ROZDZIA£ CZWARTY Wielka Brytania wobec problemów ochrony ... · Wielka Brytania wobec problemów...

113Wielka Brytania wobec problemów ochrony �rodowiska naturalnego

ROZDZIA£ CZWARTY

Wielka Brytaniawobec problemów ochrony

�rodowiska naturalnego

114 Wielka Brytania wobec problemów ochrony �rodowiska naturalnego

Brytyjskieorganizacje ekologiczne

W latach osiemdziesi¹tych XX w.problemy zwi¹zane z ochron¹ �rodowiskanaturalnego sta³y siê jednymi z najwa¿niej-szych tematów poruszanych przez spo³e-czeñstwo brytyjskie. Wraz z rosn¹c¹ trosk¹o zachowanie przyrody, zrodzi³a siê �moda�na ekologiê rozumian¹ w szerszym kon-tek�cie jako prawo do prowadzenia zdrowegotrybu ¿ycia. W tym okresie bardzo szybkowzrasta³o poparcie spo³eczne dla inicjatywzwi¹zanych z ekologi¹. Bezpo�rednioprzek³ada³o siê to na liczbê osób w aktywniewspieraj¹cych organizacje ekologiczne. Jakpodaj¹ statystyki w 1980 roku 1,8 milionaosób nale¿a³o do organizacji zwi¹zanych zdzia³alno�ci¹ ekologiczn¹, dziewiêæ latpó�niej liczba ta wzros³a do 4 milionówosób.32 Bior¹c pod uwagê to, ¿e w WielkiejBrytanii mieszka 57,7 milionów ludzi, nale¿yprzyznaæ, i¿ liczba cz³onków organizacjiekologicznych nale¿y do jednej z naj-wy¿szych w �wiecie.

W tym kontek�cie nale¿a³oby wyja�niæspecyfikê brytyjskich organizacji poza-rz¹dowych. W wiêkszo�ci wypadków s¹ to

32. red.Bill Jones.Political issues

in Britain Today,Manchester University Press,

1994 s.308.


organizacje dzia³aj¹ce od kilkudziesiêciu lat.Maj¹ ustabilizowan¹ pozycjê w tamtejszejdemokracji i formalnie wykszta³con¹strukturê. Organizacje te w wiêkszo�ciwypadków utrzymuj¹c siê z indywidualnychdotacji pieniê¿nych. Realizuj¹ niezale¿ne odrz¹du programy. Prowadz¹ one te¿ spo-³eczno-polityczny lobbing na rzecz ochrony�rodowiska naturalnego. Jako przyk³adnajbardziej licz¹cych siê brytyjskich orga-nizacji o profilu ekologicznym wpisuj¹cychsiê w powy¿sz¹ formu³ê dzia³ania, mo¿nawymieniæ nastêpuj¹ce organizacje:

The Woodland Trust � organizacjarealizuje program ochrony lasów. Wykupujezarówno naturalne lasy (obecnie posiada 1%naturalnych lasów w Wielkiej Brytanii),kupuje równie¿ ziemiê, na której prowadziprogram sadzenia nowych lasów. Organizacj¹o zbli¿onym zakresie dzia³ania jest powo³anado ¿ycia w 1895 roku (a wiêc ponad 100 lattemu) The National Trust. W zakresie jejkompetencji le¿y ochrona i konserwacja 28400 hektarów terenów zielonych, 600 milwybrze¿a, oraz 200 zabytkowych budynkówotoczonych parkami i ogrodami. Obecnieposiada ponad 2,7 miliona cz³onków wspo-magaj¹cych, co pozwala jej zachowaæca³kowit¹ niezale¿no�æ od subwencji rz¹-dowych.

Inne cele realizuje Royal Society forProtection of Birds. Ta licz¹ca 850 000cz³onków organizacja aktywnie dzia³a napolu ochrony ptaków oraz ich naturalnego


�rodowiska. Organizacja ta w³¹czy³a siêrównie¿ w kampanie na rzecz poprawyczysto�ci powietrza i zmniej-szenia emisji spalin.

Przedsiêwziêciem realizu-j¹cym ponadnarodowe cele jestThe World Wide Found for Na-ture, do którego nale¿y 120 000Brytyjczyków.

Obok organizacji, którychzakres dzia³alno�ci skupia siêzasadniczo na dzia³aniach narzecz ochrony przyrody, naterenie Zjednoczonego Kró-lestwa dzia³aj¹ tak¿e orga-nizacje realizuj¹ce szersze za-dania zwi¹zane z ekologi¹. Donich zalicza siê organizacjêFriends of the Earth. Zawi¹zanaw roku 1971 sw¹ roku dzia-³alno�æ rozpoczê³a od zainicjo-wania kampanii na rzecz zwrot-nych opakowañ szklanych.Friends of the Earth uznawanaza ekologiczn¹ organizacjêpozarz¹dow¹ brytyjskiej klasy �redniej, w jejstrukturze dzia³a 230 000 cz³onków, sku-pionych w 200 grup lokalnych.

Do nurtu organizacji odwo³uj¹cych siêdo bardziej spektakularnych form dzia³aniazaliczymy brytyjski oddzia³ Greenpeace,którego kampanie wspiera oko³o 400 000mieszkañców Wysp.

Wzrost ilo�ci samochodówmo¿e okazaæ siê jednymz najwa¿niejszych problemówekologicznych naszych czasów.


Formu³a dzia³ania powy¿szych orga-nizacji ekologicznych wywo³ywa³a sporokontrowersji. Zbiurokratyzowana struktura,przypominaj¹ca miêdzynarodowe korpo-racje, niezliczone rzecze donatorów dopro-wadzi³y do pewnego paradoksu funkcjo-nowania tego typu organizacji. Pod adresem�ekologicznych molochów� pada³y oskar-¿enia. Zarzucano im, ¿e bardziej staraj¹ siêo mo¿liwo�ci uzyskania nowych cz³onków, aco jest z tym zwi¹zane funduszy, ni¿ ofaktyczn¹ ochronê �rodowiska naturalnego.Tym samym mamy do czynienia z sytuacj¹,w której ¿adna �szanuj¹ca siê� organizacjaekologiczna nie zaanga¿uje siê w kampaniêdotycz¹c¹ kontrowersyjnych tematów, naprzyk³ad kampaniê antyautostradow¹.Prowadzi to do sytuacji, w której organizacjeekologiczne dopasowuj¹ w³asne programy dogustów i emocji starych jak i potencjalnychcz³onków wspieraj¹cych dzia³ania dotacjamipieniê¿nymi.

Zarzuty te wydaj¹ siê byæ uzasadnio-ne, je�li przyjrzymy siê wysoko�ci dochodówuzyskanym przez tego typu organizacjezwane te¿ czasem grupami nacisku (Pres-sure groups). Jak podaje Geoff Lee dochodygrup nacisku w roku 1980 wynosi³y 38milionów funtów, by w roku 1994 wzrosn¹ædo poziomu 237 milionów funtów.33

Z nurtu krytyki dzia³alno�ci ekologi-cznej nazywanej czasem shallow ecology,czyli ekologii p³ytkiej czy te¿ w¹skiej,narodzi³y siê radykalne grupy walcz¹ce o

33. Geoff Lee,Environmental policy:

reality or rhetoric?w. Political issuesin Britain Todayred. Bill Jones,

Manchester UniversityPress, 1994 s.308.


ochronê �rodowiska naturalnego takie jakEarth First!. Pomimo, i¿ liczbê ich cz³onkówszacuje siê zaledwie na 1000 osób, wy-walczy³y sobie sta³emiejsce w brytyj-skim krajobrazieugrupowañ ekolo-gicznych. Earth First!nie zajmuje siê zdo-bywaniem fundu-szy, lecz poprzez ak-tywne uczestnictwocz³onków organizacjistara siê wp³ywaæ napolitykê pañstwa. Wtym kontek�cie wy-stêpowanie ugrupo-wañ prezentuj¹cychradykalne sposobydzia³ania, wydaje siê byæ odpowiedzi¹ nakoniunkturalne metody dzia³ania prezen-towane przez organizacje nazywane grupa-mi nacisku.

Zagadnieniem nie mniej interesuj¹cymi wymagaj¹cym osobnego omówienia jestdzia³alno�æ brytyjskich partii ekologicznych,do których nale¿y miêdzy innymi GreenParty. Problematyka zwi¹zana z dzia³al-no�ci¹ partii ekologicznych wybiega jednakpoza obszar niniejszego opracowania.

Relacje z miejsc protestucodziennie ukazywa³y siêw gazecie The Guardian.


G³ówne problemy ekologiczneWielkiej Brytanii

lat osiemdziesi¹tychi dziewiêædziesi¹tych XX w.

Wielka Brytania nale¿y do jednych znajbardziej zaludnionych, zindustrializo-

wanych i zurbanizowanych pañ-stw Zachodniej Europy. Wyni-kiem tych procesów jest spiê-trzenie siê problemów zwi¹-zanych z ochron¹ �rodowiskanaturalnego. Pomiêdzy latami1945-1990 obszar terenów zur-banizowanych wzrós³ o 58%, aobecna ich powierzchnia wyno-si 1,9 milionów hektarów. Wroku 2000 na kilometr kwa-dratowy przypada³o 238 miesz-kañców Zjednoczonego Królest-wa i nic nie wskazuje, aby ten-dencja ta w najbli¿szym czasiemia³a ulec spadkowi. Procespozyskiwania nowych terenówpod zabudowê mieszkaln¹ orazprzemys³ow¹ najlepiej widocznyjest na terenach �rodkowejAnglii, obszarze Wielkiego

Zagro¿enia ekologicznezwi¹zane z transportem

samochodowym to nie tylkoproblem zanieczyszczenia

powietrza lecz równie¿produkcji odpadów.


Londynu, hrabstwach Berkshire, Hertford-shire i Oxfordshire staj¹cego siê stopniowood leg ³ymi subreg ionami Londynu.Doskona³ym przyk³adem ilustruj¹cympowy¿sze procesy jest w³¹czenie w obrêbwp³ywów Londynu uniwersyteckiego mia-steczka Cambridge. Sta³o siê tak za spraw¹uruchomienia korytarza komunikacyjnego� autostrady M4 � oraz poprawienia komu-nikacji kolejowej. Tematem niemniejinteresuj¹cym, o którym nale¿a³oby wspom-nieæ choæ s³owo, jest sytuacja transportowametropolii londyñskiej, jednego z najbardziejzat³oczonych miast na �wiecie. Ostatnie do-niesienia z roku 2002 informuj¹ o pewnychpróbach rozwi¹zania problemów transpor-towych zaistnia³ych w Londynie. Aby ogran-iczyæ ruch samochodowy w �cis³ym centrumzaproponowano, by od ka¿dego samochodupobieraæ op³atê w wysoko�ci 5 funtów.Spo³eczne kontrowersje wzbudzaj¹ równie¿dzia³ania rz¹du zmierzaj¹ce do prywatyzacjilondyñskiego metra.

Procesy industrializacji i urbanizacjizapocz¹tkowane w dobie rewolucji prze-mys³owej doprowadzi³y nie tylko do degra-dacji �rodowiska poprzez pozyskiwanieminera³ów kopalnych, wzmo¿onej emisjispalin, wyniszczanie terenów zielonych iwycinanie lasów. Pod wp³ywem tych pro-cesów dosz³o do g³êboko posuniêtych zmianw brytyjskim krajobrazie spo³eczno�eko-logicznym. Sytuacja nadmiernej eksploatacji�rodowiska naturalnego doprowadzi³a do


konfliktu pomiêdzy lobby biznesowo�przemys³owym a obroñcami przyrody.Radykalne akcje antyautostradowe z prze-³omu lat osiemdziesi¹tych i dziewiêæ-dziesi¹tych XX w. s¹ jednym z przyk³adów�cierania siê tych �rodowisk.

W dyskursie spo³eczno�politycznymdekady lat osiemdziesi¹tych i dziewiêæ-dziesi¹tych XX w. problemy zwi¹zane zochron¹ �rodowiska naturalnego wysuwaj¹siê na jedno z kluczowych miejsc. Wraz zrosn¹cymi zagro¿eniami zwi¹zanymi zrozwojem cywilizacyjnym, wzrasta �wia-domo�æ ekologiczna spo³eczeñstwa bry-tyjskiego. W latach 1980. dochodzi bowiemdo zmiany postrzegania zagro¿eñ eko-logicznych. Do �wiadomo�ci spo³ecznejdociera bowiem fakt, i¿ szkodliwe dzia³aniena ekosystem mo¿e przynosiæ globalnekonsekwencje.

W roku 1984 brytyjski naukowiecJoseph Farm zaobserwowa³ proces powsta-wania tzw. dziury ozonowej formuj¹cej siênad Biegunem Pó³nocnym. Odkrycie towzbudza niepokój opinii publicznej, gdy¿okazuje siê, i¿ ka¿dy z nas, w sposób mniejlub bardziej �wiadomy, przyczynia siê dodegradacji �rodowiska maj¹cej globalnekonsekwencje. A co wiêcej ka¿dy, bezwzglêdu na zamo¿no�æ i miejsce za-mieszkania, ponie�æ mo¿e zdrowotnekonsekwencje tego typu dzia³ania.34 Niemniej szokuj¹ce okazuj¹ siê doniesienia opowstawaniu tak zwanego efektu cie-

34. Jak podaje Geoff Leew artykule Environmentalpolicy: reality or rhetoric?

na terenie Wielkiej Brytaniiprocent zachorowañ

na raka skóryw latach 1979 � 1992

zwiêkszy³ siê o 82%.


plarnianego, na wskutek emisji do atmosferynadmiernej ilo�ci spalin i toksyn.

Jak podaj¹ statystyki �pañstwa wysokorozwiniête, choæ stanowi¹ zaledwie 23%ogó³u ludno�ci odpowiedzialne s¹ zaprodukcje 70% zanieczyszczeñ. Stany Zje-dnoczone odpowiedzialne s¹ za emisjê 1/5tych zanieczyszczeñ. A jak siê ocenia, 1/5emisji szkodliwych gazów w USA powstajena wskutek u¿ytkowania pojazdówmechanicznych�35

Bezpo�rednim efektem emisji spalin do�rodowiska s¹ tak zwane �kwa�ne deszcze�miêdzy innymi przyczyniaj¹ce siê doniszczenia lasów i terenów zielonych.

Katastrofa w Czernobylu uczuli³amiêdzynarodow¹ opiniê publiczn¹ na innyrodzaj zagro¿enia zwi¹zanego z produkcj¹energii j¹drowej i broni masowego ra¿enia.Intensywne protesty spo³eczne wzbudzi³tak¿e pomys³ rozmieszczenia g³owicnuklearnych typu Cruise i Pershing naterenie Brytanii w efekcie czego w baziewojskowej Greenham Common dosz³o dos³ynnego protestu zainicjowanego przezgrupê kobiet. Symboliczny protest wGreenham Common doprowadzi³ do poparciainicjatyw zmierzaj¹cych do rozbrojenianuklearnego.

Kolejnym problemem zwi¹zanym zradioaktywno�ci¹ jest produkcj¹ energiiatomowej oraz przechowywanie odpadówradioaktywnych. Informacjê, i¿ czê�æ z tychniebezpiecznych substancji zatapiana jest w

35. Tam¿e, s. 291-292.


morzu lub eksportowana w inne rejony�wiata wzbudzi³a gwa³towny sprzeciwspo³eczny.

Innym �gor¹cym� tematem wi¹¿¹cymsiê z globaln¹ polityk¹ ekologiczn¹ jestkwestia wycinania puszczy amazoñskiej,bêd¹cej �p³ucami Ziemi�. Dramatycznezmniejszanie siê terenów Amazonii do-kumentuj¹ zdjêcia wypalania puszczywykonane z satelity Discovery w roku 1988.Szacuje siê, i¿ do roku 1982 zniszczono 11milionów hektarów puszczy amazoñskiej.Kampanie zmierzaj¹ce do ograniczenia tegoprocederu w³¹czy³a siê miêdzy innymiorganizacja Friends of the Earth oraz znanagwiazda muzyki pop Sting.

Obok problemów zwi¹zanych z ochro-n¹ �rodowiska naturalnego o globalnymcharakterze, spo³eczeñstwo brytyjskiezmienia swój stosunek do ekologii tak¿e wwymiarze lokalnym. W roku 1992 dziennik�Guardian� przeprowadzi³ ankietê z którejwynika³o, i¿ 70% spo³eczeñstwa Zjedno-czonego Królestwa zgodzi³oby siê p³aciæpodatek przeznaczany na ochronê �ro-dowiska naturalnego.

Tak¿e coraz wiêcej osób bezpo�rednioanga¿uje siê w dzia³alno�æ szeroko pojêtegoruchu ekologicznego. W�ród najistotniej-szych lokalnych tematów znajduj¹cych siêw centrum zainteresowania publicznegowymieniæ mo¿na zwiêkszone zaintere-sowanie siê tematyk¹ zdrowej ¿ywno�ci¹oraz, co jest z tym zwi¹zane, wege-


tarianizmem. Wychodz¹c naprzeciw za-potrzebowaniu konsumentów na zdrow¹¿ywno�æ (organic food) najwiêksze siecisupermarketów Tesco i Sainsbury wpro-wadzaj¹ do swych sklepów dzia³y z tak zwan¹¿ywno�ci¹ organiczn¹. W latach dziewiêæ-dziesi¹tych XX w. organizacje ekologiczne ikonsumenckie prowadzi³y szereg kampaniina rzecz niedopuszczenia do sprzeda¿y¿ywno�ci modyfikowanej genetycznie.

Równie¿ tematyka zwi¹zana z prawamizwierz¹t zyskuje grono zaanga¿owanychzwolenników, masowo bojkotuj¹cych tra-dycyjny brytyjski zwyczaj polowania na lisy.

Kolejny temat to kwestie ochronydzikiej przyrody. Wiêkszo�æ naturalnychlasów Wielkiej Brytanii zosta³a wykarczo-wana w dobie rewolucji przemys³owej. Wrazze niszczeniem flory niknie fauna odwieczniezamieszkuj¹ca te tereny. Zwierzêta uwa¿aneza dzikie zosta³y wytêpione na terenieBrytanii bardzo wcze�nie, nied�wiedziewytêpiono ju¿ w dziesi¹tym wieku, dwie�cielat pó�niej wytrzebiono jelenie, a nastêpnie³osie. W wieku piêtnastym zniszczonopopulacje bobra, a ostatniego wilka zabito w1743 roku. Sentyment za dzik¹ przyrod¹bliski jest wielu dzia³aczom ekologicznym,nie wydaje siê jednak mo¿liwe, aby od-budowa populacji tych zwierz¹t by³a mo¿liwa.

Reasumuj¹c, na dekadê lat 1980.przypada zmiana postrzegania kwestiiochrony �rodowiska oraz miejsca cz³owiekaw ekosystemie. Globalne zagro¿enia, jakie


niesie z sob¹ rozwój cywilizacyjny, wp³ynê³yna zmianê �wiadomo�ci spo³ecznej. Efektemtej zmiany by³a zwiêkszona liczba osóbdeklaruj¹cych pomoc w kwestiach ochrony�rodowiska oraz powstanie ruchów eko-logicznych stosuj¹cych radykalne metodydzia³ania.


Polityka transportowaWielkiej Brytanii

Na wspó³czesn¹ politykê transportow¹Wielkiej Brytanii nale¿y spojrzeæ z perspe-ktywy czasu, cofaj¹c siê co najmniej do latpiêædziesi¹tych XX w., kiedy to transport iprzemieszcza-nie siê zaczy-naj¹ odgrywaæcoraz to istot-niejsz¹ rolê w¿yciu codzien-nym wyspia-rzy.

Rozwi¹za-nia zastosowa-ne w Zjedno-czonym Króle-stwie odzwier-ciedla³y jedy-nie ogólne za-³o¿enia polityki pañstwa, a w szczególno�cid¹¿enia do ograniczenia roli w³asno�cipañstwowej w ¿yciu gospodarczym kraju.Deficytowe przedsiêwziêcia starano siêprzekazaæ sektorowi prywatnemu, lubzamykano. Los taki spotka³ znaczn¹ czê�æ

Zdewastowany nasypkolejowy, tu¿ obok niegowyciête drzewa pod budowênowej drogi � Newbury.


linii kolejowych, w momencie gdy zaczêtorealizowaæ politykê rozwoju przemys³umotoryzacyjnego. Gdy realizowano tezamierzenia, nikt nie przewidywa³, do jakichkonsekwencji doprowadzi taki stan rzeczyw latach dziewiêædziesi¹tych XX w.

W roku 1921 sieæ kolejowa WielkiejBrytanii nale¿a³a do 123 prywatnychw³a�cicieli. W tym samym roku na mocyustawy dosz³o do po³¹czenie przedsiêbiorstww tzw. Wielk¹ Czwórkê w sk³ad której wesz³y:The London Midland and Scottish Railway,The London and North Eastern Railway, TheGreat Western Railway, The Southern Rail-way.

Konsolidacja mia³a na celu poprawêwarunków podró¿owania. W czasie DrugiejWojny �wiatowej kontrolê nad kolejamiprzejê³o pañstwo. Po wojnie ogólne za³o¿eniapolityki rz¹du zmierza³y do znacjo-nalizowania kluczowych ga³êzi przemys³ubrytyjskiego. Zgodnie z t¹ polityk¹ w roku1947 powsta³a brytyjska komisja transportu(British Transport Commission), przejmuj¹cna rzecz pañstwa koleje i najwa¿niejsze drogiw kraju. W latach 1960. dzia³alno�æ BTCzaczê³a przynosiæ znaczny deficyt. Dotacjepañstwa wynios³y 143 milionów funtów.Wobec tak wysokich strat, w roku 1962 rz¹dzdecydowa³ siê na przeprowadzenie restru-kturyzacji, w wyniku której BTC ulegalikwidacji a na jej miejsce powo³ano BritishRailways Board (BRB), odpowiedzialn¹ zaca³y system kolejowy w Zjednoczonym


Królestwie. Rok pó�niej, gdy w dalszym ci¹gunie udawa³o siê poprawiæ rentowno�ci kolei,BRB zdecydowa³o siê na redukcje liniikolejowych oraz zamkniêcie 2350 stacji.Posuniêcie to zmniejszy³o dostêpno�æ iatrakcyjno�æ przewozów kolejowych, a samakolej popad³a w nie³askê indywidualnychu¿ytkowników, którzy systematycznieprzesiadali siê do samochodów. Te zabieginie zmieni³y jednak faktu, i¿ kolej w dalszymci¹gu pozosta³a deficytow¹ ga³êzi¹ gospo-darki brytyjskiej.

Z dniem 1 kwietnia 1994 roku dosz³odo ostatecznej prywatyzacji British Railways,któr¹ postanowiono podzieliæ na ponad 100po³¹czonych kontraktami prywatnychprzedsiêbiorstw. Ca³o�ciowy nadzór nadinfrastruktur¹ kolejow¹ powierzono kon-sorcjum Railtrack. Na fali prywatyzacjipañstwowych gigantów przemys³u bry-tyjskiego, w roku 1996 dokonano prywa-tyzacji Railtrack, która sta³a siê w³a�cicielem32 000 kilometrów torów, 750 tuneli, 2500stacji kolejowych jak tak¿e 40 000 wiaduktówi mostów. Tym samym Railtrack sta³ siêjednym z najwiêkszych prywatnych przed-siêbiorstw na terenie Wielkiej Brytanii.

Prywatyzacja brytyjskich kolei mazarówno swych zwolenników jak i prze-ciwników. Faktem jest, i¿ w roku 2000nast¹pi³ wzrost przejazdów kolejami o 6% ijest to najwiêkszy wzrost, jaki uda³o siêosi¹gn¹æ od czasów wojny, jednak prywatneprzedsiêbiorstwa w dalszym ci¹gu korzystaj¹


z bardzo wysokich subwencji rz¹dowych,których wysoko�æ w roku 1999 wynios³a1 miliard.

Powo³ano tak¿e now¹ instytucjê:Strategiczne W³adze Kolei (Strategic RailwayAuthorities � SRA) maj¹c¹ za zadanie:promocjê transportu kolejowego, nadzorowaæ

ca³o�æ dzia³añ, wprowadzeniesystemu zintegrowanego trans-portu.

Zasadniczo, wspó³czesnasieæ drogowa ZjednoczonegoKrólestwa pokrywa siê z siatk¹dróg, jakie pozostawili po sobieokupuj¹cy Brytaniê Rzymianie.Sieæ drogowa ³¹cz¹ca mia-steczko z miasteczkiem zasadni-czo nie uleg³a zmianie a¿ doczasu drugiej wojny �wiatowej.

Sytuacja zmienia siê wlatach piêædziesi¹tych XX w.,kiedy to na lokalnych drogachzaczynaj¹ pojawiaæ siê corazwiêcej samochodów oraz ciê¿a-rówek, a lokalny transportwypierany zostaje przez trans-port tranzytowy. Wobec coraz towiêkszej ilo�ci korków tworz¹-cych siê w miasteczkach, rz¹ddecyduje siê na budowê ob-

wodnic, maj¹cych usprawniæ komunikacjê.W tym samym czasie zapadaj¹ tak¿e decyzjeo budowie pierwszej autostrady oznaczonejnumerem M1 ³¹cz¹cej Londyn z prze-

Zat³oczona dwupasmowadroga A34 � Newbuy


mys³owym Birmingham. W latach sze�æ-dziesi¹tych rusza obszerny program budowyautostrad, jednak z racji wysokich nak³adówpieniê¿nych, które poch³ania zostajezahamowany na pocz¹tku lat siedem-dziesi¹tych XX wieku.

Blokada programu budowy nowychdróg, g³ównie z przyczyn finansowych, nieulega zmianom do pocz¹tku lat 1990., kiedyto podjêto decyzjê o dalszym rozwojuinfrastruktury drogowej Wielkiej Brytanii.Program rusza, natrafiaj¹c jednak na silnysprzeciw spo³eczny, którego historiê opisujeniniejsza ksi¹¿ka. Wobec tych faktów rz¹dstopniowo zmienia za³o¿enie polityki trans-portowej, zmniejszaj¹c subwencje na rzeczbudowy nowych dróg, rozwi¹zañ szukaj¹c wtransporcie zorganizowanym.

Powstaje Komisja na rzecz TransportuZorganizowanego (The Commision for Inte-grated Transport) maj¹ca za zadanie reformytransportu kolejowego i publicznego.

W ten sposób starano siê naprawiæzaniedbania poczynione od lat sze�æ-dziesi¹tych XX w. w dziedzinie transportupublicznego. Zaniedbania takie jak redukcjalinii kolejowych, brak autobusów obs³u-guj¹cych transport lokalny, w efekciedoprowadzi³y do wzrostu ilo�ci indy-widualnych u¿ytkowników samochodów.Posiadanie w³asnego �rodka transportu,szczególnie poza terenami zurbanizowanymista³o siê nie tyle oznak¹ zamo¿no�ci, leczpo prostu zwyk³¹ konieczno�ci¹. W roku


1970 44% gospodarstw domowych posiadado u¿ytku samochód i liczba ta pozostaje natym samym poziomie od lat. Zwiêksza siêjedynie ilo�æ pojazdów przypadaj¹cych nagospodarstwo domowe, coraz wiêcej rodzin� obecnie � 22% posiada wiêcej ni¿ jednoauto. W roku 2000 ³¹czn¹ liczbê zarejestro-wanych samochodów na tere-nie Wielkiej

Brytanii ocenia siêna 28,4 milionów. 36

Przy tak du¿ejilo�ci u¿ytkowanychpojazdów nie dziwifakt, i¿ brytyjskiedrogi staj¹ siê corazto bardziej zat³o-czone. Czy jednakrozwi¹zaniem prob-lemu jest budowanowych dróg? Czymo¿e zmiana za³o-¿eñ polityki trans-portowej? Brytyjskiedo�wiadczenia sk³a-

niaj¹ raczej ku tej drugiej propozycji.W tym kontek�cie mo¿na powiedzieæ,

¿e radykalne dzia³ania ekologów zwi¹zanychz ruchem Road Protesters odnios³y skutek.Co prawda nie udaje siê im obroniæ terenówzielonych w poszczególnych miejscachtakich jak Fairmali czy Newbury, lecz poprzezradykalne dzia³ania i systematyczn¹ akcjemedialn¹ byæ mo¿e uda³o siê osi¹gn¹æ co�wiêcej po�rednio lub bezpo�rednio wp³yn¹æ

36. Informacje pochodz¹ z ksi¹¿ki Divided Britain,

oraz z Britain 2001,The Stationery Office 2001.

Protesty anty�autostradowenie ograniczaj¹ siê tylkodo radykalnych akcji.


na zmianê sposobu my�lenia na tematkomunikacji samochodowej.

Lista interesuj¹cych stron internetowychzwi¹zanych z tematami zawartymi w po-wy¿szym rozdziale:

www.countryside.gov.ukwww.english-nature.org.ukwww.woodland-trust.org.ukwww.nerc.ac.ukwww.rspb.org.ukwww.nationaltrust.org.ukwww.foe.co.ukwww.avar.orgwww.nuclearwaste.comwww.organicfood.co.ukwww.railtrack.co.ukwww.roads.dft.gov.uk

ROZDZIA£ CZWARTY Wielka Brytania wobec problemów ochrony ... · Wielka Brytania wobec problemów...

Documents

Transcript of ROZDZIA£ CZWARTY Wielka Brytania wobec problemów ochrony ... · Wielka Brytania wobec problemów...