realizm

• Realizm klasyczny (Tukidydes,Machiavelli,• Hobbes)• Morgenthau i realizm neoklasyczny• Schelling i realizm strategiczny• Waltz i neorealizm

• Tukidydes • SM to nieunikniona rywalizacja i konflikty między starożytnymi państwami-miastami Grecji.

• Zwierzęta polityczne są wielce nierówne pod względem swej siły, możliwości zdominowania innych i obrony własnej

• Autor słynnego studium wojny peloponeskiej

Tukidydes o silnych i słabych

• Sprawiedliwość w stosunkach ludzkich jest tylko wtedy momentem rozstrzygającym, gdy po obu stronach równe siły mogą ją zabezpieczyć; jeśli zaś idzie o zakres możliwości, to silniejsi osiągają swe cele, a słabsi ustępują (…).

• Najlepiej może postępują ci, którzy równym sobie nie ustępują, dla silniejszych zachowują szacunek, wobec słabszych mają umiar. Zastanówcie się nad tym po naszym odejściu i pamiętajcie, że podejmujecie decyzję w sprawie ojczyzny, którą macie tylko jedną i której los zależeć będzie od tej jednej decyzji: dobrej lub złej…

• Tukidydes postrzegał SM jako anarchię niezależnych państw, które tak naprawdę nie mają innego wyboru, jak tylko stosować się do reguł i praktyk polityki siły, w której bezpieczeństwo i przetrwanie państwa są podstawowymi wartościami, wojna zaś jest ostatecznym rozjemca.

• Siła (lew) i przebiegłość (lis) to 2 główne narzędzia polityki zagranicznej.

• Mężowie stanu muszą być zarazem lisami i lwami.

• Jest to theory of survival (teoria przetrwania)

• Machiavelli

• Hobbes • Dylemat bezpieczeństwa:• Osiągnięciu bezpieczeństwa

osobistego i bezpieczeństwa wewnątrzpaństwowego dzięki powołaniu do życia państwa nieodłącznie towarzyszy stan zagrożenia bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, wynikający z anarchiczności systemu państw.

Hobbes o stanie natury

• W takim stanie nie ma miejsca na pracowitość, albowiem niepewny jest owoc pracy i , co za tym idzie, nie masz miejsca na obrabianie ziemi ani na żeglowanie, nie ma bowiem żadnego pożytku z dóbr, które mogą być przewiezione morzem; nie ma wygodnego budownictwa (…) ani sztuki, ani umiejętności, ani sztuki słowa, ani społeczności.

• I życie człowieka jest samotne, biedne, bez słońca, zwierzęce i krótkie

Podstawowe wartości wg trzech klasyków realizmu

Tukidydes Machiavelli Hobbes

Przeznaczenie polityczne Zręczność polityczna Wola polityczna

Konieczność i bezpieczeństwo

Sposobność i bezpieczeństwo

Dylemat bezpieczeństwa

Przetrwanie polityczne Przetrwanie polityczne Przetrwanie polityczne

bezpieczeństwo Cnota obywatelska Pokój i szczęście

Wspólne poglądy przedstawicielirealizmu klasycznego

• Położenie człowieka cechuje brak bezpieczeństwa i konflikt (tym problemem trzeba się zająć i go rozwiązać)

• Istnieje pewna wiedza czy też mądrość polityczna, pozwalająca zmierzyć się z problemem bezpieczeństwa

• Stan braku bezpieczeństwa i konfliktu jest cechą ludzkiego życia

Morgenthau i realizm neoklasyczny

• Ludzie są z natury zwierzęciami politycznymi. Dążą do władzy i chcą się cieszyć owocami jej posiadania.

• Bezpieczeństwo nie jest możliwe poza państwem.

• Rdzeniem koncepcji jest polityka siły• Inna jest moralność w sferze prywatnej, a inna

w sferze publicznej

• „polityka jest walką o władzę nad ludźmi i bez względu na jej ostateczny cel władza jest jej celem bezpośrednim, sposoby zaś jej zdobywania, utrzymywania i demonstrowania decydują o technice działań politycznych”

• (Morgenthau)

Morgenthau o moralności politycznej:

• Realizm opiera się na założeniu, że uniwersalnych zasad moralnych w ich abstrakcyjnym, uniwersalnym brzmieniu nie można stosować do działań państw, ale należy je przefiltrować przez konkretne okoliczności czasu i miejsca.

• Jednostka może sobie powiedzieć: Fiat iustitia, pareat mundus (niech zginie świat, byleby sprawiedliwości stało się zadość), państwo jednak nie ma prawa tak mówić w imieniu tych, którzy znajdują się pod jego opieką”

Sztuka rządzenia według neoklasycznej koncepcji realistycznej Morgenthaua

Natura ludzka(Podstawowe cechy)

Sytuacja polityczna(Środki i kontekst)

Polityka (Cele i wartości)

Animus dominandi Polityka siły Etyka polityczna (rozwaga itp.)

Interes własny Władza polityczna Potrzeby ludzkie (bezpieczeństwo itp.)

Uwarunkowania polityczne Interes narodowy

Umiejętności polityczne Równowaga sił

6 zasad politycznego realizmu Morgenthaua:

• Polityka wyrasta ze stałej i niezmiennej natury ludzkiej, która jest zasadniczo egocentryczna, skupiona na samej sobie i egocentryczna

• Polityka stanowi „autonomiczną sferę działania”, nie można jej sprowadzać do ekonomii. Przywódcy państw powinni postępować zgodnie z wymogami mądrości politycznej

• Dbanie o własny interes jest podstawową cechą natury ludzkiej• Etyka stosunków międzynarodowych jest etyką polityczną czy też

sytuacyjną, zupełnie odmienną od moralności indywidualnej• Realiści nie zgadzają się z koncepcją, wg której pewne państwa

mogą narzucać swoje ideologie innym narodom• Sztuka rządzenia to działalność trzeźwa, nieinspirująca, wymagająca

głębokiej świadomości ludzkich ograniczeń i niedoskonałości.

Schelling i realizm strategiczny

• Analizował proces podejmowania decyzji w polityce zagranicznej

• Używał pojęcia „groźba”• Działalność w sferze polityki zagranicznej ma

charakter instrumentalny, jest wolna od wyborów moralnych

Schelling o dyplomacji• Dyplomacja jest targowaniem się; zmierza ona do wyników, które

choć nie są idealne dla żadnej ze stron, są dla obydwu lepsze niż inne opcje. (…)

• Można się targować w sposób uprzejmy bądź grubiański, odwoływać się zarówno do gróźb, jak i propozycji, można akceptować status quo albo ignorować wszelkie prawa i przywileje, można wychodzić z założenia braku zaufania, niekoniecznie zaś zaufania.

• Ale (…) w grę musi wchodzić jakiś wspólny interes, choćby tylko uniknięcie wzajemnego zniszczenia, oraz świadomość potrzeby skłonienia drugiej strony do opowiedzenia się za rozwiązaniem, które jest dla nas do przyjęcia.

• Kraj dysponujący dostateczną siła militarną może nie potrzebować się targować.

Prezydent Nixon o interesie narodowym USA (1970)

• Nasz pierwszy i najważniejszy cel polega na tym, aby w dłuższej perspektywie mądra polityka zagraniczna służyła naszym interesom. Im bardziej polityka będzie się wspierać na realistycznej ocenie naszych i nie tylko naszych interesów, tym skuteczniejsza będzie nasza rola na świecie. Nie podejmujemy działań w świecie dlatego, że mamy takie a nie inne zobowiązania; mamy zobowiązania, ponieważ działamy w świecie. Nasze interesy muszą określać kształt naszych zobowiązań, a nie odwrotnie.

Realistyczna dyplomacja- realizm instrumentalny i realizm strategiczny

Renesansowa dyplomacja Machiavellego

Nuklearna dyplomacja Schellinga

Typśrodki

Realizm instrumentalnySiła i przebiegłość

Realizm strategicznyInteligencja, stalowe nerwy, podejmowanie ryzyka

Cele wartości

Oportunizm i szczęścieBezpieczeństwo i przetrwanieCnota obywatelska

Logika i sztuka wymuszaniaBezpieczeństwo i przetrwanie (neutralny pod względem wartości, nienormatywny)

• Realizm strategiczny i neorealizm-

• Związane z zimną wojną

Kenneth Waltz i neorealizm

• Zaproponował naukowe wyjaśnienie międzynarodowego systemu politycznego.

• Nie opisywał natury ludzkiej i pomijał etykę rządzenia.

• Przedmiot badań: struktura systemu (structure of the system)

Pojęcia w koncepcji Waltza:

• Distribution of power – rozmieszczenie siły w centrum zainteresowań badawczych

• Anarchy – podstawowa cecha SM• Capabilities – państwa różnią się pod względem

swoich mocno zróżnicowanych zdolności• Great-power war – wojna między mocarstwami

jako źródło zmiany w systemie• Power politics – polityka siły jako cecha

anarchicznego systemu państw

Neorealistyczna teoria Waltza: struktura i rezultaty

Struktura międzynarodowa Rezultaty międzynarodowe

Państwa-elementy i stosunki między nimi

Anarchia międzynarodowaPaństwa jako „podobne elementy”Nierówne zdolności państwStosunki między mocarstwami

(rezultaty współzawodnictwa państw)

Równowaga siłMiędzynarodowa cykliczność i powtarzalnośćMiędzynarodowy konflikt, wojnaZmiana międzynarodowa

Waltz o znaczeniu struktury• Interes władcy, a później państwa, jest sprężyną działania;

konieczności polityczne rodzą się z nieregulowanego współzawodnictwa państw; dzięki kalkulacji opartej na tych koniecznościach można odkryć politykę, która będzie najlepiej służyła interesom państwa;

• sukces jest ostatecznym sprawdzianem polityki; definiuje się go jako zachowanie i wzmocnienie państwa (…)

• ograniczenia strukturalne tłumaczą, dlaczego metody te są stale stosowane pomimo różnic istniejących miedzy osobami i państwami, które się do nich odwołują

• Realiści są pesymistami co do możliwości postępu ludzkości i współpracy ponad granicami państw narodowych. Jakie podają przyczyny tego pesymizmu?

• Dlaczego realiści kładą tak wielki nacisk na bezpieczeństwo?

• Jakie są różnice między neoklasycznym realizmem Hansa Morgenthaua a neorealizmem Kennetha Waltza?