Regulacja otwartej edukacji i nauki
-
Upload
alek-tarkowski -
Category
Education
-
view
1.012 -
download
1
description
Transcript of Regulacja otwartej edukacji i nauki
Regulacja otwartej edukacji i nauki
Alek TarkowskiICM UW / Creative Commons Polska
Regulacja na rzecz otwartości to regulacja na rzecz domeny publicznej.
„Zasoby edukacyjne” to pojęcie szerokie
Bariery i szanse dla rozwoju OZE dotyczą także treści naukowych, zasobów bibliotecznych i archiwalnych – w gruncie rzeczy wszelkich utworów.
We wszystkich wypadkach istnieją te same bariery prawne, szanse oferowane przez nowe technologie, transformacje przyjętych modeli produkcji i dystrybucji treści.
System „tradycyjnej” regulacji
System „tradycyjnej” regulacji
System skrojony na potrzeby czasów analogowych: ograniczonej liczby kanałów komunikacji i dystrybucji, oraz ograniczonej możliwość kopiowania.
System „tradycyjnej” regulacji
•Kluczowy mechanizm: prawo autorskie („Wszelkie prawa zastrzeżone”)•Także prawo sui generis ochrony baz danych, prawa pokrewne (istotne dla utworów audiowizualnych), prawo patentowe.
System „tradycyjnej” regulacji
”Prawo autorskie”, ale:• ograniczenia na rzecz nowej twórczości / domeny publicznej: np. ograniczony czas obowiązywania, wymóg twórczej działalności• ograniczenia praw wyłącznych twórców: dozwolony użytek
System „tradycyjnej” regulacji
Dozwolony użytekWyjątki odzwierciedlają ocenę prawodawcy odnośnie potrzeby korzystania przez społeczeństwo z treści chronionych, przeciwstawionej ekonomicznym interesom posiadaczy praw.
System „tradycyjnej” regulacji
• Dyrektywa w sprawie harmonizacji określonych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.• Cel: dostosowanie regulacji do zmian technologicznych.
System „tradycyjnej” regulacji
• Lucie Gibault, „Evaluating directive 2001/29/EC in the light of the digital public domain”„brak jasnych ram prawnych tak dla posiadaczy praw, jak i użytkowników”• brak harmonizacji wyjątków• brak pewności co do długoterminowego kształtu wyjątków
Jaka regulacja na rzecz otwartości? Wobec niewystarczającej regulacji ustawowej.
Jaka regulacja na rzecz otwartości?Przejrzysta i dająca pewność.Rekonstruująca reguły domeny publicznej.
Nauka i edukacja cyfrowa
• szeroka dystrybucja – zatarcie tradycyjnych granic instytucji• aktorzy inni niż aktorzy rynkowi i instytucje publiczne• „sieci społeczne oparte na dzieleniu się” (social sharing)• cele nierynkowe – dostępność• działania z pominięciem tradycyjnych pośredników („fast track”• Wikipedia.
Regulacje alternatywne
• funkcjonujące w ramach obowiązującego prawa• dobrowolne• mechanizmy prawne – ale także instytucjonalne i techniczne („Code is law”)• odpowiadające wymogom czasów cyfrowych – ewolucja systemu regulacji.
Otwarte deklaracje i mandatyBBBEU (FP7)Wellcome TrustNational Institutes of HealthPonad 30 innych instytucji dających grantyHarvard
Deklaracja z Cape Town
Regulacje alternatywne
Melanie Dulong de Rosnay• otwartość ekonomiczna – dostępne za darmo• otwartość techniczna – efektywne wykorzystanie przez ludzi oraz maszyny• otwartość prawna – swoboda wykorzystania, brak praw zastrzeżonych
Regulacje alternatywne
4 stopnie otwartości OZE1. Brak otwartości2. Otwarty dostęp3. Pewne prawa zastrzeżone4. W pełni otwarta publikacja – materiały dostępne w domenie publicznej (lub na wolnej licencji)Każdy krok redukuje część barier występujących w tradycyjnym modelu
Regulacje alternatywne
Otwartość „mocna” i „słaba”(„Read” - „Write”)
Jaka zapewnić „mocną” otwartość?Mechanizmy prawne
Otwarte licencje
Licencje Creative Commons• „Pewne prawa zastrzeżone”• Dobrowolna regulacja, swoboda zawierania umów.• Funkcjonuje w ramach obowiązującego systemu prawa autorskiego, jako jego uzupełnienie
Otwarte licencje
Licencje Creative Commons• darmowe, standardowe i przejrzyste• dostępne w 50 jurysdykcjach oraz w wersji międzynarodowej• aktualizacja i harmonizacja licencji• ok. 200 mln utworów w 7 lat
Otwarte licencje
Licencje Creative Commons• Różnorodne warunki licencyjne z myślą o różnorodnych kontekstach / użyciach
Otwarte licencje
Licencje Creative Commons
Otwarte licencje
Licencje Creative Commons
Otwarte licencje
Licencje Creative CommonsDomena publiczna
Pewne prawazastrzeżone
Otwarte licencje
Licencje Creative Commons• Definicja „Free Cultural Works” - określenie zasad pełnej otwartości:
- swoboda korzystania- swoboda studiowania / badania- swoboda tworzenia i dystrybucji
kopii- swoboda wprowadzania zmian i
ulepszeń
Otwarte licencje
Creative Commons Zero• mechanizm zrzeczenia się praw autorskich (także praw chroniących bazy danych, prywatność, itd.) w zakresie możliwym w danej jurysdykcji• w przypadku niemożności zrzeczenia się – działa jak szeroko zakrojona licencja publiczna• rekonstrukcja domeny publicznej
Otwarte licencje
Różne normy otwartości, wyrażane poprzez regulacje, obowiązują w różnych środowiskach – różnice pomiędzy otwartą edukacją, otwarty dostępem do czasopism naukowych, dostępem do danych, itd.Rosnące przeświadczenie, że niezbędna jest pełna otwartość.
“nowe modele udostępniania dzieł, choć niepozbawiające znaczenia przepisów prawa autorskiego, wpłyną na ich modyfikację i interpretację. Chodzi tu o zmiany łagodzące rygoryzm ochrony interesów twórców i producentów”prof. prof. Janusz Barta i Ryszard Markiewicz
Bariery dla otwartości
• Niska świadomość – niezrozumienie otwartości• Bariery techniczne – brak standardów• Bariery regulacyjne
Rekomendacje
Polityka państwa powinna wdrażać oraz wspierać wdrażanie przez inne podmioty wszelkich form dobrowolnej regulacji na rzecz domeny publicznej.