I :

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

W tej części pracy przedstawione zostały dane zebrane w badaniach wraz z ich

statystycznym opracowaąiem mającym na celu zbadanie, czy zachodzą zależności pomiędzy

dopasowaniem do środowiska pracy a wypaleniem zawodowym, a także odpowiedź na

pytanie o kierunek i siłę tych zależności. W poniższym podrozdziale analizie podlega także

kwestia, czy zmienne organizacyjne umożliwiają predykcję syndromu wypalenia.

Aby odpowiedzieć _na pytanie badawcze o występowanie zależności pomięctzy

płaszczyznami dopasowania do środowiska pracy a wypaleniem zawodowym zastosowano

analizę korelacji metodą r Pearsona.

W celu sprawdzenia, które zmienne są predyktorami poszczególnych wymiarów

wypalenia zawodowego zastosowano analizę regresji krokowej.

W obliczeniach przedstawionych poniżej , grupę zmiennych niezależnych tworzą

zmienne organizacyjne wyróżnione w ramach kwestionariusza AWS, zmiennymi zależnymi

są natomiast poszczególne wymiary wypalenia zawodowego zoperacjonalizowane

kwestionariuszem r-vffil-GS.

8.1. Syndrom wypalenia zawodowego a dopasowanie do środowiska pracy - analiza korelacji.

Analiza siły i kierunku związków pomiędzy obszarami dopasowania do środowiska .

pracy i poszczególnymi komponentami wypalenia zawodowego wykazała interesujące

zależności, odmienne dla każdego z wymiarów syndromu. Poniżej w postaci tabelarycznej

(Tabela I) zaprezentowane zostały współczynniki korelacji pomiędzy obszarami

dopasowania a trzema wymiarami syndromu wypalenia.

I :

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

,~ Ko,el;,j: <P,.,,.na pomiędzy zmiennymi o,gru,iuoyjnymi , wymiornmi wypa ema zawodowego (N=60)

Zmienne zależne -

Zmienne niezależne - organizacyjne Wymiary wypalenia zawodowego (MBI - GS)

Wyczerpanie

Obciążenie pracą -,368**

Kontrola - ,239

Płaszczyzny

dopasowania do Nagrody - ,254*

środowiska pracy Relacje - ,082

interpersonalne (AWS)

Sprawiedliwość - ,124

Wartości - ,391 **

* korelacJaJest istotna na poz1om1e 0.05 (dwustronrue) ** korelacja jest istotna na poziomie O.Ol (dwustronnie)

Poczucie Cynizm

efektywności

- ,156 - ,063

- ,221 ,312*

-,277* ,448**

- ,096 ,143

- ,292* ,378**

- ,347** ,400**

Wszystkie płaszczyzny dopasowania jednostki do środowiska pracy korelują ujemnie

z wyczerpaniem emocjonalnym, współczynnik korelacji Pearsona mieści się w przedziale od

- 0,254 do - 0,391 , p < 0,05 lub p < 0,0 I. Podobnie każdy z sześciu obszarów dopasowania

do środowiska koreluje ujemnie z wymiarem cynizmu (r w granicach - 0,227 do - 0,347,

p < 0,05 lub p < 0,01).

z poczuciem efektywności zawodowej w stopniu istotnym statystycznie korelują

dodatnio wymiary : poczucie kontroli (r = 0,312, p < 0,05), nagrody, poczucie

sprawiedliwości oraz zgodność wartości pracownika i organizacji ( r od 0,378 do 0,448,

p < 0,01).

-Ili

• • •· I I I I

i I

-' -' I I I I

I ,

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

8.:Ż. Obszary dopasowania jednostki do środowiska pracy jako predyktory wypalenia zawodowego - dane uzyskane w badaniach .

Kolejna analiza miała na celu ~prawdzenie czy wyróżnione przez Leitera i Masłach

obszary dopasowania jednostki do środowiska pracy są predyktorami poszczególnych

wymiarów wypalenia, a także określenie, które z nich mają taki wpływ i jaka jest siła tych

zależności.

W celu odpowiedzi na powyższe pytania wykonano analizę regresji dla zmiennych

organizacyjnych, osobno dla każdego z wymiarów wypalenia zoperacjonalizowanego za

pomocą kwestionariusza MBI- GS. Poniżej przedstawione zostały wyniki dla każdego

z wymiarów.

Wyczerpanie emocjonalne

Poniższa tabela (tab.2) przestawia wyniki analizy wariancji, która przeprowadzona została

w celu określenia czy występuje statystycznie istotna zależność pomiędzy wyczerpaniem

emocjonalnych a dopasowaniem do środowiska pracy.

~ -aliza wariancji - z.aleiność zmiennej zależnej wyczerpanie emocjonalne

~ zespołu predyktorów

Średni -Suma df ~ F) Istotność Model

kwadratów kwadrat

Regresja 29,184 6 4,864 3,536 ,005(a)

Reszta 72,903 53 1,376

Ogółem 102,087 59

a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obciąż_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl

Analiza wariancji wykazała zależność pomiędzy wyczerpaniem emocjonalnym

a zespołem predyktorów wyrażających dopasowanie do środowiska pracy, zależność

potwierdzona została na poziomie 0,005 .

63

2863782394(64)

I :

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

Kolejna analiza miała na celu doprecyzowanie, które z obszarów mają wpływ na

rozwój wyczerpania emocjonalnego oraz jaki jest kierunek tej zależności. Tabela 3

przedstawia wyniki analizy regresji krokowej, ukazując które z obszarów okazały się ist0tne ' statystycznie.

aliza regresji krokowej - wpływ zespołu predyktorów na zmienną zależną wyczerpanie emocjonalne.

Współczynniki Współczynniki

niestandaryzowane standaryzowane

Predyktory B Błąd Beta standardowy

(Stała) 5,984 1,406

Obciążenie pracą -,411 ,222 -,247 Kontrola -,257 ,204 -,168

Nagrody -,2Ó4 ,226 -,132

Relacje społeczne ,409 ,277 ,196 Sprawiedliwość ,279 ,308 ,152 Wartości -,977 ,381 -,400

t Istotność

4,257 ,OOO

-1,856 ,069 -1,258 ,214

-,903 ,371

1,478 ,145 ,906 ,369

-2,565 ,013

W wyniku krokowej analizy regresji do modelu weszła zmienna „wartości"

(p = 0,013), analiza wykazała również tendencję w przypadku „obciążenia pracą"

(p = 0,069), która mogłaby ujawnić wpływ tego czynnika na wyczerpanie emocjonalne przy

większej liczbie badanych.

Poniżej (Tab. 4) przedstawione zostały wyniki ostatniej analizy dotyczącej

wyczerpania emocjonalnego, która pozwoliła określić w jakim stopniu zespół predyktorów

wyjaśnia rozwój tego wymiaru wypalenia zawodowego. Tabela przedstawia współczynnik

korelacji wielokrotnej, współczynnik determinacji wielokrotnej, a także skorygowaną wersję

współczynnika determinacji.

I .

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

~spółczynnik korelacji wielokrotnej i współczynnik determinacji wielokrotnej­~ływ zespołu predyktorów na zmienną zależną wyczerpanie emocjonalne

,Zmienna R R2 Skorygowane

Błąd standardowy oszacowania zależna R- kwadrat

Wyczerpanie ,535(a) ,286 ,205 1,17283 emocjonalne

. . a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obctąz_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl

W wyniku analizy regresji wielokrotnej dla wpływu zespołu predyktorów na wymiar

wyczerpania emocjona_lnego uzyskano współczynnik korelacji na poziomie 0,535 sugerujący

istotną zależność tego wymiaru od obszarów dopasowania.

Współczynnik determinacji wielokrotnej na poziomie 28,6 % poddano korekcie

w oparciu o liczebność grupy, ostatecznie niezgodność pomiędzy wartościami pracownika

i organizacji tłumaczy według analizy 20,5% poziomu wyczerpania emocjonalnego

pracownika. Ewentualnie przy uznaniu obciążenia pracą jako czynnika mogącego mieć

wpływ na zmienną zależną przy większej liczebności badanej grupy skorygowany

współczynnik determinacji będzie dotyczył łącznego wpływu dwóch obszarów dopasowania

jednostki.

Cynizm

W przypadku drugiego wymiaru wypalenia zawodowego wykonano analogiczne analizy

statystyczne. Poniżej (Tabela 5) przedstawione zostały wyniki analizy wariancji, która miała

na celu sprawdzenie czy występuje zależność pomiędzy dopasowaniem do środowiska pracy

a rozwojem cynicznej postawy u kierowników branży spożywczej .

I :

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

tabela 5. Analiza wariancji - zależność cynizmu od obszarów dopasowania do środowiska pracy

Model Suma

df średni F Istotność

kwadratów kwadrat .

Regresja 12,648 6 2,108 1,843 ,108(a} :

Reszta 60,630 53 1,144

Ogółem 73,277 59

a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obciąż_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl

Analiza wariancji wykazała brak zależności pomiędzy dopasowaniem do środowiska

pracy a cynizmem u pracowników. Wpływ zespołu predyktorów okazał się nieistotny

(p > 0,05). Poniżej tabela ukazująca wyniki analizy regresji krokowej dla zespołu

predyktorów (tab. 6).

tabela 6. Analiza regresji krokowej -wpływ zespołu predyktorów na zmienną zależną cynizm.

Współczynniki Współczynniki

niestandaryzowane standaryzowane t Istotność

Predyktory B Błąd

Beta standardowy

(Stała) 4,649 1,282 3,626 ,001

Obciążenie pracą -,128 ,202 -,091 -,633 ,529

Kontrola -, 114 ,186 -,088 -,613 ,542

Nagrody -, 141 ,206 -,107 -,682 ,498

Relacje społeczne ,169 ,253 ,095 ,669 ,506

Sprawiedliwość -,149 ,281 -,096 -,531 ,597

Wartości -,540 ,348 -,261 -1,555 ,126

w wyniku analizy regresji wielokrotnej żaden z predyktorów nie wszedł do modelu,

Prawdopodobieństwo ujawnienia zależności w populacji w przypadku braku tak· • 1 . , . IeJ za eznosc1

dla każdego z predyktorów znacząco przekroczyło założony poziom istotności (a= 0,0S ).

.,

' I ' I

I

J

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

Poczucie skuteczności zawodowej

Zależność ostatniego z wymiarów wypalenia od obszarów dopasowania również zbadana

~ostała przy użyciu analizy wariancji. Poniżej tabelaryczne ujęcie jej wyniku (Tabela 7).

tabela 7. Analiza wariancji - zależność poczucia efektywności zawodowej od stopnia dopasowania jednostki do środowiska pracy

Model Suma

df Średni

F kwadratów kwadrat Istotność

Regresja 13,988 6 2,331 4,414 ,001(a)

Reszta 27,995 53 ,528

Ogółem 41,983 59

a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obciąż_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl

Analiza wariancji wykazała zależność pomiędzy poczuciem skuteczności zawodowej

a dopasowaniem do środowiska pracy, zależność potwierdzona została na poziomie 0,00 l .

Analiza regresji krokowej (Tabela 8) umożliwiła odpowiedź na kolejne pytanie -

które z obszarów dopasowania mają znaczący wpływ na poczucie skuteczności zawodowej

u pracownika.

d . ł !S l)dnt? uLr -• ~-Roz z1a •

, zmienną zależną tabela 8. Analiza regresji krokowej -wpływ zespołu predyktorow na poczucie skuteczności zawodowej

· Współczynniki Współczynniki t Istotność

: niestandaryzowa'ne standaryzowane

Predyktory B Błąd Beta

standardowy

2,308 ,025 (Stała) 2,011 ,871

-,237 -1,847 ,070 Obciążenie pracą -,254 ,137

_,__ ,249

Kontrola , 147 ,126 ,151 1,167

Nagrody ,343 ,140 ,347 2,453 ,01 1,...

Relacje społeczne -,071 ,172 -,053 -,416 ,679

Sprawiedliwość -,085 , 191 -,072 -,446 ,658

Wartości ,591 ,236 ,376 2,501 ,015 -

W wyniku analizy regresji do modelu weszły Wartości (p = 0,015) i Nagrody

(p = 0,017). Poziom poczucia skuteczności zależy więc od dwóch czynników, pozostałe

obszary nie mają tak znaczącego wpływu.

Kolejna rycina (tabela 9) przedstawia między innymi współczynnik determinacji

wielokrotnej, informujący w jakim stopniu wyżej wymienione predyktory tłumaczą zmiany

w poziomie poczucia skuteczności zawodowej w grupie badanych kierowników.

tabela 9. Współczynnik korelacji wielokrotnej i współczynnik determinacji wielokrotnej -wpływ zespołu predyktorów na zmienną zależną poczucie skuteczności zawodowej

Zmienna R R2 Skorygowane

Błąd standardowy oszacowania zależna R-kwadrat

Wyczerpanie ,577(a) ,333 ,258 0,72678 emocjonalne

ła a Predyktory. (Sta ), Wartości Kontro! a, Obci · r S oł ra ąz_p • P _p c, Nagrody, Sprawiedl

Skorygowany współczynnik determinacji wielokrotnej wyno · 25 8 0,, • , , si , ,10 • Zm1ennosc

wymiaru Poczucie skuteczności zawodowej tłumaczy w jednei czwart • . . · J eJ poziom dopasowarua

jednostki w dwóch obszarach : Wartości i Nagród.

68

2312001359(69)

I

I

1

I :

Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

8.3. Podsumowanie wyników - weryfikacja hipotez

Główny cel badań niniejszej pracy magisterskiej - weryfikacja modelu Leitera

,1 Masłach - wiązał się z odpowiedz.ią na pytanie ogólne „ Czy i jakie związki istnieją

pomiędzy dopasowaniem jednostki do środowiska pracy a syndromem wypalenia?",

a poszczególne analizy statystyczne doprecyzowały charakter wykrytych związków. Poniżej

(Tabela l O) tabelaryczne zestawienie poszczególnych wymiarów wypalenia zawodowego

wraz z ich predyktorami i charakterystyką wpływu obszarów dopasowania na . syndrom

wypalenia.

Tabela 10. Obszary dopasowania ujawnione jako istotne predyktory wymiarów wypalenia zawodowego

l .- .. ·" . . .. ·\i . . ;. Wymiary wypalenia ' ' Predykio,:y .. '•; Beta

. Skorygowane R2

za~odowego . -~~;-, . - .... .,,

Wyczerpanie 1) Wartości 1) - 0,400 (p=0,013) emocjonalne 2) Obciążenie pracą 2) - 0,247 (p=0,069) 0,205 (p= 0,005)

Cynizm - - -

Poczucie efektywności 1) Wartości 1) 0,376 (p=0,0 15) 0,258 (p= 0,001) zawodowej 2) Nagrody 2) 0,347 (p=0,017)

Hipoteza 1: Obszary dopasowania do środowiska pracy są predyktorami wyczerpania

emocjonalnego, będącego jednym z wymiarów syndromu wypalenia zawodowego.

Wyczerpanie emocjonalne determinowane jest niezgodnością wartości pracownika

i organizacji (Beta= -0,400, p=0,013) i nadmiernym obciążeniem pracą (Beta= -0,247,

p=0,069). Czynniki te tłumaczą 20,5 % wariancji zmiennej objaśnianej . Dopasowanie

pracownika w pozostałych obszarach nie ma znaczącego wpływu na rozwój wypalenia.

Hipoteza 2: Obszary dopasowania do środowiska pracy są predyktorami cynizmu,

będącego jednym z wymiarów wypalenia zawodowego.

W przypadku cynizmu w badanej grupie kierowników nie wykryto istotnej zależności od

obszarów dopasowania do środowiska pracy.

69