więcej kondygnacjach w tym samym pionie bez stropów lub innych zabezpieczeń. Sta-nowiska pracy powinny być przesunięte wzajemnie o około 1,5-2 m.

13. Pamiętaj, że nie wolno wykonywać prac fundamen-towych, jeżeli odległość między skarpą wykopu a wznoszoną ścianą jest mniejsza niż 0,7 m.

14. Pamiętaj, że nie wolno pozostawiać narzędzi, mate-riałów i innych przedmiotów na krawędziach pomo-stów rusztowań.

15. Pamiętaj, że nie wolno wspinać się po konstrukcjach rusztowań.

16. Pamiętaj, że nie wolno nadmiernie obciążać ponad dopuszczalne normy pomostów rusztowań.

Po zakończeniu pracy 1. Uporządkuj stanowisko pracy, oczyść narzędzia

i umieść je w wyznaczonych miejscach.2. Przepłucz przewody pompy tynkarskiej. 3. Wyłącz pompę spod napięcia i zabezpiecz przewody.4. Zgłoś zakończenie pracy swemu bezpośredniemu

przełożonemu.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W razie wystąpienia zagrożenia wstrzymaj prace,

zabezpiecz stanowisko i poinformuj o tym fakcie przełożonego.

2. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

3. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozostałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.12.INSTRUKCJA BHPDLA STANOWISKA FREZERA

Przed przystąpieniem do pracy1. Pamiętaj, że do samodzielnej pracy na stanowisku

frezera może przystąpić pracownik legitymujący się dobrym stanem zdrowia potwierdzonym zaświad-czeniem lekarskim, ukończonym szkoleniem BHP i posiadający zezwolenie na wykonywanie tej pracy od bezpośredniego przełożonego.

2. Pamiętaj, że przystępując do pracy musisz być trzeź-wy i wypoczęty.

3. Musisz mieć na sobie odzież roboczą, która winna być czysta, obcisła, bez luźno zwisających elementów. Musisz mieć upięte włosy i nakrycie na głowie.

4. Przy pracach, przy których mogą wystąpić odpryski, musisz założyć okulary ochronne.

5. Przed rozpoczęciem wykonywania zadań powinieneś wysłuchać poleceń bezpośredniego przełożonego, dotyczących przebiegu bezpiecznej pracy.

6. Przygotuj odpowiednio stanowisko pracy, usuwając zbędne przedmioty, sprawdzając, czy podłoże wokół maszyny nie jest śliskie i zatarasowane.

7. Sprawdź frezarkę, a w tym stan techniczny osłon i urządzeń sterujących, działanie maszyny bez ob-ciążenia, obieg smarowania frezarki i system chło-dzenia, oświetlenie, stan frezów i stan zamocowania narzędzi skrawających, stan włączników, ustawienie zderzaków, położenie dźwigni przekładni biegów, a także położenie dźwigni sprzęgła.

Czynności w trakcie pracy1. Przed uruchomieniem frezarki sprawdź zamocowanie

frezu i przedmiotu obrabianego.2. Najpierw uruchom wrzeciono, a następnie przed

dosunięciem frezu do przedmiotu włącz posuw.3. Przy ręcznym posuwie uważaj, by nie dopuścić do

gwałtownych zmian głębokości i szybkości posuwu.4. Koncentruj całą swoją uwagę na wykonywanych

czynnościach.5. Używaj do pracy frezów i głowic frezowych w dobrym

stanie.6. Przedmioty obrabiane mocuj tak, by w czasie obróbki

nie zmieniły swego położenia.7. Pamiętaj, że mocowanie przedmiotów obrabianych

może się odbywać tylko przy zatrzymanej pracy

130

urządzenia (frez musi być nieruchomy). Możesz to czynić za pomocą różnego rodzaju uchwytów lub bezpośrednio na stole frezarki za pomocą docisków czy klocków oporowych.

8. Używaj tylko frezów i głowic frezowych w dobrym stanie. Noże muszą być nieuszkodzone, końcówki trzpienia frezarskiego winny być dopasowane do gniazda stożkowego we wrzecionie, a stożek czysty.

9. Pamiętaj, że frezy należy mocować na sztywno, nakrętki dokręcać ręcznie za pomocą klucza, przy zatrzymanym silniku głównym. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, by nie skaleczyć rąk o krawędzie tnące.

10. Pamiętaj, że przy zakładaniu na trzpień frezarki zespołu frezów należy ustawić je tak, by zęby sąsia-dujących frezów były wzajemnie przesunięte.

11. Pamiętaj, że podczas zakładania i zdejmowania frezu bezwzględnie należy wyłączyć silnik urządzenia.

12. Pamiętaj, że przedmioty obrabiane mocowane w ima-dle należy sztywno uchwycić szczękami imadła, jak najbliżej powierzchni obrabianej.

13. Pamiętaj, że w czasie mocowania przedmiotu stół należy dosunąć na odpowiednią odległość, tak by nie było możliwe skaleczenie ręki. Czynność tę należy wykonywać przy wyłączonych obrotach wrzeciona.

14. Pamiętaj, że przedmioty i przyrządy zakładane na stół frezarski muszą być oczyszczone ze smarów, olejów i wiórów.

15. Pamiętaj, że wióry należy usuwać za pomocą odpo-wiednich haczyków lub szczotek, przy wyłączonym wrzecionie.

16. Pamiętaj, że obrabiarkę należy wyłączyć, gdy doko-nuje się pomiarów przedmiotu obrabianego.

17. Pamiętaj, że obrabiarkę należy wyłączyć, gdy musisz, nawet na chwilę, opuścić swoje stanowisko pracy.

18. Pamiętaj, że nie wolno ci samodzielnie naprawiać maszyny, jej instalacji elektrycznej i oświetleniowej. Czynności te mogą wykonywać osoby legitymujące się odpowiednimi uprawnieniami.

Po zakończeniu pracy 1. Wyłącz frezarkę wyłącznikiem głównym i odłącz od

napięcia.2. Dokładnie oczyść obrabiarkę.3. Zabezpiecz urządzenie tak, by było niemożliwe uru-

chomienie go przez osoby postronne, a frezarka nie stwarzała zagrożeń.

4. Oczyść ochrony osobiste i odłóż je na miejsce stałego składowania.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W razie zauważenia usterek lub jakichkolwiek za-

grożeń na stanowisku pracy lub przy działaniu fre-zarki należy je natychmiast zgłosić bezpośredniemu przełożonemu, by zostały natychmiast usunięte. Do pracy możesz ponownie przystąpić dopiero

po ich usunięciu i ponownym sprawdzeniu pracy urządzenia.

2. W razie wystąpienia zagrożenia wstrzymaj prace, zabezpiecz stanowisko i poinformuj o tym fakcie przełożonego.

3. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

4. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozostałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.13.INSTRUKCJA BHPDLA STANOWISKA BLACHARZA--LAKIERNIKA SAMOCHODOWEGO

Przed przystąpieniem do pracy1. Musisz posiadać:

– wymagane przeszkolenie zawodowe, potrzebne do prac wykonywanych na stanowisku;

– szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy;– dobry stan zdrowia, potwierdzony świadectwem

lekarskim. 2. Musisz być trzeźwy i wypoczęty.3. Wysłuchaj uważnie wskazówek twojego bezpośred-

niego przełożonego.4. Pracę musisz podjąć w odpowiednim ubraniu roboczym

i obuwiu o podeszwach antypoślizgowych, stosując przydzielone ochrony osobiste, pamiętając zwłaszcza o ochronie oczu, dróg oddechowych i dłoni.

5. Przygotuj:– w zakresie naprawy blacharki samochodu:

• młotki, śrubokręty, klucze, ściągacze;• narzędzia i pomoce specjalne, niezbędne do

wykonania demontażu blacharki;• części zapasowe do wymiany;• smary, oleje, płyny do zmywania brudu, farby;• pomoce do czyszczenia blach przed malowa-

niem;• materiały zabezpieczające szyby i inne czę-

ści przed ich przypadkowym zabrudzeniem farbami;

– w zakresie malowania i lakierowania:• farby, lakiery, rozpuszczalniki;• pomoce do nakładania lakierów na blacharkę

samochodu;• zbiorniki z lakierami;• pistolety do lakierowania;• materiały do gruntowania blacharki;• szczotki, papier ścierny.

131

W trakcie pracy1. Po wprowadzeniu samochodu na stanowisko robocze

ustaw go i zabezpiecz tak, by nie stwarzał zagrożenia dla osób i innych pojazdów.

2. Usuń wszystkie przedmioty ze stanowiska roboczego, które utrudniają wykonywanie operacji przygotowy-wania samochodu do lakierowania, i jednocześnie sprawdź, czy narzędzia i urządzenia warsztatowe są w dobrym stanie technicznym (w tym m.in. podno-śniki samochodowe).

3. Podczas czyszczenia blacharki samochodowej lub zdzierania zużytego lakieru z karoserii lub innych części używaj ochronników górnych dróg oddecho-wych – masek lub półmasek – a także rękawic ochronnych.

4. Przy czyszczeniu i przygotowywaniu blacharki do lakierowania zwróć szczególną uwagę na ostre, wy-stające części i elementy samochodu, które mogą przyczynić się do powstania skaleczeń.

5. Powłoki z zawartością bieli ołowiowej i siarczanu ołowiu zeskrobuj z blachy tylko w stanie wilgot-nym.

6. Zachowaj szczególną ostrożność przy myciu elemen-tów samochodu za pomocą środków łatwo palnych.

7. Zanieczyszczone czyściwo przechowuj w zamkniętych pojemnikach. Pojemniki te opróżniaj codziennie po zakończonej pracy.

8. Plamy na podłodze z używanych rozpuszczalników, olejów, ropy, nafty czy benzyny natychmiast neutra-lizuj i likwiduj.

9. Malowanie natryskowe wykonuj w odpowiednim, ozna-kowanym pomieszczeniu, przy pełnej wentylacji.

10. Na stanowisku roboczym przechowuj tylko takie ilości materiałów potrzebnych do lakierowania (rozpusz-czalniki, farby, lakiery), które będą zużyte podczas jednego dnia pracy.

11. Pojemniki z farbami, lakierami i rozpuszczalnikami oraz innymi materiałami łatwo palnymi przechowuj z dala od źródeł ciepła, a także z dala od urządzeń wentylacyjnych.

12. Pojemniki do przechowywania farb, lakierów, rozpusz-czalników powinny być niepalne, nietłukące się, takie, by można je było szczelnie zamykać. Na wierzchu pojemnika powinna znajdować się czytelna etykieta informująca o składzie chemicznym, właściwościach chemicznych, a także stopniu zagrożenia dla zdrowia i życia. Do tych substancji powinny być dołączone karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Należy bezwzględnie postępować zgodnie z podanymi w karcie zaleceniami producenta.

13. W trakcie prac zagrożonych pożarem i wybuchem stosuj narzędzia nieiskrzące.

14. Nie używaj otwartego ognia i nie pal papierosów w pomieszczeniach, w których wykonywane jest lakierowanie karoserii samochodowych.

Po zakończeniu pracy1. Wyłącz spod napięcia wszystkie używane elektrona-

rzędzia i urządzenia elektryczne.2. Uporządkuj swoje stanowisko pracy, zabezpiecz

narzędzia, materiały i ochrony osobiste.3. Sprawdź, czy pozostawione stanowisko robocze nie

stwarza jakichkolwiek zagrożeń.4. Powiadom bezpośredniego przełożonego o zakoń-

czeniu pracy.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W przypadku powstania pożaru postępuj zgodnie

z instrukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozostałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

2. W razie zaistnienia wypadku:– udziel poszkodowanemu pierwszej pomocy,– w razie potrzeby wezwij pomoc lekarską,– powiadom przełożonych.

3. W razie zagrożenia lub pojawienia się wątpliwości co do zachowania warunków bezpieczeństwa przerwij pracę i poinformuj o tym fakcie swego przełożonego.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.14.INSTRUKCJA BHPDLA STANOWISKA DEKARZA

Przed rozpoczęciem pracy1. Wysłuchaj uważnie wskazówek twojego bezpośred-

niego przełożonego przed rozpoczęciem prac.2. Pracę musisz podjąć w dostosowanym do warunków

otoczenia ubraniu roboczym i w obuwiu o podeszwach antypoślizgowych.

3. Pamiętaj o przygotowaniu i sprawdzeniu potrzebnych narzędzi pracy oraz sprzętu ochronnego – hełmu, okularów, masek, ochronników słuchu, szelek bez-pieczeństwa z osprzętem i innych.

4. Przygotuj potrzebne do pracy materiały.5. Sprawdź przed użyciem stan techniczny elektronarzędzi

(m.in. szlifierki, przecinarki, wiertarki), a zwłaszcza stan izolacji przewodów doprowadzających prąd elektryczny.

6. Sprawdź funkcjonowanie urządzeń bez obciążenia. 7. Sprawdź stan techniczny narzędzi ręcznych, m.in. to,

czy młotki, pobijaki itp. sprzęt jest prawidłowo zakli-nowany w uchwytach.

W trakcie pracy1. Nie podejmuj żadnych prac, których ci nie zlecono

i co do których nie jesteś pewny, że wykonasz je bezpiecznie.

2. Podczas przenoszenia towarów przestrzegaj wyma-ganych norm. Stosuj sprzęt pomocniczy w czasie

132

transportu ręcznego. Załadunku wózka lub taczki dokonuj w taki sposób, by zapewnić ich stabilność, przestrzegając przy tym norm dotyczących przewo-żenia towarów.

3. Podczas przycinania i szlifowania materiałów stosuj wyposażenie zabezpieczające oczy (okulary ochron-ne), dłonie (rękawice) i drogi oddechowe (maski).

4. Pamiętaj o stosowaniu ochron osobistych podczas wszelkich prac rozbiórkowych, szczególnie przy pracy z eternitem, który zawiera azbest.

5. W czasie rozbioru pokryć dachowych zawierających azbest pamiętaj o przestrzeganiu zasad przedsta-wionych ci w oddzielnym instruktażu.

6. Przed uruchomieniem elektronarzędzi co pewien czas sprawdzaj zamocowanie elementów roboczych (tarcz, wierteł) w oprawach i dokręcaj obluzowane uchwyty.

7. By zabezpieczyć się przed nadmiernym hałasem, stosuj ochronniki słuchu.

8. W trakcie pracy używaj tylko sprawnych technicznie drabin. Drabiny linowe mocuj do stałych elementów, naciągnij je i zakotwicz.

9. Przenosząc elektronarzędzia (szlifierkę, wiertarkę, przecinarkę itp.) na inne miejsce, odłącz je od zasi-lania. Podobnie uczyń, gdy elektronarzędzie to nie jest używane przez dłuższy czas.

10. Zabezpiecz przed uszkodzeniem przewody doprowa-dzające prąd elektryczny do elektronarzędzi i innych urządzeń.

11. Odłącz urządzenie od zasilania w czasie jego czysz-czenia lub konserwacji.

12. Podczas prac z materiałami łatwo palnymi nie używaj ognia i nie pal papierosów na stanowisku pracy.

13. Pamiętaj, że przy pracach z substancjami łatwo pal-nymi palenie papierosów dozwolone jest tylko poza strefą zagrożenia pożarowego.

14. Substancje chemiczne (farby, lakiery, rozpuszczal-niki itp.) przechowuj tylko w szczelnie zamkniętych, oryginalnych opakowaniach. Podczas prac z tymi substancjami stosuj się do instrukcji producenta i do wymagań karty charakterystyki substancji nie-bezpiecznej.

15. Pamiętaj, by na dachach, na których wytrzymałość nie zapewnia bezpiecznego przebywania na nich osób, wykonać stałe lub przenośne mostki i kładki zabezpieczające.

16. Pamiętaj, by kotły do podgrzewania masy bitumicznej były zaopatrzone w pokrywy i były szczelnie zamknięte.

17. Kotły i zbiorniki do podgrzewania oraz transportu ręcznego mas bitumicznych wypełniaj nie więcej niż do ¾ ich wysokości.

18. Pamiętaj, by nie rozgrzewać za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniej-szej niż 5 m od obiektów lub składowisk z materia-łami palnymi.

19. Dbaj o to, by nie pracować na dachu przy silnym wietrze, oblodzeniu lub szronie.

20. Pamiętaj, by nie zrzucać z dachu materiałów, narzę-dzi i innych przedmiotów.

21. Przy wykonywaniu pokryć i odbiorze materiałów w pobliżu krawędzi dachu, niezależnie od jego na-chylenia, oraz podczas mocowania rynien z drabin sznurowych, używaj szelek bezpieczeństwa, z linką bezpieczeństwa prawidłowo przymocowaną do stałych elementów konstrukcji nad stanowiskiem pracy.

22. Pamiętaj, że wykonując roboty na dachu o nachyleniu powyżej 20%, jeżeli nie są stosowane inne zabez-pieczenia, musisz bezwzględnie używać środków ochrony indywidualnej, zabezpieczających przed upadkiem z wysokości.

23. Pamiętaj, by nie pracować w strefie zagrożenia, w po-bliżu linii energetycznej, przy włączonym napięciu.

24. Posiłki spożywaj w wyznaczonym do tego celu miej-scu, pamiętając o zachowaniu podstawowych zasad higieny.

25. Nie lekceważ nawet drobnych skaleczeń, opatrując zranienia.

Po zakończeniu pracy1. Uporządkuj miejsce pracy. Zabezpiecz sprzęt, mate-

riały, ochrony osobiste, narzędzia.2. Sprawdź, czy pozostawione materiały i urządzenia

nie stworzą zagrożenia po opuszczeniu przez ciebie stanowiska pracy.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W razie wystąpienia zagrożenia wstrzymaj prace,

zabezpiecz stanowisko i poinformuj o tym fakcie przełożonego.

2. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

3. Pamiętaj, że dokonywanie zmian w miejscu wypadku jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy zachodzi koniecz-ność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenie grożącemu niebezpieczeństwu.

4. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z in-strukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozostałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.15.INSTRUKCJA BHPPODCZAS PRAC PRZY KOMPUTERZE

Podstawa prawna: Rozporządzenie MPiPS z 26 wrze-śnia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP (tekst jednolity Dz.U. nr 169/2003, poz. 1650 ze zm.) oraz

133

Rozporządzenie z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wypo-sażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148/1998, poz. 973).

Podstawowe czynności przed rozpoczęciem pracy 1. Stanowisko komputerowe powinno być obsługiwane

przez osoby przeszkolone w zakresie BHP i ergonomii oraz posiadające aktualne badania lekarskie, bez przeciwwskazań do pracy przy komputerze.

2. Należy uporządkować stanowisko pracy i przewie-trzyć pomieszczenie.

3. Sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska oraz to, czy nie ma widocznych uszkodzeń sprzętu.

4. Dostosować wysokość krzesła i ustawienie oparcia do wymiarów swojego ciała. Krzesło powinno być typu obrotowego, oparte na minimum pięciu rolkach.

5. Sprawdzić i ewentualnie poprawić ustawienie mo-nitora, klawiatury oraz myszki. Odległość oczu od ekranu powinna wynosić od 40 cm do 75 cm, zależnie od przekątnej ekranu. Przed klawiaturą na stoliku musi pozostawać wolna przestrzeń na podparcie rąk (ok. 10 cm).

6. Przygotować komputer do pracy przez: – włączenie go do sieci elektrycznej, tj. do gniazd-

ka z bolcem zerującym, najlepiej przez specjalną listwę zasilającą z zabezpieczeniem przed prze-pięciami;

– włączenie przycisku zasilania komputera i mo-nitora;

– uregulowanie jasności i kontrastu pomiędzy znakami i tłem;

– w razie potrzeby zastosowanie okularów korek-cyjnych lub filtra ochronnego;

– uregulowanie oświetlenia na stanowisku, tak by na ekranie nie pojawiały się refleksy świetlne, a monitor, o ile to możliwe, był ustawiony bokiem do okna (by płaszczyzna ekranu była prostopa-dła do okna).

Zasady i sposoby bezpiecznego wykonania pracy 1. Klawiatura, dokumenty i monitor powinny być usta-

wione w linii prostej przed operatorem.2. Należy operować myszką, mając rękę podpartą

w nadgarstku. 3. Podczas pracy należy zachowywać właściwą, ergo-

nomiczną pozycję ciała. 4. Stosować przerwy przy intensywnej pracy przy moni-

torze ekranowym – co najmniej 5 minut co godzinę. 5. Pilnować ładu i porządku na stanowisku pracy. 6. Pracując przy komputerze, nie należy jednocześnie

spożywać posiłków.7. Nie wolno palić tytoniu w pomieszczeniu pracy.8. Nie należy naprawiać samowolnie, nie mając do tego

uprawnień, urządzeń zestawu komputerowego. Mogą to czynić tylko uprawnieni informatycy.

9. Nie należy czyścić na mokro klawiatury i innych elemen-tów zestawu komputerowego w czasie jego pracy.

10. Do czyszczenia sprzętu komputerowego używać tylko preparatów przystosowanych do tego celu.

11. Należy pamiętać o tym, że kobiety w ciąży nie mogą pracować przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę.

Czynności do wykonania po zakończeniu pracy 1. Odłączyć sprzęt od zasilania energią elektryczną. 2. Uporządkować stanowisko pracy i schować doku-

menty. 3. Okresowo, przynajmniej raz na tydzień, czyścić ekran

monitora.

Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych1. Przerwać pracę w razie nieprawidłowego działania

sprzętu, m.in. w razie wystąpienia migotania lub innych zakłóceń w wyświetlaniu obrazu.

2. W razie pożaru postępować zgodnie z instrukcją ppoż. 3. W przypadku wylania cieczy na klawiaturę bądź

obudowę komputera lub monitora urządzenia te należy natychmiast odłączyć od zasilania w energię elektryczną.

4. W razie porażenia współpracownika prądem w pierw-szej kolejności należy odłączyć zasilanie, a następnie udzielić współpracownikowi pierwszej pomocy.

5. O wszystkich nieprawidłowościach w czasie pracy na-leży niezwłocznie informować swoich bezpośrednich przełożonych.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.16.INSTRUKCJA BEZPIECZNEJ OBSŁUGIBETONIARKI BMK-500

PrzeznaczenieBetoniarka mieszadłowa na konstrukcji wsporczej prze-znaczona jest do produkcji masy betonowej o dowolnej konsystencji z kruszyw naturalnych lub łamanych, ce-mentu i wody.

Budowaa) mieszalnik, b) wyciągarka z koszem zasypowym, c) konstrukcja nośna o wysokości 4 m – wyposażona w pomost, bariery i inne mocowania konstrukcji; podłoga wykonana jest z blachy żeberkowatej; konstrukcja oparta jest na podporach, których wysokość umożliwia podjazd lub montaż w zespole maszyn, d) drabinka, e) pulpit ste-rowniczy, f) zasuwa zsypu – automatyczna.

Dane technicznePojemność zasypowa – 500 dm3

Objętość jednego zasypu – 375 dm3

134

Cykl pracy – 60 s Wydajność – 20 m3

Maks. granulacja kruszywa naturalnego – 80 mm Maks. granulacja kruszywa łamanego – 60 mm Moc zainstalowana – 19,5 kW Maks. ciśnienie układu hydraulicznego – 10 MPa Napięcie zasilające – 230/400V Masa – 500 kg.

Podstawowe czynności przed rozpoczęciem pracyPracownik obsługujący betoniarkę powinien:1. Do wykonania powierzonej pracy przystąpić ubrany

w odzież roboczą obcisłą, bez luźno zwisających ele-mentów.

2. Przygotować stanowisko do bezpiecznej obsługi beto-niarki (odsunąć zbędne przedmioty itp.).

3. Wszystkie zauważone usterki i zagrożenia na stano-wisku pracy lub przy działaniu betoniarki natychmiast zgłaszać bezpośredniemu zwierzchnikowi w celu ich szybkiego usunięcia, a po stwierdzeniu, że zostały zlikwidowane, przystąpić do pracy.

Czynności podczas obsługi betoniarkiPrzed wsypaniem suchych składników do mieszalnika należy uruchomić mechanizm napędu mieszadeł oraz zamknąć zasuwę opróżniającą. Po załadowaniu kosza składnikami należy uruchomić wyciągarkę, która prze-transportuje go w górne położenie toru, gdzie następuje podanie suchych składników do mieszarki. Wysyp za-wartości kosza następuje w ciągu 3-6 sekund. Po 6-12 sekundach od chwili rozpoczęcia wsypu składników zostaje podana odpowiednia dawka wody odmierzona na wodomierzu. Samo mieszanie składników betonu trwa nie dłużej niż 25-40 sekund, w zależności od konsystencji masy betonowej, przy czym dla betonów ciekłych czas mieszania jest dłuższy niż dla gęsto plastycznych.

Gotowa masa betonowa po otwarciu zasuwy opróżnia-jącej zostaje wygarnięta z mieszalnika do podstawionego środka transportu. Wszystkimi zespołami wykonującymi odpowiednie czynności kieruje operator z pulpitu sterow-niczego przy pomocy przycisków.

Pracownik obsługujący betoniarkę powinien:– w sposób ciągły obserwować pracę betoniarki;– ściśle przestrzegać technologii tworzenia betonu

według obowiązujących zasad i instrukcji;– koniecznie używać ochron osobistych; – w przypadku zaniku prądu natychmiast zatrzymać

betoniarkę;– dopilnować, aby podczas pracy betoniarki nie zbliżały

się do niej osoby postronne;– w czasie pracy betoniarki pod jej pomost dopuszczać

tylko pojazdy przeznaczone do odbioru masy betono-wej;

– w przypadku pracy betoniarki o zmroku lub w porze nocnej prawidłowo oświetlić miejsce pracy.

Pracownikowi obsługującemu betoniarkę zabrania się:– uruchamiania betoniarki, jeżeli istnieją jakiekolwiek

zagrożenia lub jest ona niesprawna technicznie;– usuwania usterek podczas pracy betoniarki;– wchodzenia w obręb pracującego kosza zasypowego;

przy oczyszczaniu wykopu kosz należy zaryglować sworzniami zamocowanymi na torze;

– pozostawiania betoniarki pod napięciem w czasie nieobecności operatora;

– usuwania zabezpieczeń;– pozostawiania betoniarki będącej w ruchu bez nadzoru.

Podstawowe czynności po zakończeniu pracyPo zakończeniu pracy operator zobowiązany jest wykonać następujące czynności:1. Oczyścić dokładnie bęben mieszalnika z resztek be-

tonu.2. Oczyścić wykop pod kosz zasypowy.3. Opuścić kosz zasypowy w dolne położenie i dokładnie

go oczyścić z resztek cementu i piasku.4. Zostawić zasuwę opróżniającą w stanie otwartym.5. Zamknąć dopływ wody zaworem głównym.6. Uporządkować całe stanowisko pracy, odkładając

używane pomoce i przedmioty na właściwe miejsce.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. W razie wystąpienia zagrożenia wstrzymaj prace,

zabezpiecz stanowisko i poinformuj o tym fakcie przełożonego.

2. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożo-nemu. Zabezpiecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.

3. W razie wystąpienia pożaru postępuj zgodnie z instrukcją przeciwpożarową. W pierwszej kolejności zaalarmuj pozo-stałych pracowników i spróbuj ugasić pożar w zarodku.

4. Inne uwagi.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.17.INSTRUKCJA „BEZPIECZNA PODRÓŻ”

Podstawa prawna: Ustawa z dn. 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Kodeks drogowy).

Przed rozpoczęciem podróży służbowej1. Ustal trasę podróży, wykorzystując mapę, wyznacza-

jąc jednocześnie miejsca, w których mogą wystąpić problemy.

2. Sprawdź stan techniczny pojazdu, który będziesz prowadzić, i potrzebne dokumenty.

3. Miej przy sobie druk oświadczenia sprawcy kolizji drogowej, dostępny w sekretariacie firmy oraz w schowku samochodu służbowego.

135

W trakcie podróży1. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na dro-

dze są obowiązani zachować ostrożność albo – gdy ustawa tego wymaga – szczególną ostrożność, uni-kać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu dro-gowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie.

2. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze mają prawo liczyć, że uczestnicy tego ruchu przestrzegają przepisów ruchu drogowego, chyba że okoliczności wskazują na możliwość odmiennego ich zachowania. Należy wtedy ograniczyć zaufanie.

3. Kierujący pojazdem jest obowiązany jechać z pręd-kością zapewniającą panowanie nad pojazdem, z uwzględnieniem warunków, w jakich ruch się odbywa, a w szczególności: rzeźby terenu, stanu i widoczności drogi, stanu i ładunku pojazdu, warun-ków atmosferycznych i natężenia ruchu oraz innych – reagując niezwłocznie na każdą trudną sytuację.

4. Kierujący pojazdem jest obowiązany:– jechać z prędkością nie utrudniającą jazdy

innym kierującym;– hamować w sposób nie powodujący zagrożenia

bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia;– utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia

zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania się poprzedzającego pojazdu.

5. Kierujący pojazdem może zmienić kierunek jazdy lub zajmowany pas ruchu tylko z zachowaniem szczegól-nej ostrożności.

6. Kierujący pojazdem jest obowiązany zbliżyć się:– do prawej krawędzi jezdni – jeżeli zamierza

skręcić w prawo, do środka jezdni lub na jezdni o ruchu jednokierunkowym do lewej jej krawędzi – jeżeli zamierza skręcić w lewo;

– przepisu powyższego nie stosuje się, jeżeli wy-miary pojazdu uniemożliwiają skręcenie zgodnie z zasadą określoną w tym przepisie lub dopusz-czalna jest jazda wyłącznie w jednym kierunku.

7. Kierujący pojazdem, zmieniając zajmowany pas ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa po-jazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas z prawej strony.

8. Kierujący pojazdem jest obowiązany zawczasu i wy-raźnie sygnalizować zamiar zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać sygnalizowania nie-zwłocznie po wykonaniu manewru.

9. Kierujący pojazdem jest obowiązany przed wyprze-dzaniem upewnić się, czy:– ma odpowiednią widoczność i dostateczne miej-

sce do wyprzedzania bez utrudnienia komukol-wiek ruchu;

– kierujący jadący za nim nie rozpoczął wyprze-dzania oraz kierujący jadący przed nim na tym samym pasie ruchu nie zasygnalizował zamiaru wyprzedzania innego pojazdu, zmiany kierunku jazdy lub zmiany pasa ruchu.

10. Kierujący pojazdem jest obowiązany przy wyprzedza-niu zachować szczególną ostrożność, a zwłaszcza bezpieczny odstęp od wyprzedzanego pojazdu lub uczestnika ruchu. W razie wyprzedzania pojazdu jednośladowego lub kolumny pieszych odstęp ten nie może być mniejszy niż 1 m.

11. Zatrzymanie i postój pojazdu są dozwolone tylko w miejscu i w warunkach, w których jest on z dosta-tecznej odległości widoczny dla innych kierujących i nie powoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub jego utrudnienia:– kierujący pojazdem, zatrzymując pojazd na

jezdni, jest obowiązany ustawić go jak najbliżej jej krawędzi oraz równolegle do niej;

– w czasie postoju na drodze poza obszarem zabudowanym pojazd powinien znajdować się, jeżeli to tylko możliwe, poza jezdnią;

– kierujący pojazdem jest obowiązany stosować sposób zatrzymania lub postoju wskazany zna-kami drogowymi;

– kierujący pojazdem jest obowiązany w czasie postoju zabezpieczyć pojazd przed możliwością jego uruchomienia przez osobę niepowołaną oraz zachować inne środki ostrożności niezbęd-ne do uniknięcia wypadku.

Po zakończeniu podróży1. Pojazd należy ustawić w dozwolonym przepisami

miejscu.2. Pojazd i dokumenty pojazdu należy zabezpieczyć

przed kradzieżą.

Postępowanie w sytuacji awaryjnej1. Kierujący pojazdem w razie uczestniczenia w wypad-

ku drogowym jest obowiązany:– zatrzymać pojazd, nie powodując przy tym za-

grożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego;– przedsięwziąć odpowiednie środki w celu zapew-

nienia bezpieczeństwa ruchu w miejscu wypadku;– usunąć pojazd z miejsca wypadku, aby nie po-

wodował on zagrożenia lub tamowania ruchu, jeżeli nie ma zabitego lub rannego;

– podać swoje dane i dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane dotyczące zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, na żądanie osoby uczestniczącej w wypadku;

– zadbać o to, by uzyskać dokładne dane osobowe uczestnika (uczestników) zdarzenia i ewentual-nych świadków, a także ich numery telefonów;

136

– wskazane jest także wykonanie fotografii na miejscu zdarzenia; w razie jakichkolwiek wąt-pliwości należy wezwać policję;

– jeżeli w wypadku jest zabity lub ranny, kierujący pojazdem jest obowiązany udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać pogo-towie ratunkowe i policję oraz nie podejmować czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku;

– pozostać na miejscu wypadku, a jeżeli wezwanie pogotowia lub policji wymaga oddalenia się, powrócić na to miejsce;

– niezwłocznie powiadomić kierownictwo firmy.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

X.18.INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA DLA OPIEKUNA SZKOLNEJ WYCIECZKI AUTOKAROWEJ

Czynności przed rozpoczęciem podróży1. Sprawdzić:

– czy mamy ze sobą potrzebne w trakcie wycieczki dokumenty własne i te, które dotyczą wszyst-kich uczestników, np. potwierdzenie rezerwacji, bilety itp.;

– zgodnie z listą – obecność uczestników wycieczki;– czy wszyscy uczestnicy wycieczki mają ważne

dokumenty (w tym paszporty, jeżeli są potrzeb-ne);

– czy uczestnicy wycieczki, którzy pobierają leki zapisane przez lekarza, posiadają przy sobie lekarstwa i czy została przekazana przez opieku-nów uczestnika wycieczki informacja dotycząca sposobu zażywania tych leków.

2. Dopilnować, by bagaż uczestników wycieczki został umieszczony w lukach bagażowych. Bagaż podręczny uczniowie (słuchacze) zabierają ze sobą.

3. Zadbać o spokojne rozmieszczenie uczestników wycieczki w autokarze. Pierwszeństwo przy wejściu do autokaru mają najmłodsze lub najsłabsze osoby. Opiekunowie powinni zająć miejsca w pobliżu drzwi.

4. Sprawdzić, czy w autokarze znajduje się pojemnik z wodą, woreczki i worki foliowe na śmieci, papier toaletowy oraz chusteczki higieniczne.

5. Sprawdzić, czy w autokarze znajdują się dobrze wy-posażona apteczka oraz sprawna gaśnica i czy nie są zastawione wyjścia bezpieczeństwa.

6. Sprawdzić, czy został zabrany doładowany telefon komórkowy wraz z ładowarką.

7. Pamiętać o tym, by w razie wątpliwości co do stanu technicznego autokaru lub trzeźwości kierowcy we-zwać policję.

W trakcie podróży1. Uczestnikom wycieczki zabrania się:

– przemieszczania się w obrębie autokaru w trak-cie jazdy i podróżowania w pozycji stojącej;

– otwierania drzwi w trakcie jazdy, blokowania w nich zamków;

– samowolnego otwierania okien w czasie jazdy;– rzucania czymkolwiek w autokarze;– wyrzucania czegokolwiek przez okno autokaru;– palenia tytoniu, spożywania alkoholu czy stoso-

wania innych używek.2. Zaleca się robienie przerw podczas jazdy. Czas przerwy

uczestnicy wycieczki mogą wykorzystać na spożycie po-siłku, toaletę, przewietrzenie autokaru i krótki spacer.

3. Postój powinien być zarządzony wyłącznie w miej-scach dozwolonych przepisami ruchu drogowego, najlepiej na wyznaczonych parkingach lub przy sta-cjach benzynowych. Podczas postoju nie wolno:– samowolnie oddalać się;– wchodzić na jezdnię;– przechodzić na drugą stronę jezdni;– zanieczyszczać miejsca, w którym znalazł się

autokar;– wykonywać czynności mogących spowodować

pożar. 4. Po zakończeniu postoju należy sprawdzić listę obec-

ności uczestników wycieczki w autokarze.

Po zakończeniu podróżyOpiekun wycieczki powinien sprawdzić:1. Czy wszyscy uczestnicy wycieczki zabrali swoje ba-

gaże i rzeczy osobiste.2. Czy w autokarze pozostawiono porządek.3. Czy dzieci mają zapewnioną opiekę rodziców (opie-

kunów), szczególnie wtedy, gdy powrót nastapił po godzinie 21:00.

Postępowanie w sytuacjach awaryjnych1. Ewakuować uczestników wycieczki, wykorzystując

wyjścia bezpieczeństwa, w bezpieczne miejsce poza autokarem.

2. W razie potrzeby poszkodowanym udzielić pierwszej pomocy, pamiętając o zasadzie:– najpierw dokonać wstępnej segregacji poszko-

dowanych, – w pierwszej kolejności udzielać pomocy ciężej ran-

nym, później kolejno według ciężkości zranień.3. W tym samym czasie powiadomić o wypadku służby

ratunkowe – dzwoniąc pod numer 112 lub 999.4. W razie potrzeby podjąć akcję gaśniczą, pamiętając

o tym, by część opiekunów pełniła dozór nad uczest-nikami wycieczki, aby nie zbliżali się do płonącego autokaru.

Opracował Zatwierdził……………………. ……………………

Oświadczeniesprawcy kolizji drogowej

XI

138

Miejscowość i data ..................................................................

Ja niżej podpisany(a) ............................................................................................ ................................................................ (imię i nazwisko sprawcy) (telefon)

Zamieszkały(a) ......................................................................................................................................................................... (dokładny adres z kodem)

Legitymujący(a) się dokumentem tożsamości: nazwa, seria i nr .........................................................................................wydanym przez ................................................. ; posiadający(a) prawo jazdy kat ..................................................................nr ............................. wydane przez ........................................................................................................................................w dniu ............................................... ; dowód rejestracyjny nr ..............................................................................................wydany przez ........................................ w dniu .....................................................................................................................;polisę OC nr ......................................................... zawartą w dniu ........................................................................................z .............................................................................................................. ................................................................................ (nazwa zakładu ubezpieczeń) (z okresem ubezpieczenia)

Oświadczam,że w dniu ................................................................ ok. godziny ...............................................................................................ul ....................................................................................... w ................................................................................................... (miejsce zdarzenia) (miejscowość)

kierując pojazdem ........................................ marki ........................................... nr rej ........................................................ (rodzaj pojazdu)

stanowiącym własność ............................................................................................................................................................spowodowałem(am) kolizję drogową z pojazdem .......................................... marki ........................................................... (rodzaj pojazdu)

nr rej ....................................... kierowanym przez .............................................................. ................................................. (imię i nazwisko pokrzywdzonego) (telefon)

w którym powstały następujące uszkodzenia:...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Okoliczności wypadku Szkic sytuacyjny....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Świadkami kolizji są:1. .............................................. .................................................................. .............................................. ...........................2. .............................................. .................................................................. .............................................. ........................... (imię i nazwisko) (adres zamieszkania) (dokument tożsamości) (telefon)

................................................... .......................................................... .................................................. Czytelne podpisy świadków Czytelny podpis poszkodowanego Czytelny podpis sprawcy

Pierwsza pomoc przedmedyczna

XII

140

XII.1. ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY PRZEDMEDYCZNEJ

Pierwszej pomocy powinna obowiązkowo udzielić każda osoba znajdująca się na miejscu wypadku. Nieudzielenie pomocy osobom poszkodowanym grozi odpowiedzialnością karną. Po udzieleniu pierwszej pomocy należy wezwać lekarza pogotowia (tel 112 lub 999) albo przewieźć rannego do szpitala.

Udzielający pomocy nie może pozostawić rannego samego do czasu przybycia lekarza.

Podstawowymi zasadami przy udzielaniu pierwszej pomocy są: a) zabezpieczenie i natychmiastowe usunięcie poszkodo-

wanego z miejsca wypadku, jeżeli niebezpieczeństwo zagraża mu w tym miejscu w dalszym ciągu;

b) przerwanie działania lub usunięcie czynnika szkodli-wego;

c) pobieżne obejrzenie chorego i stwierdzenie, czy jest on przytomny, czy oddycha, czy są oznaki krwawie-nia itp.Po wstępnych oględzinach ofiarę wypadku należy

położyć wygodnie na ziemi lub ławce i rozluźnić ubranie. W razie wymiotów należy przechylić głowę chorego na bok, by uniknąć blokady układu oddechowego. Podawa-nie płynów, np. lekarstw, łykami jest dozwolone jedynie wtedy, gdy chory jest przytomny i nie ma wyraźnych ob-jawów uszkodzenia narządów przewodu pokarmowego (żołądka, jelit).

U rannych, którzy stracili przytomność, należy niezwłocznie stwierdzić, czy odbywają się czynności oddechowe, a jeżeli oddechu brak, podjąć działania reanimacyjne.

W przypadku krwawienia stosuje się opatrunki uci-skowe. Na ranę należy nałożyć wyjałowioną gazę i dość silnie przybandażować.

W przypadku krwotoku zewnętrznego stosuje się zwykle ucisk krwawiącego naczynia, starając się przyci-snąć naczynie do kości w tym miejscu, gdzie przebiega ono powierzchownie. Do tego celu można użyć specjalnej opaski elastycznej albo węża gumowego.

W przypadku oparzeń termicznych w pierwszej ko-lejności należy oparzoną powierzchnię wychłodzić zimną wodą.

W przypadku oparzeń chemicznych pierwsza pomoc polega na zmywaniu oparzonej powierzchni strumieniem zimnej wody przez kilka, a nawet kilkanaście minut. Pozo-stałe resztki substancji staramy się zobojętnić. W przypad-ku oparzenia kwasami spłukujemy oparzoną powierzchnię płynami o charakterze zasadowym, np. mydlinami lub roz-tworem sody oczyszczonej. W przypadku oparzenia ługami powierzchnię oparzoną spłukujemy płynami o charakterze kwasowym, np. octem lub sokiem cytrynowym.

Przy odmrożeniach postępowanie zależy od rodzaju i stopnia odmrożenia. Odmrożoną część ciała, np. kończy-nę, należy natychmiast ogrzewać albo przez zastosowa-nie ciepłej kąpieli całego ciała w wodzie o temperaturze 25-30°C (po kilku minutach można podnieść temperaturę wody do ok. 37°C – maksymalnie!), albo tylko odmro-żonej kończyny, i lekko ją masować. Oczywiście chory musi przebywać w ciepłym pomieszczeniu. Po ogrzaniu odmrożone miejsce należy zaopatrzyć jałowymi opatrun-kami z nawazelinowanej gazy i waty. Chory powinien wypić kilka szklanek gorącej herbaty lub innych płynów. Może też wypić 1-2 kieliszki białej wódki. Jeśli na skórze wystę-pują pęcherze lub grożące martwicą sine przebarwienia, chorego należy natychmiast przewieźć do szpitala. Wska-zaniem do przewiezienia do szpitala jest też złe ogólne samopoczucie chorego, duszność i osłabienie.

Podczas ratowania osoby poszkodowanej w wypadku zwracamy uwagę na warunki bezpieczeństwa otoczenia. Musimy być bowiem pewni, iż nic nam nie zagraża. Dopiero wtedy przystępujemy do bezpośredniego udzielania pomocy. Podchodząc do osoby poszkodowanej należy delikatnie nią potrząsnąć, nachylić się i głośno wypowiedzieć formułę: „Co się stało? Otwórz oczy! Czy mogę ci pomóc?”. Gdy osoba poszkodowana nie reaguje, trzeba natychmiast wezwać po-moc. Następnie należy upewnić się, czy poszkodowany ma prawidłowy oddech. Dokonuje się tego po udrożnieniu dróg oddechowych, poprzez odchylenie głowy do tyłu i podciągnię-cie żuchwy ku górze i przyłożeniu ucha do ust i nosa osoby poszkodowanej. Przez 5-10 sekund należy obserwować, czy klatka piersiowa się unosi i czy czujemy powietrze wydechowe

141

oraz czy słyszymy prąd powietrza z ust poszkodowanego. Gdy oddech jest prawidłowy, układamy poszkodowanego w pozycji tzw. bocznej ustalonej i czekamy na pomoc medyczną.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego oddechu (okresowe próby westchnięć, chrapanie) lub całkowitego bra-ku oddechu należy dokonać dwóch oddechów ratowniczych.

Przedtem palcem wskazującym i kciukiem dłoni zaciskamy płatki nosa, a ustami obejmujemy usta poszkodowanego, używając do tego celu specjalnych barier ochronnych (ma-seczek ratowniczych). Powietrze powinno być wdmuchiwane przez czas 1 s, a objętość wprowadzonego powietrza powin-na spowodować wyraźne uniesienie się klatki piersiowej. Tylko uniesienie się klatki piersiowej poszkodowanego jest bowiem świadectwem prawidłowego oddechu zastępczego. W przypadku niemożności wprowadzenia powietrza do płuc poszkodowanego należy podjąć maksymalnie do dwóch prób wykonania sztucznego oddechu, korygując w międzyczasie udrożnienie dróg oddechowych. Jeżeli nawet wystąpią dwie nieudane próby wykonania wentylacji zastępczej, to i tak przystępujemy do dalszych czynności, polegających na uciśnięciach klastki piersiowej.

Po wykonaniu dwóch oddechów ratowniczych przystę-pujemy do 30 uciśnięć klatki piersiowej z częstotliwością około 100 razy na minutę i głębokością od 4 cm do 5 cm. Miejscem ucisku jest środek mostka lub punkt wyzna-czony wzrokowo, łączący linię międzysutkową. W czasie ucisków należy zwracać szczególną uwagę na ułożenie rąk w stosunku do klatki piersiowej. Powinny one tworzyć kąt prosty, tak aby siła ucisku była dokładnie przenoszona na środek klatki piersiowej.

XII.2. APTECZKA PIERWSZEJ POMOCY

Należy zwrócić uwagę, że od 1 maja 2004 r. wyroby me-dyczne, służące do poprawy stanu zdrowia, a nie będące lekami, muszą posiadać znak CE. W myśl art. 233 K.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić zatrudnionym środki udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku – co oznacza, że pracownicy powinni mieć zapewniony dostęp do odpowiednio wyposażonych apteczek pierwszej pomocy. Liczba i usytuowanie apteczek powinny być takie, by dostęp ten był możliwie łatwy i szybki. Obsługa apte-czek na poszczególnych zmianach musi być powierzona wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej. Zawartość apteczki powinna być uzgodniona z lekarzem sprawującym pro-filaktyczną opiekę medyczną nad pracownikami. Same apteczki oraz miejsca usytuowania apteczek muszą być oznakowane zgodnie z Polskimi Normami.

Przykładowe wyposażenie apteczki pierwszej po-mocy: gaza opatrunkowa 1 m kw. – 1 szt., kompres 5 cm x 5 cm – 1 szt., kompres 7 cm x 7 cm – 1 szt., kom-pres 9 cm x 9 cm – 1 szt., opaska elastyczna 4 m x 10 cm – 2 szt., opaska opatrunkowa 4 m x 10 cm – 2 szt., zestaw plastrów z opatrunkiem – 1 op., chusta trójkątna – 2 szt., wata 50 g – 1 szt., rękawice gumowe – 4 szt., ustnik do sztucznego oddychania – 1 szt., agrafka – 3 szt., nożyczki – 1 szt., instrukcja udzielania pierwszej pomocy – 1 szt.

W apteczce samochodowej powinien natomiast zna-leźć się dodatkowo koc izotermiczny i kamizelka ostrze-gawcza z paskiem fluoroscencyjnym.

Rys. 4. Algorytm BLS (Basic Life Support) – Podstawowe zabiegi reanimacyjne

Nie reaguje na słowa i dotyk

Wezwij pomoc

Udrożnij drogi oddechowe

Sprawdź oddech

Brak prawidłowego oddechu

Wezwij pogotowie ratunkowe dzwoniąc pod numer 112 lub 999

Wykonaj dwa oddechy ratownicze i 30 uciśnięć klatki piersiowej

Powtarzaj wielokrotnie – dwa oddechy i 30 uciśnięć klatki piersiowej, z częstotliwością 100 na minutę – nieco mniej niż 2 na sekundę. Przerwij zabieg

resuscytacji, gdy poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać

Rys. 5. Początek reanimacji – udrożnienie dróg oddechowych i dwa oddechy ratownicze

Literatura

XIII

144

1. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm. – Dz.U. z 2007 r. nr 49, poz. 330).

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeń-stwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180 z 2004 r., poz. 1860 ze zm.).

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 69 z 1996 r. poz. 332 ze zm.).

5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szcze-gółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. nr 89 z 2003 r., poz. 828 ze zm.).

6. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016, ze zm.).

7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwiet-nia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75 z 2003 r., poz. 690 ze zm).

8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. nr 47 z 2003 r., poz. 401).

9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 23 czerw ca 2003 r. w sprawie informacji dotyczą-cej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeń stwa i ochrony zdrowia (Dz.U. nr 120 z 2003 r., poz. 1126).

10. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz

ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpie-czeństwa pracy i ochrony zdrowia (Dz.U. nr 108 z 2002 r., poz. 953).

11. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 wrze-śnia 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń tech-nicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. nr 118 z 2201 r., poz. 1263).

12. Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wy-padków przy pracy (Dz.U. nr 115 z 1998r., poz. 744 ze zm.).

13. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwiet-nia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. nr 40 z 2000 r., poz. 470).

14. Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgod-ności (t.j. Dz.U. 2004 r., nr 204, poz. 2087 ze zm.).

15. Rozporządzenie Ministrów Komunikacji oraz Admini-stracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dn. 10 lutego 1977 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych (Dz.U. nr 7 z 1997 r., poz. 30 ze zm.).

16. Ustawa z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. nr 122 z 2000 r., poz. 1321 ze zm.).

17. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz.U. nr 80 z 1999 r., poz. 912 ze zm.).

18. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymaga-jących szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62 z 1996 r., poz. 287).

19. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz.U. nr 62 z 1996 r., poz. 288).

20. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 stycznia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy czyszczeniu

145

powierzchni, malowaniu natryskowym i natryskiwaniu cieplnym (Dz.U. nr 16 z 2004 r., poz.156).

21. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 1 października 1993 r. w spra-wie bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji, pracach remontowych i konserwacji sieci kanalizacyj-nych (Dz.U. nr 96 z 1993 r., poz. 437).

22. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz.U. nr 70 z 2002 r., poz. 650 ze zm.).

23. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i hi-gieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26 z 2000 r., poz 313 ze zm.).

24. Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114 z 1996 r., poz. 545 ze zm.).

25. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych mło-docianym i warunków ich zatrudniania przy niektó-rych z tych prac (Dz.U. nr 200 z 2004 r., poz. 2047 ze zm.).

26. Ustawa z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i prepa-ratach chemicznych (Dz.U. nr 11 z 2001 r. ze zm.).

27. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeń-stwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szko-lenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz.U. nr 216 z 2005 r., poz. 1824).

28. Ustawa z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. nr 35 z 1983 r., poz. 163 ze zm.).

29. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebez-piecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. nr 173 z 2003 r., poz. 1679).

30. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2005 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. nr 96 z 2005 r., poz. 817).

31. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. nr 91 z 2003 r., poz. 858).

32. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w za-kresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. nr 193 z 2003 r., poz. 1890).

33. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 paź-dziernika 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakre-sie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191 z 2002 r., poz. 1596).

34. Ustawa z dn. 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz.U. nr 169 z 2002 r., poz. 1386 ze zm.).

35. Ustawa z dn. 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j. Dz.U. nr 204 z 2004 r., poz. 2087 ze zm.).

36. Ustawa z dn. 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. nr 199 z 2002 r. ze zm.).

37. Ustawa z dn. 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199 z 2002 r. ze zm.).

38. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148 z 1998 r., poz. 973.).

39. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegóło-wych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. nr 132 z 2002 r., poz. 1115).

40. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 10 grudnia 2002 r. w sprawie klasyfikacji za-wodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. nr 222 z 2002 r., poz. 1868).

41. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawa-nia zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz.U. nr 236 z 2002 r., poz. 1992).

42. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego do-kumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz.U. nr 237 z 2002 r., poz. 2015).

43. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 3 października 2003 r. w sprawie wzo-ru protokołu ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 182 z 2003 r., poz. 1783).

44. Rozporządzenie Rady ministrów z dn. 2 listopa-da 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 246 z 2004 r., poz. 2468).

45. Rozporządzenie ministra Gospodarki i Pracy z dn. 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku (Dz.U. nr 269 z 2004 r., poz. 2672).

46. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwór-czym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280 z 2004 r., poz. 2771).

146

47. Rozporządzenie Ministra zdrowia z dn. 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynni-kow chemicznych (Dz.U. nr 11 z 2005 r., poz. 86).

48. Ustawa z dn. 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowot-nych żywności i żywienia (t.j. Dz.U. nr 31 z 2005 r. poz. 265 ze zm.).

49. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szko-dliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 73 z 2005 r., poz. 645).

50. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 22 kwietnia w sprawie szkodliwych dla zdrowia czynnikow biolo-gicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracownikow zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 81 z 2005 r., poz. 718).

51. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 5 sier pnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higie-ny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157 z 2005 r., poz. 1318).

52. Rozporządzenie MSWiA z dn. 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80/2006, poz. 563).

53. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 21 grud-nia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 259/2005, poz. 2173).

54. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 14 grudnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie cha-rakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. nr 2/2005 r., poz. 8).

55. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 14 kwiet-nia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz.U. nr 36/2000 r., poz.409).

56. Rozporządzenie RM z dn. 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej odpowiedzialności material-nej pracowników za powierzone mienie (t.j. Dz.U. nr 143/1996, poz. 663).

57. Rozporządzenie RM z dn. 10 października 1975 r. w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkody w powierzonym mieniu (t.j. Dz.U. nr 143/1996, poz. 662).

58. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlo-wej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. nr 5/2001, poz. 44).

59. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 4 grudnia 2002 r. w zakresie jakości handlo-wej wyrobów kakaowych i czekoladowych (Dz.U. nr 214/2002, poz. 1813).

60. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania

środków spożywczych i dozwolonych substancji do-datkowych (Dz.U. nr 220/2002, poz. 1856).

61. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 18 grudnia 2002 r. w sprawie warunków sanitarnych i higienicz-nych w obrocie środkami spożywczymi, łatwo psują-cymi się dietetycznymi środkami spożywczymi, syp-kimi i nieopakowanymi środkami spożywczymi oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z tymi środkami spożywczymi (Dz.U. nr 234/2002, poz. 1979).

62. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60/1996, poz. 279).

Polskie Normy1. PN-N 18002:2000: Systemy zarządzania bezpieczeń-

stwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

2. PN-N 18001:2004: Systemy zarządzania bezpieczeń-stwem i higieną pracy. Wymagania.

3. PN-80-Z-08052: Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy. Klasyfikacja.

4. PN-92-N-01255: Barwy bezpieczeństwa i znaki bez-pieczeństwa.

5. PN-92-N-01256-01: Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa.

6. PN-92-N-01256-02: Znaki bezpieczeństwa. Ewaku-acja.

7. PN-92-N-01256-03: Znaki bezpieczeństwa. Ochrona i higiena pracy.

8. PN-P 84525:1998: Odzież robocza. Obuwie robo-cze.

9. PN-EN 340:2004(U): Odzież ochronna. Wymagania ogólne.

10. PN-88-E-08501: Znaki bezpieczeństwa. Urządzenia elektryczne.

11. PN-IEC 60364-1:2000. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zakres, przedmiot i wy-magania podstawowe.

12. PN-EN 12464-1:2004: Oświetlenie miejsc pracy. Cz. 1. Miejsca pracy we wnętrzach.

13. PN-EN 730:2000: Sprzęt do spawania gazowego. Urządzenia stosowane do spawania gazowego, cięcia i procesów pokrewnych, urządzenia zabezpieczające do gazów palnych i tlenu lub sprężonego powietrza. Ogólne warunki techniczne, wymagania i badania.

14. PN-EN 60974 1:2002: Sprzęt do spawania łukowego. Część 1: Spawalnicze źródła energii.

15. PN-N-01307: Hałas. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Wymagania dotyczące pomiarów.

16. PN-81-N-01306. Hałas: Metody pomiaru. Wymagania ogólne.

17. PN-EN-12464-1. Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.

Załączniki

XIV

148

XIV.1.LISTY KONTROLNE DO IDENTYFIKACJI ZAGROŻEŃ– OPRACOWANO NA PODSTAWIE KART OCENY RYZYKA ZAWODOWEGOEUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA I ZDROWIA W PRACY

Karta dokumentowania oceny ryzyka zawodowego

Nazwa i adres przedsiębiorstwa

.............................................................................................

Stanowisko pracy (nazwa stanowiska)

.............................................................................................

Data ................................ Numer karty ..............................

Sporządził (nazwisko)

.............................................................................................

Nazwiska pracowników (pracujących na stanowisku pracy)

.............................................................................................

Nr Zagrożenie Środki Ograniczające Ryzyko Zawodowe

Oszacowanie Ryzyka Zawodo-wego

Zalecenia Dotyczące Wprowadza-nia Dodatkowych Środków Ochrony

1 2 3 4 5

Podpisy osób przeprowadzających ocenę ryzyka zawodowego

...................................................................................................................................................................................................Podpisy osób pracujących na stanowisku pracy

...................................................................................................................................................................................................

149

CZĘŚĆ I: LISTY KONTROLNE DO IDENTYFIKACJI ZAGROŻEŃ

Lista kontrolna nr 1Zagrożenie: nierówne i śliskie powierzchnie

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

1. Czy na podłogach i drogach komunikacyjnych występują nierówności, dziury, rozlane płyny itp.? x

2. Czy podłogi i drogi komunikacyjne są śliskie? x

3. Czy podłogi i drogi komunikacyjne są czasami śliskie, np. mokre wskutek czyszczenia, rozlania cieczy (np. oleju), opadów deszczu, osadzania szlamu lub pyłu powstającego w procesach pracy?

x

4. Czy na podłogach i drogach komunikacyjnych występują progi lub inne różnice poziomów? x

5. Czy po podłodze i przez drogi komunikacyjne są prowadzone kable elektryczne? x

6. Czy pracownicy mogą upaść lub poślizgnąć się wskutek noszenia nieodpowiedniego obuwia? x

7. Czy podłogi i drogi komunikacyjne są utrzymywane w czystości? x

8. Czy w pomieszczeniach pracy lub na drogach komunikacyjnych występują utrudniające przemieszczanie się przedmioty (wyłączając te, które nie mogą być usunięte)?

x

9. Czy przeszkody, które nie mogą być usunięte, zostały oznakowane? x

10. Czy są drogi komunikacyjne bez odpowiedniego oznakowania? x

11. Czy pomieszczenia i drogi komunikacyjne są odpowiednio oświetlone? x

– Regularne czyszczenie podłogi, szczególnie wtedy, gdy może być mokra lub zapylona wskutek procesów pracy; utrzymywanie powierzchni w stanie suchym.

– Stosowanie odpowiednich metod czyszczenia; jeśli to ko-nieczne, chemiczne czyszczenie śliskich powierzchni.

– Zapewnienie regularnego sprawdzania stanu podłogi i dróg komunikacyjnych.

– Usuwanie dziur, pęknięć, zużytych dywaników, wyciera-czek itd.; utrzymywanie podłóg i dróg komunikacyjnych w czystości.

– Usuwanie progów lub ograniczanie ich wysokości; poprawianie widoczności.

– Sprawdzanie, czy pracownicy mają odpowiednie obuwie; zapewnienie pracownikom odpowiedniego obuwia.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

– Zapewnienie odpowiedniego oznakowania pomiesz-czeń i dróg komunikacyjnych.

– Zapewnienie równomiernego oświetlenia pomieszczeń i dróg komunikacyjnych.

– Rozmieszczenie wyposażenia elektrycznego w taki sposób, aby kable elektryczne nie przeszkadzały w przemieszczaniu się i nie leżały na drogach dla pieszych.

– Stosowanie na podłogi i drogi komunikacyjne materia-łów zapobiegających poślizgnięciu się oraz łatwych do czyszczenia.

– Zapewnienie właściwego odprowadzania cieczy z po-wierzchni podłóg i dróg komunikacyjnych.

150

Lista kontrolna nr 2Zagrożenie: ruchome pojazdy i maszyny

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

1. Czy bywają kiedykolwiek używane uszkodzone lub wadliwie działające środki transportu? x

2. Czy środki transportu i sprzęt do załadunku/rozładunku (np. pojazdy, dźwigniki, platformy do podnoszenia) bywają przecią-żone?

x

3. Czy na drogach transportu występują przeszkody? x

4. Czy pole widzenia na drogach transportu jest ograniczone? x

5. Czy środki transportu bywają kiedykolwiek używane przez osoby nieupoważnione? x

6. Czy ładunki są zawsze zabezpieczone prawidłowo i odpowiednio? x

7. Czy pole widzenia operatora bywa kiedykolwiek ograniczone przez ładunek (np. o dużej objętości)? x

– Zapewnienie środków transportu odpowiednich do wykonywanej pracy.

– Użytkowanie sprzętu roboczego z odpowiednimi cer-tyfikatami/zezwoleniami.

– Użytkowanie sprzętu roboczego zgodnie z informacją producenta i DTR.

– Przeprowadzanie regularnej kontroli technicznej sprzę-tu roboczego.

– Zapewnienie odpowiedniego oznakowania dróg trans-portu i utrzymywanie porządku.

– Zapewnienie wystarczająco szerokich dróg transportu.– Zapewnienie prawidłowego rozmieszczenia i zabez-

pieczenia ładunków.– Zapewnienie odpowiedniego wyszkolenia pracow-

ników.– Zapewnienie w środkach transportu z własnym napę-

dem urządzeń zapobiegających ich przypadkowemu uruchomieniu.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

151

Lista kontrolna nr 3Zagrożenie: ruchome części maszyn

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

1. Czy występują jakieś części ruchome stwarzające zagrożenie (łącznie z częściami pomocniczymi) pozbawione technicznych środków ochronnych (np. osłon)?

x

2. Czy stosowane w maszynie techniczne środki ochronne (osłony) w wystarczającym stopniu zapobiegają kontaktowi dłoni i ramion pracownika z częściami ruchomymi stwarzającymi zagrożenie?

x

3. Czy wszystkie osłony w maszynie są pewnie przymocowane i nie mogą być łatwo usunięte? x

4. Czy na ruchome części maszyny może spaść jakiś przedmiot? x

5. Czy techniczne środki ochronne (np. osłony) powodują, że obsługa maszyny jest niewygodna lub utrudniona? x

6. Czy maszynę można nasmarować bez demontażu technicznych środków ochronnych? x

7. Czy można usunąć techniczne środki ochronne bez zatrzymania ruchów maszyny stwarzających zagrożenie? x

8. Czy wszystkie przekładnie zębate, koła łańcuchowe, koła pasowe lub koła zamachowe są osłonięte? x

9. Czy wszystkie paski napędowe lub łańcuchy napędowe są osłonięte? x

10. Czy wszystkie śruby dociskowe, rowki klinowe, kołnierze itd. są osłonięte? x

11. Czy operator może łatwo sięgnąć do elementów sterowniczych „włącz” i „wyłącz”? x

12. Czy jest taki układ sterowania, który jest obsługiwany przez więcej niż jednego operatora? x

13. Czy istnieje łatwo dostępna instrukcja producenta tłumaczona na język polski? x

14. Czy znajduje się na miejscu instrukcja bezpiecznej obsługi maszyny? x

– Zapewnienie obsługi maszyn przez wyszkolonych i upoważnionych pracowników.

– Zapewnienie odpowiednich, prawidłowo umieszczo-nych i działających osłon.

– Stosowanie napisów i znaków przypominających pracownikom o konieczności stosowania ochron oso-bistych.

– Zapewnienie czystej powierzchni wokół maszyny, usu-nięcie przedmiotów, które mogą być przeszkodami.

– Zapewnienie wystarczającej przestrzeni do swobod-nego poruszania się pracowników.

– Stosowanie przez pracowników odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

– Zapewnienie wystarczającego oświetlenia maszyn i miejsc dookoła maszyn.

– Stosowanie jasnego systemu informacji ostrzegaw-czych, zapobiegającego przypadkowemu uruchomie-niu maszyny niesprawnej.

– Zapewnienie konserwacji maszyn i szybkiego usuwa-nia uszkodzeń.

– Zapewnienie wystarczającej wolnej przestrzeni mię-dzy ruchomymi częściami maszyny i nieruchomymi elementami znajdującymi się w pobliżu maszyny.

– Zapewnienie na miejscu instrukcji producenta, tłuma-czonej na język polski.

– Zapewnienie na stanowisku pracy instrukcji bezpiecz-nej obsługi maszyny.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

152

Lista kontrolna nr 4Zagrożenie: instalacje i wyposażenie elektryczne

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

1. Czy jesteś pewien/pewna, że wszystkie przełączniki i urządzenia bezpieczeństwa są na miejscu i działają właściwie? x

2. Czy przewody mają jakieś uszkodzenia (np. supły lub nie izolowany drut)? x

3. Czy któraś z obudów sprzętu elektrycznego jest uszkodzona lub niezabezpieczona przed nieuprawnionym dostępem? x

4. Czy sprzęt elektryczny ma wymagane certyfikaty europejskie? x

5. Czy jakieś wtyczki lub gniazdka są uszkodzone? x

6. Czy istnieje możliwość użytkowania sprzętu elektrycznego w niewłaściwy sposób? x

7. Czy istnieje możliwość użytkowania mokrego sprzętu elektrycznego, użytkowania go mokrymi rękoma lub w mokrym ubraniu? x

8. Czy do oświetlenia miejscowego w miejscach zagrożenia stosuje się lampy o bezpiecznym napięciu? x

9. Czy istnieje możliwość pracy w niebezpiecznie bliskiej odległości od układów elektrycznych? x

10. Czy w pobliżu stanowisk pracy znajdują się jakieś elementy pod napięciem? x

11. Czy stwierdza się, że jakieś nieosłonięte elementy przewodzące nie są uziemione? x

12. Czy stwierdzono występowanie ładunków elektrostatycznych (np. przy tankowaniu paliwa)? x

13. Czy na miejscu jest instrukcja bezpiecznej obsługi sprzętu elektrycznego? x

– Przeprowadzenie, przed rozpoczęciem pracy, wzrokowej kontroli urządzeń pod kątem występowania uszko-dzeń.

– Zapewnienie regularnych przeglądów sprzętu elektrycz-nego przez osoby z odpowiednimi uprawnieniami.

– Użytkowanie sprzętu mającego wymagane certyfikaty.– Natychmiastowe odłączenie zasilania, wyciągnięcie

wtyczki oraz udokumentowanie nieprawidłowości w przypadku zniszczenia bądź uszkodzenia sprzętu.

– Zapewnienie wykonania naprawy uszkodzenia przez osobę z uprawnieniami.

– Wybór i użytkowanie sprzętu odpowiedniego rodzaju, jeżeli chodzi o klasę ochronności elektrycznej i ochrony mechanicznej.

– Wykonywanie pracy zgodnie z wymaganymi instrukcja-mi, które powinny znajdować się na stanowisku.

– Odłączanie przewodów od napięcia.– Sprawdzanie sprzętu elektrycznego przed rozpoczęciem

użytkowania, po naprawach i okresowo.– Zapewnienie sprawnej ochrony przeciwporażeniowej.– Stosowanie do oświetlenia miejscowego (w miejscu

zagrożenia) lamp o bezpiecznym napięciu.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

153

Lista kontrolna nr 5Zagrożenie: pożar

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

1. Czy stosujesz palne, łatwo palne, skrajnie łatwo palne, wysoce łatwo palne lub utleniające substancje/preparaty chemiczne, np. farby, lakiery, rozpuszczalniki?

x

2. Czy przechowujesz łatwo palne lub utleniające substancje w pomieszczeniach wyposażonych w prawidłowo funkcjonujący system wentylacji?

x

3. Czy masz karty charakterystyk wszystkich stosowanych niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych? x

4. Czy występują źródła zapłonu przy pracach z łatwo palnymi lub utleniającymi substancjami (np. otwarty ogień, sprzęt elek-tryczny, ładunki elektrostatyczne i/lub wysoka temperatura)?

x

5. Czy miejsca zagrożone pożarem są prawidłowo oznakowane? x

6. Czy pracownicy stosujący w miejscu pracy palne, łatwo palne, skrajnie łatwo palne lub wysoce łatwo palne substancje lub preparaty chemiczne są systematycznie informowani o niebezpiecznych właściwościach tych produktów?

x

7. Czy w miejscach zagrożenia pożarem jest odpowiedni sprzęt przeciwpożarowy? x

8. Czy sprzęt przeciwpożarowy jest sprawny i systematycznie sprawdzany? x

9. Czy sprzęt przeciwpożarowy jest łatwo dostępny? x

10. Czy są plany awaryjne i ewakuacyjne? x

11. Czy drogi ewakuacji są odpowiednio oznakowane? x

12. Czy jest zainstalowana sygnalizacja informująca o zagrożeniu pożarowym? x

13. Czy są prowadzone ćwiczenia przeciwpożarowe? x

14. Czy są prowadzone szkolenia przeciwpożarowe? x

15. Czy na stanowisku pracy znajdują się potrzebne instrukcje? x

– Odpowiednie przechowywanie palnych i/lub łatwo palnych substancji i preparatów (np. nieprzekroczona maksymalna temperatura przechowywania).

– Przechowywanie oddzielnie palnych i/lub łatwo pal-nych substancji i preparatów oraz innych niebezpiecz-nych substancji i preparatów.

– Ograniczanie lub eliminowanie źródeł zapłonu (łącznie z zakazem palenia tytoniu w miejscu pracy).

– Zapewnienie kart charakterystyk wszystkich palnych substancji i preparatów chemicznych.

– Sprawdzenie, czy jest dopuszczalna praca z otwartym źródłem ognia.

– Zapewnienie odpowiednich środków gaśniczych (do-branych w zależności od rodzaju materiałów i miejsc zagrożonych pożarem).

– Zapewnienie stałej kontroli wyposażenia elektrycznego.– Zapewnienie odpowiedniego sprzętu przeciwpożaro-

wego.– Systematyczne sprawdzanie i konserwowanie sprzętu

przeciwpożarowego.– Instalowanie systemów alarmowych informujących

o stanie zagrożenia pożarem.– Oznakowanie dróg ewakuacji i punktów ratownictwa

oraz utrzymywanie ich w odpowiednim stanie.– Zapewnienie szkoleń pracowników w zakresie ppoż.– Prowadzenie ćwiczeń sprawdzających gotowość pra-

cowników w stanie zagrożenia.– Zapewnienie odpowiednich instrukcji BHP na stano-

wiskach pracy.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

154

Lista kontrolna nr 6Zagrożenie: wybuch

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

1. Czy są stosowane substancje i/lub preparaty wybuchowe? x

2. Czy są dostępne karty charakterystyk wszystkich stosowanych wybuchowych substancji i preparatów chemicznych? x

3. Czy substancje i preparaty wybuchowe są prawidłowo oznakowane? x

4. Czy tworzą się wybuchowe mieszaniny w miejscu pracy (np. mieszaniny powietrza z gazami – wodorem, metanem – miesza-niny powietrza z parami rozpuszczalników – benzenem, acetonem – mieszaniny powietrza z pyłem drewna)?

x

5. Czy są jakiekolwiek obszary, w których występuje zagrożenie wybuchem (np. pomieszczenia, w których są przechowywane rozpuszczalniki lub farby, palne płyny lub gazy)?

x

6. Czy są jakiekolwiek obszary, w których występuje ryzyko wybuchu spowodowane obecnością zanieczyszczeń palnymi substancjami, wzrostem temperatury lub przechowy¬waniem nadmiernych ilości palnych lub wybuchowych materiałów w magazynach?

x

7. Czy instalacje gazowe są szczelne i systematycznie sprawdzane? x

8. Czy wyposażenie elektryczne stosowane w obszarach zagrożonych wybuchem jest odpowiednio dobrane? x

9. Czy są jakiekolwiek źródła ognia w obszarze zagrożonym wybuchem? x

10. Czy są jakiekolwiek źródła ognia w obszarze zagrożonym wybuchem? x

11. Czy są jakiekolwiek źródła pól elektrostatycznych w obszarze zagrożonym wybuchem? x

12. Czy są prawidłowo funkcjonujące systemy wentylacji i czy są one regularnie sprawdzane i konserwowane? x

13. Czy obszary zagrożone wybuchem są oznakowane? x

14. Czy jest zapewnione ciągłe monitorowanie stężenia substancji wybuchowych w obszarze zagrożonym wybuchem? x

15. Czy aparaty do pomiaru stężeń substancji wybuchowych są systematycznie sprawdzane i konserwowane? x

16. Czy pracownicy stosujący w miejscu pracy wybuchowe substancje i/lub preparaty chemiczne są systematycznie informowa-ni o niebezpiecznych właściwościach tych produktów?

x

17. Czy są dostępne instrukcje bezpiecznej pracy na stanowiskach zagrożonych wybuchem? x

– Stosowanie prawidłowo funkcjonujących systemów wentylacyjnych oraz monitorujących stężenia substan-cji wybuchowych w powietrzu.

– Zapewnienie kart charakterystyk wszystkich wybucho-wych substancji i preparatów chemicznych.

– Ograniczanie lub eliminowanie źródeł zapłonu.– Stosowanie/przechowywanie substancji, które mogą

tworzyć mieszaniny wybuchowe z powietrzem z dala od źródeł ognia otwartego, urządzeń elektrycznych, urządzeń iskrzących itd.

– Przechowywanie minimalnych ilości substancji/prepara-tów wybuchowych w magazynach i na stanowisku pracy.

– Nieprzechowywanie materiałów wybuchowych z innymi produktami chemicznymi.

– Usuwanie zanieczyszczeń, przechowywanie chemicz-nych produktów w oryginalnych opakowaniach.

– Oznakowanie obszarów zagrożonych wybuchem.– Sprawdzenie każdorazowo, czy jest dopuszczalna

praca z otwartym źródłem ognia.– Oznakowanie dróg ewakuacji i punków ratownictwa

oraz utrzymywanie ich w odpowiednim stanie.– Prowadzenie ćwiczeń sprawdzających gotowość

pracowników do podjęcia działań w razie zagrożenia wybuchem.

– Zapewnienie szkoleń pracowników w zakresie ppoż.– Zapewnienie na stanowisku pracy wymaganych in-

strukcji bezpieczeństwa.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

155

Lista kontrolna nr 7Zagrożenie: substancje chemiczne

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x” – oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

– Zastępowanie substancji bardzo toksycznych mniej toksycznymi.

– Eliminowanie czynników rakotwórczych i mutagen-nych, jeżeli jest to możliwe.

– Stosowanie zautomatyzowanych systemów do do-zowania niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych.

– Zapewnienie kart charakterystyk niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych.

– Zapewnienie prawidłowego oznakowania substancji i preparatów chemicznych.

– Zapewnienie prawidłowego magazynowania substancji i preparatów chemicznych.

– Oddzielenie substancji wybuchowych i palnych od innych niebezpiecznych substancji.

– Przeprowadzanie pomiarów stężeń substancji che-micznych w powietrzu na stanowiskach pracy.

– Instalowanie systemów wentylacji ogólnej i miejscowej.

– Zapewnienie pracownikom prawidłowo dobranych środków ochrony indywidualnej.

– Przeprowadzanie systematycznej kontroli instalacji chemicznych oraz systemów wentylacyjnych.

– Regularne kontrolowanie i czyszczenie systemu wenty-lacji wyciągowej w celu utrzymania jego maksymalnej skuteczności.

– Szkolenie pracowników w zakresie obsługi stosowa-nych maszyn i urządzeń.

– Zapewnienie opieki medycznej pracownikom na-rażonym na substancje i preparaty chemiczne, ze szczególnym uwzględnieniem narażenia na czynniki rakotwórcze i mutagenne.

– Systematyczne szkolenie pracowników w zakresie ryzyka zawodowego związanego z czynnikami chemicz-nymi oraz bezpieczeństwa pracy z tymi czynnikami.

– Zapewnienie na stanowiskach pracy, do stałego użyt-kowania, instrukcji BHP.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

Pytanie TAK NIE

1. Czy stosujesz niebezpieczne substancje i/lub preparaty chemiczne, które zaklasyfikowane są przynajmniej do jednej z następujących kategorii: bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe, żrące, drażniące, rakotwórcze, mutagenne, szko-dliwie działające na rozrodczość?

x

2. Czy są dostępne karty charakterystyk wszystkich stosowanych w zakładzie niebezpiecznych substancji i preparatów? x

3. Czy wszystkie niebezpieczne substancje i preparaty są prawidłowo oznakowane? x

4. Czy wszystkie niebezpieczne substancje i preparaty są prawidłowo magazynowane? x

5. Czy wszyscy pracownicy są informowani o niebezpiecznych właściwościach substancji i preparatów chemicznych, których używają?

x

6. Czy pracownicy młodociani oraz kobiety w ciąży i w okresie karmienia wykonują prace w kontakcie z substancjami rakotwórczymi i/lub mutagennymi?

x

7. Czy są przeprowadzane pomiary stężeń substancji chemicznych, dla których są ustalone wartości najwyższych do-puszczalnych stężeń w środowisku pracy (NDS)?

x

8. Czy stężenia substancji (rakotwórczych i mutagennych) w powietrzu na stanowiskach pracy przekraczają wartości NDS?

x

9. Czy stężenia substancji rakotwórczych lub mutagennych w powietrzu na stanowiskach pracy przekraczają wartości 0,1 NDS?

x

10. Czy wszystkie stanowiska pracy, na których są stosowane niebezpieczne czynniki chemiczne, są wyposażone w pra-widłowo funkcjonujące systemy wentylacji ogólnej i/lub miejscowej?

x

11. Czy systemy wentylacji są regularnie sprawdzane i konserwowane? x

12. Czy wszyscy pracownicy są wyposażeni w odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej (np. rękawice i okulary ochronne, sprzęt ochrony dróg oddechowych, maski, półmaski)?

x

13. Czy wszyscy pracownicy mają zapewnione okresowe badania lekarskie? x

14. Czy pracownicy narażeni na czynniki rakotwórcze lub mutagenne są pod specjalną opieką lekarską? x

15. Czy wszyscy pracownicy są przeszkoleni w zakresie bezpiecznej pracy i prawidłowego obchodzenia się ze stosowany-mi substancjami i preparatami chemicznymi?

x

16. Czy na stanowiskach pracy są wymagane instrukcje bezpieczeństwa? x

156

Lista kontrolna nr 8Zagrożenie: hałas

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

– Ocena ekspozycji pracowników pod kątem wymagań zawartych w obowiązujących przepisach.

– Wprowadzanie rozwiązań technicznych zmniejszają-cych emisję hałasu przez źródło do środowiska (np. stosowanie nowych, cichszych technologii, układów wibroizolacyjnych, tłumików).

– Lokalizacja źródeł hałasu w jak największej odległości od pracowników.

– Ograniczanie czasu przebywania pracowników w ha-łaśliwych obszarach.

– Stosowanie obudów dźwiękoizolacyjnych redukujących emisję hałasu do otoczenia.

– Montaż ekranów ograniczających hałas docierający do pracowników bezpośrednio od jego źródeł.

– Identyfikacja i właściwe oznakowanie obszarów, w któ-rych pracownicy powinni stosować środki ochrony indywidualnej przed hałasem.

– Umieszczenie w miejscu pracy znaków nakazu, doty-czących stosowania ochronników słuchu.

– Dostarczanie pracownikom właściwie dobranych środków ochrony indywidualnej przed hałasem.

– Kontrola prawidłowego stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej przed hałasem.

– Utrzymywanie środków ochrony indywidualnej przed hała-sem w stanie gwarantującym ich właściwości ochronne.

– Szkolenie i dostęp do informacji.– Wykonywanie regularnych badań audiometrycznych

pracowników narażonych na nadmierny hałas.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

Pytanie TAK NIE

1. Czy z procesami pracy (np. stosowanymi technologiami, maszynami, urządzeniami) jest nieodłącznie związany wysoki poziom hałasu?

x

2. Czy z obszaru na zewnątrz budynku/pomieszczenia, w którym zlokalizowane jest stanowisko pracy, dociera hałas o wyso-kim poziomie?

x

3. Czy hałas zagłusza sygnały bezpieczeństwa lub utrudnia ich odbiór? x

4. Czy poziom hałasu jest tak wysoki, że komunikowanie się z innymi pracownikami na stanowisku pracy jest możliwe tylko podniesionym głosem?

x

5. Czy po opuszczeniu stanowiska pracy pracownik odruchowo rozmawia z innymi osobami podniesionym głosem? x

157

Lista kontrolna nr 9Zagrożenie: drgania mechaniczne

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

– Ocena ekspozycji pracowników na drgania mechanicz-ne pod kątem wymagań zawartych w obowiązujących przepisach.

– Izolowanie elementów stanowiska pracy (siedzeń, podestów) od drgań.

– Unikanie stosowania narzędzi i sprzętu wytwarzają-cych drgania mechaniczne.

– Ograniczanie czasu pracy narzędziami generującymi drgania mechaniczne.

– Stosowanie właściwych narzędzi (wyposażonych w elementy redukujące drgania bądź izolujące od nich) i zapewnienie ich właściwego stanu technicznego.

– Stosowanie się do instrukcji obsługi narzędzi i sprzętu, która powinna być dostępna na miejscu.

– Zapewnienie właściwego przeszkolenia i dostępu do informacji.

– Stosowanie rękawic wibroizolacyjnych w celu zmniej-szenia narażenia na drgania przenoszone przez ręce.

– Kontrola prawidłowego stosowania rękawic wibroizo-lacyjnych oraz zapewnienie stanu gwarantującego ich właściwości ochronne.

– Utrzymywanie właściwej temperatury, w szczególności ciepła rąk (m.in. przez stosowanie ćwiczeń rąk).

– Zapewnienie ubrań ochronnych niezbędnych do ochro-ny pracownika przed zimnem i wilgocią.

– Przeprowadzanie regularnych badań lekarskich.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

Pytanie TAK NIE

1. Czy podczas wykonywania pracy w pozycji stojącej lub siedzącej (często lub w dłuższym czasie) pracownicy wyraźnie odczu-wają drgania przenoszone do organizmu?

x

2. Czy wykonywana praca (często lub w dłuższym czasie) wiąże się z korzystaniem z narzędzi ręcznych, które generują drgania mechaniczne?

x

158

Lista kontrolna nr 10Zagrożenie: oświetlenie

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

– Okresowe pomiary natężenia oświetlenia w polu za-dania i polu bezpośredniego otoczenia na stanowisku pracy.

– Okresowe pomiary natężenia oświetlenia w strefach komunikacyjnych, na korytarzach, schodach itp.

– Przestrzeganie zasad konserwacji, opracowanych przez projektanta oświetlenia (częstotliwość wymiany źródeł światła, czyszczenie opraw i pomieszczenia oraz metody czyszczenia).

– Przestrzeganie założeń projektu oświetlenia, takich jak: rozmieszczenie stanowisk pracy, rodzaj i dane szczegółowe źródeł światła (moc, barwa światła i wskaźnik oddawania barw), wykończenie powierzchni (współczynniki odbicia, barwa, mat lub połysk).

– Stosowanie dodatkowego oświetlenia miejscowego lub zlokalizowanego na stanowisku pracy, gdzie jest wymagane duże natężenie oświetlenia.

– Stosowanie oświetlenia pośredniego lub miejscowego w celu wyeliminowania cieni w polu zadania.

– Unikanie powierzchni połyskliwych na stanowisku pracy (stół, inne meble itp).

– Eliminowanie migotania i efektu stroboskopowego (np. poprzez stosowanie w oprawach wysokoczęsto-tliwościowych elektronicznych układów stabilizująco--zapłonowych).

– Okresowe przeprowadzanie ankiety lub wywiadu z pracownikami na temat problemów związanych z oświetleniem.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

Pytanie TAK NIE

1. Czy w polu widzenia występują widoczne cienie, które mogą oddziaływać na sprawność i dokładność wykonywa-nej pracy?

x

2. Czy oświetlenie w strefach komunikacyjnych, na korytarzach, schodach, magazynach itp., jest odpowiednie do bezpiecznego przemieszczania się?

x

3. Czy jaskrawe źródła/powierzchnie występujące w otoczeniu stanowiska pracy zmniejszają zdolność widzenia przedmiotów przez pracownika?

x

4. Czy pracownicy uskarżają się na słabą widoczność, olśnienie lub niewłaściwe oświetlenie stanowiska pracy? x

5. Czy w polu widzenia występują nadmierne kontrasty, które mogą powodować zmęczenie na skutek ciągłej readap-tacji oczu (naprzemienna adaptacja oczu do ciemnych i jasnych powierzchni)?

x

6. Czy na powierzchniach występują odbicia dekontrastujące (odbicia kierunkowe światła od powierzchni polerowa-nych, błyszczących, lustrzanych lub gładkich), które mogą wpływać na widoczność?

x

7. Czy występują duże przestrzenne zmiany oświetlenia wokół stanowiska pracy, które mogą prowadzić do wytężania wzroku i braku komfortu widzenia?

x

8. Czy przy istniejącym oświetleniu sztucznym barwy otoczenia, przedmiotów i ludzkiej skóry są naturalne (tzn. ludzie wyglądają atrakcyjnie i zdrowo, a barwy przedmiotów nie są zmienione)?

x

9. Czy przy istniejącym oświetleniu sztucznym są rozpoznawalne barwy bezpieczeństwa? x

10. Czy pracownicy widzą migotanie światła? x

11. Czy przy istniejącym oświetleniu sztucznym obrotowe ruchy elementów maszyn postrzegane są jako bezruch tych elementów? (tzn. czy występuje efekt stroboskopowy)?

x

159

CZĘŚĆ II: LISTY KONTROLNE DO IDENTYFIKACJI ZAGROŻEŃ, Z PRZYKŁADAMI DZIAŁAŃ PREWENCYJNYCH DLA WYBRANYCH RODZAJÓW PRAC

Lista kontrolna: praca biurowa

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

Środowisko pracy

Czy powierzchnia podłogi jest nieuszkodzona (bez dziur i przeszkód)? x

Czy mikroklimat pomieszczeń (temperatura, promieniowanie słoneczne, wilgotność względna, wymiana powietrza ) jest zadowalający?

x

Czy wielkość pomieszczeń (objętość, powierzchnia podłogi) jest odpowiednia do liczby pracowników w nich pracujących? x

Czy jest zapewnione światło naturalne? x

Czy okna są wyposażone w zasłony bądź rolety, które ograniczają odbicia światła dziennego na ekranie monitora? x

Czy odbicia błyszczących elementów wyposażenia pomieszczenia (okna, drzwi, meble, ściany) są niewidoczne na ekranie? x

Czy poziom hałasu w pomieszczeniu jest dostatecznie niski, żeby była możliwość skupienia się i komunikowania? x

Czy przewody i kable umieszczane są w taki sposób, aby nie krępowały swobody ruchu pracowników i nie powodowały potykania się?

x

Czy pracownicy mają na stanowisku pracy dostatecznie dużo miejsca, aby mogli zmieniać pozycję podczas pracy? x

Czy budynek i pomieszczenia pracy są utrzymane w czystości? x

Czy w razie wypadku zapewniona jest fachowa pierwsza pomoc? x

Czy drogi i wyjścia ewakuacyjne są dostępne i odpowiednio oznakowane? x

Monitory ekranowe i komputery

Czy obraz na monitorze jest wyraźny i czytelny? x

Czy obraz na monitorze jest wolny od drgań (bez tętnienia i niezamazany)? x

Czy jasność obrazu oraz kontrast między znakami i tłem są łatwe do ustawienia? x

Czy monitor może być ustawiany i stabilizowany zgodnie z wymaganiami użytkownika (obracany, odchylany itp.)? x

Czy ogólne i miejscowe oświetlenie zapewnia dobre światło oraz odpowiedni kontrast miedzy ekranem a tłem monitora? x

Czy odległość między oczami pracownika a ekranem wynosi 40-75 cm? x

Czy ekran ma odbicia, które mogą utrudniać widzenie? x

Czy klawiatura umożliwia przyjęcie wygodnej pozycji tułowia, ramion i dłoni? x

Czy powierzchnia przed klawiaturą i myszą jest wystarczająca do podparcia nadgarstka? x

Czy klawiatura i mysz są blisko siebie i na tym samym poziomie? x

Czy powierzchnia klawiatury jest matowa, co zapobiega odbiciom światła? x

Czy znaki na klawiaturze są czytelne i mogą być łatwo odróżnione przez osobę siedzącą przed monitorem? x

Wyposażenie stanowiska pracy x

Czy siedziska są stabilne i zapewniają swobodę ruchów oraz wygodną pozycje przy pracy? x

Czy wysokość siedziska można łatwo regulować? x

Czy wysokość oparcia siedziska jest regulowana? x

Czy jest zapewnione podparcie ramion, kiedy jest potrzebne? x

Czy jest zapewnione podparcie stóp (podnóżek), kiedy jest potrzebne? x

Czy można dosięgnąć do najczęściej używanych elementów wyposażenia stanowiska pracy bez skrętu głowy i tułowia? x

Czy wysokość biurka zapewnia możliwość zmiany pozycji nóg (stóp i ud)? x

Czy uchwyt na dokument można ustawić w odpowiedniej pozycji, zapewniającej wygodne czytanie tekstu? x

Ergonomia oprogramowania x

Czy programy są dostosowane do wykonywanych zadań? x

Czy programy są dostosowane do potrzeb osób początkujących? x

Czy są dostępne programy w języku polskim? x

Czy informacje zawarte w programach są przystępne dla użytkowników? x

Czy pracownicy mają zapewnioną pomoc w razie kłopotów z oprogramowaniem? x

160

Pytanie TAK NIE

Organizacja pracy

Czy są możliwe krótkie (5-minutowe) przerwy w pracy ciągłej lub zmiana wykonywanych czynności? x

Czy rzeczywisty czas pracy przy monitorze przekracza 6 godzin dziennie? x

Czy pracownicy wykonują różnorodne zadania w trakcie dnia pracy? x

Czy pracownicy mogą decydować o sposobie wykonywania swojej pracy? x

Czy przeciwdziała się stresowi w pracy, wynikającemu z osiągania założonych celów czy dotrzymywania terminów? x

Czy pracodawca zapewnia odpowiednią informację, szkolenie i konsultacje związane z organizacją i usprawnianiem kompu-terowych stanowisk pracy?

x

Narażenie zdrowia

Czy brane są pod uwagę skargi pracowników na kłopoty ze wzrokiem? x

Czy są zapewnione badania kontrolne wzroku pracowników (zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym pracy z monitorami ekranowymi)?

x

Czy pracodawca zapewnia środki na odpowiednie okulary, jeżeli z lekarskich badań kontrolnych wynika, że okulary dotych-czas stosowane przez pracownika nie są dobre do pracy z monitorem ekranowym?

x

Czy jest przeprowadzana ergonomiczna ocena stanowisk pracy, jeżeli pracownicy narzekają na dolegliwości mięśniowo--szkieletowe (szyi, pleców, ramion, nóg)?

xt

Środowisko pracy– Przeprowadzanie regularnej oceny ryzyka.– Konsultacje z pracownikami na temat wprowadzenia

odpowiednich zmian w środowisku pracy.– Pomiar i monitorowanie parametrów środowiska pracy.– Zatrudnianie ekspertów przy projektowaniu (lub od-

nawianiu) stanowiska pracy. Ekrany komputerowe– Zapewnienie wyposażenia stanowiska pracy w odpo-

wiedni sprzęt.– Uwzględnienie aspektu ergonomicznego przy projek-

towaniu (lub odnawianiu) stanowiska pracy. Wyposażenie stanowiska pracy– Regularne sprawdzanie wyposażenia technicznego.– Organizowanie miejsca pracy zgodnie z zasadami

ergonomii. Interakcje człowiek – maszyna (programowanie ergo-nomiczne)– Szkolenie pracowników w zakresie użytkowania opro-

gramowania.

– Stosowanie nowoczesnych rozwiązań (nowszych, po-prawionych wersji programów).

Organizacja pracy– Zapewnianie pracownikom dostępu do odpowiednich

instrukcji BHP.– Stała ocena skuteczności środków zapobiegaw-

czych.– Konsultowanie z pracownikami decyzji dotyczących

organizacji pracy.– Kontrolowanie wpływu czasu i rozkładu godzin pracy

na stan zdrowia. Zagrożenie zdrowia– Poprawianie ergonomii wyposażenia stanowiska pracy,

zwłaszcza organizacji przestrzennej biurko – komputer – krzesło.

– Poprawianie oświetlenia i eliminacja refleksów i odbić światła na monitorze.

– Systematyczne sprawdzanie stanu zdrowia pracow-ników (zwłaszcza wzroku i potencjalnych problemów w obrębie układu kostno-szkieletowego).

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

161

Lista kontrolna: budownictwo

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

Czy pracownicy mogą dojść bezpiecznie do stanowiska pracy? x

Czy stanowisko pracy jest zorganizowane w taki sposób, że osoby postronne mają do niego swobodny dostęp? x

Czy są dostępne środki ochronne dla osób postronnych (np. przechodzących przez stanowisko pracy)? x

Czy drogi komunikacyjne są czyste i wystarczająco oświetlone? x

Czy pojazdy są wyposażone w urządzenia do sygnalizacji dźwiękowej, które wysyłają sygnał podczas jazdy do tyłu? x

Czy stanowisko pracy jest czyste i właściwie utrzymane? x

Czy oświetlenie jest wystarczające? x

Czy na stanowisku pracy są odpowiednie oznakowania (np. dróg komunikacyjnych)? x

Czy zaplecze socjalne jest wystarczające? x

Czy są pomieszczenia dostosowane do spożywania posiłków przez pracowników? x

Czy jest zapewniona pierwsza pomoc i opieka medyczna? x

Czy pracownicy przenoszą ręcznie tylko takie przedmioty, których ciężar i masa nie przekraczają wartości dopuszczalnych? x

Czy pracownicy zostali poinstruowani i przeszkoleni w zakresie bezpiecznego podnoszenia ciężarów? x

Czy są zapewnione urządzenia pomocnicze do podnoszenia i przemieszczania ładunków? x

Czy zidentyfikowano istniejące linie elektroenergetyczne (kable ziemne lub napowietrzne)? x

Czy wyposażenie elektryczne jest konserwowane i systematycznie kontrolowane przez osoby mające wymagane uprawnienia? x

Czy montaż i demontaż rusztowań prowadzoną osoby mające wymagane uprawnienia? x

Czy stan rusztowań jest każdorazowo sprawdzany? x

Czy drabiny przenośne są stosowane tylko do krótkotrwałych prac lekkich i tylko wtedy, kiedy nie ma innego rozwiązania? x

Czy pracownicy wiedzą, w jaki sposób stosować drabiny przenośne? x

Czy szerokość pomostu na rusztowaniu jest zawsze większa niż 60 cm? x

Czy dźwigi i żurawie są właściwie instalowane i sprawdzane przez osoby mające wymagane uprawnienia? x

Czy praca na wysokości zawsze rozpoczyna się dopiero po zastosowaniu technicznych środków ochronnych – ochron zbio-rowych lub indywidualnego sprzętu chroniącego przed upadkiem?

x

Czy pracownicy wiedzą (zdają sobie sprawę) o skutkach upuszczania z wysokości narzędzi, materiałów lub odpadów? x

Czy zastosowano właściwe środki ochrony zbiorowej do powstrzymania pracowników i przedmiotów przed upadkiem z wy-sokości?

x

Czy na miejscu znajdują się odpowiednie instrukcje bezpieczeństwa? x

Czy substancje toksyczne i niebezpieczne są odpowiednio oznakowane? x

Czy substancje niebezpieczne są właściwie przechowywane i stosowane? x

Czy w miejscu pracy są odpowiednie środki ochrony przeciwpożarowej (np. gaśnice, wyznaczone i oznakowane drogi ewakuacji)? x

Czy wszystkie osoby w miejscu pracy stosują odpowiednie środki ochrony indywidualnej (np. obuwie ochronne, hełm ochronny i inne)?

x

Czy są stosowane odpowiednie środki ochronne do zapobiegania lub redukcji narażenia na pył (np. drewna, cementu lub krzemionki), hałas i drgania mechaniczne?

x

Czy wszystkie stosowane maszyny, urządzenia i wyposażenie (w tym środki ochrony indywidualnej) są prawidłowo oznako-wane?

x

Czy każda maszyna i jej wyposażenie robocze są konserwowane w bezpiecznych warunkach? x

Czy funkcjonują techniczne środki ochronne maszyn (tzn. sygnały dźwiękowe, osłony)? x

Czy są stosowane zabezpieczenia ścian wykopów minimalizujące ryzyko zasypania? x

Czy operatorzy maszyn roboczych są odpowiednio przeszkoleni? x

Czy wszyscy pracownicy zostali poinformowani o potencjalnym ryzyku i zastosowanych środkach ochronnych w sposób dla nich zrozumiały?

x

Czy są dostępne instrukcje bezpiecznej pracy? x

162

Faza projektowania– Zagwarantowanie projektu architektonicznego zapew-

niającego bezpieczeństwo.– Eliminowanie ryzyka upadku przez zapewnienie odpo-

wiednich, stabilnych drabin o właściwym nachyleniu.– Projektowanie i instalowanie wyposażenia zapewnia-

jącego dostęp do dachów.– Zapewnienie tego, że wszystkie urządzenia podnoszą-

ce i elementy mechanizmów podnoszących, w tym ich części składowe, zamocowania, zakotwienia i podpory, będą odpowiednio zaprojektowane i skonstruowane, właściwie zainstalowane i użytkowane, konserwowane i utrzymywane w gotowości do pracy, badane i testowa-ne przez kompetentne osoby – zgodnie z przepisami prawa – oraz eksploatowane przez odpowiednio prze-szkolonych pracowników.

– Zapewnienie wystarczającego oświetlenia na każdym stanowisku pracy, na klatkach schodowych i w każdym innym miejscu na budowie, w którym pracownik może się znaleźć.

– Planowanie i wykonanie każdej rozbiórki tylko pod nadzorem osoby kompetentnej.

– Organizowanie odpowiedniego usuwania odpadów budowlanych.

– Uwzględnianie wszystkich środków ostrożności – w przypadku pracy z azbestem.

– Zapewnienie odpowiedniej liczby sanitariatów, urzą-dzeń do mycia i pomieszczeń do spożywania posiłków oraz do odpoczynku podczas przerw w pracy.

– Zapewnienie na miejscu instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy.

Faza organizacji– Modyfikowanie harmonogramu pracy w celu redukcji

ryzyka, jeżeli zachodzi taka konieczność.– Organizowanie pracy w taki sposób, aby czynności,

które wymagają podobnych zabezpieczeń (np. środków ochrony zbiorowej), były wykonywane równocześnie.

– Upewnienie się, że wszyscy pracownicy, również obco-krajowcy nie znający języka urzędowego, są poinformo-wani o potencjalnym ryzyku na stanowisku pracy oraz że zostały wprowadzone właściwe środki ochronne zapewniające bezpieczeństwo i ochronę zdrowia.

– Zapewnienie pracownikom niezbędnych środków ochrony indywidualnej (hełm ochronny, rękawice, maski, obuwie ochronne).

– Przechowywanie na wyznaczonym miejscu materiałów pierwszej pomocy (apteczek pierwszej pomocy).

– Zapewnienie pracownikom instrukcji bezpiecznej pracy.

Faza wykonania– Wyznaczanie koordynatora ds. zdrowia i bezpieczeń-

stwa, przeszkolonego w zakresie BHP. – Codzienne kontrolowanie stanu rusztowań przed roz-

poczęciem jakiejkolwiek pracy na nich.– Dbanie o to, by rusztowania nie były demontowane

przed zakończeniem wszystkich prac. – Zapewnienie pomostu na rusztowaniu o szerokości

nie mniejszej niż 60 cm.– Dbanie o to, by nie wspinano się na rusztowania i sto-

sowano drabiny.– Umieszczanie drabiny przenośnej pod właściwym

kątem nachylenia; wierzchołek drabiny powinien znajdować się ponad powierzchnią, na którą wchodzi pracownik.

– W miarę możliwości zapewnienie pokrycia stopni drabiny materiałem antypoślizgowym oraz usunięcie z niej przeszkód.

– Nieużywanie pojedynczych drabin o wysokości prze-kraczającej 6 m.

Pamiętaj!– Kiedy wnosisz lub znosisz drabinę przenośną, zawsze

trzymaj ją przed sobą obiema rękami. Zawsze noś swo-je narzędzia w pasie narzędziowym; używaj urządzeń podnoszących do stosowanych materiałów.

– Nie stosuj drabiny rozstawnej jako przystawnej.– Kiedy pracujesz na drabinie przenośnej, nie wychylaj

się na boki.– Nie pracuj na dachach w niesprzyjających warunkach

atmosferycznych.– Używaj technicznych środków ochronnych podczas

pracy na wysokości, szczególnie podczas pracy na dachu.

– Nie chodź, będąc na wysokości, po powierzchniach kruchych (łamliwych).

– Codziennie kontroluj wyłącznik główny na stanowi-sku pracy, każdy elektryczny kabel pod napięciem i przyrządy, które są umieszczone poniżej i powyżej stanowiska pracy lub na nim. Nie podejmuj pracy przed wykonaniem rutynowych czynności kontrol-nych przez osobę mającą wymagane uprawnienia. Zapewnij kontrolę i dobre oznakowanie toksycznych i niebezpiecznych produktów oraz materiałów wybu-chowych.

– Zawsze utrzymuj miejsce pracy w należytym porządku.– Nie ustawiaj przeszkód na przejściach oraz na dra-

binach.– Stosuj się do instrukcji bezpiecznej pracy.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

163

Lista kontrolna: przemysł spożywczy

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

Wyposażenie robocze

Czy są stosowane ostre narzędzia (frezy, noże, siekiery itd.)? x

Czy wszystkie maszyny są wyposażone w osłony? x

Czy odzież pracowników może być uchwycona przez ruchome części maszyn i stać się w ten sposób przyczyną urazu? x

Czy są używane prowadnice? x

Czy pracownicy mają styczność z gorącymi lub zimnymi (zamrożonymi) materiałami i/lub wyposażeniem? x

Czy maszyny są czyszczone i konserwowane, kiedy są przyłączone do źródeł energii? x

Czy na stanowisku są wymagane instrukcje bezpieczeństwa? x

Zagrożenia chemiczne i biologiczne

Czy są stosowane substancje chemiczne uznawane za niebezpieczne (np. środki odkażające, środki konserwujące, rozpusz-czalniki)?

x

Czy do chłodzenia jest stosowany amoniak lub inne chemikalia? x

Czy substancje chemiczne i preparaty są właściwie przechowywane i oznakowane? x

Czy jest konieczne wchodzenie do zamkniętych zbiorników i/lub cystern (np. podczas kontroli czy konserwacji)? x

Czy pracownicy mają bezpośredni kontakt z surowcami i/lub materiałami pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego (czynnik biologiczny)?

x

Wybuchy

Czy w środowisku pracy jest zawieszony w powietrzu/osiadły pył (np. mąki)? x

Czy na stanowisku pracy są urządzenia ciśnieniowe? x

Jakość powietrza

Czy na stanowisku pracy występuje przykry zapach/odór, na który są narażeni pracownicy? x

Czy są eksploatowane wentylatory bez osłon łopatek? x

Czy, w razie potrzeby, pracownicy stosują odpowiednie maski chroniące układ oddechowy? x

Ryzyko zdrowotne

Czy pracownicy są narażeni na środowisko gorące i/lub zimne? x

Czy pracownicy przenoszą ciężary lub pracują w wymuszonych pozycjach? x

Czy wymagania dotyczące ergonomii pracy są przestrzegane? x

Czy pracownicy wykonują prace powtarzalne lub w rytmie narzuconym przez maszynę? x

Czy pracownicy pracują na nocne zmiany? x

164

Wyposażenie robocze– Zapewnienie regularnego i konsekwentnego nadzoru

pracowników, kontroli wyposażenia produkcyjnego i stanowisk pracy.

– Instalowanie odpowiednich osłon, także na częściach wyposażenia dodatkowego (mieszarki, krajarki itd.).

– Stosowanie wymaganych środków ochrony indywidu-alnej.

– Przeprowadzanie regularnych szkoleń na temat ryzyka charakterystycznego na danych stanowiskach pracy oraz stosowanych środków ochrony.

– Szkolenie pracowników w zakresie właściwego użyt-kowania i konserwowania maszyn oraz wyposażeń; dopuszczanie do ich obsługi tylko przeszkolonych pracowników.

– Zapewnienie użytkowania wyposażenia zgodnie z pro-cedurami bezpieczeństwa.

– Regularne konserwowanie i czyszczenie wszystkich elementów wyposażenia.

– Czyszczenie i konserwowanie maszyn tylko wówczas, gdy są odłączone od źródeł energii.

– Zapewnienie na stanowisku instrukcji bezpieczeń-stwa.

Zagrożenia chemiczne i biologiczne– Stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidu-

alnej podczas pracy z chemikaliami (rękawice, okulary ochronne, osłony twarzy, maski).

– Zapewnienie właściwego oznaczenia stref prze-chowywania preparatów chemicznych, stosowanie właściwych procedur pracy, w tym odnoszących się do bezpiecznego obchodzenia się z substancjami chemicznymi.

– Uniemożliwienie wejścia do zamkniętych zbiorników, cystern lub zbiorników otwartych bez asekuracji.

– Zapoznanie pracowników ze skutkami stosowania chemikaliów, zasadami ochrony przed ich działaniem, zapewnienie pierwszej pomocy i środków prewencyj-nych.

– Zapewnienie kart charakterystyk wszystkich substan-cji i preparatów niebezpiecznych.

– Zapewnienie pracownikom informacji na temat zasad ochrony zdrowia na danym stanowisku pracy (ocena medyczna).

Wybuchy– Przeprowadzenie oceny bezpieczeństwa wyposażenia

chłodniczego i ciśnieniowego; badania techniczne okresowe i doraźne.

– Zwrócenie szczególnej uwagi na czyszczenie i konser-wację maszyn oraz wyposażenia w powietrzu zapylo-nym, w którym istnieje ryzyko wybuchu.

Jakość powietrza– Zainstalowanie, kontrolowanie i konserwacja syste-

mu wentylacji, jeżeli na stanowisku pracy występują zanieczyszczenia powietrza.

– Wyposażenie wentylatorów umieszczonych w pobliżu pracownika obsługującego maszynę w osłony łopa-tek.

– Monitorowanie jakości powietrza na stanowisku pracy.Ryzyko zdrowotne– Respektowanie wszystkich obowiązujących norm

higieniczno-sanitarnych.– Regularne szkolenie pracowników w zakresie ryzyka

na stanowisku pracy i zasad zdrowego stylu życia.– Regularne badanie pracowników pod kątem zagrożeń

dla zdrowia na ich stanowiskach pracy.– Zapewnienie bezpiecznych przerw w pracy i ustalenie

ich harmonogramu.

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

165

Lista kontrolna: obróbka drewna

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

Wyposażenie robocze

Czy wszystkie maszyny są wyposażone w osłony? x

Czy są dostępne instrukcje BHP? x

Czy pracownicy są przeszkoleni w zakresie właściwego użytkowania maszyn? x

Czy kontrole i badania wyposażenia roboczego są prowadzone regularnie? x

Czy pracownicy używają popychaczy przy cięciu materiałów o małych wymiarach? x

Czy jest możliwe wciągnięcie pracownika przez ruchome części maszyn? x

Zagrożenia elektryczne

Czy maszyny o napędzie elektrycznym są uziemione? x

Czy wszystkie elektryczne przedłużacze, kable i wtyczki są utrzymywane w dobrym stanie? x

Czy wszystkie złącza i oprawy są izolowane? x

Czy wyposażenie elektryczne odpowiada potrzebom danego stanowiska pracy? x

Jakość powietrza

Czy istnieje system odciągania zanieczyszczeń, który uaktywniania się automatycznie, kiedy maszyny do obróbki drewna są użytkowane?

x

Czy instalacje odciągające są regularnie sprawdzane? x

Czy sufity, ściany działowe, osłony kablowe itp. są regularnie czyszczone i odpylane? x

Czy jakość powietrza na stanowisku pracy jest oceniana? x

Czy podczas pracy w komorach lakierniczych są stosowane maski? x

Substancje chemiczne

Czy łatwo palne materiały, takie jak farby, materiały wykończeniowe, kleje i rozpuszczalniki, są przechowywane w oddziel-nych, dobrze wentylowanych pomieszczeniach?

x

Czy są dostępne karty charakterystyk wszystkich stosowanych niebezpiecznych substancji chemicznych? x

Czy wszystkie niebezpieczne substancje chemiczne są właściwie oznakowane? x

Czy wszyscy pracownicy stosujący niebezpieczne substancje chemiczne są regularnie szkoleni? x

Czy podczas pracy ze szkodliwymi substancjami chemicznymi są stosowane odpowiednie środki ochrony indywidualnej (rękawice, okulary ochronne, osłony twarzy, maski)?

x

Czy substancje chemiczne są przechowywane z daleka od źródeł ognia? x

Hałas i wibracje

Czy są oceniane poziomy hałasu na stanowisku pracy? x

Czy pracownicy narażeni na wysoki poziom hałasu stosują ochronniki słuchu? x

Czy są eliminowane drgania mechaniczne, które mogą być przekazywane z maszyn przez uchwyty do kończyn górnych? x

Ryzyko zdrowotne

Czy pracownicy są poddawani odpowiednim badaniom medycznym? x

Czy dla pracowników narażonych na wysoki poziom hałasu są prowadzone okresowe badania audiometryczne? x

Czy pracownicy są szkoleni w zakresie właściwego podnoszenia i przenoszenia ciężarów? x

Czy przy projektowaniu stanowisk pracy są uwzględniane szczególne potrzeby pracowników? x

166

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

Wyposażenie robocze– Wyposażenie zarówno pracownika, jak i maszyny w środ-

ki ochronne odpowiednie do zagrożeń występującychpodczas pracy.

– Stosowanie wyposażenia zgodnie z DTR lub instrukcją obsługi, które powinny być dostępne na miejscu.

– Przeprowadzanie regularnych kontroli technicznych wyposażenia.

– Instalowanie właściwych osłon.– Szkolenie pracowników w zakresie obsługi i konser-

wacji wyposażenia.– Konserwowanie i regularne czyszczenie wyposażenia

do obróbki drewna oraz osłon.– Dopuszczenie do obsługi i konserwacji wyposażenia

tylko przeszkolonych pracowników. Zagrożenia elektryczne– Uziemianie wszystkich maszyn, w tym silników elek-

trycznych i korpusów.– Regularne sprawdzanie wszystkich instalacji elektrycz-

nych. – Zapewnienie sprawnej instrukcji antyporażeniowej.Jakość powietrza– Wyposażenie wszystkich maszyn do obróbki drewna

w stałe odciągi miejscowe i niezależne systemy wy-ciągowe odpowiednie do prac podczas rozpylania, malowania lub pokrywania powierzchni.

– Okresowo – ręczne czyszczenie stanowiska pracy.– Regularne kontrolowanie i czyszczenie systemu wenty-

lacji wyciągowej w celu utrzymania jego maksymalnej skuteczności.

– Niedopuszczanie do wydmuchiwania zgromadzonego pyłu za pomocą sprężonego powietrza.

Niebezpieczne substancje chemiczne– Oddzielanie palnych i łatwo palnych materiałów od

siebie i od źródeł zapłonu.– Zastępowanie powłok i klejów na bazie rozpuszczalni-

ków powłokami i klejami mniej toksycznymi.– Używanie zautomatyzowanych systemów podczas

nakładania powłok i klejów.– Szkolenie pracowników w zakresie bezpiecznej pracy

z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi.– Zapewnienie kart charakterystyk wszystkich stosowa-

nych substancji niebezpiecznych. Hałas i wibracje– Zmniejszenie poziomów emisji hałasu za pomocą

różnych środków ochronnych (kontrola u źródła).– Zmniejszenie poziomów hałasu przez izolowanie (obudo-

wy), blokowanie (przegrody), zmianę kierunku (odbicie),absorbowanie (pochłanianie), sterowanie rozchodze-niem się dźwięku.

– Stosowanie wibroizolatorów lub elementów i układów izolujących i tłumiących drgania.

– Ograniczanie czasu pracy narzędziami wibracyjnymi.– Zapewnienie pracownikom co godzinę 10-15-minuto-

wych przerw w celu odizolowania ich od źródeł drgań mechanicznych.

Ryzyko zdrowotne– Systematyczne szkolenia pracowników w zakresie BHP

i zdrowego stylu życia.– Okresowe badania pracowników w związku z ryzykiem

występującym na ich stanowisku pracy. – Zapewnienie przerw w pracy i ustalenie ich harmono-

gramu.

167

Lista kontrolna: mechanika pojazdowa

Część A: Czy zagrożenie występuje na stanowisku pracy? Zaznacz odpowiedź TAK/NIE.

Jeżeli zaznaczyłeś odpowiedź w polu ze znakiem „x”, oznacza to, że zagrożenie występuje.Uwaga: Przedstawione poniżej sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków występowania zagrożenia

Pytanie TAK NIE

Czy powierzchnie podłóg i kanału samochodowego są regularnie czyszczone? x

Czy pracodawca zobowiązał pracowników do czyszczenia stanowiska pracy? x

Czy podłogi są pomalowane farbą odporną na stosowane substancje (np. olej, ropę naftową, benzynę)? x

Czy nowy i zużyty olej jest przechowywany w przeznaczonych do tego celu pojemnikach? x

Czy schody w kanale samochodowym są wykonane z antypoślizgowego materiału? x

Czy pracownicy w warsztacie samochodowym noszą obuwie antypoślizgowe? x

Czy wszystkie wolne krawędzie pomostów są wyposażone w poręcze? x

Czy pracodawca przeszkolił pracowników, aby nie stawali na bębnach do sprawdzania skuteczności układu hamulcowego? x

Czy pracodawca przeszkolił pracowników, aby nie wchodzili pod podniesiony pojazd? x

Czy kanał samochodowy jest zakrywany po skończonej pracy? x

Czy kanał samochodowy jest oznakowany lub ogrodzony poręczami? x

Czy jakieś prace są wykonywane w ograniczonych przestrzeniach? x

Czy sygnały akustyczne lub inne są rozpoznawalne w ograniczonych przestrzeniach? x

Czy przewody elektryczne i hydrauliczne usytuowane są z dala od korytarzy przeznaczonych do ruchu pieszego? x

Czy jest zapewnione miejsce na narzędzia wykorzystywane podczas pracy? x

Czy są wyznaczone drogi komunikacyjne dla samochodów, np. na podłodze, prowadzące do stanowisk napraw? x

Czy jest instrukcja BHP dotycząca wjazdu samochodu na tor diagnostyczny i zjazdu z niej? x

Czy zastosowano działania eliminujące możliwość zranienia, szczególnie podczas prac spawalniczych czy lakierniczych? x

Czy są określone zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dla prac montażowych, np. montażu elementów karoserii czy silnika? x

Czy są określone zasady bezpiecznej pracy przy zbiornikach paliwa (np. podczas ich naprawy)? x

Czy są określone zasady eliminowania upadku elementów z naprawianego pojazdu znajdującego się na podnośniku? x

Czy zastosowano osłony ograniczające możliwość pochwycenia pracownika przez obracające się części, np. podczas dynamicz-nego wyważania kół?

x

Czy zastosowano środki ochronne ograniczające możliwość pochwycenia pracownika przez obracającesię części, np. podczas ustawiania parametrów pracy silnika?

x

Czy istnieje możliwość zabezpieczenia drzwi warsztatowych przed samoczynnym zamykaniem się, wywołanym np. powiewem wiatru?

x

Czy zastosowano środki ograniczające możliwość powstania pożaru na skutek kontaktu z agregatem do ogrzewania powietrza w pomieszczeniach do mycia i osuszania pojazdów?

x

Czy są instrukcje ppoż. w pomieszczeniu do magazynowania akumulatorów? x

Czy zastosowano środki przeciw wybuchowe podczas ładowania akumulatorów? x

Czy zastosowano odpowiednie techniczne i organizacyjne środki zabezpieczające wyposażenie elektryczne przed wilgocią i wodą?

x

Czy zapewniono odpowiednie środki ochronne przed wdychaniem przez pracowników pyłu i innych substancji podczas np. szlifowania, spawania czy lakierowania?

x

Czy w kanale samochodowym jest zapewniona wystarczająca wentylacja? x

Czy w kanale samochodowym jest odpowiednie oświetlenie? x

Czy w kanale samochodowym używa się lamp przenośnych, zasilanych napięciem bezpiecznym? x

Czy temperatura w warsztacie samochodowym jest odpowiednia zarówno zimą, jak i latem? x

Czy jest zapewniona dobra wentylacja podczas naprawy karoserii samochodu, np. podczas spawania, szlifowania, lakierowania? x

Czy zadania przydzielane pracownikom są adekwatne do ich indywidualnych umiejętności i możliwości? x

168

Część B: Przykłady środków ograniczających ryzyko zawodowe związane z zagrożeniem

– Utrzymywanie powierzchni podłóg i kanału samocho-dowego w bezpiecznym stanie; regularne czyszczenie stanowiska pracy.

– Określenie sposobu czyszczenia stanowiska pracy po każdej operacji wykonanej przez pracownika, np. po szlifowaniu, lakierowaniu itd.

– Wykonanie powierzchni podłogi z materiałów nie po-chłaniających płynnych substancji używanych w warsz-tacie samochodowym (np. oleju, ropy, benzyny).

– Stosowanie właściwych procedur nalewania oleju z beczki, a także przechowywania zużytego oleju i czyszczenia oleju rozlanego na podłodze.

– Noszenie obuwia antypoślizgowego.– Wykonanie schodów w kanale samochodowym z an-

typoślizgowego materiału.– Zapewnienie podestów z balustradami o wysokości

1,1 m w celu wyeliminowania upadków z rampy. – Wprowadzenie zakazu stawania na bębnach do spraw-

dzania hamulców, zachowanie bezpieczniej odległości podczas testu układu hamulcowego.

– Wprowadzenie zakazu wchodzenia pod podniesiony pojazd.

– Wprowadzenie zakazu wchodzenia do wyłączonych przestrzeni i kanałów samochodowych.

– Przykrywanie kanału samochodowego lub zabezpie-czanie go balustradami po skończonej pracy.

– Wprowadzenie zakazu wchodzenia do ograniczonych przestrzeni i zainstalowanie odpowiednich tablic ostrzegawczych.

– Zapewnienie możliwości rozpoznawania sygnałów akustycznych.

– Układanie linii elektrycznych, hydraulicznych i pneu-matycznych z dala od korytarzy przeznaczonych dla ruchu pieszego.

– Wyznaczenie miejsca na narzędzia wykorzystywane podczas pracy i zostawiane po pracy.

– Wytyczenie, np. na podłodze, dróg komunikacyjnych dla pojazdów i ruchu pieszego.

– Zapewnienie bezpiecznego wjazdu samochodu na ścieżkę diagnostyczną.

– Stosowanie środków ochrony indywidualnej.– Opracowanie instrukcji BHP dla prac montażowych;

wymaganie jej stosowania.

– Niedopuszczanie nieupoważnionych pracowników do strefy pracy maszyny służącej do dynamicznego wyważania kół; stosowanie osłon oraz odpowiednich środków ochrony indywidualnej; jeśli to możliwe, sto-sowanie STOP awaryjnego.

– Zapewnienie prawidłowego umiejscowienia ramion podnośników hydraulicznych; niedotykanie rękami ruchomych części podnośnika.

– Zapewnienie wykonywania wszystkich czynności przez dobrze przeszkolone i fachowo przygotowane osoby. Prze strzeganie zasad BHP; utrzymywanie urządzenia do ogrzewania i napełniania paliwem w dobrym stanie technicznym.

– Używanie odpowiednich i zapewniających bezpieczeń-stwo narzędzi podczas pracy przy akumulatorach.

– Zapewnienie właściwej wentylacji w celu uniknięcia tworzenia się wybuchowych mieszanin par. Zakaz palenia papierosów w strefie zagrożenia, nieużywanie otwartego ognia.

– Zabezpieczenie wyposażenia elektrycznego przed wilgocią i wodą.

– Wyposażenie pracowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej (np. okulary, maski, obuwie).

– Stosowanie efektywnych systemów wentylacji szko-dliwych substancji występujących na stanowiskach pracy, np. benzyny. Stosowanie środków ochrony indywidualnej układu oddechowego.

– Zastosowanie w kanale samochodowym właściwej wentylacji, odpowiedniej do używanych substancji.

– Utrzymywanie w czystości lamp, w razie konieczności używanie lamp przenośnych o napięciu bezpiecznym.

– Zainstalowanie oświetlenia w kanale samochodowym, o napięciu bezpiecznym.

– Wyposażenie warsztatu samochodowego w urządze-nia nagrzewające i chłodzące w celu zapewnienia odpowiednich warunków pracy.

– Wyposażenie warsztatu samochodowego i kanału samochodowego w system wentylacji.

– Ocena stanu zdrowia pracowników, m.in. przez wyko-nywanie okresowych badań lekarskich, zapewnienie szkoleń podnoszących kwalifikacje, sprawdzanie stanu technicznego narzędzi.

169

XIV.2. HAŁAS I DRGANIA MECHANICZNE

Omówienie Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157/05, poz. 1318)

Rozporządzenie to określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące prac, podczas wykonywania których, z przyczyn wynikających z cech miejsca pracy, stosowanych środków lub procesów pracy, mogą wystąpić szkodliwe czynniki fizyczne w środowisku pracy w postaci hałasu lub drgań mechanicznych. Przepisy tego rozpo-rządzenia wdrażają dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy: 2002/44/WE z dn. 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdro-wia i bezpieczeństwa, dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi – wibracją (16 dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 Dy-rektywy 89/391/EWG – Dz.Urz. WE L 177 z 6.07.2002 r.); 2003/10/WE z dn. 6 lutego 2003 w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowo-dowane czynnikami fizycznymi – hałasem (17 dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 Dyrektywy 89/391/EWG – Dz.Urz. WE L 042 z 15.02.2003 r.).

Niektóre z użytych w Rozporządzeniu określeń ozna-czają:– drgania mechaniczne – drgania lub wstrząsy prze-

kazywane do organizmu człowieka przez części ciała mające bezpośredni kontakt z drgającym obiektem; jako czynnik szkodliwy dla zdrowia w środowisku pracy występują w postaci drgań miejscowych (prze-noszonych przez kończyny górne) albo drgań ogólnych (przenoszonych przez stopy lub części tułowia);

– hałas – każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy albo szkodliwy dla zdrowia lub może zwięk-szać ryzyko wypadku przy pracy;

– narażenie indywidualne – rzeczywisty poziom nara-żenia pracownika na hałas lub drgania mechaniczne, po uwzględnieniu tłumienia uzyskanego w wyniku stosowania środków ochrony indywidualnej;

– środki pracy – maszyny, instalacje, narzędzia, przyrzą-dy i inne urządzenia techniczne służące do wykonywa-nia pracy, które mogą być źródłem hałasu lub drgań mechanicznych;

– wartości NDN – dopuszczalne wartości wielkości charakteryzujących hałas lub drgania mechaniczne, określone w przepisach w sprawie najwyższych do-puszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, a dla kobiet w ciąży oraz młodocianych (grup szczególnego ryzyka) od-powiednio w przepisach w sprawie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet oraz w przepisach w sprawie prac wzbronionych młodo-cianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac;

– wartości progów działania – wartości wielkości charakteryzujących hałas i drgania mechaniczne w środowisku pracy (bez uwzględniania skutków sto-sowania środków ochrony indywidualnej), określone w załączniku do Rozporządzenia.Pracodawca powinien dokonywać pomiarów wielko-

ści charakteryzujących hałas lub drgania mechaniczne oraz porównywać wyniki tych pomiarów z wartościami NDN i wartościami progów działania. Tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania pomiarów, sposób rejestrowania i przechowywania wyników oraz ich udo-stępniania pracownikom określają przepisy w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. W przypadku przekroczenia wartości progów działania pracodawca musi zaplanować i podjąć prace zmniejszające ryzyko zawodowe. Rozporządzenie podkreśla obowiązek pracodawcy w zakresie oceny ryzy-ka zawodowego, związanego z narażeniem pracowników na hałas lub drgania mechaniczne, wynikające z cech miejsca pracy oraz ze stosowanych w konkretnych wa-runkach środków lub procesów pracy, ze szczególnym uwzględnieniem:– poziomu i rodzaju narażenia, włącznie z narażeniem

na hałas impulsowy lub drgania mechaniczne przery-wane i powtarzające się wstrząsy;

– czasu trwania narażenia, w tym czasu pracy w godzi-nach nadliczbowych, oraz obowiązujących u praco-dawcy systemów i rozkładów czasu pracy;

– wartości NDN oraz wartości progów działania dla hałasu lub drgań mechanicznych;

– skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, w tym należących do grup szczególnego ryzyka;

– skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i drga-niami mechanicznymi;

– informacji dotyczących poziomu emisji hałasu lub drgań mechanicznych, dostarczanych przez produ-centa środków pracy;

– istnienia alternatywnych środków pracy, zaprojek-towanych do ograniczenia emisji hałasu lub drgań mechanicznych;

– informacji uzyskanych w wyniku profilaktycznych ba-dań lekarskich pracowników;

– pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pra-cownika, wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i sygnałami bezpieczeństwa lub innymi dźwiękami, które pracownik powinien obserwować w celu ogra-niczenia ryzyka wypadku przy pracy;

– skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wyni-kających z interakcji pomiędzy hałasem i substancjami

170

chemicznymi o działaniu szkodliwym dla narządu słu-chu (substancjami ototoksycznymi), jeżeli umożliwia to stan wiedzy technicznej i medycznej;

– dostępności środków ochrony indywidualnej przed ha-łasem lub drganiami mechanicznymi o odpowiedniej charakterystyce tłumienia;

– pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z oddziaływań drgań me-chanicznych na środki pracy lub miejsce pracy, takich jak zakłócenia stabilności konstrukcji lub złączy, utrudnione operowanie elementami sterowniczymi, nieprawidłowości w odczytach wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej;

– wpływu niskich temperatur i zwiększonej wilgotności na pracowników narażonych na działanie drgań me-chanicznych, a szczególnie drgań miejscowych.Ocena ryzyka zawodowego musi być udokumentowana

w sposób przyjęty u danego pracodawcy oraz dokonywana każdorazowo, gdy nastąpiły zmiany warunków wykonywa-nia pracy lub jeśli konieczność weryfikacji wykażą wyniki profilaktycznych badań lekarskich pracowników. Praco-dawca powinien eliminować u źródła ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne albo ograniczyć je do możliwie najniższego poziomu, uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo-techniczny – biorąc pod uwagę przyjęte wartości NDN i progów działania. Pracodawca zobo-wiązany jest ponadto do sporządzenia i wprowadzenia w życie programu działań organizacyjno-technicznych, zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas lub drgania mechaniczne, oraz dostosowania tych działań do potrzeb pracowników należących do grup szczególnego ryzyka (m.in. kobiet w ciąży i młodocianych). Program ten powinien uwzględniać w szczególności działania polegające na:– unikaniu procesów lub metod pracy powodujących

narażenie na hałas lub drgania mechaniczne i zastępo-waniu ich innymi, stwarzającymi mniejsze narażenia;

– dobieraniu środków pracy przeznaczonych do wykony-wania określonej pracy, właściwie zaprojektowanych pod względem ergonomicznym, o możliwie najniższym poziomie emisji hałasu lub drgań mechanicznych;

– ograniczaniu narażenia na hałas lub drgania mecha-niczne środkami technicznymi i organizacyjnymi;

– informowaniu i szkoleniu pracowników w zakresie po-prawnego i bezpiecznego posługiwania się środkami pracy;

– ograniczaniu czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób narażonych na hałas lub drgania mechaniczne przez właściwą organizację pracy, w szczególności stosowanie skróconego czasu lub przerw w pracy i rotacji na stanowiskach.

W przypadku gdy uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego wynikającego z narażenia na hałas nie jest możliwe za pomocą środków ochrony zbiorowej lub orga-nizacji pracy – pracodawca udostępnia środki ochrony indywidualnej słuchu, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy przekraczają wartości progów działania; udostępnia środki ochrony indywidualnej słuchu oraz nadzoruje prawidłowość ich stosowania, jeżeli wielko-ści charakteryzujące hałas w środowisku pracy osiągają lub przekraczają wartości NDN. Pracodawca oznacza zna-kami bezpieczeństwa miejsca pracy, w których wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy przekraczają wartości NDN, oraz wydziela strefy z takimi miejscami i ogranicza do nich dostęp, jeżeli jest to technicznie wyko-nalne i ryzyko wynikające z narażenia na hałas uzasadnia takie wydzielenie. W pomieszczeniu przeznaczonym do od-poczynku pracownika poziom hałasu nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskiej Normie dla pomieszczeń administracyjno-biurowych. W przypad-ku gdy wielkości charakteryzujące drgania mechaniczne przekraczają wartości progów działania oraz występuje konieczność ochrony przed zimnem i wilgocią, pracodawca zapewnia pracownikom narażonym na działanie drgań ogólnych odzież ochronną, a pracownikom narażonym na działanie drgań miejscowych – rękawice ochronne.

Załącznik do omawianego rozporządzenia, jak już wspomniano, podaje wartości progów działania dla wiel-kości charakteryzujących narażenie na hałas i drgania mechaniczne w środowisku pracy. W przypadku hałasu:– dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-go-

dzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy wartość progu działania wynosi 80 dB;

– dla szczytowego poziomu dźwięku C jako wartość progu działania przyjmuje się wartość NDN wynoszącą 135 dB. W przypadku drgań mechanicznych:

– jeżeli występują w postaci drgań miejscowych: dla ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnej energetycznie dla 8 godzin działania sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspie-szeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (a

hwx, a

hwy, a

hwz), wartość progu działania

wynosi 2,5 m/s2;– jeżeli występują w postaci drgań ogólnych: dla ekspo-

zycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnego energetycznie dla 8 godzin działania skutecznego, ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań, do-minującego wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4a

wx, 1,4a

wy, a

wz), war-

tość progu działania wynosi 0,5 m/s2.

171

XIV.3. OŚWIETLENIE MIEJSC PRACY. MIEJSCA PRACY WE WNĘTRZACH – OMÓWIENIE POLSKIEJ NORMY PN-EN 12464-1. CZĘŚĆ 1

Lp. Rodzaj wnętrz, zadania lub czynności Em [lx] UGR

LR

aUwagi

1. Strefy komunikacyjne i korytarze w budynkach 100 28 40

1.Natężenie oświetlenia na poziomie podłogi.2. Ra i UGR jak w obszarach przyległych.

3. 150 lx – gdy na drodze są pojazdy.4. Oświetlenie wyjść i wejść powinno być takie, aby unikać nagłych zmian natężenia oświetlenia. Zaleca

się unikanie olśnienia kierowców i pieszych.

2. Schody, ruchome schody i chodniki 150 25 40

3. Stołówki, spiżarnie 200 22 80

4. Pokoje do odpoczynku 100 22 80

5. Pokoje do ćwiczeń fizycznych 300 22 80

6. Szatnie, umywalnie, łazienki, toalety 200 25 80

7. Składy i magazyny 100 25 60 200 lx, jeżeli stale przebywają ludzie

8. Strefy pakowania i wysyłania 300 25 60

9. Przejścia w magazynach z regałami (bez obsługi) 20 – 40 Natężenie oświetlenia na poziomie podłogi

10. Przejścia w magazynach z regałami (z obsługą) 150 22 60 Natężenie oświetlenia na poziomie podłogi

11. Stanowiska kontroli w magazynach 150 22 60

12. Laboratoria 500 19 80

13. Strefy sprzedaży w sklepach i domach towarowych 300 22 80

14. Strefa kasy i stół do pakowania w sklepach i domach towarowych 500 19 80

15. Sale lekcyjne, laboratoria językowe, pokoje nauczyciel-skie w szkołach 300 19 80 Zaleca się oświetlenie sterowane

16. Sale lekcyjne dla klas wieczorowych i nauki dorosłych, sale wykładowe, miejsca do czytania w bibliotekach 500 19 80 Zaleca się oświetlenie sterowane w przypadku sal

17. Tablice i stół demonstracyjny w szkołach 500 19 80 Ochrona przed lustrzanymi odbiciami światła w przy-padku tablic

18. Pracownie rysunku technicznego 750 16 80

19. Pracownie zajęć praktycznych i laboratoria w szkołach 500 19 80

20. Hole wejściowe w szkołach 200 22 80

Przykładowe wymagania oświetleniowe dotyczące wnętrz (stref)

Objaśnienia: Em – natężenie oświetlenia; UGRL – ujednolicona ocena olśnienia, w skład której wchodzi m.in. luminancja tła, luminancja świecących części oprawy świetlnej w kierunku oka obserwatora, położenie oprawy względem wzroku, Ra – wskaźnik oddawania barw, którego maksymalna wartość wynosi 100

Zalecenia podane w Normie są eksploatacyjnymi war-tościami parametrów oświetlenia. Wartości te ustalono dla takich czynników, jak: psychofizjologiczne aspekty związane z wygodą widzenia i dobrym samopoczuciem, wymaganiami dotyczącymi zadań wzrokowych, ergonomią widzenia, bezpieczeństwem, ekonomią.

Wymagania oświetleniowe wynikają z uwzględnienia trzech podstawowych potrzeb człowieka:1) wygody widzenia, przy której pracownicy mają dobre

samopoczucie, co pośrednio wpływa także na wydaj-ność pracy;

2) wydolności wzrokowej, przy której pracownicy są w sta-nie wykonywać zadania wzrokowe, nawet w trudnych warunkach;

3) bezpieczeństwa i higieny pracy.Podstawowe parametry określające otoczenie świetlne

to: natężenie oświetlenia, rozkład luminancji (miara na-tężenia światła padającego w danym kierunku w cd/m2), olśnienie (doznanie wywołane jaskrawymi powierzchniami występującymi w polu widzenia), kierunkowość światła,

oddawanie barw i wygląd barwy światła, migotanie, światło dzienne.

W przypadku natężenia oświetlenia zalecana jest następująca skala stopniowania tego parametru:– 20 – 30 – 50 – 75 – 100 – 150 – 200 – 300 – 500 – 750 – 1000 – 1500 – 2000 – 3000 – 5000 [lx].

Zaleca się, aby wymagane eksploatacyjne natężenie oświetlenia było zwiększone wtedy, gdy: praca wzrokowa jest krytyczna, naprawa błędów jest kosztowna, duże znaczenie ma dokładność lub wysoka wydajność pra-cy, zdolność wzrokowa pracownika jest poniżej normy, szczegóły zadania mają niezwykle małe wymiary lub mały kontrast, zadanie wykonywane jest w niezwykle długim czasie.

Wymagane eksploatacyjne natężenie oświetlenia może być zmniejszone wtedy, gdy szczegóły zadania mają niezwykle duże wymiary lub duży kontrast, zadanie wykonywane jest w niezwykle krótkim czasie.

W miejscach stałego pobytu eksploatacyjne natęże-nie oświetlenia nie powinno być mniejsze niż 200 lx.

NOTATKI

NOTATKI

NOTATKI

NOTATKI

w w w . p r o m o t o r . e l a m e d . p l

WysokiPOZIOM

Wydajemy 18 czasopism:650 000 egzemplarzy

profesjonalnych magazynów rocznie!

Od 15 lat

MiesięcznikSafety Managera

• ocena ryzyka zawodowego• instrukcja stanowiskowa

• analiza wypadków

bezpieczeństwo pracy

• zarządzanie ryzykiem ergonomicznym

• ćwiczenia ergonomiczne

ergonomia

• orzeczenia Sądu Najwyższego• analiza nowych aktów prawnych

• kompendium prawa BHP

prawo pracy

Zamów prenumeratę – taniej, niż myślisz

Na naszym rynku wydawniczym trudno znaleźć taką pracę, która – podobnie jak opracowanie Ryszarda Bryły – w praktyczny sposób poruszałaby kompleks zagadnień, o których mówi zarówno Kodeks pracy, jak i znowelizowane Rozporządzenie MPiPS w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeń-stwa i higieny pracy.

Józef Kazior długoletni pracownik służby BHP

Patrząc z punktu widzenia pedagoga, którym jestem, muszę stwierdzić, że zawartość opracowania układa się w logiczną całość. Na wstępie są podane podstawowe definicje, przydatne w nauczaniu zagadnień BHP. Następnie w sposób przejrzysty i zwięzły omówiono zasady oceny ryzyka zawodo-wego, poszerzając jednocześnie tradycyjne metody jego oceny o opartą na normie MIL STD 882 metodę, nazwaną w pracy „Vademecum Bezpieczeństwa”. Ta metoda, przystosowana przez autora do naszych warunków, moim zdaniem, w sposób rozsądny, a zarazem przejrzysty określa i stopniu-je wartości parametrów – ciężkości następstw i prawdopodobieństwa wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń.

Marta Łyczbanauczyciel dyplomowany,

wykładowca przedmiotów związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy,państwowy egzaminator w zawodzie technik BHP

Opracowanie, które przygotował Ryszard Bryła, oceniam bardzo dobrze (bardzo wysoko), z punktu widzenia wieloletniego pracownika służby BHP, w szczególnie zagrożonym czynnikami środowiska pracy dziale gospodarki, jakim jest budownictwo.

Roman Kończykkierownik zakładowej służy BHP