Raport z badania - Fundacja Aktywnych Obywateli · Raport opracował: Szczepan Świętoniowski...

Dostosowanie obiektów użyteczności publicznej w miastach wojewódzkich do potrzeb projektowania uniwersalnegostyczeń 2014

SODA Market Research i Fundacja Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla

Raport SODA Market Research dla Fundacji Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla 1

Raport z badaniaRaport z badania

Raport opracował:

Szczepan Świę[email protected]

SODA Market Researchul. Łucka 7/9 33200-842 Warszawawww.soda-imr.com


http://www.soda-imr.com/


mailto:[email protected]

Spis treści:

1.WSTĘP. O MIASTACH BEZ BARIER. ................................................................................................. 4

KOMENTARZ. O UNIWERSALNOŚCI ARCHITEKTURY. ......................................................................... 6

2.KOMENTARZ. MIARA SPOŁECZNEJ WRAŻLIWOŚCI. ...................................................................... 12

3.STRESZCZENIE RAPORTU I WNIOSKI Z BADANIA ........................................................................... 14

4.CELE BADANIA .............................................................................................................................. 19

5.METODOLOGIA I PRZEBIEG BADANIA ........................................................................................... 21

6.DOSTOSOWANIE WEJŚĆ DO OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ........................................... 26

7.DOSTOSOWANIE KONDYGNACJI WEWNĄTRZ OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ................ 31

8.DOSTOSOWANIE POMIESZCZEŃ WEWNĄTRZ OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ PRZEZNACZONYCH DLA UŻYTKOWNIKÓW ................................................................................. 35

9.OGÓLNE DOSTOSOWANIE I DOSTĘPNOŚĆ OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ..................... 41

10.MODERNIZACJE OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ POD KĄTEM DOSTOSOWANIA ICH DO POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ..................................................................................... 53

11.PROJEKTOWANIE UNIWERSALNE W ŚWIADOMOŚCI PRZEDSTAWICIELI INSTYTUCJI I W PRAKTYCZNYM ZASTOSOWANIU ................................................................................................ 57

12.ANEKS ........................................................................................................................................ 62

13.INFORMACJE O SODA MARKET RESEARCH ................................................................................. 75

14.INFORMACJE O FUNDACJI AKTYWNYCH OBYWATELI IM. JÓZEFA DIETLA ................................... 76


1. Wstęp. O miastach bez barier.

Dawid Hajok, Marcin KwaśnyFundacja Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla

Dokument ten składamy na ręce zainteresowanego czytelnika, urzędników, decydentów, parlamentarzystów i samorządowców, w końcu także samych architektów. Deficyt wiedzy na temat sytuacji osób starszych, z dysfunkcjami ruchu, poruszających się na wózku, ale także rodziców z dziećmi w wózkach nie pozwolił nam pozostać obojętnym na problem dostępności obiektów użyteczności publicznej (przynajmniej tych, opłacanych z naszych podatków) do potrzeb wszystkich użytkowników.W swoim komentarzu do niniejszego raportu socjolog z Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Krzysztof Frysztacki podkreśla, że problem architektury uniwersalnej jest zagadnieniem nie tylko technicznym, ale także etycznym. Tak też należy czytać ten raport. Wszyscy bowiem mamy równe prawo do życia w miastach. Bez podziałów i wykluczenia. Bez barier.

Podczas gdy skandynawskie miasta stale podnoszą funkcjonalność i dostępność swoich usług w sektorze publicznym, Polska stoi w obliczu problemu, którego skali do dziś nie udało się nawet rozpoznać. To wstydliwe zaniedbanie nie może pozostawać dłużej bez naszej społecznej uwagi. Dzięki poparciu biura Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania oraz tytanicznej pracy i zaangażowaniu agencji badań marketingowych SODA z Warszawy udało się nam przetrzeć szlak i przeprowadzić pierwsze w kraju badania, których przedmiotem było „Dostosowanie obiektów użyteczności publicznej w miastach wojewódzkich do potrzeb planowania uniwersalnego”. Ich wyniki są miażdżące jednak raport, który oddajemy w Państwa ręce obnaża tylko wierzchołek problemu. Piszą o tym zresztą szerzej w komentarzu architekci prof. Piotr Gajewski i mgr. Anna Porębska z Politechniki Krakowskiej.

Nasze badanie nie wyczerpują tematu. Są jedynie wstępem do dużej ogólnopolskiej dyskusji, której efektem mają być zmiany świadomości społecznej nas samych, ale także urzędników i ustawodawców; zmiany które doprowadzą do podniesienia standardów w zakresie projektowania uniwersalnego. Dokument ten jest bowiem pierwszą próbą rzucenia światła na skalę problemu. To wołanie do władz centralnych oraz lokalnych o uwagę. To apel do urzędników i pełnomocników osób niepełnosprawnych, którzy niejednokrotnie (co podkreślono w uwagach agencji badań rynku SODA) uchylali się od odpowiedzi na pytania, które nie powinny być dla nigogo problemem. Wiedza, którą w ten sposób zgromadziliśmy ma bowiem przynieść efekty w postaci zmian, dzięki którym nasze miasta staną się przyjaźniejsze do życia. Dla wszystkich. Nie dla wybranych.

Nie wszyscy jednak rozumieją to podobnie. Niedopuszczalne jest, kiedy nie pojmują tego osoby mające wpływ na to jak żyjemy. W przeciwnym razie skąd brałyby się w polskich samorządach pomysły, by unijne pieniądze na łatwiejsze życie dla seniorów przeznaczyć np.


na… „podsadzaczy”, których zadaniem miało być wpychanie osób starszych po tramwajowych stopniach. To żadna miejska legenda, ale szczera prawda rodem z Krakowa. Absurd pomysłu na szczęście w porę obnażyły tam lokalne media wylewając na rozpalone urzędnicze głowy kubeł zimnej wody.

Dlatego też ten niniejszy raport kierujemy także do mediów, których rola kontrolna i edukacyjna będzie w tej misji kluczowa. Bez wspólnej i szerokiej kampanii nie uda się poruszyć skamieniałych głów. A przecież możemy żyć bardziej po ludzku, przyzwoiciej.


Komentarz. O uniwersalności architektury.

Piotr Gajewski, Anna PorębskaPolitechnika Krakowska

Architektura uniwersalna to architektura, w której nasze cechy fizyczne i psychiczne, determinanty etniczne, społeczne i kulturowe, to jacy jesteśmy i kim jesteśmy nie przeszkadzają nam w jej użytkowaniu. Istnieją oczywiście przykłady architektury specjalistycznej, która nie musi, a niekiedy wręcz nie może być dostępna dla wszystkich; względy technologiczne, albo inne cele powodują, że budynki dla odosobnienia albo niektóre obiekty służby zdrowia nie mogą być powszechnie dostępne. Niekiedy wysiłek fizyczny lub psychiczny towarzyszący doświadczaniu danego utworu architektonicznego jest częścią wizji projektanta. Sztuka nie zawsze musi łagodzić obyczaje – tak samo jest z architekturą. Nie powinno to jednak dotyczyć obiektów użyteczności publicznej, z których korzystanie jest elementem naszego uczestnictwa w życiu społecznym.

Gdy spróbujemy powiedzieć za Witruwiuszem, że budynek powinien być użyteczny, domyślamy się, że użyteczność ta nie powinna być w żaden sposób reglamentowana, zarezerwowana wyłącznie dla pewnych grup. Musimy pamiętać, że nie tylko niepełnosprawność, a w tej kategorii nie tylko niepełnosprawność ruchowa, może być przeszkodą w użytkowaniu architektury. Ludzie są różni i każdy z nas ma swoje ograniczenia. Istnieją liczne bariery użytkowania, które nie są uwzględniane w przepisach. Taką barierą mogą być nasze lęki i fobie, nasz prowincjonalizm odczuwany dotkliwie w budynku tak nowoczesnym, że nie potrafimy się w nim odnaleźć, może nią być zwykła, codzienna trudność, jaką sprawia przekraczanie zbyt wyraźnie zarysowanych granic znana każdemu, kto choć raz spóźnił się do szkoły i stał przed ciężkimi, pełnymi drzwiami bojąc się nacisnąć klamkę. Ciasne, klaustrofobiczne wnętrza lub odwrotnie – przeszklone windy lub modne trapy z kraty pomostowej wiszące wiele metrów nad ziemią i wyposażone w szklane balustrady mogą powodować dyskomfort, budzić lęk lub panikę i tworzyć bariery nie do przejścia. I to wszystko w obiekcie zrealizowanym za publiczne, czyli nasze wspólne pieniądze.

Gdzie zatem przebiega granica uniwersalności architektury? Czy uniwersalność sprowadza się do eliminowania barier przestrzennych, fizycznych i przekłada się na wysokość krawężników i stopni, szerokość przejść, kierunki otwierania drzwi, czy może wykracza poza obręb budynku obejmując problematykę przestrzeni publicznej w miastach: grodzonej ekranami akustycznymi, przecinanej kanałami transportowymi, dzielonej płotami zamkniętych, dozorowanych osiedli, czyli przestrzeni, o której trudno powiedzieć, że jest przestrzenią uniwersalną. Czy uniwersalność nie powinna uwzględniać zagadnień pokrewnych, takich jak architektura elastyczna i wielofunkcyjna, umożliwiająca szybką


adaptację do nowych lub zmienionych potrzeb – w wielu krajach nowo powstające obiekty użyteczności publicznej nadal uzupełniają systemy obrony cywilnej wykorzystywane coraz częściej nie tyle podczas działań wojennych, co w obliczu kataklizmów i katastrof naturalnych.

W dokumencie Projektowanie uniwersalne. Objaśnienie koncepcji opracowanym w 2007 roku przez Norweskie Ministerstwo Środowiska, którego polska wersja językowa powstała przy udziale Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej czytamy, że „jednym z głównych celów strategii uniwersalnego projektowania jest promowanie równości i zapewnienie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym osobom z obniżoną funkcjonalnością poprzez usuwanie istniejących barier i zapobieganie powstawaniu nowych”. Skoro nie wszyscy odbierają świat tak samo, uniwersalność architektury powinna oznaczać uniwersalny charakter jej poznawania, rozumienia i odczuwania. Celem projektowania uniwersalnego nie powinna być architektura uśredniona formalnie: statystycznie przyjazna i statystycznie dostępna, czy zwyczajnie przykrojona do potrzeb największej możliwej liczby użytkowników. Budynek użyteczności publicznej powinien być „dostępny dla wszystkich ludzi, w największym możliwym stopniu, bez potrzeby adaptacji bądź wyspecjalizowanego projektowania” (op. cit.). Powinien być azylem dającym ludziom bezpieczne schronienie. Niegdyś miejscem takim bywały obiekty sakralne, zarówno kościoły jak i klasztory, dla obcych – ich domy cudzoziemskie, a w całkiem niedawnych czasach apteki oferujące darmową wodę i krzesło. Obiekty realizowane z pieniędzy podatników nie powinny wprowadzać kolejnych barier i kolejnych podziałów społecznych. Obywatel przemieszczający się przez miasto powinien mieć szansę schronienia w holu budynku, znajdując tam zarówno ucieczkę przed niebezpieczeństwami faktycznymi jak i urojonymi. Wydaje się, że obecnie takiego schronienia w mieście nie znajdziemy, wręcz przeciwnie: budynek użyteczności publicznej jest aż nazbyt często obiektem wrogim, niedostępnym, obwarowanym zakazami, regulaminami i stanowiskami ochrony budynku.

Chociaż cytowany dokument Projektowanie uniwersalne. Objaśnienie koncepcji zakłada, że projektowanie uniwersalne jest strategią normatywną, to szeroko rozumiana uniwersalność architektury nie jest niestety jakością mierzalną. Dlatego postulaty projektowania uniwersalnego powinny być wpisane do zasad etyki zawodu architekta i znaleźć się w dokumentach określających polską politykę architektoniczną, ale niekoniecznie w przepisach prawa budowlanego.

Prawo powinno gwarantować równość w korzystaniu z dóbr wspólnych wszystkim obywatelom, niezależnie od ich inteligencji, poglądów, sprawności albo siły. Tak jednak nie jest, bowiem osoba niedokształcona może mieć problem z korzystaniem z nowoczesnego banku wyposażonego w urządzenia elektroniczne, osoba niedowidząca nie skorzysta z budynku poczty wyposażonego w wyświetlacze elektroniczne, a bezręki nie skorzysta z


dotykowego ekranu wystawionego w hallu budynku albo automatu do sprzedaży biletów. Prawo powinno więc chronić wszystkich i równać szanse, ale tego nie robi. Niepełnosprawność została zawężona do niepełnosprawności narządów ruchu kończyn dolnych i tak zakodowała się w świadomości społecznej oraz świadomości projektantów. Prawo zostało napisane głównie dla ludzi chromych.

7 lipca 1994 r. uchwalono ustawę o prawie budowlanym (Dz. U. nr 89 poz. 414 z późniejszymi zmianami). Uzupełniające rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zakładało obowiązek zapewnienia dostępu osobom niepełnosprawnym co najmniej jednego dojścia i dostępu do całości budynku lub tych jego

części, z których osoby te mogą korzystać (§16). Rozporządzenie przewidywało minimalną szerokość drzwi wejściowych do budynku oraz pomieszczeń ogólnodostępnych – 0,9 m w

świetle (§62), określało również parametry pochylni (§71). Dodatkowo w budynku użyteczności publicznej pomieszczenia ogólnodostępne ze zróżnicowanym poziomem podłóg

miały być przystosowane do ruchu osób niepełnosprawnych. §86 nakładał obowiązek przystosowania przynajmniej jednego z ogólnodostępnych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dla osób niepełnosprawnych na każdej kondygnacji dostępnej dla tych osób, co w przypadku budynku użyteczności publicznej oznaczało już wtedy praktycznie każdą kondygnacją użytkową.

Obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia

2002 r. (Dz. U nr 75 poz. 690 z późniejszymi zmianami) powtarza założenia §16, §62, §71, §74

i §86. Dotyczy wszystkich nowo projektowanych budynków oraz modernizacji obiektów istniejących. Wyjątkiem mogą być odstępstwa wynikające zwykle z faktu wpisania budynku do rejestru zabytków. W takich budynkach dla – i tylko dla – ochrony wartości historycznych można odstąpić od powszechnie obowiązujących zasad. Można oczekiwać, że po dwudziestu latach obowiązywania prawa większość budynków użyteczności publicznej powinna być już dostosowane przynajmniej do poziomu wskazanego przez marne prawo.

Niniejszy raport wskazuje niestety, że mimo dwóch dekad, jakie upłynęły od wprowadzenia przepisów jednoznacznie nakładających obowiązek przystosowania budynków użyteczności publicznej, w większości przypadków nie zapewniono nawet podstawowych udogodnień umożliwiających korzystanie z obiektów osobom niepełnosprawnym ruchowo oraz opiekunom z małymi dziećmi, których perspektywa jako użytkowników jest podobna, a stanowią potencjalnie znacznie liczniejszą grupę.

Pomimo, że przepisy ogólne nie zawężają pojęcia niepełnosprawności do niepełnosprawności ruchowej kończyn dolnych, kolejne nowelizacje odnosiły się do innych form niepełnosprawności tylko w dwóch przypadkach mówiąc o konieczności wyposażenia


budynków przeznaczonych na pobyt dzieci oraz osób niepełnosprawnych w osłony na grzejniki centralnego ogrzewania albo wyposażenia budynków przeznaczonych na pobyt osób niepełnosprawnych w instalacją alarmowo-przyzywową. O – niejednokrotnie negatywnym – oddziaływaniu przestrzeni architektonicznej na psychikę człowieka, uciążliwości niskich sufitów albo nadmiernie długich korytarzy nie ma i nie było oczywiście mowy.

Badaniem objęto 1003 obiekty użyteczności publicznej w miastach wojewódzkich. Autorom niestety nie udało się uzyskać precyzyjnego potwierdzenia, czy i w jakim procencie mamy do czynienia z budynkami zrealizowanymi w okresie obowiązywania wspomnianych przepisów, jaką część stanowią budynki starsze niż dwudziestoletnie, ile z nich przeszło w ostatnich latach modernizację oraz ile z nich to budynki zabytkowe, w których wprowadzanie pewnych modyfikacji napotyka niekiedy wspomniane wyżej przeszkody natury obiektywnej. Ponieważ mamy do czynienia z najważniejszymi obiektami w miastach wojewódzkich, można domniemywać, że 25 lat po transformacji ustrojowej i 10 lat po wejściu Polski do Unii Europejskiej każdy z tych obiektów otrzymał ze środków publicznych określoną kwotę – na budowę, rozbudowę lub remont.

Blisko 60% obiektów, o których udało się zebrać informacje, to obiekty kultury. Zdecydowanie najgorzej w zestawieniu wypadają biblioteki. Najwięcej danych – dotyczących odpowiednio 260 i 165 obiektów – dostarczyły instytucje z województwa mazowieckiego i małopolskiego. Ani Warszawa, ani Kraków nie wypadły najlepiej w kolejnych zestawieniach. Jedynym pozytywnie wybijającym się na tle najbogatszych województw jest województwo dolnośląskie – Wrocław trzykrotnie znalazł się „na podium”.

Jedynie 45,5% przebadanych budynków dostępnych jest z poziomu gruntu. W ponad połowie pojawia się bariera w postaci różnicy poziomów w 3/5 przypadków nie ma udogodnień w postaci ramp lub wind/wyciągów dla wózków – w windę lub wózek wyposażony był zaledwie co dziesiąty obiekt. Aż 58,7% obiektów, w których funkcje teoretycznie ogólnodostępne były rozdzielone barierami w postaci różnicy poziomów, nie posiadało rozwiązań umożliwiających pokonanie tych barier osobom niepełnosprawnych ruchowo. Do 12,5% pomieszczeń nie da się wejść ze względu na zbyt małą szerokość drzwi w świetle.

Z raportu wynika, że w połowie budynków objętych badaniem osoba niepełnosprawna nie ma możliwości skorzystania z toalety ze względu na szerokość drzwi w świetle. O ile przepisy nie wymagają udostępnienia wszystkich toalet osobom poruszającym się na wózkach, w badaniu wszystkie zostały pod tym kątem zdiagnozowane. Co w tym kontekście bardziej istotne, dla tych osób kluczowa jest wielkość pomieszczenia i rozmieszczenie sprzętów zapewniające odpowiednią przestrzeń manewrową. Obiektów, w których występowała minimum jedna taka toaleta osiągalna dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim jest zaledwie 30,5%.


Pełny obraz sytuacji daje dopiero przepuszczenie zgromadzonych danych przez lejek czyli zastosowanie procedury potokowej (pipeline analysis), w którym rozpatruje się tylko budynki, które spełniają kolejne kryteria dostępności. I ta – nawet, jeżeli w 715 budynkach (co odpowiada 71,3%) przynajmniej jedno wejście było dostępne dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z małymi dziećmi, to tylko 688 (68,6% ogółu) miało dodatkowo wystarczająco szerokie drzwi wejściowe, z tej grupy tylko w 402 (40,1% ogółu) wszystkie pomieszczenia były dla nich w pełni dostępne, tylko 306 obiektów (30,5%) miało dodatkowo przynajmniej jedną toaletę dla osób niepełnosprawnych i tylko 82 (8,2%) dawało możliwość skorzystania z urządzeń higieniczno-sanitarnych opiekunom z małymi dziećmi. Okazuje się, że 69,5% przebadanych obiektów nie spełnia obowiązujących przepisów a 91,8% nie wychodzi naprzeciw opiekunom z małymi dziećmi.

Autorzy szczególną uwagę poświęcają obiektom zrealizowanym w ostatnich dwóch latach oraz planom na kolejne dwa. W zaledwie 16,6% prac modernizacyjnych i budowlanych, którymi objęto 1/3 badanych obiektów wprowadzano udogodnienia dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z małymi dziećmi. Autorzy raportu nie precyzują jaka część obiektów objętych pracami miała już odpowiednie udogodnienia, więc podana wartość nie może być traktowana jako miarodajna.

Podstawową niedoskonałością badania jest przyjęta metoda zbierania danych oparta o kwestionariusz ankiety realizowanej na grupie przedstawicieli instytucji i jednostek organizacyjnych zajmujących i/lub administrujących wybranymi obiektami użyteczności publicznej (co oznacza w konsekwencji oparcie analizy na danych udostępnionych przez odpowiednie jednostki administracyjne) bez wizji lokalnej. Wspomniane przez autorów raportu przypadki braku zaangażowania, niechęci czy wręcz odmowy współpracy ze strony niektórych urzędników, co samo w sobie jest zjawiskiem alarmującym, rzucają niekorzystne światło na wiarygodność zebranych informacji z domniemaniem, że sytuacja w rzeczywistości może wyglądać jeszcze gorzej. Jedynie 27 z 471 respondentów, a byli to pełnomocnicy ds. osób niepełnosprawnych, rzecznicy lub inne osoby odpowiedzialne za kontakty zewnętrzne w poszczególnych instytucjach/obiektach i urzędnicy urzędów marszałkowskich odpowiadający za infrastrukturę zarządzaną przez marszałków województw udzieliło odpowiedzi na pytanie o znajomość pojęcia projektowania uniwersalnego. Wszystkie były negatywne.

Raport z badania przeprowadzonego przez SODA Market Research i Fundację Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla obnaża jedynie wierzchołek góry lodowej. Planowania uniwersalnego nie można ograniczać do wejść i sanitariatów, a narzędzia takiego planowania nie powinny sprowadzać się do przepisów szczegółowych regulujących wybrane – w tym wypadku podstawowe – aspekty techniczne. Uniwersalność architektury nie jest bowiem problemem technicznym. Nie jest również, a przynajmniej nie wyłącznie, problemem estetycznym. Jest przede wszystkim problemem etycznym.


Maksymalna wysokość progu może podlegać regulacji prawnej, natomiast tworzenie architektury przyjaznej ludziom może być jedynie dyrektywą, zaleceniem, elementem kształcenia zawodowego, ale też szeroko rozumianej edukacji. Tak, aby wszyscy, od projektanta, przez opiniującego projekt urzędnika, po użytkowników mieli świadomość, że architektura jest dla ludzi. Być może to spełnienie postulatów projektowania uniwersalnego oraz projektowania trwałego, a nie koszt budowy, powinien rozstrzygać o tym, jaki projekt kierowany jest do realizacji ze środków publicznych.

dr hab. inż. arch. Piotr Gajewski, prof. PKKierownik Zakładu Architektury Użyteczności PublicznejWydział Architektury Politechniki Krakowskiej

mgr inż. arch. Anna Porębskaasystent w Zakładzie Architektury Użyteczności PublicznejWydział Architektury Politechniki Krakowskiej


2. Komentarz. Miara społecznej wrażliwości.

Krzysztof Frysztacki Uniwersytet Jagielloński

Raport z badania „Dostosowanie obiektów użyteczności publicznej w miastach wojewódzkich dla potrzeb planowania uniwersalnego” z 30 stycznia 2014 roku przygotowany przez SODA Market Research i Fundację Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla jest ciekawym sprawozdaniem dotyczącym niezwykle ważnego i wymownego dla życia społecznego tematu.

Stosunek obywateli, a w szczególności przedstawicieli instytucji życia publicznego, którzy byli respondentami badania, do osób niepełnosprawnych ruchowo oraz opiekunów z dziećmi w wózku jest jednym z papierków lakmusowych rozwoju społecznej świadomości społeczeństwa obywatelskiego. Stosunek do osób niepełnosprawnych, będących w znacznej mniejszości w społeczeństwie jest sprawdzianem społecznej wrażliwości, a także zaawansowania w stanowieniu prawa i utrzymaniu ładu społecznego – normatywnego i funkcjonalnego. Powszechnie wiadomo, iż kraje i społeczeństwa, w których zachowane i naturalne są wszelkiego rodzaju ułatwienia dla osób niepełnosprawnych ruchowo, a także dla opiekunów z dziećmi w wózku, to kraje wysoko rozwinięte oraz takie, w których również inne potrzeby oraz świadomość różnorakich problemów i potrzeb społecznych, gotowość do ich rozwiązywania, jest wysoka.

Wspomniany raport koncentruje się przede wszystkim na pojęciu uniwersalności architektury jako na problemie nie tylko technicznym, ale również etycznym oraz na pojęciu projektowania uniwersalnego, rozumianego jako dostępność obiektu dla wszystkich jego potencjalnych użytkowników bez potrzeby dodatkowej adaptacji.

Rozpatrywanie w/w pojęć z punktu widzenia technicznego polega na badaniu poszczególnych parametrów, jak zachowanie odpowiednich szerokości drzwi wejściowych do obiektu, obarierowania na odpowiedniej wysokości oraz zapewnienia mobilności w toaletach oraz ustanowienia tam stanowiska do przewijania niemowląt, podjazdów dla wózków, wjazdów do wind czy dostosowania kondygnacji wewnątrz obiektów dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach oraz opiekunów z dziećmi w wózku. Trzeba tu zaznaczyć, że – jak wynika z raportu – w warunkach polskich jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia w tej dziedzinie w przypadku obiektów publicznych, a więc powstających w całości bądź w znacznej części z pieniędzy podatników.

Wydawać by się mogło, że takie obiekty z definicji nie mogą wprowadzać jakichkolwiek barier, jednak jak się okazuje, w bardzo wielu miejscach i przypadkach takie bariery istnieją, a ich niwelowanie odkładane jest na plan dalszy. Tak więc, o ile prawo powinno gwarantować i promować równość w korzystaniu z dóbr wspólnych, a tym samym w życiu


społecznym wszystkim obywatelom, co zapisane jest między innymi w ustawie o prawie budowlanym z 1994 roku, o tyle rzeczywistość idzie własnym torem. Można oczywiście zastanawiać się na ile nader liczne niedociągnięcia w tym zakresie powodowane są okolicznościami obiektywnymi, typu brak środków finansowych na dostosowanie obiektów czy trudności budowlane, a na ile przyczyn należałoby szukać właśnie w braku wystarczającej wrażliwości społecznej i zrozumieniu potrzeb mniejszości w tym zakresie. Odpowiedź na to pytanie, co potwierdza raport, nie może być jednoznaczna, jednak z pewnością aspekt niewystarczającej świadomości i braku zwykłej dobrej woli ludzi odpowiedzialnych w tym zakresie ma tu swój bardzo istotny wpływ. Wystarczy wspomnieć, iż znaczna cześć respondentów biorących udział w badaniu uchylała się od odpowiedzi na pytania i w ogóle od odpowiedzialności za problemy, które są przecież w ich gestii.

prof. dr hab. Krzysztof Frysztacki Kierownik Zakładu Socjologii Stosowanej i Pracy SocjalnejInstytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego


3. Streszczenie raportu i wnioski z badania

Już w pierwszym kontakcie osób niepełnosprawnych ruchowo lub opiekunów z dziećmi w wózkach, z obiektami użyteczności publicznej bariera w postaci braku dostępu do choćby jednego wejścia znajdującego się na poziomie gruntu lub na innym poziomie, lecz wyposażonego w odpowiednie udogodnienia, pojawia się w blisko co trzecim na 10 budynków, a wśród wszystkich obiektów takich które posiadają takie wejście wyposażone ponadto w drzwi o szerokości umożliwiające wjazd wózkiem zidentyfikowanych zostało 68,6%.

Po pokonaniu pierwszej bariery i dostaniu się do wnętrza obiektów, użytkownicy niepełnosprawni, lub opiekunowie z dziećmi napotykają kolejną barierę w postaci pomieszczeń, które będąc dla nich przeznaczone, są zlokalizowane na innych poziomach niż poziom wejścia, a przemieszczanie się pomiędzy kondygnacjami jest uniemożliwione przez brak odpowiednich udogodnień. W zaledwie 40,1% budynków wszystkie pomieszczenia przeznaczone dla odwiedzających były dla osób ograniczonych ruchowo w pełni dostępne.

Ponadto, zaledwie 30,5% obiektów miało dodatkowo przynajmniej jedną toaletę dla osób niepełnosprawnych i mniej niż co dziesiąty (8,2%) zapewniał możliwość skorzystania z urządzeń higieniczno-sanitarnych opiekunom z małymi dziećmi.


8,1%

8,2%

30,5%

40,1%

41,3%

68,6%

71,3%

0% 20% 40% 60% 80%

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dla osóbniepełnosprawnych i opiekunów z małymi dziećmi

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dlaopiekunów z małymi dziećmi (wyposażoną w odpowiednie drzwi i

stanowisko do przewijania)

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dla osóbniepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie drzwi i uchwyty)

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynkudostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się nawózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o

odpowiedniej szerokości

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynkuzlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach

dostępnymi dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnychporuszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dlaosób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub

opiekunów z dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dlawózków szerokości

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dlaosób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lubopiekunów z dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego

poziomu dzięki udogodnieniom)

Odsetek obiektów dostępnych w kolejnych krokach występowania określonych barier

69,5% przebadanych obiektów nie spełnia obowiązujących przepisów, a 91,8% nie wychodzi naprzeciw opiekunom z małymi dziećmi.


15,3%

26,0%

33,8%

36,4%

42,0%

52,7%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

biblioteka

pomoc społeczna

kultura

informacja

urząd miejski

sport

Odsetek obiektów z dostępną minimum 1 toaletą dla osób niepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie drzwi i uchwyty) w

podziale na typ insytucji

Najmniejszy odsetek obiektów, w których występują kolejno analizowane bariery odnotowany został w obiektach sportowych (47,3% niedostosowanych obiektów), a największy w bibliotekach (84,7% niedostosowanych obiektów). W przypadku innych typów obiektów użyteczności publicznej odsetek ten wynosi 58% w budynkach urzędów miejskich, 63,6% w budynkach informacyjnych, 66,2% w obiektach kulturalnych oraz 74% w budynkach opieki społecznej.


Największy odsetek obiektów w pełni dostępnych dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi w wózku (z wyłączeniem kryterium wyposażenia w toaletę dostosowaną do potrzeb rodziców z małymi dziećmi, których niska łączna liczba uniemożliwiła analizy tego aspektu w podziale na miasta) odnotowany został we Wrocławiu, Zielonej Górze oraz Olsztynie. Warto przy tym jednak zaznaczyć, że w przypadku najlepiej wypadającego Wrocławia odsetek ten to zaledwie 54,%, co oznacza, że niewiele więcej niż co drugi obiekt w tym mieście jest w pełni dostosowany do potrzeb wspomnianych osób. W dwóch pozostałych miastach odsetek ten wyniósł odpowiednio 44,4% i 42,9%. Zbliżony wynik odnotowany został ponadto jeszcze w Poznaniu, gdzie stwierdzono 40,5% dostosowanych obiektów.


Za to aż w dziesięciu miastach proporcja takich obiektów nie przekracza jednego na trzy budynki, a w trzech z nich nawet jednego na pięć. Te trzy to – w kolejności od miasta o najniższym odsetku obiektów dostosowanych – Kraków (z nieznacznie więcej niż jednym na dziesięć dostosowanych obiektów), Gorzów Wielkopolski (15% dostosowanych obiektów) oraz Szczecin (19,4% dostosowanych obiektów). Poniżej średniej sklasyfikowane zostały także Łódź (23%), Rzeszów (26,1%) i Białystok (28%).

Zaledwie 16,6% prac modernizacyjnych i budowlanych realizowanych w obiektach użyteczności publicznej w ostatnich dwóch latach poprzedzających badanie (1/3 wszystkich przebadanych obiektów), obejmowało udogodnienia dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z małymi dziećmi.

Żaden z blisko 500 respondentów – pełnomocników ds. osób niepełnosprawnych, rzeczników, dyrektorów i kierowników obiektów, administratorów, specjalistów różnego charakteru, referentów i innych pracowników działów administracyjnych i technicznych – nie znał pojęcia projektowania uniwersalnego, z którego wynikają przejrzyste wytyczne projektowania przestrzeni i obiektów publicznych, tak aby zapewniać wszystkim ich użytkownikom równy do nich dostęp, włączając w to grupy osób niepełnosprawnych ruchowo oraz opiekunów z dziećmi.


„Niniejszy raport wskazuje niestety, że mimo dwóch dekad, jakie upłynęły od wprowadzenia przepisów jednoznacznie

nakładających obowiązek przystosowania budynków użyteczności publicznej, w większości przypadków nie zapewniono nawet podstawowych udogodnień umożliwiających korzystanie z

obiektów osobom niepełnosprawnym ruchowo oraz opiekunom z małymi dziećmi, których perspektywa jako użytkowników jest podobna, a stanowią potencjalnie znacznie liczniejszą grupę.”

dr hab. inż. arch. Piotr Gajewski, prof. PKmgr inż. arch. Anna Porębska

Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

4. Cele badania

Głównym celem projektu badawczego zrealizowanego przez agencję badań rynku SODA Market Research we współpracy z Fundacją Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla, a objętego patronatem przez Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania, Panią Agnieszkę Kozłowską-Rajewicz, była diagnoza stanu dostosowania obiektów użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo (osób z dysfunkcjami ruchu i poruszających się na wózkach inwalidzkich) oraz opiekunów z dziećmi w wózkach w miastach wojewódzkich.

Obiekty użyteczności publicznej na potrzeby badania rozumiemy jako obiekty, w których mogą przebywać pojedynczy obywatele, jak i grupy obywateli, wykonujące różnego rodzaju funkcje administracji państwowej i samorządowej, opieki społecznej i socjalnej, kultury, sportu, wymiaru sprawiedliwości, oświaty, nauki, służby zdrowia, kultu religijnego, handlu, usług, itd., w których ci obywatele mogą przebywać i załatwiać swoje sprawy. Badaniem objęte zostały wybrane kategorie obiektów użyteczności publicznej będące w pełni lub częściowo podległe administracyjnie i finansowo instytucjom administracji samorządowej, takim jak urzędy marszałkowskie i urzędy miejskie, a mianowicie:

• urzędy miast (w tym urzędy dzielnic w Warszawie),• ośrodki pomocy społecznej,• ośrodki kultury (teatry, muzea, galerie, itp.) dotowane ze środków publicznych,• obiekty sportowe dotowane ze środków publicznych,• biblioteki publiczne,• punkty informacyjne dotowane ze środków publicznych.

Szczegółowe cele badania to:• identyfikacja ilości wejść do obiektów użyteczności publicznej dostępnych dla

użytkowników (klientów urzędów, klientów ośrodków pomocy społecznej, widzów ośrodków kultury i obiektów sportowych, odbiorców bibliotek) oraz weryfikacja stopnia ich dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z dziećmi w wózkach,

• identyfikacja ilości pomieszczeń przeznaczonych dla użytkowników wewnątrz obiektów oraz weryfikacja ich dostosowania do potrzeb i dostępności dla osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z dziećmi w wózkach,

• identyfikacja ilości toalet przeznaczonych dla użytkowników wewnątrz obiektów oraz weryfikacja ich dostosowania do potrzeb i dostępności dla osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z małymi dziećmi,


• weryfikacja stopnia odpowiedzialności instytucji i jednostek administracyjnych zajmujących i/lub zarządzających obiektami objętymi badaniem za przeszłe i przyszłe projekty remontowe i/lub budowlane dotyczące obiektów,

• identyfikacja charakteru zrealizowanych w przeszłości i zatwierdzonych do realizacji w przyszłości projektów remontowych i/lub budowlanych w obiektach,

• weryfikacja znajomości pojęcia „projektowania uniwersalnego” wśród przedstawicieli instytucji i jednostek administracyjnych zajmujących i/lub zarządzających obiektami objętymi badaniem oraz stosowania założeń projektowania uniwersalnego w przeszłych lub przyszłych projektach remontowych i/lub budowlanych dotyczących tych obiektów,

• weryfikacja stosowania w przetargach zapisów o obowiązku uwzględniania udogodnień dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi,

• weryfikacja sposobu aranżacji nowo powstających i modyfikowanych toalet w obiektach.


5. Metodologia i przebieg badania

Raport oparty jest na danych zebranych w drodze badania ilościowego z przedstawicielami instytucji i jednostek organizacyjnych zajmujących obiekty użyteczności publicznej sklasyfikowane w objętych badaniem kategoriach i/lub administrujących nimi. Badanie zostało zrealizowane pomiędzy lutym i majem 2013 roku z użyciem kombinacji technik wywiadu telefonicznego i pocztowego (a ściślej emailowego). Równoległe zastosowanie obu technik zbierania danych spowodowane było trudnościami z identyfikacją właściwych osób kompetentnych do udzielenia odpowiedzi w objętych badaniem instytucjach oraz wewnętrznymi procedurami instytucji wymuszającymi w znacznej części przypadków formę kontaktu pisemnego, a nie telefonicznego.

Na potrzeby badania przygotowana została baza instytucji zlokalizowanych w miastach wojewódzkich i spełniających kryteria wejścia do badania. Z uwagi na podział funkcji administracyjnych pomiędzy 2 miasta w województwach kujawsko-pomorskim (Bydgoszcz i Toruń) oraz lubuskim (Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra) badaniem objęte zostały instytucje zlokalizowane łącznie w 18 miastach. Baza zawierała dane 843 instytucji. W trakcie realizacji badania ilościowego udało się nawiązać kontakt bezpośredni lub pośredni (poprzez urzędy miast) z 720 instytucjami z bazy, z czego 568 ostatecznie udzieliło odpowiedzi, a 158 pomimo ponawianych prób odpowiedzi nie udzieliło (w konsekwencji odmowy lub braku reakcji). Dzięki udzielonym odpowiedziom udało się uzyskać pełnowartościowe dane na temat 1003 obiektów podlegających administracyjnie tym instytucjom.


Poniższa tabela przedstawia liczebność obiektów z poszczególnych miast objętych badaniem, na temat których uzyskano dane:

Miasto Liczba obiektów ProcentWarszawa 260 25,9%Kraków 165 16,6%Katowice 80 8,0%Łódź 74 7,3%Gdańsk 51 5,1%Wrocław 44 4,3%Poznań 42 4,2%Opole 38 3,8%Szczecin 36 3,6%Olsztyn 35 3,6%Kielce 31 3,0%Toruń 26 2,6%Lublin 25 2,5%Białystok 25 2,5%Rzeszów 23 2,2%Gorzów Wlkp. 20 2,0%Bydgoszcz 19 1,9%Zielona Góra 9 0,9%Ogółem 1003 100,0%

Tabela 1. Liczba zbadanych obiektów w podziale na miasta ich lokalizacji.

Ponad ¼ wszystkich przebadanych obiektów zlokalizowana jest w Warszawie, a niemalże 20% w Krakowie. Liczebność obiektów z pozostałych miast jest wyraźnie mniejsza, a różnice wynikają z jednej strony z obiektywnie mniejszej liczby określonych typów instytucji w poszczególnych miastach wojewódzkich, a z drugiej ze zróżnicowanej responsywności instytucji z poszczególnych miast.

Przebadane obiekty w podziale na typ instytucji przedstawia poniższa tabela:

Typ instytucji Liczba obiektówbiblioteka 300kultura 293urząd miejski 181pomoc społeczna 127sport 91informacja 11Ogółem 1003

Tabela 2. Liczba zbadanych obiektów w podziale na typ instytucji.


biblioteka29,9%

kultura29,2%

urząd miejski18,0%

pomoc społeczna

12,7%

sport9,1%

informacja1,1%

Procentowy udział obiektów według typu instutycji w przebadanej próbie

Wykres 1. Procentowy udział obiektów według typu instytucji w przebadanej próbie.

Wśród przebadanych obiektów dominują biblioteki oraz budynki różnego rodzaju ośrodków kultury stanowiące łącznie ponad połowę zdiagnozowanych budynków. Najmniej liczne kategorie to różnego rodzaju punkty informacyjne. W kategorii urząd miejski zawartych jest 9 urzędów dzielnic występujących jedynie w Warszawie. Przebadane obiekty w 91% przypadków podlegają administracyjnie i/lub finansowo urzędom miejskim, a w 9% urzędom marszałkowskim.

Zgodnie z założeniami początkowymi respondentami w badaniu mieli być:• pełnomocnicy ds. osób niepełnosprawnych przy prezydentach miast, lub inne

osoby do których kompetencji należy identyfikacja problemów osób niepełnosprawnych na terenie danej gminy,

• rzecznicy lub inne osoby odpowiedzialne za kontakty zewnętrzne w poszczególnych instytucjach/obiektach,

• urzędnicy urzędów marszałkowskich odpowiadający za infrastrukturę zarządzaną przez marszałków województw.

W toku badania i w konsekwencji napotkanych trudności w nawiązaniu kontaktów z osobami zajmującymi te stanowiska, lub z uwagi na brak woli współpracy z ich strony oraz oddelegowywanie odpowiedzialności na osoby zajmujące inne stanowiska, grupa docelowa respondentów została poszerzona o inne stanowiska. Zebrane dane pochodzą zatem od: pełnomocników ds. osób niepełnosprawnych, rzeczników, dyrektorów i kierowników obiektów, administratorów, specjalistów różnego charakteru, referentów i innych pracowników działów administracyjnych i technicznych. Odpowiedzi dotyczące wszystkich przebadanych obiektów pochodziły od łącznie 471 osób piastujących wyżej wskazane stanowiska w różnych instytucjach zajmujących przebadane obiekty, administrujących nimi lub będących dla nich jednostką nadrzędną.


Kontrola jakościW badaniu zastosowano następujące procedury kontroli jakości:

1. Wszyscy ankieterzy zostali przeszkoleni w dziedzinie tematyki badania oraz narzędzi badawczych wykorzystanych do zbierania danych przed rozpoczęciem jego realizacji. Ankieterzy otrzymali także instrukcję zawierającą opis sposobu prowadzenia wywiadu oraz byli instruowani i szkoleni już w trakcie realizacji badania.

2. Praca ankieterów i jakość zapisów w kwestionariuszach dokonywanych przez ankieterów w trakcie wywiadów telefonicznych oraz przez respondentów przesyłających kwestionariusze drogą elektroniczną były na bieżąco kontrolowane przez kontrolera.

3. Zebrane dane zostały poddane kontroli pod względem poprawności logicznej.4. W wątpliwych przypadkach zebrane dane zostały dodatkowo zweryfikowane w

drodze ponownego kontaktu telefonicznego.

Problemy odnotowane podczas badaniaW trakcie realizacji badania ilościowego pojawiły się problemy, które można podzielić na

kilka podstawowych kategorii:1. Niechęć do współpracy przy badaniu i do udzielenia odpowiedzi prezentowana

przez wybrane osoby, typy instytucji i miasta ogółem. 2. Długi czas oczekiwania na reakcję i udzielenie odpowiedzi ze strony wybranych

instytucji i miast ogółem.3. Ograniczenia przyjętej techniki badawczej i narzędzi badawczych.

Wstępny projekt badania zakładał, że głównymi respondentami będą pełnomocnicy ds. osób niepełnosprawnych i/lub rzecznicy odpowiedzialni za kontakty zewnętrzne w poszczególnych instytucjach. Szybko okazało się, że osoby zajmujące te stanowiska rzadko posiadają pełną wiedzę na temat dostosowania wszystkich bądź części obiektów podlegających administracyjnie i/lub finansowo urzędom miast, a czasem ta wiedza była wręcz minimalna. Jednocześnie często nie były w stanie wskazać adekwatnych adresatów pytań zawartych w kwestionariuszu badawczym, w związku z czym konieczne było przeprowadzenie znacznie szerzej zakrojonej kampanii kontaktów z instytucjami objętymi badaniem. Kampania ta w dużej części przypadków wymagała indywidualnych zabiegów mających na celu identyfikację i nawiązanie kontaktu z osobą kompetentną w zakresie dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych, jak i nakłonienia jej do udzielenia odpowiedzi. Identyfikacja była ponadto utrudniona z uwagi na uchylanie się przez urzędników od odpowiedzialności i przerzucanie jej na osoby zajmujące inne stanowiska, przy czym niejednokrotnie prowadziło to do kilku kolejnych bezowocnych kontaktów w


ramach jednej instytucji. Szeregowi urzędnicy z wybranych miast wykazywali znikomą chęć do współpracy i zastrzegali, że bez polecenia przełożonych nie udzielą żadnych informacji.

Najmniej chętnie współpracowały instytucje kultury, a uzyskanie odpowiedzi często wymagało wielokrotnych kontaktów emailowych i telefonicznych, a w niektórych wypadkach próśb skierowanych do urzędów miejskich o interwencję i próbę mobilizacji tych instytucji. W przypadku Warszawy, Rzeszowa, Kielc i Opola, bez względu na typ instytucji, uzyskanie odpowiedzi wymagało szczególnych wysiłków (m. in. interwencji w kancelarii prezydenta jednego z miast) i zajęło dużo czasu. Jednakże zaznaczyć w tym miejscu należy, że część miast podeszła do badania sumiennie i szybko dostarczyła dane. Tak stało się przede wszystkim w przypadku Krakowa, Olsztyna, Białegostoku i Szczecina.

W wybranych przypadkach zaskakujący był brak chęci do współpracy oraz niskie kompetencje pełnomocników ds. osób niepełnosprawnych, czyli osób, które zagadnieniami podejmowanymi w badaniu powinny być szczególnie zainteresowane. Pełnomocnik z Gdańska jednoznacznie odmówiła udziału w badaniu i pomocy w przekazaniu informacji o badaniu do jednostek podlegających urzędowi miasta tłumacząc odmowę faktem, że badanie obejmuje obok kwestii dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych także kwestie ich dostosowania do potrzeb opiekunów z małymi dziećmi, co wykracza poza zakres jej kompetencji. Pełnomocnik z Kielc nie wyraziła chęci do współpracy z uwagi na brak wiedzy na temat dostosowania jakichkolwiek obiektów wchodzących w skład i podlegających urzędowi miasta. Całkowicie współpracy odmówił także pełnomocnik krakowski nie podając wyjaśnienia.

Przyjęta technika zbierania danych, której wybór został podyktowany ograniczeniami budżetowymi badania oraz czasem potrzebnym na zebranie danych, polegała na uzyskaniu deklaracji na temat stopnia dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych od przedstawicieli badanych instytucji. Ta forma, pomimo znacznego stopnia doprecyzowania pytań w kwestionariuszu ankiety, pozostawiała momentami zbyt duże pole do indywidualnych interpretacji badanych zagadnień przez respondentów oraz nie zapewniała pełnej kontroli nad rzetelnością udzielanych przez nich odpowiedzi. W konsekwencji, w wybranych przypadkach doprowadziło to do uzyskania odpowiedzi niespójnych logicznie, a być może także nie w pełni odpowiadających stanowi rzeczywistemu infrastruktury. W kontekście tych problemów najbardziej adekwatną techniką byłaby bezpośrednia obserwacja przeprowadzona według sztywno określonej procedury (opartej o perspektywę osoby niepełnosprawnej i opiekuna z dzieckiem), jednakże to rozwiązanie nie było możliwe do zastosowania z uwagi na wspomniane ograniczenia budżetowe i czasowe badania. Kwestionariusz ankiety ponadto nie pozwolił na adekwatną klasyfikację obiektów wpisanych do rejestru zabytków, w których możliwości wprowadzania zmian budowlanych jest mocno ograniczona, a tym samym ich dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi obiektywnie utrudnione.


6. Dostosowanie wejść do obiektów użyteczności publicznej

W niniejszym rozdziale przedstawione są wyniki analizy i płynące z niej wnioski dotyczące stopnia dostępności oraz dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi wejść do obiektów użyteczności publicznej objętych badaniem.

Dla każdego z obiektów zweryfikowana została łączna liczba wejść przeznaczonych dla osób spoza badanych instytucji, czyli wejść dostępnych do publicznego użytku przez użytkowników obiektów. W przebadanych 1003 obiektach takich wejść było 1545, co daje średnią 1,55 wejścia na obiekt. Maksymalna ilość wejść do jednego obiektu to 10 i dotyczy obiektu sportowego. Średnia ilość wejść do obiektów jest najwyższa dla obiektów sportowych (1,87) oraz ośrodków kultury (1,85), a najniższa dla bibliotek (1,13). Na potrzeby dalszych analiz brane pod uwagę było maksymalnie 5 wejść dla danego obiektu (obiektów, gdzie wejść było więcej niż 5 było łącznie 8).

Dostępność oraz szerokość drzwi wejściowych stanowi pierwszą potencjalną barierę stojącą przed osobami niepełnosprawnymi ruchowo oraz opiekunami z dziećmi poruszającymi się w wózku chcących wejść do obiektu użyteczności publicznej. Punktem wyjścia dla diagnozy stopnia dostosowania obiektów użyteczności publicznej do potrzeb wspomnianych osób było zatem pytanie o architektoniczną dostępność wejść.

Na potrzeby weryfikacji czy udogodnienia są potencjalnie potrzebne dla każdego z wejść określona została ich lokalizacja względem poziomu gruntu:

z poziomu gruntu45,5%

poniżej poziomu gruntu5,2% powyżej poziomu

gruntu49,3%

Z jakiego poziomu dostępne jest wejście do obiektu?

Wykres 2. Położenie wejść do obiektów użyteczności publicznej względem poziomu gruntu.

Ponad połowa wejść do obiektów użyteczności publicznej w miastach wojewódzkich zlokalizowana jest na poziomie innym niż poziom gruntu. Zakładamy, że te zlokalizowane na poziomie gruntu są osiągalne bez żadnych przeszkód zarówno dla osób w pełni sprawnych


ruchowo, jak i osób niepełnosprawnych ruchowo oraz opiekunów poruszających się z dziećmi w wózkach. Pozostałe zaś, z uwagi na położenie różne od poziomu gruntu, z założenia wymagają odpowiedniej dodatkowej infrastruktury umożliwiającej dostęp i korzystanie z nich przez obie te grupy odwiedzających. Przy czym, osobom sprawnym ruchowo wystarczy wyposażenie tych wejść w schody (co ma miejsce w każdym wypadku), natomiast dla osób ograniczonych ruchowo lub prowadzących wózek konieczne są dodatkowe rozwiązania architektoniczne, takie jak podjazdy oraz windy/wyciągi dla wózków. Tym samym blisko 55% wejść do obiektów użyteczności publicznej wymaga wyposażenia w takie udogodnienia. Dla wszystkich tych wejść – których łączna liczba wynosiła 841 – zweryfikowane zostało wyposażenie we wskazane udogodnienia.

nie64,1%

tak35,9%

Czy wejście jest wyposażone w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych?

Wykres 3. Wyposażenie wejść zlokalizowanych nie na poziomie gruntu w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych.

Zaledwie niewiele ponad 1/3 wejść do obiektów użyteczności publicznej zlokalizowanych poniżej lub powyżej poziomu gruntu wyposażona była w podjazdy dla wózków. W przypadku wejść głównych do każdego z badanych obiektów proporcja ta była nieznacznie wyższa i wynosiła 37,8%. Najczęściej w podjazdy wyposażone były wejścia główne do obiektów pomocy społecznej (57,6%), sportowych (52,8%) i urzędów miejskich (49,5%), a najrzadziej do punktów informacyjnych (20%) i bibliotek (25,4%). Pod kątem wyposażenia tych wejść w podjazdy najlepiej wypadała Zielona Góra (80%), Opole (60%) i Warszawa (47,6%), a najgorzej Gdańsk (10,5%), Rzeszów (11,1%) i Białystok (20%).

Aby podjazd był funkcjonalny dla osób poruszających się na wózkach zazwyczaj powinien być wyposażony w odpowiednie barierki. Wyposażenie w to udogodnienie zostało zweryfikowane dla wszystkich wejść wyposażonych w podjazdy.


nie18,8%

tak81,2%

Czy wejście jest wyposażone w barierki przy podjeździe?

Wykres 4. Wyposażenie podjazdów dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych w barierki.

Na 302 podjazdy blisko co piąty nie był wyposażony w barierki ułatwiające osobom na wózkach inwalidzkich łatwiejszy wjazd i bezpieczniejszy zjazd z podjazdu. Proporcja wyposażenia podjazdów wejść głównych w barierki była niemalże identyczna do proporcji dla wszystkich wejść i wynosiła 81,9%.

Alternatywnym rozwiązaniem dla podjazdów, szczególnie w tych obiektach, gdzie z uwagi na ograniczenia architektoniczne zastosowanie tego rozwiązania nie jest możliwe, są windy lub wyciągi dla wózków (inwalidzkich i/lub dziecięcych). Wszystkie 841 wejścia zlokalizowane poniżej lub powyżej poziomu gruntu zostały ponownie zweryfikowane pod kątem wyposażenia w takie udogodnienie.

nie90,2%

tak9,8%

Czy wejście jest wyposażone w windę/wyciąg dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych?

Wykres 5. Wyposażenie wejść zlokalizowanych nie na poziomie gruntu w windę/wyciąg dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych.


Winda lub wyciąg dla wózków zostały zastosowane w zaledwie blisko co dziesiątym wejściu, a proporcja ta dotyczy także wejść głównych. Najczęściej w takie rozwiązanie wyposażone są wejścia do urzędów miejskich (16,8%), a nie pojawiają się zupełnie w punktach informacyjnych i występują jedynie w 4,4% bibliotek. Pośród miast w wykorzystaniu tego rozwiązania przodują Bydgoszcz (33,3% obiektów miało takie wyposażenie), Gorzów Wielkopolski (23,1%) oraz Białystok i Zielona Góra (20%), a odstają negatywnie Rzeszów (ani jednego obiektu z takim rozwiązaniem), Katowice (2,2%) oraz Kraków (4,1%).

Co istotne z punktu widzenia analizy, 72 wejścia były wyposażone jednocześnie w podjazd i windę/wyciąg, co wydatnie zmniejsza łączną liczbę wejść wyposażonych w przynajmniej jedno z tych rozwiązań, a tym samym czyni je dostępnymi dla osób poruszających się na wózkach oraz opiekunów z dziećmi poruszającymi się w wózkach. Zatem wszystkich wejść zlokalizowanych na poziomie innym niż poziom gruntu i wyposażonych w przynajmniej jedno architektoniczne ułatwienie dostępu do nich, czyli w podjazd lub windę/wyciąg, było łącznie 312 na 841. Oznacza to, że 63% tych wejść jest niedostępne dla wózków. Odsetek wejść niedostępnych dla wózków w łącznej liczbie wejść do badanych obiektów bez względu na ich położenie względem gruntu wynosie się 34%. Oznacza to, że skorzystanie aż z co trzeciego wejścia jest niemożliwe dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich lub prowadzących wózek dziecięcy.

Kolejną potencjalną barierą uniemożliwiającą osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich i opiekunom z dziećmi w wózkach swobodne wejście do obiektu użyteczności publicznej mogą być drzwi wejściowe o niedostatecznej dla wjazdu tymi wózkami szerokości. Dla każdego z wejść do obiektów objętych badaniem zweryfikowane zostało dostosowanie ich szerokości do wspomnianych wózków.

nie10,1%tak

89,9%

Czy wejście do obektu jest wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim?

Wykres 6. Wyposażenie wejść do obiektów w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim.


Spośród wszystkich wejść co dziesiąte nie jest wyposażone w drzwi wystarczająco szerokie, aby możliwy był wjazd przez nie wózka inwalidzkiego. Proporcja ta dotyczy także wszystkich wejść głównych (a czasem jednocześnie jedynych) do przebadanych obiektów. Najczęściej drzwi niewystarczająco szerokie dla wózków inwalidzkich zamontowane w głównych wejściach do obiektów występują w bibliotekach (22,7% wszystkich drzwi) i punktach informacyjnych (18,2%), najrzadziej w punktach pomocy społecznej (3,1%), w urzędach miast i instytucjach kultury (4,4%) oraz w obiektach sportowych (5,5%). We Wrocławiu, Bydgoszczy, Lublinie, Zielonej Górze, Rzeszowie i Białymstoku wszystkie główne wejścia wyposażone są w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim, natomiast największa proporcja głównych wejść wyposażonych w drzwi za wąskie odnotowana została w Łodzi (25,7%), Gdańsku (21,6%) i Gorzowie Wielkopolskim (20%).

Podobnie dla wszystkich wejść do badanych obiektów zweryfikowane zostało dostosowanie ich szerokości do wjazdu wózkami dziecięcymi.

nie6,9%

tak93,1%

Czy wejście do obiektu jest wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym?

Wykres 7. Wyposażenie wejść do obiektów w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym.

Proporcja wejść wyposażonych w drzwi o szerokości uniemożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym jest niższa niż w przypadku wejść niedostosowanych do wózków inwalidzkich i wyniosła 7 na każde 100 wejść. W przypadku wejść głównych do obiektów jest nieznacznie mniejsza i wyniosła 6 na każde 100 wejść. Dodatkowo, drzwi o szerokości niewystarczającej do wjazdu wózkiem dziecięcym najczęściej odnotowane zostały w bibliotekach (16% wszystkich drzwi), a w pozostałych typach instytucji odsetek ten był marginalny (nie przekraczał 3,3%). We Wrocławiu, Bydgoszczy, Lublinie, Zielonej Górze, Rzeszowie, Białymstoku, Katowicach, Olsztynie i Szczecinie wszystkie główne wejścia wyposażone są w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym, natomiast największa


proporcja głównych wejść wyposażonych w drzwi za wąskie odnotowana została ponownie w Łodzi (21,6%), Gdańsku (17,6%) i Gorzowie Wielkopolskim (10%).

7. Dostosowanie kondygnacji wewnątrz obiektów użyteczności publicznej

Poniższy rozdział zawiera wyniki analizy architektonicznego dostosowania wnętrza przebadanych obiektów użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z dziećmi w wózkach. Bowiem uzyskanie dostępu do obiektu, a innymi słowami możliwość wejścia, czy wjazdu do budynku, to dopiero pierwszy etap kontaktu osób niepełnosprawnych i poruszających się na lub z wózkiem z obiektem użyteczności publicznej. W związku z tym podobnie jak w przypadku wejść do budynków, zweryfikowane zostało położenie względem poziomu wejścia głównego wszystkich przeznaczonych dla odwiedzających pomieszczeń (pokoi i „okienek” w urzędach, sal w bibliotekach, instytucjach kultury, obiektach sportowych, itp.):

jedynie powyżej poziomu gruntu

46,6%

zarówno na jak i powyżej

poziomu gruntu19,1%

jedynie na poziomie gruntu

18,8%

zarówno na jak i poniżej oraz

powyżej poziomu gruntu

10,9% zarówno na jak i poniżej poziomu

gruntu2,1%

jedynie poniżej poziomu gruntu

1,4%

zarówno poniżej jak i powyżej

poziomu gruntu1,1%

Na jakim poziomie względem wejścia głównego znajdują się wewnątrz budynku pokoje/okienka/sale przeznaczone dla petentów/widzów?

Wykres 8. Położenie pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających obiekty użyteczności publicznej względem wejścia głównego.

W zaledwie blisko co piątym obiekcie (18,8%) wszystkie pomieszczenia przeznaczone dla odwiedzających zlokalizowane były na poziomie wejścia głównego. Zakładamy, że obiekty, w których pomieszczenia znajdują się wyłącznie lub między innymi na innych poziomach niż poziom wejścia głównego wymagają odpowiedniej dodatkowej infrastruktury umożliwiającej dostęp i korzystanie z tych pomieszczeń przez osoby niepełnosprawne ruchowo i poruszające się na lub z wózkami. Wobec czego dostępność wszystkich pomieszczeń dla tych grup użytkowników w 81,2% obiektów użyteczności publicznej uzależniona jest od wyposażenia obiektu w odpowiednie udogodnienia. Zatem dla wszystkich tych obiektów, których było


łącznie 812, zweryfikowane zostało wyposażenie ich wnętrz w podjazdy i/lub windy/wyciągi umożliwiające dostęp osobom na i z wózkami do wszystkich kondygnacji, na których zlokalizowane są pomieszczenia przeznaczone dla użytkowników obiektów.

nie90,1%

tak9,9%

Czy wnętrze obiektu wyposażone jest w podjazd(y) dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych?

Wykres 9. Wyposażenie wnętrz obiektów posiadających pomieszczenia na poziomach innych niż poziom wejścia głównego w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych.

Jedynie co dziesiąty obiekt, w którym dotarcie do pomieszczeń przeznaczonych dla użytkowników wymaga przemieszczenie się pomiędzy kondygnacjami budynku wyposażony był w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych. Takie rozwiązania najczęściej zastosowane zostały w obiektach sportowych (23,4% wszystkich weryfikowanych pod tym kątem obiektów), a nie wystąpiły w żadnym obiekcie o charakterze informacyjnym i zastosowane zostały jedynie w 4% bibliotek. Najczęściej takie rozwiązanie wewnątrz budynków pojawiało się w Białymstoku i Kielcach (26,1% wszystkich weryfikowanych pod tym kątem obiektów), oraz Olsztynie (19,2%), natomiast w ogóle nie pojawiło się w Toruniu, Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Górze.

Podobnie jak w przypadku podjazdów przy wejściach do obiektów, także te wewnątrz obiektów powinny być wyposażone w odpowiednie barierki, aby były w pełni funkcjonalne dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Wyposażenie w to udogodnienie zostało zweryfikowane dla wszystkich 80 podjazdów wewnątrz obiektów:


nie25,0%

tak75,0%

Czy podjazd wewnątrz obiektu jest wyposażony w barierki ?

Wykres 10. Wyposażenie podjazdów dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych wewnątrz obiektów w barierki.

Zaledwie co czwarty podjazd wewnątrz badanych obiektów wyposażonych w takie udogodnienie posiadał barierki ułatwiające skorzystanie z niego osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim.

Biorąc pod uwagę, że podjazd wewnątrz budynku jest rozwiązaniem niestandardowym i nie zawsze możliwym do zastosowania z uwagi na wszelkiego rodzaju utrudnienia natury architektonicznej, wydaje się, że bardziej odpowiednim udogodnieniem w poruszaniu się pomiędzy kondygnacjami przez osoby niepełnosprawne ruchowo i opiekunów z dzieckiem w wózku w obiektach użyteczności publicznej są windy i/lub wyciągi dla wózków. Dodatkowo, wszystkie 812 obiekty, w których pomieszczenia dla użytkowników były zlokalizowane na poziomach innych niż poziom wejścia głównego, zostały zweryfikowane pod kątem wyposażenia w takie udogodnienie.


nie67,5%

tak32,5%

Czy wnętrze obiektu jest wyposażone w windy/wyciągi dla wózków?

Wykres 11. Wyposażenie wnętrz obiektów posiadających pomieszczenia na poziomach innych niż poziom wejścia głównego w windy/wyciągi dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych.

Winda lub wyciąg dla wózków zostały zastosowane w blisko co trzecim obiekcie wymagającym od odwiedzających przemieszczania się pomiędzy kondygnacjami. Najczęściej w takie rozwiązania wyposażone były obiekty urzędów miejskich (51,6% wszystkich weryfikowanych pod tym kątem obiektów), a najrzadziej bibliotek (12%). Najwięcej takich obiektów wyposażonych w windę i/lub wyciąg znajdowało się we Wrocławiu (61,1% wszystkich weryfikowanych pod tym kątem obiektów), Zielonej Górze (55,6%) i Poznaniu (45,9%), a najmniej w Krakowie (18,2%), Rzeszowie (21,1%) i Szczecinie (21,2%).

Odnotować jednocześnie należy fakt, iż w grupie obiektów weryfikowanych pod kątem wyposażenia w powyższe udogodnienia 55 z nich posiadało jednocześnie podjazd(y) i windę(y)/wyciąg(i). Zatem liczba wszystkich obiektów, w których pomieszczenia dla odwiedzających znajdują się jedynie lub między innymi na poziomach innych niż poziom wejścia głównego i wyposażonych w przynajmniej jedno architektoniczne ułatwienie dostępu do tych kondygnacji, czyli w podjazd lub windę/wyciąg, wynosiła łącznie 289 na 812. Oznacza to, że w 64% tych obiektów pomieszczenia znajdujące się na innej kondygnacji niż kondygnacja wejścia głównego są niedostępne dla osób poruszających się na lub z wózkiem. Odsetek takich obiektów w łącznej liczbie wszystkich badanych obiektów bez względu na rozkład kondygnacji, na których znajdują się pomieszczenia dla odwiedzających to 29%. Oznacza to, że niemalże w 3 na 10 obiektów osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich lub prowadzące wózek dziecięcy nie mają możliwości odwiedzenia wszystkich pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających.


8. Dostosowanie pomieszczeń wewnątrz obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych dla użytkowników

Ostatnim etapem analizy stopnia dostępności obiektów użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z dziećmi w wózku była weryfikacja dostosowania pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających pod kątem ich dostosowania do potrzeb tych dwóch grup użytkowników. Dla każdego z obiektów zweryfikowana została łączna liczba tych pomieszczeń (pokoi, sal, „okienek”, itd.) oraz ich wyposażenie w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim i dziecięcym, a także łączna liczba toalet przeznaczonych dla odwiedzających oraz ich wyposażenie w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim i dziecięcym, poręczy i uchwyty dla niepełnosprawnych i stanowiska do przewijania dzieci.

W 996 obiektach, na temat których uzyskaliśmy dane, łączna liczba pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających to 11 262, co daje średnią 11,31 pomieszczenia na obiekt. Średnia ta była najwyższa dla obiektów urzędów miejskich, a najniższa dla bibliotek i dla każdego z typów instytucji kształtowała się na następujących poziomach:

• urzędy miast: 32,93,• obiekty sportowe: 10,44,• obiekty pomocy społecznej: 9,17,• instytucje kultury: 8,17,• punkty informacyjne: 5,73,• biblioteki: 2,67.

nie12,5%

tak87,5%

Czy wejście do pomieszczenia jest wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim?

Wykres 12. Wyposażenie wejść do pomieszczeń w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim.


Z łącznej liczby wszystkich pomieszczeń 87,5% było wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim, a proporcje dla typów instytucji kształtowały się następująco:

• urzędy miast: 93,6%,• punkty informacyjne: 88,9%,• obiekty pomocy społecznej: 85,0%,• instytucje kultury: 81,9%,• obiekty sportowe: 77,6%,• biblioteki: 74,4%.

Najlepiej w tym aspekcie wypadają Wrocław (98,2%), Gdańsk (95,8%), Rzeszów (95,1%), Toruń (94,9%), Białystok (93,4%) i Kielce (92%), a najgorzej Zielona Góra (64,5%), Lublin i Gorzów Wielkopolski (po 73,8%), Olsztyn (76%) i Katowice (77,9%).

nie8,8%

tak91,2%

Czy wejście do pomieszczenia jest wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym?

Wykres 13. Wyposażenie wejść do pomieszczeń w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym.

Natomiast w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym wyposażonych było 91,2% wszystkich pomieszczeń, a proporcje dla typów instytucji kształtowały się następująco:

• urzędy miast: 97,3%,• punkty informacyjne: 90,5%,• obiekty pomocy społecznej: 89,0%,• instytucje kultury: 84,6%,• obiekty sportowe: 82,3%,• biblioteki: 78,9%.


Najwyższy odsetek pomieszczeń wyposażonych w takie drzwi odnotowany został w Lublinie (99,6%), Wrocławiu (98,2%), Gdańsku (96%), Szczecinie (95,4%), Rzeszowie (95,1%), Toruniu (94,9%), Łodzi i Białymstoku (94,6%), Kielcach (94,1%), a najniższy w Zielonej Górze (64,5%), Olsztynie (76%) i Katowicach (78,7%).

W łącznej liczbie 1 000 obiektów, na temat których uzyskaliśmy dane dotyczące toalet, łączna ich liczba przeznaczona dla odwiedzających to 3 449, co daje średnią 3,45 toalety na obiekt. Średnia ta była najwyższa dla obiektów sportowych, a najniższa dla bibliotek i dla każdego z typów instytucji kształtowała się na następujących poziomach:

• obiekty sportowe: 9,55,• urzędy miast: 4,56,• instytucje kultury: 4,11,• obiekty pomocy społecznej: 1,61,• punkty informacyjne: 1,45,• biblioteki: 1,19.

nie49,6%

tak50,4%

Czy wejście do toalety jest wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim?

Wykres 14. Wyposażenie wejść do toalet w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim.


Z łącznej liczby wszystkich toalet zaledwie połowa (50,4%) była wyposażona w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim, a proporcje te dla poszczególnych typów instytucji kształtowały się następująco:

• punkty informacyjne: 87,5%,• obiekty pomocy społecznej: 61%,• urzędy miast: 53,5%,• obiekty sportowe: 51,2%,• instytucje kultury: 47,4%,• biblioteki: 43,3%.

Najlepiej pod tym względem sytuacja prezentowała się w Rzeszowie (84,4% wszystkich toalet) i Zielonej Górze (81,8%), a najgorzej w Białymstoku (30,6%) i Lublinie (31%).

nie36,5%

tak63,5%

Czy wejście do toalety jest wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym?

Wykres 15. Wyposażenie wejść do toalet w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym.

Z kolei w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym wyposażonych było 63,5% wszystkich pomieszczeń, a proporcje dla typów instytucji kształtowały się następująco:

• punkty informacyjne: 87,5%,• obiekty sportowe: 71,8%,• obiekty pomocy społecznej: 66,8%,• urzędy miast: 63,7%,• instytucje kultury: 60,2%,• biblioteki: 51,5%.

Najwyższy odsetek toalet wyposażonych w takie drzwi odnotowany został we Wrocławiu (90,7% wszystkich toalet), Rzeszowie (88,3%), Poznaniu (86,3%) i Zielonej Górze (81,8%), a najniższy w Lublinie (31%), Białymstoku (37,8%), Bydgoszczy (43,5%) i Krakowie (44,2%).


Oprócz możliwości dostania się do toalety wózkiem inwalidzkim i dziecięcym przedmiotem weryfikacji było wyposażenie toalet w udogodnienia dla każdej z tych grup użytkowników obiektów użyteczności publicznej.

nie76,2%

tak23,8%

Czy toaleta jest wyposażona w poręcz i uchwyty dla niepełnosprawnych?

Wykres 16. Wyposażenie toalet w poręcze i uchwyty dla niepełnosprawnych.

Weryfikacja wyposażenia toalet w poręcze i uchwyty dla osób niepełnosprawnych wykazała, że z łącznej liczby wszystkich toalet zaledwie 23,8% z nich było wyposażone w takie rozwiązania, a proporcje te dla poszczególnych typów instytucji prezentowały się następująco:

• punkty informacyjne: 50%,• obiekty pomocy społecznej: 37,6%,• biblioteki: 26,8%• urzędy miast: 24,7%,• obiekty sportowe: 22,7%,• instytucje kultury: 20,3%.

Najwyższy odsetek toalet wyposażonych w udogodnienia dla niepełnosprawnych zaobserwowane zostały w Bydgoszczy (37% wszystkich toalet), Katowicach (35,5%), Gdańsku (34,6%) Olsztynie (33,3%) i Zielonej Górze (31,8%), a najniższy w Gorzowie Wielkopolskim i Rzeszowie (13%), Opolu (15,1%), Krakowie (15,4%) i Toruniu (15,6%).


nie94,8%

tak5,2%

Czy toaleta jest wyposażona w stanowisko do przewijania niemowląt?

Wykres 17. Wyposażenie toalet w stanowisko do przewijania niemowląt.

Natomiast w udogodnienie nakierowane na opiekunów niemowląt, czyli w stanowisko do przewijania dzieci wyposażona była co 20 toaleta (5,2% wszystkich toalet), a proporcje dla typów instytucji kształtowały się następująco:

• urzędy miast: 9,1%,• obiekty pomocy społecznej: 7,3%,• obiekty sportowe: 6,2%,• instytucje kultury: 2,3%,• biblioteki: 1,7%,• punkty informacyjne: 0%.

Najwięcej udziałowo toalet wyposażonych w stanowiska do przewijania dzieci odnotowano w Olsztynie (13,8%) i Bydgoszczy (13% wszystkich toalet), z kolei w Gorzowie Wielkopolskim, Zielonej Górze, Białymstoku i Kielcach żadna z weryfikowanych toalet nie była wyposażona w takie udogodnienie.


9. Ogólne dostosowanie i dostępność obiektów użyteczności publicznej

Dla ukazana pełnego obrazu stopnia dostosowania i dostępności obiektów użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych oraz opiekunów z dziećmi przeprowadzona została analiza powyższych danych przy zastosowaniu procedury potokowej (pipeline analysis), w której rozpatrywane w kolejnych krokach były tylko te budynki, które spełniały kolejne kryteria dostępności. Podejście to przyjmuje perspektywę użytkownika niepełnosprawnego ruchowo lub poruszającego się z wózkiem dziecięcym i pokazuje jak w konsekwencji napotykania kolejnych barier kurczy się faktyczna liczba obiektów, z których użytkownik taki może w pełni korzystać.

8,1%

8,2%

30,5%

40,1%

41,3%

68,6%

71,3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dlaosób niepełnosprawnych i opiekunów z małymi dziećmi

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dlaopiekunów z małymi dziećmi (wyposażoną w

odpowiednie drzwi i stanowisko do przewijania)

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dlaosób niepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie

drzwi i uchwyty)

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynkudostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszającychsię na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi

w drzwi o odpowiedniej szerokości

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynkuzlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych

poziomach dostępnymi dzięki udogodnieniom dla osóbniepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub…

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściemdostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających

się na wózkach lub opiekunów z dziećmi wyposażonych wdrzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściemdostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających

się na wózkach lub opiekunów z dziećmi (dostęp zpoziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki…

Odsetek obiektów dostępnych w kolejnych krokach występowania określonych barier

Wykres 18. Odsetek wszystkich obiektów ogólnie dostępnych lub wyposażonych w określone udogodnienia w kolejnych krokach występowania określonych barier.

Już w pierwszym kontakcie z obiektami użyteczności publicznej bariera w postaci braku dostępu do choćby jednego wejścia znajdującego się na poziomie gruntu lub na innym poziomie, lecz wyposażonego w odpowiednie udogodnienia, pojawia się w blisko co 3 na 10


budynków, a wśród wszystkich obiektów, które posiadają takie wejście wyposażone ponadto w drzwi o szerokości umożliwiające wjazd wózkiem zidentyfikowanych zostało 68,3%. Kolejne kroki w analizie i teoretycznym kontakcie użytkownika z obiektami wykazały, że w zaledwie 40,1% budynków wszystkie pomieszczenia przeznaczone dla odwiedzających były dla osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z dziećmi w pełni dostępne. Ponadto, zaledwie 30,5% obiektów miało dodatkowo przynajmniej jedną toaletę dla osób niepełnosprawnych i mniej niż co dziesiąty (8,2%) zapewniał możliwość skorzystania z urządzeń higieniczno-sanitarnych opiekunom z małymi dziećmi. Okazuje się, że 69,5% przebadanych obiektów nie spełnia obowiązujących przepisów, a 91,8% nie wychodzi naprzeciw opiekunom z małymi dziećmi.

Proporcje obiektów dostępnych w kolejnych krokach kontaktu z nimi różnią się w zależności od typu instytucji, co widoczne jest na poniższych wykresach.

56,0%

63,6%

73,4%

80,7%

81,9%

82,4%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

biblioteka

informacja

kultura

urząd miejski

pomoc społeczna

sport

Odsetek obiektów z minimum 1 wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z

dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki udogodnieniom) w podziale na typ instytucji

Wykres 19. Odsetek wszystkich obiektów z minimum 1 wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki udogodnieniom) w podziale na typ instytucji.

Proporcjonalnie najwięcej obiektów z minimum jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi w wózku to budynki o charakterze sportowym (ponad 4 na 5 budynków), a najmniejsza proporcja takich budynków występuje w grupie bibliotek (nieznacznie więcej niż co drugi budynek). Powyżej średniej plasują się także obiekty pomocy społecznej, urzędów miejskich i kultury.


51,7%

63,6%

70,3%

79,5%

79,6%

82,4%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

biblioteka

informacja

kultura

pomoc społeczna

urząd miejski

sport


dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości w podziale na typ instytucji

Wykres 20. Odsetek wszystkich obiektów z minimum 1 wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości w podziale na typ instytucji.

Ta sama proporcja obiektów sportowych posiada to wejście wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem. Najmniejsza proporcja takich obiektów ponownie wystąpiła w grupie bibliotek (minimalnie więcej niż co drugi budynek). Powyżej średniej plasują się także obiekty urzędów miejskich, pomocy społecznej i kultury.


29,0%

40,9%

41,0%

45,5%

52,5%

60,4%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

biblioteka

pomoc społeczna

kultura

informacja

urząd miejski

sport

Odsetek obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku zlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach dostępnymi dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych

poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi w podziale na typ insytucji

Wykres 21. Odsetek wszystkich obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku zlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach dostępnymi dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi w podziale na typ instytucji.

Wewnątrz obiektów proporcja takich, w których wszystkie pomieszczenia przeznaczone dla odwiedzających są dostępne z uwagi na ich lokalizację na poziomie wejścia lub na innych poziomach, ale osiągalnych dzięki odpowiednim udogodnieniom, takim jak podjazdy i windy, wyraźnie maleje i w najlepszym przypadku sięga 60,4% w obiektach sportowych, a w najgorszym ponownie występuje w bibliotekach, w której to grupie sięga poziomu zaledwie blisko co trzeciego budynku. Powyżej średniej plasują się także obiekty urzędów miejskich i informacji.


28,3%

39,9%

40,9%

45,5%

50,8%

56,0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

biblioteka

kultura

pomoc społeczna

informacja

urząd miejski

sport

Odsetek obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku dostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o odpowiedniej

szerokości w podziale na typ insytucji

Wykres 22. Odsetek wszystkich obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku dostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o odpowiedniej szerokości w podziale na typ instytucji.

Jednak nie wszystkie pomieszczenia, pod które odwiedzający może się dostać, wyposażone są w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem. Pod tym względem ponownie najlepiej wypadają obiekty o charakterze sportowym (w 56% takich obiektów wszystkie pomieszczenia dla odwiedzających posiadają wystarczające szerokie drzwi), a najgorzej biblioteki (w zaledwie 28,3% wszystkie pomieszczenia dla odwiedzających posiadają wystarczające szerokie drzwi). Powyżej średniej plasują się także obiekty urzędów miejskich, informacji i pomocy społecznej.


15,3%

26,0%

33,8%

36,4%

42,0%

52,7%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

biblioteka

pomoc społeczna

kultura

informacja

urząd miejski

sport


podziale na typ insytucji

Wykres 23. Odsetek wszystkich obiektów z dostępną minimum 1 toaletą dla osób niepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie drzwi i uchwyty) w podziale na typ instytucji.

Ostatnim kryterium, które zostało przeanalizowane w podziale na typ instytucji było wyposażenie obiektów w przynajmniej 1 toaletę przeznaczoną dla osób niepełnosprawnych. Najczęściej udogodnienia takie zastosowane były w obiektach sportowych, a najrzadziej w bibliotekach, ale proporcje takich obiektów są relatywnie niskie. W konsekwencji osoby niepełnosprawne ruchowo (w tym poruszające się na wózku) oraz opiekunowie z dziećmi w wózkach mogą w pełni i swobodnie korzystać z zaledwie nieznacznie więcej niż z co drugiego obiektu sportowego i mniej niż z co szóstej biblioteki. Powyżej średniej plasują się także obiekty urzędów miejskich, informacji i kultury. Wyposażenie obiektów w toalety przystosowane do potrzeb opiekunów z dziećmi nie zostało przeanalizowane w podziale na typ instytucji z uwagi na zbyt małą łączną liczbę takich przypadków.

Różnice w proporcjach dostępności obiektów użyteczności publicznej – analizowane na wymiarach kolejnych potencjalnych barier – występują także na poziomie przebadanych miast.


54,5%62,5%

65,0%66,2%

70,6%73,7%73,9%

75,8%76,0%76,0%77,4%77,8%78,6%79,5%80,8%

85,7%89,5%

100,0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

KrakówKatowice

Gorzów WielkopolskiŁódź

GdańskOpole

RzeszówWarszawa

LublinBiałystok

KielceSzczecinPoznań

WrocławToruń

OlsztynBydgoszcz

Zielona Góra


dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki udogodnieniom) w podziale na miasta

Wykres 24. Odsetek wszystkich obiektów z minimum 1 wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki udogodnieniom) w podziale na miasta.

Proporcjonalnie najwięcej obiektów z minimum jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi w wózku zidentyfikowanych zostało w Zielonej Górze (wszystkie objęte badaniem), w Bydgoszczy (blisko 9 na 10) oraz Olsztynie (85,7%), a najmniej w Krakowie (nieznacznie więcej niż co drugi budynek), Katowicach (62,5%), Gorzowie Wielkopolskim (65%) i Łodzi (2/3). Poniżej średniej plasuje się także Gdańsk (70,6%).


50,3%55,0%

60,8%62,5%

64,7%71,1%

73,1%73,9%75,0%76,0%76,0%76,2%77,4%

79,5%80,8%

82,9%89,5%

100,0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

KrakówGorzów Wielkopolski

ŁódźKatowice

GdańskOpole

WarszawaRzeszówSzczecin

LublinBiałystok

PoznańKielce

WrocławToruń

OlsztynBydgoszcz

Zielona Góra

Liczba obiektów z minimum 1 wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z

dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości w podziale na miasta

Wykres 25. Odsetek wszystkich obiektów z minimum 1 wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości w podziale na miasta.

Podobnie wszystkie obiekty w Zielonej Górze posiadają wejście wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem, w pierwszej trójce ponownie sklasyfikowane zostały Bydgoszcz (89,5% takich obiektów) i Olsztyn (82,9%). Poniżej średniej znalazło się te same 5 miast, czyli Kraków (zaledwie co drugi obiekt), Gorzów Wielkopolski (55%), Łódź (60,8%), Katowice( 62,5%) i Gdańsk (64,7%).


24,8%30,6%31,1%

34,6%34,8%35,0%36,0%36,8%

38,8%44,0%45,2%

47,4%47,7%49,0%

52,4%55,6%57,1%

63,6%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

KrakówSzczecin

ŁódźToruń

RzeszówGorzów Wielkopolski

LublinBydgoszczKatowiceBiałystok

KielceOpole

WarszawaGdańskPoznań

Zielona GóraOlsztyn

Wrocław

Odsetek obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku zlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach dostępnych dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych

poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi w podziale na miasta

Wykres 26. Odsetek wszystkich obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku zlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach dostępnych dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi w podziale na miasta.

Po uzyskaniu dostępu do wnętrza obiektów kolejną potencjalną barierą jest brak dostępu do pomieszczeń zlokalizowanych na innych poziomach niż poziom wejścia zapewnionego przez odpowiednie udogodnienia. Największa proporcja obiektów, w których wszystkie pomieszczenia wewnątrz nich są dostępne dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi występuje we Wrocławiu (63,6%), a w pierwszej trójce plasują się także Olsztyn (57,1%) oraz Zielona Góra (55,6%). Poniżej średniej sklasyfikowane zostało aż 9 miast, wśród których najgorszy wynik ponownie odnotowany został w Krakowie (zaledwie 24,8% obiektów).


24,8%30,6%31,1%

34,6%34,8%35,0%36,0%36,8%

38,8%44,0%45,0%45,2%

47,4%49,0%50,0%

54,3%55,6%

59,1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

KrakówSzczecin

ŁódźToruń

RzeszówGorzów Wielkopolski

LublinBydgoszczKatowiceBiałystok

WarszawaKielceOpole

GdańskPoznańOlsztyn

Zielona GóraWrocław

Odsetek obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku dostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o odpowiedniej

szerokości w podziale na miasta

Wykres 27. Odsetek wszystkich obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku dostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o odpowiedniej szerokości w podziale na miasta.

Aby pomieszczenie, pod które odwiedzający może się dostać, można było uznać za w pełni dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych musi być ono wyposażone w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem. Pod tym względem ponownie najlepiej wypadają obiekty wrocławskie (59,1% wszystkich obiektów, w których pomieszczenia są wyposażone w takie drzwi), zielonogórskie (55,6%) i olsztyńskie (co drugi). Poniżej średniej tak jak poprzednio znalazło się 9 miast z Krakowem na czele, gdzie zaledwie co czwarty obiekt spełnia analizowane kryterium.


12,1%15,0%

19,4%23,0%

26,1%28,0%

30,8%31,6%32,3%33,3%

35,8%36,0%36,3%36,8%

40,5%42,9%44,4%

54,5%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

KrakówGorzów Wielkopolski

SzczecinŁódź

RzeszówBiałystok

ToruńBydgoszcz

KielceGdańsk

WarszawaLublin

KatowiceOpole

PoznańOlsztyn

Zielona GóraWrocław


podziale na miasta

Wykres 28. Odsetek wszystkich obiektów z dostępną minimum 1 toaletą dla osób niepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie drzwi i uchwyty) w podziale na miasta.

Także w przypadku analizy w podziale na miasta ostatnim kryterium, które zostało wzięte pod uwagę było wyposażenie obiektów w przynajmniej 1 toaletę przeznaczoną dla osób niepełnosprawnych. W pierwszej trójce miast najlepiej wypadających pod tym względem ponownie znalazły się Wrocław (54,5%), Zielona Góra (44,4%) oraz Olsztyn (42,9%). Poniżej średniej sklasyfikowanych zostało 6 miast, z niechlubnym liderem w postaci Krakowa, gdzie nieznacznie więcej niż co dziesiąty obiekt wyposażony był w minimum 1 taką toaletę. W konsekwencji osoby niepełnosprawne ruchowo (w tym poruszające się na wózku) oraz opiekunowie z dziećmi w wózkach mogą w pełni i swobodnie korzystać w najlepszym przypadku z zaledwie nieznacznie więcej niż co drugiego obiektu we Wrocławiu, a w najgorszym w nieznacznie więcej niż co dziesiątym obiekcie w Krakowie. Wyposażenie obiektów w toalety przystosowane do potrzeb opiekunów z dziećmi nie zostało przeanalizowane w podziale na typ instytucji z uwagi na zbyt małą łączną liczbę takich przypadków.


Z perspektywy osoby niepełnosprawnej ruchowo oraz opiekuna z dzieckiem w wózku, których kontakt z obiektami użyteczności publicznej można przedstawić w kolejnych krokach, na których występować mogą bariery uniemożliwiające im skorzystanie z tych obiektów (z wyłączeniem kryterium wyposażenia w toaletę dostosowaną do potrzeb rodziców z małymi dziećmi, których niska łączna liczba uniemożliwiła analizy tego aspektu w podziale na miasta), największy odsetek obiektów w pełni dla nich dostępnych odnotowany został we Wrocławiu, Zielonej Górze oraz Olsztynie. Warto przy tym jednak zaznaczyć, że w przypadku najlepiej wypadającego Wrocławia odsetek ten to zaledwie 54,%, co oznacza, że niewiele więcej niż co drugi obiekt w tym mieście jest w pełni dostosowany do potrzeb wspomnianych osób. W dwóch pozostałych miastach odsetek ten wyniósł odpowiednio 44,4% i 42,9%. Zbliżony wynik odnotowany został ponadto jeszcze w Poznaniu, gdzie stwierdzono 40,5% dostosowanych obiektów. Za to aż w dziesięciu miastach proporcja takich obiektów nie przekracza jednego na trzy budynki, a w trzech z nich nawet jednego na pięć. Te trzy to – w kolejności od miasta o najniższym odsetku obiektów dostosowanych – Kraków (z nieznacznie więcej niż jednym na dziesięć dostosowanych obiektów), Gorzów Wielkopolski (15% dostosowanych obiektów) oraz Szczecin (19,4% dostosowanych obiektów). Poniżej średniej sklasyfikowane zostały także Łódź (23%), Rzeszów (26,1%) i Białystok (28%).


10. Modernizacje obiektów użyteczności publicznej pod kątem dostosowania ich do potrzeb osób niepełnosprawnych

Oprócz danych opisujących obecny stan dostosowania obiektów użyteczności publicznej do potrzeb osób ograniczonych ruchowo na okres przeprowadzania badania zebrane zostały dane na temat realizowanych w niedalekiej przeszłości i planowanych do realizacji na bliską przyszłość remontów i/lub budów tych obiektów oraz ujęcia w tych działaniach instalacji udogodnień nakierowanych na te grupy użytkowników.

W pierwszej kolejności diagnozie poddane zostały przeszłe projekty remontowe i budowlane, a horyzont czasowy został określony na 2 lata wstecz. Na pytanie o fakt, czy instytucja zajmująca dany obiekt lub nim zarządzająca była choć częściowo odpowiedzialna za przygotowanie i wdrożenie przeszłych projektów modernizacyjnych lub budowlanych (jeśli projekt dotyczył pełnej budowy nowego obiektu) zebrano odpowiedzi dotyczące 982 instytucji i jednostek organizacyjnych:

nie40,7%

tak59,3%

Czy instytucja odpowiadała w jakimkolwiek stopniu za przeszłe projekty remontowe/budowlane dotyczące obiektu?

Wykres 29. Ile instytucji zajmujących i/lub administrujących obiektem użyteczności publicznej było odpowiedzialne za przeszłe projekty remontowe/budowlane dotyczące tych obiektów.

Blisko sześć na dziesięć instytucji i jednostek organizacyjnych było choć częściowo odpowiedzialnych za przeszłe projekty remontowe i budowlane. Grupie tej zadane zostało pytanie o charakter tych projektów realizowanych w okresie ostatnich 2 lat. Odpowiedzi udzieliło 567 z 582 instytucji, a wskazanych zostało 586 różnych odpowiedzi. Wartości przedstawione na poniższym wykresie obrazującym procentowy rozkład różnego rodzaju działań remontowych i budowlanych nie sumują się do 100, ponieważ było to pytanie z możliwością udzielenia wielokrotnych odpowiedzi:


68,3%

0,2%

0,7%

0,9%

1,2%

1,7%

2,0%

2,4%

2,4%

2,7%

17,6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

brak

winda samonośna dla niepełnosprawnych

instalacja co, wod-kan

winda osobowa

stolarka okienna i drzwiowa

pokrycie dachowe

elewacja

podjazd

instalacja elektryczna

dostosowanie toalet do potrzeb osób…

remont/modernizacja pomieszczeń/budynku

Projekty modernizacyjne i budowlane realizowane w ostatnich 2 latach w obiektach zajmowanych lub administrowanych przez instytucje odpowiedzialne za takie projekty

Wykres 30. Charakter projektów remontowych i budowlanych zrealizowanych w ostatnich 2 latach w obiektach użyteczności publicznej zajmowanych lub administrowanych przez instytucje odpowiedzialne za te projekty.

W ponad 2/3 przypadków w okresie 2 lat poprzedzających zbieranie danych nie realizowane były żadne remonty lub projekty budowlane w obiektach zajmowanych lub zarządzanych przez instytucje, które za tego typu działania są odpowiedzialne. Łączna liczba instytucji, które w tym okresie realizowały jakiekolwiek remonty, czy budowy ograniczyła się do 167, a liczba zrealizowanych projektów wyniosła 186. Spośród realizowanych projektów za te wprowadzające udogodnienia dla osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z dziećmi w wózkach uznane zostały: dostosowanie toalet do potrzeb osób niepełnosprawnych, podjazd, winda samonośna dla niepełnosprawnych. Projekty tego typu stanowiły łącznie 16,6% wszystkich realizowanych działań remontowych i budowlanych.

Podobna weryfikacja odpowiedzialności za projekty remontowe i budowlane oraz przygotowania takich projektów do realizacji dotyczyła przyszłości, a horyzont czasowy ponownie został określony na 2 lata. Na pytanie o fakt, czy instytucja zajmująca dany obiekt lub nim zarządzająca jest choć częściowo odpowiedzialna za przygotowanie i wdrożenie przyszłych projektów modernizacyjnych lub budowlanych (jeśli projekt dotyczył pełnej budowy nowego obiektu) zebrano odpowiedzi dotyczące 983 instytucji i jednostek organizacyjnych:


nie39,1%tak

60,9%

Czy instytucja odpowiada w jakimkolwiek stopniu za przyszłe projekty modernizacyjne/budowlane dotyczące obiektu?

Wykres 31. Ile instytucji zajmujących i/lub administrujących obiektem użyteczności publicznej jest odpowiedzialne za przyszłe projekty remontowe/budowlane dotyczące tych obiektów.

Podobnie jak w przypadku odpowiedzialności za przeszłe projekty, proporcja instytucji odpowiedzialnych za przyszłe projekty remontowe i budowlane ukształtowała się na poziomie zbliżonym do 60% (a dokładnie na poziomie 60,9%). Grupie instytucji będących choć częściowo odpowiedzialnych zadane zostało pytanie o charakter tych projektów przygotowywanych obecnie lub planowanych do przygotowania i realizacji w najbliższych 2 latach. Odpowiedzi udzieliło 581 z 599 instytucji, a wskazanych zostało 613 różnych odpowiedzi. Wartości przedstawione na poniższym wykresie obrazującym procentowy rozkład różnego rodzaju działań remontowych i budowlanych nie sumują się do 100, ponieważ było to pytanie z możliwością udzielenia wielokrotnych odpowiedzi:

71,9%0,5%0,7%0,7%1,3%1,5%2,0%2,1%3,4%3,8%

12,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

brakwinda osobowa

stolarka okienna i drzwiowapokrycie dachowe

winda samonośna dla niepełnosprawnychinstalacja elektryczna

instalacja co, wod-kanpodjazd

dostosowanie toalet do potrzeb osób…elewacja

remont/modernizacja pomieszczeń/budynku

Projekty modernizacyjne i budowlane przygotowywane na następne 2 lata w obiektach zajmowanych lub administrowanych przez instytucje odpowiedzialne za takie projekty


Wykres 32. Charakter projektów remontowych i budowlanych przygotowywanych na następne 2 lata w obiektach użyteczności publicznej zajmowanych lub administrowanych przez instytucje odpowiedzialne za te projekty.

Proporcja instytucji, które nie mają żadnych działań remontowo-budowlane w przygotowaniu lub w planach wyznaczonych na okres najbliższych dwóch lat od momentu zbierania danych, była wyższa niż w przypadku działań realizowanych w przeszłości. Ponad 70% instytucji nie planowało żadnych remontów, czy budów. Łączna liczba instytucji, które miały w przygotowaniu lub planach takie działania w konsekwencji była niższa i wyniosła 140. Także łączna liczba projektów w przygotowaniu była niższa w porównaniu do przeszłych realizacji i wyniosła 172. Co jednak pozytywne, przy ogólnie niższej liczbie planowanych inwestycji remontowo-budowlanych, to fakt, iż projekty nakierowane na wprowadzenie udogodnienia dla osób niepełnosprawnych ruchowo i opiekunów z dziećmi w wózkach, czyli takie jak dostosowanie toalet do potrzeb osób niepełnosprawnych, podjazd, winda samonośna dla niepełnosprawnych, stanowiły łącznie 24,4% wszystkich realizowanych działań remontowych i budowlanych, czyli blisko o 10% więcej niż w przeszłości.


11. Projektowanie uniwersalne w świadomości przedstawicieli instytucji i w praktycznym zastosowaniu

Na marginesie diagnozy dostosowania obiektów użyteczności publicznej i weryfikacji przeszłych i przyszłych działań remontowo-budowlanych pod kątem wdrażania rozwiązań architektonicznych nakierowanych na ułatwienie dostępu osobom niepełnosprawnym ruchowo i opiekunom z dziećmi w wózkach zadane zostały pytania na temat projektowania uniwersalnego oraz stosowania wynikających z niego zaleceń w konkursach architektonicznych i przetargach.

Podając za dokumentem Ministerstwa Ochrony Środowiska Norwegii, którego polska wersja językowa powstała we współpracy z Biurem Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, „projektowanie uniwersalne jest strategicznym podejściem do planowania i projektowania zarówno produktów jak i odpowiedniego otoczenia, mających na celu promowanie społeczeństwa włączającego wszystkich obywateli oraz zapewniającego im pełną równość oraz możliwość uczestnictwa. Uniwersalne projektowanie jest definiowane w następujący sposób:

Uniwersalne projektowanie to projektowanie produktów oraz otoczenia tak, aby były one dostępne dla wszystkich ludzi, w największym możliwym stopniu, bez potrzeby adaptacji bądź wyspecjalizowanego projektowania.

Uniwersalne projektowanie jest strategią normatywną, dostarczającą podstaw do specyfikacji właściwości produktów i otoczenia tak, aby mogły być one użytkowane w równym stopniu przez wszystkich członków społeczeństwa.”1

W kontekście osób ograniczonych ruchowo oznacza to konkretnie, że „jednym z głównych celów strategii uniwersalnego projektowania jest promowanie równości i zapewnienie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym osobom z obniżoną funkcjonalnością poprzez usuwanie istniejących barier i zapobieganie powstawaniu nowych. Koncepcja uniwersalnego projektowania wytycza nowe szlaki myślowe; jest oparta na zasadzie równości w większym stopniu niż koncepcja ogólnej dostępności dla osób z obniżoną funkcjonalnością. Podczas gdy uzyskanie ogólnej dostępności dla osób niepełnosprawnych jest możliwe za pomocą specjalistycznych rozwiązań, zasada uniwersalnego projektowania przewiduje, iż podstawowe działania i rozwiązania będą z założenia odpowiadały potrzebom wszystkich użytkowników.”2 Zatem celem jaki stawia przed projektantami projektowanie uniwersalne nie jest jedynie dostarczenie jakichkolwiek rozwiązań ułatwiających w naszym przypadku osobom niepełnosprawnym ruchowo oraz rodzicom z wózkami dostęp do obiektów użyteczności publicznej, ale takich rozwiązań, które w miarę możliwości będą

1 Projektowanie uniwersalne. Objaśnienie koncepcji. Norweskie Ministerstwo Środowiska, 2007, str. 7.2 tamże, str. 9.


funkcjonalne dla wszystkich użytkowników równocześnie, nie będą rozwiązaniami osobnymi, czy alternatywnymi, a tym samym potencjalnie stygmatyzującymi społecznie.

W kwestionariuszu ankiety skierowanym do przedstawicieli instytucji i jednostek organizacyjnych zajmujących objęte badaniami obiekty użyteczności publicznej bądź zarządzających nimi przewidzianych było 5 pytań dotyczących kolejno znajomości pojęcia projektowania uniwersalnego, znajomości jego znaczenia, uwzględnienia jego zastosowań w przeszłych i przyszłych projektach remontowo-budowlanych oraz w regulaminach konkursów architektonicznych. Jak się okazało, już pierwsze z tych pytań dało jednoznaczną odpowiedź o stopniu zaznajomienia z omawianym pojęciem i jego praktycznymi znaczeniami. Z grupy 471 respondentów, którzy udzielili odpowiedzi na poprzedzające pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety, zaledwie 27 z nich odpowiedziało na pytanie o znajomość pojęcia projektowania uniwersalnego i w każdym z tych przypadków odpowiedź była negatywna. Zakładając, że osoby, które nie udzieliły odpowiedzi na to pytanie, a na poprzedzające pytania odpowiadały, także tego pojęcia nie znają okazuje się, że termin ten wraz ze swoją podbudową jest zupełnie nieznany urzędnikom oraz pracownikom objętych badaniem typów instytucji. W związku z tym pozostałe pytania dotyczące projektowania uniwersalnego okazały się nieadekwatne i pozostały bez odpowiedzi.

Przewidując na etapie projektowania niniejszego badania i kwestionariusza ankiety, że znajomość pojęcia projektowania uniwersalnego może być ograniczona przygotowane zostało także pytanie o podobnej wymowie, ale pomijające użycie tego terminu.

nie2,2%

tak97,8%

Czy w przetargach pojawiają się zapisy o obowiązku budowy ramp, wind dla wózków, ułatwień dla osób niedowidzącychm niewidomych i

z niedowładem ruchowym oraz opiekunów z dziećmi w wózkach?

Wykres 33. Stosowanie zapisów o obowiązku budowy udogodnień dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi w wózkach w przetargach.

Na pytanie o fakt, czy w ogłaszanych przetargach pojawiają się zapisy o obowiązku zastosowania konkretnych udogodnień dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z dziećmi w wózkach odpowiedzi udzieliło 138 spośród 471 respondentów, z czego jedynie 2,2%


stwierdziło, że takie zapisy się nie pojawiają. O ile odpowiedzi udzieliło zaledwie 29,2% respondentów, to jest ona jednoznaczna i wskazać może, że o ile pojęcie projektowania uniwersalnego nie jest znane, to troska o dostosowanie obiektów użyteczności publicznej do osób upośledzonych i poruszających się z wózkami jest obecna już na etapie ogłaszania przetargów. Nie jest jednak możliwe na podstawie tych odpowiedzi rozstrzygnięcie, czy to dostosowanie mieści się w granicach wyznaczonych przez definicję projektowania uniwersalnego i czy w praktyce wymagane w przetargach rozwiązania są definiowane z myślą o korzystaniu z nich przez wszystkich użytkowników, czy jako alternatywy istniejące równolegle do normalnych rozwiązań.

Pewną podpowiedź dla rozstrzygnięcia powyższej kwestii miały dać dwa kolejne z zadanych pytań dotyczące toalet w nowych budynkach i stosowanych w nich rozwiązań nakierowanych na osoby z niedowładem ruchowym.

nie2,6%

tak97,4%

Czy podczas budowy toalet w nowych budynkach kabiny są wyposażane w udogodnienia dla osób z niedowładem ruchowym?

Wykres 34. Wyposażanie toalet w nowych budynkach w udogodnienia dla osób z niedowładem ruchowym.

Odpowiedzi na to pytanie udzieliło jedynie 76 respondentów, natomiast byli oni zgodni i w zdecydowanej większości potwierdzili, że w nowo powstających budynkach toalety wyposażana są w udogodnienia dla osób z niedowładem ruchowym, co oznaczało, że jeden z wymogów stawianych przez projektowanie uniwersalne jest spełniany. Ta sama grupa osób udzieliła odpowiedzi na kolejne pytanie, którego celem było zweryfikowanie, czy na przykładzie toalet spełniany jest wymóg tworzenia wspólnych przestrzeni i rozwiązań dla wszystkich użytkowników bez separacji tych, którzy są w jakikolwiek sposób upośledzeni.


nie2,6%

tak97,4%

Czy w nowych toaletach tworzone są osobne kabiny dla osób niepełnosprawnych?

Wykres 35.Czy w nowo powstających budynkach w toaletach tworzone są osobne kabiny dla osób niepełnosprawnych.

Uzyskane odpowiedzi jednoznacznie wskazują, że wytyczne projektowania uniwersalnego w zakresie nieseparowania różnych grup użytkowników nie są stosowane w toaletach w nowo powstających obiektach użyteczności publicznej, co może oznaczać, że w innych zastosowaniach ta wytyczna też nie jest przestrzegana. Tworzenie osobnych, dobrze wyposażonych w różnego rodzaju udogodnienia kabin w toaletach prawdopodobnie jest wyrazem troski i dostrzeżenia problemów i potrzeb osób niepełnosprawnych, co – jeśli jest prawdą – bezwzględnie zasługuje na uznanie, może być jednak zwykłym i bezrefleksyjnym podporządkowaniem się wymogom prawa. Jednakże, zastosowanie rozwiązań separujących te osoby od pozostałych użytkowników wciąż może mieć negatywne, stygmatyzujące skutki społeczne, które mogą być zminimalizowane lub uniknięte dzięki tworzeniu wspólnych przestrzeni, w tym wypadku ogólnodostępnych toalet, które będą wyposażone w udogodnienia dla osób niepełnosprawnych.

Ostatnim zagadnieniem podjętym w badaniu była weryfikacja opinii respondentów na temat względnej ważności dwóch aspektów mających istotny, choć nierzadko też wykluczający się wzajemnie, wpływ na projektowanie budynków i rozwiązań architektonicznych w budynkach – w tym w szczególności w obiektach użyteczności publicznej – czyli z jednej strony dostępność obiektu dla osób niepełnosprawnych, a z drugiej bezpieczeństwo pożarowego:


bezpieczeństwo jest ważniejsze niż dostępność

10,8%

dostępność i bezpieczeństwo

są tak samo ważne89,2%

Jak ważne są dostępność obiektu użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych i bezpieczeństwo pożarowe takiego budynku?

Wykres 36. Opinie na temat względnej ważności aspektów dostępności dla osób niepełnosprawnych i bezpieczeństwa obiektów użyteczności publicznej.

Odpowiedzi na to pytanie udzielili wszyscy respondenci, a zdecydowana większość z nich, bo 89,2%, stwierdziło, że oba te aspekty są tak samo ważne, a jedynie co 10 badany uznał, że bezpieczeństwo pożarowe obiektu użyteczności publicznej stanowi zagadnienie ważniejsze od jego dostępności dla osób niepełnosprawnych.


12. Aneks

typ instytucji średnia ilość wejśćkultura 1,85sport 1,88urząd miejski 1,69pomoc społeczna 1,43informacja 1,45biblioteka 1,14

Tabela 1. Średnia ilość wejść do obiektu użyteczności publicznej według typu instytucji.

Miasto średnia ilość wejśćBydgoszcz 2,37Opole 1,92Zielona Góra 1,89Wrocław 1,89Poznań 1,76Toruń 1,69Kielce 1,68Olsztyn 1,66Białystok 1,64Gdańsk 1,57Szczecin 1,53Lublin 1,52Kraków 1,52Gorzów Wielkopolski 1,50Warszawa 1,45Rzeszów 1,43Katowice 1,41Łódź 1,30

Tabela 2. Średnia ilość wejść do obiektu użyteczności publicznej według miasta.


typ instytucji z jakiego poziomu dostępne jest wejście

z poziomu gruntu poniżej poziomu gruntu

powyżej poziomu gruntu

sport 54,3% 9,3% 36,4%informacja 56,3% 0,0% 43,8%kultura 49,4% 6,3% 44,3%urząd miejski 42,0% 3,6% 54,4%pomoc społeczna 44,0% 6,0% 50,0%biblioteka 39,2% 2,7% 58,1%

Tabela 3. Odsetek wejść do obiektów dostępnych z poszczególnych poziomów względem gruntu według typu instytucji.

miasto z jakiego poziomu dostępne jest wejście z poziomu gruntu poniżej poziomu

gruntupowyżej poziomu gruntu

Białystok 61,0% 2,4% 36,6%Rzeszów 60,6% 3,0% 36,4%Gdańsk 56,3% 5,0% 38,8%Wrocław 55,4% 4,8% 39,8%Olsztyn 52,8% 5,7% 41,5%Poznań 47,3% 9,5% 43,2%Opole 46,6% 5,5% 47,9%Warszawa 44,9% 4,3% 50,8%Szczecin 44,4% 5,6% 50,0%Katowice 44,1% 4,5% 51,4%Toruń 43,2% 2,3% 54,5%Kraków 42,1% 6,9% 51,0%Zielona Góra 41,2% 5,9% 52,9%Łódź 40,6% 2,1% 57,3%Lublin 39,5% 2,6% 57,9%Kielce 38,5% 0,0% 61,5%Bydgoszcz 37,8% 17,8% 44,4%Gorzów Wielkopolski 30,0% 6,7% 63,3%

Tabela 4. Odsetek wejść do obiektów dostępnych z poszczególnych poziomów względem gruntu według miasta.


typ instytucji odsetek wejść głównych wyposażonych w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych

pomoc społeczna 57,6%sport 52,8%urząd miejski 49,5%kultura 33,3%biblioteka 25,4%informacja 20,0%

Tabela 5. Odsetek wejść głównych zlokalizowanych na poziomie innym niż poziom gruntu wyposażonych w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych według typu instytucji.

miasto odsetek wejść głównych wyposażonych w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych

Zielona Góra 80,0%Opole 60,0%Poznań 55,0%Olsztyn 53,3%Warszawa 47,6%Szczecin 47,1%Gorzów Wielkopolski 46,2%Wrocław 44,4%Łódź 42,6%Kielce 40,0%Katowice 33,3%Lublin 31,3%Toruń 23,1%Bydgoszcz 22,2%Kraków 20,4%Białystok 20,0%Rzeszów 11,1%Gdańsk 10,5%

Tabela 6. Odsetek wejść głównych zlokalizowanych na poziomie innym niż poziom gruntu wyposażonych w podjazd dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych według miasta.

typ instytucji odsetek wejść głównych wyposażonych w windę/wyciąg dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych

urząd miejski 16,8%pomoc społeczna 12,1%kultura 12,0%sport 8,3%biblioteka 4,4%informacja 0,0%

Tabela 7. Odsetek wejść głównych zlokalizowanych na poziomie innym niż poziom gruntu wyposażonych w windę/wyciąg dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych według typu instytucji.miasto odsetek wejść głównych wyposażonych w windę/wyciąg dla


wózków inwalidzkich i/lub dziecięcychBydgoszcz 33,3%Gorzów Wielkopolski 23,1%Zielona Góra 20,0%Białystok 20,0%Wrocław 16,7%Opole 15,0%Kielce 15,0%Olsztyn 13,3%Warszawa 13,1%Gdańsk 10,5%Poznań 10,0%Toruń 7,7%Łódź 6,4%Lublin 6,3%Szczecin 5,9%Kraków 4,1%Katowice 2,2%Rzeszów 0,0%

Tabela 8. Odsetek wejść głównych zlokalizowanych na poziomie innym niż poziom gruntu wyposażonych w windę/wyciąg dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych według miasta.

typ instytucji

odsetek wejść wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim

odsetek wejść wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym

pomoc społeczna 95,6% 97,3%kultura 93,7% 94,2%sport 92,6% 95,7%urząd miejski 92,1% 93,4%informacja 87,5% 100,0%biblioteka 77,7% 83,9%

Tabela 9. Odsetek wejść do obiektów użyteczności publicznej wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim oraz dziecięcym według typu instytucji.


typ instytucji

odsetek wejść wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim

odsetek wejść wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym

Lublin 100,0% 100,0%Rzeszów 100,0% 100,0%Zielona Góra 100,0% 100,0%Bydgoszcz 100,0% 95,7%Wrocław 98,8% 98,8%Katowice 98,2% 99,1%Poznań 94,4% 98,6%Kielce 94,2% 94,2%Olsztyn 92,5% 94,3%Białystok 90,2% 90,2%Szczecin 88,9% 96,3%Toruń 88,6% 86,4%Warszawa 88,5% 93,3%Kraków 88,3% 92,7%Gdańsk 85,0% 87,5%Opole 83,6% 87,7%Gorzów Wielkopolski 83,3% 93,3%Łódź 75,0% 80,2%

Tabela 10. Odsetek wejść do obiektów użyteczności publicznej wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim oraz dziecięcym według miasta.

typ instytucji położenie pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających obiekty użyteczności publicznej względem wejścia głównego

jedynie na poziomie gruntu



zarówno na jak i poniżej poziomu gruntu

zarówno na jak i powyżej poziomu gruntu

zarówno na jak i poniżej oraz powyżej poziomu gruntu

zarówno poniżej jak i powyżej poziomu gruntu

informacja 36,4% 0,0% 45,5% 9,1% 9,1% 0,0% 0,0%sport 27,3% 1,1% 18,2% 6,8% 28,4% 18,2% 0,0%biblioteka 25,0% 3,0% 60,0% 1,0% 8,7% 2,3% 0,0%pomoc społeczna 17,3% 0,8% 55,1% 2,4% 15,7% 7,9% 0,8%kultura 14,7% 0,7% 30,0% 2,7% 27,0% 21,8% 3,1%urząd miejski 11,0% 0,6% 59,1% 0,0% 22,1% 6,6% 0,6%

Tabela 11. Odsetek lokalizacji pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających wewnątrz obiektów użyteczności publicznej względem poziomu wejścia głównego według typu instytucji.

miasto położenie pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających obiekty


użyteczności publicznej względem wejścia głównego jedynie

na poziomie gruntu



zarówno na jak i poniżej poziomu gruntu

zarówno na jak i powyżej poziomu gruntu

zarówno na jak i poniżej oraz powyżej poziomu gruntu

zarówno poniżej jak i powyżej poziomu gruntu

Gdańsk 29,4% 0,0% 39,2% 2,0% 21,6% 7,8% 0,0%Kielce 25,8% 0,0% 32,3% 3,2% 22,6% 16,1% 0,0%Olsztyn 25,7% 0,0% 22,9% 11,4% 31,4% 8,6% 0,0%Katowice 24,7% 3,9% 49,4% 2,6% 10,4% 9,1% 0,0%Warszawa 21,9% 2,3% 43,8% 2,3% 16,9% 11,9% 0,8%Łódź 21,6% 1,4% 48,6% 0,0% 20,3% 8,1% 0,0%Opole 18,4% 0,0% 34,2% 5,3% 15,8% 18,4% 7,9%Wrocław 18,2% 0,0% 36,4% 0,0% 27,3% 15,9% 2,3%Rzeszów 17,4% 0,0% 43,5% 4,3% 26,1% 8,7% 0,0%Kraków 17,0% 1,8% 58,8% 0,6% 9,7% 10,3% 1,8%Lublin 16,0% 0,0% 64,0% 0,0% 8,0% 12,0% 0,0%Poznań 11,9% 2,4% 31,0% 2,4% 45,2% 7,1% 0,0%Toruń 11,5% 0,0% 50,0% 0,0% 30,8% 3,8% 3,8%Szczecin 8,3% 0,0% 58,3% 2,8% 16,7% 13,9% 0,0%Białystok 8,0% 0,0% 36,0% 4,0% 44,0% 8,0% 0,0%Zielona Góra 0,0% 0,0% 55,6% 0,0% 33,3% 11,1% 0,0%Bydgoszcz 0,0% 0,0% 52,6% 0,0% 15,8% 26,3% 5,3%Gorzów Wielkopolski 0,0% 0,0% 85,0% 0,0% 15,0% 0,0% 0,0%

Tabela 12. Odsetek lokalizacji pomieszczeń przeznaczonych dla odwiedzających wewnątrz obiektów użyteczności publicznej względem poziomu wejścia głównego według miasta.

typ instytucji

odsetek wnętrz obiektów wyposażonych w podjazd(y) dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych

odsetek wnętrz obiektów wyposażonych w windy/wyciągi dla wózków

urząd miejski 9,9% 51,6%sport 23,4% 43,8%kultura 12,8% 36,8%pomoc społeczna 7,6% 30,5%informacja 0,0% 28,6%biblioteka 4,0% 12,0%

Tabela 13. Odsetek wnętrz obiektów, w których pomieszczenia znajdują się na poziomach innych niż poziom wejścia głównego, wyposażonych w podjazdy i w windy/wyciągi dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych według typu instytucji.


miasto

odsetek wnętrz obiektów wyposażonych w podjazd(y) dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych

odsetek wnętrz obiektów wyposażonych w windy/wyciągi dla wózków

Wrocław 11,1% 61,1%Zielona Góra 0,0% 55,6%Poznań 10,8% 45,9%Bydgoszcz 10,5% 42,1%Opole 6,9% 41,9%Warszawa 10,3% 37,4%Gorzów Wielkopolski 0,0% 35,0%Olsztyn 19,2% 34,6%Gdańsk 13,9% 33,3%Lublin 14,3% 33,3%Kielce 26,1% 30,4%Białystok 26,1% 30,4%Katowice 5,2% 27,6%Łódź 6,9% 27,6%Toruń 0,0% 26,1%Szczecin 6,1% 21,2%Rzeszów 5,3% 21,1%Kraków 8,0% 18,2%

Tabela 14. Odsetek wnętrz obiektów, w których pomieszczenia znajdują się na poziomach innych niż poziom wejścia głównego, wyposażonych w podjazdy i w windy/ wyciągi dla wózków inwalidzkich i/lub dziecięcych według miasta.

typ instytucji

odsetek pomieszczeń wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim

odsetek pomieszczeń wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym

urząd miejski 93,6% 97,3%informacja 88,9% 90,5%pomoc społeczna 85,0% 89,0%kultura 81,9% 84,6%sport 77,6% 82,3%biblioteka 74,4% 78,9%

Tabela 15. Odsetek pomieszczeń wewnątrz obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych dla odwiedzających wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim i wjazd wózkiem dziecięcym według typu instytucji.

miasto odsetek pomieszczeń wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej

odsetek pomieszczeń wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej


wjazd wózkiem inwalidzkim wjazd wózkiem dziecięcym

Wrocław 98,2% 98,2%Gdańsk 95,8% 96,0%Rzeszów 95,1% 95,1%Toruń 94,9% 94,9%Białystok 93,4% 94,6%Kielce 92,0% 94,1%Szczecin 89,8% 95,4%Poznań 87,9% 89,2%Łódź 87,3% 94,6%Opole 87,1% 89,3%Bydgoszcz 85,6% 89,8%Kraków 85,4% 89,4%Warszawa 80,2% 85,8%Katowice 76,9% 78,7%Olsztyn 76,0% 76,0%Lublin 73,8% 99,6%Gorzów Wielkopolski 73,8% 80,7%Zielona Góra 64,5% 64,5%

Tabela 16. Odsetek pomieszczeń wewnątrz obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych dla odwiedzających wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim i wjazd wózkiem dziecięcym według miasta.

typ instytucji

odsetek toalet wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim

odsetek toalet wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym

informacja 87,5% 87,5%pomoc społeczna 61,0% 66,8%urząd miejski 53,5% 63,7%sport 51,2% 71,8%kultura 47,4% 60,2%biblioteka 43,3% 51,1%

Tabela 17. Odsetek toalet wewnątrz obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych dla odwiedzających wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim i wjazd wózkiem dziecięcym według typu instytucji.


miasto

odsetek toalet wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim

odsetek toalet wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem dziecięcym

Rzeszów 84,4% 88,3%Zielona Góra 81,8% 81,8%Opole 69,8% 77,2%Gdańsk 66,2% 75,4%Toruń 65,6% 69,8%Wrocław 65,3% 90,7%Poznań 57,3% 86,3%Olsztyn 56,9% 66,7%Łódź 53,4% 68,3%Gorzów Wielkopolski 51,9% 68,8%Szczecin 51,7% 75,9%Katowice 45,4% 66,7%Warszawa 43,6% 57,8%Bydgoszcz 41,3% 43,5%Kielce 41,1% 47,3%Kraków 38,9% 44,2%Lublin 31,0% 31,0%Białystok 30,6% 37,8%

Tabela 18. Odsetek toalet wewnątrz obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych dla odwiedzających wyposażonych w drzwi o szerokości umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim i wjazd wózkiem dziecięcym według miasta.

typ instytucjiodsetek toalet wyposażonych w poręcze i uchwyty dla niepełnosprawnych

odsetek toalet wyposażonych w stanowiska do przewijania dzieci

informacja 50,0% 0,0%pomoc społeczna 37,6% 7,3%biblioteka 26,8% 1,7%urząd miejski 24,7% 9,1%sport 22,7% 6,2%kultura 20,3% 2,3%

Tabela 19. Odsetek toalet wewnątrz obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych dla odwiedzających wyposażonych w poręcze i uchwyty dla niepełnosprawnych i wyposażonych w stanowiska do przewijania dzieci według typu instytucji.

Miastoodsetek toalet wyposażonych w w poręcze i uchwyty dla niepełnosprawnych

odsetek toalet wyposażonych w stanowiska do przewijania dzieci


Bydgoszcz 37,0% 13,0%Katowice 35,5% 1,1%Gdańsk 34,6% 3,8%Olsztyn 33,3% 13,8%Zielona Góra 31,8% 0,0%Łódź 28,6% 2,5%Wrocław 28,2% 4,2%Warszawa 27,4% 8,3%Białystok 21,6% 0,0%Poznań 20,9% 3,0%Kielce 18,8% 0,0%Lublin 18,6% 4,7%Szczecin 18,4% 5,7%Toruń 15,6% 4,2%Kraków 15,4% 3,7%Opole 15,1% 2,2%Rzeszów 13,0% 7,8%Gorzów Wielkopolski 13,0% 0,0%

Tabela 20. Odsetek toalet wewnątrz obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych dla odwiedzających wyposażonych w poręcze i uchwyty dla niepełnosprawnych i wyposażonych w stanowiska do przewijania dzieci według miasta.


odsetek wszystkich obiektów spełniających kolejne kryteria dostępności

Odsetek obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki udogodnieniom)

71,3%

Odsetek obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości

68,6%

Odsetek obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku zlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach dostępnymi dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi

41,3%

Odsetek obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku dostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o odpowiedniej szerokości

40,1%

Odsetek obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dla osób niepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie drzwi i uchwyty)

30,5%

Odsetek obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dla opiekunów z małymi dziećmi (wyposażoną w odpowiednie drzwi i stanowisko do przewijania)

8,2%

Odsetek obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dla osób niepełnosprawnych i opiekunów z małymi dziećmi

8,1%

Tabela 21. Odsetki wszystkich obiektów spełniających kolejne, następujące po sobie kryteria dostępności.


odsetek wszystkich obiektów spełniających kolejne kryteria dostępności w podziale na typ instytucji

kulturapomoc społeczna sport biblioteka

urząd miejski informacja

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki udogodnieniom)

73,4% 81,9% 82,4% 56,0% 80,7% 63,6%

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości

70,3% 79,5% 82,4% 51,7% 79,6% 63,6%

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku zlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach dostępnymi dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi

41,0% 40,9% 60,4% 29,0% 52,5% 45,5%

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku dostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o odpowiedniej szerokości

39,9% 40,9% 56,0% 28,3% 50,8% 45,5%

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dla osób niepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie drzwi i uchwyty)

33,8% 26,0% 52,7% 15,3% 42,0% 36,4%

Tabela 22. Odsetki wszystkich obiektów spełniających kolejne, następujące po sobie kryteria dostępności według typu instytucji.


odsetek wszystkich obiektów spełniających kolejne kryteria dostępności w podziale na miasta

Białystok BydgoszczGorzów Wielkp. Gdańsk Katowice Kielce Kraków Lublin Łódź Olsztyn Opole Poznań Rzeszów Szczecin Toruń Warszawa Wrocław

Zielona Góra

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi (dostęp z poziomu gruntu lub z innego poziomu dzięki udogodnieniom)

76,0% 89,5% 65,0% 70,6% 62,5% 77,4% 54,5% 76,0% 66,2% 85,7% 73,7% 78,6% 73,9% 77,8% 80,8% 75,8% 79,5% 100,0%

Liczba obiektów z co najmniej jednym wejściem dostępnym dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi wyposażonych w drzwi o odpowiedniej dla wózków szerokości

76,0% 89,5% 55,0% 64,7% 62,5% 77,4% 50,3% 76,0% 60,8% 82,9% 71,1% 76,2% 73,9% 75,0% 80,8% 73,1% 79,5% 100,0%

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku zlokalizowanymi na poziomie wejścia lub na innych poziomach dostępnymi dzięki udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi

44,0% 36,8% 35,0% 49,0% 38,8% 45,2% 24,8% 36,0% 31,1% 57,1% 47,4% 52,4% 34,8% 30,6% 34,6% 47,7% 63,6% 55,6%

Liczba obiektów z pomieszczeniami wewnątrz budynku dostępnymi dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub opiekunów z dziećmi i wyposażonymi w drzwi o odpowiedniej szerokości

44,0% 36,8% 35,0% 49,0% 38,8% 45,2% 24,8% 36,0% 31,1% 54,3% 47,4% 50,0% 34,8% 30,6% 34,6% 45,0% 59,1% 55,6%

Liczba obiektów z dostępną co najmniej jedną toaletą dla osób niepełnosprawnych (wyposażoną w odpowiednie drzwi i uchwyty)

28,0% 31,6% 15,0% 33,3% 36,3% 32,3% 12,1% 36,0% 23,0% 42,9% 36,8% 40,5% 26,1% 19,4% 30,8% 35,8% 54,5% 44,4%


13. Informacje o SODA Market Research

SODA to agencja badań marketingowych oferująca pełen zakres usług badawczych – prowadzone od A do Z badania ad hoc, badania terenowe (fieldwork) oraz analizy rynkowe – w których wykorzystujemy zarówno jakościowe i ilościowe techniki badawcze dobrane w taki sposób, aby jak najlepiej zaspokoić potrzeby naszych Klientów. Ideą stojącą u podstaw powstania firmy, założonej w 2011 roku przez dwóch badaczy rynku, było połączenie ich wieloletniego doświadczenia w branży oraz wyselekcjonowanych i sprawdzonych w praktyce zasobów w celu dostarczenie Klientom wyników o najwyższej jakości oraz wsparcia w skutecznym osiągania ich celów biznesowych.

Każdego roku realizujemy blisko 100 projektów badawczych. Posiadamy odpowiednie doświadczenie i zasoby do prowadzenia badań krajowych i międzynarodowych, koordynowanych jednocześnie w wielu krajach. W geograficznym zasięgu naszych usług znajduje się ponad 20 krajów regionu Europy Środkowo-Wschodniej, w których regularnie i z powodzeniem realizujemy projekty badawcze.

Dzięki naszemu doświadczeniu i kompetencjom, doskonałej komunikacji, starannej organizacji oraz elastyczności dostarczamy rezultaty, które są właśnie jak SODA – przejrzyste i jasne.

SODA Market Researchwww.soda-imr.com



14. Informacje o Fundacji Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla

Jesteśmy organizacją czwartego sektora łączącą cechy przedsiębiorstwa i organizacji pozarządowej. Działamy na styku struktur typu NGO z sektorem samorządowym i podmiotów prywatnych działających na wolnym rynku.

FAO to połączenie tradycyjnego dziennikarstwa, nowych mediów i miejskiego marketingu oraz przestrzennej i estetycznej troski o polskie miasta. Jako merytoryczny partner szczebla publicznego oraz konsultant sektora samorządowego i prywatnego chętnie dzielimy się swoją wiedzą i doświadczeniem. Wspólnie z naszymi partnerami każdego roku zrealizujemy kilkanaście dużych projektów społecznych.

FAO – wywodząc się ze struktur oddolnych organizacji społecznych – posiada bogate doświadczenie związane z aktywizacją społeczną. Jesteśmy uczestnikiem, animatorem i moderatorem debaty publicznej. Będąc blisko miejskich struktur organizacyjnych, zabiegamy o zrównoważony rozwój miasta oraz usprawnienie mechanizmów partycypacji i aktywizacji społecznej rozumianych w myśl zasad demokracji uczestniczącej. W centrum naszej uwagi jest miasto, wygodne w nim życie, społeczeństwo obywatelskie, otwartość na zmiany i łączenie pokoleń.

Fundacja Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietlawww.aktywniobywatele.pl


http://www.aktywniobywatele.pl/

Raport z badania - Fundacja Aktywnych Obywateli · Raport opracował: Szczepan Świętoniowski...

Documents

Transcript of Raport z badania - Fundacja Aktywnych Obywateli · Raport opracował: Szczepan Świętoniowski...