• woda jest głównym składnikiem ustroju – organizmdorosłego człowieka w ok. 50-70% zbudowany jest zwody

• woda pełni istotne funkcje w organizmie człowieka -reguluje ciepłotę ciała, odgrywa podstawową rolę wprocesach trawienia i wydalania produktówprzemiany materii, działa jako „ciecz smarująca”stawy i gałki oczne, a przede wszystkim odpowiadaza równowagę pracy całego organizmu

Rola wody w organizmie

Dzienne zapotrzebowanie na wodę

• uzależnione jest od stanu fizjologicznego, aktywnościfizycznej, warunków klimatycznych

• dorosły człowiek bez picia może przeżyć zaledwie 3-5 dni

• dla zapewnienia prawidłowego przebiegu procesówżyciowych ważne jest stałe dostarczanie wody do organizmuw ilości co najmniej 1,5 litra wody dziennie

• uważa się, że podaż płynów powinna wynosić ok. 1 ml na 1kcal zapotrzebowania energetycznego

• organizm człowieka nie może magazynować większej ilościwody, dlatego trzeba stale uzupełniać jej ubytki

Zalecane normy spożycia wody

1,31,7

2,43,3

3,72,1

2,32,7

3,03,8

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4

Dzieci 1-3 lat

Dzieci 4-8 lat

Chłopcy 9-13 lat

Chłopcy 14-18 lat

Mężczyźni > 19 lat

Dziewczęta 9-13 lat

Dziewczęta 14-18 lat

Kobiety > 19 lat

Kobiety ciężarne

Kobiety karmiące

woda, litry/dziennie

Produkt%

zawartościwody

napoje, soki, mleko, herbata, kawa 87-100świeże owoce, warzywa liściaste i kapustne 75-96warzywa okopowe – np.marchew, pietruszka, seler 65-75

mięso, drób, ryby, jaja, sery 40-65pieczywo, ciasta 25-36suche nasiona roślin strączkowych – np.fasola, groch, soja, soczewica 9-15

suche mąki, kasze, makarony 9-14

Źródła wody w diecie

Mechanizm zaspakajania pragnienia• pobieranie płynów przez człowieka jest regulowane przez

uczucie pragnienia, czyli uświadomienie sobie potrzeby piciawody

• hormonem, który kontroluje wchłanianie i wydalaniewody, jest wazopresyna

• dzięki stymulacji, którą otrzymuje z różnych części organizmuna skutek wzrostu stężenia składników w osoczuwywołanego np. ograniczeniem przyjmowaniapłynów, spożyciem słonych potraw lub nadmiernympoceniem się, wazopresyna nakazuje ustrojowiuzupełnienie wody, odbierane przez nas jako pragnienie

• wazopresyna reguluje wydalanie nadmiaru wody wraz zmoczem

Jak pić wodę?

• najlepszą metodą zaspokajania pragnienia jestprzyjmowanie niewielkich ilości płynu, drobnymi łykami.Pobrana woda zostaje wtedy wchłonięta do tkanek, auczucie pragnienia zaspokojone

• podczas upałów najlepiej jest zaspakajać pragnieniewodą schłodzona do 15OC

• ilość wody dostarczanej i wydalanej powinna sięrównoważyć, gdyż niebezpieczne są zarównoniedobory, jak i jej nadmiar w organizmie

• picie zbyt dużych ilości płynów powoduje ich szybkiewydalenie wraz z elektrolitami przez nerki, co możeprowadzić do odwodnienia

Naturalna woda mineralna

• woda podziemna wydobywana jednym lub kilkomaotworami naturalnymi lub wierconymi, różniąca sięod wody przeznaczonej do spożycia przez ludzipierwotną czystością pod względem chemicznym imikrobiologicznym oraz charakterystycznymstabilnym składem mineralnym, a takżewłaściwościami mającymi znaczeniefizjologiczne, powodującymi korzystneoddziaływanie na zdrowie ludzi

~ naturalna woda źródlana - woda podziemna wydobywana jednymlub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, pierwotnieczysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, nieróżniąca się właściwościami i składem mineralnym od wodyprzeznaczonej do spożycia przez ludzi

~ woda stołowa - woda źródlana, do której dodano naturalną wodęmineralną lub sole mineralne zawierające co najmniej jedenskładnik mający znaczenie fizjologiczne, taki jak:sód, magnez, wapń, chlorki, siarczany, wodorowęglany, węglany

~ woda lecznicza - pierwotnie czysta, nieuzdatniona wodapodziemna z jednego złoża, której skład chemiczny i właściwościfizyczne warunkują określone działanie lecznicze, potwierdzonewynikami badań farmakodynamicznych i klinicznych

Przykłady polskich wód mineralnych o istotnejzawartości składników mineralnych [mg/l]

Muszyńska 4360,85 Zdroje Muszyny 1707,422Krystynka 3416,58 Klementynka 1707,42Kryniczanka 2992,22 Buskowianka 1655,431Piwniczanka 2537 Muszyna Zdrój 1580,644Muszyna Minerale 2505,15 Wysowianka 1532,36Staropolanka 2000 2123,5 Muszyna 1501,432Zdroje Piwniczna 2100 Kosher 1201,02Anka 1940,3 Sądecka Woda Życia 1190,8Galicjanka 1868,9 Staropolanka 981,22Szczawniczanka 1859 Augustowianka 923,59Krynica Minerale 1834,66 Bio-Active Aqua 890Muszynianka 1767,2 Vita 827,8

Woda Wapń[mg/l]

Magnez[mg/l]

Proporcja Ca ÷ Mg (optymalna =2)

Muszyńska 444.6 209.3 2.1

Krystynka 174.1 62.6 2.8

Kryniczanka 547.5 113.5 4.8

Piwniczanka 235.0 121.0 1.9

Muszyna Minerale 482.6 51.9 9.3

Staropolanka 2000 304.6 55.1 5.5

Zdroje Piwniczna 216.1 101.3 2.1

Anka 92.0 56.0 1.6

Galicjanka 467.6 91.1 5.1

Szczawniczanka 100.2 19.5 5.1

Krynica Minerale 331.9 53.1 6.3

Muszynianka 154.9 152.7 1.0

Zdroje Muszyny 68.1 68.6 1.0

Klementynka 68.1 45.4 1.5

Buskowianka 124.7 44.7 2.8

Muszyna Zdrój 260.5 58.7 4.4

Wysowianka 107.3 33.3 3.2

Muszyna 314.6 26.8 11.8

Kosher 200.0 100.0 2.0

Sądecka Woda Życia 200.0 100.0 2.0

Staropolanka 158.5 22.3 7.1

Augustowianka 63.2 21.2 3.0

Bio-Active Aqua 151.7 18.2 8.3

Vita 164.0 25.3 6.5

Zastosowanie- wody nisko- i średniozmineralizowane

• ze względu na niską zawartość składnikówmineralnych, są doskonałym rozpuszczalnikiem dla stałychskładników pożywienia, koncentratów itp.

• do powszechnego spożycia, zarówno w gospodarstwachdomowych, jak i przemyśle spożywczym, stanowiącalternatywę dla nie zawsze dobrych jakościowo wódwodociągowych

• niskozmineralizowane i niskosodowe do bezpośredniegospożycia i przygotowywania posiłków dla dzieci oraz dla osóbograniczających spożycie soli (NaCl)

Zastosowanie- wody wysokozmineralizowane

• źródło składników mineralnych, głównie soli wapniowych imagnezowych oraz jonów fluorkowych

• zwierają wodorowęglany i siarczany, które korzystnie wpływają naprocesy przemiany materii i trawienia

• zalecane przy wykonywaniu intensywnej pracy fizycznej, w czasieuprawiania sportu i w upalne dni, dostarczają składników mineralnychtraconych wraz z potem

• nie należy ich podawać dzieciom oraz osobom cierpiącym naschorzenia nerek i nadciśnienie

Soki owocowe• soki owocowe są otrzymywane z soków owocowych

surowych lub zagęszczonych (przez odtworzenieproporcji wody i aromatu odzyskanego z soku podczaszagęszczania, w sposób zapewniający właściwe cechychemiczne, mikrobiologiczne i organoleptyczneproduktu), z ewentualnym dodatkiem środkówsłodzących lub kwasu cytrynowego

• jednoczesny dodatek cukru i kwasu cytrynowego jestzabroniony

Soki odtwarzane

• soki klarowne – atrakcyjna barwa, silne właściwościorzeźwiajace, brak osadów, długi termin przydatności dospożycia, zubożona w stosunku do surowca wartość odżywcza

• soki mętne - produkowane bez obróbki enzymatycznej, klarowania ifiltracji, mają barwę zbliżoną do barwy owocu, z którego pochodzą icharakteryzują się obecnością naturalnych zawiesin

• soki z miąższem - soki do których dodano komórki miąższu cosprawia, że sok jest bardziej naturalny, aromatyczny i zbliżony doświeżego

• soki przecierowe - zawierają przeciery oraz soki z owoców iwarzyw, charakteryzuje je gęsta, jednolita i gładka konsystencja

Nektary

• napoje typu przecierowego, otrzymywane ześwieżych lub utrwalonych metodami fizycznymikremogenów owocowych rozcieńczonychwodą, z dodatkiem środków słodzących orazkwasów spożywczych

• zawartość soku min. 25 do 50%

• nektary nie mogą być barwione, sztuczniearomatyzowane i utrwalane chemicznie

Składniki recepturowe napojów• woda naturalna spożywcza (pitna) lub woda mineralna,

• środki słodzące, naturalne i/lub silnie słodzące,

• kwasy spożywcze i regulatory kwasowości,

• dwutlenek węgla (w napojach gazowanych),

• zaprawy do napojów,

• soki owocowe surowe lub przetworzone (zagęszczone, liofilizowane, emulgowane),

• pasty owocowe,

• wyciągi ziołowe lub korzenne, syropy spożywcze, koncentraty słodowe, miód pszczeli isztuczny, kawa naturalna lub zbożowa, piwo,

• substancje konserwujące, stabilizujące, emulgatory i przeciwutleniacze,

• substancje smakowo-aromatyczne o składnikach naturalnych, identycznych znaturalnymi lub syntetycznych,

• barwniki pochodzenia naturalnego lub identyczne z naturalnymi

Napoje funkcjonalne

• wzbogacanie (napoje ziołowe; napoje dla ciała iumysłu – wellness; napoje wzbogacone np.witaminami, błonnikiem; aqua plus)

• sport (napojeizotoniczne, hipertoniczne, hipotoniczne, wodawzbogacona tlenem, woda sportowa ienergetyczna);

• energia (funkcjonalna energia, kofeina/tauryna)

Napoje wellness - dla konsumentówdbających o:

• wygląd (BEAUTY)

• dobre samopoczucie (HARMONY)

• równowagę (BALANCE) – opracowane głównie zmyślą o kobietach

• dla konsumentów aktywnych fizycznie, zarównokobiet, jak i mężczyzn (ACTIVE)

BEAUTY - PIĘKNO

• wyciągi z takich roślin jak: aloes, bez, imbir, hibiskus• beta karoten, likopen i witamina C• kolagen, składniki mineralne (np. cynk) i

witaminy, w tym biotyna, witaminy C i E• z dodatkiem błonnika pokarmowego, wyciągu z

karczocha poprawiającego funkcje trawienne, zwyciągiem z żurawiny

• skłądniki oczyszczające organizm ze szkodliwychproduktów przemiany materii (wyciąg z żeńszeniasyberyjskiego, karczoch, angelica, oczyszczającakrew sarsaparilla, czy liść pokrzywy)

HARMONY - HARMONIA

• ekstrakty ziołowe takie jak melisa, rumianek, walerianaoraz składniki działające w oparciu o aromatoterapię -lawendę, rozmaryn, tymianek, miętę, olejekróżany, trawę cytrynową, imbir, kardamon, a takżewyciągi z chmielu, pączków róż, cytryny i skórkipomarańczowej.

• składniki lekko pobudzające, tj. koenzym Q10, ekstrakt zmiłorzębu japońskiego, zielonej herbaty, yerbamate, orzeszki kola

BALANCE - RÓWNOWAGA

• ekstrakty ziołowe – z melisy, rumianku, kwiatu lipy

• mikro i makroelementy oraz witaminy• surowce roślinne wspomagające odporność organizmu tj.

echinacea, imbir, owoce czarnegobzu, tymianek, cynamon, rozmaryn

• inne stymulujące odporność organizmu - witamina C, cynk orazszczepy bakterii probiotycznych

ACTIVE - AKTYWNOŚĆ

• mikro i makroelementy, witaminy z grupyB, aminokwasy oraz tlen

Napoje izotoniczne

• zaspokajają zapotrzebowanie organizmu przyintensywnym wysiłku fizycznym, zwłaszcza usportowców

• ze względu na swój skład, w szczególnościzawartość elektrolitów i odpowiedniąosmolalność wyrównują utratę wody iskładników mineralnych, związaną zintensywnym wysiłkiem fizycznym

Napoje energetyzujące

• substancje biologicznie aktywne:kofeina, tauryna, inozytol, guarana, glukuronolakton, karnityna oraz witaminy (głównie witaminy z grupy B)