Raport Roczny 2000 - Narodowy Bank Polski - … dwukrotnie podwy˝szy∏a wysokoÊç podstawowych...

Raport Roczny 2000

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Leszek Balcerowicz

Prezes NBP

Rok 2000 by∏ okresem ró˝nokierunkowych tendencji w polskiej gospodarce. Pewne

negatywne zjawiska uleg∏y pog∏´bieniu. RównoczeÊnie jednak na niektórych odcinkach ˝ycia

ekonomicznego nastàpi∏a wyraêna poprawa.

WÊród negatywnych tendencji, które wystàpi∏y w 2000 r., nale˝y przede wszystkim wymieniç

post´pujàce z kwarta∏u na kwarta∏ os∏abianie si´ dynamiki wzrostu gospodarczego, rosnàcy deficyt

bud˝etowy oraz wzrost bezrobocia. Te niekorzystne zjawiska by∏y w pewnym stopniu rezultatem,

wyraênie ju˝ widocznego w drugiej po∏owie ubieg∏ego roku, spowolnienia wzrostu gospodarczego

na Êwiecie. Jednak w g∏ównej mierze zosta∏y one wywo∏ane zablokowaniem niektórych reform

gospodarczych w naszym kraju, przede wszystkim na obszarze finansów publicznych oraz reform

strukturalnych, w tym zw∏aszcza rynku pracy.

WÊród zjawisk pozytywnych na szczególnà uwag´ zas∏ugujà dwie tendencje. Po pierwsze,

przywrócenie kontroli nad inflacjà, po drugie, poprawa zewn´trznego bezpieczeƒstwa finansowego

Polski.

Pomimo ˝e NBP drugi rok z rz´du przekroczy∏ za∏o˝ony, krótkoterminowy cel inflacyjny,

to jednak w 2000 r. nastàpi∏a istotna zmiana: od sierpnia inflacja zacz´∏a wykazywaç tendencj´

spadkowà, tak ˝e w grudniu jej dynamika (8,5%) by∏a ju˝ znaczàco ni˝sza ni˝ w koƒcu 1999 r.

(9,8%). Taki rozwój procesów inflacyjnych zosta∏ osiàgni´ty wskutek zdecydowanego zaostrzenia

polityki pieni´˝nej. Przyczyni∏ si´ on, z jednej strony, do zahamowania rozwoju oczekiwaƒ

inflacyjnych, a z drugiej – do spadku dynamiki popytu na kredyt, szczególnie widocznego

w przypadku gospodarstw domowych.

Ograniczenie dynamiki wzrostu popytu globalnego pociàgn´∏o za sobà równie˝ inny

korzystny efekt, a mianowicie obni˝enie deficytu obrotów bie˝àcych bilansu p∏atniczego. Pierwszy

kwarta∏ 2000 r. by∏ pod tym wzgl´dem wyjàtkowo trudny – liczona w uj´ciu rocznym relacja

deficytu obrotów bie˝àcych do PKB przekroczy∏a w tym czasie a˝ 8%. W rezultacie widocznego

od drugiego kwarta∏u roku wzrostu eksportu oraz zahamowania wzrostu i stabilizacji importu,

relacja ta ulega∏a stopniowemu obni˝eniu i dla ca∏ego 2000 r. wynios∏a 6,3%. Poprawa

bezpieczeƒstwa finansowego kraju nastàpi∏a tak˝e w wyniku zmian natury instytucjonalnej.

Z dniem 12 kwietnia 2000 r. Polska przyj´∏a oficjalnie system p∏ynnego kursu walutowego, tym

samym koƒczàc ostatecznie rozpocz´ty w 1998 r. proces odchodzenia od systemu pe∏zajàcej

dewaluacji z pasmem dopuszczalnych wahaƒ kursu rynkowego.

W sytuacji gospodarczej istniejàcej w 2000 r. polski system bankowy wykaza∏ umiej´tnoÊç

adaptacji do zmieniajàcego si´ otoczenia. Pomimo dynamicznie zmieniajàcych si´ uwarunkowaƒ

wewn´trznych i zewn´trznych jest systemem stabilnym, korzystnie wp∏ywajàcym na bezpieczeƒstwo

finansowe kraju, a jednoczeÊnie coraz bardziej efektywnym sektorem gospodarki polskiej. Ten

pozytywny stan naszej bankowoÊci to zarówno rezultat procesu restrukturyzacji i prywatyzacji

banków, który mia∏ miejsce w dekadzie lat dziewi´çdziesiàtych, szczególnie w jej pierwszych

i koƒcowych latach, jak i rezultat dzia∏alnoÊci nadzoru bankowego oraz innych s∏u˝b NBP.

Narodowy Bank Polski, jako bank centralny paƒstwa, b´dzie w swojej polityce kontynuowa∏

dzia∏ania nakierowane na stabilnoÊç cen i stabilnoÊç systemu bankowego. Zarówno bowiem

stabilnoÊç makroekonomiczna, jak i stabilnoÊç systemu bankowego sà fundamentami d∏ugofalowego,

szybkiego rozwoju gospodarki. Ten zaÊ jest nie tylko podstawà dobrobytu spo∏eczeƒstwa, ale

równie˝ niezb´dnà przes∏ankà udanej integracji Polski z Unià Europejskà.

Prezes Narodowego Banku Polskiego

Leszek Balcerowicz

200 lat Orderu Virtuti MilitariMoneta o nominale 50 000 z∏, wybita w 1992 roku

Spis treÊci

Rada Polityki Pieni´˝nej i Zarzàd Narodowego Banku Polskiego

6

Struktura Narodowego Banku Polskiego

12

Funkcjonowanie organów Narodowego Banku Polskiego

16

Polityka pieni´˝na

22

Dzia∏alnoÊç emisyjna Narodowego Banku Polskiego

42

Obs∏uga bud˝etu paƒstwa

48

Dzia∏alnoÊç dewizowa

56

Wspó∏praca mi´dzynarodowa

70

Dzia∏ania na rzecz systemu bankowego

80

Nadzór bankowy

108

Dzia∏alnoÊç w∏asna

124

Bilans Narodowego Banku Polskiego i rachunek wyników

134

Bilans p∏atniczy Rzeczypospolitej Polskiej na bazie p∏atnoÊci

172

Za∏àczniki

192

Aneks statystyczny

218

Muzeum Polskie w Rapperswilu – 130. rocznica powstaniaMoneta 10-z∏otowa wybita w 2000 roku

Rada Polityki Pieni´˝nej

i Zarzàd Narodowego Banku Polskiego


(stan na 31 XII 2000 r.)

8


(stan od 10 I 2001 r.)

9

Zarzàd Narodowego Banku Polskiego


10


(stan od 12 I 2001 r.)

11

Raport Roczny 2000

8



Przewodniczàca

Hanna Gronkiewicz-Waltz

Prezes NBP

Cz∏onkowie

Marek Dàbrowski

Bogus∏aw Grabowski

Cezary Józefiak

Janusz Krzy˝ewski

Wojciech ¸àczkowski

Jerzy Pruski

Dariusz Rosati

Grzegorz Wójtowicz

Wies∏awa Zió∏kowska

9

(stan od 10 I 2001 r.)


Przewodniczàcy

Leszek Balcerowicz

Prezes NBP

Cz∏onkowie

Marek Dàbrowski

Bogus∏aw Grabowski

Cezary Józefiak

Janusz Krzy˝ewski

Wojciech ¸àczkowski

Jerzy Pruski

Dariusz Rosati

Grzegorz Wójtowicz

Wies∏awa Zió∏kowska

Raport Roczny 2000

10

Raport Roczny 2000



Przewodniczàca

Hanna Gronkiewicz-Waltz

Prezes NBP

Jerzy StopyraWiceprezes NBP – Pierwszy Zast´pca Prezesa NBP

Ryszard Kokoszczyƒski

Wiceprezes NBP

Andrzej Jakubiak

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Departamentu Prawnego

Krzysztof Majczuk

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Departamentu Operacji Zagranicznych

Ewa Popowska

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Departamentu Operacyjno-Rachunkowego

Waldemar Szostak

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Oddzia∏u Okr´gowego w Poznaniu

11

Raport Roczny 2000

(stan od 12 I 2001 r.)


Przewodniczàcy

Leszek Balcerowicz

Prezes NBP

Jerzy Stopyra

Wiceprezes NBP – Pierwszy Zast´pca Prezesa NBP

Ryszard Kokoszczyƒski

Wiceprezes NBP

Andrzej Jakubiak

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Departamentu Prawnego

Krzysztof Majczuk

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Departamentu Operacji Zagranicznych

Tomasz Pasikowski

Cz∏onek Zarzàdu NBP

Waldemar Szostak

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Oddzia∏u Okr´gowego w Poznaniu

Ewa Popowska

Cz∏onek Zarzàdu NBPDyrektor Departamentu Operacyjno-Rachunkowego

1000-lecie zjazdu w GnieênieMoneta 10-z∏otowa wybita w 2000 roku

Struktura Narodowego Banku Polskiego

Schemat organizacyjny


14

Schemat organizacyjny

(obowiàzuje od 1 II 2001 r.)

15

Schemat organizacyjny Narodowego Banku Polskiego

Departament

Analiz i Badaƒ

Departament

Statystyki

Departament

Zagraniczny

Departament

Operacji Zagranicznych

Departament Informatyki

i Telekomunikacji

Departament

Ochrony


Przewodniczàcy – Prezes NBPPrezes NBP

G∏ówny Oddzia∏Walutowo-Dewizowy

w Warszawie

Zak∏ad Us∏ug Gospodarczychw Warszawie

Wiceprezes NBP – Pierwszy

Zast´pca Prezesa NBP

Gabinet

Prezesa

Departament

Rewizji

Departament

Prawny

Departament

Kadr

13 Oddzia∏ówOkr´gowych

Wiceprezes NBP

Biuro Analiz

Systemu Bankowego

Biuro Polityki

Nadzorczej

Biuro LicencjiBankowych

Biuro

Inspekcji

Biuro BankowoÊci

Spó∏dzielczej

Departament Polityki

Pieni´˝no-Kredytowej

Departament

Operacyjno-Rachunkowy

Departament

Systemu P∏atniczego

Departament

Emisyjno-Skarbcowy

Departament

Administracji

Generalny Inspektorat

Nadzoru BankowegoC

entr

ala

NB

P

14

Raport Roczny 2000


Komisja Nadzoru Bankowego

Przewodniczàcy – Prezes NBP

Zarzàd NBP


Departament

Analiz i Badaƒ

Departament

Statystyki

Departament

Zagraniczny

Departament

Operacji Zagranicznych

Departament

Prawny

Departament Informatyki

i Telekomunikacji

G∏ówny Oddzia∏Walutowo-Dewizowy

w WarszawieZak∏ad Us∏ug Gospodarczych

w Warszawie

Gabinet

Prezesa

Departament

Kadr

Departament

Administracji

13 Oddzia∏ówOkr´gowych

Biuro AnalizSystemu Bankowego

Biuro PolitykiNadzorczej

Biuro LicencjiBankowych

BiuroInspekcji

Biuro BankowoÊciSpó∏dzielczej

Departament Polityki

Pieni´˝no-Kredytowej

Departament

Operacyjno-Rachunkowy

Departament

Systemu P∏atniczego

Departament

Emisyjno-Skarbcowy

Departament

Komunikacji Spo∏ecznej

Generalny Inspektorat

Nadzoru Bankowego

Departament

Rewizji

Departament

Ochrony


Przewodniczàcy – Prezes NBPPrezes NBP

Wiceprezes NBP – Pierwszy

Zast´pca Prezesa NBPWiceprezes NBP

Cen

tral

a N

BP

15

Raport Roczny 2000

(obowiàzuje od 1 II 2001 r.)

Schemat organizacyjny Narodowego Banku Polskiego

Komisja Nadzoru Bankowego


Zarzàd NBP


Pa∏ac Potockich w Radzyniu PodlaskimMoneta 2-z∏otowa wybita w 1999 roku

Funkcjonowanie organów

Narodowego Banku Polskiego


18


19


20

Funkcjonowanie organów Narodowego Banku Polskiego

Zgodnie z Ustawà z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim 1, obowiàzu-jàcà od 1 stycznia 1998 r., organami NBP sà: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Ra-da Polityki Pieni´˝nej (RPP) i Zarzàd Narodowego Banku Polskiego.


Prezes Narodowego Banku Polskiego w ramach swych obowiàzków przewodniczy∏aRadzie Polityki Pieni´˝nej, Zarzàdowi NBP oraz Komisji Nadzoru Bankowego.

Reprezentujàc bank centralny na zewnàtrz w kontaktach z instytucjami zagraniczny-mi i krajowymi Prezes NBP:

– uczestniczy∏a w dorocznym spotkaniu Rady Gubernatorów Banku Âwiatowegow Waszyngtonie,

– uczestniczy∏a w dorocznym spotkaniu Rady Gubernatorów Europejskiego BankuOdbudowy i Rozwoju w Londynie, gdzie wyg∏osi∏a referat dotyczàcy przemianw Europie Ârodkowej i zwiàzanych z nimi przysz∏ych dzia∏aƒ EBOiR w tym re-gionie,

– odby∏a spotkanie z Podkomisjà ds. Monetarnych Parlamentu Europejskiego, naktórym przedstawi∏a problemy zwiàzane z przystàpieniem Polski do Unii Europej-skiej (UE) i Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW),

– bra∏a udzia∏ w comiesi´cznych posiedzeniach Rady Gubernatorów Banku Rozra-chunków Mi´dzynarodowych w Bazylei.

Prezes NBP przewodniczy∏a kwartalnym posiedzeniom Komitetu ds. PrzygotowaniaNBP do Integracji Europejskiej, który jest cia∏em koordynujàcym dzia∏ania banku central-nego, wynikajàce z procesu dostosowawczego i negocjacji z UE.

W 2000 r. Prezes NBP wyda∏a 16 zarzàdzeƒ dotyczàcych:– ustalenia wzorcowego planu kont banków,– wykazu walut obcych b´dàcych walutami wymienialnymi,– sposobu przeprowadzania rozrachunków mi´dzybankowych,– sposobów i trybu przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowaƒ

banknotów i monet oraz wykonywania czynnoÊci zwiàzanych z zaopatrywaniembanków w te znaki,

– okreÊlenia wzorów, próby, masy i wielkoÊci emisji monet.W 2000 r. Prezes NBP udzieli∏a upowa˝nienia do dokonywania ró˝nego rodzaju czyn-

noÊci obrotu dewizowego dla 140 banków (w tym banków spó∏dzielczych) oraz wyda∏a

Raport Roczny 2000

1 Dz.U. Nr 140, poz. 938, z 1998 r. Nr 160, poz. 1063, z 2000 r. Nr 53, poz. 648, Nr 62, poz. 718 i Nr 119, poz. 1252oraz z 2001 r. Nr 8, poz. 64.

174 decyzje w sprawie banków podlegajàcych obowiàzkowej ochronie przez wyspecja-lizowane formacje ochrony.

Prezes NBP jako prze∏o˝ona wszystkich pracowników banku uczestniczy∏a w kszta∏-towaniu i realizowaniu polityki kadrowej oraz nadzorowa∏a przestrzeganie przez pracow-ników standardów pracy w banku centralnym.

W dniu 31 grudnia 2000 r. Hanna Gronkiewicz-Waltz przesta∏a pe∏niç funkcj´ PrezesaNBP w zwiàzku z powo∏aniem na stanowisko Wiceprezesa Europejskiego Banku Odbu-dowy i Rozwoju.

W dniu 22 grudnia 2000 r. Sejm RP, na wniosek Prezydenta RP, powo∏a∏ prof. LeszkaBalcerowicza na stanowisko Prezesa NBP. Prof. Leszek Balcerowicz z∏o˝y∏ przed Sejmemprzysi´g´ i objà∏ urzàd Prezesa NBP w dniu 10 stycznia 2001 r.


W 2000 r. Rada Polityki Pieni´˝nej odby∏a 17 posiedzeƒ, na których podj´∏a 13 uchwa∏opublikowanych i wyda∏a 4 zalecenia dla Zarzàdu NBP.

RPP dwukrotnie podwy˝szy∏a wysokoÊç podstawowych stóp procentowych: w lu-tym o 1 pkt proc. i w sierpniu o 1,5 pkt. proc.

W kwietniu 2000 r. Rada Polityki Pieni´˝nej wspólnie z Radà Ministrów podj´∏a de-cyzj´ o wprowadzeniu p∏ynnego kursu z∏otego. W zwiàzku z powy˝szym podj´te zosta-∏y uchwa∏y:

– uchylajàca uchwa∏´ w sprawie tempa kroczàcej dewaluacji,– uchylajàca uchwa∏´ w sprawie dopuszczalnego przedzia∏u wahaƒ kursów walut

obcych i wartoÊci dewizowych wyra˝onych w z∏otych.Od tego momentu kurs z∏otego nie jest kszta∏towany administracyjnie, lecz przez

podmioty rynkowe poprzez mechanizm popytu i poda˝y. RPP podj´∏a tak˝e uchwa∏y dotyczàce dzia∏aƒ NBP w 2001 r., w nast´pujàcych spra-

wach:– ustalenia za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej na 2001 r. (wrzesieƒ), – zatwierdzenia planu finansowego Narodowego Banku Polskiego na 2001 r. (gru-

dzieƒ),– ustalenia górnej granicy zobowiàzaƒ wynikajàcych z zaciàgania przez NBP po˝y-

czek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych w 2001 r.(wrzesieƒ).

RPP przyj´∏a ponadto nast´pujàce sprawozdania:– finansowe NBP na dzieƒ 31 grudnia 1999 r. (kwiecieƒ), które zosta∏o zatwierdzo-

ne przez Rad´ Ministrów,– z dzia∏alnoÊci NBP w 1999 r. (maj), które zgodnie z ustawà o Narodowym Banku

Polskim zosta∏o przedstawione Sejmowi,– z wykonania za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej w 1999 r. oraz oceny dzia∏alnoÊci Zarzà-

du NBP w zakresie realizacji tych zadaƒ (maj), nast´pnie przed∏o˝one do wiado-moÊci Sejmowi.

19Funkcjonowanie organów Narodowego Banku Polskiego

Raport Roczny 2000

Zgodnie z ustawà o Narodowym Banku Polskim, Rada Polityki Pieni´˝nej wyda∏a opi-ni´ do projektu ustawy bud˝etowej na 2001 r., którà Prezes NBP w imieniu RPP prze-kaza∏a w ustawowym terminie Prezesowi Rady Ministrów i Ministrowi Finansów.

Zalecenia wydane przez RPP Zarzàdowi NBP dwukrotnie dotyczy∏y operacji otwarte-go rynku (luty i sierpieƒ), natomiast jedno dotyczy∏o rozpoczćia sprzeda˝y od III kwar-ta∏u portfela skarbowych papierów wartoÊciowych (marzec).

RPP opracowa∏a i wyda∏a Raport o inflacji za 1999 rok oraz trzy raporty kwartalne (zaI, II i III kwarta∏ 2000 r.), zawierajàce informacje o kszta∏towaniu si´ zjawisk inflacyjnychw kontekÊcie polityki pieni´˝nej.


Zgodnie z ustawà o Narodowym Banku Polskim, bie˝àcà dzia∏alnoÊcià NarodowegoBanku Polskiego kieruje Zarzàd. W swojej dzia∏alnoÊci Zarzàd podejmuje uchwa∏yw sprawach niezastrze˝onych w ustawie do wy∏àcznej kompetencji innych organówNBP.

W 2000 r. odby∏o si´ 60 posiedzeƒ Zarzàdu Narodowego Banku Polskiego, na któ-rych podj´to 41 uchwa∏ normatywnych, 36 uchwa∏ nienormatywnych oraz 462 postano-wienia.

Do najistotniejszych decyzji podj´tych przez Zarzàd NBP nale˝a∏o podjćie uchwa∏w nast´pujàcych sprawach:

– przyjćia planu dzia∏alnoÊci NBP na lata 2000-2002 dostosowujàcego NBP do wy-mogów stawianych bankom centralnym paƒstw cz∏onkowskich UE,

– przyjćia planu finansowego NBP na 2001 r., planu inwestycji NBP na 2001 r. orazplanu dzia∏alnoÊci NBP na 2001 r.,

– wprowadzenia regulaminu bezwarunkowej sprzeda˝y bankom oraz zakupu przezNBP od banków skarbowych papierów wartoÊciowych w trybie aukcyjnym,

– wprowadzenia regulaminu refinansowania banków kredytem lombardowym przezNBP,

– okreÊlenia zasad emitowania bonów pieni´˝nych NBP oraz obrotu tymi bonami,– nowelizacji uchwa∏y w sprawie og∏aszania kursów z∏otego w stosunku do walut

obcych oraz uchwa∏y w sprawie sposobu wyliczania kursów z∏otego w stosunkudo walut obcych,

– nowelizacji uchwa∏y w sprawie realizacji poleceƒ wyp∏aty i operacji czekowychw obrocie zagranicznym oraz skupu i sprzeda˝y walut obcych w NBP,

– uregulowania zasad i trybu post´powania NBP przy podejmowaniu decyzji dewi-zowych,

– okreÊlenia warunków otwierania i prowadzenia rachunków banków przez NBP,– okreÊlenia zasad operacji kasowo-skarbcowych w NBP,– nowelizacji uchwa∏y w sprawie sposobu wykonywania zadaƒ z zakresu rachunko-

woÊci w NBP,– wprowadzenia systemu opisu stanowisk pracy w NBP,


Raport Roczny 2000

– nowelizacji uchwa∏y w sprawie wprowadzenia Regulaminu organizacyjnego NBP,w zwiàzku z uzupe∏nieniem Regulaminu o rozdzia∏ dotyczàcy kontroli wewn´trz-nej funkcjonalnej,

– polityki bezpieczeƒstwa,– ustalenia zasad zarzàdzania systemami informatycznymi, przetwarzajàcymi dane

osobowe w NBP, oraz sformu∏owania zasad dotyczàcych bezpieczeƒstwa syste-mów informatycznych NBP, w których przetwarzane sà dane osobowe.

Zarzàd NBP na posiedzeniach rozpatrywa∏, a nast´pnie rekomendowa∏ Radzie Polity-ki Pieni´˝nej projekty uchwa∏ i materia∏y kierowane na posiedzenia Rady.

Ponadto Zarzàd NBP podejmowa∏ decyzje dotyczàce prowadzenia operacji otwarte-go rynku w celu regulowania p∏ynnoÊci finansowej systemu bankowego. Dla ogranicze-nia tej p∏ynnoÊci zadecydowa∏ o rozpocz´ciu od wrzeÊnia 2000 r. sprzeda˝y obligacjiskonwertowanych skarbu paƒstwa z portfela NBP.

Szczególnà wag´ Zarzàd NBP przywiàzywa∏ do problematyki dotyczàcej dostosowa-nia banku centralnego do wymogów i standardów obowiàzujàcych w Europejskim Sys-temie Banków Centralnych, w tym zw∏aszcza zwiàzanej z:

– dzia∏aniami dostosowawczymi w zakresie rachunkowoÊci i sprawozdawczoÊci fi-nansowej, statystyki, audytu wewn´trznego i systemu zarzàdzania ryzykiem,

– modernizacjà systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych NBP, w celudostosowania ich do wykonywania zadaƒ zwiàzanych z przystàpieniem NBP doESBC,

– dzia∏aniami na rzecz podpisania porozumienia o wspó∏pracy dwustronnej z Ban-kiem Francji i Bankiem W∏och,

– planowanym wycofaniem z dniem 1 stycznia 2002 r. walut narodowych paƒstwUnii Gospodarczej i Walutowej z polskiego systemu bankowego i zastàpieniemich walutà euro.

W ramach dzia∏aƒ dostosowawczych do Unii Europejskiej Zarzàd NBP rozpatrywa∏i przekaza∏ do dalszych prac legislacyjnych opracowane w NBP projekty ustaw:

– o zmianie Ustawy Prawo bankowe,– o zmianie Ustawy o NBP,– o ostatecznoÊci rozrachunku w systemach p∏atnoÊci i systemach rozrachunku pa-

pierów wartoÊciowych oraz o zasadach nadzoru nad tymi systemami. Du˝o uwagi na posiedzeniach Zarzàdu NBP poÊwi´cono tematom zwiàzanym z pe∏-

nym wprowadzeniem w NBP postanowieƒ ustawy o ochronie danych osobowych orazustawy o ochronie informacji niejawnych, a tak˝e dzia∏aniom zmierzajàcym do wzmoc-nienia systemu ochrony i bezpieczeƒstwa w NBP.

Zarzàd NBP dokonywa∏ równie˝ okresowej oceny funkcjonowania polskiego syste-mu p∏atniczego.


Raport Roczny 2000

Szlak bursztynowyMoneta 20-z∏otowa wybita w 2001 roku


Cel polityki pieni´˝nej w 2000 r. i jego realizacja

24

Uwarunkowania realizacji celu inflacyjnego

27

Instrumenty realizacji celu polityki pieni´˝nej

30

30

33

35

36

38

41

Stopa procentowa

Operacje otwartego rynku

Refinansowanie banków

Rezerwa obowiàzkowa

Kurs walutowy

Inne dzia∏ania


Cel polityki pieni´˝nej w 2000 r. i jego realizacja

Krótkookresowym celem polityki pieni´˝nej, zgodnie z Za∏o˝eniami polityki pieni´˝nej na2000 rok, by∏o obni˝enie tempa wzrostu cen towarów i us∏ug konsumpcyjnych do po-ziomu 5,4-6,8% w grudniu 2000 r.

W koƒcu 2000 r. dwunastomiesi´czny wskaênik wzrostu cen towarów i us∏ug kon-sumpcyjnych wyniós∏ 8,5% (patrz wykres 1). Inflacja mierzona Êredniorocznie wzros∏az poziomu 7,3% w 1999 r. do 10,1% w 2000 r. Tym samym nie zrealizowano zak∏ada-nego celu inflacyjnego (patrz Za∏àcznik 1 do Raportu).

O tym, ˝e osiàgni´cie celu inflacyjnego na 2000 r. b´dzie trudne, wiadomo by∏o ju˝w koƒcowych miesiàcach 1999 r., kiedy to mia∏ miejsce silny wzrost inflacji, b´dàcyprzede wszystkim skutkiem zwi´kszenia dynamiki popytu krajowego w wyniku rozluênie-nia polityki makroekonomicznej. Brak bie˝àcej informacji o rzeczywistych rozmiarach sty-

Raport Roczny 2000

110

Wykres 1. Wskaêniki cen towarów i us∏ug konsumpcyjnych (CPI)

I

1999

108

107

109

106

105II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

1998

CPI ogó∏em

111

112

113

114

115

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

2000

èród∏o: Dane GUS

analogiczny miesiàc poprzedniego roku = 100

mulujàcego wp∏ywu polityki fiskalnej na popyt krajowy powodowa∏, ˝e polityka pieni´˝naw II po∏owie 1998 r. i w pierwszej po∏owie 1999 r. by∏a równie˝ zbyt ma∏o restrykcyjna.Wynikajàce stàd tempo wzrostu popytu krajowego by∏o ponadto jednym z powodówwzrostu deficytu obrotów bie˝àcych bilansu p∏atniczego, co zwi´ksza∏o podatnoÊç z∏ote-go na gwa∏townà deprecjacj´ i prowadziç mog∏o do destabilizacji makroekonomicznej.

Na przyspieszenie dynamiki inflacji w drugiej po∏owie 1999 r. wp∏yn´∏y tak˝e skutki sil-nych zaburzeƒ poda˝y na rynku paliw i ˝ywnoÊci. Wzrost cen ropy naftowej na rynkachÊwiatowych doprowadzi∏ do 20 podwy˝ek cen paliw na rynku krajowym. Z kolei wzrostcen ˝ywnoÊci wiàza∏ si´ z pogorszeniem wyników produkcji rolnej w 1999 r., spowodowa-nym niekorzystnymi warunkami pogodowymi, czemu towarzyszy∏ wcià˝ wysoki poziomochrony krajowego rynku rolnego przed importem. Co wićej, administracyjne dzia∏aniaodblokowujàce poda˝ na tym rynku podejmowane by∏y zbyt póêno i na zbyt ma∏à skal´.

Wobec nasilajàcej si´ presji inflacyjnej, RPP zaostrzy∏a stopieƒ restrykcyjnoÊci polity-ki pieni´˝nej, podwy˝szajàc stopy procentowe we wrzeÊniu i listopadzie 1999 r. Wpraw-dzie od IV kwarta∏u 1999 r. popyt krajowy rós∏ wolniej od PKB, jednak wczeÊniejsze roz-luênienie polityki makroekonomicznej, tak fiskalnej, jak i pieni´˝nej, a tak˝e kontynuacjasilnych zaburzeƒ poda˝y na rynku paliw i ˝ywnoÊci sprawi∏y, ˝e w pierwszej po∏owie2000 r. inflacja nadal ros∏a.

W styczniu 2000 r. inflacja osiàgn´∏a 10,1% i tym samym, po up∏ywie niemal pó∏to-ra roku, powróci∏a do poziomu dwucyfrowego. Pogorszy∏y si´ równie˝ inne miary infla-cji, takie jak wskaênik cen produkcji sprzedanej przemys∏u oraz analizowana przez NBPinflacja bazowa. Na dalszy niekorzystny rozwój sytuacji wskazywa∏y tak˝e prognozy in-flacyjne. Wystàpi∏o tak˝e ryzyko podwy˝szenia oczekiwaƒ inflacyjnych. Dlatego w lutym2000 r. RPP podj´∏a decyzj´ o kolejnej podwy˝ce stóp procentowych, zapowiadajàc jed-noczeÊnie mo˝liwoÊç dalszego zaostrzenia polityki pieni´˝nej w wypadku utrzymywaniasi´ niekorzystnych tendencji inflacyjnych.

Mimo zwi´kszenia stopnia restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej, z uwagi na nieuchron-ne opóênienia czasowe mi´dzy dzia∏aniami polityki pieni´˝nej a ich skutkami dla proce-sów inflacyjnych, przez siedem miesićy 2000 r. roczny wskaênik cen towarów i us∏ugkonsumpcyjnych przekracza∏ 10%, osiàgajàc najwy˝szy poziom w lipcu – 11,6%. Takiprzebieg procesów inflacyjnych oznacza∏, ˝e bez przeciwdzia∏ania tej tendencji nie zo-stanie zrealizowany cel inflacyjny za∏o˝ony na 2000 r., a nawet ˝e zagro˝ona jest reali-zacja Êredniookresowego celu polityki pieni´˝nej. Ten silny wzrost cen wynika∏ g∏ówniez silniejszych od oczekiwanych zaburzeƒ poda˝y na rynkach paliw i ˝ywnoÊci, co pozwa-la∏o przypuszczaç, ˝e jest on przejÊciowy. Jednak dla przeciwdzia∏ania utrwalaniu sióczekiwaƒ inflacyjnych i przenoszenia ich na wzrost p∏ac, RPP uzna∏a za koniecznew sierpniu 2000 r. dokonaç kolejnej podwy˝ki stóp procentowych.

Wp∏yw na podjćie tej decyzji mia∏y równie˝ coraz wyraêniejsze sygna∏y, wskazujàcena mniejszà od zapowiadanej restrykcyjnoÊç polityki fiskalnej. Niedoszacowanie sub-wencji oÊwiatowej, wzrost deficytu funduszy celowych (Funduszu Ubezpieczeƒ Spo-∏ecznych i Funduszu Pracy), zaleg∏oÊci w przekazywaniu przez ZUS sk∏adek ubezpiecze-niowych do otwartych funduszy emerytalnych – wszystko to wskazywa∏o, ˝e wp∏ywpolityki fiskalnej na kreacj´ popytu w gospodarce jest wi´kszy ni˝ zak∏adano.

Ponadto finansowanie potrzeb bud˝etowych wp∏ywami dewizowymi, g∏ównie z pry-watyzacji, powodujàce aprecjacj´ z∏otego, stwarza∏o zagro˝enie pog∏´bienia deficytu ob-rotów bie˝àcych.

25Polityka pieni´˝na

Raport Roczny 2000

Koniec 2000 r. potwierdzi∏, ˝e nie nastàpi∏ oczekiwany wzrost restrykcyjnoÊci polity-ki fiskalnej. Ni˝sze od przewidywanych dochody bud˝etowe oraz wi´ksze od planowa-nych wydatki jednostek terenowych spowodowa∏y zwi´kszenie stopnia nierównowagica∏ego sektora finansów publicznych, w porównaniu z za∏o˝eniami ustawy bud˝etowej.

Dodatkowo przekazanie mniejszych od zaplanowanych Êrodków z tytu∏u sk∏adekubezpieczeniowych do II filara systemu emerytalnego spowodowa∏o zwi´kszenie nega-tywnego wp∏ywu sektora finansów publicznych na oszcz´dnoÊci krajowe. W 2000 r. dootwartych funduszy emerytalnych mia∏o trafiç 10,1 mld z∏, a faktyczna wielkoÊç transfe-rów wynios∏a oko∏o 7,6 mld z∏. W konsekwencji deficyt ekonomiczny sektora finansówpublicznych przekroczy∏ zak∏adane pierwotnie 1,7% PKB i ukszta∏towa∏ si´ na poziomie2,0% PKB2.

Tak wić, wskutek luêniejszej od zapowiadanej polityki fiskalnej, ci´˝ar zmniejszaniainflacji i przywracania równowagi gospodarczej spoczywa∏ na polityce pieni´˝nej. Skut-kiem tego krótkookresowe koszty osiàgni´tego obni˝enia inflacji i poprawy w zakresierównowagi zewn´trznej by∏y wy˝sze, ni˝ w przypadku bardziej restrykcyjnej polityki fi-skalnej. Koszty te to przede wszystkim zwolnienie dynamiki inwestycji i wzrostu gospo-darczego. Na∏o˝y∏y si´ na to efekty wynikajàce z kontynuacji silnych zaburzeƒ poda˝y narynku paliw i ˝ywnoÊci. Wzrost PKB w ca∏ym roku wyniós∏ wić 4,1% wobec 5% zak∏a-danych w Za∏o˝eniach polityki pieni´˝nej, a wzrost popytu krajowego 2,8% przy 5,3%prognozowanych przez NBP w okresie formu∏owania Za∏o˝eƒ (patrz Za∏àcznik 2 do Ra-portu).

Zwi´kszenie stopnia restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej oraz zmiana podstawowychrelacji popytowo-poda˝owych w gospodarce polskiej da∏y w efekcie znacznà popraw´równowagi zewn´trznej. Deficyt obrotów bie˝àcych bilansu p∏atniczego w relacji doPKB pogarsza∏ si´ przez pi´ç ostatnich lat i przekroczy∏ w I kwartale 2000 r. 8%. Zmniej-szenie dynamiki popytu krajowego do poziomu wolniejszego od tempa wzrostu PKBprzyczyni∏o si´ nie tylko do przywrócenia spadkowej tendencji inflacji, ale i do zmniej-szenia deficytu obrotów bie˝àcych z 11,6 mld USD w 1999 r. do 10 mld USD w 2000 r.Zmiana relacji popytowo-poda˝owych by∏a jednym z najwa˝niejszych czynników znacz-nego wzrostu dynamiki eksportu i spadku dynamiki importu, wskutek czego deficyt ob-rotów bie˝àcych na koniec 2000 r. zmala∏ do 6,3% PKB3 (patrz Za∏àcznik 3 do Raportu).

Podsumowujàc, chocia˝ krótkookresowy cel inflacyjny na 2000 r. nie zosta∏ zrealizowa-ny, to jednak w drugiej po∏owie roku nastàpi∏o trwa∏e odwrócenie tendencji wzrostu infla-cji. Tempo wzrostu cen towarów i us∏ug konsumpcyjnych obni˝y∏o si´ od lipca do grudniao 3,1 pkt. proc. do poziomu 8,5%. Tendencja ta utrzymywa∏a si´ nadal w pierwszych mie-siàcach 2001 r., co sprzyja∏o realizacji Êredniookresowego celu polityki pieni´˝nej.

Wi´kszy, ni˝ zak∏adano na etapie formu∏owania Za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej na 2000rok, stopieƒ restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej spowodowa∏, ˝e poda˝ pieniàdza by∏a ni˝-sza od prognozowanej. W Za∏o˝eniach polityki pieni´˝nej na 2000 rok szacowano, ˝e


Raport Roczny 2000

2 Taka wielkoÊç deficytu ekonomicznego zosta∏a opublikowana przez Ministerstwo Finansów dopiero pod koniec ma-ja 2001 r. W II po∏owie 2000 r. kolejne informacje MF o przewidywanym wykonaniu deficytu ekonomicznego mówi-∏y o wzroÊcie tej kategorii od 2% do 2,7% PKB. Nale˝y przy tym zauwa˝yç, ˝e osiàgnićie ni˝szej wielkoÊci deficytuekonomicznego wynika∏o przede wszystkim ze znacznego zmniejszenia zad∏u˝enia Funduszu Ubezpieczeƒ Spo∏ecz-nych w systemie bankowym, jakie dokona∏o si´ w grudniu 2000 r.3 OczywiÊcie na wielkoÊç tego deficytu wp∏yw wywierajà tak˝e czynniki zewn´trzne, niezale˝ne od krajowej politykimakroekonomicznej.

przyrost poda˝y pieniàdza, spójny z zak∏adanym celem inflacyjnym oraz zak∏adanymiwielkoÊciami wzrostu PKB i deficytu obrotów bie˝àcych, wyniesie 38,8-47,9 mld z∏.Tymczasem na koniec 2000 r. poda˝ pieniàdza osiàgn´∏a stan 294,5 mld z∏, co oznacza-∏o wzrost w ciàgu roku o 31,0 mld z∏ (tj. o 11,8% wobec 19,3% w 1999 r.). Towarzyszy-∏a temu korzystna tendencja istotnego wzrostu dynamiki depozytów ludnoÊci przy s∏ab-nàcym tempie wzrostu kredytu (patrz Za∏àcznik 4 do Raportu).

Uwarunkowania realizacji celu inflacyjnego

• Najwa˝niejsze uwarunkowania zewn´trzne realizacji celu inflacyjnego w 2000 r. tokszta∏towanie si´ Êwiatowych cen surowcowych oraz krajowych cen ˝ywnoÊci.Podobnie jak w 1999 r., tak˝e w 2000 r. sytuacja na Êwiatowym rynku surowców od-

dzia∏ywa∏a w kierunku pobudzania wzrostu inflacji w Polsce. O dynamice mi´dzynarodo-wych cen surowców decydowa∏y nadal ceny ropy naftowej. Ârednia roczna cena ropynaftowej na rynku Êwiatowym (typ Brent) wzros∏a w 2000 r. o ponad 59%. W latach1999-2000 ceny ropy zwi´ksza∏y si´ systematycznie z kwarta∏u na kwarta∏, z oko∏o 10USD za bary∏k´ na poczàtku 1999 r. do ponad 30 USD za bary∏k´ w II pó∏roczu 2000 r.Do przyspieszenia cen ropy w 2000 r. przyczyni∏ si´ z jednej strony szybko rosnàcy po-pyt Êwiatowy, a z drugiej strony rekordowo niskie zapasy tego surowca4. Ceny surow-ców nieenergetycznych powi´kszy∏y si´ w 2000 r. o 4,1%, co wynika∏o g∏ównie z wy˝-szych o 15,7% cen metali.

Utrzymujàcy si´ w okresie 1999-2000 wzrost cen ropy naftowej wp∏ynà∏ na przyspie-szenie procesów inflacyjnych we wszystkich gospodarkach zale˝nych od importu tegostrategicznego surowca. Roczny wskaênik cen energii w strefie euro wzrós∏ w 2000 r.o 13,4% wobec wzrostu o 2,3% w 1999 r. i spadku o 2,6% w 1998 r. Najsilniej zare-agowa∏y na to ceny produkcji przemys∏owej w tym regionie, które wzros∏y o 5,4%, pod-czas gdy jeszcze w 1999 r. obni˝y∏y si´ o 0,4%. Sytuacja na mi´dzynarodowym rynkuropy naftowej by∏a tak˝e przyczynà wzrostu cen w polskim imporcie, co oddzia∏ywa∏o nawzrost inflacji na rynku krajowym.

Dodatkowo umocnienie waluty amerykaƒskiej, dominujàcej w handlu surowcami narynkach Êwiatowych w 2000 r., oznacza∏o tak˝e szybszà deprecjacj´ z∏otego wzgl´demdolara, szczególnie w II kwartale. Wp∏yn´∏o to dodatkowo na wzrost kosztów importukrajowego.

Oba te czynniki wp∏yn´∏y na wzrost z∏otowych cen transakcyjnych w imporcieo 5,4%, co – wed∏ug szacunków NBP – bezpoÊrednio wp∏yn´∏o na wzrost wskaênikacen produkcji sprzedanej o 1,2 pkt. proc. i wskaênika cen towarów i us∏ug konsumpcyj-nych o 0,8 pkt. proc. Ten ostatni wzrós∏ o 0,64 pkt. proc. z powodu wzrostu cen paliw,o 0,12 pkt. proc. – surowców nieenergetycznych i o 0,04 pkt. proc. – ˝ywnoÊci.

Jak z tego widaç, najwi´kszy wp∏yw na kszta∏towanie si´ inflacji mia∏y ceny paliw(patrz Za∏àcznik 1 do Raportu). Ârednioroczny wzrost ich cen wyniós∏ w 2000 r. 36,8%


Raport Roczny 2000

4 Przyk∏adowo w USA kszta∏towa∏y si´ one w sierpniu 2000 r. na poziomie najni˝szym od 20 lat.

wobec 25,2% w 1999 r. Znaczny udzia∏ w tym wzroÊcie mia∏y podwy˝ki cen dokonanew 1999 r., których skutki oddzia∏ywa∏y na poziom cen w 2000 r. Natomiast wzrost cenliczony od grudnia 1999 r. do grudnia 2000 r. wyniós∏ tylko 11,1% wobec 52,7% w po-przednim roku.

Ceny paliw na rynku krajowym kszta∏towane by∏y jednak nie tylko przez ceny paliwi surowców do ich produkcji na rynku Êwiatowym oraz przez kurs z∏otego do dolara.O zmianach detalicznych cen paliw decydowa∏y ponadto zmiany stawek podatku akcy-zowego oraz stawek celnych (czynniki determinowane przez rzàd), a tak˝e polityka ce-nowa krajowych rafinerii i sprzedawców detalicznych, dzia∏ajàcych na rynku w wysokimstopniu zmonopolizowanym (czynnik rynkowy).

Stawki podatku akcyzowego dla paliw, zgodnie z harmonogramem przyj´tymw grudniu 1999 r., zosta∏y podwy˝szone w 2000 r. trzykrotnie: 1 stycznia o oko∏o 5%,1 marca o oko∏o 4,8% oraz 1 wrzeÊnia o oko∏o 4,6%. Nale˝y przy tym zaznaczyç, ˝ew przeciwieƒstwie do sytuacji z 1999 r., rzàd nie wprowadzi∏ w ciàgu roku, niezapowia-danych wczeÊniej obcià˝eƒ podatkiem akcyzowym. ¸àcznie podwy˝ki podatku akcyzo-wego wynios∏y w 2000 r. oko∏o 15,1%, powodujàc wzrost wskaênika cen paliw o oko-∏o 4,6 pkt. proc.

BezpoÊrednie skutki wzrostu cen paliw spowodowanego ww. czynnikami wp∏yn´∏yna wzrost Êredniorocznego wskaênika inflacji o 1,0 pkt. proc.

Dla przeciwdzia∏ania dalszemu wzrostowi cen paliw wprowadzono od wrzeÊnia2000 r. zerowà stawk´ celnà na importowane paliwa z Unii Europejskiej, krajów EFTA,CEFTA, Litwy, Estonii, Wysp Owczych i Turcji5, jak równie˝ na paliwa importowanez krajów lub regionów, z którymi Polska nie podpisa∏a umów dotyczàcych stref wolne-go handlu. W rezultacie Êrednia stawka celna za importowanà benzyn´ obni˝y∏a si´z 5% w 1999 r. do 3% w 2000 r., a na olej nap´dowy z 11% do 4%, po czym zosta∏aobni˝ona do zera.• Na kszta∏towanie si´ wskaênika inflacji w 2000 r. silny wp∏yw mia∏y równie˝ ceny

˝ywnoÊci na rynku krajowym (patrz Za∏àcznik 1 do Raportu).Niskie zbiory zbó˝ i pog∏´biajàcy si´ spadek produkcji ˝ywca, a przede wszystkim

wysoki poziom ochrony krajowego rynku rolnego przed importem oraz inne administra-cyjne formy regulowania poda˝y na tym rynku sprawi∏y, ˝e ceny ˝ywnoÊci w 2000 r. ro-s∏y nieprzerwanie, choç w tempie wolniejszym ni˝ w 1999 r.

Niskie zbiory zbó˝ w sezonie 1999/2000, w po∏àczeniu z ograniczeniem importu i po-g∏´biajàcym si´ spadkiem produkcji ˝ywca, powodowa∏y od poczàtku roku systematycz-ny wzrost cen pieczywa, przetworów zbo˝owych oraz mi´sa. Wzrost tych cen uleg∏dodatkowemu sezonowemu przyspieszeniu w okresie wiosennym. Pierwotnym czynni-kiem prowadzàcym do destabilizacji rynku rolnego w 2000 r. by∏o zachwianie równowa-gi na rynku zbó˝. Spadek poda˝y zbó˝ w sezonie 1999/2000 o ponad 5% oraz mniejszeo ponad 27% ich zapasy na poczàtku kolejnego sezonu doprowadzi∏y do wystàpieniaznacznej nadwy˝ki popytu nad poda˝à. Wyst´pujàce braki poda˝y zbó˝ na rynku krajo-wym sk∏ania∏y dostawców do podnoszenia cen skupu zbó˝. Pesymistyczne prognozydotyczàce niskiego kszta∏towania si´ produkcji zbó˝ z nowych zbiorów, formu∏owanem.in. na podstawie niekorzystnych warunków agrometeorologicznych, dodatkowo przy-spieszy∏y tempo wzrostu cen zbó˝ w maju i w czerwcu 2000 r. JednoczeÊnie mechani-


Raport Roczny 2000

5 Decyzja ta mia∏a byç podj´ta z dniem 1 stycznia 2001 r.

zmy administracyjne uniemo˝liwia∏y przywrócenie równowagi za pomocà dodatkowegoimportu. Decyzja o uruchomieniu bezc∏owego kontyngentu importowego na zbo˝a, nie-zb´dnego do uzupe∏nienia poda˝y krajowej, zosta∏a podj´ta dopiero w koƒcu czerwca,a wi´c ju˝ po okresie silnego przyspieszenia wzrostu ich cen. Rosnàce ceny zbo˝a spo-wodowa∏y wzrost cen mi´sa. W tym wypadku równie˝ import nie by∏ dostatecznie du-˝y, aby temu zapobiec.

Ceny pozosta∏ych grup ˝ywnoÊci ros∏y nieprzerwanie, choç w tempie znacznie wol-niejszym ni˝ przed rokiem. Wzrost cen ˝ywnoÊci Êrednio w roku o 10,5% spowodo-wa∏ wzrost analogicznego wskaênika cen towarów i us∏ug konsumpcyjnych o 3,1 pkt.proc.• Wa˝nym czynnikiem, wyjaÊniajàcym kszta∏towanie si´ równowagi zewn´trznej go-

spodarki polskiej, by∏y zmiany w popycie zewn´trznym na polski eksport. Rok 2000przyniós∏ istotne przyspieszenie wzrostu w gospodarce Êwiatowej (tabela 1).

Kontynuacja wysokiego tempa wzrostu gospodarki amerykaƒskiej w okresie pierw-szych trzech kwarta∏ów 2000 r., a tak˝e silne o˝ywienie koniunktury w krajach Azjii Ameryki Po∏udniowej istotnie wzmocni∏y popyt globalny. W efekcie w 2000 r. wolu-men handlu Êwiatowego by∏ o 13% wy˝szy ni˝ w 1999 r. Dynamika wolumenu impor-tu krajów strefy euro prawie podwoi∏a si´ z 6,4% w 1999 r. do 11% w 2000 r. Wzrostpopytu importowego gospodarki Niemiec – najwa˝niejszego partnera handlowego Pol-ski – by∏ jeszcze wyraêniejszy: z 4,8% w 1999 r. do 10,5% w 2000 r.


Raport Roczny 2000

Stany Zjednoczone – wzrost PKB

(w%)1

Wyszczególnienie 1999 2000

3,4

3,0

Tabela 1. Uwarunkowania zewn´trzne polityki pieni´˝nej w latach 1999-2000

I kwarta∏

3,5

3,7

II kwarta∏

3,7

3,5

III kwarta∏

3,2

2,8

Strefa euro – wzrost PKB (w %)

w tym Niemcy1:

2000

2,5

1,6

5,0 5,3 6,1 5,24,2

Stany Zjednoczone

– stopa funduszy federalnych (w %)2

Strefa euro – stopa refinansowa

(w %)2

IV kwarta∏

3,0

1,9

3,4

Cena ropy naftowej

(typ Brent, USD/b)2

1 W stosunku do odpowiedniego okresu poprzedniego roku2 Ârednia w okresieèród∏o: International Financial Statistics, International Monetary Fund, Reuters, Wochenbericht des DIW 46/2000, Deutsche Bundesbank,Monatsbericht, März 2001; OECD Economic outlook, No. 68, December 2000

6,24 5,68 6,27 6,524,97 6,47

4,12 3,25 3,83 4,572,71 4,83

28,5 26,8 26,7 30,717,9 29,7

Tak˝e najwi´kszy polski partner na rynku wschodnim – Rosja – osiàgnà∏ w 2000 r.wysoki wzrost PKB – 7,6% wobec 3,2% w 1999 r., czego efektem by∏ wzrost importutego kraju o 6,3% wobec spadku o 40% w 1999 r.6

Czynniki te, obok wspomnianych ju˝ zmian w relacjach dynamiki krajowego popytui poda˝y, przyczyni∏y si´ do wzrostu tempa polskiego eksportu i do spadku deficytu han-dlowego, a przez to i deficytu obrotów bie˝àcych.

Instrumenty realizacji celu polityki pieni´˝nej

Podstawowym instrumentem s∏u˝àcym realizacji celu polityki pieni´˝nej w 2000 r. by-∏a stopa procentowa. Do kontrolowania poziomu stóp procentowych na rynku mi´dzy-bankowym NBP wykorzystywa∏: stop´ referencyjnà, okreÊlajàcà minimalnà rentownoÊç28-dniowych operacji otwartego rynku, stop´ oprocentowania kredytu lombardowego(stop´ lombardowà) i stop´ redyskonta weksli oraz rezerw´ obowiàzkowà. Rezerwaobowiàzkowa zmniejsza∏a wp∏yw wahaƒ p∏ynnoÊci na stopy procentowe rynku mi´dzy-bankowego. W obecnym systemie rezerwy obowiàzkowej banki sà zobowiàzane doutrzymania Êredniego poziomu Êrodków rezerwy na rachunkach w NBP w okresie jejutrzymywania. Wp∏ywa to na ograniczenie dziennych wahaƒ p∏ynnoÊci w systemie ban-kowym i przyczynia si´ do stabilizowania stóp procentowych na poziomie po˝àdanymprzez NBP.

Wykorzystywane przez NBP instrumenty by∏y dostosowane do sytuacji operacyjnejnadp∏ynnoÊci, utrzymujàcej si´ nadal w sektorze banków komercyjnych. W 2000 r. NBPpodjà∏ kolejne kroki zmierzajàce do jej ograniczenia. Wprowadzenie w kwietniu 2000 r.p∏ynnego kursu walutowego stanowi∏o koƒcowy etap procesu majàcego na celu m.in.ograniczanie przyrostu p∏ynnoÊci z tytu∏u ewentualnego zakupu walut przez NBP. WewrzeÊniu 2000 r. rozpocz´to bezwarunkowà sprzeda˝ obligacji skarbowych z portfelaNBP, uzyskanych w 1999 r., w wyniku konwersji niezbywalnych zobowiàzaƒ skarbupaƒstwa wobec banku centralnego. Sprzeda˝ ta ma na celu trwa∏à redukcj´ nadp∏ynno-Êci zakumulowanej w poprzednich latach.

Stopa procentowa

Wobec sytuacji nadp∏ynnoÊci w sektorze banków komercyjnych w 2000 r. utrzyma-no dotychczasowy zestaw podstawowych stóp procentowych NBP. By∏y to: stopalombardowa, stopa redyskonta weksli oraz stopa referencyjna.

Stopa lombardowa by∏a zasadniczo najwy˝szà stopà procentowà na rynku mi´-dzybankowym. Jedynie osiem razy w ciàgu ca∏ego roku oprocentowanie depozytówmi´dzybankowych o najkrótszych terminach zapadalnoÊci przewy˝sza∏o stop´ lom-bardowà. Dochodzi∏o do tego wtedy, gdy z powodu braku Êrodków na utrzymanie re-


Raport Roczny 2000

6 èród∏o: International Financial Statistics (dost´pne dane obejmujà 3 kwarta∏y 2000 r. i dotyczà wartoÊci dolarowejobrotów).

zerwy obowiàzkowej, banki niemajàce wystarczajàcego portfela papierów skarbo-wych zmuszone by∏y do pozyskania brakujàcych Êrodków z rynku mi´dzybankowe-go. Najwi´ksze takie odchylenia, rz´du 2 do 3 pkt. proc., wystàpi∏y 27 i 28 stycznia,29 sierpnia i 30 paêdziernika.

Stopa referencyjna jest to minimalna rentownoÊç 28-dniowych bonów pieni´˝-nych, za pomocà której bank centralny absorbowa∏ p∏ynnoÊç, wykorzystujàc w tymcelu operacje otwartego rynku. Stopa ta wyznacza∏a poziom oprocentowania depo-zytów o porównywalnym okresie zapadalnoÊci (1-miesićzna stawka WIBOR) na ryn-ku mi´dzybankowym.

Stopa redyskonta weksli (kredyt redyskontowy by∏ przeznaczony przede wszyst-kim na finansowanie skupu p∏odów rolnych) zmienia∏a si´ wraz ze stopà lombardo-wà. Stopy procentowe NBP i jednomiesićznà stawk´ rynku mi´dzybankowego(WIBOR 1M) przedstawia wykres 2.

Powy˝szy zestaw stóp procentowych NBP by∏ stosowany przez ca∏y rok. Mia∏ onulec istotnej modyfikacji po osiàgnićiu przez system bankowy stanu operacyjnegoniedoboru p∏ynnoÊci. Sytuacja taka jednak w ubieg∏ym roku nie nastàpi∏a. Sta∏o si´tak z trzech powodów. Po pierwsze, mimo utworzenia specjalnego rachunku walu-towego rzàdu w Narodowym Banku Polskim, bank centralny zmuszony by∏ do odku-


Raport Roczny 2000

2000

Wykres 2. Stopy procentowe NBP i jednomiesićzna stopa procentowarynku mi´dzybankowego

I

17

19

15

II

Lombardowa

21

23

25

%

III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Redyskontowa WIBOR 1M Referencyjna

powania walut od rzàdu, co wykreowa∏o dodatkowà p∏ynnoÊç w wysokoÊci 830 mlnz∏7. Po drugie, moment rozpoczćia i skala sprzeda˝y posiadanych przez bank cen-tralny obligacji skarbowych zosta∏y ustalone w sposób u∏atwiajàcy Ministrowi Finan-sów sprzeda˝ skarbowych papierów wartoÊciowych na potrzeby finansowania bu-d˝etu i ograniczajàcy potencjalne uboczne skutki tej operacji dla kszta∏towania sićen obligacji na rynku. Po trzecie, popyt na pieniàdz gotówkowy rós∏ znacznie wolniejod za∏o˝eƒ, przede wszystkim ze wzgl´du na nieoczekiwanie szybki wzrost liczby kartp∏atniczych i wartoÊci transakcji bezgotówkowych. S∏abszy ni˝ oczekiwano spadeknadp∏ynnoÊci sprawi∏, ˝e NBP nie prowadzi∏ operacji zasilajàcych system bankowyw p∏ynnoÊç ani te˝ nie wprowadzi∏ do instrumentarium banku centralnego stopy depo-zytowej NBP. Stopa ta mia∏a s∏u˝yç ograniczeniu od do∏u wahaƒ stóp procentowych narynku mi´dzybankowym, gdyby funkcji tej nie spe∏nia∏a ju˝ stopa referencyjna.

W 2000 r. Rada Polityki Pieni´˝nej kontynuowa∏a rozpocz´ty na jesieni 1999 r.proces zwi´kszania restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej. W wyniku podwy˝ek stópprocentowych we wrzeÊniu i w listopadzie 1999 r. oficjalne stopy procentowe NBPwzros∏y ∏àcznie o 3,5 pkt. proc. Obserwowany od sierpnia 1999 r. wzrost inflacji po-budza∏ oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych, a kszta∏towanie si´ inflacjibazowej Êwiadczy∏o o przenoszeniu si´ impulsów z rynku paliw i ˝ywnoÊci na cenypozosta∏ych grup towarów i us∏ug. Z uwagi na opóênienia wyst´pujàce w mechani-zmie transmisji impulsów polityki pieni´˝nej, skutki podwy˝ek z 1999 r., w postacizmniejszenia dynamiki popytu krajowego i presji inflacyjnej, mog∏y wystàpiç w dru-giej po∏owie 2000 r. Szybszy od oczekiwanego wzrost cen w kolejnych miesiàcach1999 r. i na poczàtku 2000 r. spowodowa∏, ˝e RPP uzna∏a za konieczne dokonaniepodwy˝ki oficjalnych stóp procentowych NBP w lutym i og∏osi∏a restrykcyjne nasta-wienie w polityce pieni´˝nej. Istotnym tego powodem by∏ tak˝e wzrost oczekiwaƒinflacyjnych.

Silna presja inflacyjna nadal wyst´powa∏a w kolejnych miesiàcach roku i jej upor-czywe utrzymywanie si´ stanowi∏o zagro˝enie realizacji zarówno celu polityki pieni´˝-nej w nast´pnym roku, jak i celu Êredniookresowego. Podnoszàc stopy procentowe31 sierpnia 2000 r. o 1,5 pkt. proc., Rada Polityki Pieni´˝nej zdawa∏a sobie spraw´, ˝enie mo˝na bezpoÊrednio przeciwdzia∏aç wzrostowi cen towarów i us∏ug odpowiedzial-nych za pierwotny impuls inflacyjny. Decyzja ta mia∏a przede wszystkim na celupowstrzymanie wp∏ywu oczekiwaƒ inflacyjnych na wzrost p∏ac oraz zahamowaniespadku sk∏onnoÊci do oszcz´dzania w rezultacie obni˝enia si´ realnych stóp procen-towych. W 2000 r. oficjalne stopy procentowe NBP wzros∏y ∏àcznie o 2,5 pkt. proc.

Decyzje RPP podj´te mi´dzy wrzeÊniem 1999 r. a sierpniem 2000 r. spowodowa-∏y wzrost oficjalnych stóp NBP o 6 pkt. proc. W tym samym czasie dynamika cen to-warów i us∏ug konsumpcyjnych w ujćiu rocznym wzros∏a o 2,7 pkt. proc., a oczeki-wania inflacyjne gospodarstw domowych o 4,4 pkt. proc. Wzrost cen towarów i us∏ugkonsumpcyjnych spowodowa∏ w tym okresie wzrost poziomu realnych stóp procen-towych o 3,2 pkt. proc., a po uwzgl´dnieniu oczekiwaƒ inflacyjnych – o 1,7 pkt. proc.


Raport Roczny 2000

7 Zgodnie z obowiàzujàcym stanem prawnym, NBP prowadzi rachunki bud˝etu, co oznacza, ˝e nie mo˝e odmówiçskupu walut wymienialnych. Powoduje to w koƒcowym efekcie wzrost p∏ynnoÊci sektora bankowego. Gdyby rzàddokonywa∏ wymiany walut ze swoich przychodów nie w NBP, a na rynku walutowym, nie nast´powa∏by wzrost p∏yn-noÊci, powsta∏aby jednak presja na aprecjacj´ kursu z∏otego.

Od sierpnia 2000 r. inflacja zacz´∏a spadaç i w ostatnich trzech miesiàcach rokupowróci∏a do poziomu jednocyfrowego, zwi´kszajàc znacznie prawdopodobieƒstworealizacji celu inflacyjnego w 2001 r. W czwartym kwartale 2000 r. zacz´∏y równie˝obni˝aç si´ oczekiwania inflacyjne, zarówno osób prywatnych (z 13,5% we wrzeÊniudo 10,5% w grudniu), jak i analityków bankowych (z 11,6% we wrzeÊniu do 9,9%w grudniu).

Operacje otwartego rynku

Podstawowym celem operacji otwartego rynku by∏o ograniczenie nadp∏ynnoÊci sek-tora bankowego. W sytuacji nadwy˝ki p∏ynnoÊci banki komercyjne mogà rozwijaçswojà dzia∏alnoÊç kredytowà bez zaciàgania kredytów w banku centralnym. Wskutektego NBP ma s∏abszy wp∏yw na kszta∏towanie si´ stóp depozytowych ni˝ w sytuacjiniedoboru p∏ynnoÊci. Oznacza to koniecznoÊç utrzymywania przez bank centralnywy˝szych stóp procentowych dla osiàgni´cia tego samego efektu w zakresie sk∏on-noÊci do oszcz´dzania. Dlatego te˝ dzia∏ania ograniczajàce nadp∏ynnoÊç s∏u˝à zwi´k-szeniu efektywnoÊci wykorzystania polityki stopy procentowej jako podstawowegoinstrumentu polityki pieni´˝nej.

Ze wzgl´du na utrzymujàcà si´ w 2000 r. sytuacj´ operacyjnej nadp∏ynnoÊci NBPprowadzi∏ wy∏àcznie operacje absorbujàce. Wykorzystujàc g∏ównie emisj´ 28-dnio-wych bonów pieni´˝nych, NBP oddzia∏ywa∏ bezpoÊrednio na jednomiesi´czne stopyprocentowe rynku mi´dzybankowego. Jedynie we wrzeÊniu i paêdzierniku 2000 r.NBP emitowa∏ bony o krótszych terminach zapadalnoÊci (1, 7 i 14 dni), co by∏o zwià-zane z koniecznoÊcià zapewnienia bankom niezb´dnej p∏ynnoÊci, w zwiàzku z plano-wanà zap∏atà za akcje Telekomunikacji Polskiej SA. Ârednie saldo bonów pieni´˝nychw obiegu odzwierciedla∏o skoncentrowanà w krótkim okresie nadwy˝k´ p∏ynnoÊci


Raport Roczny 2000

Podniesienie stopy oprocentowania kredytu lombardowego z 21,5% do 23%.

Podniesienie stopy redyskonta weksli z 20% do 21,5%.

Podniesienie minimalnej stopy rentownoÊci 28-dniowych operacji otwartego rynku

z 17,5% do 19% w skali roku.

DecyzjaData*

Tabela 2. Kalendarium decyzji z zakresu polityki stopy procentowej w 2000 r.

Podniesienie stopy oprocentowania kredytu lombardowego z 20,5% do 21,5%.

Podniesienie stopy redyskonta weksli z 19% do 20%.

Podniesienie minimalnej stopy rentownoÊci 28-dniowych operacji otwartego rynku

z 16,5% do 17,5% w skali roku.

24 lutego

31 sierpnia

Zmiana nastawienia w polityce pieni´˝nej z restrykcyjnego na neutralne.

*Data wejÊcia decyzji w ˝ycie

20 grudnia

i wynios∏o (w cenach sprzeda˝y) w 2000 r. 18,4 mld z∏, wobec 21,4 mld z∏ w 1999 r.Ârednie saldo bonów pieni´˝nych w grudniu 2000 r. wynios∏o 18,6 mld z∏ i by∏o wy˝-sze o 4,6 mld z∏ w stosunku do grudnia 1999 r. Niskie saldo bonów pieni´˝nychw koƒcu 1999 r. wynika∏o g∏ównie z przejÊciowego wzrostu popytu na pieniàdz go-tówkowy, zwiàzanego z obawami przed wystàpieniem tzw. Problemu Roku 2000.W 2000 r. popyt banków komercyjnych na bony pieni´˝ne by∏ ni˝szy ni˝ poda˝ bonówoferowanych przez NBP w ramach operacji otwartego rynku. NBP oferowa∏ bankompul´ bonów, która zapewnia∏a utrzymanie jednomiesi´cznej stopy rynku mi´dzyban-kowego na po˝àdanym poziomie, nawet w sytuacji wystàpienia niespodziewanychnadwy˝ek p∏ynnoÊci. NBP zaoferowa∏ do sprzeda˝y bony pieni´˝ne o wartoÊci nomi-nalnej 320,2 mld z∏, otrzymujàc od banków oferty zakupu w wysokoÊci 298,7 mld z∏.NBP zaakceptowa∏ oferty banków o wartoÊci nominalnej 278,2 mld z∏.

We wrzeÊniu 2000 r. NBP rozpoczà∏ sprzeda˝ posiadanych przez siebie skarbo-wych papierów wartoÊciowych o wartoÊci nominalnej 16,4 mld z∏. Do koƒca 2000 r.zorganizowano ogó∏em 15 przetargów, na których sprzedano obligacje o wartoÊci no-minalnej 2,2 mld z∏ (1,8 mld w cenach sprzeda˝y). Sprzedawane obligacje zosta∏y po-zyskane przez NBP w 1999 r. w wyniku konwersji niezbywalnych zobowiàzaƒ bud˝e-tu wobec banku centralnego. Sprzeda˝ skonwertowanych obligacji jest roz∏o˝onàw czasie operacjà, niemajàcà bezpoÊredniego zwiàzku z bie˝àcà politykà pieni´˝nà.Celem tej sprzeda˝y jest trwa∏a redukcja skali strukturalnej nadp∏ynnoÊci w sektorzebankowym (tj. nadwy˝ki p∏ynnoÊci ogó∏em), a w tym i operacyjnej nadwy˝ki p∏ynno-Êci (zaabsorbowanej w instrumentach krótkoterminowych). Sprzeda˝ skonwertowa-nych obligacji skarbowych prowadzi do zmiany struktury bilansu NBP – zmniejszaw trwa∏y sposób aktywa krajowe, co w konsekwencji zmniejsza saldo absorbujàcychp∏ynnoÊç operacji otwartego rynku, przy danym poziomie pieniàdza rezerwowego.Osiàgana w ten sposób redukcja nadp∏ynnoÊci przyczynia si´ do zwi´kszenia sku-tecznoÊci podstawowego instrumentu polityki pieni´˝nej, jakim jest stopa procen-towa.

Operacje otwartego rynku prowadzone by∏y z grupà 15 banków dealerów rynkupieni´˝nego, wyró˝niajàcych si´ du˝à aktywnoÊcià na rynku wtórnym skarbowychpapierów wartoÊciowych (bonów i obligacji) oraz bonów pieni´˝nych NBP, wy∏onio-nych na podstawie jednolitych kryteriów kwalifikacyjnych Indeksu AktywnoÊci Dea-lerskiej (IAD) (Wykres 3).

Kryteriami tymi by∏y: – udzia∏ obrotów zrealizowanych przez bank na wtórnym rynku bonów skarbo-

wych i bonów pieni´˝nych NBP w obrotach ogó∏em brutto tymi papierami,– udzia∏ Êredniego stanu portfela bonów skarbowych klientów niebankowych

banku w Êrednim stanie kont ogó∏em tej kategorii klientów,– udzia∏ transakcji typu repo i typu sell-buy-back zrealizowanych przez bank na

rynku mi´dzybankowym w wartoÊci ogó∏em tych transakcji, zawartych na ryn-ku bonów skarbowych i bonów pieni´˝nych NBP,

– udzia∏ obrotów obligacjami skarbowymi, zrealizowanych przez bank na wtór-nym rynku poza obrotem nieregulowanym, w obrotach ogó∏em, zrealizowa-nych na tym rynku przez wszystkie banki kandydujàce do funkcji dealera ryn-ku pieni´˝nego,

– poprawnoÊç relacji z bankiem centralnym.


Raport Roczny 2000

Ocena aktywnoÊci banków dokonywana by∏a co miesiàc, w okresie od lutego dolistopada 2000 r., i obejmowa∏a 23 banki kandydujàce do pe∏nienia funkcji dealerarynku pieni´˝nego. Banki te zobowiàzane by∏y równie˝ do sporzàdzania przyspieszo-nej informacji miesi´cznej, obejmujàcej obroty na rynku pieni´˝nym i walutowymoraz struktur´ portfeli inwestycyjnych krajowych i zagranicznych nabywców papie-rów wartoÊciowych.

Refinansowanie banków

W 2000 r. banki mog∏y zaciàgaç w NBP kredyt lombardowy pod zastaw skarbowychpapierów wartoÊciowych oraz kredyt redyskontowy.

Z dniem 25 kwietnia 2000 r. wprowadzone zosta∏y zmiany zasad udzielania kre-dytu lombardowego, polegajàce na:

– ograniczeniu terminu wykorzystania kredytu do jednego dnia operacyjnego,dla uniemo˝liwienia bankom komercyjnym d∏ugoterminowego kredytowaniasi´ w NBP,

– uwarunkowaniu zaciàgni´cia kredytu sp∏atà zad∏u˝enia z dnia poprzedniego.Zmiany te zosta∏y podyktowane potrzebà zabezpieczenia si´ przed mo˝liwoÊcià

nag∏ego i silnego wzrostu zad∏u˝enia banków, który móg∏by wystàpiç m.in. w wyni-ku spekulacji na rynku walutowym. Poprzednie regulacje umo˝liwia∏y bankom ko-mercyjnym zad∏u˝anie si´ w NBP na dowolny termin.

Zasady redyskontowania weksli w NBP w 2000 r. nie uleg∏y zmianom.


Raport Roczny 2000

25.000

Wykres 3. Saldo operacji otwartego rynku

I

1999

15.000

10.000

20.000

5.000

0III V VII IX XI I III V VII IX XI

1995

Bony pieni´˝ne NBP

30.000

I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI

2000

mln z∏

199819971996

Operacje warunkowe

Zad∏u˝enie banków z tytu∏u udzielonych przez NBP kredytów refinansowych ob-ni˝y∏o si´ w 2000 r. o 97,6 mln z∏, tj. o 1,5%, i wynios∏o, wed∏ug stanu na koniecgrudnia 2000 r., 6.504,6 mln z∏.

Kredyt lombardowy wykorzystywany by∏ przez banki g∏ównie w terminach koƒ-czàcych okresy utrzymywania rezerwy obowiàzkowej na rachunku bie˝àcym w NBP.W poszczególnych miesiàcach Êrednie wykorzystanie tego kredytu waha∏o si´ od ze-ra do 333 mln z∏. Jednak˝e przejÊciowo kwoty zad∏u˝enia banków bywa∏y wysokie,osiàgajàc maksymalny poziom 3,8 mld z∏ na koniec lutego 2000 r.

Zad∏u˝enie banków w NBP z tytu∏u kredytu redyskontowego uleg∏o spadkowio ponad 60% (wobec 20% w 1999 r.), osiàgajàc na koniec grudnia 2000 r. stan 65,8mln z∏. Stosunkowo wysoka stopa redyskontowa weksli w NBP spowodowa∏a ogra-niczenie zapotrzebowania banków na ten rodzaj kredytu.

W 2000 r. NBP refinansowa∏ nadal zad∏u˝enie jednostek gospodarczych w ban-kach komercyjnych, z tytu∏u kredytowania czterech inwestycji centralnych, rozpocz´-tych jeszcze przed 1989 r. WielkoÊç kredytu refinansowego na inwestycje centralneuleg∏a obni˝eniu o 8,9% i wynios∏a na koniec grudnia 2000 r. – 4.689,8 mln z∏. Spa-dek zad∏u˝enia wynika∏ z dokonanych sp∏at w kwocie 456,6 mln z∏, które by∏y zgod-ne z zawartymi z bankami umowami na 2000 r. Kredyt refinansowy na inwestycjecentralne obejmuje wy∏àcznie zad∏u˝enie w fazie sp∏aty, które ulegaç b´dzie dalsze-mu obni˝aniu.


Rezerw´ obowiàzkowà nalicza∏y i utrzymywa∏y wszystkie banki, z wyjàtkiem tych,które decyzjà Zarzàdu NBP zosta∏y zwolnione z utrzymywania rezerwy obowiàzkowejw okresie realizacji programu naprawczego.


Raport Roczny 2000

rezerwa wymagana

na rachunku w NBP

WyszczególnienieStan na

31 XII 1999

10.076

I

492

II

803

III

370


wymagana ogó∏em

(po uwzgl´dnieniu

zwolnieƒ) z tego:

Przyrost w ciàgu kwarta∏ów

9.074 434 751 336

zapas gotówki w kasach

banków

IV

499

436

1.002 58 52 34 63

Stan na

31 XII 2000

12.240

11.031

1.209

Lp.

1.

1.1.

1.2.

w mln z∏

Tabela 3. Przyrost rezerwy obowiàzkowej w 2000 r.

W 2000 r. RPP utrzyma∏a stop´ rezerwy obowiàzkowej, ustalonà od 30 wrzeÊnia1999 r. w wysokoÊci 5% dla wszystkich rodzajów depozytów. Podobnie jak w 1999 r.,rezerwa obowiàzkowa nie podlega∏a oprocentowaniu.

Rezerwa obowiàzkowa utrzymywana by∏a na rachunku w NBP. Banki mog∏y nadalutrzymywaç do 10% rezerwy wymaganej w formie zapasu gotówki w swoich kasach,w zwiàzku z czym efektywna stopa rezerwy obowiàzkowej wynios∏a 4,5%. Zmianyw wysokoÊci rezerwy obowiàzkowej w 2000 r. przedstawia tabela 3.

WysokoÊç wymaganej i utrzymywanej przez banki na rachunku w NBP rezerwyobowiàzkowej, w poszczególnych okresach jej utrzymywania w 2000 r., zestawionow tabeli 4.

Nadwy˝ka Êredniego stanu Êrodków rezerwy obowiàzkowej na rachunku bie˝à-cym w stosunku do wymaganego poziomu rezerwy waha∏a si´ w przedziale od 76mln z∏ w sierpniu do 253 mln z∏ w lipcu.

Rezerwa obowiàzkowa na koniec 2000 r. wzros∏a w porównaniu ze stanem na 31grudnia 1999 r. o 2.164 mln z∏, tj. o 21,5%, przy wzroÊcie depozytów b´dàcych pod-stawà jej naliczania o 18,9%. Wy˝sze tempo wzrostu rezerwy obowiàzkowej jestefektem zmniejszenia o 214 mln z∏ wartoÊci zwolnionej rezerwy obowiàzkowejw bankach realizujàcych programy naprawcze.


Raport Roczny 2000

Luty

Okres

utrzymywania

rezerwy

obowiàzkowej


wymagana na

rachunku w NBP

Tabela 4. Rezerwa obowiàzkowa wymagana i utrzymywana w 2000 r.

Styczeƒ

Faktyczny Êredni stan

rachunku bie˝àcego

w okresie utrzymywania

rezerwy obowiàzkowej

Marzec

Kwiecieƒ

Maj

Nadwy˝ka Êredniego

stanu Êrodków rezerwy

obowiàzkowej na

rachunku bie˝àcym

Czerwiec

Lipiec

Sierpieƒ

Wrzesieƒ

Paêdziernik

Listopad

Grudzieƒ

9.570

9.602

9.458

9.508

9.637

9.752

10.259

10.498

10.594

10.634

10.770

11.031

9.760

9.742

9.598

9.746

9.830

9.941

10.512

10.574

10.744

10.759

10.863

11.224

190

140

140

238

193

189

253

76

150

125

93

193

w mln z∏

Kurs walutowy

• W 2000 r. nastàpi∏a zmiana systemu kursowego w Polsce. 11 kwietnia 2000 r.Rada Ministrów w porozumieniu z RPP podj´∏a decyzj´ o up∏ynnieniu kursu z∏ote-go, co oznacza∏o likwidacj´ parytetu centralnego z∏otego i mechanizmu pe∏zajàcejdewaluacji parytetu wobec koszyka walut oraz pasma dopuszczalnych wahaƒ kur-su rynkowego z∏otego wokó∏ kursu centralnego. Uchwa∏a sankcjonujàca powy˝sze zmiany wesz∏a w ˝ycie 12 kwietnia 2000 r. Po

zmianie re˝imu kursowego Narodowy Bank Polski nadal nie interweniowa∏ na rynkuwalutowym. Kurs z∏otego przesta∏ byç zatem instrumentem polityki pieni´˝nej.Wprowadzenie systemu kursu p∏ynnego by∏o zgodne z za∏o˝eniami Âredniookreso-wej strategii polityki pieni´˝nej na lata 1999-2003 i postanowieniami Za∏o˝eƒ polity-ki pieni´˝nej na rok 2000. Od 1998 r. polityka kursowa zosta∏a podporzàdkowanarealizacji bezpoÊredniego celu inflacyjnego. W d∏u˝szym okresie nie jest bowiemmo˝liwe jednoczesne oddzia∏ywanie na poziom stóp procentowych w sposób umo˝-liwiajàcy osiàgni´cie celu inflacyjnego i kontrolowanie poziomu kursu z∏otego.SprzecznoÊç ta staje si´ jeszcze bardziej wyraêna w warunkach ca∏kowitej liberaliza-cji przep∏ywów kapita∏owych. Up∏ynnienie kursu stanowi∏o ostatni etap konsekwent-nej polityki uelastyczniania mechanizmu kursowego. Ju˝ od 1998 r. tempo dewaluacjikursu centralnego by∏o obni˝ane, co dostosowywa∏o jego wysokoÊç do celu inflacyj-nego w∏adz monetarnych. Pasmo dopuszczalnych wahaƒ kursu rynkowego wokó∏


Raport Roczny 2000

4,9

Wykres 4. Kursy z∏otego wobec koszyka walut – maj 1995-2000*

1999

3,9

3,4

4,4

2,9

2,4V VII VIII X I II IV VI VII IX X

1995

WartoÊç koszyka

5,4

XII I III V VI VIII IX XI I II IV V VII VIII X XI I III IV VI VII IX X XII

2000

PLN

199819971996

Koszyk fixingowy

I III V VIXI VIII IX

Granica dopuszczalnych wahaƒ

* Od stycznia 1999 r. koszyk sk∏ada∏ si´ z EURO (55%) i USD (45%), od kwietnia 2000 r. kurs p∏ynny

XI XII

parytetu z∏otego zosta∏o poszerzone do ± 15%. Bank centralny od sierpnia 1998 r.nie interweniowa∏ na rynku walutowym, a od czerwca 1999 r. nie zawiera∏ transakcjiwalutowych z bankami komercyjnymi w trakcie sesji fixingowej. Ograniczanie obec-noÊci NBP na rynku walutowym wp∏yn´∏o korzystnie na rozwój tego rynku, cowzmacnia∏o rynkowy charakter kursu z∏otego. Przedzia∏ dopuszczalnych wahaƒ kur-sowych w okresie poprzedzajàcym wprowadzenie kursu p∏ynnego by∏ ju˝ stosunko-wo szeroki (patrz wykres 4). Poziom kursu pozostawa∏ przy tym daleko od kraƒcówtego przedzia∏u. Formalne wprowadzenie kursu p∏ynnego nie stanowi∏o zatemwstrzàsu dla gospodarki, gdy˝ dzi´ki zwi´kszonej skali wahaƒ kursu w ostatnich la-tach poprzedzajàcych decyzj´ o up∏ynnieniu uczestnicy rynku byli przygotowani nawzrost ryzyka kursowego.

Wprowadzenie systemu p∏ynnego kursu walutowego zwi´kszy∏o zatem autono-mi´ polityki stóp procentowych. Interwencje NBP na rynku walutowym, podejmo-wane dla utrzymywania kursu w po˝àdanym przedziale, powodowa∏y bowiem dodat-kowà kreacj´ pieniàdza8. W rezultacie ros∏a p∏ynnoÊç w systemie bankowym, coos∏abia∏o oddzia∏ywanie banku centralnego na stopy procentowe w bankach komer-cyjnych. Dodatkowym uzasadnieniem dla wprowadzenia systemu p∏ynnego kursuwalutowego by∏y równie˝ dwa wa˝ne argumenty:

Po pierwsze, decyzja ta by∏a istotnym elementem procesu przygotowania Polskido uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej. Jednym z warunków przystàpie-nia naszego kraju do EMU b´dzie w∏àczenie z∏otego na okres co najmniej 2 lat dosystemu kursowego ERM2. Poprzedzenie usztywnienia kursu z∏otego do euro w ra-mach tego systemu kilkuletnim okresem jego w pe∏ni p∏ynnego kszta∏towania si´ po-zwoli trafniej okreÊliç kurs równowagi i uniknàç kosztownych dla gospodarki b∏´dów.

Po drugie, mi´dzynarodowe doÊwiadczenia wskazujà, ˝e wyst´powanie kryzy-sów walutowych wià˝e si´ zawsze z próbami kontrolowania kursu walutowego.Dlatego te˝ up∏ynnienie kursu z∏otego zmniejsza ryzyko wystàpienia zaburzeƒ na kra-jowych rynkach finansowych i zwiàzanych z tym konsekwencji w postaci obni˝eniasi∏y nabywczej waluty krajowej, zwolnienia tempa wzrostu gospodarczego i wzrostubezrobocia.• Na poziom kursu z∏otego, szczególnie w II po∏owie 2000 r., wp∏yn´∏o silniej, ani-

˝eli w poprzednich latach oddzia∏ywanie kursów krzy˝owych euro do dolara ame-rykaƒskiego. Wynika∏o to z jednej strony ze znacznego przyspieszenia procesu deprecjacji euro

na rynku Êwiatowym9, z drugiej zaÊ – ze zlikwidowania koszyka walutowego, który∏agodzi∏ wp∏yw wahaƒ tych kursów krzy˝owych na kursy z∏otego wobec poszczegól-nych walut10. W efekcie w 2000 r. kurs z∏otego wzmocni∏ si´ jedynie w stosunku


Raport Roczny 2000

8 Zdecydowana wi´kszoÊç interwencji walutowych NBP mia∏a na celu os∏abienie aprecjacji z∏otego, a wi´c mia∏a po-staç zakupu walut obcych za z∏ote.9 Skala Êredniorocznej nominalnej deprecjacji euro wobec dolara wynios∏a w 2000 r. 13,3% (wobec 4,8% w 1999 r.).10 Istnienie parytetu z∏otego w formie koszyka walutowego by∏o elementem systemu kursowego w Polsce od 1991 r.do momentu up∏ynnienia w kwietniu 2000 r. W ramach wprowadzonego w 1995 r. systemu tzw. „pe∏zajàcego pa-sma“ odchylenie kursów rynkowych od kursu parytetowego by∏o postrzegane przez uczestników rynku jako miarasi∏y z∏otego. NBP wyznacza∏ kursy parytetowe wobec walut wchodzàcych w sk∏ad koszyka, uwzgl´dniajàc bie˝àcerelacje kursowe mi´dzy nimi na rynku Êwiatowym oraz wagi tych walut w koszyku. ¸agodzi∏o to wp∏yw wahaƒ kur-sów krzy˝owych na wartoÊci kursów referencyjnych z∏otego wobec ka˝dej z tych walut z osobna.

do euro (w kategoriach nominalnych – Êredniorocznie o 5,1%, a w realnych11 – od-powiednio o 7,2%). Wobec dolara nastàpi∏a deprecjacja z∏otego – odpowiednioo 9,6% i 5,6%. Z wyjàtkiem II kwarta∏u tendencja do umacniania si´ z∏otego wobeceuro okaza∏a si´ stosunkowo trwa∏a – w IV kwartale 2000 r. nominalny kurs z∏otegodo euro by∏ wy˝szy o prawie 10% w stosunku do kursu w IV kwartale 1999 r. W IIkwartale – w obliczu znacznego pogorszenia si´ deficytu w obrotach bie˝àcychw I kwartale – z∏oty os∏abia∏ si´, zarówno wobec dolara, jak i euro. Na okresowà de-precjacj´ i wzrost skali zmiennoÊci kursu z∏otego w okresie wprowadzania systemukursu p∏ynnego silnie oddzia∏ywa∏y wydarzenia na rynkach Êwiatowych, a mianowi-cie znaczny wzrost wahaƒ indeksów na g∏ównych rynkach kapita∏owych Êwiata orazistotne przyspieszenie deprecjacji euro wobec dolara. Od drugiej po∏owy 2000 r. naumacnianie si´ kursu polskiej waluty wp∏ywa∏o obni˝anie si´ deficytu w obrotachbie˝àcych bilansu p∏atniczego, a tak˝e oczekiwania rynku na nap∏yw walut z tytu∏uprywatyzacji Telekomunikacji Polskiej SA.

Up∏ynnienie kursu z∏otego nie utrudnia∏o realizacji celu inflacyjnego w 2000 r.Zmiana systemu kursowego nie zwi´kszy∏a zmiennoÊci kursu z∏otego; wskaênik tejzmiennoÊci12 ukszta∏towa∏ si´ w 2000 r. na poziomie 2,8% wobec 2,7% w 1999 r.Wzmocnienie z∏otego wp∏yn´∏o na ograniczenie tempa wzrostu cen. Wed∏ug szacun-ków NBP, nominalna efektywna aprecjacja kursu z∏otego wobec koszyka walut sto-sowanych najcz´Êciej w handlu zagranicznym, która wynios∏a w 2000 r. 2,2% (Êred-nio w roku), zmniejszy∏a wskaênik cen towarów i us∏ug konsumpcyjnych o 1,18 pkt.proc.

Jednym z najwa˝niejszych celów wprowadzenia kursu p∏ynnego by∏o zwi´ksze-nie skutecznoÊci wp∏ywu polityki pieni´˝nej na agregaty pieni´˝ne i stopy procen-towe. Zwi´kszone ryzyko kursowe mia∏o doprowadziç do os∏abienia oddzia∏ywaniaró˝nicy krajowych i zagranicznych stóp procentowych (dysparytetu) na przep∏ywykapita∏u portfelowego lokowanego w instrumenty d∏u˝ne. Badania prowadzonew NBP wskazujà na niskà korelacj´ mi´dzy tymi dwoma zjawiskami13. Mo˝e tooznaczaç, ˝e dysparytet stóp procentowych jest tylko jednym z wielu czynnikówwp∏ywajàcych na wielkoÊç przep∏ywów kapita∏owych. W 2000 r. na decyzje inwe-storów portfelowych wp∏ywa∏y przede wszystkim oceny sytuacji gospodarczejw Polsce na tle sytuacji na mi´dzynarodowym rynku finansowym. Przyk∏adem tegoby∏ odp∏yw kapita∏u portfelowego z krajów nale˝àcych do grupy tzw. rynków wscho-dzàcych, w tym tak˝e z Polski, w paêdzierniku 2000 r., gdy Argentyna stan´∏a nakraw´dzi kryzysu walutowego. Dane bilansu p∏atniczego wskazujà, ˝e powi´kszajàcysi´ w ciàgu 2000 r. dysparytet pomi´dzy polskimi i zagranicznymi stopami procen-towymi nie spowodowa∏ wzmo˝onych inwestycji kapita∏u zagranicznego w polskieinstrumenty d∏u˝ne. W III i IV kwartale 2000 r. saldo inwestycji podmiotów zagra-nicznych w te instrumenty (przede wszystkim skarbowe papiery wartoÊciowe) by∏o


Raport Roczny 2000

11 Zmiany nominalne kursu skorygowane o zmiany cen produkcji sprzedanej w przetwórstwie przemys∏owym. 12 Wskaênik ten odniesiony jest do koszyka walutowego, w którym udzia∏ dolara i euro wynosi po 50%. ZmiennoÊçkursu z∏otego mierzona jest jako miesi´czne odchylenie standardowe wyliczone na podstawie dziennych procento-wych zmian kursu. 13 Badania te dotyczà okresu paêdziernik 1998 r.- luty 2001 r. Uwzgl´dniono ró˝nic´ stóp procentowych nominal-nych i realnych z∏otego, dolara i marki niemieckiej, tak˝e skorygowanà o faktyczne zmiany kursu z∏otego do tychwalut.

ujemne. W ca∏ym 2000 r. nastàpi∏ ponadto odp∏yw netto zagranicznych depozytówz banków polskich w wysokoÊci 1.848 mln USD (w ca∏ym 1999 r. odnotowano na-p∏yw netto si´gajàcy 606 mln USD).

Inne dzia∏ania

Przewidywany du˝y nap∏yw Êrodków walutowych z prywatyzacji w 2000 r. sk∏oni∏Ministerstwo Finansów i NBP do utworzenia specjalnego rachunku walutowego MFw NBP. Na rachunku tym gromadzona jest cz´Êç przychodów walutowych pocho-dzàcych z prywatyzacji oraz innych przychodów zagranicznych pozyskiwanych przezskarb paƒstwa. Ârodki na tym rachunku przeznaczone sà na obs∏ug´ zad∏u˝enia za-granicznego. Rolà rachunku walutowego jest eliminacja niekorzystnych efektówzwiàzanych z wymianà walut. Wymiana na z∏ote du˝ej iloÊci walut pochodzàcychz prywatyzacji przyczynia si´ bowiem do aprecjacji z∏otego i powoduje wzrost p∏yn-noÊci w systemie bankowym. Pomimo mo˝liwoÊci lokowania Êrodków na rachunkuwalutowym w 2000 r., cz´Êç walut zosta∏a jednak przez rzàd odsprzedana do NBP,co przyczyni∏o si´ do wzrostu p∏ynnoÊci (netto o 830 mln z∏).

W celu u∏atwienia realizacji potrzeb po˝yczkowych bud˝etu w ciàgu roku, NBPzdecydowa∏ si´ na rozpocz´cie sprzeda˝y obligacji skonwertowanych dopiero podkoniec trzeciego kwarta∏u 2000 r. By∏ to najkorzystniejszy moment dla rozpocz´ciatej operacji, gdy˝ do koƒca wrzeÊnia zakoƒczona zosta∏a operacja konwersji na skar-bowe papiery wartoÊciowe zobowiàzaƒ Skarbu Paƒstwa, wynikajàcych z zobowiàzaƒzaciàgni´tych przez jednostki ochrony zdrowia. W paêdzierniku nastàpi∏ te˝ wp∏ywÊrodków z prywatyzacji TP SA. Skutkiem tego by∏o istotne zmniejszenie popytu bu-d˝etu na Êrodki ze sprzeda˝y papierów skarbowych, co w konsekwencji doprowadzi-∏o do zmniejszenia ich poda˝y. Dlatego te˝, wobec utrzymywania si´ nadp∏ynnoÊciw sektorze bankowym, nie wprowadzono zapowiadanej w Za∏o˝eniach polityki pie-ni´˝nej na rok 2000 mo˝liwoÊci lokowania przez banki komercyjne krótkookreso-wych depozytów w NBP.


Raport Roczny 2000

Kopalnia soli w WieliczceMoneta 20-z∏otowa wybita w 2001 roku

Dzia∏alnoÊç emisyjna

Narodowego Banku Polskiego

Pieniàdz gotówkowy w obiegu

44

Inne zagadnienia zwiàzane

z pieniàdzem gotówkowym

46

45

46

46

Struktura pieniàdza gotówkowego

Zaopatrywanie banków w znaki pieni´˝ne

Wycofywanie z obiegu uszkodzonych lub zu˝ytych znaków pieni´˝nych

46

47

47

47

Produkcja znaków pieni´˝nych

Emisja monet okolicznoÊciowych

Falsyfikaty krajowych znaków pieni´˝nych

Wymiana znaków pieni´˝nych, które przesta∏y byç prawnym Êrodkiem

p∏atniczym

Dzia∏alnoÊç emisyjna Narodowego Banku Polskiego


Pieniàdz gotówkowy w obiegu ogó∏em zmniejszy∏ si´ w 2000 r. o 4,8 mld z∏, osiàga-jàc na koniec roku wartoÊç 38,6 mld z∏, co odpowiada∏o rocznemu spadkowi o 11,1%(dla porównania w poprzednim roku wartoÊç pieniàdza gotówkowego wzros∏a o 27,6%).Pieniàdz gotówkowy w obiegu, liczony bez kas banków, na dzieƒ 31 grudnia 2000 r.osiàgnà∏ wartoÊç 34,1 mld z∏otych i uleg∏ zmniejszeniu o 10,4%, to jest o oko∏o 4 mld z∏w relacji do stanu z poprzedniego roku.

Udzia∏ pieniàdza gotówkowego (bez kas banków) w poda˝y pieniàdza ogó∏em wyno-si∏ na dzieƒ 31 grudnia 2000 r. 11,6% i zmniejszy∏ si´ w stosunku do stanu sprzed rokuo 2,9%.

Jednym z powodów obni˝enia si´ poziomu pieniàdza gotówkowego w obiegu by-∏o coraz bardziej powszechne korzystanie z bezgotówkowych form rozliczeƒ.

Raport Roczny 2000

Luty

Miesiàc WartoÊç pieniàdza

gotówkowego

w obiegu ogó∏em

Tabela 5. Dynamika obiegu pieniàdza gotówkowego w poszczególnych miesiàcach w 2000 r.

Grudzieƒ 1999

Dynamika obiegu

pieniàdza

gotówkowego ogó∏em

Marzec

Kwiecieƒ

Maj

Dynamika obiegu

pieniàdza

gotówkowego

(bez kas banków)

Czerwiec

Lipiec

Sierpieƒ

Wrzesieƒ

Paêdziernik

Listopad

Grudzieƒ

36.678,0

43.375,2

36.436,5

38.279,6

37.688,5

38.970,9

39.082,0

38.327,8

38.440,9

38.293,1

37.204,5

38.564,1

84,6

x

84,0

88,3

86,9

89,8

90,1

88,4

88,6

88,3

85,8

88,9

87,0

x

86,5

90,9

89,2

92,2

92,1

90,7

91,1

89,5

88,1

89,6

w mln z∏

WartoÊç pieniàdza

gotówkowego

w obiegu

(bez kas banków)

33.138,2

38.082,7

32.957,4

34.619,5

33.960,4

35.116,0

35.088,4

34.547,7

34.689,5

34.085,4

33.545,4

34.112,7

grudzieƒ 1999 = 100 %

Styczeƒ 2000 37.325,6 86,1 88,033.515,8

Liczba wydanych na koniec grudnia 2000 r. kart p∏atniczych wynios∏a 11,3 mln szt.i by∏a wy˝sza w stosunku do poprzedniego roku o oko∏o 3 mln szt. (to jest o 26,5%).WartoÊç dokonanych przy u˝yciu tych kart transakcji w roku sprawozdawczym osiàgn´-∏a poziom 64,2 mld z∏. W porównaniu z 1999 r. stanowi to wzrost o blisko 46,4%.

Kszta∏towanie si´ dynamiki pieniàdza gotówkowego w obiegu w poszczególnychmiesiàcach 2000 r., w odniesieniu do stanu na koniec poprzedniego roku, przedstawiatabela 5 oraz wykres 5.

Znaczàcy wzrost poziomu pieniàdza gotówkowego w obiegu w grudniu 1999 r.(o oko∏o 5 mld z∏ w porównaniu z listopadem 1999 r.) wywo∏any zosta∏ tzw. ProblememRoku 2000. Nastàpi∏o wówczas wycofywanie pieni´dzy z banków przez posiadaczywk∏adów w celu uchronienia ich przed przewidywanymi zagro˝eniami zwiàzanymiz przejÊciem przez granicznà dat´ 31 grudnia 1999 r./1 stycznia 2000 r.

Z poczàtkiem 2000 r. wartoÊç pieniàdza gotówkowego w obiegu uleg∏a zmniejszeniui utrzymywa∏a si´ na ustabilizowanym poziomie przez ca∏y rok sprawozdawczy.

Struktura pieniàdza gotówkowego

W ukszta∏towanej na koniec 2000 r. strukturze rodzajowej obiegu gotówkowegobanknoty stanowi∏y 96,8% wartoÊci obiegu, a monety 3,2%.

W uj´ciu iloÊciowym banknoty stanowi∏y 10,3%, a monety 89,7% iloÊci znakówpieni´˝nych pozostajàcych w obiegu. W porównaniu z koƒcem 1999 r. nastàpi∏ spa-dek wartoÊciowego udzia∏u banknotów na rzecz monet (o 0,5 pkt. proc.), przy jedno-czesnym spadku iloÊciowego udzia∏u banknotów w obiegu (o 2,6 pkt. proc.).

45Dzia∏alnoÊç emisyjna Narodowego Banku Polskiego

Raport Roczny 2000

2000

Wykres 5. Dynamika pieniàdza gotówkowego w 2000 r. (31 XII 1999 = 100)

I

85

90

80

II

Pieniàdz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)

95

100

105

%

III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Pieniàdz gotówkowy w obiegu (bez kas banków)

XII

1999

Na koniec 2000 r. udzia∏ banknotów o dwóch najwy˝szych nomina∏ach (200 z∏i 100 z∏) kszta∏towa∏ si´ na poziomie wy˝szym w porównaniu z ubieg∏ym rokiem i sta-nowi∏ 78,8% wartoÊci obiegu (przy 77,2% na koniec grudnia 1999 r.).

WÊród monet najwi´kszy udzia∏ przypada∏ na monety o nomina∏ach 5 z∏, 2 z∏, 1 z∏,które stanowi∏y 2,4% wartoÊci ca∏ego obiegu.

Zaopatrywanie banków w znaki pieni´˝ne

Potrzeby obiegu gotówkowego zaspokajane by∏y dostawami znaków pieni´˝nych, re-alizowanymi poprzez sieç 13 oddzia∏ów okr´gowych NBP. Cz´stotliwoÊç dostaw go-tówki by∏a zró˝nicowana. Zasileƒ dokonywano przewa˝nie raz lub dwa razy w miesiàcu.

Oprócz formy bezpoÊredniego zaopatrywania banków w znaki pieni´˝ne w 2000 r.kontynuowano stosowanie depozytów emisyjnych w wybranych bankach komer-cyjnych, jako dodatkowego instrumentu zaopatrywania w krajowe znaki pieni´˝ne.Wed∏ug stanu na dzieƒ 31 grudnia 2000 r., wartoÊç przechowywanych w oddzia∏achbanków komercyjnych depozytów NBP stanowi∏a 1,75% wartoÊci zapasu emisyjne-go, znajdujàcego si´ w oddzia∏ach okr´gowych NBP, oraz 2,61% wartoÊci obiegu.

Wycofywanie z obiegu uszkodzonych lub zu˝ytych znaków pieni´˝nych

W okresie sprawozdawczym, podobnie jak w poprzednich latach, systematycznieniszczono znaki pieni´˝ne uszkodzone lub zu˝yte wskutek funkcjonowania w obiegu(tzw. destrukty). By∏y one wycofywane z obiegu za poÊrednictwem oddzia∏ów okr´-gowych NBP. SpoÊród zniszczonych w tym okresie znaków pieni´˝nych 98,5% sta-nowi∏y banknoty nowej emisji.

Inne zagadnienia zwiàzane z pieniàdzem gotówkowym

Produkcja znaków pieni´˝nych

W 2000 r. producenci znaków pieni´˝nych dostarczyli do NBP ponad 1 mld sztuk za-mówionych uprzednio banknotów i monet. Koszt zakupu tych znaków wyniós∏ 219,3mln z∏ (w 1999 r. – 203 mln).

W omawianym okresie Polska Wytwórnia Papierów WartoÊciowych SA (PWPWSA) dostarcza∏a do NBP banknoty o nomina∏ach 10 z∏, 20 z∏, 50 z∏, 200 z∏. W 2000 r.rozpocz´∏a ona równie˝ produkcj´ i dostaw´ banknotów o nominale 100 z∏. Wzórbanknotu, jego zabezpieczenia przed fa∏szerstwami, parametry papieru – produkowa-nego w PWPW SA – sà identyczne jak na banknotach nabywanych w ubieg∏ych la-tach od firmy brytyjskiej De La Rue International Ltd.

W 2000 r. Mennica Paƒstwowa SA produkowa∏a monety powszechnego obieguo nomina∏ach 1 gr, 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr. Monety o nomina∏ach 50 gr, 1 z∏, 2 z∏, 5 z∏kierowane by∏y do obiegu z posiadanego zapasu.


Raport Roczny 2000

Emisja monet okolicznoÊciowych

Producentem emitowanych przez Narodowy Bank Polski monet okolicznoÊciowycho charakterze kolekcjonerskim jest Mennica Paƒstwowa SA. W okresie od styczniado grudnia 2000 r. NBP zrealizowa∏ 11 tematów emisyjnych. W rezultacie wyemito-wano ogó∏em 7.725.950 sztuk monet okolicznoÊciowych, w tym 7.400.000 sztukmonet niekruszcowych, 308.000 sztuk monet srebrnych i 17.950 sztuk monet z∏o-tych bez monet tzw. „bulionowych”.

W ramach wymienionych tematów emisyjnych i nak∏adów iloÊciowych wyemito-wano 26 rodzajów monet kolekcjonerskich:

– 9 ze stopu „Nordic Gold” o nominale 2 z∏,– 10 ze srebra o nominale 10 z∏ i 20 z∏,– 6 ze z∏ota o nominale 100 z∏ i 200 z∏,– 1 ze z∏ota i srebra o nominale 200 z∏.W 2000 r. kontynuowano emisj´ monet z∏otych tzw. „bulionowych” o nomina-

∏ach: 50 z∏, 100 z∏, 200 z∏, 500 z∏ o wadze 1/10, 1/4 , 1/2 i 1 uncji czystego z∏ota. Emi-sja ta ma charakter lokacyjno-kolekcjonerski.

Monety kolekcjonerskie emitowane przez Narodowy Bank Polski znajdujà si´w obszarze zainteresowania szerokiego kr´gu odbiorców i prawie w ka˝dym wypad-ku popyt na nie przewy˝sza poda˝.

Falsyfikaty krajowych znaków pieni´˝nych

W okresie sprawozdawczym nastàpi∏ spadek o 17,9% iloÊci wykrytych falsyfikatówkrajowych znaków pieni´˝nych w stosunku do 1999 r. W strukturze wykrytych falsy-fikatów dominujà banknoty obecnej emisji (72,7%), natomiast pozosta∏à cz´Êç(27,3%) stanowià monety oraz znaki pieni´˝ne emisji sprzed 1994 r.

W stosunku do liczby banknotów w obiegu liczba wykrytych falsyfikatów bankno-tów jest znikoma. Podobnie przedstawia si´ sytuacja w odniesieniu do monet.

Wymiana znaków pieni´˝nych, które przesta∏y byç prawnym Êrodkiem p∏atniczym

W 2000 r. system bankowy kontynuowa∏ wymian´ znaków pieni´˝nych emitowa-nych przed denominacjà. Przesta∏y one byç prawnym Êrodkiem p∏atniczym i b´dàpodlegaç wymianie do 31 grudnia 2010 r. w placówkach NBP oraz innych bankachkrajowych prowadzàcych obs∏ug´ kasowà. Zakres tej wymiany ma obecnie charak-ter szczàtkowy. W 2000 r. wymieniono 1,5 mln sztuk starych znaków pieni´˝nycho wartoÊci 9,9 mln z∏.


Raport Roczny 2000

Trybuna∏ Konstytucyjny 15-lecie orzecznictwaMoneta 10-z∏otowa wybita w 2001 roku


Obs∏uga rachunków bud˝etu paƒstwa

50

Obs∏uga obrotu skarbowymi

papierami wartoÊciowymi

52

50

51

51

Rodzaje rachunków bud˝etu paƒstwa prowadzonych przez NBP

Zasady obs∏ugi rachunków bud˝etu paƒstwa

Tryb obs∏ugi rachunków bud˝etu paƒstwa

Administrowanie kredytami zagranicznymi

zaciàgni´tymi przez Rzàd RP

53

Obs∏uga zobowiàzaƒ i nale˝noÊci zagranicznych

bud˝etu paƒstwa

54


W 2000 r. Narodowy Bank Polski w ramach obs∏ugi bud˝etu paƒstwa prowadzi∏: banko-wà obs∏ug´ rachunków bud˝etu paƒstwa, obs∏ug´ obrotu skarbowymi papierami warto-Êciowymi, obs∏ug´ zobowiàzaƒ i nale˝noÊci zagranicznych bud˝etu paƒstwa, a tak˝e ad-ministrowa∏ kredytami zagranicznymi zaciàgni´tymi przez Rzàd RzeczypospolitejPolskiej.

Obs∏uga rachunków bud˝etu paƒstwa

Rodzaje rachunków bud˝etu paƒstwa prowadzonych przez NBP

Narodowy Bank Polski wykonuje bankowà obs∏ug´ bud˝etu paƒstwa, w ramach któ-rej prowadzi:

– centralny rachunek bud˝etu paƒstwa, – rachunki bankowe jednostek bud˝etu paƒstwa,– rachunki bankowe paƒstwowych funduszy celowych. Od 1999 r., tj. od powstania niesamodzielnych jednostek organizacyjnych w ra-

mach struktur organizacyjnych paƒstwowych jednostek bud˝etowych, NBP prowa-dzi równie˝ rachunki pomocnicze dla paƒstwowych jednostek bud˝etowych i paƒ-stwowych funduszy celowych.

W 2000 r. Narodowy Bank Polski obs∏ugiwa∏ oko∏o 3.200 klientów, o oko∏o 13%mniej ni˝ w 1999 r. Dla ich obs∏ugi prowadzono oko∏o 6.800 rachunków, w tymoko∏o:

– 500 rachunków dla jednostek organizacyjnych paƒstwowych funduszy celo-wych,

– 400 rachunków pomocniczych. Zmniejszenie liczby klientów wynika g∏ównie z przej´cia od 2000 r. zadaƒ

z dziedziny zatrudnienia i przeciwdzia∏ania bezrobociu przez jednostki samorzàduterytorialnego, w zwiàzku z kontynuacjà reformy samorzàdowo-administracyjnejkraju. Od 1 lutego 2000 r. Narodowy Bank Polski nie prowadzi obs∏ugi rachunkówurz´dów pracy. Rachunki te prowadzone sà przez banki wybrane w trybie okreÊlo-nym w przepisach o zamówieniach publicznych. W 2000 r. na wniosek urz´dówpracy zosta∏o równie˝ zamkni´tych 60% rachunków „terenowych” Funduszu Pracy.

W 2000 r. NBP otworzy∏ dla Ministerstwa Finansów rachunek walutowy dla groma-dzenia cz´Êci wp∏ywów z prywatyzacji, z przeznaczeniem na cele obs∏ugi zad∏u˝enia za-granicznego Skarbu Paƒstwa i na finansowanie operacji zwiàzanych z przedterminowàsp∏atà tego zad∏u˝enia.

Raport Roczny 2000

Zasady obs∏ugi rachunków bud˝etu paƒstwa

Na rachunkach bud˝etu paƒstwa wykonywane sà operacje zwiàzane zarówno z do-chodami, jak i wydatkami w formie bezgotówkowej i gotówkowej. Przy realizacji wy-datków respektowana jest podstawowa zasada funkcjonowania rachunku bie˝àce-go, zgodnie z którà wydatki sà dokonywane tylko do wysokoÊci salda Êrodków znaj-dujàcych si´ na tym rachunku.

W 2000 r. w wyniku Êcis∏ej wspó∏pracy z Ministerstwem Finansów opracowanozmiany do ustawy o finansach publicznych oraz rozporzàdzenie Ministra Finansóww sprawie szczegó∏owego sposobu wykonywania bud˝etu paƒstwa i szczegó∏owychzasad obs∏ugi rachunków bankowych bud˝etu paƒstwa, oraz zakresu i terminów spo-rzàdzania przez Narodowy Bank Polski informacji i sprawozdaƒ z wykonania bud˝etupaƒstwa w ramach obs∏ugi bankowej bud˝etu paƒstwa. Regulacje te pozwolà na wy-konywanie obs∏ugi bankowej bud˝etu paƒstwa, odpowiednio do przepisów art. 190ustawy o finansach publicznych, nie d∏u˝ej ni˝ do 31 grudnia 2002 r. Od 1 stycznia2003 r. planowane jest wprowadzenie nowych zasad obs∏ugi rachunków bud˝etupaƒstwa.

Tryb obs∏ugi rachunków bud˝etu paƒstwa

Dyspozycje jednostek bud˝etu paƒstwa i paƒstwowych funduszy celowych wykony-wane by∏y przez 49 jednostek terenowych NBP oraz G∏ówny Oddzia∏ Walutowo-De-wizowy NBP (GOWD), w tym gotówkowe przez 40 jednostek terenowych NBP orazprzez placówki innych banków. Ta ostatnia forma obs∏ugi wykonywana jest w sytu-acji, gdy jednostki bud˝etowe majà swà siedzib´ poza siedzibà jednostek tereno-wych NBP, prowadzàcych kasy. Obie formy obs∏ugi dokonywane sà na koszt NBP,zarówno w odniesieniu do dyspozycji realizowanych przez w∏asne placówki tereno-we, jak i placówki innych banków. Koszty prowizji zap∏aconej przez NBP innym ban-kom z tego tytu∏u wynios∏y w 2000 r. 16,065 mln z∏.

Podobnie jak w ubieg∏ym roku, 49 jednostek terenowych NBP przekazywa∏o Êrod-ki z centralnego rachunku bud˝etu paƒstwa na rachunki gmin i powiatów w bankachkrajowych z tytu∏u:

– udzia∏ów gmin we wp∏ywach z podatku dochodowego od osób fizycznych, – subwencji ogólnej, – subwencji ogólnej na zadania oÊwiatowe, – cz´Êci rekompensujàcej subwencji ogólnej – kwota drogowa, – dotacji celowych. Równie˝ w tym zakresie obs∏uga dokonywana jest na koszt NBP.Wszystkie operacje na rachunkach klientów sà realizowane przez NBP w jednodnio-

wym cyklu rozliczeniowym. Majàc na celu technologiczne unowoczeÊnienie obs∏ugi ra-chunków bud˝etu, wprowadzono w G∏ównym Oddziale Walutowo-Dewizowym NBPsystem „Klient Banku” dla obs∏ugi ZUS, umo˝liwiajàcy sk∏adanie zleceƒ p∏atniczychw drodze elektronicznej wymiany danych. W stosunku do pozosta∏ych klientów zosta-nie wdro˝ony nowy system elektronicznej bankowoÊci, nad którym trwajà prace.

Mimo dalszego zmniejszenia liczby obs∏ugiwanych klientów, w 2000 r. wzros∏aliczba transakcji rozliczeniowych. Liczba transakcji otrzymanych kszta∏towa∏a si´ tyl-

51Obs∏uga bud˝etu paƒstwa

Raport Roczny 2000

ko nieznacznie powy˝ej liczby z ubieg∏ego roku i wynika∏a g∏ównie z przyj´tego trybuop∏acania sk∏adek na: ubezpieczenia spo∏eczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fun-dusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Âwiadczeƒ Pracowniczych. Ró˝nica dotyczyliczby transakcji rozliczeniowych w I kwartale 1999 r. i 2000 r. W 1999 r. sk∏adki naubezpieczenie spo∏eczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwa-rantowanych Âwiadczeƒ Pracowniczych zacz´∏y byç pobierane przez ZUS odr´bnymiwp∏atami dopiero od lutego. Liczba transakcji otrzymanych ustabilizowa∏a si´ w dal-szym okresie na poziomie 17-18 mln transakcji w kwartale. Liczba transakcji wys∏a-nych wzrasta g∏ównie w zwiàzku ze zwi´kszeniem udzia∏u bezgotówkowych wyp∏atwynagrodzeƒ rozliczanych w systemie ELIXIR, w którym ka˝da jednostkowa wyp∏a-ta stanowi odr´bnà transakcj´ rozliczeniowà.

Szczegó∏owe informacje dotyczàce liczby obs∏ugiwanych transakcji, ich struktur´i dynamik´ obrazuje poni˝sze zestawienie przedstawione w tabeli 6.

Obs∏uga obrotu skarbowymi papierami wartoÊciowymi

W 2000 r. NBP, pe∏niàcy funkcj´ agenta emisji skarbowych papierów wartoÊciowych,zorganizowa∏ 57 przetargów na bony skarbowe. Poda˝ bonów wynios∏a 47,2 mld z∏ i by-∏a ni˝sza ni˝ w 1999 r. o 4,7%. Nominalny popyt wyniós∏ 115,83 mld z∏ i wzrós∏ w sto-sunku do poprzedniego roku o prawie 30%.

Szczegó∏owe informacje dotyczàce rozmiarów i struktury bonów skarbowychw 2000 r. zawiera tabela 7.

RównoczeÊnie Narodowy Bank Polski prowadzi w Centralnym Rejestrze Bonów Skar-bowych ewidencj´ wszystkich transakcji dokonywanych na rynku wtórnym bonów skar-bowych. W 2000 r. zarejestrowano 89.899 transakcji (oko∏o 8% mniej ni˝ w 1999 r.)o ∏àcznej – wy˝szej o 14% – wartoÊci nominalnej 423.255,49 mln z∏ (obroty netto).


Raport Roczny 2000

II kwarta∏

Okres

otrzymane

Tabela 6. Liczba transakcji rozliczeniowych wys∏anych i otrzymanych w latach 1999-2000

I kwarta∏

Wskaênik dynamiki

1999 = 100

1.135.649

III kwarta∏

IV kwarta∏

Razem

Liczba transakcji rozliczeniowych

wys∏ane

1999 1999 20002000

914.345

1.284.4901.048.064

1.180.013977.420

1.232.5971.145.328

4.832.7494.085.157

12.542.052

17.594.774

17.845.979

18.157.920

66.140.725

17.510.578

17.419.187

17.119.589

18.351.397

70.400.751

124,2

122,6

120,7

107,6

118,3

139,6

99,0

95,9

101,1

106,4

wys∏ane otrzymane

W 2000 r. Narodowy Bank Polski przeprowadzi∏ dla bezpoÊrednich uczestnikówKrajowego Depozytu Papierów WartoÊciowych 36 przetargów na sprzeda˝ obligacjiskarbowych. Ministerstwo Finansów zaoferowa∏o inwestorom nast´pujàce obliga-cje:

– 2-letnie – oferta 10.200 mln z∏, popyt 28.727,33 mln z∏, sprzeda˝ 10.030,45 mln z∏,– 5-letnie – oferta 11.500 mln z∏, popyt 38.115,65 mln z∏, sprzeda˝ 10.905,74 mln z∏,– 10-letnie (o sta∏ym i zmiennym oprocentowaniu) – oferta 5.107,15 mln z∏, popyt

11.285,95 mln z∏, sprzeda˝ 4.753,83 mln z∏.¸àczna poda˝ wszystkich obligacji w 2000 r. wynios∏a 26.807,15 mln z∏, rynek zg∏o-

si∏ ofert´ zakupu 78.128,93 mln z∏, ostatecznie sprzedano obligacje o wartoÊci nominal-nej wynoszàcej 25.690,02 mln z∏.

Administrowanie kredytami zagranicznymi zaciàgni´tymi przez Rzàd RP

Narodowy Bank Polski kontynuowa∏ nadzorowanie sp∏at zobowiàzaƒ podmiotów kra-jowych z udost´pnionych im Êrodków kredytów Banku Âwiatowego, zaciàgni´tychprzez Rzàd RP na finansowanie programów: „Rozwój Instytucji Finansowych”, „Pry-watyzacja i Restrukturyzacja” oraz „Rozwój Rolnictwa”. Wyp∏aty ze Êrodków tychkredytów zakoƒczono w latach ubieg∏ych. W grudniu 2000 r. wygas∏y zobowiàzaniaNarodowych Funduszy Inwestycyjnych z uwagi na sp∏at´ zobowiàzaƒ z wykorzysta-nych kredytów.


Raport Roczny 2000

3-tygodniowe

Rodzaj bonów

zakupu

3 : 2

Tabela 7. Sprzeda˝ bonów skarbowych w 2000 r.

ogó∏emudzia∏

banków5 : 3

2-tygodniowe

Sprzeda˝

9.755,9

6-tygodniowe

8-tygodniowe

5 : 2

13-tygodniowe

Oferta

sprzeda˝y

w mln z∏ w mln z∏ w %w %

26-tygodniowe

52-tygodniowe

6.300,0

1 32 4 5 6 7 8

19.462,47.700,0

2.777,02.700,0

962,6300,0

13.365,05.000,0

6.571,02.600,0

62.937,022.600,0

154,9

252,8

102,9

320,9

267,3

252,7

278,5

6.300,0

8.349,9

2.011,2

300,0

4.742,7

2.354,8

22.746,2

94,2

92,7

84,3

84,9

69,9

76,3

77,7

64,6

42,9

72,4

31,2

35,5

35,8

36,1

100,0

108,4

74,5

100,0

94,8

90,6

100,6

Obs∏uga zobowiàzaƒ i nale˝noÊci zagranicznych bud˝etu paƒstwa

W 2000 r. Narodowy Bank Polski, jako agent finansowy Rzàdu w zakresie zawieraniai realizacji umów kredytowych oraz obs∏ugi zad∏u˝enia zagranicznego paƒstwa, kontynu-owa∏ obs∏ug´ zobowiàzaƒ zagranicznych z tytu∏u kredytów zaciàgni´tych przez Rzàd RPw mi´dzynarodowych organizacjach finansowych oraz udzia∏ów w tych organizacjach.

Umowa z Ministrem Finansów dotyczàca obs∏ugi zobowiàzaƒ i nale˝noÊci bud˝etupaƒstwa, w zwiàzku z zawartymi lub gwarantowanymi przez Rzàd RP umowami kredy-towymi z mi´dzynarodowymi instytucjami i organizacjami finansowymi oraz w zwiàzkuz cz∏onkostwem Polski w tych organizacjach14, od 2000 r. obj´∏a dodatkowo prowadze-nie ewidencji ksi´gowej:

– udzia∏ów w mi´dzynarodowych organizacjach finansowych i darowizn na ichrzecz,

– gwarancji udzielonych przez Rzàd RP polskim podmiotom gospodarczym wyko-rzystujàcym kredyty z mi´dzynarodowych instytucji finansowych oraz banków za-granicznych.

Ponadto, zgodnie z przywo∏anà powy˝ej umowà, NBP:– sporzàdzi∏ i przekaza∏ do Ministerstwa Finansów zbiorczy bilans zobowiàzaƒ i na-

le˝noÊci bud˝etu paƒstwa wg stanu na dzieƒ 31 grudnia 1999 r. w z∏otych,– sporzàdzi∏ i przekaza∏ jednostkowe bilanse walutowe ka˝dego z kredytów otrzy-

manych w latach 1990-1999 wg stanu na dzieƒ 31 grudnia 1999 r.,– uzgodni∏, wg stanu na dzieƒ 31 grudnia 1999 r., wysokoÊç udzia∏ów z tytu∏u cz∏on-

kostwa Polski w mi´dzynarodowych instytucjach i organizacjach finansowych,darowizn przekazanych na ich rzecz oraz zobowiàzaƒ z nich wynikajàcych, obej-mujàcych lata 1986-1999,

– uzgodni∏, wg danych na dzieƒ 31 grudnia 1999 r., stan niewymagalnych zobowià-zaƒ Skarbu Paƒstwa z tytu∏u gwarancji udzielonych przez Rzàd RP polskim pod-miotom gospodarczym na rzecz mi´dzynarodowych instytucji finansowych orazbanków zagranicznych.


14 Umowa zosta∏a podpisana w 1995 r.

Raport Roczny 2000

Rok 2000Moneta 200-z∏otowa wybita w 2000 roku


Zarzàdzanie rezerwami dewizowymi

58

58

59

61

62

Zasady zarzàdzania rezerwami dewizowymi

Inwestycyjne uwarunkowania rynkowe

Struktura i horyzont inwestycyjny rezerw dewizowych

Dochód z dzia∏alnoÊci inwestycyjnej

Dzia∏ania w zakresie zadaƒ dewizowych

63

63

65

Dzia∏ania w zakresie zmian organizacji obrotu dewizowego

Wykonywanie kontroli dewizowej przez NBP

Obs∏uga kredytów zagranicznych

zaciàgni´tych przez NBP

69

69

69

Kredyty ze Êrodków Banku Âwiatowego

Pozosta∏e kredyty

66666768

68

Kontrola bankówKontrola realizacji zezwoleƒ dewizowychKontrola dzia∏alnoÊci kantorowejKontrola pozabankowych kas walutowychKontrola wykonywania obowiàzków przekazywania NBP danych niezb´dnychdo sporzàdzania bilansu p∏atniczego, bilansów nale˝noÊci i zobowiàzaƒzagranicznych paƒstwa oraz zg∏oszeƒ mienia


Zarzàdzanie rezerwami dewizowymi

Zasady zarzàdzania rezerwami dewizowymi

Realizujàc zadania zwiàzane z zarzàdzaniem rezerwami dewizowymi, NBP kierowa∏si´, podobnie jak w poprzednich latach, nast´pujàcymi zasadami:

– osiàgnićia najwy˝szego stopnia bezpieczeƒstwa inwestowanych Êrodków,– zapewnienia niezb´dnego stopnia p∏ynnoÊci,– maksymalizacji dochodu w stosunku do dopuszczalnego stopnia ryzyka.Poziom oficjalnych aktywów rezerwowych15 w wyra˝eniu dolarowym przedsta-

wiono na wykresie 6.

Raport Roczny 2000

1996

Wykres 6. Poziom oficjalnych aktywów rezerwowych (w ujćiu miesićznym)

VII

5.000

10.000

0

X

15.000

20.000

25.000

mln USD

I IV VII X I IV VII X I IVIV

1995

30.000

VII X I IV VII X I IVI

1997 1998 1999

VII X

2000

15 Oficjalne aktywa rezerwowe sk∏adajà si´ z p∏ynnych aktywów zagranicznych, b´dàcych w posiadaniu i w pe∏ni kon-trolowanych przez NBP. Stanowià one zabezpieczenie potencjalnych operacji bilansu p∏atniczego oraz mogà byç wy-korzystywane do interwencji na polskim rynku walutowym. Do oficjalnych aktywów rezerwowych nale˝à takie instru-

Od poczàtku 2000 r. obowiàzywa∏y nowe, zmienione na mocy uchwa∏ ZarzàduNBP, parametry dotyczàce struktury walutowej rezerw oraz Benchmarku paryteto-wego. By∏y one istotnymi determinantami procesu inwestycyjnego. Struktura port-fela porównawczego, w stosunku do obowiàzujàcej rok wczeÊniej, uwzgl´dnia∏aobni˝enie udzia∏u lokat z przyrzeczeniem odkupu papierów wartoÊciowych na rzeczpapierów wartoÊciowych o zapadalnoÊci nieprzekraczajàcej 1 roku oraz lokat mi´dzy-bankowych w zwiàzku z ich ni˝szà dochodowoÊcià.

Inwestycyjne uwarunkowania rynkowe

Wa˝nym czynnikiem uzale˝niajàcym faktyczne zaanga˝owanie w poszczególnych in-strumentach inwestycyjnych i w konsekwencji bezpoÊrednio oddzia∏ujàcym na wynikfinansowy by∏y uwarunkowania rynkowe. Ubieg∏y rok charakteryzowa∏ si´ silnà ten-dencjà wzrostowà dolara, zw∏aszcza w stosunku do walut europejskich.Kurs EUR/USDosiàgnà∏ 26 paêdziernika najni˝szy w historii poziom 0,8225, a kurs GBP/USD 12 wrze-Ênia znajdowa∏ si´ na najni˝szym od 14 lat poziomie 1,3945. Silny dolar by∏ przedewszystkim odzwierciedleniem utrzymujàcej si´ nieprzerwanie od 10 lat wysokiej ko-niunktury gospodarczej w USA.

G∏ówne banki centralne prowadzi∏y wyraênà, restrykcyjnà polityk´ pieni´˝nà:• Zarzàd Rezerwy Federalnej do maja 3-krotnie podwy˝sza∏ oprocentowanie (∏àcz-

nie o 100 pb – fed funds do 6,5%), • Europejski Bank Centralny do paêdziernika podwy˝sza∏ 6-krotnie stopy procento-

we (∏àcznie o 175 pb – stopa refinansowa do 4,75%), • Bank Anglii do lutego dwukrotnie podnosi∏ bazowà stop´ (∏àcznie o 50 pb do 6,0%), • Bank Japonii zaprzesta∏ prowadzenia od 18 miesićy polityki prawie zerowych

stóp procentowych, podnoszàc oprocentowanie o 25 pb. Konsekwencjà prowadzenia restrykcyjnej polityki pieni´˝nej w tych krajach, a tak-

˝e oczekiwaƒ rynku co do dalszego poziomu oficjalnych stóp procentowych, by∏owy˝sze ni˝ rok wczeÊniej oprocentowanie instrumentów rynku pieni´˝nego:

– oprocentowanie LIBOR w USD dla okresów od 1 do 6 miesićy mieÊci∏o si´w przedziale od 5,8% do 7,1%, podczas gdy rok wczeÊniej w przedziale od4,9% do 6,5%,

– LIBOR w EUR odznacza∏ si´ wysokà dynamikà wzrostu i dla tych samych okre-sów kszta∏towa∏ si´ w przedziale 3,1%-5,2% wobec 2,6%-3,6% w poprzed-nim roku,

– stawki LIBOR w GBP uplasowa∏y si´ poni˝ej dolarowych i mieÊci∏y si´ w prze-dziale 5,4%-6,5% w porównaniu z 5,0%-6,3% w 1999 r.

Skutkiem gwa∏townego spowolnienia wzrostu gospodarczego w USA, które mia-∏o miejsce w drugiej po∏owie roku, rosnàca tendencja stawek procentowych uleg∏a

59Dzia∏alnoÊç dewizowa

Raport Roczny 2000

menty finansowe, jak: a) aktywa w walutach wymienialnych (papiery wartoÊciowe, pieniàdze zagraniczne w kasachNBP oraz lokaty w bankach za granicà), b) pozycja rezerwowa w MFW, c) SDR-y (rachunek bie˝àcy NBP w MFW),d) z∏oto monetarne, e) inne aktywa rezerwowe. Kategoria ta zast´puje prezentowanà dotychczas przez NBP kate-gori´ „Rezerwy oficjalne brutto”, która ró˝ni∏a si´ od kategorii oficjalnych aktywów rezerwowych ujćiem transak-cji repo. Rezerwy oficjalne brutto zawiera∏y w swojej definicji wartoÊç netto transakcji repo (ró˝nica mi´dzy aktyw-nymi i pasywnymi transakcjami repo). Kategoria oficjalnych aktywów rezerwowych uwzgl´dnia tylko aktywne ope-racje repo.

wyhamowaniu, a w czwartym kwartale nasili∏y si´ oczekiwania na z∏agodzenie poli-tyki pieni´˝nej na rynku amerykaƒskim. Obni˝enie tempa wzrostu gospodarczegow USA mia∏o zasadniczy wp∏yw na oczekiwania rynku na obni˝enie oprocentowaniapod koniec roku równie˝ w innych krajach rozwini´tych.

Zmiany te sà odzwierciedlone w krzywych rentownoÊci rzàdowych papierów war-toÊciowych USA, czy te˝ denominowanych w EUR (patrz wykresy 7 i 8):• W skali roku w najwi´kszym stopniu wzros∏y ceny amerykaƒskich papierów rzà-

dowych o okresie do wykupu powy˝ej roku – trwajàca od paêdziernika 1998 r.zni˝kowa tendencja ich cen zosta∏a prze∏amana w I kwartale. W skali roku zyska-∏y równie˝ na wartoÊci instrumenty 6-miesi´czne i 1-roczne – gwa∏towny wzrostich cen w ostatnim kwartale w pe∏ni zrekompensowa∏ wczeÊniejsze straty. Bar-dzo istotny wp∏yw na ceny instrumentów o krótszym okresie zapadalnoÊci mia∏azmiennoÊç cen na rynku akcji, zw∏aszcza spó∏ek sektora technologicznego. B´dà-ce g∏ównym beneficjentem przep∏ywu Êrodków z tego rynku, papiery rzàdowezyskiwa∏y w okresach g∏´bokich spadków indeksu Nasdaq (marzec-kwiecieƒ,wrzesieƒ-grudzieƒ). W pierwszej po∏owie roku ograniczy∏o to zni˝k´ cen tychszczególnie wra˝liwych na zmiany polityki monetarnej instrumentów, spowodo-wanà podwy˝szaniem stóp procentowych, natomiast w IV kwartale spot´gowa-∏o wzrosty cen wywo∏ane coraz bli˝szà perspektywà obni˝enia stóp. Wyrazemoczekiwaƒ rynku na redukcj´ oprocentowania by∏o kszta∏towanie si´ przez ca∏edrugie pó∏rocze rentownoÊci wszystkich instrumentów rzàdowych USA poni˝ejstopy fed funds.


Raport Roczny 2000

31 III 200031 XII 1999

Wykres 7. Krzywe rentownoÊci papierów rzàdowych USA

5 l

at

6,0

5,5

6,5

5,0

4,5

3 m

iesi

àce

10

lat

%

2 l

ata

1 r

ok

6 m

iesi

´cy

29 IX 200030 VI 2000

èród∏o: Reuters

29 XII 2000

• W wypadku instrumentów rzàdowych denominowanych w EUR wzros∏y jedynieceny papierów o d∏u˝szym horyzoncie inwestycyjnym. O spadku cen papierówdyskontowych i mniejszym – w stosunku do instrumentów rzàdowych USA –wzroÊcie cen obligacji, zadecydowa∏y odmienne uwarunkowania gospodarcze,wi´ksza skala podwy˝ek oprocentowania w UGW oraz inne oczekiwania rynku,dotyczàce przysz∏ej polityki pieni´˝nej. Negatywny wp∏yw na ceny instrumentówrzàdowych w EUR mia∏a równie˝ coraz ni˝sza wartoÊç euro.

Struktura i horyzont inwestycyjny rezerw dewizowych

Wyst´pujàce w przewa˝ajàcej cz´Êci 1999 r. ryzyko spadku cen – zw∏aszcza papie-rów wartoÊciowych o d∏u˝szej zapadalnoÊci – w zwiàzku z antycypowanym podwy˝-szeniem oprocentowania by∏o ograniczane przez obni˝enie horyzontu inwestycyjne-go rezerw dewizowych. Zaanga˝owanie w instrumenty rynku pieni´˝nego ulega∏ostopniowemu zwi´kszaniu, przede wszystkim kosztem inwestycji na rynku kapita-∏owym (patrz wykres 9). Skutkiem zmiany klimatu inwestycyjnego, która nastàpi∏aw drugiej po∏owie roku, by∏o wyd∏u˝enie w czwartym kwartale horyzontu inwesty-cyjnego, zw∏aszcza w odniesieniu do instrumentów o zapadalnoÊci nieprzekraczajà-cej 10 lat.


Raport Roczny 2000

31 III 200031 XII 1999

Wykres 8. Krzywe rentownoÊci papierów rzàdowych denominowanych w EUR

5 l

at

4,5

4,0

5,0

3,5

3,0

3 m

iesi

àce

10

lat

%

2 l

ata

1 r

ok

6 m

iesi

´cy

29 IX 200030 VI 2000

èród∏o: Reuters

29 XII 2000

5,5

Podobnie jak w latach poprzednich, instrumenty d∏u˝ne wchodzàce w sk∏ad re-zerw by∏y przedmiotem inwestycji kombinowanych, przede wszystkim operacji se-curities lending (równoczesne zawieranie transakcji repo i reverse-repo) i w mniej-szym stopniu repo-lokata. Transakcje wymiany walutowej by∏y wykorzystywane doutrzymywania obowiàzujàcej struktury walutowej rezerw, wzgl´dnie obs∏ugi zad∏u˝e-nia zagranicznego. Istotnym, nowym elementem zarzàdzania rezerwami by∏ wp∏yw2,6 mld USD na rachunek walutowy Ministerstwa Finansów i realizacja prawie po∏o-wy p∏atnoÊci wynikajàcych z tytu∏u zad∏u˝enia zagranicznego z tych Êrodków. Po razpierwszy Êrodki wp∏yn´∏y pod koniec sierpnia, a na koniec roku znajdowa∏o si´ na ra-chunku 0,9 mld USD.

Dochód z dzia∏alnoÊci inwestycyjnej

Osiàgni´ty w 2000 r. dochód z dzia∏alnoÊci inwestycyjnej wyniós∏ 1,5 mld USD. Do-chód ten stanowi wypadkowà przyj´tych za∏o˝eƒ inwestycyjnych, dotyczàcych struk-tury walutowej i inwestycyjnej rezerw, a tak˝e uwarunkowaƒ rynkowych.


Raport Roczny 2000

50

Wykres 9. Udzia∏ instrumentów inwestycyjnych w rezerwach w 2000 r.(Êrednio w kwarta∏ach)

Kwarta∏y 2000 r.

30

20

40

10

0I

Papiery wartoÊciowe <=10 lat

60

70

80

90

100

II III IV

%

Papiery wartoÊciowe <=1 rok

Lokaty z przyrzeczeniem odkupupapierów wartoÊciowych

Lokaty mi´dzybankowe

Dzia∏ania w zakresie zadaƒ dewizowych

Dzia∏ania w zakresie zmian organizacji obrotu dewizowego

W 2000 r. kontynuowano prace nad dostosowaniem obowiàzujàcych przepisów doustawy Prawo dewizowe, i tak:

– z dniem 15 marca 2000 r. wesz∏a w ˝ycie uchwa∏a Zarzàdu NBP z dnia 3 mar-ca 2000 r. w sprawie post´powania przy podejmowaniu decyzji dewizowych.Uchwa∏a okreÊla procedury obowiàzujàce w jednostkach organizacyjnych NBPprzy rozpatrywaniu wniosków w sprawach dewizowych,

– z dniem 1 lutego 2000 r. wesz∏o w ˝ycie nowe zarzàdzenie Prezesa NBPw sprawie wykazu walut obcych b´dàcych walutami wymienialnymi.

W okresie sprawozdawczym, w ramach wspó∏pracy z Ministerstwem Finansóww kszta∏towaniu polityki dewizowej paƒstwa, kontynuowa∏a prace mi´dzydeparta-mentalna grupa ekspertów ds. liberalizacji przep∏ywu kapita∏u krótkoterminowegomi´dzy Polskà a pozosta∏ymi krajami OECD i krajami Unii Europejskiej.

Na podstawie znowelizowanych przepisów prawa bankowego Prezes NBP wyda-∏a 127 decyzji w sprawach pozabankowych kas walutowych, z tego 52 upowa˝nie-nia oraz 75 decyzji w sprawie zmiany, uchylenia lub stwierdzenia wygaÊni´cia posia-danych upowa˝nieƒ.

W 2000 r. udzielono bankom 140 upowa˝nieƒ dewizowych.W 2000 r. wydano ogó∏em 3.717 decyzji dewizowych.Zestawienie zezwoleƒ dewizowych udzielonych przez NBP w latach 1999-2000

przedstawia tabela 8.


Raport Roczny 2000


Raport Roczny 2000

Inwestycje bezpoÊrednie

CzynnoÊç obrotu

dewizowego

Liczba

zezwoleƒ

udzielonych

przez Oddzia∏y

Okr´gowe

Razem

Tabela 8. Liczba zezwoleƒ dewizowych udzielonych przez NBP w latach 1999-2000

Liczba zezwoleƒ

udzielonych przez

Departament

Zagraniczny

Centrali NBP

Liczba

zezwoleƒ

udzielonych

przez Oddzia∏y

Okr´gowe

Razem

Prowadzenie dzia∏alnoÊci

kantorowej

2000

443

Inwestycje portfelowe

Obrót depozytowy, w tym:

– otwarcie i posiadanie

rachunku za granicà

– tworzenie lokat

terminowych w bankach

krajowych

– inne czynnoÊci zwiàzane

z obrotem depozytowym

%

7 : 4

Obrót kredytowy

1999

Liczba zezwoleƒ

udzielonych przez

Departament

Zagraniczny

Centrali NBP

Odstàpienie od

poÊrednictwa banków

Odstàpienie od

poÊrednictwa biur

maklerskich

-

1 32 4 5 6 7 8

2829

-81

2

2

-

-

508

248

9

251

-143

2728

-303

443

57

81

510

250

9

251

143

55

303

-

16

201

599

299

8

292

173

26

289

426

42

-

3

3

-

-

-

25

-

426

58

201

602

302

8

292

173

51

289

96

102

248

118

121

89

116

121

93

95

Odstàpienie od

przedstawiania

dokumentów w bankach -79 79 4 - 4 5*

Odstàpienie od

niezw∏ocznego transferu -154 154 160 - 160 104

P∏atnoÊci w wartoÊciach

dewizowych -21 21 33 - 33 157

Pozosta∏y obrót kapita∏owy 47766 813 630 54 684 84

Sprzeda˝ wartoÊci

dewizowych -0 0 2 - 2

Rozporzàdzanie

wierzytelnoÊciami -71 71 103 - 103 145

Odstàpienie od walut

wymienialnych i PLN -28 28 39 - 39 139

* Ministerstwo Finansów w dniu 31.05.1999 r. dokona∏o wyk∏adni art. 14 ust. 5 Ustawy Prawo dewizowe. Od momentu wydania ww. pisma, w przed-miocie pobrania podatku od dochodu lub przychodu b´dàcego przedmiotem transferu, oÊwiadczenie p∏atnika zastàpi∏o obowiàzek przedk∏adaniaw bankach zaÊwiadczeƒ urz´dów skarbowych potwierdzajàcych wygaÊni´cie zobowiàzaƒ podatkowych

Wykonywanie kontroli dewizowej przez NBP

Narodowy Bank Polski, stosownie do postanowieƒ art. 21 ust. 3 pkt. 1 Ustawy z dnia18 grudnia 1998 r. Prawo dewizowe, wykonywa∏ zadania z zakresu kontroli dewizowej.

W 2000 r. przeprowadzono ogó∏em 2.982 kontrole (w 1999 r. – 2.962 kontrole),a struktura ich by∏a nast´pujàca:

– kontrole dzia∏alnoÊci kantorów – 80% (1999 r. – 88%),– kontrole w bankach – 6% (1999 r. – 5%), – kontrole realizacji zezwoleƒ dewizowych 3% (1999 r. – 6%),– kontrole pozabankowych kas walutowych 4% (1999 r. – 1%),– kontrole wykonania obowiàzków sprawozdawczych na potrzeby bilansu p∏atni-

czego – 7% (1999 r. – 0%)16.Zestawienie kontroli przeprowadzonych w 2000 r., wed∏ug zakresu oraz jedno-

stek kontrolujàcych, przedstawia tabela 9.


Raport Roczny 2000

16 Dzia∏ania kontrolne w tym zakresie podj´to dopiero w 2000 r.

Kontrole realizacji zezwoleƒ dewizowych

udzielonych rezydentom i nierezydentom na

dokonanie czynnoÊci obrotu dewizowego, w tym:

– kontrole obejmujàce realizacj´ zezwoleƒ

dewizowych i wykonanie obowiàzków

sprawozdawczych do bilansu p∏atniczego paƒstwa

Zakres kontroli

Tabela 9. Liczba kontroli przeprowadzonych w 2000 r. w podziale wg zakresu i jednostek wykonujàcych

9 179

Kontrole dzia∏alnoÊci banków upowa˝nionych

do dokonywania czynnoÊci obrotu dewizowego

Liczba kontroli

12

12

69

20

Kontrole dzia∏alnoÊci kantorów walutowych* - 2.354

ogó∏em NBP

188

81

32

2.354

Lp.

1.

2.

3.

Departament

Zagraniczny

Centrali NBP

Oddzia∏y

Okr´gowe

i GOWD

Kontrole dzia∏alnoÊci kantorów z∏ota dewizowego

i platyny dewizowej* - 26 26

4.

Kontrola pozabankowych kas walutowych* - 135 1355.

Kontrole wykonania obowiàzków sprawozdawczych

do bilansu p∏atniczego paƒstwa* - 198 198

6.

Razem 21 2.961 2.982

* Kontrole wykonywane jedynie przez oddzia∏y okr´gowe NBP i GOWD

Kontrola banków

W ramach kontroli dzia∏alnoÊci banków analizie podlega∏o w szczególnoÊci:– przestrzeganie przez banki ustawowych ograniczeƒ w zakresie dokonywanego

przez nie obrotu depozytowego i kredytowego oraz inwestycji portfelowychw obszarze krótkoterminowych papierów wartoÊciowych i pochodnych instru-mentów finansowych,

– przestrzeganie przez banki obowiàzku kontroli dewizowej w odniesieniu doczynnoÊci obrotu dewizowego, dokonywanych z ich udzia∏em lub za ich po-Êrednictwem,

– wywiàzywanie si´ przez banki z obowiàzków rejestrowania okreÊlonych trans-akcji zrealizowanych w obrocie dewizowym, w procesie przeciwdzia∏ania pro-cederowi tzw. prania pieni´dzy,

– wykonywanie obowiàzków statystycznych do bilansu p∏atniczego paƒstwa, zeszczególnym wskazaniem na poprawnoÊç nadawania tytu∏ów statystycznychw odniesieniu do operacji dokonywanych w obrocie dewizowym.

Na 188 przeprowadzonych kontroli 144 wykaza∏y ró˝nego rodzaju nieprawid∏owo-Êci. Wskaênik kontroli stwierdzajàcych nieprawid∏owoÊci wyniós∏ 77% i kszta∏towa∏si´ na poziomie zbli˝onym do 1999 r. Wysoki wskaênik jest rezultatem kwestiono-wania przez kontrolerów dewizowych wszelkich odst´pstw od przepisów prawa de-wizowego, a tak˝e wewn´trznych regulacji banków, odnoszàcych si´ do obrotudewizowego i zasad wykonywania przez nie kontroli dewizowej. W zwiàzku zestwierdzonymi nieprawid∏owoÊciami wystosowano zalecenia pokontrolne, którymizobowiàzano w∏adze jednostek banków do zapewnienia przestrzegania norm praw-nych w prowadzonej dzia∏alnoÊci dewizowej. O 9 przypadkach wskazujàcych na mo˝-liwoÊç pope∏nienia wykroczenia lub przest´pstwa przeciwko obrotowi dewizowemupoinformowano urz´dy skarbowe.

Kontrola realizacji zezwoleƒ dewizowych

Wyboru decyzji dewizowych do kontroli dokonywano w NBP w sposób zapewniajà-cy proporcjonalne obj´cie kontrolà wszystkich reglamentowanych czynnoÊci obrotudewizowego. Szczególnà uwag´ zwracano w 2000 r. na zezwolenia uprawniajàce dodokonywania obrotu instrumentami finansowymi, zaliczonymi do pozosta∏ego obro-tu kapita∏owego oraz instrumentami pochodnymi nabywanymi w celach zabezpie-czenia si´ przed skutkami ryzyka towarzyszàcego operacjom dewizowym.

Zestawienie przeprowadzonych kontroli ze wskazaniem czynnoÊci obrotu dewi-zowego oraz jednostek kontrolujàcych przedstawia tabela 10.

Narodowy Bank Polski przeprowadzi∏ 81 kontroli, w toku których badaniem obj´toczynnoÊci obrotu dewizowego, zrealizowane na podstawie 104 zezwoleƒ dewizo-wych.

Nieprawid∏owoÊci stwierdzono w 32 przypadkach, z czego 31% dotyczy∏o naru-szenia przepisów Ustawy Prawo dewizowe, natomiast 69% niedope∏nienia warun-ków bàdê obowiàzków okreÊlonych w zezwoleniu dewizowym.

Do wszystkich podmiotów, w dzia∏alnoÊci których stwierdzono nieprawid∏owoÊci,wystosowano zalecenia pokontrolne. W 7 przypadkach powiadomiono urz´dy skar-


Raport Roczny 2000

bowe o okolicznoÊciach wskazujàcych na mo˝liwoÊç pope∏nienia wykroczenia lubprzest´pstwa dewizowego.

Kontrola dzia∏alnoÊci kantorowej

W 2000 r. prowadzi∏o dzia∏alnoÊç 3.648 kantorów walutowych oraz 62 kantory z∏otadewizowego i platyny dewizowej.

Po przeprowadzeniu 2.380 kontroli dzia∏alnoÊci kantorowej, w 875 przypadkachstwierdzono nieprawid∏owoÊci, co stanowi∏o 37% skontrolowanego obszaru(w 1999 r. – 40%).

Dzia∏ania kontrolne podejmowane w stosunku do kantorów, stanowiàc w ostat-nich latach najwi´kszy udzia∏ procentowy w ca∏okszta∏cie zrealizowanych kontroli,przyczyni∏y si´ do ich zdyscyplinowania w przedmiocie przestrzegania przepisów pra-wa. Przejawia∏o si´ to systematycznym wzrostem liczby kontroli, podczas którychnie stwierdzono nieprawid∏owoÊci.

W ramach prowadzonego w 2000 r. post´powania pokontrolnego NarodowyBank Polski wystosowa∏ do w∏aÊcicieli kantorów pisma zobowiàzujàce do usuni´-cia stwierdzonych nieprawid∏owoÊci. JednoczeÊnie skierowano 90 powiadomieƒdo finansowych organów dochodzenia, o pope∏nieniu przest´pstwa bàdê wykro-czenia dewizowego. Ponadto, w zwiàzku z niespe∏nieniem przez w∏aÊcicieli kanto-rów ustawowego warunku niekaralnoÊci, w 4 przypadkach NBP uchyli∏ udzielonezezwolenia.


Raport Roczny 2000

Inwestycje portfelowe

CzynnoÊci obrotu dewizowego

Tabela 10. Liczba skontrolowanych zezwoleƒ dewizowych w 2000 r.

- 20Inwestycje bezpoÊrednie

Liczba skontrolowanych zezwoleƒ dewizowych

4 2

Obrót depozytowy 3 -

ogó∏em NBP

20

6

3

Lp.

1.

2.

3.

Departament

Zagraniczny

Centrali NBP

Oddzia∏y

Okr´gowe

i GOWD

Obrót kredytowy 6 - 64.

Odstàpienie od niezw∏ocznego transferu 5 - 55.

Odstàpienie od poÊrednictwa banku - 7 76.

Razem 30 74 104

Pozosta∏y obrót kapita∏owy 6 16 227.

Inne 6 29 358.

Kontrola pozabankowych kas walutowych

Wed∏ug stanu na koniec 2000 r. funkcjonowa∏y 334 pozabankowe kasy walutowe. Przedmiotem kontroli kas by∏o przestrzeganie warunków okreÊlonych w upowa˝-

nieniach i ocena stosowania si´ do wymogów rozporzàdzenia Ministra Finansów,które reguluje zasady dokonywania skupu i sprzeda˝y dewiz przez inne ni˝ banki oso-by prawne oraz podmioty nie b´dàce osobami prawnymi. Rozporzàdzenie to wesz∏ow ˝ycie pod koniec 1999 r. i fakt w∏àczenia go do przedmiotu kontroli kas, w ca∏oÊcizawa˝y∏ na jej wynikach w 2000 r. Na 135 kontroli tych jednostek 96, tj. 71%, wyka-za∏o nieprawid∏owoÊci (w 1999 r. – 48%). Struktura stwierdzonych nieprawid∏owoÊciÊwiadczy o trudnoÊciach, jakie majà kasy z wprowadzeniem przepisów ww. rozpo-rzàdzenia do praktyki.

Do jednostek, w dzia∏alnoÊci których stwierdzono nieprawid∏owoÊci NBP wysto-sowa∏ pisma z zaleceniami, a w odniesieniu do 4 przypadków powiadomi∏ urz´dyskarbowe.

Kontrola wykonywania obowiàzków przekazywania NBP danych niezb´dnych do sporzàdzania bilansu p∏atniczego, bilansów nale˝noÊci i zobowiàzaƒ zagranicznych paƒstwa oraz zg∏oszeƒ mienia

Narodowy Bank Polski uzyska∏ uprawnienia do obj´cia kontrolà wykonanie obo-wiàzków sprawozdawczych w 1999 r. Realizacj´ kontroli w tym zakresie rozpocz´-to dopiero w 2000 r., po opracowaniu metodologii i procedur niezb´dnych dla jejwykonywania.

W toku kontroli wykonania obowiàzków sprawozdawczych badano:– dotrzymanie terminu z∏o˝enia sprawozdaƒ,– prawid∏owoÊç sporzàdzenia sprawozdaƒ,– zgodnoÊç wykazanych danych z ksi´gami rachunkowymi.Na 230 przeprowadzonych kontroli nieprawid∏owoÊci stwierdzono w 190 przypad-

kach, tj. w 83%. W prowadzonym post´powaniu pokontrolnym NBP wystosowa∏ wewszystkich przypadkach pisma zobowiàzujàce podmioty do nale˝ytego wykonywa-nia obowiàzków sprawozdawczych oraz skierowa∏ do urz´dów skarbowych 18 za-wiadomieƒ w tych sprawach.

Skala wykroczeƒ jest du˝a, przy czym na jej rozmiar wp∏ywa zakwalifikowanie ja-ko nieprawid∏owoÊci wszelkich naruszeƒ w badanym obszarze. Niski stopieƒ zagro-˝enia sankcjà oraz brak pe∏nej ÊwiadomoÊci znaczenia przestrzegania tego obowiàzkuu wi´kszoÊci jego adresatów rzutuje na skal´ naruszeƒ. Kontrole dewizowe przyczy-niajà si´ do zmiany tego stanu rzeczy poprzez ustawiczne oddzia∏ywanie na poziomÊwiadomoÊci prawnej podmiotów poddawanych kontroli.


Raport Roczny 2000

Obs∏uga kredytów zagranicznych zaciàgni´tych przez NBP

Kredyty ze Êrodków Banku Âwiatowego

W 2000 r. kontynuowano obs∏ug´ kredytów udost´pnionych bankom krajowymprzez NBP ze Êrodków Banku Âwiatowego, przeznaczonych na realizacj´ programówRozwoju Eksportu Przemys∏owego i Rozwoju Eksportu Rolno-Spo˝ywczego. Obszarobs∏ugi obejmowa∏ nadzór nad sp∏atà kredytów. W roku sprawozdawczym do uregu-lowania pozostawa∏o jedynie zad∏u˝enie Banku Gospodarki ˚ywnoÊciowej SA (BG˚SA). Sp∏aty przebiega∏y planowo i w ich wyniku zad∏u˝enie BG˚ SA zmniejszy∏o si´z 1,08 mln USD na koniec 1999 r. do 0,86 mln USD na koniec okresu sprawozdaw-czego – w wypadku kredytu udost´pnionego na Rozwój Eksportu Przemys∏owegooraz z 1,64 mln USD do 1,13 mln USD – w przypadku kredytu udost´pnionego naRozwój Eksportu Rolno-Spo˝ywczego.

Pozosta∏e kredyty

W zwiàzku z wygaÊni´ciem terminu wa˝noÊci Protoko∏u Finansowego z dnia 1 lutego1993 r., podpisanego mi´dzy Rzàdem RP i Rzàdem Francji, nowe umowy w 2000 r.z bankami upowa˝nionymi do odpo˝yczania Êrodków finansowych na rozwój spó∏ekpolsko-francuskich nie by∏y ju˝ przez NBP zawierane, natomiast kontynuowano dokoƒca 2000 r. wyp∏aty w ramach wczeÊniej podpisanych umów. W ramach linii kre-dytowej otwartej dla NBP przez Natexis Banque Populaire banki, którym udost´pnio-no kredyty z tej linii, wykorzysta∏y w 2000 r. 10,0 mln FRF.

Nale˝noÊci NBP od banków upowa˝nionych wynios∏y na dzieƒ 31 grudnia 2000 r.: – z tytu∏u kredytów udzielonych na rozwój spó∏ek polsko-francuskich – 101,95

mln FRF,– z tytu∏u wspó∏pracy w dziedzinie bankowoÊci (dokapitalizowanie BISE SA) – 7,5

mln FRF.Sp∏aty kredytów dokonywane sà przez banki zgodnie z harmonogramami sp∏at.


Raport Roczny 2000

Jadwiga 1384-1399Moneta 100-z∏otowa wybita w 2000 roku


Dzia∏ania zmierzajàce do dostosowania

polskiego systemu bankowego i NBP

do wymagaƒ Unii Europejskiej

72

72Wprowadzenie euro na obszarze paƒstw UGiW

Wspó∏praca z mi´dzynarodowymi

instytucjami gospodarczymi i finansowymi

74

7474

Wspó∏praca z Organizacjà Wspó∏pracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)Wspó∏praca z Mi´dzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW)

7475

Udzia∏y RP w MFWRaport MFW

72

73

Analiza wp∏ywu wprowadzenia euro na polski system bankowyProjekt ustawy o skutkach wprowadzenia w niektórych paƒstwachcz∏onkowskich Unii Europejskiej wspólnej waluty euro

7374

PHARE 2000Bazy danych NBP

75Wspó∏praca z Bankiem Âwiatowym (BÂ)

757676

Program oceny sektora finansowego (FSAP)Grupa robocza ds. krajów o Êrednich dochodachPosiedzenie Grupy Cz∏onkowskiej BÂ i MFW

76Wspó∏praca z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOiR)

7677

Doroczne Spotkanie Rady Gubernatorów EBOiRWizyta Prezesa EBOiR w Polsce

77Dzia∏alnoÊç Banku Rozrachunków Mi´dzynarodowych (BIS) w Bazylei

77Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy BIS

7778

78

Mi´dzynarodowy Bank Inwestycyjny (MBI)Mi´dzynarodowy Bank Wspó∏pracy Gospodarczej (MBWG)Wspó∏praca z bankami centralnymi wybranych paƒstw Êwiatai zagranicznymi instytucjami nadzorczymi


Dzia∏ania zmierzajàce do dostosowania polskiego systemu

bankowego i NBP do wymagaƒ Unii Europejskiej

Wyraêna intensyfikacja dzia∏aƒ na rzecz integracji Polski z Unià Europejskà mia∏a w 2000roku swoje odzwierciedlenie w pracach NBP. Przygotowane zosta∏y liczne materia∏yanalityczne z zakresu dostosowania polskiego systemu bankowego do wymogów unij-nych. Ponadto NBP kontynuowa∏ dzia∏ania majàce na celu osiàgni´cie technicznej goto-woÊci do cz∏onkostwa w Europejskim Systemie Banków Centralnych.

NBP w∏àczy∏ si´ w priorytetowe dzia∏ania Rzàdu RP i Urz´du Komitetu IntegracjiEuropejskiej, zwiàzane z modyfikacjà „Narodowego Programu Przygotowania do Cz∏on-kostwa w UE”, których zakoƒczenie stanowi∏o m.in. warunek prowadzenia prac nadprogramowaniem PHARE 2000. Do dokumentu tego zosta∏ w∏àczony priorytet NBP za-tytu∏owany: Dostosowanie Narodowego Banku Polskiego do funkcjonowania w ramachEuropejskiego Systemu Banków Centralnych.

Do innych wa˝niejszych prac dostosowawczych zaliczyç mo˝na: – przygotowanie uzupe∏nienia do Informacji Rzàdu RP do Okresowego Raportu Ko-

misji Europejskiej za rok 2000 oraz Uzupe∏nienia do Informacji Rzàdu RP,– opracowanie uzupe∏nienia do dokumentu Ocena zdolnoÊci administracyjnej Polski

do transponowania, wdra˝ania i egzekwowania prawa wspólnotowego w Okreso-wym Raporcie Komisji Europejskiej 2000, Ocena transpozycji i wdro˝enia prawawspólnotowego w Polsce w Okresowym Raporcie Komisji Europejskiej 2000,

– opracowanie analizy Regular Raport 2000 dotyczàcej NBP i sektora bankowego,– opracowanie informacji do dokumentu Zobowiàzania implementacyjne wynikajà-

ce ze stanowiska negocjacyjnego w obszarze „Swoboda Êwiadczenia us∏ug”,– opracowanie Informacji nt. wp∏ywu post´pu technicznego na us∏ugi finansowe

oraz zwiàzanych z tym dostosowaƒ prawnych wynikajàcych z przysz∏ego cz∏onko-stwa Polski w UE.

Wprowadzenie euro na obszarze paƒstw UGW

Analiza wp∏ywu wprowadzenia euro na polski system bankowy

NBP wykona∏ w 2000 r. prace analityczne, zwiàzane z wprowadzeniem z dniem 1 sty-cznia 1999 r. euro na obszarze paƒstw UGW.

Na podstawie ankiety przeprowadzonej wÊród banków komercyjnych na tematwp∏ywu wprowadzenia euro na polski system bankowy przygotowano opracowaniept. „Analiza wp∏ywu wprowadzenia euro na polski system bankowy”. Analiza kon-centruje si´ na zmianach, które zasz∏y w obr´bie polskiego sektora bankowegow pierwszym roku funkcjonowania jednolitej waluty, a w szczególnoÊci na dzia∏aniach

Raport Roczny 2000

podejmowanych przez najwi´ksze polskie banki, w odpowiedzi na jakoÊciowo nowewarunki prowadzenia dzia∏alnoÊci bankowej, które stworzone zosta∏y w 1999 r.

Przeprowadzenie analizy wp∏ywu wprowadzenia euro na polski system bankowyw ciàgu pierwszego roku funkcjonowania jednolitej waluty stanowi integralnà cz´Êçprzyj´tego przez NBP planu dzia∏aƒ zmierzajàcych do wprowadzenia do krajowegoprawodawstwa odpowiednich regulacji prawnych zwiàzanych z euro. Podstawà i za-sadniczym odniesieniem dla powy˝szego planu jest „Narodowy Program Przygoto-wania do Cz∏onkostwa w Unii Europejskiej”, przyj´ty przez Komitet Integracji Europej-skiej (10 kwietnia 2000 r.), a nast´pnie przez Rad´ Ministrów (26 kwietnia 2000 r.).W rozdziale „Unia Gospodarcza i Walutowa” znalaz∏ si´ m.in. priorytet dostosowaw-czy zatytu∏owany Implementacja przepisów dotyczàcych wprowadzenia euro. Priory-tet ten zak∏ada – jako stan docelowy – pe∏ne uczestnictwo Polski w Unii Gospodarczeji Walutowej i zastàpienie z∏otego przez euro, a jako cele poÊrednie – przeprowadze-nie okreÊlonych dzia∏aƒ dostosowawczych (g∏ównie legislacyjnych) jeszcze w okresiepoprzedzajàcym cz∏onkostwo.

Projekt ustawy o skutkach wprowadzenia w niektórych paƒstwach cz∏onkowskichUnii Europejskiej wspólnej waluty euro

W 2000 r. NBP opracowa∏ projekt ustawy o skutkach wprowadzenia w niektórychpaƒstwach cz∏onkowskich Unii Europejskiej wspólnej waluty euro. Rozwiàzania przy-j´te w projekcie majà za zadanie zapewniç prawid∏owe funkcjonowanie stosunkówumownych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w wyniku wprowadzenia doobiegu z dniem 1 stycznia 2002 r. wspólnej waluty euro w dwunastu paƒstwachcz∏onkowskich Unii Europejskiej.

PHARE 2000

W kwietniu 2000 r. w NBP opracowano projekt zatytu∏owany Dostosowanie Naro-dowego Banku Polskiego do funkcjonowania w ramach Europejskiego SystemuBanków Centralnych, który w lipcu 2000 r. zosta∏ zaakceptowany przez Komisj´ Eu-ropejskà i skierowany do wspó∏finansowania w ramach programu PHARE 2000.Ca∏kowita kwota finansowania projektu wynosi 6.490 tys. EUR, w tym 3.500 tys.EUR finansowanych ze Êrodków PHARE.

Projekt obejmuje nast´pujàce obszary dzia∏alnoÊci NBP, w których prowadzone sàdzia∏ania dostosowawcze: system p∏atniczy, statystyka monetarna, monitorowanieprzep∏ywów kapita∏owych, rachunkowoÊç, nadzór bankowy, audyt wewn´trzny orazinformatyka. Zarzàd NBP zdecydowa∏ o wyborze Banku Francji (wiodàcy) i BankuW∏och (wspó∏pracujàcy) jako partnerów twinningowych przy realizacji projektu NBP.

Zgodnie z harmonogramem prac zwiàzanych z zawieraniem umów twinningo-wych, opracowanym przez Komisj´ Europejskà 15 wrzeÊnia 2000 r., oferty wspó∏-pracy Banku Francji i Banku W∏och z NBP zosta∏y przekazane do Komisji Europej-skiej. 2 paêdziernika 2000 r. w siedzibie Przedstawicielstwa Komisji Europejskiejw Warszawie odby∏o si´ spotkanie przedstawicieli NBP z przedstawicielami BankuFrancji i Banku W∏och, którzy przedstawili oferty wspó∏pracy w ramach PHARE 2000.W 2001 r. planowane jest podpisanie umowy twinningowej z tymi partnerami.

73Wspó∏praca mi´dzynarodowa

Raport Roczny 2000

Bazy danych NBP

W celu zwi´kszenia efektywnoÊci prac prowadzonych w NBP, zwiàzanych z proce-sem integracji, opracowana zosta∏a baza danych, która zawiera materia∏y êród∏owedotyczàce funkcjonowania Europejskiego Systemu Banków Centralnych oraz euro.W jej stworzeniu wykorzystane zosta∏y zasoby bazy JUSTIS 5, internetu, natomiastw wypadku aktów prawnych t∏umaczonych na j´zyk polski zasoby bazy danych „Pro-gress Editor”, udost´pnianej przez biuro TAIEX.

Wspó∏praca z mi´dzynarodowymi instytucjami

gospodarczymi i finansowymi

Wspó∏praca z Organizacjà Wspó∏pracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

W zakresie problematyki zwiàzanej z OECD NBP koncentrowa∏ si´ na bie˝àcejwspó∏pracy z Krajowym Koordynatorem Wspó∏pracy RP OECD, Ministerstwem Go-spodarki, Ministerstwem Finansów oraz Sta∏ym Przedstawicielem RP przy OECD.

W 2000 r. z ramienia NBP w pracach Komitetów i Grup Roboczych przy OECDuczestniczy∏o 8 osób. Ogó∏em odby∏o si´ 16 spotkaƒ: Grupy Roboczej ds. StatystykiFinansowej, Komitetu Polityki Ekonomicznej, Komitetu ds. Mi´dzynarodowych In-westycji i Przedsi´biorstw Wielonarodowych, Komitetu ds. Przep∏ywów Kapita∏o-wych i Transakcji Niewidocznych, Komitetu Rynków Finansowych, Grupy Roboczejds. Krótkookresowych Perspektyw Ekonomicznych, Komitetu ds. Prawa i PolitykiKonkurencji, Grupy Roboczej ds. Korupcji.

W maju 2000 r. NBP opracowa∏ informacj´ dla Ministerstwa Finansów o staniewywiàzania si´ Polski wobec OECD z zobowiàzaƒ dotyczàcych liberalizacji przep∏y-wów kapita∏owych. We wrzeÊniu 2000 r. na zaproszenie w∏adz RP przyby∏a do War-szawy delegacja OECD, której celem by∏o odbycie III wyjazdowej Sesji Rady Amba-sadorów OECD. W dniach 13-16 listopada 2000 r. przebywa∏a w Warszawie misjaOECD w celu omówienia zagadnieƒ, które b´dà przedmiotem dyskusji podczas ko-lejnego przeglàdu gospodarki Polski na forum Komitetu Przeglàdów Gospodarczychi Rozwoju w pierwszym pó∏roczu 2001 r.

Wspó∏praca z Mi´dzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW)

Udzia∏y RP w MFW

Zgodnie z uchwa∏à Zarzàdu NBP z wrzeÊnia 1999 r. w sprawie wykorzystania Êrod-ków finansowych pochodzàcych z udzia∏u Polski w funduszu rezerwowym MFW, po-stanowiono udost´pniç kwot´ w wysokoÊci oko∏o 7,1 mln SDR (nieoprocentowanykredyt na okres 20 lat) na finansowanie wspólnego programu Banku Âwiatowegoi MFW, którego celem jest redukcja zad∏u˝enia krajów HIPC (Heavily Indebted Poor


Raport Roczny 2000

Countries Debt Initiative). Z zadeklarowanej przez Prezesa NBP w imieniu RP darowi-zny w wysokoÊci 5 mln SDR (oko∏o 6,75 mln USD) Polska wp∏aci∏a 27 lipca 2000 r.oko∏o 860 tys. SDR (oko∏o 1,16 mln USD), a w bud˝ecie na 2001 r. zaplanowano kwo-t´ 6,415 mln z∏ (oko∏o 1,5 mln USD).

11 sierpnia 2000 r. Zarzàd NBP zadecydowa∏ o podj´ciu dzia∏aƒ majàcych na celuuregulowanie spraw dotyczàcych uczestnictwa Polski w MFW, w tym tak˝e kwestiiudzia∏ów. W rezultacie powsta∏ projekt uchwa∏y Rady Ministrów, który zostanie skie-rowany do departamentów prawnych Ministerstwa Finansów oraz NBP. Zak∏ada onupowa˝nienie Ministra Finansów do przekazania NBP w drodze umownej praw doÊrodków wniesionych do MFW.

Raport MFW

Rada Dyrektorów Wykonawczych MFW dokona∏a w marcu 2000 r. pozytywnej oce-ny dzia∏aƒ podejmowanych przez Rzàd RP w celu utrzymania wzrostu gospodarcze-go. Ocena ta by∏a efektem Konsultacji, w trybie Art. IV Statutu MFW, w którychuczestniczyli mi´dzy innymi reprezentanci NBP. W sporzàdzonym raporcie MFW do-ceni∏ wzrost gospodarczy w ca∏ej minionej dekadzie i uzna∏, ˝e wp∏yw czynnikówzewn´trznych w 1999 r. spowodowa∏ pewne spowolnienie tempa wzrostu gospo-darczego, zwi´kszenie poziomu inflacji i deficytu obrotów bie˝àcych. Tym niemniejzacieÊnienie polityki fiskalnej i podwy˝ki stóp procentowych powinny przyczyniç si´do poprawy sytuacji w 2000 r.

W ramach Konsultacji, w dniach od 30 listopada do 13 grudnia 2000 r. przebywa-∏a w Warszawie regularna misja MFW. W konsultacjach brali tak˝e udzia∏ przedsta-wiciele NBP. Misja MFW mia∏a na celu zapoznanie si´ z: aktualnà sytuacjà gospodar-czà Polski, planami w zakresie polityki gospodarczej, bud˝etowej i monetarnej orazzebranie odpowiednich danych statystycznych do corocznego raportu Funduszuo Polsce.

Wspó∏praca z Bankiem Âwiatowym (BÂ)

Program oceny sektora finansowego (FSAP)

Podobnie jak w roku poprzednim, Bank Âwiatowy wspólnie z Mi´dzynarodowym Fun-duszem Walutowym oraz innymi mi´dzynarodowymi instytucjami finansowymi kon-tynuowa∏ inicjatywy na rzecz stabilnoÊci i rozwoju finansów zarówno mi´dzynarodo-wych, jak i krajów cz∏onkowskich. W ramach programu oceny sektora finansowego(FSAP), w 2000 r. przedstawiciele BÂ i MFW odwiedzili Polsk´ trzykrotnie. Pierwszawizyta o charakterze wst´pnym odby∏a si´ w pierwszej po∏owie lipca 2000 r. G∏ównacz´Êç projektu zosta∏a zrealizowana we wrzeÊniu, kiedy to Polsk´ odwiedzi∏a grupa14 osób, b´dàcych ekspertami w ró˝nych dziedzinach rynku finansowego. W ciàgudwutygodniowego pobytu odbyli oni wiele spotkaƒ z przedstawicielami zarówno in-stytucji nadzorujàcych poszczególne segmenty rynku finansowego (KDPW, WGPW,KPWiG, PUNU, UNFE, NBP, w tym GINB), jak równie˝ podmiotów dzia∏ajàcych natym rynku. W grudniu 2000 r. przeprowadzone zosta∏y ostateczne rozmowy podsu-mowujàce projekt.


Raport Roczny 2000

Grupa robocza ds. krajów o Êrednich dochodach

BÂ wprowadza nowe formy usystematyzowanej pomocy dla krajów o Êrednich do-chodach, aby móc szybko reagowaç na zmieniajàce si´ potrzeby cz∏onków, a tak˝ejak najefektywniej wykorzystywaç posiadany potencja∏. W trakcie dorocznego spo-tkania BÂ oraz MFW we wrzeÊniu 2000 r. powo∏ano grup´ roboczà ds. krajówo Êrednich dochodach (Task Force). Jej celem jest proponowanie nowych form dzia-∏ania w owej bardzo zró˝nicowanej grupie krajów, do których zalicza si´ równie˝Polska.

Posiedzenie Grupy Cz∏onkowskiej BÂ i MFW

We wrzeÊniu 2000 r. odby∏o si´ w Krakowie doroczne posiedzenie Grupy Cz∏on-kowskiej BÂ i MFW (tzw. Konstytuanty Szwajcarskiej), zorganizowane przezNarodowy Bank Polski oraz Ministerstwo Finansów. W spotkaniu, zorganizowa-nym po raz pierwszy na terenie Polski, uczestniczyli ministrowie finansów orazprezesi banków centralnych paƒstw wchodzàcych w sk∏ad ww. Grupy, tj. Szwajca-rii, Tad˝ykistanu, Turkmenii, Kirgizji, Uzbekistanu oraz Polski (zabrak∏o jedynieprzedstawicieli Azerbejd˝anu). Celem spotkania by∏o m.in. przedstawienie stano-wiska Konstytuanty wobec najwa˝niejszych tematów, które mia∏y byç przedmio-tem dyskusji na forum dorocznego spotkania Grupy BÂ i MFW w Pradze (26-28wrzeÊnia 2000 r.), prezentacja aktualnej sytuacji gospodarczej paƒstw oraz omó-wienie wyników dzia∏alnoÊci Rad Dyrektorów Wykonawczych BÂ oraz MFW w mi-nionym okresie.

NBP bra∏ aktywny udzia∏ w przygotowywaniu stanowisk na posiedzenia Rady Dy-rektorów BÂ, m.in. w sprawie strategii BÂ dla sektora finansowego, programu FSAP,strategii pomocy krajowi (CAS) dla S∏owacji oraz wycofania si´ BÂ z oferowania po-˝yczek wielowalutowych.

Wspó∏praca z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOiR)

Doroczne Spotkanie Rady Gubernatorów EBOiR

Doroczne Spotkanie Rady Gubernatorów EBOiR w Rydze w maju 2000 r. poÊwi´co-ne by∏o w znacznej cz´Êci dzia∏aniom podejmowanym przez kraje Europy Ârodkowo--Wschodniej, majàcym na celu kontynuowanie przemian ekonomicznych pomimoodczuwanych nadal przez kraje tego regionu skutków kryzysu rosyjskiego. W swoimwystàpieniu Prezes NBP zwróci∏a uwag´ na fakt, ˝e pesymistyczne przewidywaniadla krajów operacji Banku, w zwiàzku z powy˝szym kryzysem, nie sprawdzi∏y si´,jednak sytuacja nadal wymaga prowadzenia rozwa˝nych dzia∏aƒ. Ponadto wyrazi∏apoglàd, i˝ doÊwiadczenia wyniesione z poszczególnych kryzysów wskazujà, ˝e refor-my gospodarcze i polityczne powinny byç wprowadzane jednoczeÊnie, a konkuren-cja polityczna nie tylko u∏atwia wprowadzanie reform w wielu krajach regionu, alerównie˝ pomaga zmniejszyç koszty spo∏eczne transformacji. Demokracja prowadzido zwi´kszenia przejrzystoÊci w ˝yciu politycznym oraz udzia∏u poszczególnych grupspo∏ecznych w transformacji.


Raport Roczny 2000

Wizyta Prezesa EBOiR w Polsce

W dniach 20-23 wrzeÊnia Prezes EBOiR Jean Lemierre przebywa∏ z wizytà w Polsce.W jej trakcie Prezes uczestniczy∏ w spotkaniach z przedstawicielami rzàdu polskiegooraz NBP, w czasie których omówiono dotychczasowà wspó∏prac´ z Bankiem i pla-ny jej rozwoju oraz poinformowano o nowych inwestycjach w Polsce.

Dzia∏alnoÊç Banku Rozrachunków Mi´dzynarodowych (BIS) w Bazylei

W 2000 r. BIS kontynuowa∏ prace w zakresie nadzoru bankowego oraz promowaniai umacniania stabilnoÊci finansowej mi´dzynarodowego systemu finansowego w je-go trzech obszarach: instytucji, rynków i infrastruktury.

Istotnà rol´ w tym zakresie odgrywa∏y:• Forum StabilnoÊci Finansowej,• Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego, który dzia∏a∏ na rzecz umacniania sys-

temu finansowego i bezpieczeƒstwa funkcjonowania sektora bankowego w ra-mach mi´dzynarodowego systemu walutowego. Komitet dyskutowa∏ nad nowymiwarunkami zarzàdzania ryzykiem kapita∏owym odnoÊnie wysokoÊci wspó∏czynni-ka wyp∏acalnoÊci, którego wysokoÊç by∏aby dostosowana do przepisów o wspó∏-czynniku wyp∏acalnoÊci zaproponowanych przez Komisj´ Europejskà.

Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy BIS

W dniu 8 czerwca 2000 r. odby∏o si´ w Bazylei 70. Walne Zgromadzenie Akcjonariu-szy Banku Rozrachunków Mi´dzynarodowych. Na spotkaniu przyj´to 70. RaportRoczny i zatwierdzono bilans na 31 marca 2000 r., który zamknà∏ si´ ogólnà sumà74.835.665.711 z∏otych franków. Zgromadzenie zaaprobowa∏o rachunek wyników,który wykaza∏ zysk netto w wysokoÊci 307.824.257 z∏otych franków, z czego54.658.243 z∏ote franki przeznaczono na wyp∏at´ dywidendy. Dywidenda zosta∏a wy-p∏acona we frankach szwajcarskich (CHF) w kwocie 340 CHF za ka˝dà akcj´. Naro-dowy Bank Polski otrzyma∏ od posiadanych 8 tys. akcji 2,72 mln franków szwajcar-skich.

W roku finansowym 1999/2000 udzia∏owcami Banku zosta∏y banki centralne Ar-gentyny, Malezji, Tajlandii oraz Europejski Bank Centralny (EBC).

Mi´dzynarodowy Bank Inwestycyjny (MBI)

W zwiàzku z wypowiedzeniem przez Prezydenta RP umowy o cz∏onkostwie w MBI,powo∏ano w 2000 r. zespó∏ mi´dzyresortowy pod przewodnictwem NBP, który dzia-∏ajàc na podstawie instrukcji negocjacyjnej zatwierdzonej przez Premiera RP, prze-prowadzi∏ rozmowy z Zarzàdem MBI. Ich celem by∏o uregulowanie wzajemnych zo-bowiàzaƒ wynikajàcych z cz∏onkostwa Polski w tym banku.

Zarzàd MBI reprezentuje stanowisko, ˝e uregulowanie zobowiàzaƒ MBI wobecPolski, tj. zwrot nak∏adów poniesionych w zwiàzku z cz∏onkostwem w tym banku,mo˝e nastàpiç po globalnym rozliczeniu wierzytelnoÊci i zobowiàzaƒ kredytowychMBI. Z uwagi na to, ˝e w chwili obecnej nie mo˝na przewidzieç, kiedy to nastàpi,


Raport Roczny 2000

strona polska rozpatruje ró˝ne warianty rozwiàzania problemu, majàc na uwadze jaknajszybsze odzyskanie naszych nale˝noÊci.

Mi´dzynarodowy Bank Wspó∏pracy Gospodarczej (MBWG)

Rok 2000 nie przyniós∏ istotnych post´pów w rozwiàzaniu problemów zad∏u˝enio-wych MBWG. Bank odd∏u˝y∏ si´ cz´Êciowo, wykupujàc na rynku wtórnym swoje zo-bowiàzania, nie zawar∏ jednak porozumienia z wierzycielami, z uwagi na brak umow-nych uregulowaƒ w odniesieniu do sp∏at d∏u˝niczych krajów cz∏onkowskich. Kwestiaterminu podpisania umów pozostaje wić nadal otwarta.

Wspó∏praca z bankami centralnymi wybranych paƒstw Êwiata i zagranicznymi instytucjami nadzorczymi

W 2000 r. do najwa˝niejszych dzia∏aƒ zwiàzanych ze wspó∏pracà z bankami central-nymi nale˝y zaliczyç:• Zorganizowanie w NBP (w dniach 10-11 paêdziernika 2000 r.) seminarium nt.

„Reforma sektora finansowego z punktu widzenia integracji europejskiej”z udzia∏em przedstawicieli banków centralnych krajów cz∏onkowskich UEi paƒstw kandydujàcych oraz przedstawicieli Komisji Europejskiej i EuropejskiegoBanku Centralnego. Ta inicjatywa kierownictwa Narodowego Banku Polskiegostanowi∏a kontynuacj´ wspó∏pracy zapoczàtkowanej w 1999 r. przez CentralnyBank Malty. W czterech sesjach („Prawne aspekty integracji”, „Polityka monetar-na i system kursowy”, „Wprowadzenie waluty euro”, „System p∏atniczy“) wzi´-li udzia∏ przedstawiciele banków centralnych Austrii, Francji, Niemiec, Holandii,Bu∏garii, Cypru, Czech, Estonii, Litwy, ¸otwy, Malty, Rumunii, S∏owacji, S∏owenii,W´gier oraz EBC i Komisji Europejskiej.

• Wizyty studialne przedstawicieli banków centralnych Azerbejd˝anu, Bia∏orusi,Czech, Kazachstanu, S∏owacji i Wietnamu, poÊwićone zmianom w polskim sys-temie bankowym.

• Zorganizowane – w ramach programu „PAUCI – Poland-America-Ukraine Coop-eration Initiative” finansowanego przez Fundacje Naukowà CASE – dla pracowni-ków pionu nadzoru Narodowego Banku Ukrainy 3 wizyty studialne z zakresu nad-zoru analitycznego, regulacji prawnych oraz nadzoru nad bankami zagranicznymi.Przedstawiciele strony ukraiƒskiej w trakcie bezpoÊrednich spotkaƒ mieli mo˝li-woÊç zapoznania si´ z doÊwiadczeniami i zakresem zadaƒ polskich nadzorcóworaz przedyskutowania problemów i wyzwaƒ, przed którymi stajà nadzorcy w cza-sie pe∏nienia swych codziennych obowiàzków.

• Wizyty studialne w Generalnym Inspektoracie Nadzoru Bankowego przedstawi-cieli ró˝nych agencji nadzorczych i regulacyjnych z: Chin, Wietnamu, Indii, Ka-zachstanu oraz Jugos∏awii, w ramach których mogli zapoznaç si´ z doÊwiadcze-niami i osiàgnićiami polskiego nadzoru bankowego.


Raport Roczny 2000

Dudek – Upupa epopsMoneta 2-z∏otowa wybita w 2000 roku


Dzia∏alnoÊç legislacyjna

82

82Dzia∏alnoÊç prawotwórcza organów NBP

Dzia∏alnoÊç statystyczno-analityczna

85

85Analizy ekonomiczne i badania

8686

Najwa˝niejsze obszary dzia∏alnoÊci analityczno-prognostycznejPraca naukowo-badawcza

82Zakres uprawnieƒ prawotwórczych organów NBP

83

84

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Banku Polskim oraz o zmianieUstawy Prawo bankoweUdzia∏ Narodowego Banku Polskiego w pracach nad projektami aktównormatywnych organów paƒstwa

90Zadania statystyczne

9191

9292

Zadania regulaminowe w zakresie statystyki monetarnej, finansowej oraz bilansup∏atniczego w powiàzaniu z mi´dzynarodowà pozycjà inwestycyjnàInformacja statystyczna dla podmiotów zewn´trznychDzia∏ania dostosowawcze do wymagaƒ Europejskiego Systemu Banków Centralnychw zakresie statystykiPozosta∏e prace

Dzia∏alnoÊç Rady ds. Systemu P∏atniczegoWspó∏praca NBP z sektorem bankowym w zakresie pozosta∏ych przedsi´wzi´çmi´dzybankowych

Dzia∏alnoÊç edukacyjna i informacyjna

93

9394

94949595

Dzia∏alnoÊç wydawnicza i strona internetowa NBPObs∏uga medialna organów NBPKampania informacyjno-promocyjna poÊwi´cona przystàpieniu Polski do UEi UGiWKonferencje i seminaria naukowe organizowane przez NBPPrzedsi´wzi´cia na rzecz sektora bankowegoCentralna Biblioteka NBP

Dzia∏ania na rzecz systemu p∏atniczego

96

96Dostosowanie regulacji w dziedzinie systemu p∏atniczego do standardówobowiàzujàcych w Unii Europejskiej

9697

Akty wykonawcze do Ustawy Prawo bankowe i Ustawy o Narodowym Banku PolskimProjekty ustaw

9899

Funkcjonowanie systemu SORBNET – zmiany systemoweObs∏uga rachunków bie˝àcych banków w Centrali NBP

9999

Liczba rachunków bie˝àcych banków prowadzonych przez NBPRodzaj i liczba operacji przeprowadzonych na rachunkach bie˝àcych banków w NBP

103Standaryzacja i normalizacja

103

104104

Opiniowanie przez NBP projektów polskich normWspó∏dzia∏anie ze Zwiàzkiem Banków Polskich i Polskim Komitetem Normalizacyjnymw procesie standaryzacji i normalizacji systemu p∏atniczegoAnaliza dokumentów standaryzacyjnych UE

104

106


Dzia∏alnoÊç legislacyjna

Dzia∏alnoÊç prawotwórcza organów NBP

W 2000 r. organy Narodowego Banku Polskiego oraz Komisja Nadzoru Bankowegowyda∏y 72 akty prawne.

Wykaz wskazanych aktów prawnych opublikowanych w Monitorze Polskimi Dzienniku Urz´dowym Narodowego Banku Polskiego zawiera Za∏àcznik nr 5 do Ra-portu.

Zakres uprawnieƒ prawotwórczych organów NBP

Podobnie jak w ubieg∏ym roku, równie˝ w 2000 r. podstawowym problemem dlatworzenia i stosowania prawa w polskim systemie bankowym by∏o ustalenie zakre-su uprawnieƒ prawotwórczych organów Narodowego Banku Polskiego, tj. PrezesaNBP, Rady Polityki Pieni´˝nej i Zarzàdu NBP.

Problem ten, na wniosek Prezesa Najwy˝szej Izby Kontroli, dotyczàcy zgodnoÊcikonkretnie wskazanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym BankuPolskim delegacji prawnych do wydawania uchwa∏ przez Rad´ Polityki Pieni´˝neji Zarzàd NBP, z art. 87 ust. 1 i art. 92 ust. 1 w zwiàzku z art. 2 i 7 Konstytucji, roz-strzygnà∏ Trybuna∏ Konstytucyjny w pe∏nym sk∏adzie w wyroku z dnia 20 czerwca2000 r. (OTK 2000/5/141).

W uzasadnieniu do wskazanego orzeczenia Trybuna∏ Konstytucyjny stwierdzi∏, ˝ekwestionowane, we wniosku Prezesa NIK, podstawy prawne do wydawania uchwa∏przez Rad´ Polityki Pieni´˝nej i Zarzàd NBP sà w pe∏ni zgodne z Konstytucjà, w tymzakresie, w którym stanowià one akty wewn´trznego kierownictwa. Wyeliminowa-nie, wed∏ug Trybuna∏u Konstytucyjnego, mo˝liwoÊci elastycznego oddzia∏ywania nasystem bankowy w drodze wskazanych aktów prawnych, wydawanych przez Rad´Polityki Pieni´˝nej i Zarzàd NBP, a wi´c aktów w∏adczego oddzia∏ywania na uczest-ników obrotu bankowego sterowanego przez bank centralny, mog∏oby podwa˝yçmo˝liwoÊci reagowania Narodowego Banku Polskiego na zachodzàce procesy eko-nomiczne.

Za zgodne z przepisami Konstytucji Trybuna∏ Konstytucyjny uzna∏ m.in. nast´pu-jàce delegacje prawne do wydawania uchwa∏ przez Rad´ Polityki Pieni´˝nej i ZarzàdNBP, przewidziane w ni˝ej wskazanych przepisach ustawy o Narodowym Banku Pol-skim:• w odniesieniu do Rady Polityki Pieni´˝nej:

– w art. 12 ust. 2 pkt 2 – zobowiàzujàcym Rad´ do ustalania zasad i stopy rezer-wy obowiàzkowej banków,

Raport Roczny 2000

– oraz w art. 46 pkt 1 i 2 – upowa˝niajàcych Rad´ do ograniczenia wielkoÊciÊrodków pieni´˝nych, oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorcówi po˝yczkobiorców, oraz nak∏adania na banki obowiàzku utrzymywania nieopro-centowanego depozytu od zagranicznych Êrodków wykorzystywanych przezbanki i krajowych przedsi´biorców,

• w odniesieniu do Zarzàdu Narodowego Banku Polskiego:– w art. 40 zobowiàzujàcym Zarzàd do ustalania zasad i trybu naliczania oraz

utrzymywania stopy rezerwy obowiàzkowej banków, w tym ustalania rodza-jów rachunków bankowych, których nie dotyczy obowiàzek utrzymywania re-zerw, oraz upowa˝niajàcym do okreÊlania wysokoÊci zapasu gotówki w z∏o-tych, którego utrzymanie b´dzie równoznaczne z utrzymywaniem rezerww Narodowym Banku Polskim,

– w art. 41 zobowiàzujàcym Zarzàd do ustalania stawki odsetek, które muszàuiÊciç banki na rzecz Narodowego Banku Polskiego w wypadku naruszeniaobowiàzku utrzymywania rezerw obowiàzkowych.

Projekt ustawy o zmianie Ustawy o Narodowym Banku Polskim oraz o zmianie Ustawy Prawo bankowe

W 2000 r. opracowano w Narodowym Banku Polskim dwa podstawowe projekty regu-lacji prawnych, majàce za zadanie wprowadzenie rozwiàzaƒ prawnych obowiàzujàcychw Unii Europejskiej oraz zapewnienie pe∏nej zgodnoÊci niektórych dotychczasowychrozwiàzaƒ z przepisami Konstytucji RP. By∏y to: projekt ustawy o zmianie Ustawy o Na-rodowym Banku Polskim oraz projekt ustawy o zmianie Ustawy Prawo bankowe.

Projekt ustawy o zmianie Ustawy o Narodowym Banku Polskim ma na celu osta-teczne zsynchronizowanie statusu prawnego banku centralnego w Polsce z przepi-sami Traktatu z Maastricht i stanowiàcego do niego za∏àcznik Statutu EuropejskiegoSystemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, w zakresie insty-tucjonalnej, personalnej i finansowej niezale˝noÊci Narodowego Banku Polskiego.Dotyczy to m.in.:

– wyodr´bnienia, jako jednego z zadaƒ NBP, gromadzenia informacji statystycz-nej dla opracowania statystyki w zakresie polityki pieni´˝nej,

– wzmocnienia niezale˝noÊci NBP poprzez pozbawienie przedstawiciela RadyMinistrów, uczestniczàcego w posiedzeniach Rady Polityki Pieni´˝nej, upraw-nienia do sk∏adania wniosków,

– rezygnacji z dotychczasowych przepisów dotyczàcych funduszy specjalnych,na które dokonywanie odpisów wymaga dotychczas uzgodnienia z MinistremFinansów,

– za∏o˝enia, ˝e sprawozdanie finansowe NBP b´dzie badane przez niezale˝negobieg∏ego rewidenta,

– wprowadzenia zasady, ˝e rachunkowoÊç NBP powinna odpowiadaç standar-dom stosowanym w Europejskim Systemie Banków Centralnych.

G∏ównym punktem odniesienia do regulacji, wprowadzonych w projekcie ustawyo zmianie Ustawy Prawo bankowe, sà przepisy Dyrektywy nr 2000/12/WE Parlamen-tu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie podejmowania i prowa-dzenia dzia∏alnoÊci przez instytucje kredytowe.

83Dzia∏ania na rzecz systemu bankowego

Raport Roczny 2000

Nowe rozwiàzania prawne zaproponowane w projekcie ustawy mo˝na ujàçw trzech grupach: • Pierwsza grupa obejmuje przepisy, zmieniajàce instytucje prawne ju˝ unormowa-

ne, w Ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939z póên. zm.), w celu zapewnienia ich pe∏nej zgodnoÊci z unormowaniami prawny-mi Unii Europejskiej, przy jednoczesnym uwzgl´dnieniu zmian, które aktualnie ju˝zaistnia∏y w polskim systemie bankowym. Dotyczà one m.in. takich zagadnieƒ,jak: sk∏adanie oÊwiadczeƒ woli przy u˝yciu elektronicznych noÊników informacji,kontrola przep∏ywu w∏asnoÊci akcji banków przez Komisj´ Nadzoru Bankowego,wymogów stawianych za∏o˝ycielom banków, tworzenia banków i oddzia∏ów ban-ków polskich za granicà, rozliczeƒ pieni´˝nych banków oraz konstrukcji funduszyw∏asnych banków, a tak˝e administracyjnych form oddzia∏ywania nadzoru banko-wego w stosunku do banków.

• W drugiej grupie uj´to przepisy wprowadzajàce do Ustawy Prawo bankowe roz-wiàzania prawne obowiàzujàce w Unii Europejskiej, które dotychczas nie obowià-zywa∏y w prawie polskim. Odnosi si´ to m.in. do zasad podejmowania, prowadze-nia i nadzorowania dzia∏alnoÊci instytucji kredytowych z paƒstw Unii Europejskiej,funkcjonujàcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, obowiàzków informacyj-nych Komisji Nadzoru Bankowego wobec Komisji Europejskiej, a tak˝e przele-wów transgranicznych oraz instytucji nadzoru skonsolidowanego i nettingu.

• W grupie trzeciej zawarto przepisy odnoszàce si´ do instytucji, które b´dà unor-mowane w odr´bnych ustawach ustrojowych, tj. „pieniàdza elektronicznego”i kredytu konsumenckiego.

Udzia∏ Narodowego Banku Polskiego w pracach nad projektami aktów normatywnych organów paƒstwa

W 2000 r. Narodowy Bank Polski opiniowa∏ pod wzgl´dem merytorycznym orazprawno-legislacyjnym nast´pujàcà liczb´ projektów aktów normatywnych, nades∏a-nych przez naczelne i centralne organy administracji paƒstwowej:

– 534 projekty, które by∏y nades∏ane przed rozpatrzeniem przez Rad´ Ministrów(w 1999 r. – 585),

– 181 projekty, które by∏y nades∏ane przed rozpatrzeniem przez Komitet Ekono-miczny Rady Ministrów (w 1999 r. – 226),

– 171 projekty nades∏ane w toku uzgodnieƒ mi´dzyresortowych (w 1999 r. – 158).Wskazanà liczb´ 534 projektów nades∏anych przed rozpatrzeniem przez Rad´ Mi-

nistrów nale˝y jeszcze zwi´kszyç o 57 projektów, które przesz∏y z 1999 r., i odpo-wiednio proporcjonalnie zwi´kszyç pozosta∏e wy˝ej wskazane liczby projektów. Ró˝-nice mi´dzy liczbà projektów opiniowanych przed posiedzeniami Rady Ministrówa liczbà projektów opiniowanych w toku uzgodnieƒ mi´dzyresortowych oraz przedposiedzeniami Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów wynikajà m.in. z faktu, ˝e:• do NBP nie sà kierowane w toku uzgodnieƒ mi´dzyresortowych wszystkie pro-

jekty rozpatrywane przez Rad´ Ministrów,• Komitet Ekonomiczny rozpatruje z zasady tylko te projekty, które majà istotne

znaczenie dla funkcjonowania gospodarki narodowej, lub co do których wystàpi-∏y rozbie˝noÊci w toku uzgodnieƒ mi´dzyresortowych.


Raport Roczny 2000

WÊród nades∏anych projektów aktów normatywnych najliczniejszà grup´ stano-wi∏y projekty ustaw, rozporzàdzeƒ Rady Ministrów, rozporzàdzeƒ Prezesa Rady Mi-nistrów oraz rozporzàdzeƒ ministrów.

W 2000 r. nades∏ano projekty ustaw:– przed posiedzeniem Rady Ministrów – 179 (w 1999 r. – 338),– przed posiedzeniem Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów – 66 (w 1999 r.

– 62),– w toku uzgodnieƒ mi´dzyresortowych – 53 (w 1999 r. – 51).Natomiast w stosunku do ogólnie uj´tej liczby rozporzàdzeƒ liczby te wynosi∏y od-

powiednio 206, 86 i 104.WÊród nades∏anych wszystkich projektów aktów prawnych akty prawne dotyczà-

ce dzia∏alnoÊci banków i inne majàce istotne znaczenie dla funkcjonowania systemubankowego stanowià od 6% do 16% nades∏anych projektów, w zale˝noÊci od tegoczy uwzgl´dni si´ liczb´ aktów kierowanych na posiedzenia Rady Ministrów, czy te˝liczb´ aktów poddawanych uzgodnieniom mi´dzyresortowym lub kierowanych naposiedzenia Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.

Przedstawiciele NBP uczestniczyli w 2000 r. w 192 posiedzeniach komisji i pod-komisji sejmowych oraz 5 posiedzeniach komisji senackich, rozpatrujàcych projektyustaw.

WÊród licznych projektów ustaw, dotyczàcych funkcjonowania systemu banko-wego, w których przygotowaniu i uzgodnieniu uczestniczyli w 2000 r. przedstawicie-le NBP, nale˝y zwróciç uwag´ na:• Poselski i rzàdowy projekt ustawy o podpisie elektronicznym. Projekty te majà na

celu m.in. uregulowanie problematyki zwiàzanej z dzia∏alnoÊcià podmiotów Êwiad-czàcych us∏ugi certyfikacyjne, potwierdzajàce wiarygodnoÊci podpisów elektro-nicznych. Zosta∏y one przygotowane na podstawie regulacji prawnych przyj´tychw Dyrektywie Unii Europejskiej nr 1999/93/EC z dnia 13 grudnia 1999 r. w sprawiewspólnotowych warunków ramowych, dotyczàcych podpisu elektronicznego.

• Rzàdowy projekt ustawy o kredycie konsumenckim. W projekcie ustawy wpro-wadza si´ do polskiego prawa rozwiàzania zawarte w Dyrektywie 87/102/EWGz dnia 22 grudnia 1986 r., dotyczàce kredytu konsumenckiego. W projekcie zak∏a-da si´ m.in., ˝e przewidziane w nim regulacje obejmà wszystkich kredytobiorców,w tym zaciàgajàcych kredyty bankowe. Natomiast w noweli do Ustawy Prawobankowe znalaz∏o si´ tylko odes∏anie do projektowanej ustawy, z zaznaczeniem,˝e przepisy projektowanej ustawy dotyczà tak˝e banków.

Dzia∏alnoÊç statystyczno-analityczna

Analizy ekonomiczne i badania

Narodowy Bank Polski opracowywa∏ w 2000 r. w szerokim zakresie analizy i pro-gnozy ekonomiczne dla celów okreÊlania projektów i sposobów realizacji polityki


Raport Roczny 2000

pieni´˝nej (w tym polityki kursu walutowego). S∏u˝y∏y one przede wszystkim przy-gotowaniu nast´pujàcych materia∏ów na potrzeby Zarzàdu NBP i Rady Polityki Pie-ni´˝nej:

– projektu Za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej na 2001 rok,– Sprawozdania z realizacji za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej w 1999 roku,– Raportu o inflacji w 1999 r. oraz odpowiednio Raportów o inflacji za I, II i III

kwarta∏ 2000 r., – miesićznych i rocznych prognoz bilansu p∏atniczego, – comiesićznych opracowaƒ Procesy inflacyjne w gospodarce a polityka pie-

ni´˝na.

Najwa˝niejsze obszary dzia∏alnoÊci analityczno-prognostycznej

Prace analityczno-prognostyczne, których efekty wykorzystywano dla przygotowaniawy˝ej wymienionych dokumentów, obejmowa∏y:

– analizy i prognozowanie krótko- i Êredniookresowe podstawowych kategoriimonetarnych,

– analizy i prognozowanie podstawowych kategorii makroekonomicznych,– prognozowanie inflacji, – analizy sytuacji finansowej sektora finansów publicznych, badanie relacji po-

mi´dzy politykà pieni´˝nà i politykà fiskalnà, prognozowanie zad∏u˝enia nettosektora finansów publicznych,

– analizy stopnia restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej (MCI), – analizy porównawcze wskaênika restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej i wskaêni-

ka policy mix,– analizy stabilnoÊci funkcji popytu na pieniàdz,– analizy dochodów do dyspozycji, konsumpcji oraz oszcz´dnoÊci ludnoÊci,– analizy i prognozy dotyczàce bilansu p∏atniczego i jego sk∏adników,– analizy kszta∏towania si´ realnego kursu z∏otego,– analizy wra˝liwoÊci dynamiki depozytów walutowych sektora niefinansowego

na dynamik´ kursów walutowych,– analizy rynku kapita∏owego.

Praca naukowo-badawcza

Praca naukowo-badawcza dotyczy∏a ponadto:• Ulepszania metodyki pomiaru inflacji bazowej. W 2000 r. prace prowadzone by∏y

w nast´pujàcych kierunkach: – Poszukiwania nowych miar inflacji bazowej.Do zestawu wskaêników inflacji bazowej wprowadzono dwie nowe miary: infla-

cj´ po wy∏àczeniu z CPI cen o najwi´kszej zmiennoÊci i cen paliw oraz inflacj´ po wy-∏àczeniu z CPI cen ˝ywnoÊci oraz cen paliw, czyli tzw. inflacj´ „netto”. Obydwa no-we wskaêniki zosta∏y obliczone dla poszczególnych miesićy kilku poprzednich lat,tak aby zachowaç ciàg∏oÊç w prezentacji danych, i podobnie jak pozosta∏e miary sàobliczane bie˝àco i prezentowane w comiesićznych informacjach Procesy inflacyj-ne w gospodarce a polityka pieni´˝na. Obliczane miary inflacji bazowej by∏y w 2000 r.


Raport Roczny 2000

zamieszczane wraz z komentarzem w kwartalnych i rocznych Raportach o Inflacjii w tej formie przekazywane do publicznej wiadomoÊci.

Kontynuowane by∏y tak˝e – niezale˝nie od stosowanych ju˝ mierników inflacji ba-zowej – prace nad wyznaczeniem nowej miary inflacji bazowej, opartej na analiziezmian cen wzgl´dnych.

– Weryfikacji stosowanych miar inflacji bazowej.Prace w tym zakresie prowadzone by∏y pod kàtem weryfikacji obliczonych wskaê-

ników inflacji bazowej, przy zastosowaniu ró˝nych kryteriów oceny statystycznej.

• Analiz sytuacji gospodarczej w Unii Europejskiej.W 2000 r., poza ogólnà, bie˝àcà analizà na podstawie otrzymywanych materia∏ów,

w trakcie wizyt studialnych zapoznano si´ z doÊwiadczeniami i nawiàzano kontaktyz Bankiem Hiszpanii, Bankiem Centralnym Irlandii, Bankiem Centralnym Portugaliioraz Narodowym Bankiem Danii. Z syntetycznà ocenà sytuacji w UE zapoznawanosi´ na sesjach OECD. Du˝y nacisk po∏o˝ony zosta∏ na poznanie zasad funkcjonowa-nia banku centralnego, realizujàcego polityk´ pieni´˝nà w ramach systemu kursowe-go ERM II.

W 2000 r. przygotowano kilka opracowaƒ poÊwi´conych przyczynom spadkukursu euro do dolara amerykaƒskiego. Zosta∏y one nast´pnie wykorzystane w ra-portach o inflacji. Monitorowano tak˝e bie˝àcà, jak i przewidywanà sytuacj´ gospo-darczà w strefie euro w ramach miesi´cznych informacji Procesy inflacyjne w go-spodarce a polityka pieni´˝na. W ramach opracowania scenariuszy dochodzeniaPolski do ERM II opracowano scenariusze kszta∏towania si´ bilansu p∏atniczego do2004 r.

• Analiz wp∏ywu polityki fiskalnej na realizacj´ polityki pieni´˝nej.W ramach analizy wp∏ywu polityki fiskalnej na realizacj´ polityki pieni´˝nej podj´to

prób´ oceny restrykcyjnoÊci polityki fiskalnej, stanowiàcej istotne uwarunkowanie re-alizacji polityki pieni´˝nej. W tym celu przeprowadzono badania dla okresu 1995-2000,dotyczàce skonstruowania miernika oceny dzia∏aƒ podejmowanych przez polityk´ fi-skalnà i polityk´ pieni´˝nà, tzw. policy mix (PMI).

W ubieg∏ym roku podj´to równie˝ prób´ zbadania zale˝noÊci mi´dzy inflacjàa wielkoÊcià deficytu bud˝etowego. W efekcie badaƒ wykorzystujàcych dane staty-styczne dla okresu 1995-2000 uzyskano dynamiczne równanie inflacji, opisujàce t´zale˝noÊç. Wyniki tego równania potwierdzi∏y tez´, i˝ w warunkach gospodarki pol-skiej wzrost deficytu bud˝etowego wywo∏uje wzrost inflacji.

• Analiz z zakresu polityki kursowej w procesie dochodzenia do UGW.W 2000 r. dokonywano analizy kszta∏towania si´ polityki kursu z∏otego w ramach

kwartalnych i rocznych raportów o inflacji. Powsta∏y artyku∏y publikowane w czasopiÊmie „Bank i Kredyt” oraz opracowania

publikowane w serii wydawniczej NBP „Materia∏y i Studia”.

• Analiz mi´dzynarodowego systemu finansowego i zagro˝eƒ dla równowagi ze-wn´trznej w procesie akcesji (identyfikowanie zagro˝eƒ w zakresie bilansu p∏at-niczego).


Raport Roczny 2000

W ww. zakresie tematycznym przygotowano:– ocen´ wp∏ywu nierównowagi zewn´trznej na zagro˝enia inflacyjne wykorzy-

stywane w Raportach o Inflacji, – artyku∏y publikowane w „Banku i Kredycie” oraz w serii „Materia∏y i Studia”.

• Analiz deficytu bud˝etowego i d∏ugu publicznego wg metodologii UE. W 2000 r. przeprowadzono wst´pnà analiz´ stosowanych w Polsce i w krajach

UE metodologii obliczania deficytu i zad∏u˝enia sektora finansów publicznych, zeszczególnym uwzgl´dnieniem istniejàcych w tym wzgl´dzie rozbie˝noÊci.

• Analiz procesu integracji kapita∏owej.W ramach tego obszaru przygotowano opracowanie nt. Dylematy liberalizacji

krótkoterminowych przep∏ywów kapita∏owych w Polsce, opublikowane w formie ar-tyku∏u w „Banku i Kredycie”. Jego poszerzona wersja by∏a podstawà kolejnego opra-cowania pod roboczym tytu∏em Kontrola versus liberalizacja, które zosta∏o przedsta-wione uczestnikom szkolenia zorganizowanego przez NBP i Joint Vienna Institute dlaprzedstawicieli banków z krajów przechodzàcych transformacj´ gospodarki (ZalesieGórne, paêdziernik 2000 r.).

Ponadto opublikowano w Fundacji CASE opracowanie Znaczenie kapita∏u zagra-nicznego dla polskiej gospodarki, zaÊ w listopadzie 2000 r. zaprezentowano wynikitej analizy na konferencji organizowanej przez OECD dla krajów Po∏udniowo-Wschod-niej Europy w Wiedniu.

• Analizowania zagro˝eƒ dla stabilnoÊci polskiego systemu finansowego.Zadanie by∏o realizowane jako faza przygotowawcza do zasadniczych prac nad

opracowaniem nt. Raport o stabilnoÊci systemu finansowego. W ramach wst´p-nych przygotowaƒ do pisania tego materia∏u przeprowadzono wiele badaƒ nad za-gro˝eniami dla polskiego systemu finansowego. Znalaz∏y one konkretny wyrazw ró˝nych wystàpieniach publicznych pracowników NBP, g∏ównie na konferencjachmi´dzynarodowych oraz w materia∏ach tak opublikowanych, jak i przygotowanychdo publikacji.

We wrzeÊniu 2000 r. Narodowy Bank Polski opracowa∏ we wspó∏pracy z podmio-tami zewn´trznymi Raport o stabilnoÊci systemu finansowego i przekaza∏ go Mini-sterstwu Finansów, Ministerstwu Skarbu Paƒstwa, KNB, KPWiG, PUNU, GPWi UNFE. Istnieje zamiar corocznego przygotowywania raportów o stabilnoÊci syste-mu finansowego.

Na podstawie danych otrzymywanych z 13 g∏ównych banków przeprowadzanaby∏a co kwarta∏ analiza zbiorcza zmian zdolnoÊci kredytowej przedsi´biorstw,z uwzgl´dnieniem szczegó∏owych danych, obrazujàcych stan i zmiany w liczbieprzedsi´biorstw o utraconej zdolnoÊci kredytowej, a tak˝e analiza stanu i strukturyzad∏u˝enia jednostek nieposiadajàcych zdolnoÊci kredytowej. Stosowne opracowa-nia na ten temat przekazywane by∏y Rzàdowemu Centrum Studiów Strategicznych,Ministerstwu Finansów i G∏ównemu Urz´dowi Statystycznemu.

• Analiz pozycji konkurencyjnej sektora bankowego na rynku wewn´trznym.Sporzàdzana jest bie˝àca analiza sytuacji na rynku klientów detalicznych sektora


Raport Roczny 2000

bankowego, ze szczególnym uwzgl´dnieniem oprocentowania kredytów i depozy-tów, a nast´pnie przedstawiana w comiesi´cznych opracowaniach Procesy inflacyj-ne w gospodarce a polityka pieni´˝na.

W ramach prac dokonano równie˝ analizy sytuacji finansowej sektora bankowe-go w perspektywie roku. Efektem jest publikacja nt. Sytuacja finansowa bankóww 1999 r. oraz opracowanie Assessing the Efficiency of Polish Commercial Banks(Ocena efektywnoÊci polskich banków komercyjnych), opublikowane w ramach se-rii wydawniczej „Materia∏y i Studia”.

Ponadto, powsta∏o opracowanie nt. EfektywnoÊç technologiczna i kosztowa ban-ków komercyjnych w Polsce w latach 1997-2000 (cz´Êç I) te˝ opublikowane w „Ma-teria∏ach i Studiach”.

• Analiz i badaƒ kszta∏towania si´ procesów inflacyjnych w Polsce.Oprócz dzia∏alnoÊci analityczno-prognostycznej, zwiàzanej z przygotowaniem

kwartalnych i rocznych raportów o inflacji, prowadzone by∏y w ramach prac nad po-g∏´bieniem analiz kszta∏towania si´ inflacji badania dotyczàce wyst´powania efektuBalassy-Samuelsona w Polsce i jego wp∏ywu na wskaênik cen towarów i us∏ug kon-sumpcyjnych; wyznaczono równie˝ skal´ zjawiska dla poprzednich lat i na najbli˝szelata przysz∏e.

Realizowano prace dotyczàce modelowania inflacji. Analizowano dzia∏anie kluczo-wych czynników inflacjogennych oraz sytuacj´ w poszczególnych segmentach struk-tury gospodarczej, majàcà wp∏yw na bie˝àcà inflacj´ i jej perspektywy.

• Analiz i badaƒ kszta∏towania si´ sytuacji finansowej sektora gospodarstw do-mowych.W celu poszerzenia doÊwiadczeƒ dotyczàcych analiz i badaƒ kondycji sektora

gospodarstw domowych, na wniosek strony polskiej, zosta∏a zorganizowana wi-zyta studyjna pracowników Narodowego Banku Polskiego w Banku Francji, doty-czàca problematyki zwiàzanej z prowadzonymi przez ten bank badaniami koniunk-tury gospodarstw domowych. Podejmowane sà dzia∏ania na rzecz uruchomieniabadaƒ koniunktury gospodarstw domowych. Na obecnym etapie monitorowaniesytuacji finansowej gospodarstw domowych wymaga korzystania ze êróde∏ wtór-nych.

• Analiz wyników finansowych przedsi´biorstw. Badania dotyczàce sytuacji ekonomiczno-finansowej sektora przedsi´biorstw s∏u-

˝y∏y ocenie kszta∏towania si´ proporcji w sferze realnej gospodarki. Przedmiotemanaliz by∏y zagadnienia dotyczàce:

– wyników finansowych przedsi´biorstw i wskaêników efektywnoÊciowych,zw∏aszcza w grupie przedsi´biorstw-eksporterów,

– majàtku obrotowego przedsi´biorstw i êróde∏ jego finansowania,– zasilania kredytowego przedsi´biorstw,– sprzeda˝y krajowej i eksportowej,– kszta∏towania si´ kosztów produkcji,– dynamiki produkcji sprzedanej przemys∏u i sprzeda˝y produkcji budowlano-mon-

ta˝owej.


Raport Roczny 2000

Zjawiska zachodzàce w przedsi´biorstwach rozpatrywano pod kàtem ich wp∏y-wu na dynamik´ wzrostu cen produkcji sprzedanej przemys∏u i szerzej na procesyinflacyjne w Polsce. Materia∏y przygotowywane w ramach tej tematyki by∏y wyko-rzystywane przy formu∏owaniu Za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej oraz wchodzi∏y do Ra-portów o Inflacji, a tak˝e do comiesićznych opracowaƒ Procesy inflacyjne w go-spodarce a polityka pieni´˝na. W serii „Materia∏y i Studia” wydano opracowanieTendencje w zakresie kosztów przedsi´biorstw przemys∏owych w latach 1996--1999. Ocena ich oddzia∏ywania na procesy inflacyjne w gospodarce polskiejw 1999 r.

W ramach prac nad monitorowaniem koniunktury i oceny jej wp∏ywu na ekono-micznà sytuacj´ przedsi´biorstw rozpocz´to prace projektowe i programistyczne dlapotrzeb badaƒ koniunktury w przemyÊle i budownictwie na podstawie badaƒ ankie-towych GUS.

• Analiz kszta∏towania si´ pieniàdza gotówkowego w obiegu.W tym obszarze wykonywana by∏a co kwarta∏ analiza obiegu pieniàdza gotówko-

wego, ze szczególnym uwzgl´dnieniem:– pieniàdza gotówkowego w obiegu (liczonego zarówno bez kas banków, jak

i z kasami banków) w porównaniu z dynamikà inflacji,– dynamiki obiegu pieniàdza gotówkowego w ujćiu wartoÊciowym i iloÊcio-

wym,– zapasu obiegowego (zapas emisyjny NBP) w ujćiu wartoÊciowym i iloÊcio-

wym,– mo˝liwoÊci pokrycia zapasem obiegowym zapotrzebowania rynku na pieniàdz

gotówkowy,– systematycznie rosnàcego wzrostu obiegu bezgotówkowego.

Prowadzono tak˝e prace badawcze, których przedmiotem by∏o:– badanie strukturalnego deficytu bud˝etowego (oszacowanie output gap, bada-

nie wra˝liwoÊci deficytu bud˝etowego na zmiany koniunktury w gospodarce),– budowa empirycznego modelu inflacji, – scenariusze rozwoju gospodarczego Polski na lata 2000/2001-2004,– badanie, monitorowanie i ocena krajowych rynków papierów wartoÊciowych,– badania nad rozpoznaniem mechanizmów transmisji polityki pieni´˝nej

w Polsce,– udzia∏ w rozpoznaniu zaplecza naukowego ESBC,– dylematy liberalizacji krótkoterminowych przep∏ywów kapita∏owych w Polsce.

Efekty tych badaƒ wykorzystywane by∏y przy opracowywaniu wymienionych wy-˝ej oficjalnych dokumentów NBP.

Zadania statystyczne

W ramach dzia∏alnoÊci statystycznej w 2000 r. realizowane by∏y zadania uj´te w Re-gulaminie oraz wiele nowych prac, g∏ównie zwiàzanych z dostosowaniem ca∏ego ob-szaru statystyki do wymogów Europejskiego Banku Centralnego.


Raport Roczny 2000

Zadania regulaminowe w zakresie statystyki monetarnej, finansowej oraz bilansup∏atniczego w powiàzaniu z mi´dzynarodowà pozycjà inwestycyjnà

Najwa˝niejsze zadania regulaminowe obejmowa∏y:– gromadzenie w okresach dekadowych, miesićznych, kwartalnych i rocznych

informacji niezb´dnych dla zestawiania bilansu p∏atniczego, – gromadzenie i bie˝àcà analiz´ miesićznej informacji bilansowej banków,– zbieranie w okresach dekadowych, zestawianie i interpretacj´ danych o wy-

branych elementach aktywów i pasywów banków pod kàtem obserwacji prze-biegu zjawisk pieni´˝nych,

– przetwarzanie i interpretacj´ informacji dotyczàcych sytuacji finansowej przed-si´biorstw,

– prace nad doskonaleniem sposobów zbierania i przetwarzania danych, a tak˝emetodykà wyliczania kategorii monetarnych na podstawie zbieranych informa-cji oraz wypracowanie przejrzystych dla odbiorców sposobów prezentacji i pu-blikacji danych.

Efektem tych prac by∏y zestawienia statystyczne, materia∏y analityczne i publika-cje skierowane zarówno do odbiorców w banku, jak i poza nim. Do najwa˝niejszychz nich zaliczyç nale˝y:• Kwartalne opracowania dotyczàce bilansu p∏atniczego, które nast´pnie po zaak-

ceptowaniu przez Prezesa NBP (opracowanie roczne po rozpatrzeniu przez ZarzàdNBP i przyjćiu przez RPP) przekazane zosta∏y do Sejmu oraz Rady Ministrów.

• Roczne opracowanie Bilansu p∏atniczego na bazie transakcji oraz bilansu aktywówi pasywów zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej. Po zaakceptowaniu przez Za-rzàd NBP dokument ten przesy∏any zosta∏ do wiadomoÊci cz∏onkom Rady Mini-strów oraz przedstawicielom innych urz´dów centralnych. W materiale tym zawar-to tak˝e pe∏ne zestawienie tzw. mi´dzynarodowej pozycji inwestycyjnej, sporzà-dzone zgodnie ze standardami Mi´dzynarodowego Funduszu Walutowego.

• Kwartalne dane dotyczàce zad∏u˝enia zagranicznego kraju.• Miesićzny bilans p∏atniczy sporzàdzany na podstawie informacji z banków ko-

mercyjnych.• Bilans skonsolidowany systemu bankowego sporzàdzany na podstawie miesićz-

nej informacji bilansowej przesy∏anej przez banki, jak równie˝ uwzgl´dniajàcy da-ne pochodzàce z NBP. Stanowi on nast´pnie podstaw´ do opracowywania wieluzestawieƒ statystycznych oraz materia∏ów analitycznych, m.in. Informacji o prze-biegu procesów pieni´˝nych (na podstawie danych przyspieszonych), Raportumiesićznego o stanie oszcz´dnoÊci i zad∏u˝enia osób prywatnych i podmiotówgospodarczych w bankach komercyjnych.Istniejàcy w NBP system informacyjny umo˝liwia tak˝e wype∏nianie obowiàzków

statystycznych wobec organizacji mi´dzynarodowych, takich jak: MFW, Bank Âwia-towy, OECD, BIS oraz struktur Unii Europejskiej.

Informacja statystyczna dla podmiotów zewn´trznych

Narodowy Bank Polski przywiàzuje du˝à wag´ do informowania otoczenia ekono-micznego o kszta∏towaniu si´ kategorii pieni´˝nych. Realizacji tego celu s∏u˝à


Raport Roczny 2000

przede wszystkim miesi´czne publikacje, takie jak „Biuletyn Informacyjny NBP”oraz „Informacja Wst´pna”. Materia∏y te zawierajà podstawowe dane o sytuacjipieni´˝nej i gospodarczej kraju i rozprowadzane sà w szerokim kr´gu odbiorcóww kraju i za granicà. Poczàwszy od 2000 r. „Biuletyn” (wydanie kwartalne) wzbo-gacony zosta∏ o analitycznà cz´Êç opisowà oraz dodatkowe zestawienia staty-styczne.

Rozpowszechnianie bie˝àcej informacji statystycznej przez NBP, jak równie˝ in-formacji historycznej umo˝liwia systematycznie aktualizowana w∏asna strona w In-ternecie. Pozwala to na szybkie przekazywanie informacji odbiorcom oraz daje gwa-rancj´ jednoczesnego i równoprawnego dost´pu do nich. Sà to podstawowe zasadyfunkcjonowania systemu SDDS (Special Data Dissemination Standard), do któregoPolska przystàpi∏a w 1996 r. W maju 1999 r. do systemu tego zosta∏a wprowadzonanowa kategoria P∏ynne aktywa i pasywa zagraniczne w walutach obcych. Pozycja taprezentowana w standardowym formacie stanowi realizacj´ wymogu okreÊlonegoprzez MFW.

Dzia∏ania dostosowawcze do wymagaƒ Europejskiego Systemu Banków Centralnych w zakresie statystyki

W 2000 r. w znaczàcy sposób zintensyfikowane zosta∏y w Narodowym Banku Pol-skim prace majàce na celu dostosowanie do funkcjonowania w ramach Europej-skiego Systemu Banków Centralnych, w tym przede wszystkim dostosowanieopracowywanej w NBP statystyki monetarnej i bilansu p∏atniczego. W dziedziniestatystyki prace dostosowawcze prowadzone sà od kilku lat. Organizowane przezstruktury europejskie seminaria i spotkania grup roboczych, poÊwi´cone zagadnie-niom dostosowania krajów kandydujàcych do Unii Europejskiej do obowiàzujàcychwymagaƒ, by∏y okazjà do prezentacji stopnia zaawansowania tych prac w Polsce,a jednoczeÊnie wymiany doÊwiadczeƒ z przedstawicielami innych krajów europej-skich. W 2000 r. delegacje NBP bra∏y udzia∏ w seminariach zorganizowanych przezEuropejski Bank Centralny na temat wymagaƒ EBC w zakresie statystyki monetar-nej oraz bilansu p∏atniczego. Priorytetowy charakter dostosowania statystyki dowymogów europejskich znalaz∏ swój wyraz w powo∏aniu przez Prezesa NBPw marcu 2000 r. mi´dzydepartamentalnej Komisji ds. SprawozdawczoÊci, którejzadaniem jest zdefiniowanie kierunków zmian obecnej sprawozdawczoÊci, wypra-cowanie docelowego kszta∏tu systemu sprawozdawczego oraz nadzór nad przygo-towaniem niezb´dnych rozwiàzaƒ informatycznych. W ramach szeroko realizowa-nych w NBP prac dostosowawczych, w obszarze dostosowaƒ statystyki do wymo-gów unijnych, trwa∏y równie˝ prace przygotowawcze do wykorzystania w tym celufunduszy PHARE.

Pozosta∏e prace

Bioràc pod uwag´ narastajàcà potrzeb´ posiadania przez Narodowy Bank Polski sze-rokiej i aktualnej informacji ekonomicznej, niezb´dnej dla podejmowania decyzji,w paêdzierniku 2000 r. Prezes NBP powo∏a∏a mi´dzydepartamentalnà Komisj´ ds.Zintegrowanej Bazy Danych, majàcà za zadanie budow´ narz´dzia s∏u˝àcego temu


Raport Roczny 2000

celowi. Wypracowana przez Komisj´ koncepcja budowy bazy danych ekonomicz-nych przewiduje gromadzenie informacji pochodzàcych ze êróde∏ wewn´trznychoraz zasilanie danymi zewn´trznymi.

Od kilku lat NBP prowadzi równie˝ okresowe badania sektora przedsi´biorstw.Badania te zosta∏y skonstruowane jako narz´dzie oceny ogólnej koniunktury ekono-micznej oraz sytuacji przedsi´biorstw poprzez analiz´ podstawowych wyznacznikówich dzia∏alnoÊci, takich jak p∏ynnoÊç, kszta∏towanie si´ zasobów pieni´˝nych, oczeki-wania inflacyjne oraz identyfikacja popytu na kredyt. W badaniach uczestniczy oko∏o300 podmiotów wytypowanych przez oddzia∏y okr´gowe. Odzia∏y okr´gowe przygo-towujà równie˝ tzw. noty koniunkturalne, których celem jest przedstawianie infor-macji o poziomie koniunktury i regionalnych zjawiskach ekonomicznych. W ramachbadaƒ koniunktury zastosowano w ostatnim okresie wiele nowych, niewykorzysty-wanych wczeÊniej metod analitycznych.

Dzia∏alnoÊç edukacyjna i informacyjna

W 2000 r. Narodowy Bank Polski prowadzi∏ dzia∏alnoÊç edukacyjno-informacyjnà, kon-centrujàc si´ na upowszechnianiu wiedzy na temat banku centralnego oraz systemubankowego.

Dzia∏alnoÊç wydawnicza i strona internetowa NBP

Realizacji zadaƒ z obszaru dzia∏alnoÊci edukacyjno-informacyjnej s∏u˝y∏y m.in. wy-dawnictwa: Za∏o˝enia polityki pieni´˝nej, Sprawozdanie z wykonania za∏o˝eƒ poli-tyki pieni´˝nej, Sprawozdanie Komisji Nadzoru Bankowego, Raporty o Inflacji,„Biuletyn Informacyjny”, „Informacja Wst´pna”, Raport Roczny NBP, „Banki Kredyt”, foldery na temat monet kolekcjonerskich. Ponadto wydano 19 zeszy-tów z serii naukowej „Materia∏y i Studia” (zeszyty o numerach od 97 do 115). Jestto seria wydawnicza dotyczàca wa˝nych problemów zwiàzanych z bankowoÊciài politykà pieni´˝nà, w której publikowane sà opracowania b´dàce efektem pracbadawczych zarówno pracowników NBP, jak równie˝ pracowników uczelni i insty-tucji finansowych.

Systematycznie wzbogacana jest nowymi informacjami strona internetowa NBP.Sekcj´ „Statystyka – Informacje dzienne” wzbogacono o dzia∏ „Archiwum”, a odpaêdziernika 2000 r. ukazujà si´ na niej aktualne komunikaty o wynikach przetargówobligacji skarbowych. Wprowadzono te˝ kilka nowych zestawieƒ statystycznychw sekcji „Szeregi czasowe”.

Sekcj´ „Publikacje” uzupe∏niono m.in. Informacjà o rozliczeniach pieni´˝nychi rozrachunkach mi´dzybankowych. Ponadto uruchomiono w Internecie podstron´do strony www.nbp.pl – INTEGRACJA EUROPEJSKA.

Za∏àcznik 6 do Raportu prezentuje publikacje wydane przez NBP w 2000 r. i za-wartoÊç strony internetowej NBP.


Raport Roczny 2000

Obs∏uga medialna organów NBP

W ramach obs∏ugi medialnej Prezesa NBP, Zarzàdu NBP, Rady Polityki Pieni´˝nejoraz Komisji Nadzoru Bankowego zorganizowano 10 konferencji prasowych z udzia-∏em Kierownictwa NBP.

Prowadzona by∏a równie˝ sta∏a dzia∏alnoÊç informacyjno-edukacyjna dla dzienni-karzy m.in. w formie komunikatów prasowych i odpowiedzi na pytania. Ponadtoprzekazywano mediom materia∏y zwiàzane z bie˝àcà dzia∏alnoÊcià organów NBP.

Kampania informacyjno-promocyjna poÊwi´cona przystàpieniu Polski do UE i UGW

W 2000 r. rozpocz´∏y si´ w NBP przygotowania do kampanii informacyjno-promocyj-nej poÊwi´conej przystàpieniu Polski do Unii Europejskiej oraz Unii Gospodarczeji Walutowej, a tak˝e wprowadzeniu w krajach UGW nowej waluty – euro. W ramachtych przygotowaƒ Prezes NBP powo∏a∏a mi´dzydepartamentalny zespó∏, którego za-daniem by∏o m.in. opracowanie za∏o˝eƒ kampanii, harmonogramu prac, dobór metodoraz narz´dzi.

W ramach kampanii informacyjno-promocyjnej przekazano spo∏eczeƒstwu, pra-cownikom NBP i sektorowi bankowemu informacje na temat dzia∏aƒ podj´tych przezNBP na rzecz przystàpienia do Unii Europejskiej:

– przygotowano opracowanie pt. Dzia∏alnoÊç NBP na rzecz integracji z Unià Eu-ropejskà, prezentujàce dzia∏ania banku zmierzajàce do dostosowania systemubankowego do wymogów Unii i przysz∏ego funkcjonowania NBP w ramachESBC,

– opracowano referaty i wystàpienia Prezesa NBP z lat 1998-2000 na temat euro. Powy˝sze teksty sà dost´pne w internecie w wersji polskiej i angielskiej. Umo˝liwiono ponadto bezpoÊrednie po∏àczenia ze stronami internetowymi innych

banków centralnych oraz wybranych mi´dzynarodowych instytucji finansowych.

Konferencje i seminaria naukowe organizowane przez NBP

NBP zorganizowa∏ w 2000 r. dorocznà konferencj´ naukowà nt. Makro- i mikroeko-nomiczne uwarunkowania skutecznoÊci polityki pieni´˝nej, która odby∏a si´ w dniachod 12 do 13 czerwca 2000 r. w OÊrodku NBP w Zalesiu Górnym. W konferencjiuczestniczy∏o 70 wybitnych przedstawicieli teorii i praktyki bankowej, w tym cz∏on-kowie Kierownictwa NBP, Rady Polityki Pieni´˝nej, zainteresowani pracownicy de-partamentów, przedstawiciele uczelni oraz dziennikarze. GoÊçmi konferencji byli tak-˝e przedstawiciele banków centralnych Czech i W´gier.

Ponadto NBP zorganizowa∏ 16 seminariów naukowych oraz wspó∏uczestniczy∏w organizacji seminariów naukowych dotyczàcych dzia∏alnoÊci bankowej i politykipieni´˝nej. Prezenterami na nich byli przedstawiciele NBP oraz wyk∏adowcy uczel-ni i instytucji naukowych (w tym tak˝e wyk∏adowcy z zagranicy). W ramach tej dzia-∏alnoÊci zorganizowano m.in. kolejne mi´dzynarodowe seminarium na temat Pro-blemy stabilizacji sektora bankowego i finansowego. Uczestniczyli w nim przedsta-wiciele 11 banków centralnych krajów UE, Europy Ârodkowo-Wschodniej i krajówba∏tyckich.


Raport Roczny 2000

Przedsi´wzi´cia na rzecz sektora bankowego

W 2000 r., podobnie jak w ubieg∏ych latach, NBP uczestniczy∏ w nast´pujàcychprzedsi´wzi´ciach na rzecz sektora bankowego:

– szkoleƒ dla pracowników banków komercyjnych na temat statystyki bilansup∏atniczego oraz polityki pieni´˝no-kredytowej w perspektywie Unii Gospodar-czej i Walutowej,

– wspó∏pracy z innymi bankami, dotyczàcej rekrutacji kandydatów na Podyplo-mowe Studium BankowoÊci SGH (udzia∏ w pracach Komisji Programowej te-go Studium).

W dalszym ciàgu pracownicy NBP brali udzia∏ w pracach Komitetu Koordynacyj-nego ds. Standardów Kwalifikacyjnych w BankowoÊci Polskiej jako cz∏onkowie tegoKomitetu. Ponadto przedstawiciele NBP, desygnowani na cz∏onków komisji egzami-nacyjnych, brali udzia∏ w egzaminach na ró˝ne stopnie zawodowe w Systemie Stan-dardów Kwalifikacyjnych w BankowoÊci Polskiej. Z udzia∏em przedstawicieli NBPopracowane zosta∏y zasady nadawania najwy˝szego stopnia zawodowego – eksper-ta lub mened˝era w Systemie Standardów. W pracach powo∏anej kapitu∏y Tytu∏u Za-wodowego Mened˝era i Eksperta Bankowego uczestniczy przedstawiciel NBP jakojej wiceprzewodniczàcy.

Podobnie jak w ubieg∏ych latach, równie˝ w 2000 r. z uczelni krajowych i zagra-nicznych przyjmowano na praktyki studentów, których tematy prac dyplomowychzwiàzane by∏y z problematykà systemu bankowego lub bankowoÊci centralnej. Dlastudentów uczelni zagranicznych organizowano sta˝e, zwiàzane z gromadzeniemmateria∏ów do prac dyplomowych oraz organizowano wyk∏ady nt. systemu banko-wego w Polsce.

Centralna Biblioteka NBP

Centralna Biblioteka Narodowego Banku Polskiego gromadzi, opracowuje i udost´p-nia êród∏a informacji przydatne dla doskonalenia zawodowego pracowników NBPi banków komercyjnych. Czytelnikami Centralnej Biblioteki sà równie˝ studenci, pra-cownicy naukowi wy˝szych uczelni oraz pracownicy instytucji finansowych.

Biblioteka udziela informacji katalogowych, bibliograficznych i rzeczowych na pod-stawie zbiorów w∏asnych. W czytelni udost´pnione sà bazy danych na CD-ROM-ach:ABI/INFORM Business Periodical on Disc oraz Financial Times. Inne bazy: JUSTISCELEX, European References, LEX dost´pne sà w sieci lokalnej.

Wszyscy pracownicy NBP majà dost´p do katalogu Centralnej Biblioteki NBPprzez lokalnà sieç komputerowà.

W 2000 r. Centralna Biblioteka NBP wypo˝ycza∏a ksià˝ki pracownikom NBP oraz– na podstawie odr´bnych umów – pracownikom innych banków. Biblioteka udo-st´pnia równie˝ zbiory w ramach wypo˝yczeƒ mi´dzybibliotecznych. Zakres tema-tyczny zbiorów obejmuje nauki ekonomiczne, a w szczególnoÊci zagadnienia banko-woÊci i pieniàdza. Poczàwszy od 1987 r. gromadzony jest ksi´gozbiór Biblioteki De-pozytowej Banku Âwiatowego. Biblioteka ma tak˝e zbiór periodycznych wydaw-nictw informacyjnych oraz opracowaƒ monograficznych dotyczàcych dzia∏alnoÊcibanków zagranicznych.


Raport Roczny 2000

W 2000 r. wypo˝yczono oko∏o 11,5 tysiàca woluminów ksià˝ek i czasopism. Czy-telni´ odwiedzi∏o ponad 11,5 tysiàca osób, którym udost´pniono ponad 120 tysićyksià˝ek i czasopism. Odnotowano wzrost liczby czytelników i wypo˝yczeƒ w stosun-ku do 1999 r., kiedy wypo˝yczono ponad 9 tysićy ksià˝ek i czasopism, zaÊ czytelniódwiedzi∏o 9,5 tysiàca osób, którym udost´pniono ponad 114 tysićy woluminówksià˝ek i czasopism.

W 2000 r. dokonano modyfikacji usprawniajàcych wyszukiwanie w systemiekomputerowym NBP „Co-Liber”. Utworzono trzy dodatkowe stanowiska kompute-rowe dla czytelników.

Dzia∏ania na rzecz systemu p∏atniczego

W 2000 r. Narodowy Bank Polski kontynuowa∏ aktywne dzia∏ania na rzecz systemu p∏at-niczego, b´dàce jednà z podstawowych funkcji NBP jako banku centralnego. W oma-wianym okresie wi´kszy ni˝ w poprzednich latach nacisk po∏o˝ono na aspekty regula-cyjne, czego efektem by∏o m.in. wejÊcie w ˝ycie dwóch aktów wykonawczych doustaw bankowych oraz przygotowanie projektów kilku istotnych regulacji w dziedziniesystemu p∏atniczego. Celem nadrz´dnym powy˝szych dzia∏aƒ by∏o zmniejszenie ryzykawyst´pujàcego w systemie p∏atniczym oraz dostosowywanie polskiego prawodawstwaw tym zakresie do wymogów Unii Europejskiej.

Dostosowanie regulacji w dziedzinie systemu p∏atniczego do standardów obowià-zujàcych w Unii Europejskiej

Akty wykonawcze do Ustawy Prawo bankowe i Ustawy o Narodowym Banku Polskim

W 2000 r. wesz∏y w ˝ycie dwa akty wykonawcze do ustaw bankowych, zwiàzanez funkcjonowaniem systemu p∏atniczego:

– zarzàdzenie nr 6/2000 Prezesa NBP z dnia 6 kwietnia 2000 r. w sprawie spo-sobu przeprowadzania rozrachunków mi´dzybankowych,

– uchwa∏a nr 14/2000 Zarzàdu NBP z dnia 31 marca 2000 r. w sprawie warunkówotwierania i prowadzenia rachunków banków przez Narodowy Bank Polski.

Pierwsza z regulacji zastàpi∏a obowiàzujàce od 1993 r., praktycznie w niezmienio-nej formie, przepisy dotyczàce jednolitych zasad rozrachunków mi´dzybankowych.Przepisy te zosta∏y stworzone w momencie kompleksowej zmiany zasad dokonywa-nia rozrachunków mi´dzybankowych, zwiàzanej z rozpoczćiem funkcjonowaniaw NBP systemu rozrachunków mi´dzybankowych na bazie brutto i równoleg∏ym roz-poczćiem dzia∏alnoÊci Krajowej Izby Rozliczeniowej SA (KIR SA). Nowe przepisyuwzgl´dni∏y zmiany w krajowym systemie p∏atniczym, które nastàpi∏y w okresieostatnich kilku lat, w tym m.in. powstanie innych, poza KIR SA, podmiotów poÊred-niczàcych w rozliczeniach pieni´˝nych oraz wiele mi´dzynarodowych rekomendacjiw dziedzinie systemu p∏atniczego.


Raport Roczny 2000

Najwa˝niejszymi zmianami wprowadzonymi ww. zarzàdzeniem sà:– nowa definicja poj´cia „rozrachunek mi´dzybankowy”,– wprowadzenie definicji p∏atnoÊci wysokokwotowych,– okreÊlenie zakresu potencjalnych uczestników systemu SORBNET,– odstàpienie od ograniczonego katalogu mo˝liwych form przeprowadzania roz-

liczeƒ mi´dzybankowych,– okreÊlenie najwa˝niejszych zasad funkcjonowania systemu SORBNET,– okreÊlenie zasad, które muszà zostaç spe∏nione przez poÊredników rozlicze-

niowych.Druga z regulacji okreÊla ogólne zasady otwierania i prowadzenia rachunków bie-

˝àcych banków w z∏otych przez NBP, uszczegó∏owiajàc je w wypadku prowadzeniatakich rachunków w systemie SORBNET. Jest to wype∏nienie zaleceƒ Europejskie-go Banku Centralnego, dotyczàcych jawnoÊci kryteriów uczestnictwa instytucji kre-dytowych w krajowych systemach RTGS.

Projekty ustaw

W 2000 r. w NBP przygotowano projekty dwóch aktów prawnych zwiàzanych z funk-cjonowaniem systemu p∏atniczego, w kontekÊcie dostosowania do regulacji Unii Eu-ropejskiej:

– projekt ustawy o ostatecznoÊci rozrachunku w systemach p∏atnoÊci i systemachrozrachunku papierów wartoÊciowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systema-mi, zawierajàcy rozwiàzania zgodne z Dyrektywà nr 98/26/EC Parlamentu Euro-pejskiego i Rady w sprawie ostatecznoÊci rozrachunku w systemach p∏atnoÊcii systemach rozrachunku papierów wartoÊciowych. Jednym z g∏ównych celówwspomnianej ustawy jest ochrona wskazanych w niej systemów przed skutka-mi upad∏oÊci jednego z uczestników lub wydania przez w∏aÊciwy organ nadzorudecyzji skutkujàcej zawieszeniem lub ograniczeniem realizacji zleceƒ uczestnikaw tych systemach (np. decyzji o zawieszeniu dzia∏alnoÊci),

– projekt nowych zapisów Ustawy Prawo bankowe, dotyczàcych zasad przepro-wadzania przelewów transgranicznych i ustalajàcych delegacj´ dla ministraw∏aÊciwego, dla instytucji finansowych do wydania rozporzàdzenia precyzujà-cego szczegó∏owe obowiàzki banków i instytucji poÊredniczàcych w realizacjiprzelewów transgranicznych, jak równie˝ projekt takiego rozporzàdzenia. Ce-lem przygotowania tych przepisów by∏o wprowadzenie do polskiego prawo-dawstwa Dyrektywy nr 97/5/EC Parlamentu Europejskiego i Rady o przele-wach transgranicznych.

Dla funkcjonowania systemu p∏atniczego istotne jest równie˝ Zalecenie nr 489/97w sprawie elektronicznych instrumentów p∏atniczych, a w szczególnoÊci stosunkówpomi´dzy wydawcà a posiadaczem. Zalecenie to zostanie wdro˝one ustawà o elek-tronicznych instrumentach p∏atniczych, której projekt, przy Êcis∏ej wspó∏pracy z NBP,zosta∏ przygotowany przez Zwiàzek Banków Polskich. Ustawa o elektronicznych in-strumentach p∏atniczych, regulujàca w szczególnoÊci obszar kart p∏atniczych, banko-woÊci elektronicznej oraz pieniàdza elektronicznego, zape∏ni luk´ w polskim ustawo-dawstwie w odniesieniu do tego najbardziej dynamicznie rozwijajàcego si´ oraz per-spektywicznego obszaru detalicznych rozliczeƒ pieni´˝nych.


Raport Roczny 2000

Funkcjonowanie systemu SORBNET – zmiany systemowe

Podstawowym systemem, w którym dokonuje si´ rozrachunku mi´dzybankowegojest system SORBNET, prowadzony w Centrali NBP. Po kilkuletnim okresie dokony-wania w ramach tego systemu zmian strukturalnych, zwiàzanych m.in. z wprowa-dzeniem elektronicznej wymiany danych mi´dzy bankami a NBP oraz przejćiemprzez NBP funkcji banku rozliczeniowego dla Krajowego Depozytu Papierów Warto-Êciowych SA (KDPW SA), w 2000 r. prace koncentrowa∏y si´ na zwi´kszeniu bezpie-czeƒstwa i funkcjonalnoÊci systemu.

Do najwa˝niejszych prac nale˝y zaliczyç:– Przygotowanie nowej wersji modu∏u bankowego systemu SORBNET oraz no-

wej umowy rachunku bankowego, wprowadzajàcej z dniem 1 lipca 2000 r.wiele zmian w warunkach prowadzenia bie˝àcych rachunków banków17. Naj-wa˝niejszym i najbardziej z∏o˝onym przedsi´wzićiem w ramach tych zmianby∏o wprowadzenie zleceƒ klientowskich jako nowej funkcji w systemieSORBNET. Wymaga∏o to koordynacji dzia∏aƒ organizacyjnych, prawnych i in-formatycznych na ró˝nych etapach prac, poczàwszy od analizy tematu, po-przez opracowanie za∏o˝eƒ, przygotowanie oprogramowania, dokonanie zmianw umowie rachunku bankowego, wykonanie testów wewn´trznych i ze-wn´trznych, dystrybucj´ oprogramowania do u˝ytkowników, a˝ po wprowa-dzenie aplikacji w bankach, w KDPW SA oraz w NBP. Zgodnie z wczeÊniejszy-mi za∏o˝eniami zlecenia klientowskie by∏y kierowane w 2000 r. do systemuSORBNET na bazie fakultatywnej. Obligatoryjne kierowanie zleceƒ klientow-skich wysokokwotowych i ich realizacja poprzez system SORBNET rozpoczniesi´ od 1 stycznia 2002 r. W ramach zmian wprowadzonych od lipca 2000 r. na-le˝y równie˝ odnotowaç wprowadzenie nowej, alternatywnej wobec pocztyelektronicznej, formy sk∏adania przez banki zleceƒ p∏atniczych, tj. tzw. dyskiet-ki zabezpieczonej kryptograficznie. Od wrzeÊnia 2000 r. nowà alternatywnà for-m´ sk∏adania zleceƒ p∏atniczych do systemu SORBNET, w postaci systemubezpiecznej ∏àcznoÊci faksowej, uzyska∏y równie˝ jednostki organizacyjne NBP.

– Przesunićie od 1 wrzeÊnia 2000 r. terminu trzeciej sesji rozrachunkowej KIR SAw NBP w systemie SORBNET z godz. 19.00-19.30 na godz. 17.00-17.30. Zmia-na ta by∏a spowodowana tym, ˝e wieczorna sesja KIR SA odbywa∏a si´ po za-koƒczeniu funkcjonowania mi´dzybankowego rynku pieni´˝nego, co utrudnia∏ozarzàdzanie p∏ynnoÊcià w bankach i rodzi∏o ryzyko systemowe w wypadku nie-wywiàzania si´ przez któryÊ z banków z zobowiàzaƒ regulowanych podczas tejsesji. Tendencja ustalania wczeÊniejszych godzin dla rozrachunku wyników sys-temów rozliczeniowych netto w systemach RTGS jest zgodna z praktykà wi´k-szoÊci krajów UE, gdzie rozrachunek takich systemów nast´puje do godz.16.00. Ma to wp∏yw m.in. na mo˝liwoÊç terminowego zakoƒczenia codziennychprocedur operacyjnych w systemie TARGET. Zmiana ta w sposób istotny pod-nios∏a poziom bezpieczeƒstwa krajowego systemu rozliczeƒ pieni´˝nych.


Raport Roczny 2000

17 Zmiany te wprowadzono w zwiàzku z zarzàdzeniem nr 6/2000 Prezesa NBP z dnia 6 kwietnia 2000 r. w sprawiesposobu przeprowadzania rozrachunków mi´dzybankowych, które wesz∏o w ˝ycie z dniem 1 czerwca 2000 r., orazuchwa∏à nr 14/2000 Zarzàdu NBP z dnia 31 marca 2000 r. w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachunkówbanków przez NBP, która wesz∏a w ˝ycie z dniem 1 lipca 2000 r.

– Udost´pnienie bankom od poczàtku 2000 r. mo˝liwoÊci korzystania z wielosta-nowiskowej wersji systemu SORBNET, co znacznie poprawi∏o jego funkcjonal-noÊç. W grudniu 2000 r. z wersji wielostanowiskowej korzysta∏o 20 banków.

– Dokonanie analizy bie˝àcej i maksymalnej wydajnoÊci krajowego systemuRTGS. Europejski Bank Centralny nie okreÊli∏ do koƒca 2000 r., jak wczeÊniej pla-nowa∏, warunków i terminu uczestnictwa systemów RTGS z krajów akcesyjnychw systemie TARGET oraz podstawowych za∏o˝eƒ zmian w systemie TARGET.W zwiàzku z tym prace zwiàzane z ewentualnym przygotowaniem krajowegosystemu RTGS do szczegó∏owych rozwiàzaƒ obowiàzujàcych w systemie TAR-GET b´dà kontynuowane po podj´ciu odpowiednich decyzji przez EBC.

– Rozpocz´cie prac analitycznych, zmierzajàcych do wdro˝enia w 2001 r. kredy-tu intraday oraz centralnej kolejki zleceƒ – mechanizmów wspomagajàcych za-rzàdzanie p∏ynnoÊcià uczestników systemu.

Obs∏uga rachunków bie˝àcych banków w Centrali NBP

Liczba rachunków bie˝àcych banków prowadzonych przez NBP

Wed∏ug stanu na koniec grudnia 2000 r. w Centrali NBP prowadzono rachunki bie˝à-ce dla 65 banków, tj. o jeden mniej ni˝ rok wczeÊniej.

W 2000 r. zosta∏ zamkni´ty rachunek bie˝àcy:– Banku Staropolskiego SA – 13 stycznia, w zwiàzku z zawieszeniem jego dzia-

∏alnoÊci, co by∏o standardowà procedurà, zgodnà z zasadami dzia∏ania systemuSORBNET, i co nie mia∏o negatywnych konsekwencji dla przeprowadzanychw systemie SORBNET rozrachunków mi´dzybankowych,

– BWR REAL BANK SA – 2 maja, w zwiàzku z po∏àczeniem z Bankiem Wspó∏-pracy Regionalnej SA w Krakowie,

– Banku Austria Creditanstalt Poland SA – 2 listopada, w zwiàzku z po∏àczeniemz Powszechnym Bankiem Kredytowym SA w Warszawie.

W 2000 r. zosta∏ otwarty rachunek bie˝àcy dla:– Fiat Bank Polska SA – 1 lutego,– RHEINHYP-BRE Bank Hipoteczny SA – 1 wrzeÊnia.Z dniem 1 paêdziernika 2000 r. Gliwicki Bank Handlowy SA wystàpi∏ z bezpoÊred-

niego uczestnictwa w KIR SA, zachowujàc rachunek bie˝àcy w NBP.Rachunki bie˝àce banków w Centrali NBP sà prowadzone od 1996 r. w ramach

systemu SORBNET (polskiego systemu RTGS). System ten umo˝liwia elektronicznàwymian´ danych mi´dzy bankami a NBP, w tym przekazywanie zleceƒ p∏atniczychoraz otrzymywanie informacji o saldzie i obrotach na rachunku z wykorzystaniempoczty elektronicznej jako drogi komunikacji.

Rodzaj i liczba operacji przeprowadzonych na rachunkach bie˝àcych banków w NBP

W 2000 r. przeprowadzono na rachunkach bie˝àcych banków w Centrali NBP ogó∏emoko∏o 518 tys. operacji (457 tys. w 1999 r.) na kwot´ 8,2 bln z∏ (5,1 bln z∏ w 1999 r.).

Struktur´ ogólnych obrotów na rachunkach bie˝àcych banków w Centrali NBPprzedstawia tabela 11.


Raport Roczny 2000

operacji na mi´dzybankowym rynku:

– pieni´˝nym

– walutowym

– papierów wartoÊciowych

– w tym na rynku wtórnym:

Bonów skarbowych

Bonów pieni´˝nych NBP

saldoobrotów strony Wn

mln z∏

8.183.764,2

Tabela 11. Struktura ogólnych obrotów na rachunkach bie˝àcych banków w Centrali NBP

strony Ma

8.184.547,2

strony Wn

100,0

%

100,0

2.

Zmiana stanu Êrodków pieni´˝nych

na rachunkach bie˝àcych banków,

z tego z tytu∏u:

ObrotyStruktura obrotów

w tym

783,0

5.469.822,6

3.272.181,0

1.728.774,9

468.866,7

198.705,7

248.855,9

5.469.822,6

3.272.181,0

1.728.774,9

468.866,7

198.705,7

248.855,9

66,8

40,0

21,1

5,7

2,4

3,0

66,8

40,0

21,1

5,7

2,4

3,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

zleceƒ klientowskich:

– mi´dzybankowych

– z udzia∏em KDPW

– z udzia∏em innych klientów NBP

3. wymiany zleceƒ za poÊrednictwem KIR SA:

– poranna sesja rozrachunkowa

– popo∏udniowa sesja rozrachunkowa

– wieczorna sesja rozrachunkowa

4. zakupu (wykupu) papierów wartoÊciowych

od NBP:

– bonów pieni´˝nych NBP

– innych papierów

5. zakupu lub sprzeda˝y w NBP znaków

pieni´˝nych:

– krajowych

– zagranicznych

6. transakcji i operacji rozliczanych

przez KDPW SA

7. zakupu lub wykupu papierów wartoÊciowych

Skarbu Paƒstwa:

– bonów skarbowych


8. wykorzystania lub sp∏aty kredytów

udzielonych bankom przez NBP

9. zakupu lub sprzeda˝y w NBP walut obcych

10. operacji otwartego rynku:

– repo– reverse repo– outright

11. przekazania lub otrzymania odsetek przez banki

12. operacji na rachunkach rezerw obowiàzkowych

13. pozosta∏ych operacji

1.476.243,4

1.406.402,1

8.544,6

61.296,8

1.460.967,2

1.406.402,1

8.435,2

46.130,0

18,0

17,2

0,1

0,7

17,9

17,2

0,1

0,6

-15.276,2

0,0

-109,4

-15.166,8

702.371,2

232.349,0

371.338,7

98.683,6

713.363,8

188.888,9

427.203,2

97.271,6

8,6

2,8

4,5

1,2

8,7

2,3

5,2

1,2

10.992,5

-43.460,0

55.864,5

-1.412,0

273.313,9

273.313,9

0,0

267.418,2

267.418,2

0,0

3,3

3,3

0,0

3,3

3,3

0,0

-5.895,7

-5.895,7

0,0

111.024,2

110.758,1

266,1

116.712,3

116.568,2

144,1

1,4

1,4

0,0

1,4

1,4

0,0

5.688,0

5.810,1

-122,0

60.353,8

40.140,5

20.213,3

51.814,7

47.710,8

4.103,9

0,7

0,5

0,2

0,6

0,6

0,1

-8.539,1

7.570,3

-16.109,5

58.698,1 76.651,0 0,7 0,917.952,9

20.357,9 20.616,5 0,2 0,3258,6

5.861,7 2.321,0 0,1 0,0-3.540,7

350,6 806,8 0,0 0,0456,2

5,4 46,0 0,0 0,040,6

3.566,1 4.007,2 0,0 0,0441,1

1.795,1

0,0

0,0

1.795,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

-1.795,1

0,0

0,0

-1.795,1

strony Ma

1.

Rodzaje operacji przeprowadzanych

na rachunkach bie˝àcych


Raport Roczny 2000


Raport Roczny 2000

operacji na mi´dzybankowym rynku:

– pieni´˝nym

– walutowym

– papierów wartoÊciowych

– w tym na rynku wtórnym:

Bonów skarbowych

Bonów pieni´˝nych NBP

ogó∏emstronie Wn

383.618

Tabela 12. Struktura ogólnej liczby zleceƒ wg g∏ównych typów operacji przeprowadzanych na rachunkach bie˝àcychbanków w Centrali NBP

stronie Ma

433.975

strony Wn

100,0

%

100,0

2.

Ogólna liczba zleceƒ p∏atniczych

realizowanych na rachunkach bie˝àcych

banków, z tego z tytu∏u:

Liczba zleceƒ p∏atniczych realizowanychna rachunkach bie˝àcych Struktura obrotów

w tym na

518.411

276.882

149.073

102.354

25.455

19.962

3.177

276.882

149.073

102.354

25.455

19.962

3.177

72,2

38,9

26,7

6,6

5,2

0,8

63,8

34,4

23,6

5,9

4,6

0,7

276.882

149.073

102.354

25.455

19.962

3.177

zleceƒ klientowskich:

– mi´dzybankowych

– z udzia∏em KDPW

– z udzia∏em innych klientów NBP

3. wymiany zleceƒ za poÊrednictwem KIR SA:

– poranna sesja rozrachunkowa

– popo∏udniowa sesja rozrachunkowa

– wieczorna sesja rozrachunkowa

4. zakupu (wykupu) papierów wartoÊciowych

od NBP:

– bonów pieni´˝nych NBP


5. zakupu lub sprzeda˝y w NBP znaków

pieni´˝nych:

– krajowych

– zagranicznych

6. transakcji i operacji rozliczanych

przez KDPW SA

7. zakupu lub wykupu papierów wartoÊciowych

Skarbu Paƒstwa:

– bonów skarbowych


8. wykorzystania lub sp∏aty kredytów

udzielonych bankom przez NBP

9. zakupu lub sprzeda˝y w NBP walut obcych

10. operacji otwartego rynku:

– repo– reverse repo– outright

11. przekazania lub otrzymania odsetek przez banki

12. operacji na rachunkach rezerw obowiàzkowych

13. pozosta∏ych operacji

22.998

22.223

257

518

22.902

22.223

263

416

6,0

5,8

0,1

0,1

5,3

5,1

0,1

0,1

23.677

22.223

520

934

22.583

9.099

7.287

6.197

26.224

7.258

9.046

9.920

5,9

2,4

1,9

1,6

6,0

1,7

2,1

2,3

48.807

16.357

16.333

16.117

946

946

0

1.442

1.442

0

0,2

0,2

0,0

0,3

0,3

0,0

2.388

2.388

0

46.064

44.833

1.231

94.828

94.097

731

12,0

11,7

0,3

21,9

21,7

0,2

140.892

138.930

1.962

3.135

1.458

1.677

1.704

1.653

51

0,8

0,4

0,4

0,4

0,4

0,0

4.839

3.111

1.728

8.069 9.429 2,1 2,217.498

363 237 0,1 0,1600

47 6 0,0 0,053

2.229 29 0,6 0,02.258

6 7 0,0 0,013

250 285 0,1 0,1458

46

0

0

46

0

0

0

0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

46

0

0

46

strony Ma

1.

Rodzaje operacji przeprowadzanych

na rachunkach bie˝àcych

Struktur´ ogólnej liczby zleceƒ wed∏ug g∏ównych typów operacji przeprowadza-nych na rachunkach bie˝àcych banków w Centrali NBP przedstawia tabela 12.

Jednym z g∏ównych – pod wzgl´dem wielkoÊci obrotów i znaczenia – typów ope-racji dokonywanych na rachunkach bie˝àcych banków by∏ w 2000 r. rozrachunekwynikajàcy z wymiany zleceƒ p∏atniczych, dokonywanej mi´dzy bankami za poÊred-nictwem Krajowej Izby Rozliczeniowej SA. Powy˝szy rozrachunek by∏ dokonywanyw Centrali NBP na trzech sesjach rozrachunkowych w ciàgu dnia, tj. na sesji:

– porannej (godz. 10.30-11.00) – udzia∏ sesji porannej w ogólnych obrotach KIRwyniós∏ w 2000 r. 33% (wobec 35% w 1999 r.),

– popo∏udniowej (godz. 14.30-15.00) – udzia∏ sesji popo∏udniowej w ogólnychobrotach KIR wyniós∏ w 2000 r. 53% (wobec 47% w 1999 r.),

– wieczornej (godz. 19.00-19.30, od 1 wrzeÊnia 2000 r. – godz. 17.00-17.30) –udzia∏ sesji wieczornej w ogólnych obrotach KIR wyniós∏ w 2000 r. 14%(wobec 18% w 1999 r.).

Na uwag´ zas∏uguje znaczny wzrost udzia∏u sesji popo∏udniowej kosztem obu po-zosta∏ych, co wynika z jej optymalnego umiejscowienia w harmonogramie dnia opera-cyjnego oraz z dynamicznego rozwoju systemu ELIXIR, z którego wyniki rozliczeƒ sàwy∏àcznym przedmiotem rozrachunku na tej sesji. Notowana od 1998 r. zdecydowanadominacja systemu ELIXIR nad systemem SYBIR pod wzgl´dem wartoÊci rozliczanychtransakcji obrotów brutto (90,4% w systemie ELIXIR wobec 9,6% w systemie


Raport Roczny 2000

Zlecenia

klientowskieI kwarta∏

Tabela 13. Kszta∏towanie si´ liczby zleceƒ klientowskich i ich wartoÊci w systemie SORBNET

ogó∏em

w roku

Êrednia

roczna

2000

z udzia∏em KDPW

mi´dzybankowe

127 132 520 43136

- 10.668 22.223 3.704-

z udzia∏em innych

klientów NBP 204 300 934 7871

razem 331 11.100 23.677 1.973207

Wyszczególnienie

Liczba zleceƒ

(w szt.)

z udzia∏em KDPW

mi´dzybankowe

4.041,8 4.061,3 16.979,7 1.415,04.410,6

- 665.954,9 1.406.402,1 234.400,4-

z udzia∏em innych

klientów NBP 22.824,7 33.742,1 107.426,9 8.952,210.928,9

razem 26.866,5 703.758,3 1.530,808,7 127.567,415.339,5

WartoÊç zleceƒ

(w mln z∏)

z udzia∏em KDPW

mi´dzybankowe

95,6 92,3 392,2 32,796,9

- 187,1 378,5 63,1-

z udzia∏em innych

klientów NBP 338,6 338,4 1.487,6 124,0466,6

razem 244,7 190,1 844,5 70,4215,2

Ârednia kwota

zlecenia

(w mln z∏)

125

11.555

359

12.039

4.466,0

740.447,2

39.931,2

784.844,4

107,4

191,5

343,9

194,5

II kwarta∏ III kwarta∏ IV kwarta∏

SYBIR w IV kwartale 2000 r.) zosta∏a równie˝ potwierdzona w odniesieniu do liczbyrozliczanych transakcji (odpowiednio 50,6% i 49,4% w IV kwartale 2000 r.).

Ârednia d∏ugoÊç sesji rozrachunkowych w 2000 r. wynosi∏a odpowiednio:– 8 minut dla sesji porannej (9 minut w 1999 r.),– 14 minut dla sesji popo∏udniowej (10 minut w 1999 r.),– 5 minut dla sesji wieczornej (5 minut w 1999 r.).W zwiàzku z rozpocz´ciem od lipca 2000 r. przekazywania przez banki zleceƒ

klientowskich (wysokokwotowych i pilnych) bezpoÊrednio do systemu SORBNET,operacje z tytu∏u zleceƒ klientowskich sta∏y si´ drugim co do wielkoÊci obrotów ro-dzajem operacji (po operacjach na rynku mi´dzybankowym), stanowiàc 18% wszyst-kich operacji na rachunkach bie˝àcych banków.

Kszta∏towanie si´ liczby zleceƒ klientowskich i ich wartoÊci w systemie SORBNETilustruje tabela 13.

Standaryzacja i normalizacja

W 2000 r. NBP aktywnie uczestniczy∏ w pracach standaryzacyjnych i normalizacyj-nych majàcych na celu m.in. dostosowanie polskiego systemu p∏atniczego do wymo-gów Unii Europejskiej.

Dzia∏alnoÊç ta obejmowa∏a m.in.: – opiniowanie projektów polskich norm,– wspó∏dzia∏anie ze Zwiàzkiem Banków Polskich (ZBP) i Polskim Komitetem

Normalizacyjnym (PKN) w procesie standaryzacji i normalizacji elementówsystemu p∏atniczego,

– analizowanie dokumentów standaryzacyjnych Unii Europejskiej.

Opiniowanie przez NBP projektów polskich norm

NBP wspó∏uczestniczy∏ w opiniowaniu kilkunastu polskich norm przekazanych przezNormalizacyjnà Komisj´ Problemowà Nr 271 ds. BankowoÊci i Bankowych Us∏ug Fi-nansowych, dzia∏ajàcà z ramienia Polskiego Komitetu Normalizacyjnego przy Zwiàz-ku Banków Polskich.

Szczególnie istotne dla sektora bankowego by∏o opiniowanie norm w∏asnych ko-misji dotyczàcych Numeru Rachunku Bankowego (NRB) i formularzy bankowych,a mianowicie:

– Projektu normy PrPN-F 01102 „BankowoÊç i pokrewne us∏ugi finansowe – Nu-mer Rachunku Bankowego (NRB) – Elementy i zasady tworzenia”. Opracowa-nie normy i standardu dla Numeru Rachunku Bankowego (NRB) by∏o niezb´dnedla usprawnienia rozliczeƒ transakcji krajowych i transgranicznych w polskimsektorze bankowym poprzez ujednolicenie zapisu numeru rachunku bankowegooraz ujednolicenie systemu kontroli poprawnoÊci tego numeru w systemachrozliczeniowych krajowych i transgranicznych. Stworzenie standardu NRB bazu-jàcego na mi´dzynarodowym standardzie IBAN ma dostosowaç polskà banko-woÊç do wymogów unijnych i zmniejszyç koszty przetwarzania dokumentówp∏atniczych oraz liczb´ reklamacji spowodowanych b∏´dami w numerach rachun-ków bankowych.


Raport Roczny 2000

– Projektu normy PrPN-F 01101 „BankowoÊç – Wzory formularzy bankowych –Formularz polecenia przelewu/wp∏ata gotówkowa”. Prace nad opracowaniemstandardu dla formularza polecenia przelewu/wp∏aty gotówkowej z uwzgl´d-nieniem uwag banków i jednostek organizacyjnych NBP umo˝liwià wprowa-dzenie formularza o jednolitych zasadach wpisywania informacji. Personali-zacja dokumentów oraz odczytywanie, a nie przepisywanie danych wp∏yniekorzystnie na proces realizacji zleceƒ p∏atniczych.

– Projektu normy PrPN-F 01100 „BankowoÊç – Wzory formularzy bankowych –Formularz czeku”. Ustanowienie tej normy umo˝liwi wprowadzenie nowocze-snej techniki automatycznego odczytu formularza czeku.

Wspó∏dzia∏anie ze Zwiàzkiem Banków Polskich i Polskim KomitetemNormalizacyjnym w procesie standaryzacji i normalizacji systemu p∏atniczego

W ramach wspó∏pracy ze ZBP i PKN, NBP uczestniczy∏ w pracach dotyczàcychm.in.:

– wdra˝ania standardowego formularza polecenia przelewu/wp∏aty gotówkowej,– mo˝liwoÊci archiwizacji dokumentów elektronicznych w bankowoÊci pol-

skiej,– okreÊlenia standardów komunikatów dla planowanej Wspólnej Sieci Bankowo-

Êci Elektronicznej,– wdro˝enia standardu numeru rachunku bankowego.

Analiza dokumentów standaryzacyjnych UE

NBP prowadzi∏ analiz´ materia∏ów Europejskiego Komitetu ds. Standardów Banko-wych ze szczególnym uwzgl´dnieniem opracowaƒ dotyczàcych wdro˝enia mi´dzy-narodowego numeru rachunku bankowego (IBAN) oraz post´pów w zakresie wdro-˝enia mi´dzynarodowego instrumentu p∏atniczego (IPI).

Dzia∏alnoÊç Rady ds. Systemu P∏atniczego

W 2000 r. odby∏o si´ szeÊç posiedzeƒ Rady ds. Systemu P∏atniczego, powo∏anejw 1998 r. jako organ opiniodawczo-doradczy Zarzàdu NBP, w celu koordynowaniadzia∏aƒ NBP, banków, ZBP i innych instytucji w obszarze systemu p∏atniczego.WÊród problemów, którymi Rada zajmowa∏a si´ w 2000 r., dominowa∏y tematy do-tyczàce m.in.:

– prawnych i organizacyjnych aspektów elektronizacji obrotu p∏atniczego,– integracji europejskiej,– integracji systemów rozliczeƒ z systemem rozrachunków mi´dzybankowych.Podczas posiedzeƒ w 2000 r. Rada ds. Systemu P∏atniczego rozpatrywa∏a m.in.

takie tematy, jak:– rozwój systemu SORBNET w 1999 r. i kierunki jego rozwoju w najbli˝szych la-

tach,– ocena spe∏niania przez polski system p∏atniczy 10 minimalnych zasad obowià-

zujàcych dla krajowych systemów p∏atniczych w Unii Europejskiej,


Raport Roczny 2000

– ocena spe∏nienia przez funkcjonujàce w Polsce systemy rozrachunków papie-rów wartoÊciowych mi´dzynarodowych standardów, ze szczególnym uwzgl´d-nieniem standardów obowiàzujàcych w krajach Unii Europejskiej,

– zamierzone do podjćia dzia∏ania ze strony KDPW SA, NBP i innych pod-miotów w celu zwi´kszenia sprawnoÊci dzia∏ania systemów rozrachunkupapierów wartoÊciowych dzia∏ajàcych w Polsce,

– porozumienie mi´dzybankowe nt. ucinania obiegu czeków w postacipapierowej oraz wprowadzenia odpowiedniego typu komunikatu w systemieELIXIR,

– po∏àczenie (kompensowanie) rozliczeƒ w systemach KIR SA z rozliczeniamiw systemach kart p∏atniczych,

– karty p∏atnicze wydawane przez instytucje niefinansowe – zasady ich funkcjo-nowania i rozliczeƒ,

– wprowadzenie jednolitego numeru rachunku bankowego w Polsce,– projekt Ustawy o ostatecznoÊci rozrachunku w systemach p∏atnoÊci i syste-

mach rozrachunku papierów wartoÊciowych,– mi´dzybankowe rozliczenia walutowe w polskim systemie bankowym,– projekt utworzenia funduszu gwarancyjnego dla zapewnienia rozrachunku

mi´dzybankowego przeprowadzanego w Narodowym Banku Polskim z tytu∏urozliczeƒ pieni´˝nych dokonywanych za poÊrednictwem KIR SA,

– projekt Ustawy o kartach p∏atniczych i innych elektronicznych instrumentachp∏atniczych oraz o pieniàdzu elektronicznym,

– projekt Rozporzàdzenia Ministra Finansów w sprawie przelewów transgra-nicznych,

– przes∏anki i perspektywy eliminacji dokumentów papierowych z rozliczeƒ mi´-dzybankowych,

– bankowoÊç internetowa – rozwój i doÊwiadczenia banków polskich,– okresowa ocena funkcjonowania polskiego systemu p∏atniczego.Za najwa˝niejsze praktyczne efekty prac Rady, majàce postaç rozwiàzaƒ przezna-

czonych do wdro˝enia, nale˝y uznaç: • okreÊlenie kierunków zmian systemu SORBNET w 2000 r. i w najbli˝szych latach,• zaopiniowanie projektów aktów prawnych:

– Uchwa∏y Zarzàdu NBP w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachun-ków banków przez Narodowy Bank Polski,

– Zarzàdzenia Prezesa NBP w sprawie sposobu przeprowadzania rozrachunkówmi´dzybankowych,

– Ustawy o ostatecznoÊci rozrachunku w systemach p∏atnoÊci i systemach roz-rachunku papierów wartoÊciowych,

– Ustawy o kartach p∏atniczych i innych elektronicznych instrumentach p∏atni-czych oraz o pieniàdzu elektronicznym,

– Rozporzàdzenia Ministra Finansów w sprawie przelewów transgranicznych,• przyjćie standardu numeru rachunku bankowego NRB w systemie banko-

wym,• podjćie przez KDPW SA przygotowaƒ do wdro˝enia systemu potwierdzania stro-

nom warunków rozliczenia oraz wielowsadowoÊci przetwarzania jeszcze w ra-mach obecnego systemu depozytowo-rozliczeniowego.


Raport Roczny 2000

Wspó∏praca NBP z sektorem bankowym w zakresie pozosta∏ych przedsi´wzi´ç mi´dzybankowych

W 2000 r. NBP kontynuowa∏ aktywnà wspó∏prac´ ze Zwiàzkiem Banków Polskichoraz z bankami w zakresie nast´pujàcych dodatkowych przedsi´wzi´ç o charakte-rze systemowym, innych ni˝ opisano w podrozdziale Dzia∏alnoÊç edukacyjna i infor-macyjna:

– stworzenie Centrum Zaufania i Certyfikacji CENTRAST SA przy znaczàcymudziale kapita∏owym NBP,

– prace przygotowawcze do stworzenia bankowej instytucji rozjemczej (ombud-sman bankowy) rozpatrujàcej ewentualne spory mi´dzy bankiem a klientem,

– przygotowanie porozumienia mi´dzybankowego w sprawie zasad wspó∏pracymi´dzy bankami-korespondentami,

– przygotowanie porozumienia mi´dzybankowego w sprawie transakcji repo za-wieranych na polskim rynku mi´dzybankowym,

– przygotowanie rozwiàzaƒ zwi´kszajàcych bezpieczeƒstwo systemu rozliczeƒkart p∏atniczych,

– przygotowanie zmian w porozumieniu mi´dzybankowym, dotyczàcym trybuprzedstawiania do zap∏aty czeków z rachunków oszcz´dnoÊciowo-rozliczenio-wych, umo˝liwiajàcym tzw. „uci´cie” tych czeków w banku poÊredniczàcymi rozliczenie ich z bankiem podawcy wy∏àcznie na drodze elektronicznej.

W wielu z powy˝szych przedsi´wzi´ç eksperci NBP brali czynny udzia∏ w dysku-sjach majàcych na celu wypracowanie modelowych rozwiàzaƒ oraz opiniowali przy-gotowane projekty rozwiàzaƒ. Dodatkowà formà wsparcia wybranych prac mi´dzy-bankowych, wykonywanych m.in. przez ró˝ne gremia dzia∏ajàce w ramach ZwiàzkuBanków Polskich, by∏a równie˝ pomoc finansowa ze strony NBP.

Celem opisanej wspó∏pracy z sektorem bankowym by∏a realizacja ustawowegozadania NBP, jakim jest kszta∏towanie warunków niezb´dnych dla rozwoju systemubankowego, okreÊlonego w art. 3 ust. 2 pkt. 6 Ustawy o NBP.


Raport Roczny 2000

Orze∏ bielik (1 uncja czystego z∏ota)Moneta 500-z∏otowa wybita w 1995 roku

Nadzór bankowy

Zadania licencyjne

110

111111112112

Banki specjalistycznePrzedstawicielstwa banków zagranicznychZmiany w strukturze akcjonariuszy i w sk∏adach zarzàdów bankówZmiany statutów banków

Zadania regulacyjne

113

Zadania analityczne

115

115

116117

BezpoÊredni nadzór analityczny „zza biurka” nad bankami komercyjnymiNadzór nad bankami komercyjnymi znajdujàcymi si´ w trudnej sytuacjifinansowejKompleksowa analiza sytuacji sektora bankowego

Zadania inspekcyjne

118

118119120

CzynnoÊci kontrolne wykonywane w bankach komercyjnychi spó∏dzielczych, oddzia∏ach banków i przedstawicielstwach bankówzagranicznychZakres przeprowadzonych inspekcjiMetodologia i narz´dzia nadzorcze

Zadania zwiàzane z sektorem

bankowoÊci spó∏dzielczej

121

Nadzór bankowy

W 2000 r. dzia∏alnoÊç Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego, jako organu wy-konawczego Komisji Nadzoru Bankowego (KNB), odzwierciedla∏a podzia∏ ustawowychzadaƒ nadzoru bankowego na licencyjne, regulacyjne, analityczne, inspekcyjne orazzwiàzane z bankowoÊcià spó∏dzielczà18.

Zadania licencyjne

Dzia∏ania licencyjne GINB w 2000 r. obejmowa∏y realizacj´ zadaƒ o charakterze sta∏ym,polegajàcych na przygotowywaniu wniosków o wydanie decyzji Komisji Nadzoru Banko-wego (KNB) lub opinii Prezesa NBP, zwiàzanych z przepisami ustaw stanowiàcych pod-staw´ dzia∏alnoÊci banków w Polsce. W 2000 r. wp∏yn´∏y do GINB 484 wnioski, w tym:

– 3 wnioski o zezwolenie na utworzenie banku, – 1 wniosek o zgod´ na rozpocz´cie przez bank dzia∏alnoÊci operacyjnej,– 14 wniosków o zezwolenie na otwarcie i prowadzenie przedstawicielstwa banku

zagranicznego w Polsce lub zmian´ zezwolenia w zakresie nazwy banku,– 1 wniosek w sprawie wyra˝enia zgody na po∏àczenie banków spó∏ek akcyjnych,– 1 wniosek w sprawie wyra˝enia zgody na przystàpienie akcjonariusza do banku

regionalnego,– 1 wniosek o wydanie opinii Prezesa NBP dla kandydata na prezesa zarzàdu ban-

ku regionalnego,– 63 wnioski o wyra˝enie zgody na powo∏anie cz∏onków zarzàdów (w tym preze-

sów) banków spó∏ek akcyjnych, – 36 wniosków o wydanie zezwolenia na nabycie lub obj´cie znaczàcych pakietów

akcji bàdê praw z akcji banku, – 70 wniosków o zgod´ na zmian´ statutu banku spó∏ki akcyjnej, – 294 wnioski banków spó∏dzielczych o zgod´ na zmian´ statutu.Ponadto w 2000 r. GINB wyda∏ uzupe∏nione i poprawione wykazy: Wykaz jednostek

organizacyjnych banków krajowych (bez banków spó∏dzielczych) i oddzia∏ów banków za-granicznych oraz Wykaz jednostek organizacyjnych banków spó∏dzielczych.

Dzia∏alnoÊç licencyjnà GINB wykonywa∏ w podziale na zadania dotyczàce:– banków specjalistycznych,– przedstawicielstw banków zagranicznych,– zmian w strukturze akcjonariuszy i w sk∏adach zarzàdów banków, – zmian statutów banków.

Raport Roczny 2000

18 Szczegó∏owe informacje dotyczàce dzia∏alnoÊci nadzoru bankowego w 2000 r. zosta∏y zawarte w Sprawozdaniuz dzia∏alnoÊci Komisji Nadzoru Bankowego za 2000 rok.

Banki specjalistyczne

W 2000 r. GINB zakoƒczy∏ post´powania w sprawie utworzenia banków hipotecz-nych, w wyniku których KNB podj´∏a uchwa∏´ w sprawie utworzenia:

– Pekao Banku Hipotecznego Spó∏ka Akcyjna z siedzibà w Szczecinie,– Âlàskiego Banku Hipotecznego Spó∏ka Akcyjna z siedzibà w Warszawie.˚aden z nich nie rozpoczà∏ jednak dzia∏alnoÊci operacyjnej, jak równie˝ nie po-

wo∏ano w nich powierników. Natomiast GINB rozpatrzy∏, a nast´pnie przedstawi∏KNB wnioski o wyra˝enie przez KNB zgody na powo∏anie 2 cz∏onków pierwszegoZarzàdu Âlàskiego Banku Hipotecznego SA, w tym prezesa. GINB w 2000 r. zana-lizowa∏ dodatkowo 2 inne wnioski o wydanie zezwolenia na utworzenie banku hi-potecznego.

GINB przygotowa∏ wiosek dla KNB, w wyniku którego KNB w dniu 12 stycznia2000 r. wyda∏a zezwolenie na utworzenie banku Toyota Bank Polska SA z siedzibàw Warszawie, zajmujàcego si´ g∏ównie kredytowaniem zakupu samochodów firmyToyota w Polsce. Przygotowano wnioski o wyra˝enie zgody przez KNB na powo∏anie2 cz∏onków pierwszego Zarzàdu tego Banku, a po przeprowadzeniu kontroli przygo-towania Banku do rozpocz´cia dzia∏alnoÊci operacyjnej KNB wyda∏a w dniu 10 sierp-nia 2000 r. zezwolenie na rozpocz´cie dzia∏alnoÊci przez Bank.

GINB przygotowa∏ kolejny wniosek o utworzenie nowego banku specjalizujàcegosi´ w kredytowaniu zakupu samochodów. Obecnie, na wniosek Za∏o˝yciela, post´-powanie licencyjne zosta∏o zawieszone ze wzgl´du na majàce nastàpiç zmiany w ak-cjonariacie Za∏o˝yciela.

Ponadto w 2000 r. wp∏yn´∏y do GINB:• Wniosek o utworzenie banku: MHB Bank Polska Spó∏ka Akcyjna z siedzibà

w Warszawie, który po rozpatrzeniu zosta∏ wst´pnie zaaprobowany przez KNBi przekazany do Ministra Finansów. W dniu 18 stycznia 2001 r. KNB podj´∏auchwa∏´ o wydaniu zezwolenia na utworzenie tego banku.

• Wniosek o utworzenie banku: Bank Svenska Handelsbanken Polska SA z siedzi-bà w Warszawie. W dniu 7 lutego 2001 r. KNB podj´∏a uchwa∏´ o wydaniu zezwo-lenia na utworzenie tego banku.

• 1 wniosek, który jest w trakcie rozpatrywania.

Przedstawicielstwa banków zagranicznych

W 2000 r. GINB przygotowa∏ 8 z 14 zg∏oszonych wniosków w sprawie utworzeniaprzedstawicielstw banków zagranicznych w Polsce. Pozosta∏ych 6 wniosków jestw trakcie rozpatrywania.

Nast´pujàce banki zagraniczne uzyska∏y w 2000 r. licencje na otwarcie swoichprzedstawicielstw w Polsce:

– „PRIORBANK” Akcioniernoje obszczestwo Przedstawicielstwo w Polsce,z siedzibà w Miƒsku (nowa licencja na kolejne 5 lat dzia∏alnoÊci),

– CREDIT AGRICOLE INDOSUEZ Przedstawicielstwo w Polsce, Pary˝,– Deutsche Hyp Deutsche Hypothekenbank Frankfurt – Hamburg AG, Frankfurt,– Eurohypo Aktiengesellschaft Europäische Hypothekenbank der Deutschen

Bank Przedstawicielstwo w Polsce, Frankfurt,

111Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

– Otkrytoje akcioniernoje obszczestwo specjalizirowannyj kommierczeskij bank„Technobank” Przedstawicielstwo w Polsce, Miƒsk,

– The Export-Import Bank, Taiwan, Przedstawicielstwo w Warszawie, Tajpej.Ponadto wydano decyzj´ odmownà na przed∏u˝enie dzia∏alnoÊci przedstawiciel-

stwa jednego z banków, a tak˝e zmieniono decyzj´ dotyczàcà nazwy Bank of Ame-rica, National Association.

W 2000 r. 4 banki zagraniczne zg∏osi∏y zamiar zakoƒczenia swojej dzia∏alnoÊciw Polsce w formie przedstawicielstw, z czego 3 banki zosta∏y wykreÊlone z ewiden-cji banków prowadzàcych swojà dzia∏alnoÊç przedstawicielskà w Polsce, a 1 zakoƒ-czy∏ dzia∏alnoÊç przedstawicielskà z dniem 31 marca 2001 r.

Na koniec grudnia 2000 r. dzia∏a∏y w Polsce 32 przedstawicielstwa banków zagra-nicznych.

Zmiany w strukturze akcjonariuszy i w sk∏adach zarzàdów banków

GINB przygotowa∏ wnioski, w wyniku których KNB podj´∏a w 2000 r.:– 23 uchwa∏y w sprawie wydania zezwolenia na nabycie lub obj´cie przez inwe-

storów znacznych pakietów akcji bàdê praw z akcji banku,– 2 uchwa∏y w sprawie po∏àczenia banków,– 42 uchwa∏y w sprawie wyra˝enia zgody na powo∏anie kandydatów do zarzà-

dów banków, w tym 25 uchwa∏ na powo∏anie prezesów zarzàdów bankóworaz 17 uchwa∏ na powo∏anie cz∏onków zarzàdów banków.

Ponadto GINB przygotowa∏ w 2000 r. 3 opinie Prezesa NBP dotyczàce kandyda-tów na Prezesa Zarzàdu banku regionalnego (2 wnioski z∏o˝ono w 1999 r.) oraz 1 zgo-d´ Prezesa NBP na przystàpienie innego akcjonariusza ni˝ bank spó∏dzielczy (bankukomercyjnego) do banku regionalnego.

Zmiany statutów banków

W 2000 r. przygotowano 70 wniosków, z∏o˝onych przez banki, w sprawie wydaniaprzez KNB zezwolenia na dokonanie zmian w statutach banków spó∏ek akcyjnych.Zmiany te dotyczy∏y najcz´Êciej rozszerzenia katalogu wykonywanych czynnoÊci.Wynika∏y one równie˝ z podwy˝szenia kapita∏u akcyjnego, zmian w sposobie repre-zentacji, uprzywilejowania akcji co do g∏osu, jak równie˝ zwiàzane by∏y ze zmianaminazw banków.

W 2000 r. zakoƒczono wydaniem decyzji 360 post´powaƒ w sprawie zmianw statutach banków spó∏dzielczych. Wnioskowane przez banki spó∏dzielcze zmianydotyczy∏y przede wszystkim nowych czynnoÊci wykonywanych przez te banki (np.obrotu dewizowego, wydawania kart p∏atniczych, udzielania gwarancji oraz nabywa-nia i zbywania wierzytelnoÊci pieni´˝nych), jak równie˝ poszerzania terytorialnego za-kresu dzia∏ania banków spó∏dzielczych.

112Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

Zadania regulacyjne

Dzia∏ania regulacyjne GINB w 2000 r. koncentrowa∏y si´ w g∏ównej mierze na realizacjizadaƒ wynikajàcych z procesu dostosowawczego do wymogów i standardów Unii Eu-ropejskiej. W szczególnoÊci nale˝y tutaj wymieniç nast´pujàce zadania:• Przeprowadzono kompleksowà analiz´ regulacji bankowych pod kàtem zgodnoÊci

z przepisami UE – zaproponowano wprowadzenie konkretnych zmian do projektówustaw nowelizujàcych Ustawy Prawo bankowe i o NBP.

• Opracowano prawne uj´cie zasad wykonywania nadzoru skonsolidowanego poprzezwdro˝enie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2000/12/EC z dnia 20marca 2000 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia dzia∏alnoÊci przez instytucjekredytowe – GINB we wspó∏pracy z Departamentem Prawnym opracowa∏ projektustawy nowelizujàcej Ustaw´ Prawo bankowe, która zawiera m.in. rozdzia∏ „Nadzórskonsolidowany”. Projekt ten, po zaakceptowaniu przez Zarzàd NBP i pozytywnymzaopiniowaniu przez KNB, zosta∏ ju˝ przyj´ty przez Rad´ Ministrów i skierowany doSejmu RP.

• Ponadto GINB uczestniczy∏ w pracach nad projektem ustawy o elektronicznych in-strumentach p∏atniczych.

• Realizowano prace nad zawarciem porozumieƒ o wspó∏pracy i wymianie informa-cji mi´dzy nadzorem bankowym i innymi instytucjami nadzorczymi w kraju –w dniu 21 grudnia 2000 r. podpisane zosta∏o porozumienie z Urz´dem Nadzoru nadFunduszami Emerytalnymi. W 2001 r. b´dà prowadzone dalsze prace, majàce nacelu podpisanie porozumienia z Paƒstwowym Urz´dem Nadzoru Ubezpieczenio-wego.

• Prowadzono negocjacje zmierzajàce do zawarcia porozumieƒ o wspó∏pracy i wymia-nie informacji mi´dzy polskim nadzorem bankowym i instytucjami nadzorczymi zagranicà – w dniu 7 grudnia 2000 r. podpisano porozumienie z nadzorem bankowymz Litwy. Obecnie najbardziej zaawansowane sà prace nad podpisaniem porozumieƒz organami nadzoru bankowego Ukrainy, Danii i Niemiec. Natomiast po wejÊciu w ˝y-cie ustawy nowelizujàcej Ustaw´ Prawo bankowe, która wprowadza m.in. nadzórskonsolidowany, spodziewane jest znaczne przyÊpieszenie negocjacji nad zawar-ciem porozumieƒ z organami nadzoru bankowego: Austrii, Holandii, USA, Irlandii,Wielkiej Brytanii, Izraela oraz W∏och.

• Prowadzono prace nad wprowadzeniem do polskiego prawa przepisów zawartychw Dyrektywie Nr 2000/12/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 marca2000 r., dotyczàcych saldowania – GINB uczestniczy∏ w pracach zmierzajàcych donowelizacji przepisów dotyczàcych przedmiotowego zagadnienia.

• Opracowano metod´ wyceny rynkowej u˝ywanej do szacowania kosztu zastàpieniaoperacji pochodnych – projekt aktu wykonawczego do nowelizacji Ustawy Prawobankowe uwzgl´dnia omawianà metod´.

• Prowadzono prace nad wprowadzeniem metodologii VaR do oceny ryzyka dzia∏alno-Êci banków – Komisja Nadzoru Bankowego, podejmujàc uchwa∏´ Nr 2/2000 w dniu8 listopada 2000 r. w sprawie ustalenia normy dopuszczalnego ryzyka walutowegow dzia∏alnoÊci banków, wdro˝y∏a VaR w zakresie ryzyka walutowego.

113Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

• Prowadzono prace nad wprowadzeniem regulacji ostro˝noÊciowej w sprawie ade-kwatnoÊci kapita∏owej – projekt regulacji uwzgl´dniajàcej ryzyko walutowe, ryzykocen instrumentów kapita∏owych, ryzyko cen towarów i ryzyko cen instrumentówd∏u˝nych zosta∏ skierowany do konsultacji wewnàtrz GINB. Pozosta∏e obszary ryzykarynkowego uj´to w projekcie uchwa∏y stanowiàcej akt wykonawczy do nowelizacjiUstawy Prawo bankowe.

• Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego opracowa∏ i podda∏ pod dyskusj´ projekt No-wej Umowy Kapita∏owej, która zastàpiç ma dotychczasowà, obowiàzujàcà od 1988 r.GINB, na podstawie analizy tego dokumentu i konsultacji przeprowadzonych w Êro-dowisku bankowym, przygotowa∏ i przed∏o˝y∏ Komisji Nadzoru Bankowego uwagi doprojektu. Zosta∏y one przyj´te przez KNB i przekazane Komitetowi Bazylejskiemu.

• Zakoƒczono rozpocz´te w 1999 r. prace nad projektem Ustawy o funkcjonowaniubanków spó∏dzielczych, ich zrzeszaniu si´ i bankach zrzeszajàcych – GINB uczestni-czy∏ w pracach, które doprowadzi∏y do uchwalenia tej ustawy przez Sejm RP w dniu7 grudnia 2000 r. Ustawa reguluje m.in. kwestie zrzeszania si´ banków spó∏dziel-czych oraz wprowadza wymagania dotyczàce ich funduszy w∏asnych, dostosowujàcje do wymogów Unii Europejskiej.

Ponadto GINB realizowa∏ w 2000 r. nast´pujàce zadania regulacyjne:• Zakoƒczono prace zmierzajàce do wprowadzenia do polskiego prawodawstwa posta-

nowieƒ Dyrektywy 98/26/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r.w sprawie ostatecznoÊci rozrachunków w systemach p∏atnoÊci i systemach rozra-chunku papierów wartoÊciowych – GINB wspó∏pracowa∏ z Departamentem SystemuP∏atniczego i Departamentem Prawnym przy opracowaniu projektu Ustawy o osta-tecznoÊci rozrachunku w systemach p∏atnoÊci i systemach rozrachunków papierówwartoÊciowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami.

• Prowadzono prace nad projektem zmian w pakiecie sprawozdawczym, w tym nadzmianà klasyfikacji kredytów – prowadzone by∏y równie˝ prace dotyczàce zakresu in-formacji, jakie powinny przekazywaç banki w postaci sprawozdaƒ skonsolidowanychoraz sprawozdaƒ oddzia∏ów zagranicznych banków. Prace b´dà kontynuowanew 2001 r.

• Prowadzono prace nad opracowaniem projektów rozporzàdzeƒ Ministra Finansówdotyczàcych szczególnych zasad rachunkowoÊci banków i sporzàdzania informacjidodatkowej oraz szczególnych zasad sporzàdzania przez banki skonsolidowanychsprawozdaƒ finansowych. Propozycje nadzoru bankowego przekazane zostanà Mini-strowi Finansów.

W ramach pozosta∏ych zadaƒ regulacyjnych, niezwiàzanych bezpoÊrednio z proce-sem dostosowawczym do wymogów UE, dzia∏alnoÊç GINB w 2000 r. koncentrowa∏asi´ na realizacji nast´pujàcych dzia∏aƒ:• Prowadzono prace nad Rekomendacjà KNB w sprawie zlecania przez banki istotnych

czynnoÊci prowadzenia dzia∏alnoÊci bankowej podmiotom trzecim – projekt reko-mendacji opracowany przez GINB znajduje si´ obecnie w fazie konsultacji.

• Opracowano projekt Zarzàdzenia Nr 9/2000 Prezesa NBP z dnia 23 maja 2000 r. aktu-alizujàcego Zarzàdzenie Nr 4/95 Prezesa NBP z dnia 22 lutego 1995 r. w sprawie usta-lenia wzorcowego Bankowego Planu Kont. Ponadto opracowano komentarze do nowo

114Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

powo∏anych kont we wzorcowym Bankowym Planie Kont oraz uaktualnienie niektó-rych dotychczasowych – bankom przekazane zosta∏y nowe komentarze do tych kont.

• Opracowano sposób elektronicznej archiwizacji Raportu Wskaêników Ekonomiczno-Finansowych poprzez modyfikacj´ aplikacji obs∏ugujàcej Raport Wskaêników Ekono-miczno-Finansowych pod kàtem umo˝liwienia wszystkim u˝ytkownikom korzystaniaz archiwalnych danych Raportu.

• Oprogramowano jeden z modu∏ów Arkusza Analityczno-Nadzorczego – Streszczeniedla Kierownictwa – co umo˝liwi∏o centralne zarzàdzanie informacjami o sytuacji eko-nomiczno-finansowej nadzorowanych banków. Zaprojektowano i wdro˝ono automa-tycznie generowane syntetyczne zestawienia dla kierownictwa, dotyczàce trendóww systemie bankowym.

• Udost´pniono Streszczenie dla Kierownictwa (SDK) we wszystkich placówkachGINB – zadanie to zosta∏o zaplanowane do realizacji w 2001 r., jednak ze wzgl´du nakoniecznoÊç jak najszybszego udost´pnienia SDK pracownikom GINB w terenie zo-sta∏o zrealizowane w 2000 r.

• Przygotowano regulacje dla banków hipotecznych dotyczàce:– rachunku zabezpieczenia listów zastawnych – GINB przygotowa∏ projekt reko-

mendacji Komisji Nadzoru Bankowego, dotyczàcej funkcjonowania rachunku za-bezpieczenia listów zastawnych; projekt ten jest obecnie w fazie konsultacji,

– tworzenia przez banki baz danych o rynku nieruchomoÊci – GINB przygotowa∏ pro-jekt Rekomendacji Komisji Nadzoru Bankowego, dotyczàcej tworzenia przez bankibaz danych odnoszàcych si´ do rynku nieruchomoÊci. Komisja przyj´∏a t´ reko-mendacj´ w dniu 20 lipca 2000 r.

• JednoczeÊnie – zgodnie z decyzjà KNB – przygotowany zosta∏, we wspó∏pracy z Depar-tamentem Prawnym, projekt nowelizacji Ustawy o listach zastawnych i bankach hipo-tecznych, który po zaaprobowaniu przez KNB przekazano do Ministerstwa Finansów.

• Na polecenie Zarzàdu NBP GINB we wspó∏pracy z Departamentem Polityki Pieni´˝-no-Kredytowej przygotowa∏ projekt zasad i trybu udzielania zwolnieƒ z obowiàzkuutrzymywania rezerwy obowiàzkowej.

Zadania analityczne

Sprawujàc nadzór analityczny nad dzia∏alnoÊcià banków, GINB realizowa∏ w 2000 r. za-dania o charakterze sta∏ym, które koncentrowa∏y si´ na:

– bezpoÊrednim nadzorze analitycznym „zza biurka” nad bankami komercyjnymi,– nadzorze nad bankami znajdujàcymi si´ w trudnej sytuacji finansowej,– kompleksowej analizie sytuacji sektora bankowego.

BezpoÊredni nadzór analityczny „zza biurka” nad bankami komercyjnymi

BezpoÊredni nadzór analityczny GINB nad bankami komercyjnymi obejmowa∏w 2000 r.:

115Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

• Bie˝àcà i kwartalnà analiz´ i ocen´ sytuacji ekonomiczno-finansowej poszczegól-nych banków. Na podstawie wyników analizy kwartalnej ustalano ocen´ bankuw systemie CAEL19, wskazywano obszary mogàce stanowiç êród∏o potencjal-nych zagro˝eƒ, wymagajàce szczegó∏owej kontroli w trakcie inspekcji, oraz opra-cowywano strategi´ nadzorczà wobec banków. Wnioski prezentowane by∏yw Streszczeniach dla Kierownictwa (SDK). Na bie˝àco dokonywano aktualizacjitzw. Arkuszy Nadzorczych, zawierajàcych najistotniejsze informacje dotyczàce po-szczególnych banków20, oraz opracowywano miesićzne raporty o sytuacji ban-ków (zawierajàce – w razie koniecznoÊci – propozycje pilnych dzia∏aƒ nadzorczych).

• Rozpatrywanie wniosków banków o wyra˝enie zgody organów nadzorczych napodjćie konkretnych dzia∏aƒ 21.

• Opracowywanie materia∏ów b´dàcych przedmiotem obrad KNB, w tym projek-tów uchwa∏ KNB, oraz projektów decyzji Przewodniczàcego KNB w sprawach in-dywidualnych, w ramach kompetencji przewidzianych w ustawach.

• Podejmowanie dzia∏aƒ interwencyjnych, wyjaÊniajàcych i informacyjnych22.• Typowanie banków do inspekcji kompleksowych i problemowych, uczestniczenie

w procesie inspekcji oraz monitorowanie realizacji zaleceƒ poinspekcyjnych.• Przygotowanie propozycji zmian w sprawozdawczoÊci, obejmujàcych dane doty-

czàce finansowania rynku nieruchomoÊci, zarówno przez banki hipoteczne, jaki uniwersalne.

• Opiniowanie przedk∏adanych KNB przez banki regulaminów wyceny nieruchomoÊci.

Nadzór nad bankami komercyjnymi znajdujàcymi si´ w trudnej sytuacji finansowej

W 2000 r. GINB sprawowa∏ nadzór nad 20 bankami znajdujàcymi si´ w trudnej sytu-acji finansowej (realizujàcymi programy naprawcze lub zobowiàzanymi do wszczćiaprocesu sanacyjnego), 10 bankami w likwidacji, 6 bankami w upad∏oÊci, 4 bankami,które przej´∏y przedsi´biorstwa bankowe innych banków. Realizujàc to zadanie:

– prowadzono bie˝àcà analiz´ sytuacji banków (wraz z ocenà realizacji progra-mów naprawczych), na podstawie której opracowywano informacje dla KNBo tych bankach i o sytuacji banków z nimi powiàzanych, wraz z informacjào podj´tych czynnoÊciach nadzorczych i o propozycjach dalszych dzia∏aƒ,

– zaopiniowano programy post´powania naprawczego 16 banków23, z których

116Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

19 Stanowi ona prób´ oszacowania poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego i s∏u˝y m.in. do planowania ter-minów i cz´stotliwoÊci inspekcji kompleksowych i problemowych.20 Zawierajà one m.in. ocen´ banku w systemie CAEL, charakterystyk´ ponoszonego przez bank ryzyka orazprzestrzegania norm okreÊlonych w Ustawie Prawo bankowe i innych przepisach oraz regulacjach nadzorczych.21 Wydano 3 opinie odnoÊnie do emisji papierów bankowych oraz 14 opinii dla KPWiG w zwiàzku z wystàpieniamibanków o zgod´ na pe∏nienie funkcji depozytariusza. Opiniowano zmiany w statutach 11 banków, kandydatów naprezesów, cz∏onków zarzàdów banków i zmiany w akcjonariacie (32) oraz wnioski w sprawie po∏àczenia banków (5).22 Interwencje podejmowano w wyniku stwierdzenia b∏´dów bàdê niedotrzymania przez banki terminów przes∏aniasprawozdawczoÊci do NBP, stwierdzenia naruszeƒ przepisów ustawowych lub regulacji nadzorczych (art. 22 i art. 71Ustawy Prawo bankowe – odpowiednio 6 i 4 przypadki) oraz w wypadku stwierdzenia ró˝nic mi´dzy bankami w klasy-fikacji nale˝noÊci od tego samego kredytobiorcy.23 14 dotyczy∏o samodzielnej ich sanacji, a 2 zwiàzane by∏y z restrukturyzacjà przejmowanych przedsi´biorstwbankowych.

6 uzyska∏o akceptacj´ Przewodniczàcego KNB (pozosta∏e banki zosta∏y zobo-wiàzane do wprowadzenia korekt i uzupe∏nieƒ),

– 6 banków komercyjnych, po uwzgl´dnieniu opinii GINB, zosta∏o zwolnionychprzez Zarzàd NBP z utrzymywania rezerwy obowiàzkowej. Decyzja dotyczàcajednego z tych banków wesz∏a w ˝ycie z dniem 2 stycznia 2001 r. Kwota zwol-nionych Êrodków rezerwy w 2000 r. wynios∏a 474,5 mln z∏,

– w wypadku banków, których program post´powania naprawczego nie by∏ wy-starczajàcy lub jego realizacja nie by∏a nale˝yta, przedstawiano KNB propozy-cje nast´pujàcych dzia∏aƒ: ustanowienia zarzàdu komisarycznego (3), przejćiaprzez inny bank (3), ˝àdania zwo∏ania NWZA (4), zawieszenia dzia∏alnoÊci (2)24,które w drodze uchwa∏y zosta∏y przyj´te,

– zorganizowano przetargi na badanie sprawozdaƒ finansowych 2 banków. Ponadto GINB prowadzi∏ wspó∏prac´ z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym.

BFG by∏ informowany o na∏o˝eniu na banki obowiàzku wszczćia procesu post´po-wania naprawczego oraz o akceptacji lub odrzuceniu programu naprawczego25.

Kompleksowa analiza sytuacji sektora bankowego

Prowadzona przez GINB kompleksowa analiza sytuacji sektora bankowego obej-mowa∏a:

– opracowywanie kwartalnych Ocen sytuacji ekonomicznej banków, stanowià-cych podstawowe êród∏o informacji o sytuacji polskiego sektora bankowego26,oraz sporzàdzanie na ich podstawie Syntez sytuacji finansowej banków27,

– dokonanie rocznej Oceny wp∏ywu polityki pieni´˝nej, podatkowej i nadzorczejna rozwój banków w 1999 r.,

– prowadzenie analizy wybranych obszarów dzia∏alnoÊci banków oraz opracowy-wanie bie˝àcych informacji na potrzeby w∏asne, Komisji Nadzoru Bankowego,Rady Polityki Pieni´˝nej, Zarzàdu NBP, organów w∏adzy i administracji paƒ-stwowej oraz innych jednostek zewn´trznych (w szczególnoÊci mi´dzynarodo-wych organizacji i instytucji finansowych)28,

– sporzàdzanie dekadowych informacji o przestrzeganiu przez banki norm dopusz-czalnego ryzyka walutowego, prowadzenie systemu ewidencji zagranicznychklientów banków oraz monitorowanie przebiegu konwersji na obligacje skarbowewierzytelnoÊci banków z tytu∏u nieuregulowanych zobowiàzaƒ ochrony zdrowia.

117Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

24 Jeden bank zosta∏ przej´ty przez inny bank, zaÊ w stosunku do drugiego (Banku Staropolskiego SA w Poznaniu)zosta∏a wszcz´ta procedura upad∏oÊciowa.25 BFG by∏ równie˝ informowany o dzia∏aniach podejmowanych przez KNB w stosunku do przypadków, w którychpowsta∏a strata albo groêba jej wystàpienia, lub te˝ powsta∏o niebezpieczeƒstwo niewyp∏acalnoÊci.26 Po przyjćiu przez KNB „Oceny...” przekazywano jà Zarzàdowi NBP, RPP, kierownictwu GINB oraz dyrektoromwybranych departamentów NBP, przy czym „Ocen´...” rocznà za 1999 r. przekazano równie˝ Prezydentowi RP, Mar-sza∏kom Sejmu i Senatu, Premierowi oraz przewodniczàcym wybranych komisji i podkomisji sejmowych i kierowni-kom wybranych urz´dów centralnych.27 Sà one udost´pniane w wersji polskiej i angielskiej szerokim kr´gom odbiorców (m.in. za poÊrednictwem Internetu).28 Dla potrzeb KNB opracowano m.in. informacje dotyczàce zaanga˝owania banków komercyjnych wobec grupyDaewoo, skutków ewentualnego przejćia przez HypoVereinsbank AG Niemcy Banku Austria AG w Austrii orazdzia∏alnoÊci tzw. banków samochodowych.

Zadania inspekcyjne

Zadania inspekcyjne realizowane przez GINB w 2000 r. koncentrowa∏y si´ na kontynu-owaniu i intensyfikacji procesu inspekcji na miejscu w bankach komercyjnych i spó∏-dzielczych, oddzia∏ach i przedstawicielstwach banków zagranicznych. Równolegle two-rzono, rozwijano i doskonalono inspekcyjne procedury nadzorcze oraz opracowywanometodologi´ badaƒ poszczególnych rodzajów ryzyka wyst´pujàcego w dzia∏alnoÊci ban-ków. Du˝e znaczenie przywiàzywano do stwarzania podstaw do wszechstronnego, pro-fesjonalnego rozwoju zawodowego inspektorów nadzoru bankowego.

Wed∏ug stanu na dzieƒ 31 grudnia 2000 r. nadzorowi inspekcyjnemu podlega∏y:– 73 banki komercyjne – bez banków w likwidacji oraz w stanie upad∏oÊci (w 1999 r.

– 77),– 680 banków spó∏dzielczych (w 1999 r. – 781),– 32 przedstawicielstwa banków zagranicznych (w 1999 r. – 32).

Przedstawiajàc zadania inspekcyjne, nale˝y odnieÊç si´ do:– czynnoÊci kontrolnych wykonywanych w bankach komercyjnych i spó∏dzielczych,– w oddzia∏ach banków oraz w przedstawicielstwach banków zagranicznych,– zakresu przeprowadzanych inspekcji,– metodologii i narz´dzi nadzorczych.

CzynnoÊci kontrolne wykonywane w bankach komercyjnych i spó∏dzielczych, oddzia∏ach banków i przedstawicielstwach banków zagranicznych

W 2000 r. GINB przeprowadzi∏ nast´pujàce czynnoÊci kontrolne:• 138 inspekcji kompleksowych, w tym:

– 17 inspekcji w bankach komercyjnych,– 4 inspekcje w du˝ych bankach spó∏dzielczych o sumie bilansowej powy˝ej

100 mln z∏,– 117 inspekcji w pozosta∏ych bankach spó∏dzielczych.

• 149 inspekcji problemowych, w tym:– 21 inspekcji planowanych w bankach komercyjnych obejmujàcych wybrane

obszary dzia∏alnoÊci banków,– 6 inspekcji nieplanowanych w bankach komercyjnych obejmujàcych wybrane

obszary dzia∏alnoÊci banków,– 21 inspekcji w bankach komercyjnych, dotyczàcych stopnia przestrzegania

przez banki uchwa∏y Nr 4/98 KNB z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie trybupost´powania banków w przypadkach prania pieni´dzy oraz ustalenia wysoko-Êci kwoty i warunków prowadzenia rejestru wp∏at gotówkowych powy˝ejokreÊlonej kwoty, oraz danych o osobach dokonujàcych wp∏at, na rzecz któ-rych wp∏ata zosta∏a dokonana (Dz. Urz. NBP Nr 18, poz. 40),

– 5 inspekcji w du˝ych bankach spó∏dzielczych, o sumie bilansowej powy˝ej100 mln z∏,

– 96 inspekcji w pozosta∏ych bankach spó∏dzielczych.

118Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

• 2 czynnoÊci zwiàzane z zawieszeniem banku,– czynnoÊci zwiàzane z zawieszeniem jednego banku komercyjnego,– czynnoÊci zwiàzane z zawieszeniem jednego banku spó∏dzielczego,

• 15 post´powaƒ wyjaÊniajàcych,– 10 post´powaƒ wyjaÊniajàcych w bankach komercyjnych,– 5 post´powaƒ wyjaÊniajàcych w bankach spó∏dzielczych.

• 1 kontrola zwiàzana z przygotowaniem banku do rozpocz´cia dzia∏alnoÊci operacyjnej.• 20 inspekcji w przedstawicielstwach banków zagranicznych.

CzynnoÊci kontrolne przeprowadzone by∏y na podstawie zatwierdzonego przez Ge-neralnego Inspektora Nadzoru Bankowego planu inspekcji na 2000 r. Nadrz´dnà zasa-dà przy formu∏owaniu zarówno planu inspekcji, jak i harmonogramu inspekcji w 2000 r.by∏o wykorzystanie centralnego planowania i zarzàdzania procesem inspekcyjnymw sposób zapewniajàcy optymalne wykorzystanie sk∏adu personalnego zespo∏ówinspekcyjnych i efektywne dostosowanie liczebnoÊci zespo∏ów, a tak˝e okreÊleniei wyznaczenie niezb´dnego czasu przeznaczonego na prowadzenie inspekcji adekwat-nie do wielkoÊci ryzyka danego obszaru dzia∏ania banku.

Zakres przeprowadzonych inspekcji

Zakres przeprowadzanych inspekcji obejmowa∏: badanie obszarów dzia∏alnoÊci ban-ków, przestrzeganie przez banki trybu post´powania w wypadku prania pieni´dzy,przestrzeganie zakresu dzia∏alnoÊci oraz poprawnoÊci prowadzenia ewidencji ksi´go-wej przez przedstawicielstwa banków zagranicznych oraz zadania inspekcyjne, zle-cone przez Zarzàd NBP.

Inspektorzy podczas wykonywania czynnoÊci kontrolnych na miejscu w bankachkoncentrowali si´ na badaniu ryzyka bankowego i adekwatnoÊci procesu zarzàdzaniatym ryzykiem. Inspekcje obejmowa∏y ocen´ ryzyka kredytowego, ryzyka p∏ynnoÊci,operacji walutowych oraz stopy procentowej. Analizowano równie˝ wynik finansowyi adekwatnoÊç kapita∏u, a tak˝e zarzàdzanie bankiem oraz mechanizmy kontroli i re-wizji wewn´trznej. Ponadto przedmiotem czynnoÊci inspekcyjnych by∏o przestrzega-nie przepisów prawa i regulacji nadzorczych oraz regulacji wewn´trznych.

W 2000 r. GINB przeprowadzi∏ 21 inspekcji problemowych, zwiàzanych z przestrze-ganiem przez banki przepisów art. 106 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo ban-kowe oraz Uchwa∏y Nr 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 30 czerwca 1998 r.29

Na mocy tej uchwa∏y banki zobowiàzane by∏y do przesy∏ania do GINB wewnàtrz-bankowych programów przeciwdzia∏ania praniu pieni´dzy. Weryfikacja regulacjinast´powa∏a w bankach podczas prowadzonych inspekcji problemowych, gdziekompleksowo sprawdzana by∏a realizacja postanowieƒ ww. uchwa∏y oraz wewnàtrz-bankowych programów przeciwdzia∏ania praniu pieni´dzy. Najcz´Êciej wyst´pujàcànieprawid∏owoÊcià merytorycznà by∏ brak analizy danych gromadzonych w reje-strach, co uniemo˝liwia∏o bankom efektywne wywiàzywanie si´ z obowiàzku rozpo-znawania transakcji podejrzanych.

119Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

29 Uchwa∏a KNB w sprawie trybu post´powania banków w przypadkach prania pieni´dzy oraz ustalenia wysokoÊcikwoty i warunków prowadzenia rejestru wp∏at gotówkowych powy˝ej okreÊlonej kwoty oraz danych o osobachdokonujàcych wp∏aty i na rzecz których wp∏ata zosta∏a dokonana (Dz. Urz. NBP Nr 18, poz. 40).

W ramach prowadzonych dzia∏aƒ GINB przedstawi∏ KNB propozycje post´powa-nia wobec banków w zakresie przeciwdzia∏ania procederowi prania brudnych pieni´-dzy. Propozycje te zosta∏y zaakceptowane, a nast´pnie realizowane przez GINB.

W 2000 r. GINB przeprowadzi∏ inspekcje w 20 przedstawicielstwach. Tematykínspekcji stanowi∏y zagadnienia zwiàzane z przestrzeganiem zakresu dzia∏alnoÊci,okreÊlonego w decyzjach zezwalajàcych na ich funkcjonowanie, oraz prawid∏owoÊçprowadzenia ewidencji ksi´gowej.

W 2000 r. przeprowadzono wiele inspekcji kompleksowych problemowych, pod-czas których przeprowadzano równie˝ kontrol´ w zakresie zadaƒ zleconych przez Za-rzàd NBP, tj.:

– 138 inspekcji kompleksowych w bankach, obejmujàcych kontrole rozliczeƒpieni´˝nych i rozrachunków mi´dzybankowych,

– 9 inspekcji kompleksowych i 3 inspekcje problemowe w bankach komercyj-nych, obejmujàce kontrole w zakresie prawid∏owoÊci naliczania i odprowadza-nia wymaganej wysokoÊci rezerwy obowiàzkowej w bankach,

– 5 inspekcji kompleksowych w bankach, obejmujàcych kontrole sprawozdaw-czoÊci banków w odniesieniu do zagadnieƒ zwiàzanych ze statystykà bilansup∏atniczego.

Metodologia i narz´dzia nadzorcze

W 2000 r. zaktualizowana zosta∏a dotychczasowa wersja Podrćznika inspekcji namiejscu, który s∏u˝y inspektorom nadzoru jako praktyczny przewodnik i narz´dzie po-mocne w planowaniu i przeprowadzaniu inspekcji w kluczowych obszarach dzia∏alno-Êci banku oraz g∏ównych obszarach ryzyka. Celem podrćznika jest przedstawieniejednolitych, usystematyzowanych i wewn´trznie spójnych zasad przeprowadzaniainspekcji w bankach, tak aby proces badania i oceny sytuacji finansowej oraz zarzà-dzania bankiem by∏ oparty na przejrzystych, uporzàdkowanych i w∏aÊciwych zasa-dach, zgodnych z prawem oraz najlepszymi zasadami praktyki nadzorczej.

Celem dokonanej nowelizacji wersji podrćznika z 1997 r. by∏o przede wszystkimdostosowanie go do zmian w przepisach Ustawy Prawo bankowe. Tam, gdzie to by-∏o uzasadnione, starano si´ tak˝e wskazaç na przewidywane kierunki zmian w prze-pisach oraz na mi´dzynarodowe standardy i praktyk´ stosowanà przez banki i insty-tucje nadzorcze innych krajów. Zaktualizowana wersja podrćznika dostosowana jesttak˝e do zmian, które nast´pujà w podejÊciu nadzorczym do oceny ryzyka zwiàzane-go z dzia∏alnoÊcià bankowà.

Ponadto GINB w 2000 r., w zakresie metodologii i narz´dzi nadzorczych, realizo-wa∏ nast´pujàce zadania:

– wdro˝ono metodologi´ systemu oceny punktowej, w tym panel oceniajàcy 30,– opracowano metodologi´ przygotowania protoko∏u z inspekcji,

120Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

30 Panel oceniajàcy tworzà m.in. kierujàcy inspekcjà, terenowi koordynatorzy inspekcji oraz mikroanalitycy sprawujà-cy bezpoÊredni nadzór analityczny „zza biurka”. Zasadniczym zadaniem panelu jest obiektywne i niezale˝ne usto-sunkowanie si´ do propozycji oceny banku i uzasadnieƒ proponowanych przez kierujàcego inspekcjà. W praktyceoznacza to, ˝e panel przyznaje ocen´ punktowà bankowi, uprzednio upewniajàc si´, ˝e proponowana ocena odzwier-ciedla faktycznà sytuacj´ ekonomiczno-finansowà banku, jest ona dobrze uzasadniona i wywa˝ona.

– opracowano materia∏y z zakresu metodologii inspekcji Metody pomiaru ryzykastopy procentowej oraz Wytyczne do badania oddzia∏ów,

– opracowano projekty materia∏ów z zakresu metodologii inspekcji: Organizacjaspotkania z zarzàdem oraz System transferowej ceny pieniàdza w banku ko-mercyjnym,

– przeprowadzono szkolenia dla inspektorów nadzoru m.in. w ramach szkoleniant. procedur inspekcji w zakresie p∏ynnoÊci, ryzyka stopy procentowej orazbankowoÊci elektronicznej.

Zadania zwiàzane z sektorem bankowoÊci spó∏dzielczej 31

Konsekwentna polityka GINB, realizowana przy udziale banków regionalnych/zrzeszajà-cych, spowodowa∏a wzmocnienie procesu kapitalizacji banków spó∏dzielczych. W wyni-ku tego dzia∏ania 99 banków spó∏dzielczych po∏àczy∏o si´ z innymi bankami, 3 zosta∏yprzej´te przez inne banki. Wed∏ug stanu na koniec grudnia 1999 r. dzia∏a∏o w Polsce 781banków spó∏dzielczych, a rok póêniej – 680.

GINB na bie˝àco dokonywa∏ analizy i oceny sytuacji ekonomiczno-finansowejw celu identyfikacji wyst´pujàcych trendów i zagro˝eƒ w dzia∏alnoÊci banków.W 2000 r. przygotowano 86 projektów zaleceƒ poinspekcyjnych dla banków oraz 18upomnieƒ dla zarzàdów banków spó∏dzielczych, których ocena dzia∏alnoÊci na pod-stawie przeprowadzonej inspekcji mog∏a stwarzaç zagro˝enie dla dalszej dzia∏alnoÊcibanku.

Sprawujàc nadzór nad dzia∏alnoÊcià banków z sektora bankowoÊci spó∏dzielczej,GINB w 2000 r.:• obserwowa∏ i analizowa∏ realizacj´ 122 programów post´powania naprawczego

w sektorze spó∏dzielczym – na koniec 2000 r. 114 banków spó∏dzielczych realizowa-∏o program post´powania naprawczego, czyli o 33 banki mniej ni˝ w 1999 r.,

• w wypadku 32 banków, tj. o 35 banków mniej ni˝ w 1999 r., opiniowa∏ programy po-st´powania naprawczego lub zmiany do realizowanych programów wymagajàce ak-ceptacji KNB, z czego:– 25 banków wykazywa∏o strat´ z ubieg∏ych lat,– 3 banki, po uwzgl´dnieniu wyników inspekcji kompleksowej, wykazywa∏y strat´

bie˝àcà,– w 4 bankach wystàpi∏o zagro˝enie powstania straty,

• w wypadku 2 banków KNB przed∏o˝y∏ propozycj´ ustanowienia kuratora nadzorujà-cego wykonanie post´powania naprawczego,

• w wypadku 17 banków zaopiniowa∏ wnioski o zwolnienie z obowiàzku odprowadza-nia i utrzymywania rezerwy obowiàzkowej, tj. o 22 wnioski mniej ni˝ w 1999 r.Uwzgl´dniajàc równie˝ opinie z koƒca 1999 r., Zarzàd NBP zwolni∏ 21 banków spó∏-

121Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

31 W sk∏ad sektora bankowoÊci spó∏dzielczej na dzieƒ 31 XII 1999 r. wchodzi∏o: 781 banków spó∏dzielczych, 11 ban-ków regionalnych/zrzeszajàcych oraz BG˚ SA.

dzielczych z obowiàzku utrzymywania rezerwy obowiàzkowej. Kwota zwolnionej re-zerwy w 2000 r. wynios∏a 58,4 mln z∏,

• w wypadku 6 banków wnioskowa∏ do KNB o wydanie zezwolenia na nieuwzgl´dnia-nie w pomniejszeniach funduszy podstawowych straty z ubieg∏ych lat, czyli o 19wniosków mniej ni˝ w 1999 r.,

• dla wszystkich banków realizujàcych program naprawczy sporzàdza∏ kwartalnà infor-macj´ o stopniu realizacji przyj´tych za∏o˝eƒ sanacyjnych oraz przygotowywa∏ infor-macj´ dla KNB o sposobie realizacji programów post´powania naprawczego przezbanki spó∏dzielcze. Realizowane w 2000 r. przez GINB dzia∏ania, w porównaniu z 1999 r., doprowadzi∏y

do poprawy sytuacji w sektorze bankowoÊci spó∏dzielczej. GINB na bie˝àco analizowa∏sytuacj´ w sektorze bankowoÊci spó∏dzielczej i przedstawia∏ KNB odpowiednie informa-cje i wnioski dotyczàce dalszych dzia∏aƒ majàcych na celu wzmocnienie tego sektora.

W 2000 r. 101 banków spó∏dzielczych kontynuowa∏o post´powania upad∏oÊciowebàdê likwidacyjne. GINB przygotowa∏:

– 5 projektów opinii KNB dotyczàcych warunków nabycia przedsi´biorstwa banko-wego w upad∏oÊci,

– 2 projekty decyzji KNB w sprawie zatwierdzenia rachunku z przeprowadzonej li-kwidacji,

– liczne projekty wystàpieƒ KNB w kwestiach dotyczàcych procedury upad∏oÊcio-wej i likwidacyjnej, skierowanych do syndyków, likwidatorów oraz w∏aÊciwychsàdów.

GINB przygotowa∏ dla KNB informacj´ o bankach sektora spó∏dzielczego, realizujà-cych programy post´powania naprawczego, ze szczególnym uwzgl´dnieniem tych spo-Êród nich, w których realizacja programów by∏a niewystarczajàca.

GINB przygotowywa∏ projekty decyzji KNB, dotyczàce ustanowienia kuratora nadzo-rujàcego wykonanie programu naprawczego przez bank, ustanowienia zarzàdu komisa-rycznego, przej´cia banku przez inny bank, likwidacji banku, zawieszenia dzia∏alnoÊcibanku, które po rozpatrzeniu zosta∏y przyj´te przez KNB, i tak:

– w wypadku jednego banku, w którym bieg∏y rewident stwierdzi∏ wyst´powanieniedoboru aktywów, przygotowano propozycj´ zawieszenia, a nast´pnie przej´-cia tego banku przez inny bank spó∏dzielczy,

– w wypadku jednego banku przygotowano propozycj´ zawieszenia w czynno-Êciach Prezesa Zarzàdu Banku,

– w wypadku 2 banków przygotowano propozycj´ ustanowienia kuratora nadzoru-jàcego wykonanie programu post´powania naprawczego,

– w wypadku 7 banków przygotowano propozycj´ wydania zezwolenia na po∏àcze-nie banków.

GINB opracowa∏ i przygotowa∏ projekty decyzji KNB w sprawie 51 wniosków bankówspó∏dzielczych o zaliczenie do funduszy uzupe∏niajàcych banku, przyj´tych na okres conajmniej pi´ciu lat, Êrodków otrzymanych od banku regionalnego w formie po˝yczkipodporzàdkowanej.

122Nadzór bankowy

Raport Roczny 2000

Paê królowej – Papilio machaonMoneta 2-z∏otowa wybita w 2001 roku


Zarzàdzanie zasobami ludzkimi

126

126126

Zatrudnienie w NBPPodnoszenie kwalifikacji pracowników NBP

Obs∏uga informatyczna systemu bankowego

oraz NBP

129

129

Przygotowanie systemu informatycznego NBP jako narz´dziaumo˝liwiajàcego realizacj´ funkcji NBP jako banku centralnegowchodzàcego w sk∏ad Europejskiego Systemu Banków Centralnych

126127

Podstawowe formy podnoszenia kwalifikacjiEgzaminy dla kandydatów na inspektora nadzoru bankowego

128Pozosta∏e zagadnienia z zakresu polityki kadrowej

128

128128

Opis i wycena stanowisk pracyGrupa pracowników przewidzianych do wspó∏pracy z ESBCi mi´dzynarodowymi instytucjami nadzorczymiPracowniczy Program Emerytalny

Ochrona i zabezpieczenia

130

130131131

Ochrona informacji niejawnychOchrona danych osobowychOchrona osób i mienia

Zarzàdzanie zasobami majàtkowymi

129

Wewn´trzna dzia∏alnoÊç informacyjna

128

Wewn´trzna dzia∏alnoÊç rewizyjna

132


Zarzàdzanie zasobami ludzkimi

Zatrudnienie w NBP

W 2000 r. przeci´tne zatrudnienie w NBP wynosi∏o 6.319 etatów i zmniejszy∏o si´w stosunku do 1999 r. o 3 etaty. WÊród zatrudnionych przewa˝a∏y kobiety, które nastanowiskach nierobotniczych stanowi∏y 73,7% (1999 r. – 74,4%), robotniczych i po-krewnych – 25,3% (1999 r. – 26,8%).

Struktur´ wiekowà pracowników charakteryzuje znaczny udzia∏ (28,4%) osóbw wieku do 35 lat, jednak od 1989 r. wykazuje on sta∏à tendencj´ malejàcà (w 1997 r.– 31,7%, a w 1999 r. – 29,7%). Udzia∏ osób powy˝ej 55 lat wyniós∏ 8,8% (w 1999 r. –9,0%).

W 2000 r. w dalszym ciàgu ros∏a liczba pracowników z wy˝szym wykszta∏ceniemi na koniec roku wynios∏a 2.086 osób, tj. 43,3% (w 1999 r. – 40,8%) ogó∏u zatrudnio-nych na stanowiskach nierobotniczych. Udzia∏ pracowników niemajàcych Êredniegowykszta∏cenia wyniós∏ 4,9% (w 1999 r. – 5,2%). Wykszta∏cenie uzupe∏nia∏o 449 pra-cowników, z tego 404 w szko∏ach wy˝szych i 45 w szko∏ach Êrednich.

Podnoszenie kwalifikacji pracowników NBP

W 2000 r. nadal du˝à wag´ przywiàzywano do szkolenia pracowników. Nasileniezainteresowania ró˝nymi formami podnoszenia kwalifikacji zawodowych i j´zyko-wych znajdowa∏o swoje uzasadnienie w realizacji postanowienia Zarzàdu NBPo utworzeniu grupy pracowników przewidzianych do bezpoÊredniej wspó∏pracyz Europejskim Systemem Banków Centralnych i mi´dzynarodowymi instytucjaminadzorczymi.

Podstawowe formy podnoszenia kwalifikacji

W roku 2000:• Podnoszenie kwalifikacji pracowników NBP realizowane by∏o g∏ównie poprzez

system szkolenia zawodowego w formie kursów i seminariów. W omawianymokresie zorganizowanymi formami szkolenia obj´to 7.334 osoby. Tematyka kur-sów i seminariów, organizowanych w kraju i za granicà przez NBP oraz wa˝niej-sze instytucje szkoleniowe, dotyczy∏a przewa˝nie specjalnoÊci informatycznych(przeszkolono w niej 2.067 osób; w 1999 r. – 2.638 osób) oraz bankowych (prze-szkolono 1.147 osób; w 1999 r. – 476 osób). Du˝y udzia∏, ze wzgl´du na ich wa-g´ i aktualnoÊç, mia∏y seminaria poÊwi´cone ró˝nym dziedzinom prawa, m.in.bankowego, dewizowego, pracy, ustawom dotyczàcym reformy ubezpieczeƒ

Raport Roczny 2000

spo∏ecznych, funduszy emerytalnych, informacji niejawnych, ochrony danychosobowych, ubezpieczeƒ majàtkowych, VAT oraz zarzàdzaniu.

• Kontynuowano nauk´ j´zyków obcych w formie kursowej (lektoraty 4- i 5-letnie)dla 320 osób. JednoczeÊnie wprowadzono nowe, intensywne formy nauczania j´-zyka angielskiego, których celem by∏o doskonalenie umiej´tnoÊci j´zykowych.Formami tymi obj´to oko∏o 60 osób. Uruchomiono ponadto specjalistyczny kursprzygotowawczy do egzaminu przed Komisjà – London Chamber of Commerceand Trade (SEFIC) dla 43 pracowników Centrali NBP. W tym samym czasie przedwymienionà wy˝ej Komisjà zda∏o egzamin 18 pracowników.

• W specjalistycznym doskonaleniu w formie studiów podyplomowych uczestni-czy∏o 120 pracowników, w tym 75 pracowników z Centrali NBP. JednoczeÊnie 74pracowników (z Centrali NBP – 40) ukoƒczy∏o studia podyplomowe. Najcz´Êciejwybieranym kierunkiem by∏a integracja europejska, a nast´pnie bankowoÊç.W tym samym czasie 13 pracowników podj´∏o studia doktoranckie.

• Szkolenia za granicà, w bankach i instytucjach finansowych – w formie udzia∏uw seminariach i warsztatach oraz w formie specjalistycznych wizyt studyjnychpoÊwi´conych dostosowywaniu rozwiàzaƒ funkcjonujàcych w NBP do wymo-gów UE – odby∏o 406 pracowników NBP (szkolenia – 267, wizyty studyjne – 139osób).

• Istotne znaczenie dla szkoleƒ organizowanych dla pracowników GeneralnegoInspektoratu Nadzoru Bankowego mia∏o zakoƒczenie misji pomocowej AgencjiStanów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Mi´dzynarodowego (United StatesAgency for International Development – USAID). W ciàgu ostatniej dekady fir-ma Barents LLC, finansowana przez USAID, przeszkoli∏a blisko 500 pracowni-ków GINB. W 2000 r. w szkoleniach krajowych uczestniczy∏o ponad 300 pra-cowników GINB. G∏ówne zagadnienia kursów specjalistycznych koncentrowa∏ysi´ wokó∏ obszarów, które stanowià wyzwanie dla polskiego nadzoru bankowe-go. Nale˝a∏y do nich szkolenia z zakresu: badania ryzyka wyst´pujàcego w dzia-∏alnoÊci banków, analizy kredytowej, pog∏´bionej analizy ekonomiczno-finanso-wej, zagadnieƒ prawnych, informatycznych, rachunkowoÊci oraz instrumentówpochodnych. Tematyka szkoleƒ zagranicznych organizowanych dla GINB doty-czy∏a zagadnieƒ zwiàzanych z wprowadzanymi przez Komitet Bazylejski NowàStrukturà AdekwatnoÊci Kapita∏owej oraz metodologià Podstawowych ZasadEfektywnego Nadzoru Bankowego, prowadzeniem nadzoru skonsolidowanego,bankowoÊcià elektronicznà, swobodà Êwiadczenia us∏ug i przep∏ywu kapita∏uoraz metodologià zarzàdzania ryzykiem. ¸àcznie w 2000 r. w szkoleniach zagra-nicznych wzi´∏o udzia∏ 45 pracowników Generalnego Inspektoratu Nadzoru Ban-kowego.

Egzaminy dla kandydatów na inspektora nadzoru bankowego

Wype∏niajàc delegacj´, zawartà w art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.o Narodowym Banku Polskim, przeprowadzono dziewi´ç sesji egzaminacyjnych dlakandydatów na inspektora nadzoru bankowego, podczas których tytu∏ inspektoranadzoru bankowego uzyska∏o 296 pracowników pionu inspekcyjnego oraz 3 pracow-ników GINB, którzy sprawujà nadzór analityczny „zza biurka”.

127Dzia∏alnoÊç w∏asna

Raport Roczny 2000

Pozosta∏e zagadnienia z zakresu polityki kadrowej

Opis i wycena stanowisk pracy

W 2000 r. zrealizowano I etap zadania dotyczàcego opisu i wyceny stanowisk pracyw Narodowym Banku Polskim. Jest to pierwszy krok na drodze do wprowadzeniawartoÊciowania i wyceny pracy jako podstawy budowania systemu wynagradzaniapracowników NBP. Dzia∏ania te sà zgodne z planowanym wejÊciem NBP do Europej-skiego Systemu Banków Centralnych.

Grupa pracowników przewidzianych do wspó∏pracy z ESBC i mi´dzynarodowymiinstytucjami nadzorczymi

Ponadto utworzono grup´ pracowników przewidzianych do bezpoÊredniej wspó∏pra-cy z ESBC i mi´dzynarodowymi instytucjami nadzorczymi. Grupa ta na koniec 2000 r.liczy∏a 308 pracowników. Lista osób nie jest zamkni´ta, przewidziano jej okresowà ak-tualizacj´. Pracownicy wytypowani do bezpoÊredniej wspó∏pracy z ESBC i zagranicz-nymi instytucjami nadzorczymi sà traktowani priorytetowo przy doborze kandydatówna wszystkie formy doskonalenia kwalifikacji.

Pracowniczy Program Emerytalny

W okresie od marca do grudnia 2000 r. prowadzono prace nad utworzeniem Pracow-niczego Programu Emerytalnego, którego wprowadzanie rozpocz´∏o si´ od stycznia2001 r.

Wewn´trzna dzia∏alnoÊç informacyjna

W 2000 r. prowadzono przygotowania do uruchomienia – z poczàtkiem 2001 r. – intra-netu, tj. wewn´trznej sieci informacyjnej. Zawiera ona dane dotyczàce struktury organi-zacyjnej Narodowego Banku Polskiego, charakterystyk´ jego dzia∏alnoÊci wydawniczej,szkoleniowej, socjalnej, informacje nt. zwiàzków zawodowych, a tak˝e omówienie naj-nowszych wydarzeƒ w NBP – spotkaƒ, seminariów, konferencji. Ponadto poprzez stro-n´ intranetowà mo˝liwy jest dost´p do ogólnodost´pnych baz danych NBP oraz katalo-gu Centralnej Biblioteki Ekonomicznej, a tak˝e do kopii strony www.nbp.pl.

Podobnie jak w ubieg∏ym roku, wydawano List Informacyjny NBP (nr 131-171), adre-sowany do pracowników banku.


Raport Roczny 2000

Zarzàdzanie zasobami majàtkowymi

Najwa˝niejsze zadania inwestycyjne realizowane w 2000 r. dotyczy∏y:• budowy i modernizacji obiektów NBP, w tym pomieszczeƒ skarbcowych oraz sal

operacyjnych,• instalacji zabezpieczeƒ bankowych,• mechanizacji czynnoÊci kasowo-skarbcowych, tj. zakupu maszyn oraz urzàdzeƒ kaso-

wo-skarbcowych do liczenia, sortowania i pakowania monet i banknotów,• dostosowania do wymagaƒ Unii Europejskiej systemu teleinformatycznego NBP, w tym:

– zakupu oprogramowania do wspomagania planu ciàg∏oÊci dzia∏ania systemu tele-informatycznego NBP z uwzgl´dnieniem zadaƒ wynikajàcych z realizacji progra-mu PHARE 2000,

• poprawy warunków bezpieczeƒstwa pracy pracowników, tj.:– modernizacji instalacji przeciwpo˝arowej, wentylacyjno-klimatyzacyjnej, wodno-ka-

nalizacyjnej oraz centralnego ogrzewania,– modernizacji obiektów i pomieszczeƒ bankowych oraz ich otoczenia.W 2000 r. na 116 zadaƒ inwestycyjnych w NBP poniesiono nak∏ady finansowe o ∏àcz-

nej wartoÊci 147.060 tys. z∏ (w 1999 r. – 150.521 tys. z∏). Dzi´ki zrealizowanym inwesty-cjom uzyskano poni˝sze efekty:

– zosta∏a zwi´kszona i zmodernizowana powierzchnia istniejàcych pomieszczeƒbankowych, m.in. w postaci: budowy obiektu NBP dla potrzeb zasilania bankóww O/O w Gdaƒsku, budowy Wydzia∏u Zasilania w O/O we Wroc∏awiu,

– zosta∏y wykonane dalsze zabezpieczenia obiektów bankowych przed napadem,w∏amaniem i przed po˝arem oraz dostosowano wydzielone strefy i pomieszcze-nia do wymagaƒ ochronnych,

– nastàpi∏a dalsza poprawa istniejàcych rozwiàzaƒ funkcjonalnych w zespole obiek-tów bankowych i ich otoczeniu.

Obs∏uga informatyczna systemu bankowego oraz NBP

Przygotowanie systemu informatycznego NBP jako narz´dzia umo˝liwiajàcegorealizacj´ funkcji NBP jako banku centralnego wchodzàcego w sk∏ad Europejskiego Systemu Banków Centralnych

W 2000 r. NBP kontynuowa∏ zadania zwiàzane z dostosowaniem systemu informa-tycznego NBP do wymagaƒ ESBC.

Prace koncentrowa∏y si´ na: • Modyfikacji systemów informatycznych, przetwarzajàcych dane na potrzeby bi-

lansu p∏atniczego i mi´dzynarodowej pozycji inwestycyjnej, polityki monetarneji nadzorczej.


Raport Roczny 2000

• Budowie nowego Zintegrowanego Systemu Ksi´gowego, uwzgl´dniajàcego wy-magania stawiane przez Uni´ Europejskà.

• Dostosowaniu systemu SORBNET oraz systemów rozrachunku papierów warto-Êciowych SKARBNET i SEBOP do mi´dzynarodowych standardów. W lipcu 2000 r.wdro˝ono w systemie informatycznym SORBNET obs∏ug´ wysokokwotowychzleceƒ klientowskich. W ten sposób zosta∏ spe∏niony jeden z wymogów stawia-ny przez europejskie banki centralne, a sformu∏owany w postaci czwartej zasadyokreÊlonej w raporcie Minimum Common Features for Domestic Payment Sys-tems z listopada 1993 r., aby system RTGS przetwarza∏ wszystkie mo˝liwe trans-fery wysokokwotowe. Transakcje ewidencjonowane w Centralnym RejestrzeBonów Skarbowych oraz Rejestrze Bonów Pieni´˝nych sà obecnie rozliczanew systemie SORBNET, obs∏ugujàcym rachunki bie˝àce banków. Dzi´ki czemu za-chowana jest postulowana zasada same-day-funds w stosunku do uczestnikówbezpoÊrednich systemu obrotu papierami wartoÊciowymi.

Ochrona i zabezpieczenia

W roku sprawozdawczym kontynuowane by∏y prace majàce na celu zwi´kszenie pozio-mu bezpieczeƒstwa w NBP. Zarzàd NBP przyjà∏ dokument Polityka bezpieczeƒstwa,okreÊlajàcy realizowane lub konieczne do podj´cia w latach 2000-2003 dzia∏ania w za-kresie bezpieczeƒstwa.

Ochrona informacji niejawnych

W 2000 r. kontynuowano prace dostosowawcze do wymogów ustawy z dnia 22 sty-cznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych, tj.:• zakresie bezpieczeƒstwa osobowego:

– przeprowadzono zwyk∏e post´powania sprawdzajàce przez pe∏nomocnika dospraw ochrony informacji niejawnych NBP,

– wydano 390 poÊwiadczeƒ bezpieczeƒstwa osobowego, w tym: 268 upowa˝-niajàcych do dost´pu do informacji niejawnych oznaczonych klauzulà „Zastrze-˝one” i 122 oznaczonych klauzulà „Poufne”,

– wykonywano niezb´dne czynnoÊci zwiàzane z przeprowadzaniem poszerzo-nych post´powaƒ sprawdzajàcych,

– przeszkolono 253 pracowników NBP posiadajàcych dost´p do informacji nie-jawnych.

• w zakresie przystosowania systemów i sieci teleinformatycznych do przetwarza-nia informacji niejawnych:– rozpocz´to prace nad opracowaniem i wprowadzeniem dokumentacji sys-

temów informatycznych do przetwarzania informacji niejawnych o klauzuli„Tajne” i „Poufne” na potrzeby nowo budowanej kancelarii tajnej w CentraliNBP oraz o klauzuli „Poufne” na potrzeby kancelarii tajnej w GINB,


Raport Roczny 2000

– zakupiono zestawy komputerowe posiadajàce odpowiedni certyfikat UOP,przeznaczone do przetwarzania informacji niejawnych w Centrali NBP orazGINB,

– 10 pracowników NBP ukoƒczy∏o specjalistyczne szkolenia organizowane przezUOP, przygotowujàce do pe∏nienia funkcji okreÊlonych w ustawie o ochronieinformacji niejawnych z dnia 22 stycznia 1999 r., tzn. funkcji inspektora bezpie-czeƒstwa teleinformatycznego i administratora systemów i sieci teleinforma-tycznej.

Ochrona danych osobowych

W zakresie realizacji wymogów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danychosobowych:• uregulowano w formie uchwa∏ Zarzàdu NBP funkcjonowanie ochrony danych

osobowych w zakresie:– bezpieczeƒstwa systemów informatycznych Narodowego Banku Polskiego,

w których przetwarzane sà dane osobowe,– post´powania osób zatrudnionych przy przetwarzaniu danych osobowych

w sytuacji naruszenia ochrony tych danych w Narodowym Banku Polskim,– zarzàdzania systemem informatycznym przetwarzajàcym dane osobowe

w Narodowym Banku Polskim.• sporzàdzono inwentaryzacj´ systemów, w których przetwarzane sà dane osobo-

we i z∏o˝ono w Biurze Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych 40wniosków o rejestracj´.

• przeprowadzono cykl szkoleƒ z zakresu przepisów o ochronie danych osobowychdla:– systemów informatycznych – 36 osób,– administratorów bezpieczeƒstwa informacji, dzia∏ajàcych w poszczególnych

jednostkach organizacyjnych – 29 osób,– osób zatrudnionych przy przetwarzaniu danych osobowych – ponad 500 osób.

Ochrona osób i mienia

Dla realizacji wymogów Ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. O ochronie osób i mieniapodj´to nast´pujàce dzia∏ania:

– w 14 obiektach jednostek organizacyjnych NBP powo∏ano Wewn´trzne S∏u˝-by Ochrony w miejsce dzia∏ajàcej dotychczas Stra˝y Bankowej,

– opracowano i uzgodniono z w∏aÊciwymi komendantami wojewódzkimi Policji39 planów ochrony obiektów NBP,

– przeprowadzono 11 aktualizacji wykazu obszarów, obiektów i urzàdzeƒ wa˝-nych dla interesu gospodarczego, bezpieczeƒstwa publicznego i innych wa˝-nych interesów paƒstwa.

Ponadto, w ramach zadaƒ majàcych na celu sta∏e podnoszenie poziomu bezpie-czeƒstwa obiektów NBP, rozpocz´to w 13 oddzia∏ach okr´gowych oraz 3 oddzia∏achprace majàce na celu dostosowanie wydzielonych stref i pomieszczeƒ do aktualnychwymagaƒ ustawowych.


Raport Roczny 2000

Wewn´trzna dzia∏alnoÊç rewizyjna

W 2000 r. w zakresie dzia∏alnoÊci rewizyjnej:– zrealizowano 16 zagadnieƒ na ogólnà liczb´ 18 przewidzianych w Planie dzia∏alno-

Êci rewizyjnej NBP,– przeprowadzono ∏àcznie 109 rewizji, zarówno w komórkach organizacyjnych Cen-

trali, jak i jednostkach organizacyjnych NBP.Wyniki badaƒ rewizyjnych wykaza∏y:– ogólnie pozytywne funkcjonowanie NBP w wi´kszoÊci obszarów, które zosta∏y

poddane kontroli, – w obszarach, w których stwierdzono nieprawid∏owoÊci, wydano zalecenia do re-

alizacji w∏aÊciwym komórkom/jednostkom organizacyjnym. Realizacja zaleceƒ b´-dzie przedmiotem kontroli w 2001 r.

W celu doskonalenia mechanizmów i procedur kontroli wewn´trznej funkcjonalnejwprowadzono:– formalny wymóg wprowadzenia mechanizmów kontrolnych,– nowe zasady ich stosowania przez osoby pe∏niàce funkcje kierownicze w komór-

kach i jednostkach organizacyjnych NBP na wszystkich szczeblach zarzàdzania.W zakresie prac nad przekszta∏ceniem rewizji wewn´trznej w audyt wewn´trzny:– kontynuowano prace zwiàzane ze stworzeniem systemu kontroli i audytu we-

wn´trznego dostosowanego do standardów obowiàzujàcych w UE. Zadanie toprzewidziano do realizacji m.in. w ramach Programu PHARE 2000,

– przeprowadzono dwie rewizje kontroli aplikacji informatycznych na podstawiemateria∏ów audytorskich otrzymanych z Banku Anglii.


Raport Roczny 2000

Rok 2001Moneta 200-z∏otowa wybita w 2001 roku

Bilans Narodowego Banku Polskiego

i rachunek wyników

Bilans NBP i zmiany w jego strukturze w 2000 r.

137

140Aktywa

Wynik finansowy dzia∏alnoÊci NBP

156

156158

Podstawowe wielkoÊciPrzychody banku

158160162162

Wp∏ywy z papierów wartoÊciowychPrzychody odsetkoweWp∏ywy z tytu∏u prowizji i op∏atPozosta∏e przychody

140

141143144146147

Z∏oto i nale˝noÊci w z∏ocie odpowiadajàce mi´dzynarodowym standardomczystoÊciPieniàdze w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach obcych od instytucjizagranicznychKrajowe d∏u˝ne papiery wartoÊcioweKredyty w walucie polskiej udzielone bankom krajowymNale˝noÊci w walutach obcych od instytucji krajowychPozosta∏e aktywa

148Pasywa

164Koszty banku

164166167167169

Koszty obs∏ugi papierów wartoÊciowychKoszty z tytu∏u zap∏aconych odsetekKoszty z tytu∏u prowizji i op∏atKoszty dzia∏ania bankuPozosta∏e koszty

148148149150153154

Pieniàdz gotówkowy w obieguD∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP w obieguFundusze i rezerwyZobowiàzania w walucie polskiejZobowiàzania w walutach obcychInne pasywa

170Zysk i jego podzia∏

Bilans Narodowego Banku Polskiego

na dzieƒ 31 grudnia 2000 r.

Aktywa ogó∏em

I. Aktywa podstawowe

1. Z∏oto i nale˝noÊci w z∏ocie odpowiadajàce mi´dzynarodowym standardom czystoÊci

2. Pieniàdze w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji zagranicznych

3. Nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji krajowych

4. Kredyty w walucie polskiej udzielone bankom krajowym

5. Krajowe d∏u˝ne papiery wartoÊciowe

II. Pozosta∏e aktywa

1. Ârodki trwa∏e i Êrodki trwa∏e w budowie

2. WartoÊci niematerialne i prawne

3. Finansowy majàtek trwa∏y

4. Rozliczenia mi´dzyokresoweczynne

5. Ró˝nice z wyceny

6. Nale˝noÊci ró˝ne i zapasy

Pasywa ogó∏em

I. Pieniàdz gotówkowy w obiegu

II. D∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP w obiegu

III. Zobowiàzania w walucie polskiej, z wyjàtkiem wymienionych w pozycji I i II

1. Zobowiàzania wobec banków krajowych

2. Zobowiàzania wobec krajowego sektora rzàdowego

3. Zobowiàzania wobec innych instytucji krajowych

4. Zobowiàzania wobec instytucji zagranicznych

IV. Zobowiàzania w walutach obcych, z wyjàtkiem wymienionych w pozycji II

1. Zobowiàzania wobec instytucji krajowych

2. Zobowiàzania wobec instytucji zagranicznych

V. Inne pasywa

1. Rozliczenia mi´dzyokresowe

2. Fundusze specjalne

3. Zobowiàzania ró˝ne

4. Ró˝nice z wyceny

VI. Rezerwy

1. Rezerwa na pokrycie ryzyka zmian kursu z∏otego do walut obcych

2. Rezerwy celowe

VII. Fundusze podstawowe

1. Fundusz statutowy

2. Fundusz rezerwowy

VIII. Zysk

w tys. z∏

143.079.930,7

140.990.794,6

3.734.977,2

116.422.251,1

376.247,5

6.503.134,3

13.954.184,5

2.089.136,1

699.753,4

14.826,3

245.359,0

3.457,4

268.983,0

856.757,0

w tys. z∏

143.079.930,7

38.564.111,8

33.738.053,4

22.940.307,1

11.039.596,9

4.257.084,7

1.193.805,2

6.449.820,3

6.437.340,5

4.378.047,0

2.059.293,5

6.704.246,6

4.351.479,1

11.756,3

64.273,4

2.276.737,8

28.089.677,6

28.089.677,6

0,0

1.594.170,0

400.000,0

1.194.170,0

5.012.023,7

ZarzàdNarodowego Banku Polskiego:

/-/ Leszek Balcerowicz /-/ Jerzy Stopyra /-/ Ryszard Kokoszczyƒski/-/ Andrzej Jakubiak/-/ Krzysztof Majczuk/-/ Tomasz Pasikowski/-/ Ewa Popowska/-/ Waldemar Szostak

G∏ówny Ksi´gowyNarodowego Banku Polskiego:

/-/ Ewa Popowska

Bilans Narodowego Banku Polskiego i rachunek wyników

Bilans NBP i zmiany w jego strukturze w 2000 r.

Suma bilansowa aktywów i pasywów Narodowego Banku Polskiego, wynoszàca na ko-niec grudnia 2000 r. 143.079,9 mln z∏, spad∏a w 2000 r. o 3.629,4 mln z∏, tj. o 2,5%w stosunku do koƒca 1999 r. Realnie aktywa i pasywa NBP spad∏y o 10,1%.

Podstawowe zmiany aktywów i pasywów w 2000 r. przedstawia tabela 14:

Raport Roczny 2000

Stan na

31 XII 1999

Tabela 14. Zmiany aktywów i pasywów w 2000 r.

ZmianaStan na

31 XII 2000

116.422,3116.064,8

3.735,03.980,0

Wyszczególnienie31 XII 1999

=100

Aktywa podstawowe ogó∏em, z tego:

1. Z∏oto i nale˝noÊci w z∏ocie odpowiadajàce

mi´dzynarodowym standardom czystoÊci

2. Pieniàdze w walutach obcych i nale˝noÊci

w walutach obcych od instytucjizagranicznych

140.990,8142.807,1

w %

100,3357,5

93,8-245,0

98,7-1.816,3

w mln z∏Aktywa

376,2490,2

3. Nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji

krajowych 76,7-114,0

6.503,16.600,7

4. Kredyty w walucie polskiej udzielone

bankom krajowym 98,5-97,6

13.954,215.671,45. Krajowe d∏u˝ne papiery wartoÊciowe 89,0-1.717,2

Pozosta∏e aktywa 2.089,13.902,2 53,5-1.813,1

Ogó∏em suma bilansowa 143.079,9146.709,3 97,5-3.629,4

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII.

38.564,1

33.738,1

22.940,3

6.437,3

6.704,2

29.683,9

5.012,0

43.375,3

24.694,0

22.607,1

8.510,9

9.520,6

35.703,9

2.297,5

88,9

136,6

101,5

75,6

70,4

83,1

218,2

-4.811,2

9.044,1

333,2

-2.073,6

-2.816,4

-6.020,0

2.714,5


D∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP w obiegu

Zobowiàzania w walucie polskiej

Zobowiàzania w walutach obcych

Inne pasywa

Fundusze i rezerwy

Wynik finansowy

II.

Pasywa

I.

138Bilans Narodowego Banku Polskiego i rachunek wyników

Raport Roczny 2000

O zmianie poziomu sumy bilansowej w porównaniu z 31 grudnia 1999 r. zadecydo-wa∏ g∏ównie:

po stronie aktywów:– spadek krajowych d∏u˝nych papierów wartoÊciowych o 1.717,2 mln z∏, tj. o 11%,– spadek pozosta∏ych aktywów o 1.813,1 mln z∏, tj. o 46,5%, g∏ównie w wyniku

spadku ró˝nic z wyceny o 1.185,6 mln z∏,– spadek wartoÊci z∏ota i nale˝noÊci w z∏ocie, odpowiadajàcym mi´dzynarodowym

standardom czystoÊci, o 245,0 mln z∏, tj. o 6,2%, w wyniku wyceny.po stronie pasywów:– spadek funduszy i rezerw o 6.020,0 mln z∏, tj. o 16,9% g∏ównie w wyniku spad-

ku rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu z∏otego do walut obcych (spadeko 6.065,9 mln z∏, tj. o 17,8%),

– spadek pieniàdza gotówkowego w obiegu w stosunku do stanu z 31.12.1999 r.o 4.811,2 mln z∏, tj. o 11,1%,

31 XII 1999

Tabela 15. Struktura aktywów i pasywów NBP na koniec 1999 i 2000 r.

Struktura

31 XII 2000

79,1

2,7

Wyszczególnienie Zmiany

Aktywa podstawowe ogó∏em, z tego:

1. Z∏oto i nale˝noÊci w z∏ocie odpowiadajàce

mi´dzynarodowym standardom czystoÊci

2. Pieniàdze w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach

obcych od instytucji zagranicznych

97,3

w %

2,381,4

-0,12,6

1,298,5

Aktywa ogó∏em

0,33. Nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji krajowych -0,3

4,54. Kredyty w walucie polskiej udzielone bankom krajowym -4,5

10,75. Krajowe d∏u˝ne papiery wartoÊciowe -1,09,7

Pozosta∏e aktywa 2,7 -1,21,5

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII.

29,6

16,8

15,4

5,8

6,5

24,3

1,6

-2,6

6,8

0,6

-1,3

-1,8

-3,6

1,9

27,0

23,6

16,0

4,5

4,7

20,7

3,5





Inne pasywa

Fundusze i rezerwy

Wynik finansowy

II.

Pasywa ogó∏em

100,0 100,0

100,0 100,0

I.

– przyrost d∏u˝nych papierów wartoÊciowych NBP w obiegu o 9.044,0 mln z∏, tj.o 36,6%, w wyniku wzrostu zobowiàzaƒ z tytu∏u emisji bonów pieni´˝nych NBP,o 9.342,2 mln z∏, tj. o 83,9%.

Zmiany wartoÊci podstawowych sk∏adników bilansu spowodowa∏y równie˝ zmianyw strukturze aktywów i pasywów NBP.

Udzia∏ podstawowych sk∏adników aktywów i pasywów NBP ilustruje tabela 15. G∏ównà pozycjà w strukturze aktywów sà pieniàdze w walutach obcych i nale˝noÊci

w walutach obcych od instytucji zagranicznych, stanowiàce ponad 81% majàtku NBP(wzrost o 2,3 pkt. proc.). Udzia∏ tej pozycji w strukturze bilansu systematycznie wzrasta;w 1997 r. – 71,6%, w 1998 r. – 76,1% w 1999 r. – 79,1%.

Zmiana udzia∏u krajowych d∏u˝nych papierów wartoÊciowych z 10,7% w 1999 r. do9,7% na 31.12.2000 r. (spadek o 1,0 pkt. proc.) nie naruszy∏a dotychczasowej pozycjiomawianego aktywu w strukturze sumy bilansowej ogó∏em.

Zmniejszenie udzia∏u w strukturze bilansu pozosta∏ych aktywów o 1,2 pkt. proc.(z 2,7% w 1999 r. do 1,5% w 2000 r.) dotyczy g∏ównie ró˝nic z wyceny (spadek o 0,9pkt. proc.), co by∏o rezultatem spadku wartoÊci ró˝nic w walutach obcych z wyceny za-granicznych d∏u˝nych papierów wartoÊciowych do wartoÊci rynkowej.

Zmiany w strukturze aktywów NBP w latach 1998-2000 przedstawia wykres 10.


Raport Roczny 2000

Wykres 10. Zmiany w strukturze aktywów NBP w latach 1998-2000

20

40

0

1998

Nale˝noÊci zagraniczne

60

80

100

1999 2000

%

Nale˝noÊci w walucie polskiejod banków krajowych

Krajowe d∏u˝ne papiery wartoÊciowe

Pozosta∏e

78,681,8 84,0

5,412,5

3,5 4,510,7

3,0 4,59,7

1,8

Po stronie pasywnej najwy˝szy udzia∏ – 27,0% w sumie bilansowej mia∏ w 2000 r.pieniàdz gotówkowy w obiegu; w porównaniu z 31.12.1999 r. udzia∏ ten spad∏ o 2,6pkt. proc.

D∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP w obiegu zwi´kszy∏y swój udzia∏ w pasywach ogó-∏em o 6,8 pkt. proc.: z 16,8% na koniec 1999 r. do 23,6% na 31.12.2000 r. By∏o to g∏ów-nie wynikiem wzrostu zobowiàzaƒ z tytu∏u emisji bonów pieni´˝nych NBP, którychudzia∏ w strukturze bilansu wzrós∏ z 7,6% w 1999 r. do 14,3% w 2000 r.

Najwy˝szy spadek udzia∏u w strukturze pasywów odnotowano w pozycji „Funduszei rezerwy” – o 3,6 pkt. proc. (z 24,3% w 1999 r. do 20,7% w 2000 r.), przede wszyst-kim w zwiàzku ze zmniejszeniem stanu rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu z∏ote-go do walut obcych.

Zmiany w strukturze pasywów NBP w latach 1998-2000 przedstawia wykres 11.

Aktywa

Z∏oto i nale˝noÊci w z∏ocie odpowiadajàce mi´dzynarodowym standardom czystoÊci

WartoÊç z∏ota i nale˝noÊci w z∏ocie, odpowiadajàcym mi´dzynarodowym standardomczystoÊci na koniec grudnia 2000 r. by∏a w porównaniu z koƒcem 1999 r. ni˝sza o 245,0mln z∏, tj. o 6,2%. Powy˝sza zmiana spowodowana by∏a przede wszystkim spadkiemceny z∏ota o 2,39 z∏ za 1 gram (z 38,71 z∏ w 1999 r. do 36,32 z∏ w 2000 r.).


Raport Roczny 2000

Wykres 11. Zmiany w strukturze pasywów NBP w latach 1998-2000

10

20

0

1998

Pieniàdz gotówkowyw obiegu

30

40

50

1999 2000

%

D∏u˝ne papiery wartoÊcioweNBP w obiegu

Zobowiàzania w waluciepolskiej i w walutach obcych

Inne pasywa

25,9

29,627,0

21,724,8

7,9

16,8

21,2

6,5

23,620,5

4,7

19,2

24,320,7

Fundusze rezerwy

Wynik finansowy

0,5 1,63,5

Pieniàdze w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach obcych instytucji zagranicznych

Stan pieni´dzy w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji za-granicznych na koniec 2000 r. ukszta∏towa∏ si´ na poziomie 116.422,3 mln z∏ i by∏o 357,5 mln z∏, tj. o 0,3% wy˝szy od poziomu z 31.12.1999 r.

Kszta∏towanie si´ stanu omawianych aktywów w 2000 r. nie by∏o równomiernei w znacznej mierze uzale˝nione by∏o od poziomu kursu USD/PLN.

Najsilniejszy wzrost zanotowano w miesiàcach: wrzesieƒ-paêdziernik, kiedywynosi∏ on 6.932,2 mln z∏ (przy wzroÊcie nominalnym w ujćiu dolarowymo 687,7 mln USD), g∏ównie z powodu wzrostu kursu USD/PLN (wzrost o 0,15 z∏)oraz w miesiàcach marzec-kwiecieƒ – wzrost o 3.832,1 mln z∏; przy spadku nomi-nalnym w ujćiu dolarowym o 841,3 mln USD i wzroÊcie kursu USD/PLN o 0,28z∏. Znaczny spadek pieni´dzy w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach obcychod instytucji zagranicznych zaobserwowano w lutym: spadek o 4.458,2 mln z∏(w ujćiu dolarowym spadek o 711,3 mln USD) przy spadku kursu USD/PLNo 0,05 z∏.

Jednak˝e najsilniejsze obni˝enie wartoÊci omawianych aktywów zwiàzane zespadkiem kursu USD/PLN (spadek o 0,33 z∏) odnotowano w grudniu. Wówczas topieniàdze w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji zagra-nicznych obni˝y∏y si´ o 4.422,3 mln z∏ przy wzroÊcie w ujćiu dolarowym o 1.086,2mln USD.

Najwi´kszy przyrost, podobnie jak w latach ubieg∏ych, dotyczy∏ dewiz lokowanychw zagraniczne d∏u˝ne papiery wartoÊciowe. W porównaniu z 1999 r. stan tych papie-rów (brutto) wraz z nale˝nymi odsetkami i dyskontem wzrós∏ z 76.842,1 mln z∏ do79.711,8 mln z∏ na koniec 2000 r., tj. o 2.869,7 mln z∏ (w ujćiu walutowym wzrosto 715,4 mln USD). Uwzgl´dniajàc jednak korekt´ wartoÊci ksi´gowej zagranicznychd∏u˝nych papierów wartoÊciowych w wyniku spadku ich ceny rynkowej – w wysoko-Êci 269 mln z∏ – wartoÊç ksi´gowa omawianych aktywów wynios∏a 79.442,9 mln z∏.W strukturze pozycji bilansu – pieniàdze i nale˝noÊci w walutach obcych od instytu-cji zagranicznych – zagraniczne d∏u˝ne papiery wartoÊciowe stanowi∏y na koniec2000 r. oko∏o 68,3% ogó∏u wartoÊci.

Podstawowym sk∏adnikiem omawianego aktywu by∏y w 2000 r. papiery warto-Êciowe emitowane przez zagraniczne rzàdy; w strukturze d∏u˝nych papierów zagra-nicznych stanowi∏y one w 2000 r. 85,5% kwoty omawianego sk∏adnika (w 1999 r.stanowi∏y prawie 90,3%).

Do pozycji d∏u˝nych papierów wartoÊciowych zaliczane sà równie˝ papiery emi-towane przez zagraniczne instytucje finansowe. Stan tych papierów na koniecgrudnia 2000 r. wyniós∏ 11.549,7 mln z∏ i by∏ o 4.066,6 mln z∏ wy˝szy (tj. o 54,3%) odstanu z koƒca 1999 r. (7.483,1 mln z∏).

Lokaty krótkoterminowe, zabezpieczone papierami wartoÊciowymi z przyrze-czeniem odkupu, wynios∏y na koniec 2000 r. 4.160,5 mln z∏. Ich stan w porównaniuz grudniem 1999 r. by∏ ni˝szy o 3.412,5 mln z∏, tj. o 45,1%.

Rachunki bie˝àce i lokaty w bankach zagranicznych oraz instytucjach mi´-dzynarodowych w 2000 r. wzros∏y o 1.317,3 mln z∏, tj. o 5,5% z 23.783,4 mln z∏ nakoniec 1999 r. do 25.100,7 mln z∏ na koniec grudnia 2000 r.


Raport Roczny 2000

Zmiany w kszta∏towaniu si´ pieni´dzy w walutach obcych i nale˝noÊci w walu-tach obcych od instytucji zagranicznych w uj´ciu nominalnym oraz ich struktur´przedstawia tabela 16.


Raport Roczny 2000

Tabela 16. Zmiany stanów i struktury pieni´dzy w walutach obcych i nale˝noÊci w walutach obcychod instytucji zagranicznych w latach 1999-2000

7.375,37.423,2

Wyszczególnienie

Pieniàdze w walutach

obcych i nale˝noÊci

w walutach obcych

od instytucji zagranicznych

z tego:

– udzia∏y RP w MFW

116.691,3116.064,8

w %

-47,9

269,0621,1

w mln z∏

Stan na

7,424,2

– rachunki bie˝àce

w bankach zagranicznych

i instytucjach

mi´dzynarodowych -16,8

25.093,323.759,2

– lokaty w bankach

zagranicznych

i instytucjach

mi´dzynarodowych 1.334,1

7. 711,976.842,1

– zagraniczne d∏u˝ne

papiery wartoÊciowe 269,02.869,8

Odpisy

aktualiza-

cyjne

w 2000

Stan na31 XII 2000(po uwzgl´d-

nieniuodpisów) 31 XII

1999

Struktura

31 XII

2000

7.375,3

116.422,3

7,4

2. 093,3

79.442,9

6,4

100,0

-

20,5

66,2

6,3

100,0

-

21,5

68,3

4.160,57.573,0

– lokaty terminowe

zabezpieczone papierami

z przyrzeczeniem odkupu -3.412,5 4.160,5 6,5 3,6

Zmiany

31 XII

1999

31 XII

2000

4,49,5

– po˝yczki udzielone

instytucjom zagranicznym 5,1 4,4 - -

236,7359,1– waluty obce -122,4 236,7 0,3 0,2

78,946,2– SDR 27,3 78,9 0,1 0,1

22,928,3– pozosta∏e -5,4 22,9 - -

Krajowe d∏u˝ne papiery wartoÊciowe

Drugie miejsce w strukturze bilansu zajmujà krajowe d∏u˝ne papiery wartoÊciowe– 9,7% – ogólnej sumy bilansowej.

W uj´ciu nominalnym papiery te spad∏y z 15.671,4 mln z∏ na koniec 1999 r. do13.954,2 mln z∏ na koniec 2000 r., tj. o 1.717,2 mln z∏ (o 11%).

W sk∏ad powy˝szych papierów wchodzà obligacje skarbu paƒstwa, obligacje emi-towane przez banki krajowe oraz weksle przyj´te do dyskonta od banków krajowych,a spadek ich stanu by∏ wypadkowà:

– spadku stanu obligacji skarbu paƒstwa o 2.058,6 mln z∏,– spadku nale˝noÊci z tytu∏u wykupionych weksli o 55,7 mln z∏,– spadku nale˝noÊci z tytu∏u obligacji emitowanych przez banki krajowe o 5,3

mln z∏,– rozwiàzania odpisu aktualizujàcego z tytu∏u obni˝enia wartoÊci ksi´gowej obli-

gacji paƒstwowych na kwot´ 402,5 mln z∏, w zwiàzku ze sprzeda˝à cz´Êci ob-ligacji konwersyjnych w 2000 r.

Kszta∏towanie si´ wielkoÊci krajowych d∏u˝nych papierów wartoÊciowych prezen-tuje tabela 17.


Raport Roczny 2000

Tabela 17. Krajowe d∏u˝ne papiery wartoÊciowe

-3.242,5

Wyszczególnienie

D∏u˝ne papiery

wartoÊciowe sektora

rzàdowego

z tego:

1. obligacje emisji 1991 r.

3.443,118.803,3

w %

-2.649,7

3.040,616.744,6

w mln z∏

Stan na

31 XII

1999

Odpisy

aktuali-

zacyjne

3.443,115.560,82. obligacje skarbowe 3.040,614.094,9

0,0311,2

D∏u˝ne papiery

wartoÊciowe innych

emitentów 0,0250,2

-267,41. weksle -211,7

-43,8

2. obligacje emitowane

przez banki krajowe -38,5

3.242,5

15.360,2

12.117,7

311,2

267,4

43,8

Odpisy

aktuali-

zacyjne

Stan na31 XII

2000 (pouwzgl´d-

nieniuodpisów)

31 XII

1999

Struktura

31 XII

2000

2.649,7

13.704,0

11.054,3

250,2

211,7

38,5

20,7

98,0

77,3

2,00

1,7

0,3

19,0

98,2

79,2

1,8

1,5

0,3

3.443,119.114,5Ogó∏em 3.040,616.994,815.671,4 13.954,2 100,0 100,0

z tego:

Stan na31 XII

1999 (pouwzgl´d-

nieniuodpisów)

Stan na

31 XII

2000

Podstawowà pozycjà omawianej grupy aktywów sà stanowiàce ponad 98% ogó-∏u tej grupy d∏u˝ne papiery wartoÊciowe sektora rzàdowego.

Stan skonwertowanych obligacji skarbowych spad∏ w wyniku sprzeda˝y (w uj´ciubrutto) o 1.465,9 mln z∏, tj. o 9,4%.

Ogó∏em stan d∏u˝nych rzàdowych papierów wartoÊciowych spad∏ o 2.058,6 mlnz∏, zamykajàc si´ na koniec 2000 r. kwotà 16.744,6 mln z∏, na co wp∏yw mia∏a rów-nie˝ sp∏ata 2 rat obligacji nominowanych w USD (po 70 mln USD ka˝da), a tak˝e ichwycena.

Na koniec 2000 r. wartoÊç obligacji nominowanych w USD wynios∏a 639,5 mlnUSD, tj. 2.649,7 mln z∏.

Stan d∏u˝nych papierów wartoÊciowych innych emitentów na 31.12.2000 r. wy-niós∏ 250,2 mln z∏, tj. o 61,1 mln z∏ mniej ni˝ w 1999 r. (spadek o 19,6%).

Zmiany w nale˝noÊciach z tytu∏u dyskonta weksli w 2000 r. (spadek o 55,7 mlnz∏ – z 267,4 mln z∏ w 1999 r. do 211,7 mln z∏ w 2000 r.) sà wynikiem wykupu przezbanki swoich weksli, zgodnie z porozumieniami zawartymi mi´dzy NBP a bankamispó∏dzielczymi i komercyjnymi.

W wpadku banków komercyjnych, które realizujà w∏asne programy post´powa-nia naprawczego, kwoty weksli, przedk∏adanych corocznie przez banki do dyskon-ta w NBP w terminach okreÊlonych w porozumieniach, zmniejszajà si´ o kwotyzwindykowanych nale˝noÊci straconych, na zasadach ustalonych w tych˝e porozu-mieniach.

Nale˝noÊci z tytu∏u obligacji emitowanych przez banki krajowe wynios∏y na ko-niec 2000 r. 38,5 mln z∏. W porównaniu z ubieg∏ym rokiem wartoÊç omawianych na-le˝noÊci spad∏a o 5,3 mln.

Kredyty w walucie polskiej udzielone bankom krajowym

Kredyty w walucie polskiej udzielone bankom krajowym, stanowiàce 4,5% ogó∏u ak-tywów, spad∏y w 2000 r. o 97,6 mln z∏, tj. o 1,5%, osiàgajàc na koniec grudnia kwo-t´ 6.503,1 mln z∏.

Szczegó∏owe dane obrazujàce kszta∏towanie si´ powy˝szych kredytów oraz ichstruktur´ przedstawia tabela 18.

G∏ównà pozycj´ w zad∏u˝eniu kredytowym banków w okresie sprawozdawczymstanowi∏y kredyty na inwestycje centralne, zad∏u˝enie banków z tego tytu∏u osià-gn´∏o kwot´ 4.689,8 mln z∏ na koniec 2000 r., tj. o 456,7 mln z∏ mniej ni˝ na koniecgrudnia 1999 r. Jego udzia∏ w ogólnym stanie zad∏u˝enia kredytowego spad∏ z 78,0%w 1999 r. do 72,1% na koniec grudnia 2000 r.

Nale˝noÊci z tytu∏u wykorzystanych przez banki kredytów na inwestycje central-ne nie majà jednak jednolitego charakteru. Prawie 65% stanu tych nale˝noÊci stano-wi zad∏u˝enie banków z tytu∏u kapitalizowanych odsetek, naliczonych od kredytów fi-nansujàcych inwestycje centralne w okresie realizacji. Na koniec 2000 r. kredyt nakapitalizacj´ odsetek wynosi∏ 3.034,5 mln z∏, wykazujàc w porównaniu z poprzednimrokiem spadek o 8,6%.

Udzia∏ kredytów na kapitalizacj´ odsetek w nale˝noÊciach z tytu∏u kredytu refinan-sowego na inwestycje centralne ogó∏em systematycznie wzrasta; w 1998 r.– 63,7%,w 1999 r. – 64,5%, a w 2000 r. – 64,7%.


Raport Roczny 2000

Kszta∏towanie si´ zad∏u˝enia banków z tytu∏u kredytów na inwestycje centralnew 2000 r. prezentuje tabela 19.

Oko∏o 92% ogólnej kwoty kredytu refinansowego na inwestycje centralne we-d∏ug stanu na koniec grudnia 2000 r. stanowi∏ kredyt wykorzystywany przez BankPolska Kasa Opieki SA (4.295,4 mln z∏), finansujàcy budow´ Elektrowni Opole.


Raport Roczny 2000

Tabela 18. Zmiany stanów i struktury kredytów w walucie polskiej udzielonych bankom krajowym

1.281,51.287,1

Wyszczególnienie

Kredyty w walucie polskiej

udzielone bankom

krajowym

z tego:

– na rachunku bie˝àcym

6.504,66.602,2

w %

1.287,1-

6.600,71,5

w mln z∏

31 XII

1999

Stan na

31 XII

2000

466,0-

– lombardowe na

restrukturyzacj´ --

4.689,85.146,5

– na skup p∏odów rolnych

5.146,5-

57,3162,1

– bez okreÊlenia celu

162,1-

1,51,5

– przeterminowane na

realizacj´ programu

naprawczego -1,5

-

1,5

-

-

-

1,5

31 XII

1999

Odpisy

aktualizacyjne

31 XII

2000

31 XII

1999

Stan

po uwzgl´dnieniu

odpisów

31 XII

2000

31 XII

1999

Struktura

31 XII

2000

1.281,5

6.503,1

466,0

4.689,8

57,3

-

19,5

100,0

-

78,0

2,4

-

19,7

100,0

7,2

72,1

0,9

-

– na inwestycje centralne

8,55,0 5,0 8,5 0,1 0,1--

Stan na

31 XII

1999 I II

Tabela 19. Zmiany zad∏u˝enia banków z tytu∏u kredytów na inwestycje centralne w 2000 r.

III

Stan na

31 XII

2000

Zmiany w kwarta∏ach 2000

- - 64,764,5 -

-84,8 -56,6 3.034,53.320,4 -56,6

Wyszczególnienie

IV

-

-87,9

Kredyty na inwestycje

centralne

w tym:

na kapitalizowane odsetki

Udzia∏ %

-126,4 -91,7 4.689,85.146,4 -91,7 -146,8

w mln z∏

Drugà znaczàcà pozycjà w strukturze (19,7% nale˝noÊci z tytu∏u kredytów udzielo-nych bankom krajowym) by∏o zad∏u˝enie Banku Handlowo-Kredytowego SA w Kato-wicach w likwidacji. Na koniec 2000 r. wynosi∏o ono 1.281,5 mln z∏ i w porównaniuz koƒcem 1999 r. spad∏o o 5,6 mln z∏. Spadek ten wynika∏ g∏ównie ze sp∏aty odseteknaliczonych do dnia 30 marca 1992 r., które na 31.12.2000 r. wynios∏y 98,4 mln z∏. Po-nadto BHK SA jest zobowiàzany do sp∏aty odsetek naliczanych od 1.04.1992 r. Ichstan na koniec okresu sprawozdawczego zamyka∏ si´ kwotà 1.183,1 mln z∏.

Zmiany w stanie zad∏u˝enia banków z tytu∏u pozosta∏ych kredytów nie mia∏y istot-niejszego znaczenia, zarówno dla wielkoÊci ogólnego zad∏u˝enia banków, jak i struk-tury tego zad∏u˝enia.

Udzia∏ kredytów lombardowych w puli kredytów ukszta∏towa∏ si´ na poziomie 466,0mln z∏, stanowiàc 7,2% ogó∏u omawianego aktywu, i wykorzystywany by∏ przez bankig∏ównie w terminach koƒczàcych okresy utrzymywania rezerw obowiàzkowych w NBP.

Znaczenie i udzia∏ zad∏u˝enia z tytu∏u redyskonta weksli w NBP w zad∏u˝eniu ban-ków ogó∏em uleg∏o w 2000 r. dalszemu spadkowi (1% wobec 2,5% w 1999 r.). Spo-wodowane jest to stosunkowo wysokà stopà redyskonta, jak równie˝ zaw´˝eniemfinansowania poprzez redyskonto niemal wy∏àcznie do sektora cukrowniczego.

Nie uleg∏a zmianie kwota zad∏u˝enia przeterminowanego, postawionego w stanupad∏oÊci, Banku Agrobank SA (1,5 mln z∏).

Nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji krajowych

Nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji krajowych stanowià na koniec grudnia2000 r. 0,3% ogó∏u aktywów.

W porównaniu z grudniem 1999 r. ich stan wykaza∏ spadek o 114,0 mln z∏, tj.o 23,3%, zamykajàc si´ na 31.12.2000 r. kwotà 376,2 mln z∏.

Zmiany w stanie nale˝noÊci w walutach obcych od finansowych instytucji krajo-wych i ich struktur´ w 2000 r. przedstawiono w tabeli 20.

Lokaty NBP wyra˝one w walutach obcych w bankach krajowych charakteryzo-wa∏y si´ tendencjà spadkowà. Na koniec grudnia 1999 r. wynosi∏y one 392,7 mln z∏,stanowiàc 80,1% nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji krajowych, na koniec


Raport Roczny 2000

Stan na

31 XII

1999

Tabela 20. Stan i struktura nale˝noÊci w walutach obcych od instytucji krajowych

31 XII 1999

Stan na

31 XII

2000

Struktura

68,997,5

307,3392,7

Wyszczególnienie

31 XII 2000

Nale˝noÊci w walutach obcych

od instytucji krajowych

– lokaty wyra˝one w walutach

obcych w bankach krajowych

– kredyty odpo˝yczone bankom

krajowym

376,2490,2

w %

18,319,9

81,780,1

100,0100,0

w mln z∏

2000 r. spad∏y do poziomu 307,3 mln z∏ (74,2 mln USD), a ich udzia∏ w omawianychnale˝noÊciach wzrós∏ do 81,7%.

Zmiana stanu omawianych lokat by∏a wynikiem:– cz´Êciowej sp∏aty lokat terminowych w Banku Handlowym w Warszawie SA

w wysokoÊci 20,4 mln USD (88,6 mln z∏),– wyceny lokat wed∏ug kursu Êredniego USD.Kredyty odpo˝yczone bankom krajowym na 31.12.2000 r. wykaza∏y stan rów-

ny 68,9 mln z∏. W porównaniu z ubieg∏ym rokiem spad∏y w wyniku sp∏at o 28,5 mlnz∏, tj. o 29,3%.

Kredyty udzielone bankom krajowym z linii kredytowej Natexis Banque, nast´pcyprawnego Crédit National, na koniec 2000 r. wynios∏y 102,6 mln FRF, tj. 60,3 mln z∏i w porównaniu z grudniem 1999 r. spad∏y ogó∏em o 32,4 mln FRF, tj. o 24%, cow uj´ciu z∏otowym wynosi∏o odpowiednio 25,5 mln z∏ i 29,7%.

Natomiast nale˝noÊci z tytu∏u kredytów udzielonych bankom krajowym z linii kredy-towej Banku Âwiatowego wynios∏y ogó∏em na 31.12.2000 r. 2,1 mln USD, tj. 8,6 mln z∏.

Pozosta∏e aktywa

W 2000 r. pozosta∏e aktywa spad∏y o 1.813,1 mln z∏, tj. o 46,5%, osiàgajàc na koniecgrudnia kwot´ 2.089,1 mln z∏. W konsekwencji ich udzia∏ w strukturze ogólnej sumyaktywów spad∏ o 1,2 pkt. proc.

Kszta∏towanie si´ pozosta∏ych aktywów oraz ich udzia∏ w ogólnej kwocie tegosk∏adnika aktywów przedstawia tabela 21.


Raport Roczny 2000

Tabela 21. Stan i struktura pozosta∏ych aktywów w latach 1999-2000

31 XII 1999

Struktura

699,8646,7

Wyszczególnienie

31 XII 2000

Pozosta∏e aktywa

z tego:

– Êrodki trwa∏e i Êrodki trwa∏e

w budowie

2.089,13.902,2

w %

33,516,6

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

269,01.454,6– ró˝nice z wyceny 12,937,3

254,7372,2

– rozliczenie z tytu∏u kredytu

libijskiego 12,29,5

243,6263,5– ró˝ne rozliczenia zagraniczne 11,76,8

245,4213,0– finansowy majàtek trwa∏y 11,75,5

143,3161,2

– rozrachunki z tytu∏u sprzeda˝y

majàtku finansowego 6,84,1

3,5556,0

– rozliczenia mi´dzyokresowe

czynne 0,214,2

229,8235,0– inne 11,06,0

O wysokoÊci stanu pozosta∏ych aktywów i zachodzàcych w nich zmian w ciàguroku zadecydowa∏a g∏ównie wysokoÊç ró˝nic z wyceny.

Decydujàcy wp∏yw na spadek omawianych aktywów mia∏o obni˝enie poziomuró˝nic z wyceny wzrostu wartoÊci rynkowej zagranicznych d∏u˝nych papierów warto-Êciowych z 1.402,8 mln z∏ w 1999 r. do 258,4 mln z∏ w 2000 r., tj. o 1.144,5 mln z∏.

Istotny spadek, zarówno nominalny, jak i strukturalny, wykaza∏y rozliczenia mi´-dzyokresowe czynne, które spad∏y do 3,5 mln z∏ na 31.12.2000 r., tj. o 552,5 mln z∏,osiàgajàc w strukturze pozosta∏ych aktywów 0,2% udzia∏u.

Wp∏yw na stan rozliczeƒ mi´dzyokresowych czynnych mia∏o ostateczne wprowa-dzenie od czerwca 2000 r. zasady memoria∏owej, zgodnie z którà przychody i koszty(odsetki, dyskonto i premie) zalicza si´ do wyniku finansowego roku obrotowego,w którym zosta∏y osiàgni´te lub poniesione, bez wzgl´du na termin ich otrzymanialub zap∏acenia.

Znaczàcà pozycjà w pozosta∏ych aktywach sà Êrodki trwa∏e i Êrodki trwa∏e w bu-dowie. Ich stan na koniec grudnia 2000 r. wyniós∏ 699,8 mln z∏, co oznacza wzrosto 53,1 mln z∏, tj. o 8,2%.

WartoÊç rzeczowego majàtku trwa∏ego wzros∏a przede wszystkim w zwiàzkuz przekazaniem do u˝ytku Êrodków trwa∏ych, w wyniku zakoƒczenia zadaƒ inwesty-cyjnych oraz dokonanego zakupu Êrodków trwa∏ych.

Pasywa

W pasywach bilansu Narodowego Banku Polskiego kierunek zmian by∏ zró˝nicowa-ny. Wysokim tempem wzrostu charakteryzowa∏ si´ wynik finansowy (o 118,0%), po-nadto wzros∏y d∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP w obiegu (o 36,6%). Pozosta∏esk∏adniki pasywów wykaza∏y tendencj´ zni˝kowà, poza zobowiàzaniami w waluciepolskiej, które ukszta∏towa∏y si´ w 2000 r. na poziomie zbli˝onym do osiàgni´tegow 1999 r.


Pieniàdz gotówkowy w obiegu jest podstawowym sk∏adnikiem pasywów NBP. Na koniec 2000 r. jego udzia∏ w sumie bilansowej ogó∏em wynosi∏ 27,0%; w po-

równaniu z 1999 r. udzia∏ ten spad∏ o 2,6 pkt. proc. W uj´ciu nominalnym pieniàdzgotówkowy spad∏ o 11,1% w porównaniu z koƒcem 1999 r.


D∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP w obiegu sà to bony pieni´˝ne NBP oraz obligacjeNBP, których wartoÊç na koniec 2000 r. wzros∏a o 9.044,1 mln z∏, tj. o 36,6%.

W stosunku do sumy bilansowej ogó∏em stanowi∏y one 23,6%, tj. o 6,8 pkt. proc.wi´cej ni˝ mia∏o to miejsce w 1999 r.

WysokoÊç emisji d∏u˝nych papierów wartoÊciowych NBP kszta∏towa∏a si´ podwp∏ywem realizowanych za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej. Bony pieni´˝ne emitowaneprzez NBP by∏y wykorzystywane dla zaabsorbowania nadmiernej p∏ynnoÊci bankóworaz kszta∏towania stóp procentowych na rynku mi´dzybankowym.


Raport Roczny 2000

Stan bonów pieni´˝nych w obiegu (wed∏ug wartoÊci nominalnej) wyniós∏ na ko-niec grudnia 2000 r. 20.475,2 mln z∏, co oznacza wzrost w stosunku do koƒca 1999 r.o 9.342,2 mln z∏.

Zobowiàzania z tytu∏u emisji obligacji NBP nie wykaza∏y natomiast istotnejzmiany.

W 1999 r. ich wartoÊç wynosi∏a 13.561,0 mln z∏, a w 2000 r. – 13.262,9 mln z∏.Banki zakupi∏y obligacje d∏ugoterminowe, wyemitowane przez NBP we wrze-

Êniu 1999 r., za uwolnione Êrodki wynikajàce z obni˝enia stóp rezerwy obowiàz-kowej.

WartoÊç obligacji NBP w portfelach banków na 31.12.2000 r. wynosi∏a 13.027,3mln z∏. Odsetki do zap∏acenia 235,6 mln z∏.

Kszta∏towanie si´ wysokoÊci zobowiàzaƒ z tytu∏u emisji d∏u˝nych papierów war-toÊciowych NBP by∏o w ciàgu roku zró˝nicowane i wynika∏o ze skali przeprowadzo-nych operacji otwartego rynku.

WysokoÊç omawianych pasywów NBP zestawiono w tabeli 22.

Fundusze i rezerwy

Znaczàcy wp∏yw na kszta∏towanie si´ pasywów w 2000 r. mia∏ równie˝ poziom fun-duszy i rezerw. Podstawowà pozycjà tego pasywu jest rezerwa na pokrycie ryzy-ka zmian kursu z∏otego do walut obcych.

Rezerwa ta na koniec 2000 r. stanowi∏a 19,6% ogólnej sumy bilansowej, w sto-sunku do stanu na koniec 1999 r. wartoÊç nominalna spad∏a o 6.066,0 mln z∏, tj.o 17,8%, a jej udzia∏ w strukturze pasywów spad∏ o 3,7 pkt. proc.

O jej poziomie zadecydowa∏ g∏ównie poziom kursu z∏otego do dolara amerykaƒ-skiego (z 4,1483 z∏ w 1999 r. do 4,1432 z∏ w 2000 r.) oraz rozwiàzanie rezerwyw kwocie 1.519,8 mln z∏. Na ogólnà kwot´ rezerwy na koniec 2000 r. w wysokoÊci28.089,7 mln z∏ sk∏ada∏y si´ wyniki dokonywanej od 1991 r. wyceny aktywów i pa-sywów NBP w walutach obcych z zastosowaniem kursu Êredniego obowiàzujàcegona dzieƒ bilansowy.

Wyniki te w odniesieniu do pieni´dzy w walutach obcych i nale˝noÊci w walutachobcych od instytucji zagranicznych oraz innych nale˝noÊci i zobowiàzaƒ w walutach


Raport Roczny 2000

Tabela 22. D∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP

30 IX 2000

19.217,311.133,0

Wyszczególnienie

31 XII 2000

D∏u˝ne papiery wartoÊciowe NBP

– bony pieni´˝ne NBP

33. 272,024. 694,0

20.475,214.633,2

33.738,129.181,4

w mln z∏

31 XII 1999

Okres

31 III 2000

14.054,713.561,0– obligacje NBP 13.262,914.548,2

19.927,9

34.177,7

14.249,8

30 VI 2000

obcych zwi´kszajà ich wartoÊç wg aktualnego kursu Êredniego, a jednoczeÊnie sta-nowià wartoÊç rezerwy, b´dàcej zabezpieczeniem ryzyka kursowego.


Zobowiàzania w walucie polskiej ukszta∏towa∏y si´ na poziomie 22.940,3 mln z∏i w porównaniu z grudniem 1999 r. wzros∏y o 333.2 mln z∏.

Kszta∏towanie si´ zobowiàzaƒ w walucie polskiej oraz ich struktur´ przedstawio-no w tabeli 23.

Ponad 92% zobowiàzaƒ z tytu∏u depozytów banków krajowych przypad∏ow 2000 r. na Êrodki zgromadzone na rachunkach bie˝àcych (10.209,7 mln z∏).

WysokoÊç tego pasywu w g∏ównej mierze kszta∏tuje si´ w zale˝noÊci od wyso-koÊci rezerwy obowiàzkowej, jak i p∏ynnoÊci systemu bankowego. Banki utrzymywa-∏y rezerw´ obowiàzkowà w 2000 r. w NBP na rachunku bie˝àcym lub na rachunkurezerwy obowiàzkowej (w bankach, których rachunek bie˝àcy prowadzà inne bankini˝ NBP).

Dane dotyczàce zobowiàzaƒ wobec banków krajowych ilustruje tabela 24.Zobowiàzania wobec sektora rzàdowego na koniec grudnia 2000 r. by∏y o 680,8

mln z∏ ni˝sze w porównaniu z ich stanem na koniec 1999 r. Podstawowà przyczynà spadku wartoÊci omawianych zobowiàzaƒ by∏ spadek Êrod-

ków bud˝etu paƒstwa, dotyczàcych bie˝àcego roku bud˝etowego o 1.475,4 mln z∏, tj.o 55,4%, oraz lokat bud˝etu paƒstwa o 602,6 mln z∏, tj. o prawie 100%.

Spadek stanu Êrodków bud˝etu paƒstwa 2000 r. wynika∏ przede wszystkim zewzrostu wydatków na obs∏ug´ d∏ugu zagranicznego i deficytu bud˝etu paƒstwa.


Raport Roczny 2000

Tabela 23. Zobowiàzania w walucie polskiej

31 XII 1999

Struktura

11.039,69.435,3

Wyszczególnienie

31 XII 2000


z tego:

– zobowiàzania wobec banków

krajowych

22.940,322. 607,1

w %

48,141,7

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

4.257,14.937,9

– zobowiàzania wobec sektora

rzàdowego 18,621,9

1.193,81.783,8 5,27,9

6.449,86.450,1

– zobowiàzania wobec instytucji

krajowych

28,128,5

– zobowiàzania wobec instytucji

zagranicznych

Zmiany

1.604,3

333,2

-680,8

-590,0

-0,3

Natomiast stan Êrodków bud˝etu odnoszàcy si´ do przysz∏ego roku uleg∏ podwy˝-szeniu, g∏ównie ze wzgl´du na przeniesienie na rok 2001 niewykorzystanych wydat-ków 2000 r.

Zobowiàzania wobec sektora rzàdowego zestawiono szczegó∏owo w tabeli 25.

Zobowiàzania wobec instytucji krajowych spad∏y w ciàgu 2000 r. w uj´ciu no-minalnym o 590,0 mln z∏, tj. o 33,1%.

Podstawowà pozycjà, wp∏ywajàcà na stan salda zobowiàzaƒ wobec instytucji kra-jowych, jest saldo rachunków funduszy specjalnych. Spadek stanu tej pozycji o 516,9mln z∏ w porównaniu z 1999 r. dotyczy∏ g∏ównie rachunku Funduszu Pracy – o 272,3mln z∏ oraz rachunku Funduszu Ubezpieczeƒ Spo∏ecznych – o 261,4 mln z∏.


Raport Roczny 2000

Tabela 24. Zobowiàzania wobec banków krajowych

31 XII 1999

Struktura

10.209,79.427,0

Wyszczególnienie

31 XII 2000

Depozyty banków krajowych ogó∏em

z tego:

– rachunki bie˝àce

11.039,69.435,3

w %

92,599,9

100,00100,00

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

-3,7– rezerwa obowiàzkowa --

829,94,6– zobowiàzania pozosta∏e 7,50,1

Zmiany

782,7

1.604,3

-3,7

825,3

Tabela 25. Zobowiàzania wobec sektora rzàdowego

31 XII 1999

Struktura

1.186,22.661,6

Wyszczególnienie

31 XII 2000

Zobowiàzania wobec sektora

rzàdowego

z tego:

– Êrodki bud˝etu paƒstwa

4.257,14.937,9

w %

27,953,9

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

2,5605,1

– rachunki pomocnicze

0,112,2– lokata bud˝etu paƒstwa

Zmiany

-1.475,4

-680,8

-602,6

3.054,81.658,5

– bie˝àcego roku

71,733,61.396,3

13,612,7

– przysz∏ego roku

0,30,30,9

Szczegó∏owe dane dotyczàce omawianych zobowiàzaƒ ilustruje tabela 26.

Kwota zobowiàzaƒ wobec instytucji zagranicznych utrzyma∏a si´ na prawieniezmienionym poziomie.

Podstawowym sk∏adnikiem omawianych pasywów jest depozyt MFW (99,9%).Drugi ze sk∏adników zobowiàzaƒ wobec instytucji zagranicznych dotyczy rachun-ków: Mi´dzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Mi´dzynarodowego Sto-warzyszenia Rozwoju (IDA) oraz Wielostronnej Agencji Gwarancji Inwestycyjnej(WAGI).

Szczegó∏owe dane, obejmujàce stan i struktur´ omawianego zobowiàzania,przedstawia tabela 27.


Raport Roczny 2000

Tabela 26. Zobowiàzania wobec instytucji krajowych

31 XII 1999

Struktura

41,8148,6

Wyszczególnienie

31 XII 2000

Zobowiàzania wobec innych

instytucji krajowych

z tego Êrodki na rachunkach:

– innych osób prawnych

1.193,81.783,8

w %

3,58,3

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

0,50,6– w z∏otych nierezydentów --

805,61.322,5– funduszy specjalnych 67,574,2

Zmiany

-106,8

-590,0

-0,1

-516,9

2,01,7– organizacji zawodowych 0,20,10,3

343,5309,8– pomocniczych 28,817,433,7

0,40,6

– terminowych lokat

oszcz´dnoÊciowych ---0,2

Tabela 27. Zobowiàzania wobec instytucji zagranicznych

31 XII 1999

Struktura

6.444,06.444,0

Wyszczególnienie

31 XII 2000

Zobowiàzania wobec instytucji

zagranicznych

Depozyt Mi´dzynarodowego

Funduszu Walutowego

6.449,86.450,0

w %

99,999,9

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

Zmiany

-

-0,2

5,86,0

Rachunki mi´dzynarodowych

instytucji finansowych 0,10,1-0,2


Zobowiàzania w walutach obcych stanowià w strukturze pasywów ogó∏em 4,5%(1999 r. – 5,8%). Ich stan na 31.12.2000 r. osiàgnà∏ poziom 6.437,3 mln z∏, co w po-równaniu z ubieg∏ym rokiem oznacza spadek o 2.073,6 mln z∏, tj. o 24,4%.

W sk∏ad omawianych pasywów wchodzà zobowiàzania wobec instytucji krajowychoraz wobec instytucji zagranicznych. Pierwszy z wymienionych sk∏adników, obej-mujàcy przede wszystkim zobowiàzania wobec bud˝etu paƒstwa, wzrós∏ w 2000 r.o 3.905,4 mln z∏. By∏o to wynikiem utworzenia, na podstawie porozumienia Minister-stwa Finansów z NBP, rachunku przeznaczonego na gromadzenie cz´Êci wp∏ywówz prywatyzacji, z przeznaczeniem na cele obs∏ugi zad∏u˝enia zagranicznego SkarbuPaƒstwa. Stan powy˝szego zobowiàzania na 31.12.2000 r. wyniós∏ 3.570,5 mln z∏i stanowi∏ 81,6% ca∏oÊci zobowiàzaƒ wobec instytucji krajowych.

Pozosta∏à cz´Êç omawianych pasywów stanowià Êrodki zgromadzone na rachun-ku Dochodów Polskiego Funduszu Stabilizacyjnego i na rachunku Dochodów Fundu-szu Prywatyzacji Banków Polskich (315,7 mln z∏) oraz rachunki ró˝ne w walutach ob-cych (491,9 mln z∏).

Drugi ze sk∏adników zobowiàzaƒ w walutach obcych – zobowiàzania wobec insty-tucji zagranicznych (2.059,3 mln z∏) zawiera przede wszystkim depozyty w walutachobcych (z przyrzeczeniem odkupu d∏u˝nych papierów wartoÊciowych).

Stan powy˝szych depozytów spad∏ w 2000 r. w porównaniu z 1999 r. o 5.831,5mln z∏ i wyniós∏ 1.739,4 mln z∏, stanowiàc 84,5% zobowiàzaƒ wobec instytucji zagra-nicznych (w 1999 r. – 94,2%).

WielkoÊç i struktur´ przedmiotowà zobowiàzaƒ w walutach obcych przedstawio-no w tabeli 28.


Raport Roczny 2000

Tabela 28. Zmiany stanów i struktury zobowiàzaƒ w walutach obcych

31 XII 1999

Struktura

3.886,1317,1

Wyszczególnienie

31 XII 2000


z tego:

– wobec bud˝etu paƒstwa

6.437,38.510,9

w %

60,43,7

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

Zmiany

3.569,0

-2.073,6

491,9155,6– rachunki ró˝ne 7,61,8336,3

Zobowiàzania wobec instytucjikrajowych 4.378,0472,6 68,05,53.905,4

1.739,47.570,9

w tym:

– depozyty w walutach obcych

(z przyrzeczeniem odkupu d∏u˝nych

papierów wartoÊciowych) 27,089,0-5.831,5

318,3467,1– kredyty i po˝yczki zagraniczne 5,05,5-148,8

Zobowiàzania wobec instytucjizagranicznych 2.059,38.038,3 32,094,5-5.979,0

Inne pasywa

Inne pasywa na koniec 2000 r. ukszta∏towa∏y si´ na poziomie 6.704,2 mln z∏, w cià-gu roku sprawozdawczego spad∏y o 2.816,4 mln z∏. Ich udzia∏ w pasywach ogó∏emNBP spad∏ z 6,5% w 1999 r. do 4,7% w 2000 r.

Do najistotniejszych sk∏adników tej pozycji pasywów zaliczyç nale˝y:– rozliczenia mi´dzyokresowe,– ró˝nice z wyceny aktywów i pasywów wyra˝onych w walutach obcych.Rozliczenia mi´dzyokresowe sà sumà kilku sk∏adników, a ich dominujàcà pozy-

cjà, stanowiàcà 99,2% ogó∏u rozliczeƒ mi´dzyokresowych, sà przychody z tytu∏u od-setek od kredytów refinansowych oraz z tytu∏u odsetek skapitalizowanych od kredy-tów refinansowych o ∏àcznej wartoÊci 4.315,9 mln z∏.


Raport Roczny 2000

Tabela 29. Rozliczenia mi´dzyokresowe

31 XII 1999

StrukturaWyszczególnienie

31 XII 2000

Rozliczenia mi´dzyokresowe 4.351,56.310,5

w %

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

Zmiany

-1.959,0

4.315,94.607,6

w tym:

– przychody z tytu∏u odsetek

skapitalizowanych od kredytów

refinansowych i od zad∏u˝enia

przeterminowanego od tych

kredytów 99,273,0-291,7

2,28,2– przychody z obrotu wekslowego -0,1-6,0

2,0200,4

– przychody z obrotu rzàdowymi

papierami wartoÊciowymi -3,2-198,4

-995,4

– przychody nale˝ne z tytu∏u

zagranicznych papierów

wartoÊciowych w walutach obcych

emitowanych przez banki centralne

i rzàdy -15,8-995,4

-94,0

– przychody z obrotu obligacjami

paƒstwowymi nominowanymi

w USD -1,5-94,0

10,810,8

– przychody z tytu∏u odsetek od

Êrodków nieodprowadzonych na

rachunek rezerwy obowiàzkowej

oraz nieutrzymania jej poziomu 0,30,2-

10,011,3

– przychody z tytu∏u nieodp∏atnie

otrzymanych Êrodków trwa∏ych 0,20,2-1,3

-285,7

– przychody nale˝ne z tytu∏u lokat

w bankach zagranicznych -4,5-285,7

Zmiany w uk∏adzie strukturalnym rozliczeƒ mi´dzyokresowych by∏y wynikiem pe∏-nego wprowadzenia zasady memoria∏owej, której zastosowanie spowodowa∏o, i˝przychody nale˝ne z tytu∏u zagranicznych papierów wartoÊciowych w walutach ob-cych, przychody z obrotu obligacjami paƒstwowymi nominowanymi w USD orazprzychody nale˝ne z tytu∏u lokat w bankach zagranicznych rozliczane sà bezpoÊred-nio z wynikiem finansowym.

Pozosta∏e sk∏adniki rozliczeƒ mi´dzyokresowych stanowià zaledwie 0,8%, tj. 35,6mln z∏, a ich najwi´kszymi pozycjami sà przychody z tytu∏u odsetek od Êrodków nie-odprowadzonych na rachunek rezerwy obowiàzkowej oraz nieutrzymywania jej po-ziomu (10,8 mln z∏) oraz przychody z tytu∏u nieodp∏atnie otrzymanych Êrodków trwa-∏ych (10,0 mln z∏).

Stan tych zobowiàzaƒ oraz zmiany w ich wysokoÊci i strukturze przedstawiatabela 29.

Ró˝nice z wyceny obejmujàce dodatnie ró˝nice z tytu∏u wyceny sald aktywówi pasywów wyra˝onych w walutach obcych na koniec okresu sprawozdawczego wy-nios∏y 2.275,7 mln z∏ i by∏y o blisko 28,5% ni˝sze ni˝ w 1999 r.

Zmiany w stanach pozycji wchodzàcych w sk∏ad ró˝nic z wyceny oraz ich struk-tur´ zestawiono w tabeli 30.

91% omawianego pasywu stanowià dodatnie ró˝nice z wyceny obligacji paƒstwo-wych nominowanych w USD i przychodów od nich naros∏ych, których stan spad∏z 2,9 mld w 1999 r. do 2,1mld w 2000 r., tj. o blisko 29,2%.


Raport Roczny 2000

Tabela 30. Ró˝nice z wyceny

31 XII 1999

StrukturaWyszczególnienie

31 XII 2000

Ró˝nice z wyceny 2.275,73.180,1

w %

100,0100,0

w mln z∏

31 XII 1999

Stan na

31 XII 2000

Zmiany

-904,4

w tym:

71,7103,9

– dodatnie ró˝nice z wyceny lokat

wyra˝onych w walutach obcych

w bankach krajowych i przychodów

od nich naros∏ych 3,13,3-32,2

2.069,32.921,6

– dodatnie ró˝nice z wyceny obligacji

paƒstwowych nominowanych

w USD i przychodów od nich

naros∏ych 91,091,9-852,3

134,7154,6

– dodatnie ró˝nice z wyceny

pozosta∏ych nale˝noÊci wyra˝onych

w walutach obcych i przychodów

od nich naros∏ych 5,94,8-19,9

Kolejnà pozycjà, z punktu widzenia jej udzia∏u w strukturze ró˝nic z wyceny, sà do-datnie ró˝nice z wyceny pozosta∏ych nale˝noÊci do rozliczenia, wyra˝onych w walu-tach obcych i przychodów od nich naros∏ych, stanowiàce 5,9%. Ich wartoÊç spad∏aw omawianym okresie sprawozdawczym o 19,9 mln z∏.

Spadek o ponad 32 mln z∏ zaobserwowano równie˝ w pozycji dodatnich ró˝nicz wyceny lokat wyra˝onych w walutach obcych w bankach krajowych i przychodówod nich naros∏ych. Przyczynà spadku ogó∏u ró˝nic z wyceny jest kszta∏towanie si´w 2000 r. Êredniego kursu dolara amerykaƒskiego oraz spadek stanów sk∏adnikówbilansu, od których naliczane sà ró˝nice z wyceny.

Wynik finansowy dzia∏alnoÊci NBP

Podstawowe wielkoÊci

W 2000 r. dzia∏alnoÊç NBP zamkn´∏a si´ dodatnim wynikiem finansowym w wyso-koÊci 5.012,0 mln z∏, kszta∏tujàcym si´ na poziomie wy˝szym od zaplanowanegoo 2,7% i przewy˝szajàcym ponad dwukrotnie wielkoÊç zysku osiàgni´tà przed ro-kiem.

Odchylenia od poziomu zrealizowanego w poprzednim roku wynikajà z koniecz-noÊci dostosowywania instrumentów polityki pieni´˝nej, zarówno do zmieniajàcejsi´ sytuacji gospodarczej, jak i warunków zewn´trznych, wynikajàcych z globalizacjigospodarki.

Pomimo faktu osiàgni´cia w 2000 r. zaplanowanej skali zysku, poszczególne sk∏a-dowe planu finansowego NBP na 2000 r. ukszta∏towa∏y si´ odmiennie od przyj´tychza∏o˝eƒ z powodu ni˝ej wymienionych czynników:

– Âredniego poziomu kursu z∏otego do dolara amerykaƒskiego, który ukszta∏-towa∏ si´ w 2000 r. w wysokoÊci 4,3464 PLN/USD, natomiast w planie finan-sowym za∏o˝ono 4,0166 PLN/USD. Wy˝szy Êredni kurs oznacza∏ zwi´kszoneprzychody NBP z tytu∏u gospodarowania oficjalnymi aktywami rezerwowy-mi, które ukszta∏towa∏y si´ na koniec 2000 r. na poziomie o 2 mld USD wy˝-szym w porównaniu ze stanem sprzed roku (27,5 mld USD wobec 25,5 mldUSD).

– Ni˝szej skali sprzeda˝y konwersyjnych obligacji skarbowych: o sta∏ym opro-centowaniu, z terminami wykupu w latach 2002-2009, oraz zerokupono-wych (dyskontowych), z terminem wykupu w 2002 r. Przyj´to za∏o˝enie, ˝edo koƒca 2000 r. zostanà sprzedane wszystkie obligacje o ∏àcznej wartoÊcinominalnej 16,4 mld z∏, sprzedano natomiast jedynie cz´Êç portfela o war-toÊci nominalnej 2,2 mld z∏. Ze wzgl´du na du˝e potrzeby po˝yczkowe bu-d˝etu paƒstwa w I pó∏roczu 2000 r. operacja sprzeda˝y obligacji skonwerto-wanych rozpocz´∏a si´ w III kwartale ubieg∏ego roku. Aby nie powodowaçniekorzystnych efektów poda˝owych, NBP sprzedawa∏ obligacje skarboweze swego portfela stopniowo, dlatego do koƒca 2000 r. nie sprzedano


Raport Roczny 2000

wszystkich obligacji. Skutkiem niezrealizowanej w pe∏nym stopniu sprzeda-˝y by∏y wy˝sze przychody z tytu∏u odsetek i dyskonta od tych obligacji, ni˝-sze przychody z tytu∏u rozwiàzania odpisów aktualizujàcych wartoÊç ksi´go-wà obligacji oraz ni˝sze koszty z tytu∏u obrotu konwersyjnymi obligacjamiskarbowymi.

– Wy˝szej od zak∏adanej skali nadp∏ynnoÊci sektora bankowego, czego konse-kwencjà by∏y ponadplanowe koszty poniesione przez NBP w zwiàzku z jej re-dukcjà, przejawiajàce si´ w wi´kszym dyskoncie zap∏aconym od bonów pie-ni´˝nych NBP. W planie finansowym za∏o˝ono spadek skali nadp∏ynnoÊci, a˝do osiàgni´cia stanu operacyjnego braku p∏ynnoÊci na rynku, co doprowadzi∏o-by do mo˝liwoÊci przeprowadzania przez NBP operacji zasilajàcych sektor ban-kowy w p∏ynnoÊç. Z powodu ni˝szej sprzeda˝y konwersyjnych obligacji skar-bowych sytuacja taka nie nastàpi∏a i w zwiàzku z powy˝szym NBP nie uzyska∏zaplanowanych przychodów z tytu∏u transakcji repo.

– Obs∏ugi zad∏u˝enia zagranicznego bud˝etu paƒstwa, której skutkiem by∏ zakupwalut obcych w NBP, co prowadzi∏o do osiàgni´cia przychodów z rozwiàzaniarezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu z∏otego do walut obcych (Uchwa∏a nr11/1999 Rady Polityki Pieni´˝nej z dnia 16 czerwca 1999 r.).

– Zastosowania z dniem 1 lipca 2000 r. nowej zasady ksi´gowej w NBP (memo-ria∏owa w miejsce kasowej), oznaczajàcej jednorazowe podwy˝szenie pozio-mu przychodów i kosztów NBP w momencie jej wprowadzenia.

Na wielkoÊç zysku osiàgni´tego w 2000 r. wp∏yn´∏y tak˝e koszty dzia∏ania banku,ukszta∏towa∏y si´ poni˝ej za∏o˝eƒ planu (o 99,3 mln z∏, tj. o 10,5%).

Rozmiary przychodów i kosztów NBP oraz ich g∏ówne êród∏a, a tak˝e ich dynami-k´ i stopieƒ realizacji planu, ilustruje tabela 31.


Raport Roczny 2000

Wyszczególnienie1999

8.600,5

Tabela 31. Przychody i koszty NBP

11.639,7 13.116,5 152,5Przychody ogó∏em

2000

112,7

w mln z∏

wykonanie plan wykonanie

w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

w tym z tytu∏u:

5.701,5 5.992,4 7.828,7 137,3papierów wartoÊciowych 130,6

w tym:

4.157,7 4.357,4 5.825,9 140,1– zagranicznych 133,7

6.303,0 6.758,4 8.104,5 128,6Koszty ogó∏em 119,9

w tym z tytu∏u:

2.818,3 1.524,0 3.480,8 123,5operacji otwartego rynku 228,4

2.297,5 4.881,3 5.012,0 218,2Zysk 102,7

Po stronie przychodów, podobnie jak w latach ubieg∏ych i zgodnie z za∏o˝eniamiplanu, podstawowym ich êród∏em by∏y wp∏ywy z obrotu papierami wartoÊciowymi.W strukturze globalnych przychodów stanowi∏y one 59,7% (przed rokiem 66,3%).Udzia∏ wp∏ywów z zagranicznych papierów wartoÊciowych w ogólnej kwocie przy-chodów wynosi∏ 44,4% (przed rokiem 48,3%), a z krajowych papierów wartoÊcio-wych 15,3% (przed rokiem 18,0%).

Po stronie kosztów decydujàcy wp∏yw na ukszta∏towanie si´ ich poziomu mia∏ykoszty operacji otwartego rynku, stanowiàce w 2000 r., podobnie jak przed rokiem,równowartoÊç kosztów emisji bonów pieni´˝nych NBP. W strukturze ogó∏u kosztówudzia∏ kosztów z tytu∏u dyskonta tych bonów wyniós∏ 42,9%, wobec planowanego22,5%, i 44,7% przed rokiem.

Przychody banku

Przychody NBP ukszta∏towa∏y si´ w 2000 r. w wysokoÊci 13.116,5 mln z∏ i by∏y wy˝-sze, zarówno w odniesieniu do wielkoÊci uzyskanej w 1999 r. (o 52,5%), jak i wiel-koÊci zaplanowanej (o 12,7%).

Poziom podstawowych pozycji przychodów w uk∏adzie rodzajowym, osiàgni´tyw 2000 r., na tle za∏o˝eƒ planu i wyników sprzed roku, przedstawia tabela 32.

Wp∏ywy z papierów wartoÊciowych

O wielkoÊci globalnych przychodów NBP w 2000 r. – o czym ju˝ wspomniano –zadecydowa∏y przychody z papierów wartoÊciowych, które stanowi∏y sum´ przy-chodów uzyskanych z zagranicznych papierów wartoÊciowych (74,4% ogó∏u tejgrupy przychodów) oraz ró˝nego rodzaju krajowych papierów wartoÊciowych(25,6%).


Raport Roczny 2000


8.600,5

Tabela 32. Przychody wed∏ug rodzajów

11.639,7 13.116,5 152,5Przychody ogó∏em

2000

112,7

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

z tego:

1.292,2 1.626,0 2.262,3 175,1– odsetki otrzymane 139,1

5.701,5 5.992,4 7.828,7 137,3

– wp∏ywy z papierów

wartoÊciowych 130,6

10,8 12,0 16,3 150,9– prowizje i op∏aty 135,8

1.596,0 4.009,3 3.009,2 188,5– pozosta∏e przychody 75,1

Poziom przychodów osiàgni´tych w 2000 r. z papierów wartoÊciowych, w porów-naniu z poprzednim rokiem i za∏o˝eniami planu, przedstawiajà dane w tabeli 33.

Przychody z zagranicznych papierów wartoÊciowych (∏àcznie z wp∏ywami z lokatzabezpieczonych zagranicznymi papierami wartoÊciowymi z przyrzeczeniem ich od-kupu) by∏y wy˝sze, zarówno w porównaniu z poprzednim rokiem, jak równie˝ w sto-sunku do za∏o˝eƒ planowych (odpowiednio: o 40,1% i o 33,7%).

Przychody z zagranicznych papierów wartoÊciowych wynios∏y 5.595,3 mln z∏, tj.96,0% ogó∏u omawianej grupy przychodów, natomiast wp∏ywy z lokat zabezpieczo-nych papierami zrealizowano w wysokoÊci 230,6 mln z∏, tj. 4,0% ogó∏u omawianychprzychodów. W porównaniu z wynikami sprzed roku wp∏ywy uzyskane z papierówwartoÊciowych by∏y wi´ksze o 1.835,8 mln z∏, natomiast z lokat – mniejsze o 167,6mln z∏. BezpoÊredni wp∏yw na takie ukszta∏towanie si´ wielkoÊci omawianej grupyprzychodów, mia∏ osiàgni´ty w ciàgu ub.r., poziom kursu dolara amerykaƒskiego doz∏otego oraz struktura inwestycyjna oficjalnych aktywów rezerwowych. Wed∏ug sta-nu na koniec 2000 r. w papierach wartoÊciowych ulokowano 70,1% rezerw, wobec


Raport Roczny 2000


5.701,5

Tabela 33. Przychody z papierów wartoÊciowych

5.992,4 7.828,7 137,3

Przychody z papierów

wartoÊciowych ogó∏em

2000

130,6

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

1) krajowych

69,1 993,4 1.242,6 1.798,3

– obligacji o sta∏ym

oprocentowaniu 125,1

190,0 288,6 308,8 162,5

– obligacji nominowanych

w USD (1991 r.) 107,0

0,0 350,0 447,9 -– obligacji zerokuponowych 128,0

815,5 0,0 0,0 -

– obligacji Klubu

Londyƒskiego -

1.539,9 1.632,0 1.999,3 129,8 122,5

1.543,8 1.635,0 2.002,8 129,7 122,5

a) rzàdowych

448,6 0,0 0,0 -

– obligacji nominowanych

w USD (1997 r. i 1998 r.) -

16,7 0,0 0,0 -

– obligacji konwersyjnej

z 1993 r. -

3,9 3,0 3,5 89,7 116,7

b) obligacji i weksli banków

krajowych

2) zagranicznych 4.157,7 4.357,4 5.825,9 140,1 133,7

67,8% przed rokiem, natomiast udzia∏ lokat z przyrzeczeniem odkupu papierów war-toÊciowych wyniós∏ odpowiednio: 3,7% oraz 6,7%.

Przychody z krajowych papierów wartoÊciowych ukszta∏towa∏y si´ w wysokoÊci2.002,8 mln z∏, wy˝szej o 29,7% od ich wielkoÊci sprzed roku, oraz o 22,5% od kwo-ty planowanej.

Najwi´kszà pozycj´ przychodów z krajowych papierów wartoÊciowych stanowi∏ywp∏ywy odsetkowe uzyskane z obligacji skarbowych o sta∏ym oprocentowaniu, wy-noszàce 1.242,6 mln z∏, wy˝sze od otrzymanych przed rokiem o 1.698,3% orazo 25,1% od zaplanowanych na 2000 r. Obligacje te NBP otrzyma∏ w wyniku zamia-ny cz´Êci nale˝noÊci NBP od bud˝etu paƒstwa (obligacje nominowane w USD emi-sja 1997 r. i 1998 r., obligacja konwersyjna z 1993 r. oraz jednostki rozrachunkowe),która mia∏a miejsce w dniu 30 wrzeÊnia 1999 r. Wy˝sze ni˝ zaplanowano przychodyz odsetek od obligacji o sta∏ym oprocentowaniu osiàgni´to w zwiàzku z ni˝szà – ni˝zaplanowano – skalà sprzeda˝y tych obligacji.

Zgodnie z warunkami emisji obligacji skarbowych o sta∏ym oprocentowaniu, od-setki naliczane sà od wartoÊci nominalnej, w okresach rocznych. Oprocentowanieobligacji w stosunku rocznym wynosi: 10,0% (3- i 4-letnich), 8,5% (5-letnich) i 6,0%(10-letnich). Terminy wykupu kuponów odsetkowych pokrywajà si´ z dniami wyku-pu obligacji.

Drugà pozycj´ wp∏ywów z krajowych papierów wartoÊciowych stanowi∏y przy-chody z tytu∏u dyskonta od obligacji zerokuponowych, które osiàgni´to w wysokoÊci447,9 mln z∏, co oznacza, i˝ by∏y one wy˝sze o 28,0% od za∏o˝onych w planie finan-sowym (przed rokiem nie osiàgni´to przychodów z tego tytu∏u). Obligacje te wyemi-towano 29 grudnia 1999 r. w wyniku konwersji skarbowych obligacji Klubu Londyƒ-skiego. Przyczynà wy˝szego ni˝ planowano poziomu przychodów z wp∏ywów dys-kontowych by∏a ni˝sza skala sprzeda˝y obligacji zerokuponowych.

Trzecià znaczàcà pozycj´ przychodów z krajowych papierów wartoÊciowych sta-nowi∏y wp∏ywy z paƒstwowych obligacji nominowanych w USD, wyemitowanychprzez Ministra Finansów w 1991 r. na pokrycie zobowiàzaƒ bud˝etu paƒstwa wobecbanków dewizowych, w tym równie˝ wobec NBP. Zobowiàzania te by∏y wynikiemwykorzystania Êrodków dewizowych, zgromadzonych przez banki, na potrzeby bilan-su p∏atniczego. Zgodnie z warunkami emisji tych obligacji, kupony odsetkowe p∏aco-ne sà dwa razy w roku, wed∏ug stopy LIBOR, powi´kszonej o 0,5-procentowà mar-˝´. Wp∏ywy uzyskane od tych obligacji wynios∏y 308,8 mln z∏, co oznacza i˝ by∏y onewy˝sze o 62,5% od osiàgni´tych przed rokiem oraz o 7,0% od zaplanowanych. Po-wy˝sze by∏o spowodowane wi´kszà stopà LIBOR, a tak˝e wy˝szym ni˝ zak∏adanokursem USD/PLN.

Ostatnià pozycjà w grupie przychodów z krajowych papierów wartoÊciowych by-∏y wp∏ywy odsetkowe od obligacji i weksli sekurytyzacyjnych, wyemitowanych przezbanki krajowe. Wynios∏y one 3,5 mln z∏ i nie mia∏y istotniejszego znaczenia w kszta∏-towaniu globalnej wielkoÊci przychodów z papierów wartoÊciowych.

Przychody odsetkowe

Poziom przychodów odsetkowych by∏ w 2000 r. o 75,1% wy˝szy w porównaniu z po-przednim rokiem oraz ukszta∏towa∏ si´ powy˝ej przyj´tego w planie rocznym (o 39,1%).


Raport Roczny 2000

WielkoÊç, dynamik´ i stopieƒ realizacji planu przychodów odsetkowych w 2000 r.ilustrujà dane w tabeli 34.

O rozmiarach przychodów z odsetek zadecydowa∏y odsetki od lokat z∏o˝onychw bankach zagranicznych. Stanowi∏y one 70,0% ogó∏u przychodów odsetkowych,przekraczajàc poziom za∏o˝ony w planie rocznym, jak równie˝ uzyskany przed ro-kiem. Znaczàcy wp∏yw na ukszta∏towanie si´ wielkoÊci tych przychodów mia∏y – po-dobnie jak przychodów z zagranicznych papierów wartoÊciowych – poziom kursu do-lara amerykaƒskiego do z∏otego oraz struktura inwestycyjna oficjalnych aktywów re-zerwowych (odsetki od lokat w bankach zagranicznych stanowi∏y na koniec 2000 r.21,9% aktywów rezerwowych, natomiast w analogicznym okresie poprzedniego ro-ku 20,8%.

Wp∏ywy odsetkowe z tytu∏u lokat w bankach krajowych zosta∏y uzyskane w wy-sokoÊci 35,6 mln z∏, wy˝szej w stosunku do wielkoÊci otrzymanej przed rokiem(o 55,5%) oraz ni˝szej od za∏o˝onej w planie rocznym (o 83,3%). By∏y to odsetkiotrzymane w z∏otych od lokat walutowych. Oprocentowanie tych lokat jest nalicza-ne wed∏ug szeÊciomiesi´cznej stopy LIBOR. Niski stopieƒ wykonania planu przycho-dów odsetkowych od banków krajowych by∏ rezultatem niezrealizowania wp∏ywówz odsetek z transakcji repo zwiàzanych z operacjami zasilajàcymi sektor bankowyw p∏ynnoÊç, które zosta∏y zaplanowane w wysokoÊci 191,0 mln z∏.

Na ogólnà kwot´ przychodów z odsetek od kredytów, w wysokoÊci 629,2 mlnz∏, z∏o˝y∏y si´ przede wszystkim odsetki otrzymane od banków krajowych(95,5%).

Przychody z tytu∏u odsetek od kredytów, na tle za∏o˝eƒ planu i wykonania przedrokiem, przedstawia tabela 35.

W strukturze przychodów z odsetek od kredytów najpowa˝niejszy udzia∏ (88,7%)mia∏y odsetki od kredytów refinansowych na inwestycje centralne. Ich wielkoÊç


Raport Roczny 2000


1.292,2

Tabela 34. Przychody odsetkowe

1.626,0 2.262,3 175,1Przychody odsetkowe ogó∏em

2000

139,1

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

z tego od:

a) lokat

22,9 213,0 35,6 155,5w bankach krajowych 16,7

0,0 0,0 13,9 -

w organizacjach

mi´dzynarodowych -

657,9 842,3 1.583,6 240,7 188,0

680,8 1.055,3 1.633,1 239,9 154,8

w bankach zagranicznych

b) kredytów 611,4 570,7 629,2 102,9 110,3

ukszta∏towa∏a si´ na poziomie zbli˝onym do zesz∏orocznego oraz wy˝szym o 11,4%od zaplanowanego i obejmowa∏a odsetki skapitalizowane w latach ubieg∏ych, otrzy-mane w ratach kapita∏owych, sp∏aconych przez banki zgodnie z zawartymi umowa-mi (51,3% ogó∏u odsetek), oraz odsetki bie˝àce, naliczone w okresach kwartalnychod zad∏u˝enia w okresie sp∏aty (48,7% ogó∏u odsetek).

Wp∏ywy odsetkowe uzyskane od kredytów redyskontowych i lombardowych sta-nowi∏y oko∏o 6% przychodów odsetkowych od banków krajowych. By∏y to odsetkiod kredytów redyskontowych, przeznaczonych na skup p∏odów rolnych, oraz od kre-dytów lombardowych, wykorzystywanych przez banki tylko w razie koniecznoÊciuzupe∏nienia stanu wymaganej rezerwy obowiàzkowej (utrzymywanej na rachunkachbie˝àcych w NBP) i zaciàganych w sytuacji znacznego wzrostu ceny pieniàdza na ryn-ku mi´dzybankowym.

Wp∏ywy z tytu∏u prowizji i op∏at

Wp∏ywy z tytu∏u prowizji i op∏at wynios∏y 16,3 mln z∏ i by∏y wy˝sze ni˝ przed rokiem,jak równie˝ w porównaniu z planowanymi. Przychody te stanowi∏y 0,1% ogó∏u przy-chodów i nie mia∏y znaczàcego wp∏ywu na ukszta∏towanie si´ poziomu globalnychprzychodów NBP.

Pozosta∏e przychody

Znaczàcà pozycj´ w strukturze globalnych przychodów (22,9%) stanowi∏y natomiastpozosta∏e przychody. Ich wielkoÊç ukszta∏towa∏a si´ na poziomie wy˝szym ani˝eliprzed rokiem o 88,5%, natomiast by∏a ni˝sza od za∏o˝onej w planie rocznym o 24,9%.

W tabeli 36 przedstawiono g∏ówne sk∏adniki kszta∏tujàce poziom omawianychprzychodów w 2000 r., na tle poprzedniego roku i za∏o˝eƒ planu.


Raport Roczny 2000


611,4

Tabela 35. Przychody z tytu∏u odsetek od kredytów

570,7 629,2 102,9

Przychody z odsetek

od kredytów ogó∏em

2000

110,3

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

z tego od kredytów:

28,6 27,6 16,4 57,3– redyskontowych 59,4

9,1 13,5 18,6 204,4– lombardowych 137,8

547,0 500,5 557,8 102,0 111,4– na inwestycje centralne

w tym od zad∏u˝enia

w rachunku bie˝àcym BHK SA 1,8 0,0 5,6 311,1 -

26,7 29,1 36,4 136,3– pozosta∏ych 125,1

O wielkoÊci tej grupy przychodów zadecydowa∏y:– Nieplanowane przychody z rozwiàzania cz´Êci rezerwy na pokrycie ryzyka

zmian kursu z∏otego do walut obcych (1.519,8 mln z∏), osiàgni´te w wynikusprzeda˝y walut obcych Ministerstwu Finansów na obs∏ug´ zad∏u˝enia zagra-nicznego bud˝etu paƒstwa (w planie finansowym NBP na 2000 r. za∏o˝ono, i˝Êrodki niezb´dne na pokrycie zobowiàzaƒ zagranicznych bud˝etu b´dà pocho-dziç z wp∏ywów prywatyzacyjnych otrzymanych w walutach obcych).

– Ni˝sze ni˝ planowano przychody z tytu∏u rozwiàzania odpisów aktualizujàcychwartoÊç ksi´gowà aktywów, dotyczàce obligacji o sta∏ym oprocentowaniu.¸àcznie przychody te wynios∏y 403,0 mln z∏ i by∏y mniejsze od za∏o˝onychw planie o 3.040,1 mln z∏ (by∏ to skutek ni˝szej skali sprzeda˝y obligacji – po-niewa˝ rozwiàzanie odpisów nast´puje proporcjonalnie do wartoÊci sprzeda-nych obligacji).

– Przychody z rozliczenia ró˝nic przy wycenie sald zrealizowanych operacji z ty-tu∏u wykupu kolejnych rat paƒstwowych obligacji nominowanych w USD, wy-emitowanych w 1991 r. oraz kolejnà sp∏atà lokat NBP w Banku Handlowymw Warszawie SA. ¸àcznie przychody te wynios∏y 926,9 mln z∏.

Na pozosta∏à kwot´ omawianej grupy przychodów z∏o˝y∏y si´ przede wszystkimprzychody z rozliczenia ró˝nic na operacjach zwiàzanych z zakupem i sprzeda˝à wa-lut obcych za z∏ote oraz za waluty obce (68,1 mln z∏), przychody z akcji i udzia∏ów NBP(14,8 mln z∏), sprzeda˝y us∏ug (7,3 mln z∏) oraz pozosta∏e przychody z dzia∏alnoÊcibankowej (17,2 mln z∏).


Raport Roczny 2000


1.596,0

Tabela 36. Pozosta∏e przychody

4.009,3 3.009,2 188,5Pozosta∏e przychody ogó∏em

2000

75,1

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

z tego z tytu∏u:

497,4 480,0 926,9 186,3

– wycena sald aktywów

i pasywów wyra˝onych

w walutach obcych 193,1

294,2 3.443,1 403,0 137,0

– rozwiàzanie odpisów

aktualizujàcych wartoÊç

ksi´gowà aktywów 11,7

670,2 0,0 1.519,8 226,8 -

– rozwiàzania rezerwy na

pokrycie ryzyka zmian kursu

z∏otego do walut obcych

23,4 10,0 14,8 63,2– przychody z akcji i udzia∏ów 148,0

38,5 40,0 68,1 176,9– ró˝nice kursowe 170,3

72,3 36,2 76,6 105,9– inne 211,6

Struktur´ przychodów NBP w uk∏adzie rodzajowym, w latach 1999-2000, ilustru-je wykres 12.

Koszty banku

Koszty dzia∏alnoÊci NBP w 2000 r. ukszta∏towa∏y si´ w wysokoÊci 8.104,5 mln z∏,wy˝szej o 19,9% od kwoty za∏o˝onej w planie oraz o 28,6% od wielkoÊci kosztówponiesionych przed rokiem.

Rozmiary kosztów w uk∏adzie rodzajowym, na tle poprzedniego roku i za∏o˝eƒ pla-nu, przedstawia tabela 37.

Koszty obs∏ugi papierów wartoÊciowych

O poziomie kosztów i stopniu realizacji planu zadecydowa∏y koszty obs∏ugi papierówwartoÊciowych. Ich poziom – podobnie jak w poprzednim roku – wyznaczy∏y kosztydyskonta bonów pieni´˝nych NBP, oferowanych bankom w zwiàzku z koniecznoÊciàabsorpcji nadp∏ynnoÊci systemu bankowego.

Koszty emisji bonów pieni´˝nych NBP poniesione zosta∏y w wysokoÊci 3.480,8mln z∏, stanowiàcej 54,6% ogó∏u kosztów obs∏ugi papierów wartoÊciowych. Ukszta∏-towa∏y si´ one na poziomie wy˝szym o 23,5% w stosunku do wielkoÊci zrealizowa-nej przed rokiem.


Raport Roczny 2000

Wykres 12. Struktura przychodów NBP w latach 1999-2000

20

40

0

Odsetki otrzymane

60

80

100

1999 2000

%

Papiery wartoÊciowe

Prowizje i op∏aty

Pozosta∏e przychody

10

30

50

70

90

W ciàgu ubieg∏ego roku – jak podano w cz´Êci przedstawiajàcej podstawowe wiel-koÊci wyniku finansowego NBP – nastàpi∏ wzrost skali nadp∏ynnoÊci sektora banko-wego, w zwiàzku z powy˝szym nastàpi∏o zwi´kszenie emisji bonów pieni´˝nych NBP,które sà podstawowym instrumentem neutralizacji nadp∏ynnoÊci. Stan bonów pie-ni´˝nych w obiegu (wed∏ug wartoÊci nominalnej) wyniós∏ na koniec grudnia 2000 r.20.475,2 mln z∏ i by∏ wy˝szy od ubieg∏orocznego o 9.342,2 mln z∏.

Kszta∏towanie si´ wielkoÊci emisji bonów pieni´˝nych NBP oraz kosztów ich dys-konta, na tle poprzedniego roku, przedstawia tabela 38.

Na pozosta∏e koszty obs∏ugi papierów wartoÊciowych z∏o˝y∏y si´:• Odsetki od obligacji NBP, wyemitowanych 30.09.1999 r., które wynios∏y 1.756,7

mln z∏ i by∏y wy˝sze od zaplanowanych o 25,6%. Obligacje te, wyemitowanew zwiàzku z obni˝eniem stóp rezerwy obowiàzkowej banków, sà instrumentemd∏ugookresowym, a ich oprocentowanie jest indeksowane do inflacji.


Raport Roczny 2000


6.303,0

Tabela 37. Koszty w uk∏adzie rodzajowym

6.758,4 8.104,5 128,6Koszty ogó∏em

2000

119,9

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

z tego:

313,1 397,8 653,5 208,7– odsetki zap∏acone 164,3

3.334,7 5.197,5 6.373,7 191,1

– koszty obs∏ugi papierów

wartoÊciowych 122,6

16,2 18,0 18,2 112,3– prowizje i op∏aty 101,1

759,1 947,7 848,4 111,8– koszty dzia∏ania banku 89,5

1.879,9 197,4 210,7 11,2– pozosta∏e koszty 106,7

Wyszczególnienie

1999 2000

w mln z∏

stan na dzieƒ

30 VI 30 IX31 XII

Tabela 38. Stan emisji bonów pieni´˝nych NBP i kosztów dyskonta

2.818,3 858,1 1.688,5 2.504,4Koszty dyskonta 3.480,8

11.133,0 19.217,3 19.927,9 14.633,3 20.475,2Bony pieni´˝ne NBP w obiegu

31 III 31 XII

• Osetki zap∏acone od depozytów zabezpieczonych zagranicznymi papieramiwartoÊciowymi z udzielonym przyrzeczeniem ich odkupu, które ukszta∏towa∏y si´na poziomie 169,3 mln z∏, ni˝szym ni˝ w ubieg∏ym roku o 40,3%, a tak˝e ni˝szymni˝ planowano o 39,8%.

• Koszty z tytu∏u transakcji papierami wartoÊciowymi w wysokoÊci 966,9 mln z∏,które by∏y wy˝sze o 315,7% od poniesionych w ubieg∏ym roku, natomiast ni˝szeo 51,5% od zaplanowanych. Na t´ wielkoÊç z∏o˝y∏y si´ koszty spadku wartoÊci:– krajowych papierów wartoÊciowych w kwocie 344,0 mln z∏, ni˝szej od zapla-

nowanej o 1.370,0 mln z∏. Ni˝sze wykonanie tej pozycji kosztów by∏o efektem,o czym wczeÊniej wspomniano, mniejszej skali sprzeda˝y obligacji konwersyj-nych Skarbu Paƒstwa,

– zagranicznych papierów wartoÊciowych oraz rozliczenia premii od nich zap∏a-conych w ∏àcznej kwocie 622,9 mln z∏, kszta∏tujàc si´ na poziomie wy˝szymzarówno od wykonanego w 1999 r., jak równie˝ od zaplanowanego (odpo-wiednio o 167,9% i 122,5%). Wy˝sze ukszta∏towanie si´ kosztów od transak-cji zagranicznymi papierami wartoÊciowymi spowodowane by∏o zaliczeniemdo tej grupy kosztów rozliczenia zap∏aconych premii (do 30 czerwca 2000 r.koszty premii nie by∏y oddzielnie ewidencjonowane i zmniejsza∏y przychodyz zagranicznych papierów).

Koszty z tytu∏u zap∏aconych odsetek

Koszty z tytu∏u zap∏aconych odsetek od depozytów, kredytów i po˝yczek, poniesio-ne w 2000 r. w wysokoÊci 653,5 mln z∏, by∏y wy˝sze o 108,7% w porównaniu z ichwielkoÊcià sprzed roku oraz – o 64,3% w porównaniu z przyj´tà w planie rocznym.Koszty te prawie w ca∏oÊci dotyczy∏y odsetek zap∏aconych od Êrodków zdeponowa-nych w Narodowym Banku Polskim, g∏ównie na rachunkach terminowych (lokaty bu-d˝etu paƒstwa).

Poziom odsetek zap∏aconych w 2000 r. od Êrodków ulokowanych na rachunkachw Narodowym Banku Polskim, w uj´ciu podmiotowym, ilustrujà dane w tabeli 39.


Raport Roczny 2000


312,2

Tabela 39. Koszty z tytu∏u odsetek od depozytów

397,0 652,6 209,0Odsetki od depozytów ogó∏em

2000

164,4

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

z tego zap∏acone:

222,6 250,0 598,7 269,0– bud˝etowi paƒstwa 239,5

63,0 130,0 37,2 59,0

– paƒstwowym funduszom

celowym 28,6

26,6 17,0 16,7 62,8– pozosta∏ym podmiotom 98,2

Dominujàcà pozycj´ w strukturze kosztów odsetkowych stanowi∏y odsetki za-p∏acone bud˝etowi paƒstwa. WysokoÊç tych odsetek zamkn´∏a si´ kwotà 598,7mln z∏ i by∏a wy˝sza o 169,0% ani˝eli w roku poprzednim i o 139,5% od zaplano-wanej. By∏y to przede wszystkim odsetki od Êrodków bud˝etowych w kwocie503,1 mln z∏, lokowanych w NBP g∏ównie na okresy krótkoterminowe, na mocyupowa˝nienia wynikajàcego z art. 108 ustawy z dnia 26.11.1998 r. o finansach pu-blicznych. Bud˝et paƒstwa otrzyma∏ równie˝ odsetki w wysokoÊci 95,6 mln z∏ odlokat walutowych.

Odsetki zap∏acone paƒstwowym funduszom celowym od Êrodków zgromadzo-nych na ich rachunkach bie˝àcych wynios∏y 37,2 mln z∏, kszta∏tujàc si´ poni˝ej wiel-koÊci sprzed roku (o 41,0%) oraz planowanej (o 71,4%).

Kszta∏towanie si´ stanów Êrodków na rachunkach bud˝etu oraz depozytów bie˝à-cych paƒstwowych funduszy celowych w ciàgu ub.r. oraz wielkoÊç zap∏aconych od-setek przedstawiono w tabeli 40.

Koszty z tytu∏u prowizji i op∏at

Koszty z tytu∏u prowizji i op∏at, w wysokoÊci 18,2 mln z∏, ukszta∏towa∏y si´ na pozio-mie zaplanowanym, natomiast by∏y wy˝sze o 12,3% ni˝ w poprzednim roku. Kosztyz tytu∏u prowizji i op∏at stanowi∏y 0,2% kosztów globalnych NBP i nie mia∏y istotne-go wp∏ywu na ukszta∏towanie si´ ich poziomu.

Koszty dzia∏ania banku

Koszty dzia∏ania banku wynios∏y 848,4 mln z∏ i ukszta∏towa∏y si´ poni˝ej za∏o˝eƒ pla-nu (o 10,5%), co dotyczy∏o wszystkich g∏ównych sk∏adników tych kosztów. Obejmo-wa∏y one koszty wynagrodzeƒ pracowników (wraz z narzutami), koszty administra-cyjne oraz koszty amortyzacji.


Raport Roczny 2000

Wyszczególnienie

1999

602,5

Tabela 40. Stan Êrodków na rachunkach jednostek sektora bud˝etowego

5.102,5 1.102,5 2.302,3

Depozyty terminowe

bud˝etu paƒstwa

2000

2.330,0

w mln z∏

stan na dzieƒ zap∏acone

odsetki

- - - 44,2

Depozyty bud˝etu paƒstwa

w walutach obcych 3.570,5

1.322,5 651,1 376,1 397,2

Depozyty bie˝àce

paƒstwowych funduszy

celowych 805,6

31 III 30 VI 30 IX 31 XII

503,1

95,6

37,2

31 XII

Rozmiary tych kosztów, na tle poprzedniego roku i planu, ilustrujà dane w tabeli 41.

Koszty wynagrodzeƒ, ∏àcznie z narzutami, nie osiàgn´∏y zaplanowanego poziomu.Ni˝sza od za∏o˝eƒ planu by∏a zarówno wielkoÊç kosztów wynagrodzeƒ (o 6,3%), jaki – kosztów z tytu∏u narzutów na wynagrodzenia (o 21,4%).

W porównaniu z poprzednim rokiem nastàpi∏ przyrost kosztów wynagrodzeƒo 11,3% i spadek kosztów narzutów na wynagrodzenia o 2,4%. W globalnej kwo-cie kosztów NBP udzia∏ kosztów wynagrodzeƒ wraz z narzutami wyniós∏ 4,4%(w 1999 r. 5,2%).

W 2000 r. koszty administracyjne osiàgn´∏y poziom wynoszàcy 398,5 mln z∏, czy-li by∏y ni˝sze od zaplanowanych (o 12,8%), lecz wy˝sze od poniesionych przed ro-kiem (o 13,2%). Ich wielkoÊç wyznaczy∏y wydatki zwiàzane z kosztami us∏ug mate-


Raport Roczny 2000


352,0

Tabela 42. Koszty administracyjne

457,2* 398,5 113,2Koszty administracyjne ogó∏em

2000

87,2

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

w tym:

263,5 341,4 298,3 113,2– us∏ug materialnych, 87,4

53,2 63,7 59,6 112,0– us∏ug niematerialnych 93,6

203,0 250,2 219,3 108,0zakupu znaków pieni´˝nych 87,6

29,2 32,7 32,3 110,6– zu˝ycia materia∏ów i energii 98,8

6,1 7,0 8,3 136,1– podró˝y s∏u˝bowych 118,6

z tego koszty:

* Kwota 457,2 mln z∏ obejmowa∏a równie˝ rezerw´ na wzrost kosztów administracyjnych w wysokoÊci 12,4 mln z∏


759,1

Tabela 41. Koszty dzia∏ania banku

947,7 848,4 111,8Koszty dzia∏ania banku ogó∏em

2000

89,5

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

w tym:

330,1 395,5 359,4 108,91) wynagrodzenia z narzutami, 90,9

352,0 457,2 398,5 113,22) koszty administracyjne 87,2

59,2 73,5 57,8 97,6narzuty na wynagrodzenia 78,6

77,0 95,0 90,5 117,53) amortyzacja 95,3

rialnych (298,3 mln z∏), które stanowi∏y 74,9% kosztów administracyjnych. Wysokiudzia∏ kosztów us∏ug materialnych by∏ determinowany kosztami zakupu znaków pie-ni´˝nych, które ukszta∏towa∏y si´ na poziomie 219,3 mln z∏, wy˝szym o 16,4 mln z∏od zesz∏orocznego.

G∏ówne pozycje kosztów administracyjnych i charakteryzujàce je wskaêniki dyna-miki i wykonania planu przedstawiono w tabeli 42.

Pozosta∏e koszty

Pozosta∏e koszty wynios∏y 210,7 mln z∏, czyli przekroczy∏y za∏o˝enia planu zaledwieo 6,7% i by∏y ni˝sze od wielkoÊci sprzed roku prawie 9-krotnie. G∏ównymi ich sk∏ad-nikami by∏y przede wszystkim:

– koszty z tytu∏u op∏aty dokonanej na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego,której wymiar dla NBP okreÊlono w ustawie z dnia 9 kwietnia 1999 r. o zmianieustawy o BFG oraz niektórych innych ustaw. Koszty te – w wysokoÊci 40,0%op∏at rocznych, ustalonych dla banków – wynios∏y 172,4 mln z∏ i by∏y wy˝szew stosunku do poprzedniego roku o 27,1% i ni˝sze od planowanych o 3,6%,

– ró˝nice na kupnie i sprzeda˝y walut obcych za z∏ote oraz inne waluty obce,które wynios∏y odpowiednio 12,6 mln z∏ i 18,8 mln z∏ i by∏y wy˝sze od ubie-g∏orocznych (odpowiednio o 522,2% i 81,9%) oraz zaplanowanych (odpo-wiednio o: 320,2% i 56,9%).

Struktur´ kosztów NBP wed∏ug rodzajów, poniesionych w latach 1999-2000, ilu-struje wykres 13.


Raport Roczny 2000

Wykres 13. Struktura kosztów NBP w latach 1999-2000

20

40

0

Odsetki zap∏acone

60

80

100

1999 2000

%

Papiery wartoÊciowe

Prowizje i op∏aty

Pozosta∏e koszty

10

30

50

70

90

Koszty dzia∏ania banku

Zysk i jego podzia∏

Poziom zysku osiàgni´tego w 2000 r., w wysokoÊci 5.012,0 mln z∏, wyznaczy∏y roz-miary zrealizowanych przychodów (13.116,5 mln z∏) i poniesionych kosztów (8.104,5mln z∏), determinowane przez ró˝norodne, omówione powy˝ej czynniki.

Zgodnie z Ustawà z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, z rocz-nego zysku bilansowego dokonywane sà odpisy na fundusz rezerwowy (2,0%) orazfundusz premiowy. Po zatwierdzeniu przez Rad´ Ministrów rocznego Sprawozdaniafinansowego NBP za 2000 r. pozosta∏a cz´Êç zysku b´dzie podlegaç odprowadzeniudo bud˝etu paƒstwa.

Podzia∏ zysku za 2000 r., na tle za∏o˝eƒ planu i poprzedniego roku, prezentujà da-ne w tabeli 43.

¸àczna kwota odpisów z zysku na fundusze w∏asne NBP stanowi 2,9% osiàgni´-tej wielkoÊci zysku. Pozosta∏a jego cz´Êç – 97,1%, tj. 4.868,8 mln z∏ – to kwota zy-sku podlegajàca odprowadzeniu do bud˝etu paƒstwa.

W ciàgu 2000 r. przychody NBP kszta∏towa∏y si´ nierównomiernie, osiàgajàc wiel-koÊci w granicach od 532,7 mln z∏ w lutym do 3.210,2 mln z∏ w lipcu. Bardziej rów-nomierny by∏ rozk∏ad kosztów, które kszta∏towa∏y si´ w przedziale (od 376,5 mln z∏w styczniu do 811,8 mln z∏ w grudniu), z wyjàtkiem lipca, w którym osiàgn´∏y – po-dobnie jak przychody – najwy˝szy poziom 1.810,3 mln z∏. Powodem wysokich sta-nów przychodów i kosztów NBP w miesiàcu lipcu 2000 r. by∏o zastosowanie w ksi´-gowoÊci NBP – od 1 lipca 2000 r. – zasady memoria∏owej, w miejsce kasowej.

Kszta∏towanie si´ przychodów, kosztów i wyniku finansowego NBP w poszcze-gólnych miesiàcach roku sprawozdawczego ilustruje wykres 14.


Raport Roczny 2000


2.297,5

Tabela 43. Podzia∏ zysku NBP

4.881,3 5.012,0 218,2Zysk ogó∏em

2000

102,7

w mln z∏


w mln z∏ 1999 = 100 plan = 100

91,9 140,6 143,2 155,8

– odpisy na fundusze w∏asne

NBP 101,8

45,9 97,6 100,2 218,3– rezerwowy 102,7

46,0 43,0 43,0 93,5– premiowy 100,0

2.205,6 4.740,7 4.868,8 220,7– nale˝na wp∏ata do bud˝etu 102,7

z tego:


Raport Roczny 2000

Wykres 14. Przychody, koszty i wynik finansowy NBP w 2000 r.

1.000

2.000

0

Przychody ogó∏em

3.000

mln z∏

Koszty ogó∏em

500

1.500

2.500

3.500

Wynik finansowy

II III IV V VI VII VIII IX X XI XIII

Pa∏ac w WilanowieMoneta 20-z∏otowa wybita w 2000 roku

Bilans p∏atniczy Rzeczypospolitej Polskiej

na bazie p∏atnoÊci

Obroty bie˝àce bilansu p∏atniczego

174

Rachunek finansowy

184

184Inwestycje nierezydentów w Polsce

184185187187

174175176178179180181182183

Rachunek obrotów bie˝àcych bilansu p∏atniczego a sytuacja gospodarczaPolskiSpadek deficytu p∏atnoÊci towarowychStruktura towarowa eksportu i importuStruktura geograficzna eksportu i importuStruktura walutowa p∏atnoÊci towarowych – wzrost udzia∏u euroNieznaczne zwi´kszenie deficytu p∏atnoÊci us∏ugowychNieznaczne zmniejszenie deficytu dochodówWzrost nadwy˝ki transferówNiesklasyfikowane obroty bie˝àce – wzrost nadwy˝ki

Inwestycje bezpoÊrednie – drugi etap prywatyzacji TP SAIntensywny nap∏yw kapita∏u portfelowego w I kwartaleZmniejszenie nap∏ywu kredytów zagranicznychSpadek depozytów w bankach polskich

188Inwestycje rezydentów za granicà

Wynik bilansu p∏atniczego

i jego wp∏yw na poziom rezerw walutowych

189

Bilans p∏atniczy Rzeczypospolitej Polskiej na bazie p∏atnoÊci

Analiza danych bilansu p∏atniczego w ujćiu p∏atniczym pozwala stwierdziç, ˝e w 2000 r.wystàpi∏o w tym obszarze wiele pozytywnych zjawisk, takich jak:

– istotna redukcja ujemnego salda obrotów bie˝àcych, czego efektem by∏a popra-wa relacji deficytu obrotów bie˝àcych do PKB z 7,5% w 1999 r. do 6,3%w 2000 r.,

– wzrost udzia∏u eksportu w PKB z 19,1% w 1999 r. do 20,0% w 2000 r.,– szybszy wzrost dynamiki eksportu ni˝ importu; eksport wzrós∏ o 7,2%, zaÊ import

o 1,7%, dane te w wyra˝eniu euro stanowi∏y odpowiednio 24,5% oraz 17,5%,– dynamiczny wzrost eksportu wyrobów przetworzonych,– wzrost udzia∏u inwestycji bezpoÊrednich w finansowaniu deficytu obrotów bie˝à-

cych z 55,9% w 1999 r. do 83,1% w 2000 r.,– zmniejszenie udzia∏u kredytów inwestorów w nap∏ywie Êrodków z tytu∏u inwesty-

cji bezpoÊrednich z 33,1% w 1999 r. do 12,3% w 2000 r.Obok wymienionych, pozytywnych zjawisk obserwowane by∏y tak˝e takie, które z uwa-

gi na ich tendencje wymagajà bacznej obserwacji. Nale˝à do nich:– pogorszenie w ujćiu dwunastomiesićznym wspó∏czynnika pokrycia poda˝y pie-

niàdza ogó∏em aktywami rezerwowymi o 4,4 pkt. proc.,– rosnàce wyp∏aty z tytu∏u dochodów, które w przysz∏oÊci mogà istotnie obcià˝aç

salda obrotów bie˝àcych,– silna korelacja nap∏ywu inwestycji bezpoÊrednich z jednostkowymi prywatyzacja-

mi kapita∏owymi.Mo˝na jednak˝e stwierdziç, ˝e w 2000 r. w bilansie p∏atniczym przewa˝a∏y tenden-

cje pozytywne.

Obroty bie˝àce bilansu p∏atniczego

Rachunek obrotów bie˝àcych bilansu p∏atniczego a sytuacja gospodarcza Polski

W 2000 r. saldo na rachunku obrotów bie˝àcych by∏o ujemne i wynios∏o -9.978 mlnUSD (-10.697 mln EUR). Oznacza to popraw´ w stosunku do poprzedniego rokuw ujćiu dolarowym o 1.591 mln USD, czyli o 13,8%. W euro ujemne saldo obrotówbie˝àcych uleg∏o zmniejszeniu o 233 mln EUR, czyli o 2,1%.

Na zmniejszenie ujemnego salda obrotów bie˝àcych wp∏ynà∏ przede wszystkimspadek ujemnego salda obrotów towarowych o 1.215 mln USD, czyli o 8,4%. Na-stàpi∏o to na skutek szybszego tempa wzrostu eksportu ni˝ importu. Do poprawy sy-tuacji na rachunku bie˝àcym bilansu p∏atniczego przyczyni∏o si´ równie˝ zwi´kszeniedodatniego salda niesklasyfikowanych obrotów bie˝àcych oraz transferów bie˝àcych

Raport Roczny 2000

i nieznaczne zmniejszenie ujemnego salda dochodów. Pog∏´bi∏o si´ natomiast ujem-ne saldo us∏ug.

Efektem takiego ukszta∏towania si´ g∏ównych sk∏adników rachunku obrotów bie-˝àcych bilansu p∏atniczego na bazie p∏atnoÊci by∏o zmniejszenie ujemnego salda tegorachunku i poprawa relacji deficytu do produktu krajowego brutto z 7,5% w 1999 r.do 6,3% w 2000 r.

Analizujàc kszta∏towanie si´ relacji deficytu do produktu krajowego brutto w uj´-ciu kwartalnym, obserwujemy, i˝ w okresie obejmujàcym 1999 r. i I kwarta∏ 2000 r.wskaênik ten ulega∏ stopniowemu pogorszeniu, a˝ do osiàgnićia poziomu -9,4%.W kolejnych kwarta∏ach 2000 r. wartoÊç wskaênika ulega∏a znacznej poprawie, osià-gajàc poziom -4,8% w IV kwartale.

Spadek deficytu p∏atnoÊci towarowych

Deficyt p∏atnoÊci towarowych w 2000 r. wyniós∏ -13.165 mln USD (-14.198 mln EUR),co oznacza popraw´ w stosunku do salda p∏atnoÊci towarowych z 1999 r. o ponad8,4% w ujćiu dolarowym, natomiast w euro nastàpi∏ wzrost deficytu o 4,7%.

Odnotowano zarówno wzrost wp∏ywów eksportowych, jak i wyp∏at za import.G∏ównà przyczynà zmniejszenia deficytu omawianej pozycji by∏o korzystne zró˝nicowa-nie dynamiki wp∏ywów z eksportu i wyp∏at za import. Wp∏ywy z eksportu w 2000 r.w porównaniu z poprzednim rokiem wzros∏y o 1.909 mln USD, czyli 7,2%. Natomiastw euro zwi´kszy∏y si´ a˝ o 24,5%. Wyp∏aty za import zwi´kszy∏y si´ o 694 mln USD,czyli 1,7%, zaÊ w euro o 17,5%.

W ujćiu kwartalnym, w porównaniu z 1999 r., wp∏ywy z eksportu stale wzrasta-∏y poczàwszy od II kwarta∏u 2000 r. (patrz: tabela 45). W kwarta∏ach II-IV 2000 r. dy-namika wp∏ywów za eksport wzros∏a z poziomu 8,8% do 16%. We wszystkich kwar-ta∏ach 1999 r. oraz w I kwartale 2000 r. dynamika wp∏ywów za eksport by∏a ujemnai kszta∏towa∏a si´ na poziomie od -0,6% do -20,3%.

Import by∏ wy˝szy w ujćiu kwartalnym od poziomu osiàgni´tego w 1999 r. dlapierwszych trzech kwarta∏ów 2000 r. Dynamika wyp∏at za import kszta∏towa∏a si´ napoziomie od 2,2% do 4,0% w stosunku do poziomów z analogicznych kwarta∏ów1999 r. Natomiast dla IV kwarta∏u 2000 r. wartoÊç importu by∏a ni˝sza ni˝ zarejestro-wana w IV kwartale 1999 r. o 2,4%.

175Bilans p∏atniczy Rzeczypospolitej Polskiej na bazie p∏atnoÊci

Raport Roczny 2000

Wyszczególnienie

%

Tabela 44. Kwartalne relacje deficytu obrotów bie˝àcych do PKB

-7,5 -6,3 -7,4Saldo obrotów bie˝àcych

Produkt krajowy brutto

2000

-7,7

Jednostka kwarta∏yrok

I II III

-8,3

1999

IVrok

-9,4 -5,6 -5,7

kwarta∏y

I II III

-4,8

IV

-6,3

Wzrost eksportu w 2000 r. by∏ wynikiem nast´pujàcych czynników: • Zewn´trznych: rok 2000 by∏ okresem dobrej koniunktury Êwiatowej. W efekcie

wzrostu popytu globalnego nastàpi∏ wzrost Êwiatowego handlu. Globalny wzrostpopytu importowego skutkowa∏ wzrostem popytu równie˝ na polski eksport.

• Wewn´trznych: w 2000 r. ujawni∏y si´ pozytywne skutki nastawionych proek-sportowo inwestycji dokonywanych przez zagranicznych inwestorów bezpoÊred-nich, czego najlepszym przyk∏adem jest rozpocz´cie produkcji i eksportu silnikówspalinowych przez firm´ ISUZU. Ponadto os∏abieniu uleg∏a dynamika popytu kra-jowego, co wymusi∏o poszukiwanie rynków zbytu za granicà.Wzrost importu by∏ zwiàzany przede wszystkim ze wzrostem wartoÊci importu ro-

py naftowej, b´dàcym konsekwencjà wzrostu cen Êwiatowych ropy.

Struktura towarowa eksportu i importu

Wed∏ug danych GUS opartych na dokumentach SAD, wartoÊç eksportu w 2000 r.wynios∏a 31,6 mld USD, a import osiàgnà∏ poziom 48,9 mld USD.

W strukturze wywozu najistotniejszà pozycj´ wed∏ug sekcji PCN zajmowa∏y ma-szyny i urzàdzenia mechaniczne, sprz´t elektryczny, cz´Êci do nich, stanowiàc20,2% udzia∏u w eksporcie ogó∏em; pojazdy, statki powietrzne, jednostki p∏ywajàceoraz wspó∏dzia∏ajàce urzàdzenia transportowe, stanowiàc 14,3% udzia∏u oraz meta-le nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych, których udzia∏ wyniós∏ 12,7%.

Eksport najsilniej wzrós∏ w wypadku maszyn i urzàdzeƒ mechanicznych (o 1.637mln USD), g∏ównie na skutek znacznego zwi´kszenia wywozu silników (o 955 mlnUSD). Znaczàco zwi´kszy∏ si´ tak˝e eksport pojazdów, statków powietrznych oraz


Raport Roczny 2000

Wyszczególnienie Ogó∏em rok

-14.380

Tabela 45. Towary – obroty, zmiany i dynamika

-2.821 -3.360 -3.886Saldo

W tym kwarta∏

w mln USD

I III

26.347 7.012 6.282 6.214Eksport

40.727 9.833 9.642 10.100Import

Obroty 1999 r.

II IV

-13.165 -3.848 -3.021 -3.339Saldo

28.256 6.323 6.835 7.167Eksport

41.421 10.171 9.856 10.506Import

Obroty 2000 r.

107,2 90,2 108,8 115,3Eksport

101,7 103,4 102,2 104,0Import

Dynamika (2000/1999)

-4.313

6.839

11.152

-2.957

7.931

10.888

116,0

97,6

wspó∏dzia∏ajàcych urzàdzeƒ transportowych (o 939 mln USD). W ramach tej sekcjinajbardziej zwi´kszy∏ si´ wywóz samochodów (o 366 mln USD).

W strukturze importu, podobnie jak w eksporcie, najwa˝niejszà kategorià by∏ przy-wóz maszyn i urzàdzeƒ mechanicznych, sprz´tu elektrycznego, cz´Êci do nich, stano-wiàc 26,7% udzia∏u w imporcie ogó∏em. Znaczny by∏ tak˝e udzia∏ przywozu produktówmineralnych, który wyniós∏ 12% oraz pojazdów, statków powietrznych, jednostek p∏y-wajàcych oraz wspó∏dzia∏ajàcych urzàdzeƒ transportowych, który stanowi∏ 10,4%.


Raport Roczny 2000

Sekcja, dzia∏, pozycja 1999

3.487

Tabela 46. Towary – eksport wybranych grup towarów wg sekcji PCN, zmiany i dynamika

4.032 545 115,6

Metale nieszlachetne i wyroby

z metali nieszlachetnych 12,7

w mln USD

2000Dynamika

(2000/1999)

27.407 31.651 4.244 115,5Ogó∏em eksport 100,0

737 1.004 267 136,3˚elazo, ˝eliwo i stal 3,2

Zmiany

(2000-1999)

Udzia∏

w eksporcie

664 794 130 119,5Miedê i wyroby z miedzi 2,5

w %

èród∏o: dane CIHZ, na podstawie Syntetyczna informacja o eksporcie i imporcie Polski w roku 2000 wg SAD, Ministerstwo Gospodarki,Departament Analiz i Prognoz

XV

4.769 6.406 1.637 134,3

Maszyny i urzàdzenia

mechaniczne; sprz´t

elektroniczny; cz´Êci do nich 20,2

1.975 3.184 1.209 161,2

Reaktory jàdrowe, kot∏y,

maszyny i urzàdzenia

mechaniczne oraz ich cz´Êci 10,1

139 1.094 955 789,0

Silniki spalinowe t∏okowe

z zap∏onem samoczynnym

(wysoko- i Êredniopr´˝ne) 3,5

XVI

2.794 3.223 428 115,3

Maszyny i urzàdzenia

elektryczne oraz ich cz´Êci;

rejestratory i odtwarzacze

dêwi´ku 10,2

3.576 4.515 939 126,3

Pojazdy, statki powietrzne,

jednostki p∏ywajàce oraz

wspó∏dzia∏ajàce urzàdzenia 14,3

1.095 1.461 366 133,4

Pojazdy samochodowe i inne

pojazdy mechaniczne

przeznaczone do przewozu

osób, nieszynowe oraz ich

cz´Êci i akcesoria 4,6

524 750 226 143,2

Cz´Êci i akcesoria do pojazdów

samochodowych 2,4

XVII

Po stronie importu najsilniejszy wzrost zarejestrowano w sekcji V – produkty mi-neralne. Rejestrowany w tej sekcji import ropy naftowej wzrós∏ o 1.641 mln USD.Wzrost ten wynika∏ g∏ównie ze wzrostu cen o 61%. Przy za∏o˝eniu utrzymania si´sta∏ych cen z 1999 r. wzrost importu ropy wyniós∏by tylko 319 mln USD. Ponadtomo˝emy tak˝e za∏o˝yç, i˝ ca∏oÊç nale˝noÊci za rop´ zaimportowanà w 2000 r. zosta-∏a uregulowana za poÊrednictwem polskiego systemu bankowego i zarejestrowanaw bilansie na bazie p∏atnoÊci za 2000 r. Oznacza to, i˝ w wypadku niewystàpieniawzrostu cen ropy naftowej w 2000 r., import ogó∏em nie zwi´kszy∏by si´ o 694 mlnUSD, lecz spad∏by o 618 mln USD. W efekcie deficyt p∏atnoÊci towarowych wyniós∏-by 7,5% PKB, a deficyt obrotów bie˝àcych 5,5% PKB.

Struktura geograficzna eksportu i importu

G∏ównym partnerem handlowym Polski sà kraje Unii Europejskiej, kraje by∏ego ZSRRoraz kraje CEFTA. W 2000 r. udzia∏ krajów Unii Europejskiej w eksporcie wyniós∏70%, a udzia∏ w imporcie 61,2%. Ni˝sza od Êredniej dynamika eksportu do Unii Eu-ropejskiej (UE) spowodowa∏a spadek udzia∏u paƒstw Unii w polskim eksporcie. Dy-namika importu z krajów UE równie˝ ukszta∏towa∏a si´ na ni˝szym ni˝ Êredni pozio-mie. JednoczeÊnie wy˝sze tempo wzrostu eksportu ni˝ importu pozwoli∏o na zmniej-szenie ujemnego salda w handlu z krajami UE.


Raport Roczny 2000

Sekcja, dzia∏, pozycja 1999

1.410

Tabela 47. Towary – import wybranych grup towarów wg sekcji PCN, zmiany i dynamika

1.189 -222

Gotowe artyku∏y spo˝ywcze;

napoje bezalkoholowe, alkohol

i ocet; tytoƒ

w mln USD

2000Dynamika

(2000/1999)

45.911 48.940 3.029 106,6Ogó∏em import 100

244 92 -152Tytoƒ i przemys∏owe namiastki

tytoniu

Zmiany

(2000-1999)

Udzia∏

w imporcie

w %

èród∏o: dane CIHZ na podstawie Syntetyczna informacja o eksporcie i imporcie Polski w roku 2000 wg SAD, Ministerstwo Gospodarki,Departament Analiz i Prognoz

IV

3.352 3.179 -173Maszyny i wyroby w∏ókiennicze

1.823 3.464 1.641

Oleje ropy naftowej i oleje

otrzymane z materia∏ów

bitumicznych, surowe

633 1.016 384

Gazy ziemne i inne w´glowodory

gazowe

XI

3.771 5.861 2.091Produkty mineralneV

84,3

37,9

94,9

190,0

160,6

155,4

2,4

0,2

6,5

7,1

2,1

12,0

Udzia∏ krajów by∏ego ZSRR w wywozie wyniós∏ 9,4%, a udzia∏ w przywozie11,7%. Silny wzrost wyp∏at importowych dla krajów by∏ego ZSRR spowodowa∏,i˝ pog∏´bi∏o si´ ujemne saldo obrotów handlowych z tà grupà krajów. Wzrost wy-p∏at importowych dotyczy∏ g∏ównie Rosji i wynika∏ przede wszystkim ze wzrostucen ropy naftowej i gazu ziemnego, Rosja bowiem jest dla Polski g∏ównym do-stawcà.

Udzia∏ krajów CEFTA w eksporcie wyniós∏ 8,4%, a udzia∏ w imporcie 7,1%. Po-dobnie jak w handlu z krajami UE, wy˝sza dynamika wp∏ywów eksportowych ni˝ wy-p∏at za import z krajami CEFTA spowodowa∏a, i˝ zmniejszy∏o si´ ujemne saldo w han-dlu z tà grupà krajów.

Struktura walutowa p∏atnoÊci towarowych – wzrost udzia∏u euro

Prawie po∏owa p∏atnoÊci, zarówno po stronie wywozu, jak i przywozu towarowego,w 2000 r. zosta∏a dokonana w euro (patrz: tabela 49). W porównaniu z poprzednimrokiem udzia∏ euro we wp∏ywach z eksportu zwi´kszy∏ si´ o 7,4 pkt. proc., a w p∏at-noÊciach importowych o 9,2 pkt. proc.

Wzrost udzia∏u euro w polskich obrotach towarowych spowodowany by∏ zast´po-waniem walut narodowych strefy euro wspólnà walutà. Szczególnie dotyczy∏o tomarki niemieckiej.

Udzia∏ dolara amerykaƒskiego w eksporcie pozosta∏ na tym samym poziomie cow poprzednim roku i wyniós∏ 36,2%, natomiast po stronie wyp∏at importowychwzrós∏ w porównaniu z poprzednim rokiem o 2,7 pkt. proc. i wyniós∏ 34,8%.


Raport Roczny 2000


Tabela 48. Towary – struktura walutowa

w tym:

2000

53,6 54,8 1,1 57,1

Waluty krajów strefy

EURO 54,9

42,0 49,4 7,4 39,0EURO 48,2

Zmiana

(2000-1999)

w %

36,2 36,2 0,0 32,1Dolar USA 34,8

4,2 3,5 -0,6 3,5Z∏oty 3,9

Eksport

1999 2000Zmiana

(2000-1999)

Import

-2,2

9,2

2,7

0,4

8,4 4,1 -4,3 12,7Marka niemiecka 4,6 -8,1

6,0 5,5 -0,5 7,3Pozosta∏e waluty 6,4 -0,9

100,0 100,0 0,0 100,0Ogó∏em 100,0 0,0

EUR

USD

PLN

DEM

Udzia∏ z∏otego po stronie eksportu zmniejszy∏ si´ w 2000 r. w stosunku do 1999 r.o 0,7 pkt. proc., spadajàc do poziomu 3,5%. Po stronie importu udzia∏ z∏otego wzrós∏o 0,4 pkt. proc., osiàgajàc 3,9%.

Nieznaczne zwi´kszenie deficytu p∏atnoÊci us∏ugowych

P∏atnoÊci us∏ugowe w 2000 r. wynios∏y po stronie wp∏at 3.516 mln USD, natomiastpo stronie wyp∏at 5.200 mln USD. Pomimo i˝ dynamika wp∏ywów z eksportu prze-wy˝sza∏a dynamik´ wyp∏at z tytu∏u importu, ujemne saldo p∏atnoÊci us∏ugowychwzros∏o o 60 mln USD i wynios∏o -1.684 mln USD (-1.807 mln EUR).

W uj´ciu kwartalnym, poczàwszy od II kwarta∏u 2000 r., dynamika wp∏ywówz eksportu us∏ug by∏a dodatnia i waha∏a si´ mi´dzy 18,3% a 1,1%. Przez cztery ko-lejne kwarta∏y poprzedzajàce ten okres dynamika wp∏ywów eksportowych z tego ty-tu∏u by∏a ujemna. Dynamika wyp∏at z tytu∏u importu us∏ug by∏a dodatnia w pierw-szych trzech kwarta∏ach 2000 r. Natomiast w IV kwartale 2000 r., po raz pierwszy od1997 r., zarejestrowano ujemnà dynamik´ wyp∏at importowych.

W wyniku takiego ukszta∏towania si´ dynamiki wyp∏at i wp∏ywów, po okresie sys-tematycznego pog∏´biania si´ w latach 1998-1999, ujemne saldo z tytu∏u handluus∏ugami uleg∏o zmniejszeniu zarówno w III, jak i w IV kwartale 2000 r. Poprawa tanie by∏a jednak wystarczajàco silna, by wp∏ynàç na wynik za ca∏y 2000 r.

Wzrost ujemnego salda p∏atnoÊci us∏ugowych by∏ spowodowany przede wszyst-kim zwi´kszeniem ujemnego salda w obrotach patentami, prawami autorskimii op∏atami licencyjnymi o 118 mln USD. Wynik ten ukszta∏towa∏ si´ w efekcie znacz-nie silniejszego wzrostu importu ni˝ eksportu tego rodzaju us∏ug.


Raport Roczny 2000

Wyszczególnienie Ogó∏em rok

-1.624

Tabela 49. Us∏ugi – obroty, zmiany i dynamika

-364 -402 -381Saldo

W tym kwarta∏

-477

w mln USD

I III

3.310 783 733 866Eksport 928

4.934 1.147 1.135 1.247Import 1.405

Obroty 1999 r.

II IV

-1.684 -548 -441 -335Saldo -360

3.516 774 867 937Eksport 938

5.200 1.322 1.308 1.272Import 1.298

Obroty 2000 r.

106,2 98,9 118,3 108,2Eksport 101,1

105,4 115,3 115,2 102,0Import 92,4

Dynamika (2000/1999)

Nieznaczne zmniejszenie deficytu dochodów

Saldo dochodów w 2000 r. by∏o ujemne i wynios∏o -796 mln USD (-877 mln EUR).Oznacza to niewielkà popraw´ (o 1%) w stosunku do 1999 r. W porównaniu z 1999 r.nastàpi∏o powi´kszenie zarówno wp∏ywów, jak i wyp∏at z tytu∏u dochodów. Wzrostwp∏ywów wyniós∏ 28,2%, a wzrost wyp∏at 19,5%.

Spad∏ deficyt dochodów od pozosta∏ych inwestycji (dochody z tytu∏u odsetek odkredytów, lokat i depozytów). JednoczeÊnie zwi´kszy∏ si´ deficyt dochodów od inwe-stycji bezpoÊrednich oraz spad∏a nadwy˝ka dochodów od inwestycji portfelowych.


Raport Roczny 2000

1999I

kwarta∏

Tabela 50. Dochody – obroty, zmiany i dynamika

Zmiany

(2000-1999)

Dynamika

(2000/1999)

2000

Dochody od inwestycjibezpoÊrednich

Wynagrodzenia pracowników

9 1 -15 68,15

46 48 65 151,246

Dochody od inwestycjiportfelowych 331 278 146 113,5244

Wp∏ywy 606 574 536 128,2522

Wyszczególnienie

17

52

377

733

2000

32

192

1.230

2.435

47

127

1.084

1.899

w mln USD

Dochody od pozosta∏ychinwestycji 211 237 355 160,1220 278946591

Inne dochody 9 10 -15 70,07 93550



131 123 136 134,6109

42 42 10 106,539

Dochody od inwestycjiportfelowych 384 215 270 130,8147

Wyp∏aty 747 648 528 119,5729

166

42

400

1.107

529

165

1.146

3.231

393

155

876

2.703

Dochody od pozosta∏ychinwestycji 183 262 152 112,6424 4931.3621.210

Inne dochody 7 6 -40 42,010 62969



-122 -122 -151 143,6-104

4 6 55 -96,47

Dochody od inwestycjiportfelowych -53 63 -124 40,497

Saldo -141 -74 8 99,0-207

-149

10

-23

-374

-497

27

84

-796

-346

-28

208

-804

Dochody od pozosta∏ychinwestycji 28 -25 203 67,2-204 -215-416-619

Inne dochody 2 4 25 -31,6-3 36-19

IIkwarta∏

IIIkwarta∏

IVkwarta∏

Po stronie wp∏ywów odnotowano zwi´kszenie wynagrodzeƒ pracowników o 51,2%,dochodów od inwestycji portfelowych o 13,5% oraz dochodów od pozosta∏ych inwe-stycji o 60,1%. Wzrost dochodów od pozosta∏ych inwestycji by∏ konsekwencjà wy˝sze-go poziomu lokat polskich banków w bankach zagranicznych w 2000 r. w stosunku dopoprzedniego roku i zwiàzanych z tym wy˝szych dochodów odsetkowych.

Najwi´kszy udzia∏ we wp∏ywach (50,5%) mia∏y odsetki od d∏u˝nych papierówwartoÊciowych. Jest to nieco mniejszy udzia∏ ni˝ w 1999 r., gdy odsetki od d∏u˝nychpapierów wartoÊciowych wyp∏acane polskim podmiotom przez zagranicznych emi-tentów stanowi∏y 57% wp∏ywów z tytu∏u dochodów. Podstawowà cz´Êç tej pozycjistanowi∏y odsetki od d∏ugoterminowych papierów d∏u˝nych, przede wszystkim odpapierów stanowiàcych sk∏adnik aktywów rezerwowych NBP.

Po stronie wyp∏at nastàpi∏ wzrost we wszystkich pozycjach z wyjàtkiem innychdochodów. Wyp∏aty dochodów od inwestycji bezpoÊrednich wzros∏y o 34,6%. Wy-p∏aty z tytu∏u dochodów od zagranicznych inwestycji portfelowych wzros∏y o 30,8%.Wynika to z licznych, nowych emisji polskich d∏u˝nych papierów wartoÊciowychw 1999 i 2000 r., skierowanych do nierezydentów. Odsetki od nich zacz´∏y byç wy-p∏acane w 2000 r. Wyp∏aty dochodów od pozosta∏ych inwestycji wzros∏y o 12,6%.

Wzrost nadwy˝ki transferów

Saldo transferów bie˝àcych w 2000 r. by∏o dodatnie i wynios∏o 1.680 mln USD(1.829 mln EUR). Wp∏ywy wynios∏y 2.162 mln USD i by∏y ni˝sze o 2% w porówna-niu z 1999 r. Wyp∏aty wynios∏y 482 mln USD i by∏y mniejsze od wyp∏at w poprzed-nim roku o 20%. W efekcie dodatnie saldo zwi´kszy∏o si´ prawie o 5%.


Raport Roczny 2000

Wyszczególnienie 1999

166

Tabela 51. Transfery – salda obrotów, zmiany i dynamika

202 36 121,2Dary i pomoc bezzwrotna

w mln USD

2000Dynamika

(2000/1999)

221 260 39 117,5Transfery rzàdowe

103 113 10 110,3Podatki i op∏aty

Zmiany

(2000-1999)

w tym:

-48 -55 -7 114,9Pozosta∏e

79 28 -51 35,6Przekazy zarobków

1.382 1.420 38 102,7Transfery prywatne

26 32 6 121,5Renty i emerytury

w tym:

770 808 38 104,9

Obroty na rachunkach

walutowych krajowych

osób fizycznych

507 552 45 108,8Pozosta∏e

1.604 1.680 76 104,7Transfery ogó∏em

Struktura transferów bie˝àcych zbli˝ona by∏a do struktury z 1999 r. Prawie 85% na-p∏ywu netto transferów bie˝àcych przypad∏o na sektor prywatny. Nap∏yw netto trans-ferów bie˝àcych w sektorze prywatnym zwi´kszy∏ si´ o 2,7%, a w rzàdowym o 17,5%.

Transfery prywatne zosta∏y zdominowane przez wp∏aty z zagranicy na rachunkiwalutowe osób fizycznych. Stanowi∏y one prawie 57% transferów prywatnych.Wp∏ywy te odzwierciedlajà g∏ównie przekazy pieni´˝ne Polaków mieszkajàcych zagranicà dla rodzin w kraju.

W transferach rzàdowych, tak jak w poprzednim roku, g∏ównà rol´ odegra∏y daryoraz pomoc bezzwrotna od instytucji i organizacji mi´dzynarodowych.

Niesklasyfikowane obroty bie˝àce – wzrost nadwy˝ki

Niesklasyfikowane obroty bie˝àce w 2000 r. zamkn´∏y si´ dodatnim saldem w wy-sokoÊci 3.987 mln USD (4.356 mln EUR). W stosunku do 1999 r. omawiana pozycjawykaza∏a wzrost o prawie 9,7% w uj´ciu dolarowym.

G∏ównà przyczynà poprawy dodatniego salda jest przejÊcie od deficytu gotówko-wych obrotów netto na rachunkach walutowych osób fizycznych, wynoszàcego -135mln USD w 1999 r., do nadwy˝ki w wysokoÊci 55 mln USD w 2000 r.


Raport Roczny 2000


Tabela 52. Niesklasyfikowane obroty bie˝àce – salda obrotów, zmiany i dynamika

w mln USD

2000Dynamika

(2000/1999)

3.635 3.987 352 109,7Niesklasyfikowane obroty bie˝àce

(saldo)

Zmiany

(2000-1999)

2.906 3.082 176 106,0Województwa przygraniczne*

892 859 -33 96,3– zachodnie

3.770 3.932 162 104,3Skup netto walut wymienialnych

1.018 1.071 53 105,2– po∏udniowe

w tym:

613 752 140 122,8– wschodnie

384 400 17 104,3– pó∏nocne

-135 55 190 -

Obroty netto na rachunkach

walutowych krajowych

osób fizycznych

* Województwa przygraniczne:– zachodnie: zachodniopomorskie, lubuskie i dolnoÊlàskie– po∏udniowe: opolskie, Êlàskie i ma∏opolskie– wschodnie: podlaskie, lubelskie i podkarpackie– pó∏nocne: pomorskie i warmiƒsko-mazurskie

196 196 -1 99,7Mazowieckie

451 406 -45 90,0Wielkopolskie

217 249 32 114,7Pozosta∏e

G∏ównà przyczynà poprawy dodatniego salda jest przejÊcie od deficytu gotówko-wych obrotów netto na rachunkach walutowych osób fizycznych, wynoszàcego -135mln USD w 1999 r., do nadwy˝ki w wysokoÊci 55 mln USD w 2000 r. Skup netto wa-lut wymienialnych wyniós∏ 3.932 mln USD, co stanowi wzrost o 4,3% w porówna-niu z 1999 r. Skup zwi´kszy∏ si´ najsilniej – o 22,8% – w województwach le˝àcychprzy wschodniej granicy. Mo˝e to Êwiadczyç o ponownym o˝ywieniu nierejestrowa-nej wymiany handlowej wzd∏u˝ wschodniej granicy po zastoju w poprzednim roku.Powy˝sze przypuszczenie wydaje si´ potwierdzaç wzrost udzia∏u dolarów amery-kaƒskich w skupie netto. Po gwa∏townym spadku w 1999 r. do poziomu 17,6%(z 43,5% w 1998 r.) udzia∏ skupu netto dolarów amerykaƒskich w 2000 r. wzrós∏ do29,7%.

W województwie mazowieckim, stanowiàcym centrum nierejestrowanej wymia-ny handlowej z Bia∏orusià i Rosjà, wartoÊç skupu netto walut wymienialnych by∏aprawie identyczna jak w poprzednim roku.

Wzd∏u˝ granicy zachodniej, w porównaniu z 1999 r., nierejestrowana wymianahandlowa straci∏a na intensywnoÊci. Wprawdzie w województwie lubuskim skupnetto walut wymienialnych wzrós∏ o prawie 20 mln USD, ale w zachodniopomorskimoraz wielkopolskim spad∏ odpowiednio o prawie 52 mln USD i oko∏o 45 mln USD.

Rachunek finansowy

W 2000 r. saldo na rachunku finansowym by∏o dodatnie i wynios∏o 7.732 mln USD(8.415 mln EUR). Oznacza to pogorszenie w stosunku do poprzedniego roku o 6%w ujćiu dolarowym i popraw´ o 9% w ujćiu euro.

Inwestycje nierezydentów w Polsce

W 2000 r. nap∏yw netto kapita∏u z tytu∏u inwestycji nierezydentów w Polsce wyniós∏10.460 mln USD (11.484 mln EUR), co oznacza spadek w stosunku do poprzednie-go roku o 5%; w ujćiu euro jest to wzrost o 10%.

Na zmniejszenie si´ nap∏ywu inwestycji dokonywanych przez nierezydentówwp∏yn´∏o os∏abienie nap∏ywu kredytów zarówno d∏ugoterminowych, jak i krótkoter-minowych, ale przede wszystkim powstanie wysokiego ujemnego salda rachunkówbie˝àcych i depozytów (patrz: tabela 55).

Inwestycje bezpoÊrednie – drugi etap prywatyzacji TP SA

Decydujàce znaczenie dla salda inwestycji nierezydentów w Polsce mia∏ w 2000 r.nap∏yw kapita∏u zwiàzanego z inwestycjami bezpoÊrednimi, który wyniós∏ 8.291 mlnUSD (9.190 mln EUR). Stanowi∏o to 79,3% ca∏kowitego nap∏ywu zagranicznych in-westycji w 2000 r. (58,8% w 1999 r.). Zagraniczne inwestycje bezpoÊrednie w uj´-ciu dolarowym zwi´kszy∏y si´ o 28,1%.


Raport Roczny 2000

G∏ównym czynnikiem ukszta∏towania si´ tak wysokiego salda inwestycji bezpo-Êrednich by∏a, dokonana w IV kwartale, sprzeda˝ przez Skarb Paƒstwa pakietu 25%akcji Telekomunikacja Polska SA na rzecz France Telecom. By∏ to drugi etap prywa-tyzacji TP SA, po sprzeda˝y w 1998 r. 15% jej akcji. Wp∏ywy netto z tytu∏u zagranicz-nych inwestycji bezpoÊrednich w Polsce wynios∏y w IV kwartale 4.617 mln USD, costanowi a˝ 55,7% ca∏orocznych wp∏ywów.

Intensywny nap∏yw kapita∏u by∏ w 2000 r. silnie powiàzany ze sprzeda˝à polskichprzedsi´biorstw. Zakupy akcji i udzia∏ów stanowi∏y 88% inwestycji bezpoÊrednichnetto, dokonanych w omawianym okresie przez nierezydentów (67% w 1999 r.). Po-zosta∏a cz´Êç nap∏ywu mia∏a form´ kredytów inwestorów bezpoÊrednich. Oznacza tokorzystnà zmian´ struktury w porównaniu z 1999 r., gdy udzia∏ kredytów inwestorówbezpoÊrednich w ca∏oÊci inwestycji bezpoÊrednich wyniós∏ 33%.

Nale˝y równie˝ zwróciç uwag´ na popraw´ z 55,9% w 1999 r. do 83,1% w 2000roku wartoÊci wskaênika pokrycia salda obrotów bie˝àcych saldem zagranicznych in-westycji bezpoÊrednich w Polsce.

Intensywny nap∏yw kapita∏u portfelowego w I kwartale

Drugim sk∏adnikiem zagranicznych inwestycji w Polsce, który mia∏ istotne znaczeniedla ukszta∏towania si´ dodatniego salda na rachunku finansowym w 2000 r., by∏y za-graniczne inwestycje portfelowe. Nap∏yw kapita∏u zainwestowanego przez nierezy-dentów w polskie papiery wartoÊciowe wyniós∏ 2.497 mln USD (2.503 mln EUR).Stanowi∏o to wzrost o 74% w porównaniu z wynikiem sprzed roku. Wi´kszoÊç tegonap∏ywu mia∏a miejsce w ciàgu I kwarta∏u 2000 r.

Inwestycje nierezydentów w polskie papiery udzia∏owe w 2000 r. wynios∏ynetto 634 mln USD. Jest to wartoÊç o 28% ni˝sza ni˝ przed rokiem. Jednak o ilew 1999 r. warszawska gie∏da wykazywa∏a tendencj´ wzrostowà, to w 2000 r., po-za I kwarta∏em, inwestorzy zagraniczni mieli mo˝liwoÊç osiàgania zysków raczej nawyst´pujàcych w kolejnych kwarta∏ach krótkotrwa∏ych wzrostowych korektachogólnego trendu spadkowego. Zachowanie gie∏dy by∏o ÊciÊle skorelowane z zacho-waniem g∏ównych rynków Êwiatowych. WartoÊç WIG na poczàtku 2000 r. wynosi-∏a 18.080 pkt., osiàgn´∏a maksimum równe 22.868 w I kwartale, aby spaÊç do po-


Raport Roczny 2000

1999I

kwarta∏

Tabela 53. Zagraniczne inwestycje bezpoÊrednie – salda obrotów, zmiany i dynamika

Zmiany

(2000-1999)

Dynamika

(2000/1999)

2000

Kredyty inwestorów

Kapita∏ w∏asny

439 200 -1.119 47,8102

725 737 2.939 167,91.471

Kapita∏ w∏asny i kredyty

inwestorów 1.164 937 1.820 128,11.573

Wyszczególnienie

283

4.334

4.617

2000

1.024

7.267

8.291

2.143

4.328

6.471

w mln USD

IIkwarta∏

IIIkwarta∏

IVkwarta∏

ziomu 14.929 pod koniec III kwarta∏u. Na koniec 2000 r. wartoÊç WIG by∏a niemalidentyczna jak na poczàtku tego roku i wynios∏a 17.848 pkt. Zanotowany w IV kwar-tale bardziej trwa∏y wzrost wywo∏a∏ umiarkowane zainteresowanie inwestorów za-granicznych.

Wi´kszoÊç nap∏ywu netto kapita∏u z tytu∏u zagranicznych inwestycji portfelowychprzypad∏a na d∏u˝ne papiery wartoÊciowe, dla których wynios∏a 1.863 mln USD. Pa-piery d∏ugoterminowe stanowi∏y 82% tej kwoty. Decydujàce znaczenie dla wyniku2000 r. mia∏o saldo I kwarta∏u wynoszàce 2.016 mln USD. Ponad po∏ow´ tej sumystanowi∏y Êrodki zainwestowane w nowe du˝e emisje obligacji, przeprowadzoneprzez Skarb Paƒstwa i Telekomunikacj´ Polskà SA na rynkach zagranicznych. Pozo-sta∏a cz´Êç nap∏ywu netto by∏a zwiàzana z powi´kszaniem przez inwestorów zagra-nicznych portfela skarbowych papierów d∏u˝nych (g∏ównie d∏ugoterminowych obliga-cji), znajdujàcych si´ w obrocie na rynku krajowym. W II kwartale nap∏yw kapita∏u by∏relatywnie niewielki i wyniós∏ 302 mln USD, saldo III kwarta∏u by∏o ujemne i wynio-s∏o -68 mln USD. Równie˝ IV kwarta∏ zamknà∏ si´ ujemnym saldem, które wynios∏o-387 mln USD. Wp∏yw na powstanie ujemnego salda mia∏, dokonany w paêdzierni-ku, wczeÊniejszy wykup cz´Êci polskich obligacji Brady’ego o wartoÊci nominalnej943 mln USD. Po uwzgl´dnieniu operacji wykupu obligacji Brady’ego saldo pozosta-∏ych inwestycji w papiery d∏u˝ne, dokonanych przez nierezydentów w ciàgu IV kwar-ta∏u, by∏o dodatnie i wynios∏o 556 mln USD.


Raport Roczny 2000

1999I

kwarta∏

Tabela 54. Zagraniczne inwestycje portfelowe – salda obrotów, zmiany i dynamika

Zmiany

(2000-1999)

Dynamika

(2000/1999)

2000

Udzia∏owe papierywartoÊciowe

D∏u˝ne papiery wartoÊciowe

2.170 1.927 502 106,52.775

6.557 6.579 15.812 231,07.391

Wp∏ywy 8.727 8.506 16.314 182,310.166

Wyszczególnienie

1.389

7.359

8.748

2000

8.261

27.886

36.147

7.759

12.074

19.833

w mln USD

Wyp∏aty 8.624 8.294 15.254 182,97.744 8.98833.65018.396

Saldo 103 212 1.060 173,82.422 -2402.4971.437



2.369 1.647 753 111,02.369

6.255 6.647 14.501 225,95.375

1.242

7.746

7.627

26.023

6.874

11.522



-199 280 -251 71,6406

302 -68 1.311 337,52.016

147

-387

634

1.863

885

552

IIkwarta∏

IIIkwarta∏

IVkwarta∏

Zmniejszenie nap∏ywu kredytów zagranicznych

W 2000 r. nap∏yw kapita∏u netto z tytu∏u kredytów zagranicznych (bez uwzgl´dnianiakredytów od inwestorów bezpoÊrednich) zmniejszy∏ si´ w porównaniu z poprzednimrokiem o 39% i wyniós∏ 1.514 mln USD.

WartoÊç ta ukszta∏towa∏a si´ w wyniku nap∏ywu netto kapita∏u w postaci kredytówd∏ugoterminowych w wysokoÊci 1.375 mln USD oraz krótkoterminowych w wysoko-Êci 139 mln USD. WielkoÊç nap∏ywu netto kapita∏u krótkoterminowego zmniejszy∏asi´ w porównaniu z 1999 r. o 68,4%.

Najwi´kszy nap∏yw netto kapita∏u odnotowano w sektorze pozarzàdowym i poza-bankowym, natomiast w sektorach rzàdowym i NBP rejestrowany jest odp∏yw kapi-ta∏u z tytu∏u zad∏u˝enia. Znaczna cz´Êç Êrodków pozyskanych przez przedsi´biorstwa(oko∏o 1.100 mln USD) pochodzi∏a z kredytu pojedynczej firmy, zaciàgni´tego w ce-lu sfinansowania transakcji prywatyzacyjnej w sektorze telekomunikacyjnym.

Spadek depozytów w bankach polskich

Dane bilansu p∏atniczego za 2000 r. wskazujà, ˝e nastàpi∏ spadek zagranicznych de-pozytów w bankach polskich. Odp∏yw netto kapita∏u z tego tytu∏u wyniós∏ 1.842 mln


Raport Roczny 2000

saldowykorzy-

stanie

Tabela 55. Kredyty otrzymane – obroty, zmiany i dynamika

sp∏ata

Krótkoterminowe

2000 I 201 24427

1999 I – IV 934 4942.056

Rok Kwarta∏/Sektory

saldo

-43

440

681

2.349

708

4.405

w mln USD

II 71 6755 4623678

III 849 72 48189 24660

IV 199 451.104 1541.3962.500

I – IV 4.735 543 4041.375 1393.360

sp∏atawykorzy-

stanie

D∏ugoterminowe

wykorzy-stanie

sp∏ata saldo

909 925

5.339 2.843

-16

2.496

749 690 59

921 708 213

2.699 1.441 1.258

5.278 3.764 1.514

¸àcznie d∏ugo-i krótkoterminowe

NBP 5 0 0-34 039 5 39 -34

Sektor rzàdowy 492 0 0-266 0758 492 758 -266

Sektor bankowy 1.134 128 271259 -143875 1.262 1.146 116

Sektor pozarzàdowyi pozabankowy 3.104 415 1331.416 2821.688 3.519 1.821 1.698

Dynamika (2000/1999) 58,1 81,866,9

Zmiany (2000-1999) -391 -90-681

31,6

-301

143,0

1.011

107,5

330

98,9 132,4

-61 921

60,7

-982

USD (1.925 mln EUR). Odp∏yw kapita∏u by∏ najbardziej intensywny w I kwartale, kie-dy to wyniós∏ 1.330 mln USD. W nast´pnych kwarta∏ach wartoÊç wycofywanego ka-pita∏u by∏a znacznie ni˝sza. Natomiast w ciàgu ca∏ego 1999 r. odnotowano nap∏ywnetto kapita∏u w wysokoÊci 606 mln USD.

G∏ównà przyczynà zmniejszenia Êrodków na rachunkach w bankach polskichw ciàgu 2000 r. by∏a sp∏ata zobowiàzaƒ NBP z tytu∏u pasywnych transakcji repo.Transakcje te polegajà na po˝yczaniu Êrodków finansowych pod zastaw papierówwartoÊciowych na umówiony termin i za okreÊlonà op∏atà. Udzia∏ NBP w tego rodza-ju transakcjach jest formà aktywnoÊci na mi´dzynarodowych rynkach finansowychw celu osiàgania zysków z posiadanych aktywów rezerwowych.

Inwestycje rezydentów za granicà

Polskie inwestycje za granicà ogó∏em ukszta∏towa∏y si´ na poziomie ni˝szym o 2,6% ni˝ w 1999 r. i wynios∏y 2.728 mln USD (3.069 mln EUR). Na ukszta∏towanie


Raport Roczny 2000

1999I

kwarta∏

Tabela 56. Rachunki bie˝àce i depozyty nierezydentów – salda obrotów, zmiany i dynamika

Zmiany

(2000-1999)

Dynamika

(2000/1999)

2000

Rachunki bie˝àce i depozyty

nierezydentów w bankach polskich -74 -108 -2.448 -304,0-1.330

Wyszczególnienie

-330

2000

-1.842606

w mln USD

IIkwarta∏

IIIkwarta∏

IVkwarta∏

1999I

kwarta∏

Tabela 57. Inwestycje rezydentów za granicà – salda obrotów, zmiany i dynamika

Zmiany

(2000-1999)

Dynamika

(2000/1999)

2000

Polskie inwestycjebezpoÊrednie za granicà -42 -37 0 100,0-19

Inwestycje rezydentów

dokonane za granicà -71 183 74 97,4-541

Wyszczególnienie

-25

-2.299

2000

-123

-2.728

-123

-2.802

w mln USD

Polskie inwestycje portfeloweza granicà (aktywa) 109 -287 260 2.266,720 43027212

Kredyty udzielone 2 21 36 149 7.550,045 49151

Gotówka, rachunki bie˝àcei lokaty -155 469 -333 112,3-604 -2.756-3.046-2.713

Pozosta∏e nale˝noÊci 20 -4 2 -2 90,017 318

IIkwarta∏

IIIkwarta∏

IVkwarta∏

powy˝szego salda wp∏ynà∏ przede wszystkim wzrost polskich lokat i depozytóww bankach zagranicznych, który wyniós∏ 3.046 mln USD. Najwi´kszy odp∏yw ka-pita∏u z tego tytu∏u zanotowano w ciàgu IV kwarta∏u, który wyniós∏ 2.756 mlnUSD. Aktywa banków polskich w bankach zagranicznych najsilniej wzros∏y w IVkwartale 2000 r. By∏o to wynikiem pozyskania walut obcych od nierezydentówwymieniajàcych waluty na z∏ote w celu zakupu akcji TP SA. Waluty uzyskane z te-go tytu∏u nie zosta∏y odsprzedane, lecz ulokowane na rachunkach w bankach za-granicznych.

WartoÊç inwestycji bezpoÊrednich dokonanych przez polskich rezydentów zagranicà ukszta∏towa∏a si´ na takim samym poziomie jak w 1999 r. i wynios∏a 123mln USD.

Zanotowano równie˝ wycofanie polskiego kapita∏u z zagranicy w wyniku zmniej-szenia polskich inwestycji portfelowych o 272 mln USD oraz udzielonych kredytówo 151 mln USD.

Wynik bilansu p∏atniczego i jego wp∏yw

na poziom rezerw walutowych

Wynik bilansu p∏atniczego, mierzonego jako suma salda obrotów bie˝àcych, salda obro-tów kapita∏owych i finansowych z wy∏àczeniem aktywów rezerwowych oraz salda b∏´-dów i opuszczeƒ, osiàgnà∏ dodatnià wartoÊç 674 mln USD (810 mln EUR).

Deficyt obrotów bie˝àcych osiàgnà∏ poziom 9.978 mln USD (10.697 mln EUR). To-warzyszy∏a mu nadwy˝ka na rachunku kapita∏owym i finansowym w wysokoÊci 7.745mln USD (8.437 mln EUR). Pozycja salda b∏´dów i opuszczeƒ wykaza∏a saldo dodatniew wysokoÊci 2.907 mln USD (3.070 mln EUR).

Takie ukszta∏towanie si´ g∏ównych sk∏adników bilansu p∏atniczego na bazie p∏atnoÊciprzynios∏o efekt wzrostu oficjalnych aktywów rezerwowych NBP z tytu∏u dokonanychtransakcji o 618 mln USD.

Na stan oficjalnych aktywów rezerwowych, oprócz transakcji zarejestrowanych w bi-lansie p∏atniczym, wp∏yn´∏y zmiany wyceny oraz ró˝nice kursowe. Spowodowa∏y onespadek stanu rezerw o 468 mln USD (g∏ównà przyczynà by∏y ujemne ró˝nice kursowezwiàzane z os∏abieniem wartoÊci euro w stosunku do dolara amerykaƒskiego). Oznaczato, ˝e stan oficjalnych aktywów rezerwowych zwi´kszy∏ si´ o 150 mln USD i na koniec2000 r. ukszta∏towa∏ si´ na poziomie 27.464 mln USD.

Wskaêniki odnoszàce si´ do poziomu oficjalnych aktywów rezerwowych kszta∏towa-∏y si´ nast´pujàco:

– Wskaênik pokrycia importu towarów i us∏ug aktywami rezerwowymi na koniec2000 r. wyniós∏ 7,1 miesiàca i by∏ ni˝szy od wyniku poprzedniego roku o 0,1 mie-siàca. Obni˝enie wartoÊci wskaênika jest wynikiem silniejszego przyrostu impor-tu ni˝ przyrostu oficjalnych aktywów rezerwowych.

– Mi´dzynarodowy wspó∏czynnik p∏ynnoÊci, który wskazuje, w jakim stopniu po-da˝ pieniàdza krajowego znajduje pokrycie w rezerwach dewizowych banku


Raport Roczny 2000

centralnego. Wskaênik ten zmniejszy∏ si´ o 5,4 pkt. proc. w stosunku do 1999 r.i ukszta∏towa∏ si´ na poziomie 45,2%. WartoÊç ta ukszta∏towa∏a si´ w wynikusilniejszego przyrostu poda˝y pieniàdza krajowego ni˝ przyrost oficjalnych ak-tywów.

– Wskaênik pokrycia poda˝y pieniàdza ogó∏em (M2) przez rezerwy dewizowe ban-ku centralnego obni˝y∏ si´ o 4,4 pkt. proc. i na koniec 2000 r. wyniós∏ 38,6%.Wskaênik ten w porównaniu z mi´dzynarodowym wspó∏czynnikiem p∏ynnoÊcipos∏uguje si´ szerszà miarà pieniàdza. Poda˝ pieniàdza ogó∏em (M2) obejmujeoprócz pieniàdza krajowego równie˝ depozyty walutowe rezydentów w bankachpolskich.

Na podstawie badaƒ empirycznych, dotyczàcych kszta∏towania si´ wskaênika pokry-cia poda˝y pieniàdza ogó∏em (M2) przez oficjalne aktywa rezerwowe, stwierdzono, i˝ zanajistotniejszy sygna∏ o zagro˝eniu uwa˝a si´ silne zmiany poziomu tego wskaênika. Za-obserwowane zmiany tego wskaênika w wypadku Polski wymagajà uwa˝nej obserwa-cji, nie stanowià jednak powodu do niepokoju. Z uwagi na stosowanie w Polsce syste-mu kursu p∏ynnego zmiany tego wskaênika majà mniejszà wag´ ni˝ w systemach kur-su sztywnego.


Raport Roczny 2000

Wykres 15. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych

26.000

27.000

25.000

28.000

mln USD


29.000


1999 2000

30.000


Raport Roczny 2000

Wykres 16. Mi´dzynarodowy wspó∏czynnik p∏ynnoÊci

48

52

44

56

%

46

50

54

58


60


1999 2000

62

64

Jelonek rogacz – Lucanus cervusMoneta 2-z∏otowa wybita w 1997 roku

Za∏àczniki

Ceny towarów i us∏ug konsumpcyjnych w 2000 r.

194

Za∏àcznik 2

Ceny us∏ug konsumpcyjnych

196

Ceny ˝ywnoÊci

197

Ceny towarów nie˝ywnoÊciowych

198

Za∏àcznik 1

Wykaz wykonawczych aktów prawnych wydanych w 2000 r.

przez organy Narodowego Banku Polskiego

i Komisj´ Nadzoru Bankowego (og∏oszonych)

210

210212213214

Zarzàdzenia Prezesa Narodowego Banku PolskiegoUchwa∏y Zarzàdu Narodowego Banku PolskiegoUchwa∏y Rady Polityki Pieni´˝nejUchwa∏y Komisji Nadzoru Bankowego

PKB i popyt krajowy w 2000 r.

201

Za∏àcznik 3

Nierównowaga zewn´trzna

204

Za∏àcznik 4

Poda˝ pieniàdza

207

Za∏àcznik 5

Za∏àcznik 6

Publikacje i strona internetowa

Narodowego Banku Polskiego w 2000 r.

215

Za∏àcznik 1

Ceny towarów i us∏ug konsumpcyjnych w 2000 r.

W 2000 r. nastàpi∏o zahamowanie trwajàcego od sierpnia 1999 r. wzrostu inflacji.W grudniu 2000 r. dwunastomiesi´czne tempo wzrostu cen towarów i us∏ug konsump-cyjnych wynios∏o 8,5%, kszta∏tujàc si´ o 1,3 pkt. proc. ni˝ej ni˝ w koƒcu 1999 r. Do co-raz szybszego wzrostu inflacji w I pó∏roczu 2000 r. przyczyni∏y si´ zapoczàtkowanew 1999 r. silne wstrzàsy poda˝owe wyst´pujàce na Êwiatowym rynku paliw oraz na kra-jowym rynku ˝ywnoÊci. Dopiero w drugiej po∏owie roku wp∏yw wysokich cen paliw nainflacj´ zaczà∏ s∏abnàç, a od sierpnia zmniejsza∏a si´ równie˝ stopniowo dynamika cen˝ywnoÊci, mi´dzy innymi w zwiàzku z istotnym obni˝eniem tempa wzrostu popytu kon-sumpcyjnego. W po∏àczeniu z zapoczàtkowanym we wrzeÊniu 1999 r. zwi´kszaniemstopnia restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej da∏o to w efekcie wyraêne os∏abienie inflacjipo lipcu 2000 r. (wykres 17).

Raport Roczny 2000

Wykres 17. Wskaêniki cen towarów i us∏ug konsumpcyjnych

103

107

99

CPI ogó∏em

111


Us∏ugi

101

105

109

113

Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe


115


118

138

98

158

108

128

148

˚ywnoÊç i napojebezalkoholowe

Paliwo (prawa skala) Towary nie˝ywnoÊciowe(bez wyrobów tytoniowych)

1999 2000

Inflacj´ mierzonà wzrostem cen towarów i us∏ug konsumpcyjnych oraz jej g∏ównesk∏adniki w latach 1998-2000 przedstawia tabela 58.

Natomiast struktur´ wzrostu CPI w tym samym okresie przedstawia tabela 59.Dane te potwierdzajà, ˝e tempo inflacji w 2000 r. wyznacza∏y przede wszystkim na-

st´pujàce elementy: – sta∏y i niezmiennie silny wzrost cen us∏ug konsumpcyjnych, – os∏abienie w drugiej po∏owie 2000 r. wzrostowej tendencji w zakresie cen ˝yw-

noÊci i paliw, – spadek tempa wzrostu cen artyku∏ów nie˝ywnoÊciowych.Ceny us∏ug mia∏y nadal decydujàce znaczenie dla kszta∏towania si´ wskaêników

ogólnego wzrostu cen z uwagi na ich du˝à wag´ w koszyku cen towarów i us∏ug(31,9%). Wzrost tych cen w ostatnich latach by∏ stosunkowo wysoki i stabilny pomi-mo zmian stopnia restrykcyjnoÊci polityki pieni´˝nej oraz tempa wzrostu popytu kra-jowego. Ceny cz´Êci us∏ug kszta∏tujà si´ na nie w pe∏ni konkurencyjnych rynkach,a skala wzrostu niektórych z nich okreÊlana jest nadal w wyniku decyzji administra-cyjnych.

Wysoki udzia∏ w koszyku cen towarów i us∏ug cen ˝ywnoÊci (30,5%) powodowa∏, ˝ezaburzenia w poda˝y ˝ywnoÊci w latach 1999-2000 bardzo silnie wp∏ywa∏y na kszta∏to-wanie si´ ogólnego wskaênika cen. Istotnym elementem wp∏ywajàcym na stop´ wzro-stu cen ˝ywnoÊci by∏ równie˝ nadal wysoki poziom ochrony krajowego rynku rolnegoprzed importem, a tak˝e administracyjne formy regulowania poda˝y na tym rynku. Po-dejmowane na nim przez rzàd dzia∏ania – ze wzgl´du na ich czas i skal´ – cz´sto nieogranicza∏y wzrostu cen ˝ywnoÊci.

Ceny towarów nie˝ywnoÊciowych (waga w koszyku 31,1%), z wyjàtkiem cen paliw,podlega∏y w najszerszym zakresie wp∏ywowi mechanizmów rynkowych, a ponadto po-

195Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

1998

III VI

Tabela 58. Dynamika cen podstawowych grup towarów i us∏ug konsumpcyjnych

IX

2000

˚ywnoÊç i napoje bezalkoholowe 109,9 111,7 110,0109,2

CPI 110,2 110,3 110,1110,3

Wyszczególnienie

XII

108,5

108,5

1999

106,0

109,8

102,8

108,6

analogiczny okres poprzedniego roku = 100

Napoje alkoholowe i wyroby

tytoniowe 108,7 106,4 108,0109,5 105,8110,7114,8

Towary nie˝ywnoÊciowe, 108,9 110,9 108,7 109,6111,0 106,5110,6

w tym paliwo 146,7 125,9 136,8157,0 111,1152,7104,7

Us∏ugi 114,6 110,2 111,3 111,0110,7 111,0112,4

I-XIIXIIXII

èród∏o: dane GUS, obliczenia NBP

pyt na towary przemys∏owe by∏ stosunkowo elastyczny wzgl´dem dochodów. Tempowzrostu tej grupy cen w warunkach s∏abnàcego tempa wzrostu popytu krajowego by∏ona tle dwóch poprzednich grup stosunkowo wolne.

Ceny us∏ug konsumpcyjnych

Ceny us∏ug konsumpcyjnych rosnà od wielu lat szybciej ni˝ ceny towarów (z wyjàtkiemokresu, w którym wystàpi∏y przejÊciowe wstrzàsy poda˝owe zwi´kszajàce wzrost centowarów – wykres 18). Do wzrostu cen us∏ug przyczynia si´ dzia∏anie tzw. efektu Balas-sy-Samuelsona, modyfikowane procesem dostosowaƒ cen regulowanych. Dost´pneszacunki wskazujà, ˝e w ubieg∏ym roku CPI by∏ o 14%, tj. o 1 pkt proc., wy˝szy wsku-tek tego efektu.

196Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

1998

III VI

Tabela 59. Wp∏yw zmian cen podstawowych grup towarów i us∏ug konsumpcyjnych na CPI w uj´ciudwunastomiesi´cznym

IX

2000


Wzrost cen towarów i us∏ug

konsumpcyjnych 10,2 10,3 10,110,3

Wyszczególnienie

XII

2,6

8,5

1999

1,9

9,8

1,0

8,6

udzia∏ w przyroÊcie CPI (w pkt. proc.)


tytoniowe 0,6 0,4 0,50,6 0,40,71,0


w tym paliwo 1,3 0,7 1,01,6 0,31,30,1

Us∏ugi 3,9 3,3 3,6 3,53,5 3,53,9

I-XIIXIIXII

èród∏o: dane GUS, obliczenia NBP


Wzrost cen towarów i us∏ug

konsumpcyjnych 100,0 100,0 100,0100,0

30,6

100,0

19,4

100,0

11,7

100,0


tytoniowe 5,9 3,9 5,05,8 4,77,111,6


w tym paliwo 12,7 6,8 9,915,5 3,513,31,2

Us∏ugi 45,3 32,4 35,0 34,734,0 41,239,8

struktura przyrostu CPI (w %)

Zwracajà uwag´ ró˝nice w dynamice cen us∏ug, których dopuszczalna skala wzrostujest okreÊlana w wyniku ró˝nego rodzaju decyzji administracyjnych, oraz cen us∏ug pod-legajàcych w wi´kszym stopniu dzia∏aniu mechanizmów rynkowych. Trzy spoÊród grupcen us∏ug kszta∏towanych na podstawie decyzji administracyjnych, tj. ceny us∏ug trans-portowych, energii elektrycznej i gazu oraz op∏at za u˝ytkowanie mieszkaƒ, silnie pobu-dza∏y inflacj´, rosnàc powy˝ej 12-13% w skali rocznej.

Ceny us∏ug podlegajàce w wi´kszym stopniu mechanizmom rynkowym, np. us∏ugimedyczne, us∏ugi turystyki grupowej oraz us∏ugi hotelarskie i restauracyjne, wykazywa-∏y znacznie wolniejszy wzrost ni˝ ceny us∏ug poprzednio omawianej grupy, kszta∏tujàcsi´ w granicach 5-8% w skali rocznej, z tendencjà do jeszcze wolniejszego wzrostuw ostatnim kwartale 2000 r. Os∏abienie popytu na te rodzaje us∏ug wywo∏a∏o elastycz-ne dostosowanie si´ ich cen.

Ceny ˝ywnoÊci

Indeks cen ˝ywnoÊci by∏ w 2000 r. wypadkowà ró˝nokierunkowych tendencji wzro-stu cen poszczególnych rodzajów produktów ˝ywnoÊciowych. Niskie zbiory zbó˝w sezonie 1999/2000, w po∏àczeniu z ograniczeniem importu i pog∏´biajàcym si´spadkiem produkcji ˝ywca, spowodowa∏y od poczàtku roku systematyczny wzrost

197Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Wykres 18. Wskaêniki cen towarów i us∏ug

106

102


Towary Us∏ugi

II III IV V VI VII VIII IX X XI XIII II III IV V VI VII VIII IX X XI XIII

1998 2000

110

114

118

120

104

108

112

116


1999

cen pieczywa, przetworów zbo˝owych oraz mi´sa. Wzrost tych cen dodatkowo uleg∏przyspieszeniu w okresie wiosennym. Pierwotnym czynnikiem prowadzàcym do de-stabilizacji rynku rolnego w 2000 r. by∏o zachwianie równowagi na rynku zbó˝. Spa-dek poda˝y zbó˝ o ponad 5% w sezonie 1999/2000 i mniejsze o ponad 27% zapasyprzechodzàce na sezon nast´pny spowodowa∏y wystàpienie nadwy˝ki popytu nadpoda˝à. Sk∏ania∏o to dostawców do podnoszenia cen skupu zbó˝. Pesymistyczne pro-gnozy dotyczàce niskiego ukszta∏towania si´ produkcji zbó˝ z nowych zbiorów, for-mu∏owane m.in. na podstawie niekorzystnych warunków agrometeorologicznych,dodatkowo przyspieszy∏y tempo wzrostu cen zbó˝ w maju i w czerwcu 2000 r. Jed-noczeÊnie mechanizmy administracyjne uniemo˝liwia∏y przywrócenie równowagi zapomocà dodatkowego importu. Decyzja o uruchomieniu bezc∏owego kontyngentu nazbo˝a, niezb´dnego do uzupe∏nienia poda˝y krajowej, zosta∏a podj´ta dopiero w koƒ-cu czerwca ubieg∏ego roku. Nastàpi∏o to wić ju˝ po okresie silnego przyspieszeniawzrostu cen zbó˝ w maju i czerwcu, zwiàzanego z pog∏´biajàcymi si´ brakami w za-opatrzeniu krajowym. W nast´pstwie rosnàcych cen zbó˝ ros∏y ceny mi´sa. W tymwypadku równie˝ import nie by∏ dostatecznie du˝y, aby zapobiec nadmiernemu wzro-stowi cen.

Przewaga popytu nad poda˝à na rynku rolnym powodowa∏a wzrost cen detalicznych˝ywnoÊci, zarówno nieprzetworzonej, jak i przetworzonej przemys∏owo. W zasadzie je-dynie ceny warzyw, po silnym wzroÊcie w I po∏owie 2000 r., spowodowanym niedobo-rem zbiorów w poprzednim roku, w II pó∏roczu 2000 r., po bardziej ni˝ przed rokiem uda-nych zbiorach, zacz´∏y spadaç. Do koƒca I pó∏rocza 2000 r. obni˝a∏y si´ równie˝ cenyowoców. Tempo wzrostu cen pozosta∏ych grup ˝ywnoÊci utrzymywa∏o si´ na stosunko-wo wysokim poziomie równie˝ w II po∏owie 2000 r.

Ceny towarów nie˝ywnoÊciowych

Ceny paliw (wykres 19) w 2000 r., podobnie jak w 1999 r., stanowi∏y istotny czynnikproinflacyjny. O ile jednak w 1999 r. od poczàtku okresu wzrostu cen paliw na Êwiecie,tj. od marca, w kraju utrzymywa∏a si´ rosnàca miesićzna dynamika wzrostu cen paliw,to w 2000 r. ich ceny obni˝a∏y si´ w porównaniu z poprzednim miesiàcem czterokrot-nie: w kwietniu o 1,1%, w sierpniu o 4,7%, w listopadzie o 0,4%, a najwićej w grud-niu – o 6,9%. Ârednioroczny wzrost cen paliw w 2000 r. wyniós∏ 36,8% wobec 25,2%w 1999 r. Znaczny udzia∏ w tym wzroÊcie mia∏y podwy˝ki cen dokonane w 1999 r., któ-rych skutki oddzia∏ywa∏y na poziom cen paliw w 2000 r. Natomiast wzrost cen paliw li-czony od grudnia 1999 r. do grudnia 2000 r. wyniós∏ tylko 11,1% wobec 52,7% w po-przednim roku.

Struktura ceny detalicznej paliw zale˝y od zmiany jej sk∏adników, tj. akcyzy, dzien-nych zmian ceny Êwiatowej czy kursu dolara USA w z∏otych. W 2000 r. miesićznezmiany ceny detalicznej zale˝a∏y przede wszystkim od wahaƒ ceny importowej (b´dà-cych efektem zmian cen paliw na Êwiecie), a tak˝e krajowych czynników rynkowych.Przy wzroÊcie cen Êwiatowych mala∏ udzia∏ mar˝y i ró˝nica mi´dzy cenà zbytu a pary-

198Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

tetem importowym. Natomiast reakcja krajowych producentów paliw na spadki cenÊwiatowych by∏a s∏absza i/lub wolniejsza – dzi´ki ich silnej pozycji rynkowej. Powodo-wa∏o to w efekcie wzrost ró˝nicy mi´dzy cenà zbytu a parytetem importowym. Wyni-kiem silnej pozycji rynkowej PKN ORLEN SA i Rafinerii Gdaƒskiej SA, do których na-le˝y oko∏o 35% sieci stacji paliw, móg∏ byç równie˝ wzrost udzia∏u mar˝y w cenie de-talicznej.

W pierwszym pó∏roczu 2000 r. rosnàce ceny Êwiatowe paliw i wzrost stawek podat-ku akcyzowego by∏y g∏ównymi czynnikami wzrostu cen detalicznych. W drugim pó∏ro-czu ceny Êwiatowe zacz´∏y spadaç. Jednak˝e by∏ to jedyny czynnik, który wyraêniewp∏ywa∏ na spadek cen detalicznych. Wzrós∏ bowiem wówczas zarówno wp∏yw krajo-

199Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Wykres 19. Wskaêniki CPI i cen paliw

104

100


CPI Paliwo

II III IV V VI VII VIII IX X XI XIII II III IV V VI VII VIII IX X XI XIII

1999 2000

110

130

90

150

100

120

140

160

CPI paliwa

108

112

116

C∏o i podatki

Tabela 60. Struktura ceny detalicznej brutto benzyny

Czynniki rynkoweMiesiàc

w %

Czerwiec 2000 38,3 6,155,6

Grudzieƒ 2000 15,458,725,9

Cena importowa

èród∏o: dane Nafta Polska SA, obliczenia NBP

wych czynników rynkowych, jak i podatków. W czerwcu 2000 r. cena importowa stano-wi∏a ponad 38% ceny detalicznej paliw, w grudniu jej udzia∏ w cenie, na skutek spadkucen Êwiatowych, zmala∏ do oko∏o 26%. Z kolei niewielki udzia∏ czynników rynkowychw cenie paliw z 6% w czerwcu zwi´kszy∏ si´ do ponad 15% w grudniu 2000 r. Równie˝udzia∏ w cenie c∏a i podatków w koƒcu 2000 r. by∏ wy˝szy ni˝ w czerwcu.

Zniesienie decyzjà rzàdu we wrzeÊniu ce∏ na importowane paliwa nie wp∏yn´∏o zna-czàco na obni˝enie ich cen detalicznych, jednak zmniejszy∏o efekt wrzeÊniowej podwy˝-ki podatku akcyzowego z oko∏o 1,3 pkt. proc. do 0,6 pkt. proc.

Ceny pozosta∏ych – po wy∏àczeniu paliw – towarów nie˝ywnoÊciowych kszta∏to-wa∏y si´ w 2000 r. znacznie poni˝ej wskaênika wzrostu cen towarów i us∏ug konsump-cyjnych (wykres 17). W odniesieniu do tych grup artyku∏ów przemys∏owych najpe∏niejfunkcjonuje rynkowy mechanizm kszta∏towania cen, w najwi´kszym stopniu podlegajàte˝ one konkurencji mi´dzynarodowej. Ceny znajdujàcych si´ w tej grupie takich towa-rów, jak: odzie˝ i obuwie, sprz´t gospodarstwa domowego (rtv, AGD) i artyku∏y wypo-sa˝enia mieszkaƒ, wykazywa∏y w poczàtkach roku tempo wzrostu w granicach 2-8%,z tendencjà do zmniejszania skali wzrostu w drugiej po∏owie roku do 2-4%. W wi´kszo-Êci powodem tego by∏a s∏abnàca dynamika popytu konsumpcyjnego.

200Za∏àczniki

Za∏àcznik 2

PKB i popyt krajowy w 2000 r.

W 2000 r. tempo wzrostu PKB (wg wst´pnych szacunków) wynios∏o 4,1%, tj. by∏o ta-kie jak w 1999 r. Po raz pierwszy od 1995 r. przewy˝sza∏o ono tempo wzrostu popytukrajowego. Zahamowana zosta∏a tendencja powi´kszania ujemnego eksportu netto (sal-da obrotów handlu zagranicznego w uj´ciu rachunków narodowych). Dynamik´ PKB,popytu krajowego oraz relacje mi´dzy nimi w latach 1995-2000 przedstawia tabela 61.

Na ni˝szà dynamik´ popytu krajowego z∏o˝y∏o si´ zarówno mniejsze tempo wzrostupopytu konsumpcyjnego, jak i inwestycyjnego. W wi´kszym stopniu (o 2,4 pkt. proc.)obni˝y∏a si´ dynamika spo˝ycia. By∏ to efekt wolniejszego ni˝ w 1999 r. wzrostu docho-dów do dyspozycji gospodarstw domowych oraz – wynikajàcego mi´dzy innymi z wy-

201Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Popyt krajowy


107,0

Tabela 61. PKB, popyt krajowy i eksport netto w latach 1995-2000

1996

106,0

1997

106,8

1998

104,8PKB

107,0 109,7 109,2 106,4

Ró˝nica dynamiki w pkt.

1999

104,1

104,9

0,0 -3,7 -2,4 -1,6 -0,8

2000

104,1

102,8

+1,3

èród∏o: GUS

Spo˝ycie 103,3 107,2 106,1 104,2 104,5 102,1

Akumulacja 124,5 119,5 120,8 113,8 105,9 104,9

Eksport 122,8 112,0 112,2 114,3 97,4 -

Import 124,3 128,0 121,4 118,5 101,0 -

Relacja popytu krajowego

ogó∏em do PKB w cenach

bie˝àcych 97,7 101,6 104,3 105,2 106,4 106,6

Spo˝ycie 78,0 79,7 79,7 79,0 80,0 80,1

Akumulacja 19,7 21,9 24,6 26,2 26,4 26,5

Relacja eksportu netto do

PKB w cenach bie˝àcych 2,3 -1,6 -4,3 -5,2 -6,4 -6,6

Eksport netto w mld z∏

w cenach bie˝àcych 7,2 -6,0 -20,4 -29,0 -39,1 -45,5

sokiego poziomu stóp procentowych – ograniczenia udzia∏u kredytu w finansowaniukonsumpcji. Mniejszy spadek dynamiki akumulacji (o 1,0 pkt proc.) wynika∏ z wi´ksze-go w 2000 r. przyrostu rzeczowych Êrodków obrotowych. Bardziej ni˝ dynamika akumu-lacji obni˝y∏o si´ tempo wzrostu nak∏adów na Êrodki trwa∏e (o 3,4 pkt. proc.), g∏ówniew wyniku zmniejszenia dynamiki nak∏adów inwestycyjnych w sektorze przedsi´biorstw.Szybszy wzrost PKB ni˝ popytu krajowego nie spowodowa∏ istotnych zmian w relacjachmi´dzy nimi. Podobnie jak w 1999 r., popyt krajowy (w cenach bie˝àcych) by∏ o ponad6% wi´kszy od PKB, spo˝ycie stanowi∏o ponad 80% jego wartoÊci, a akumulacja – po-nad 26%.

Uzyskanie w 2000 r. analogicznego jak w 1999 r. tempa wzrostu PKB, przy ni˝szejdynamice popytu krajowego, mo˝liwe by∏o dzi´ki korzystniejszym wynikom w handluzagranicznym. Wzrost wolumenu eksportu by∏ znacznie wy˝szy ni˝ importu, zmniej-szy∏o si´ ujemne saldo obrotów handlowych. Wi´ksze dla wzrostu znaczenie popytuzagranicznego znalaz∏o odzwierciedlenie w zmianach struktury tworzenia PKB. Naj-wy˝szà dynamik´ wartoÊci dodanej zanotowano w przemyÊle (wzrost o 6,8%, pod-czas gdy w 1999 r. o 3,0%, a w 1998 r. o 4,8%), przy czym najwi´kszy wzrost pro-dukcji zanotowano w dzia∏ach o du˝ym udziale eksportu. Obni˝y∏a si´ natomiast dyna-mika produkcji przedsi´biorstw wytwarzajàcych g∏ównie dobra konsumpcyjne.Zmniejszy∏o si´ tak˝e tempo wzrostu wartoÊci dodanej w us∏ugach rynkowych, po razpierwszy od 1991 r. nastàpi∏ spadek produkcji budownictwa. W rezultacie niekorzyst-nych dla produkcji roÊlinnej warunków meteorologicznych oraz utrzymania si´ spad-kowych tendencji w produkcji zwierz´cej, wartoÊç dodana w rolnictwie zmniejszy∏asi´ drugi rok z rz´du.

Efektem poprawy sytuacji w handlu zagranicznym w 2000 r. by∏o zahamowanietrwajàcego od 1996 r. wzrostu nierównowagi zewn´trznej. Relacja deficytu obrotówbie˝àcych na bazie p∏atnoÊci do PKB obni˝y∏a si´ z 7,5% w 1999 r. do 6,3%. Zmniejsze-nie zapotrzebowania na oszcz´dnoÊci zagraniczne, czego wyrazem jest obni˝enie defi-cytu obrotów bie˝àcych, nastàpi∏o w wyniku wy˝szego ni˝ nominalny wzrost akumula-cji wzrostu oszcz´dnoÊci brutto w gospodarce narodowej. Oznacza∏o to istotnà jako-Êciowo zmian´ sytuacji w stosunku do 1999 r., w którym deficyt wzrós∏ w rezultaciewi´kszego obni˝enia dynamiki oszcz´dnoÊci ni˝ akumulacji. Wst´pnie szacuje si´w NBP, ˝e oszcz´dnoÊci brutto po wzroÊcie w 1998 r. o 23,1% , w 1999 r. zwi´kszy∏ysi´ o oko∏o 5%, a w 2000 r. – o oko∏o 15%. Nominalne wzrosty akumulacji wynosi∏y od-powiednio 25,0%, 11,9% i 12,9%.

Mo˝na szacowaç, ˝e do wzrostu oszcz´dnoÊci w gospodarce narodowej w 2000 r.,oprócz poprawy wyniku finansowego w sektorze przedsi´biorstw, przyczyni∏y si´ ko-rzystne wyniki finansowe instytucji finansowych i ubezpieczeniowych (zwiàzane m.in.z reformà systemu emerytalnego). Wzrost oszcz´dnoÊci w tych sektorach spowodo-wa∏, ˝e mimo dalszego ograniczenia oszcz´dnoÊci brutto gospodarstw domowych,oszcz´dnoÊci ca∏ego sektora prywatnego by∏y wi´ksze ni˝ w 1999 r. (w relacji do PKBwzros∏y z 19,4% do 20,6%). W po∏àczeniu z mniejszym wzrostem akumulacji w tymsektorze oznacza to, i˝ przyczyni∏ si´ on do spadku deficytu obrotów bie˝àcych. Nato-miast w sektorze instytucji rzàdowych i samorzàdowych nastàpi∏o ograniczenieoszcz´dnoÊci. Mimo redukcji wydatków inwestycyjnych spowodowa∏o to, ˝e – podob-nie jak w 1999 r. – wp∏yw tego sektora na kszta∏towanie si´ deficytu obrotów bie˝àcychby∏ negatywny.

202Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

W trzech pierwszych kwarta∏ach 2000 r. odnotowano s∏abnàcà dynamik´ wzrostuPKB i popytu krajowego. Po wzroÊcie w I kwartale, zbli˝onym do notowanego w IVkwartale 1999 r., w II i III kwartale dynamika spo˝ycia i akumulacji by∏a ni˝sza. Nato-miast w IV kwartale, wg wst´pnych szacunków, tempo wzrostu spo˝ycia i akumulacjiby∏o nieco wy˝sze ni˝ w III kwartale. Dynamik´ PKB i popytu krajowego w kolejnychkwarta∏ach przedstawia tabela 62.

203Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Przemys∏

Wyszczególnienie Rok

1999

2000

Tabela 62. Dynamika PKB i popytu krajowego wg kwarta∏ów

I

101,4

105,8

II

102,8

105,0

III

104,8

103,1

WartoÊç dodana

brutto

Kwarta∏

1999

2000

95,7

110,2

99,8

109,4

106,0

106,5

Budownictwo

IV

106,1

102,0

109,7

102,3

1999

2000

102,0

104,3

102,8

100,8

103,2

97,8

104,9

97,6

I – IV

kwarta∏

103,9

103,8

103,0

106,8

103,5

99,4


èród∏o: dane GUS, szacunki w∏asne

Us∏ugi rynkowe 1999

2000

105,8

105,5

105,8

105,3

106,5

103,5

106,8

104,1

106,0

104,6

Produkt krajowy

brutto

1999

2000

101,6

106,0

103,0

105,2

105,0

103,3

106,2

102,4

104,1

104,1

Popyt krajowy 1999

2000

103,4

105,1

104,6

103,3

105,5

101,3

105,7

101,7

104,9

102,8

Spo˝ycie ogó∏em 1999

2000

104,0

103,9

104,4

102,3

104,8

100,9

105,0

101,3

104,5

102,1

Spo˝ycie

indywidualne

1999

2000

104,6

104,6

105,2

102,6

105,7

100,8

105,9

101,3

105,4

102,4

Akumulacja 1999

2000

100,7

111,5

105,5

106,8

107,8

102,6

107,1

102,7

105,9

104,9

Nak∏ady na Êrodki

trwa∏e brutto

1999

2000

105,7

105,5

106,3

102,9

106,6

102,4

107,0

102,6

106,5

103,1

Za∏àcznik 3

Nierównowaga zewn´trzna

Rok 2000 przyniós∏ zmniejszenie poziomu nierównowagi zewn´trznej w polskiej gospo-darce. Deficyt w obrotach bie˝àcych obni˝y∏ si´ z 11.569 mln USD w 1999 r. do 9.978mln USD. Relacja ujemnego salda na rachunku bie˝àcym do PKB wynios∏a 6,3% wobec7,5% w 1999 r. (wykres 20).

Na tak ukszta∏towany wynik rachunku bie˝àcego bilansu p∏atniczego najwi´kszywp∏yw (oko∏o 74%) mia∏ spadek deficytu w obrotach handlowych o 1.215 mln USD. To-warzyszy∏o mu zahamowanie spadkowej tendencji nadwy˝ki z tytu∏u niesklasyfikowa-nych obrotów bie˝àcych, przy stabilizacji na poziomie 1999 r. ujemnego salda w zakre-sie obrotów us∏ugowych. Pozosta∏e pozycje obrotów bie˝àcych, a mianowicie dochodyi transfery utrzyma∏y si´ na poziomie z 1999 r.

Dodatnie saldo niesklasyfikowanych obrotów bie˝àcych w 2000 r. nieznacznie zwi´k-szy∏o si´ (o 352 mln USD).

Deficyt w us∏ugach ustabilizowa∏ si´ w 2000 r. na poziomie 1.684 mln USD (wobec1.624 mln USD w 1999 r.). Wzrost deficytu w us∏ugach ubezpieczeniowych, finanso-wych oraz patentach, prawach autorskich i op∏atach licencyjnych zosta∏ zrównowa˝ony

204Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Wykres 20. Relacja salda obrotów bie˝àcych do PKB

-4,0

0,0

-8,0

4,0

1996 1999

%

-6,0

-2,0

2,0

6,0

200019981995 1997

wi´kszà nadwy˝kà w us∏ugach transportowych oraz zmniejszeniem deficytu w us∏ugachbudowlanych i handlowych, a tak˝e w turystyce zagranicznej. Deficyt w zakresie pozycjibilansu bie˝àcego „dochody” pozostawa∏ na poziomie 1999 r. i wyniós∏ 796 mln USD.Dodatnie saldo transferów bie˝àcych by∏o o 76 mln USD wy˝sze od poziomu 1999 r.

Struktura finansowania deficytu w obrotach bie˝àcych w 2000 r. uleg∏a poprawie.Kontynuowanie procesów prywatyzacyjnych w polskiej gospodarce wp∏yn´∏o na wzrostdodatniego salda w zakresie zagranicznych inwestycji bezpoÊrednich do 8.291 mln USD(wobec 6.471 mln USD w 1999 r.). Nastàpi∏a tym samym wyraêna poprawa wskaênikapokrycia ujemnego salda w obrotach bie˝àcych nap∏ywem kapita∏u z tytu∏u inwestycjibezpoÊrednich32 (tabela 63). Bardziej korzystna by∏a tak˝e struktura tego kapita∏u.W przeciwieƒstwie do poprzednich lat, w 2000 r. zmniejszy∏ si´ udzia∏ kredytów otrzy-manych od inwestorów zagranicznych z 33,1% w 1999 r. do 12,2%; wzrós∏ natomiastudzia∏ inwestycji pozaprywatyzacyjnych.

Nap∏yw netto zagranicznego kapita∏u portfelowego poczàwszy od II kwarta∏u33 2000roku by∏ wyraênie ni˝szy ni˝ w latach 1999 i 1998. W II kwartale nap∏yw kapita∏u wyniós∏

205Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

32 Nale˝y tu jednak zaznaczyç, ˝e w znacznej cz´Êci na t´ pozycj´ wp∏yn´∏a prywatyzacja TP SA (wp∏ywy wynios∏yoko∏o 4,3 mld USD).33 W I kwartale 2000 r. wysokie saldo dodatnie tej pozycji obrotów kapita∏owych w wysokoÊci 2,0 mld USD wyni-ka∏o w ponad 50% z emisji obligacji, przeprowadzonych przez Skarb Paƒstwa i TP SA na rynkach zagranicznych.

Saldo p∏atnoÊci towarowych/PKB (w %)

Wskaênik ostrzegawczy

Tabela 63. Wskaêniki ostrzegawcze

1998

-4,3Saldo obrotów bie˝àcych /PKB (w %)

-8,7

Inwestycje bezpoÊrednie / saldo obrotów bie˝àcych (w %)

1999

-7,5

-9,4

74,8 55,9

2000

-6,3

-8,3

83,1

Inwestycje pozaprywatyzacyjne / saldo obrotów bie˝àcych

(w %) 52,6 26,1 28,0

(Saldo obrotów bie˝àcych – inwestycje bezpoÊrednie) /PKB

(w %) -1,2 -3,4 -1,1

Inwestycje portfelowe/oficjalne aktywa rezerwowe (w %) 4,9 5,3 10,1

Oficjalne aktywa rezerwowe (lata) / saldo obrotów

bie˝àcych 4,0 2,2 2,8

Zad∏u˝enie zagraniczne krótkoterminowe/zad∏u˝enie

zagraniczne ogó∏em (w %) 14,2 16,5 13,0

Oficjalne aktywa rezerwowe – w miesiàcach importu

towarów 7,5 7,5 8,0

Zad∏u˝enie zagraniczne przedsi´biorstw/zad∏u˝enie

zagraniczne ogó∏em (w %) 32,1 37,0 41,4

302 mln USD, saldo III i IV kwarta∏u by∏o ujemne i wynios∏o odpowiednio -68 mln USDoraz -387 mln USD. Wp∏yw na powstanie ujemnego salda mia∏, dokonany w paêdzierni-ku, wczeÊniejszy wykup cz´Êci polskich obligacji Brady’ego o wartoÊci nominalnej 943mln USD.

Niepokojàcym zjawiskiem by∏ natomiast rosnàcy w okresie 1998-2000 udzia∏ zad∏u-˝enia zagranicznego przedsi´biorstw w zad∏u˝eniu zagranicznym ogó∏em (tabela 63).

206Za∏àczniki

Za∏àcznik 4

Poda˝ pieniàdza

Poda˝ pieniàdza ogó∏em na koniec grudnia 2000 r. osiàgn´∏a poziom 294,5 mld z∏, cow porównaniu ze stanem na koniec 1999 r. oznacza przyrost o 31,0 mld z∏, tj. nominal-nie o 11,8%, a w uj´ciu realnym o 3,0%.

Roczna dynamika przyrostu poda˝y pieniàdza w ciàgu ca∏ego 2000 r. by∏a ni˝szaw porównaniu z odpowiednimi wielkoÊciami obserwowanymi w ubieg∏ych latach. Od-znacza∏a si´ równie˝ stabilnoÊcià (wykres 21); wskaêniki obserwowane w poszczegól-nych miesiàcach tylko nieznacznie odchyla∏y si´ od Êredniej dla ca∏ego roku, wynoszà-cej 15,0%. Skokowy wzrost poda˝y pieniàdza w czerwcu ubieg∏ego roku zwiàzany by∏z ofertà akcji Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN SA, co spowodowa∏o skokowyjednoczesny przyrost kredytów i depozytów sektora niefinansowego.

W 2000 r. relacja zasobu pieniàdza (Êredniego stanu M2 w ciàgu roku) do produktu kra-jowego brutto, ilustrujàca stopieƒ monetyzacji gospodarki, wynios∏a 39,9% wobec 38,9%w 1999 r. Z kolei stopieƒ monetyzacji mierzonej relacjà pieniàdza krajowego do PKB kszta∏-towa∏ si´ na poziomie 34,0% w porównaniu z 33,4% w 1999 r. Relacja wielkoÊci pienià-dza ogó∏em na koniec 2000 r. do PKB wynios∏a 42,1% wobec 42,8% na koniec 1999 r.

207Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Wykres 21. Dynamika poda˝y pieniàdza ogó∏em – nominalnie

115

110


1998 2000


%

120

125

130

1999

Mno˝nik monetarny, definiowany jako relacja miary pieniàdza M2 do wielkoÊci pienià-dza rezerwowego (M0), wzrós∏ w ubieg∏ym roku w porównaniu z 1999 r. Jego Êredni po-ziom, obliczony na podstawie danych miesi´cznych, wyniós∏ 5,71 wobec 4,45 w 1999 r.WielkoÊci te sà jednak nieporównywalne ze wzgl´du na zmian´ strukturalnà, oznaczajà-cà obni˝enie stóp rezerwy obowiàzkowej we wrzeÊniu 1999 r. Skutkowa∏o to istotnymzmniejszeniem popytu na pieniàdz rezerwowy, a w konsekwencji wzrostem mno˝nika.

W 2000 r. wyodr´bni∏y si´ dwie zasadnicze tendencje, majàce istotny wp∏yw nakszta∏towanie si´ dynamiki poda˝y pieniàdza ogó∏em. Przede wszystkim wzmocnieniuuleg∏a tendencja do wzrostu oszcz´dnoÊci z∏otowych osób prywatnych (wykres 22). Od-notowano te˝ systematyczny przyrost depozytów walutowych osób prywatnych (w uj´-ciu dolarowym), który nasili∏ si´ pod koniec roku. Zjawiska te mogà Êwiadczyç o wzro-Êcie sk∏onnoÊci do oszcz´dzania w systemie bankowym.

Wp∏yw na poda˝ pieniàdza mia∏y równie˝ czynniki o charakterze instytucjonalnym,a w szczególnoÊci zwi´kszenie oferty us∏ug, proponowanych przez instytucje sektora fi-nansowego. Przyk∏adem jest rozwój rozliczeƒ bezgotówkowych, który spowodowa∏bezwzgl´dny spadek poda˝y pieniàdza gotówkowego w ubieg∏ym roku oraz – w konse-kwencji – wzrost mno˝nika M2/M0. Udogodnienia w zakresie dokonywania rozliczeƒdrogà bezgotówkowà spowodowa∏y gwa∏towny wzrost ich popularnoÊci, jak równie˝sprawi∏y, ˝e zwi´kszy∏a si´ waga korzyÊci utraconych wskutek utrzymywania gotówkijako czynnika determinujàcego popyt na pieniàdz gotówkowy.

Bilans skonsolidowany systemu bankowego prezentuje tabela 64.

208Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

126 190

Wykres 22. Dynamika depozytów i kredytów z∏otowych osób prywatnych w 2000 r. – nominalnie

116

114



%

118

120

122

124

140

130

150

160

170

180

%

Depozyty (oÊ lewa) Kredyty (oÊ prawa)

209Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Zmiana stanu

Tabela 64. Bilans skonsolidowany systemu bankowego za 2000 r.

2000Bilans systemu bankowego

w mln z∏

Aktywa zagraniczne netto (w mln USD) 26.690,0 31.870,55.180,5

Aktywa zagraniczne netto 132.045,721.327,7110.718,0

1999

1.

1.

przyrost nominalnie / realnie (w %) 19,4

przyrost nominalnie / realnie (w %) 19,3 9,9

Aktywa krajowe netto 162.432,79.702,0152.730,72.

przyrost nominalnie / realnie (w %) 6,4 -2,0

Zad∏u˝enie netto sektora bud˝etowego 50.758,3-13.806,864.565,12.1.

przyrost nominalnie / realnie (w %) -21,4 -27,5

Nale˝noÊci od osób prywatnych

i podmiotów gospodarczych 206.349,830.411,5175.938,3

2.2.


Saldo pozosta∏ych pozycji netto -94.675,4-6.902,5-87.772,92.3.


Aktywa ogó∏em 294.478,431.029,7263.448,7

Pasywa

Pieniàdz krajowy 251.470,427.726,2223.744,23.


Aktywa

Pieniàdz gotówkowy w obiegu 34.112,7-3.970,038.082,73.1.

przyrost nominalnie / realnie (w %) -10,4 -17,4

Zobowiàzania z∏otowe 217.357,731.696,2185.661,53.2.


Zobowiàzania walutowe 43.008,03.303,639.704,44.


Zobowiàzania walutowe (w mln USD) 10.380,4809,19.571,24.

Pieniàdz ogó∏em 294.478,431.029,7263.448,7


Kurs walutowy 4,1432-0,00514,1483

CPI (w %) 8,5

Za∏àcznik 5

Wykaz wykonawczych aktów prawnych wydanych w 2000 r.

przez organy Narodowego Banku Polskiego

i Komisj´ Nadzoru Bankowego (og∏oszonych)

Zarzàdzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego

Uchwa∏y Zarzàdu Narodowego Banku Polskiego

Uchwa∏y Rady Polityki Pieni´˝nej

Uchwa∏y Komisji Nadzoru Bankowego

Nr

1/2000

2/2000

3/2000

4/2000

5/2000

Data uchwalenia/ Data wejÊcia

w ˝ycie

14 I 2000 r.1 II 2000 r.

20 I 2000 r. 16 II 2000 r.

15 II 2000 r.25 II 2000 r.

22 III 2000 r.4 IV 2000 r.

22 III 2000 r.7 IV 2000 r.

Miejsce publikacji

Monitor Polski Nr 2, poz. 36




Dz. Urz. NBP Nr 5, poz. 9

Tytu∏(przedmiot regulacji)

zmieniajàce zarzàdzenie w sprawie wykazu walut obcych b´dàcychwalutami wymienialnymi

w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkoÊci emisjimonet nominalnej wartoÊci 2 z∏ i 200 z∏ oraz terminu wprowadzeniaich do obiegu

w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkoÊci emisjimonet nominalnej wartoÊci 2 z∏, 10 z∏, 100 z∏ i 200 z∏ oraz terminuwprowadzenia ich do obiegu

w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkoÊci emisjimonet nominalnej wartoÊci 2 z∏ i 20 z∏ oraz terminu wprowadzenia ichdo obiegu

zmieniajàce zarzàdzenie w sprawie sposobów i trybu przeliczania,sortowania, pakowania i oznaczania opakowaƒ banknotów i monetoraz wykonywania czynnoÊci zwiàzanych z zaopatrywaniem bankóww te znaki

Zarzàdzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego

Lp.

1.

2.

3.

4.

5.

210Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

211Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Nr

6/2000

7/2000

8/2000

9/2000

10/2000

11/2000

12/2000

13/2000

14/2000

15/2000

16/2000

Lp.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.


w ˝ycie

6 IV 2000 r.1 VI 2000 r.

26 IV 2000 r.11 V 2000 r.

23 V 2000 r.31 V 2000 r.

23 V 2000 r.14 VI 2000 r.

20 VII 2000 r.3 VIII 2000 r.

24 VIII 2000 r.5 IX 2000 r.

13 IX 2000 r.26 IX 2000 r.

4 X 2000 r.18 X 2000 r.

6 XI 2000 r.13 XI 2000 r.

27 XII 2000 r.12 I 2001 r.

27 XII 2000 r.12 I 2001 r.

Miejsce publikacji




Dz. Urz. NBP Nr 11, poz.18






Monitor Polski z 2001 r. Nr 1, poz. 17

Monitor Polski z 2001 r. Nr 1, poz. 18


w sprawie sposobu przeprowadzania rozrachunków mi´dzybanko-wych


w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkoÊci emisjimonet nominalnej wartoÊci 2 z∏, 10 z∏ i 200 z∏ oraz terminuwprowadzenia ich do obiegu

zmieniajàce zarzàdzenie w sprawie ustalenia wzorcowego planu kontbanków

w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkoÊci emisjimonet nominalnej wartoÊci 2 z∏, 10 z∏ i 200 z∏ oraz terminu wprowa-dzenia ich do obiegu

w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkoÊci emisjimonety nominalnej wartoÊci 100 z∏ oraz terminu wprowadzenia jej doobiegu

w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkoÊci emisjimonet nominalnej wartoÊci 2 z∏, 10 z∏ i 100 z∏ oraz terminuwprowadzenia ich do obiegu

w sprawie ustalenia wzorów, próby, masy i wielkoÊci emisji monetynominalnej wartoÊci 10 z∏ oraz terminu wprowadzenia jej do obiegu


w sprawie ustalenia wzorów, próby, masy i wielkoÊci emisji monetnominalnej wartoÊci 10 z∏ i 200 z∏ oraz terminu wprowadzenia ich doobiegu


212Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Lp.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Nr

5/2000

6/2000

9/2000

12/2000

14/2000

18/2000

20/2000

28/2000

35/2000

36/2000


w ˝ycie

25 II 2000 r.28 II 2000 r.

25 II 2000 r.15 III 2000 r.

10 III 2000 r.30 III 2000 r.

17 III 2000 r.25 IV 2000 r.

31 III 2000 r.1 VII 2000 r.

11 IV 2000 r.12 IV 2000 r.

21 IV 2000 r.4 V 2000 r.

1 IX 2000 r.4 IX 2000 r.

24 XI 2000 r.1 I 2001 r.

1 XII 2000 r.20 XII 2000 r.


sprawie wysokoÊci oprocentowania Êrodków pieni´˝nych gromadzo-nych w Narodowym Banku Polskim na rachunkach bie˝àcych

w sprawie wprowadzenia „Regulaminu bezwarunkowej sprzeda˝ybankom oraz zakupu przez Narodowy Bank Polski od banków skarbo-wych papierów wartoÊciowych w trybie aukcyjnym“

zmieniajàca uchwa∏´ w sprawie trybu i szczegó∏owych zasad przeka-zywania przez banki do Narodowego Banku Polskiego danych nie-zb´dnych do ustalania polityki pieni´˝nej i okresowych ocen sytuacjipieni´˝nej paƒstwa oraz oceny sytuacji finansowej banków i ryzykasektora bankowego

w sprawie wprowadzenia „Regulaminu refinansowania banków kre-dytem lombardowym przez Narodowy Bank Polski“

w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachunków bankówprzez Narodowy Bank Polski

zmieniajàca uchwa∏´ w sprawie og∏aszania kursów z∏otego w stosun-ku do walut obcych

zmieniajàca uchwa∏´ w sprawie rodzajów weksli przyjmowanychprzez Narodowy Bank Polski do redyskonta oraz zasad i trybu ich re-dyskonta

w sprawie wysokoÊci oprocentowania Êrodków pieni´˝nych groma-dzonych w NBP na rachunkach bie˝àcych

w sprawie emitowania bonów pieni´˝nych Narodowego Banku Pol-skiego oraz obrotu tymi bonami

zmieniajàca uchwa∏´ w sprawie warunków otwierania i prowadzeniarachunków banków przez Narodowy Bank Polski

Miejsce publikacji





Dz. Urz. NBP Nr 7, poz.11






Uchwa∏y Zarzàdu Narodowego Banku Polskiego

213Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Lp.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

Nr

1/2000

2/2000

3/2000

4/2000

5/2000

6/2000

7/2000

8/2000

9/2000

10/2000

11/2000

12/2000

13/2000


w ˝ycie

23 II 2000 r.24 II 2000 r.

23 II 2000 r.24 II 2000 r.

29 III 2000 r.4 IV 2000 r.

11 IV 2000 r.12 IV 2000 r.

11 IV 2000 r.12 IV 2000 r.

26 IV 2000 r.26 IV 2000 r.

17 V 2000 r.17 V 2000 r.

24 V 2000 r.24 V 2000 r.

30 VIII 2000 r.31 VIII 2000 r.

30 VIII 2000 r.31 VIII 2000 r.

20 IX 2000 r.1 I 2001 r.

20 IX 2000 r.1 I 2001 r.

20 XII 2000 r.20 XII 2000 r.


w sprawie stopy redyskontowej weksli i oprocentowania kredytówrefinansowych

w sprawie zasad prowadzenia operacji otwartego rynku

zmieniajàca uchwa∏´ w sprawie regulaminu Rady Polityki Pieni´˝nej

uchylajàca uchwa∏´ w sprawie tempa kroczàcej dewaluacji

uchylajàca uchwa∏´ w sprawie dopuszczalnego przedzia∏u wahaƒ kur-sów walut obcych i wartoÊci dewizowych wyra˝onych w z∏otych

w sprawie przyj´cia sprawozdania finansowego Narodowego BankuPolskiego na dzieƒ 31 XII 1999 r.

w sprawie zatwierdzenia sprawozdania z dzia∏alnoÊci NarodowegoBanku Polskiego w 1999 r.

w sprawie przyj´cia sprawozdania z wykonania za∏o˝eƒ polityki pie-ni´˝nej w 1999 r. oraz oceny dzia∏alnoÊci Zarzàdu Narodowego Ban-ku Polskiego w zakresie realizacji tych za∏o˝eƒ

w sprawie stopy redyskontowej weksli i oprocentowania kredytówrefinansowych

w sprawie zasad prowadzenia operacji otwartego rynku

w sprawie ustalenia za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej na rok 2001

w sprawie okreÊlenia górnej granicy zobowiàzaƒ wynikajàcych z za-ciàgania przez Narodowy Bank Polski po˝yczek i kredytów w zagra-nicznych instytucjach bankowych i finansowych w 2001 r.

w sprawie zatwierdzenia planu finansowego Narodowego Banku Pol-skiego na 2001 r.

Miejsce publikacji










Dz. Urz. NBP Nr 13. Poz. 22

Monitor PolskiNr 31, poz. 652



Uchwa∏y Rady Polityki Pieni´˝nej

214Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Lp.

1.

2.

Nr

1/2000

2/2000


w ˝ycie

7 VI 2000 r.18 VII 2000 r.

8 XI 2000 r.31 III 2001 r.


zmieniajàca uchwa∏´ w sprawie trybu wykonywania nadzoru banko-wego

w sprawie ustalenia normy dopuszczalnego ryzyka walutowegow dzia∏alnoÊci banków

Miejscepublikacji



Uchwa∏y Komisji Nadzoru Bankowego

Za∏àcznik 6

Publikacje i strona internetowa

Narodowego Banku Polskiego w 2000 r.

215Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Tytu∏• Cz´stotliwoÊç wydawania• J´zyk

Raport Roczny 1999• rocznik• polski, angielski

Bank i Kredyt 2000• miesićznik:

nr 1-2/2000, 3/2000, 4/2000, 5/2000, 6/2000, 7-8/2000, 9/2000, 10/2000, 11/2000, 12/2000

• polski, streszczenia w j´zyku angielskim

Informacja Wst´pna• miesićzna:

nr 12/1999-11/2000• polski, angielski

Materia∏y i Studia 2000• nr 97-115• polski

Biuletyn Informacyjny 2000• miesićznik:

nr 11/1999, 1-2/2000, 4-5/2000, 7-8/2000

• wydania kwartalne: nr 12/1999, 3/2000, 6/2000, 9/2000

• polski, angielski

Za∏o˝enia Polityki Pieni´˝nej na 2001 r.• roczne• polski, angielski

Tematyka

Dane dotyczàce ogólnej charakterystyki wyników gospodarczych i finansowych, rozwojusektora bankowego, dzia∏alnoÊci NBP, bilansu NBP i systemu bankowego, a tak˝e bilansup∏atniczego Rzeczypospolitej Polskiej.

Opracowania analityczne dot. sektora finansowego, zw∏aszcza bankowego, a tak˝e artyku-∏y o charakterze informacyjnym. Prezentacja najwa˝niejszych zagadnieƒ zwiàzanych z dzia-∏alnoÊcià oraz strategicznymi zamierzeniami NBP jako banku centralnego. Wk∏adka eduka-cyjna – Bankowe ABC.

Skrócona publikacja zawierajàca wst´pne dane dotyczàce wyników gospodarczych, syste-mu bankowego oraz bilansu Narodowego Banku Polskiego, a tak˝e bilansu p∏atniczego Rze-czypospolitej Polskiej.

Seria wydawnicza, w której publikowane sà opracowania b´dàce efektem prac badawczychpracowników NBP, jak równie˝ uczelni oraz instytucji finansowych. Dotyczà one wa˝nychproblemów zwiàzanych z bankowoÊcià i politykà pieni´˝nà.

Podstawowe dane dotyczàce ogólnej charakterystyki wyników gospodarczych i finanso-wych oraz polityki pieni´˝nej banku centralnego.Wydania kwartalne zawierajà dodatkowo cz´Êç opisowà prezentujàcà generalne trendyw zakresie sytuacji makroekonomicznej, kszta∏towanie si´ poda˝y pieniàdza i czynników je-go kreacji, bilans p∏atniczy oraz podstawowe instrumenty polityki pieni´˝nej.

Prezentacja za∏o˝eƒ polityki pieni´˝nej ustalanych corocznie przez Rad´ Polityki Pieni´˝nej.Zawiera charakterystyk´ zewn´trznych i wewn´trznych uwarunkowaƒ polityki pieni´˝nej,cele oraz instrumenty jej realizacji.

Tematyka

Zawiera charakterystyk´ realizacji celu inflacyjnego, kszta∏towania si´ agregatów pieni´˝-nych, instrumentów realizacji polityki pieni´˝nej, a tak˝e opis wykonania innych zadaƒ po-stawionych przed politykà pieni´˝nà.

Zawiera informacje na temat realizacji poszczególnych funkcji banku centralnego w 1999 r.,bilans i rachunek wyników NBP.

Charakterystyka tendencji inflacyjnych w danym okresie, monetarnych aspektów procesówinflacyjnych oraz pozamonetarnych, wewn´trznych i zewn´trznych uwarunkowaƒ inflacji.

Raport na temat klimatu koniunktury, opierajàcy si´ na nast´pujàcych êród∏ach danych: Biu-letynie Statystycznym GUS, Badaniach Koniunktury GUS, jednostkowych, nieidentyfikowal-nych miesićznych sprawozdaniach F-01 oraz notowaniach bonów skarbowych sprzedawa-nych przez NBP.

Analiza wyniku finansowego przedsi´biorstw w 1999 r. dokonana na podstawie danychotrzymywanych z GUS obejmujàcych 27 podmiotów oraz wyników ankiety przeprowadzo-nej w 330 przedsi´biorstwach.

Dane bilansu p∏atniczego na bazie p∏atnoÊci, zarejestrowane przez polski system bankowyw analizowanym okresie.

Comiesićzna analiza sytuacji na rynkach finansowych, bie˝àca informacja o stopach pro-centowych, kursie walutowym, oczekiwaniach i reakcjach inwestorów.

Ocena sytuacji finansowej banków opracowywana przez Generalny Inspektorat NadzoruBankowego na podstawie danych sprawozdawczych banków. W syntetyczny sposób przedstawia g∏ówne sk∏adniki aktywów, pasywów i pozycji pozabi-lansowych, ich struktur´ jakoÊciowà i tworzone rezerwy celowe, a tak˝e kszta∏towanie si´funduszy w∏asnych banków (w tym ich struktur´ w∏asnoÊciowà) i wspó∏czynnika wyp∏acal-noÊci.


Sprawozdanie z wykonania za∏o˝eƒpolityki pieni´˝nej w 1999 r.• roczne• polski

Sprawozdanie z dzia∏alnoÊci NBP w 1999 r.• roczne (maj 2000)• polski

Raport o Inflacji• roczny za 1999 r. (marzec 2000)• kwartalny (I, II kwarta∏ 2000)• polski, angielski

Koniunktura w sektorzeprzedsi´biorstw – wybrane zagadnienia• za I kwarta∏ 2000 r.

za I pó∏rocze 2000 r.• polski

Wyniki finansowe przedsi´biorstw w 1999 roku ze szczególnymuwzgl´dnieniem polityki pieni´˝no-kredytowej w Êwietle badaƒ ankietowych i danych GUS• rocznik• polski

Bilans p∏atniczy RP• za 1999 r.

za I kwarta∏ 2000 r. za I pó∏rocze 2000 r. za 3 kwarta∏y 2000 r.

• polski

Rynki finansowe 2000• miesićznik: nr 1-12/2000• polski

Sytuacja finansowa banków. Synteza• kwartalna,

pó∏roczna, roczna

• polski,• roczna i pó∏roczna

w j´zyku angielskim

216Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

217Za∏àczniki

Raport Roczny 2000

Tematyka

Prezentacja Banku, struktura organizacyjna i zasady funkcjonowania Banku, akty prawne, in-formacja statystyczna, banknoty i monety emitowane przez NBP, lista banków dzia∏ajàcychw Polsce, publikacje, aktualnoÊci dotyczàce NBP.


Strona internetowa NBP:http://www.NBP.pl• polski, angielski

Wstàpienie Polski do NATOMoneta 10-z∏otowa wybita w 1999 roku

Aneks Statystyczny

220

222

230

230

232

232

236

238

242

244

246

246

248

250

Tabela I. Podstawowe dane statystyczne

Tabela II. Rynek finansowy – podstawowe informacje

Tabela III. Kursy PLN do USD i EUR w 2000 r.

Tabela IV. Ârednie wa˝one oprocentowanie depozytów z∏otowychw bankach komercyjnych

Tabela V. Ârednie wa˝one oprocentowanie kredytów z∏otowychw bankach komercyjnych

Tabela VI. Banki komercyjne – aktywa i pasywa

Tabela VII. Narodowy Bank Polski – aktywa i pasywa

Tabela VIII. System bankowy: banki komercyjne i NBP – aktywa i pasywa

Tabela IX. Miary pieniàdza

Tabela X. Bilans skonsolidowany systemu bankowego

Tabela XI. Pieniàdz rezerwowy i czynniki jego kreacji

Tabela XII. Bilans p∏atniczy RP na bazie p∏atnoÊci

Tabela XIII. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych

Tabela XIV. Zad∏u˝enie zagraniczne Polski

Uwagi metodyczne

250

Raport Roczny 2000

40.167,0 31.523,7 34.121,7 38.063,8

119,1 107,9 116,3 106,8105,7 81,0 107,2 111,5

6.191,7 2.442,6 2.621,8 3.108,9

112,3 104,5 105,5 104,3149,3 42,3 106,6 117,7

109,8 110,1 110,4 110,3100,9 101,8 100,9 100,9109,8 101,8 102,7 103,6

108,1 108,2 108,1 107,3100,6 100,5 100,5 100,4

108,9 107,7 107,5 107,7100,8 100,6 100,6 100,9

5.846 5.480 5.477 5.471

5.679 5.319 5.316 5.308

2.349,8 2.476,1 2.525,8 2.531,7

13,1 13,7 14,0 14,0

2.186,03 1.882,38 1.926,10 1.992,35

125.922,2 10.914,1 20.240,9 30.949,7138.401,2 12.038,6 24.992,2 37.877,1

-13.627,3 -1.183,4 -4.819,9 -5.650,5

822.912,1 - - 206.510,6497.206,4 - - 125.985,3815.201,6 - - 202.204,9507.095,9 - - 127.401,8

8.798,4 - - 4.377,510.414,4 - - 2.859,3-1.616,0 - - 1.518,2

99,1 - - 97,9-0,2 - - 0,7

74,8 - - 77,8256.019,1 - - 256.580,1107.347,6 - - 108.673,3111.435,3 - - 103.251,6

mln z∏

%%

mln z∏

%%

%%%

%%

%%

tys. osób

tys. osób

tys. osób

%

z∏

mln z∏mln z∏

mln z∏

mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏

%%%

mln z∏mln z∏mln z∏

Produkcja sprzedana przemys∏ua) w cenach bie˝àcychb) w cenach sta∏ych

– ten sam miesiàc poprzedniego roku = 100 – poprzedni miesiàc = 100

Sprzeda˝ produkcji budowlano-monta˝oweja) w cenach bie˝àcychb) w cenach sta∏ych

– ten sam miesiàc poprzedniego roku = 100 – poprzedni miesiàc = 100

Wskaêniki cen towarów i us∏ug konsumpcyjnycha) ten sam miesiàc poprzedniego roku = 100 b) poprzedni miesiàc = 100 c) grudzieƒ poprzedniego roku = 100

Wskaêniki cen produkcji sprzedanej przemys∏ua) ten sam miesiàc poprzedniego roku = 100 b) poprzedni miesiàc = 100

Wskaêniki cen produkcji budowlano-monta˝oweja) ten sam miesiàc poprzedniego roku = 100 b) poprzedni miesiàc = 100

Pracujàcy w sektorze przedsi´biorstw ogó∏em

Przeci´tne zatrudnienie w sektorze przedsi´biorstwogó∏em

Liczba bezrobotnych

Stopa bezrobocia

Przeci´tne wynagrodzenia miesi´czne brutto w sektorze przedsi´biorstw

Wyniki finansowe bud˝etu paƒstwaa) dochody bud˝etu paƒstwa b) wydatki bud˝etu paƒstwac) wynik bud˝etu paƒstwa i saldo

kredytów zagranicznych

Wyniki finansowe przedsi´biorstwa) przychody ogó∏em

w tym przychody ze sprzeda˝y produktówb) koszty uzyskania przychodów ogó∏em

w tym koszt w∏asny sprzedanych produktówc) wynik finansowy brutto (saldo)d) obcià˝enia wyniku finansowego bruttoe) wynik finansowy netto (saldo)f) wskaênik poziomu kosztów z ca∏okszta∏tu dzia∏alnoÊcig) wskaênik rentownoÊci obrotu nettoh) wskaênik p∏ynnoÊci II stopniai) majàtek obrotowy ogó∏emj) nale˝noÊci i roszczenia z tytu∏u dostaw i us∏ugk) zobowiàzania krótkoterminowe z tytu∏u dostaw i us∏ug

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Lp. Wyszczególnienie Jednostka

TABELA I. Podstawowe dane statystyczne

IIXII1999

I2000

III

221Aneks statystyczny

Raport Roczny 2000

35.222,9 38.147,5 38.995,1 36.453,7 38.894,6 41.133,7 42.205,6 40.995,9 40.458,2

105,5 112,3 113,5 107,8 109,3 105,0 107,2 104,6 97,891,9 107,9 101,3 93,1 106,1 105,0 102,2 96,7 98,6

3.138,5 3.691,8 4.149,5 3.975,0 4.279,5 4.588,2 4.914,8 4.065,7 5.758,1

94,7 99,3 101,1 97,0 97,8 96,2 98,3 98,7 93,1100,2 116,6 111,4 95,3 107,0 106,9 106,5 82,2 140,3

109,8 110,0 110,2 111,6 110,7 110,3 109,9 109,3 108,5100,4 100,7 100,8 100,7 99,7 101,0 100,8 100,4 100,2104,0 104,7 105,5 106,2 105,9 107,0 107,8 108,2 108,5

107,4 107,9 108,9 109,0 108,4 108,3 108,0 107,2 105,6100,7 100,9 101,0 100,6 100,4 100,8 100,6 100,0 99,1

108,3 108,4 108,8 108,9 108,7 108,1 107,8 107,6 106,9101,1 100,7 100,7 100,4 100,5 100,2 100,5 100,4 100,2

5.464 5.462 5.463 5.449 5.434 5.438 5.444 5.410 5.337

5.301 5.292 5.295 5.284 5.271 5.270 5.274 5.247 5.199

2.487,9 2.445,4 2.437,4 2.477,6 2.496,2 2.528,8 2.547,7 2.613,1 2.702,6

13,8 13,6 13,6 13,8 13,9 14,0 14,1 14,5 15,0

2.067,25 1.987,94 2.049,04 2.035,55 2.051,17 2.088,31 2.088,54 2.160,45 2350,12

40.954,2 51.761,7 64.244,2 74.819,6 86.171,7 97.880,7 110.430,9 122.958,6 135.700,949.737,2 61.809,1 74.894,4 86.109,9 99.173,8 111.922,6 125.951,5 137.855,9 151.066,5

-7.513,4 -8.834,4 -9.517,1 -11.093,3 -12.945,7 -15.321,8 -20.419,0 -19.743,6 -20.385,4

- - 441.689,9 - - 684.446,9 952.520,3- - 269.216,2 - - 415.996,9 571.044,5- - 433.635,8 - - 669.617,7 934.392,2- - 272.829,1 - - 421.599,8 584.134,6- - 8.175,2 - - 14.952,7 18.376,9- - 5.421,9 - - 8.559,6 12.159,9- - 2.753,3 - - 6.393,1 6.217,1- - 98,2 - - 97,8 98,1- - 0,6 - - 0,9 0,7- - 78,3 - - 79,7 74,3- - 273.409,9 - - 288.270,2 292.251,6- - 118.344,0 - - 124.080,1 123.986,1- - 109.628,8 - - 113.545,2 123.702,5

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

Stopa oprocentowania kredytu lombardowego

Stopa redyskonta weksli

Stopa oprocentowania kredytu refinansowego

Minimalna stopa rentownoÊci 28-dniowych operacjiotwartego rynku

Tempo miesićznej dewaluacji z∏otego w stosunku do koszyka walut

Stopy oprocentowania kredytów z∏otowych w g∏ównychbankach komercyjnych

a) od kredytów udzielanych na okres 1 rokub) stopa dyskontowa weksli

Stopy oprocentowania depozytów z∏otowych w g∏ównychbankach komercyjnych

a) a vistab) rachunków oszcz´dnoÊciowo-rozliczeniowychc) 1-miesićznychd) 3-miesićznyche) 6-miesićznychf) 12-miesićznychg) 24-miesićznychh) 36-miesićznych

Stopy oprocentowania Êrodków na rachunkach walutowych w bankach komercyjnych

a) a vistab) 3-miesićznychc) 6-miesićznychd) 12-miesićznyche) 24-miesićznych

Lokaty dobrowolne na rynku mi´dzybankowyma) stan na koniec miesiàca

w tym udzia∏ lokat: 0 – 1-miesićznych1 – 2-miesićznych2 – 3-miesićznych3 – 6-miesićznych6 – 12-miesićznych12 – 24-miesićznych

b) Âredni wa˝ony okres deponowania lokat (wg stanu na koniec miesiàca)

c) Ârednia wa˝ona stopa procentowa lokat (wg stanu na koniec miesiàca)w tym lokat: 0 – 1-miesićznych1 – 2-miesićznych2 – 3-miesićznych3 – 6-miesićznych6 – 12-miesićznych12 – 24-miesićznych

%

%

%

%

%

%%

%%%%%%%%

%%%%%

mln z∏

%%%%%%

miesiàce

%

%%%%%%

20,5 20,5 21,5 21,5

19,0 19,0 20,0 20,0

20,5/21,5 20,5/21,5 21,5/22,5 21,5/22,5

16,5 16,5 17,5 17,5

0,3 0,3 0,3 0,3

14,4-25,9 15,9-25,5 16,5-23 16,5-23,219-24,4 17,8-22,3 17,5-23,6 17,8-23,3

3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,57-10,0 7-10,0 7-10,0 7-10,0

10,8-15,1 11,7-15,0 11,7-16,1 12-16,011-16,0 12,3-15,0 12,3-16,0 12,3-15,89-16,9 9-15,0 9-16,1 9-16,1

7,5-16,9 7,5-15,0 7,5-16,1 7,5-16,111,5-14,6 12,9-14,6 12,9-14,6 13,1-15,411,5-14,6 13,1-14,6 13,1-14,6 13,1-15,5

2,3-4,5 2,3-3,8 2,3-3,8 2,3-3,83,5-5,4 3,5-5,0 3,5-5,0 3,5-5,23,8-5,4 3,8-5,3 3,8-5,4 3,8-5,54-5,5 4-6,0 4-6,1 4-6,24-5,2 4-5,2 4-5,4 4-5,4

19.496,1 24.720,9 25.934,5 26.607,8

26,5 39,6 62,9 35,010,4 10,7 7,3 30,2

6,1 4,6 2,4 5,310,3 6,4 7,7 9,612,0 10,6 6,7 5,932,2 25,8 11,0 11,9

6,7 5,6 3,3 3,6

15,3 15,8 17,3 17,2

16,4 17,4 18,9 17,518,3 16,6 16,9 17,915,7 15,0 16,4 17,015,4 15,8 15,7 17,013,9 14,2 15,1 15,213,7 13,6 15,3 15,6

TABELA II. Rynek finansowy – podstawowe informacje

Lp. Wyszczególnienie Jednostka IIXII1999

I2000

III

21,5 21,5 21,5 21,5 23,0 23,0 23,0 23,0 23,0

20,0 20,0 20,0 20,0 21,5 21,5 21,5 21,5 21,5

21,5/22,5 21,5/22,5 21,5/22,5 21,5/22,5 23,0/24,0 23,0/24,0 23,0/24,0 23,0/24,0 23,0/24,0

17,5 17,5 17,5 17,5 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0

x x x x x x x x x

16,5-23,2 17,3-23,2 18,1-24,5 18,1-23,1 18,2-23,2 18,6-23,4 19,5-24,4 19,6-24,5 19,7-24,618,6-23,6 18,4-23,6 18,7-24,1 18,6-24,0 18,6-24,8 18,6-24,6 19,9-24,9 19,9-24,8 19,7-24,5

3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,5 3,5-9,57-10,0 7-10,0 7-10,0 7-10,0 7-10,0 7-10,0 7-10,0 7-10,0 7-10,0

12-15,9 12-15,5 12-15,4 12,5-15,4 12,5-15,5 12,5-18,9 12,5-16,9 12,5-16,6 12,5-17,112,3-16 12,3-15,8 12,3-15,8 13-15,7 13-16 13-17,1 9-17,1 9-17,0 9-17,49-16,1 9-16,2 9-16,1 9-16,2 9-16,3 9-17,2 9-17,2 9-17,1 9-17,1

7,5-16,1 7,5-16,2 7,5-16,2 7,5-16,7 7,5-17 7,5-17,6 9-17,7 9-17,1 9-16,913,3-15,4 13,3-15,4 13,3-15,4 14-15,7 14-17,1 14-17,9 14-17,9 14-17,2 14-17,213,3-15,5 13,3-15,5 13,3-15,5 14-15,5 14-17,2 14-18,1 14-18 14-17 14-17

2,3-3,8 2-3,8 2-3,8 2-3,8 2-3,8 2-3,8 2-3,8 2-3,8 2,5-3,83,5-5,2 3,5-5,7 3,5-5,7 3,8-5,6 3,8-5,4 4-5,3 4-5,3 4-5,3 4-5,13,8-5,5 3,8-6,1 3,8-6,0 4,1-6,0 4,1-5,7 4,3-5,6 4,3-5,5 4,3-5,5 4,3-5,3

4-6,2 4-6,8 4-6,6 4,3-6,4 4,3-6,1 4,4-5,9 4,4-5,7 4,4-5,7 4,4-5,24-5,4 4-5,5 4-5,5 4,3-5,5 4,3-5,5 4,4-5,5 4,4-5,5 4,4-5,3 4,4-5,3

25.243,2 25.950,2 27.579,7 29.630,9 29.069,7 30.026,3 33.101,7 31.954,7 30.692,6

55,4 31,3 55,2 47,3 35,2 54,1 33,8 54,0 27,710,8 32,9 9,1 17,6 28,5 13,0 32,8 10,3 39,5

2,7 7,9 7,7 8,3 7,8 7,5 5,9 6,6 7,511,6 8,3 8,7 8,5 11,2 12,5 14,3 15,3 12,5

4,8 6,5 6,8 6,7 5,4 6,2 7,2 7,5 7,911,3 11,1 10,5 9,7 9,9 4,7 4,1 4,4 2,8

3,5 3,6 3,5 3,3 3,6 3,1 3,2 3,2 3,0

17,2 17,1 17,1 17,3 17,6 18,8 18,9 19,0 19,0

17,5 17,2 17,3 17,4 18,1 19,4 19,1 19,2 18,917,5 17,7 17,6 17,7 17,8 18,8 19,3 19,3 19,617,9 16,3 16,3 16,8 16,9 17,4 17,6 17,9 18,216,4 17,8 17,9 17,8 17,7 18,2 18,6 18,8 18,717,8 16,6 16,9 17,1 17,6 17,9 18,4 18,5 18,615,5 15,5 15,6 15,7 15,9 17,7 18,3 19,1 17,6


Raport Roczny 2000

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

10.

11.

12.

Stopa rezerw obowiàzkowych od:a) wk∏adów z∏otowych

– p∏atnych na ka˝de ˝àdanie– terminowych

b) wk∏adów w walutach obcych (równowartoÊç w z∏otych)– p∏atnych na ka˝de ˝àdanie – terminowych

WielkoÊç rezerwy obowiàzkowej ogó∏ema) na rachunku bie˝àcymb) zadeklarowana kwota gotówki

Przetargi na bony skarbowea) liczba przetargów w ciàgu miesiàcab) wartoÊç bonów zaoferowanych do sprzeda˝y

(w cenach nominalnych)z tego bonów o terminie wykupu: – 2-tygodniowym– 3-tygodniowym– 6-tygodniowym– 8-tygodniowym– 13-tygodniowym– 26-tygodniowym– 39-tygodniowym– 52-tygodniowym

c) popyt zg∏oszony przez oferentów (w cenach nominalnych) z tego na bony o terminie wykupu:– 2-tygodniowym– 3-tygodniowym– 6-tygodniowym– 8-tygodniowym– 13-tygodniowym– 26-tygodniowym– 39-tygodniowym– 52-tygodniowym

d) sprzeda˝ bonów (w cenach nominalnych) z tego bonów o terminie wykupu:– 2-tygodniowym– 3-tygodniowym– 6-tygodniowym– 8-tygodniowym– 13-tygodniowym– 26-tygodniowym– 39-tygodniowym– 52-tygodniowym

e) Êrednia wa˝ona stopa dyskonta przyj´tych ofert z tego dla bonów o terminie wykupu: – 2-tygodniowym– 3-tygodniowym– 6-tygodniowym– 8-tygodniowym– 13-tygodniowym– 26-tygodniowym– 39-tygodniowym– 52-tygodniowym

%%

%%

mln z∏mln z∏mln z∏

mln z∏

mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏

mln z∏

mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏


%

%%%%%%%%

5,0 5,0 5,0 5,05,0 5,0 5,0 5,0

5,0 5,0 5,0 5,05,0 5,0 5,0 5,0

10.076,2 10.631,9 10.512,1 10.568,39.074,0 9.569,5 9.457,9 9.508,31.002,2 1.062,3 1.054,2 1.059,9

4 5 4 4

6.350,00 5.300,00 4.000,00 3.600,00

- - - -- - - -

1.800,00 - - -600,00 - - -

1.100,00 400,00 400,00 400,001.150,00 300,00 600,00 400,00

- - - -1.700,00 4.600,00 3.000,00 2.800,00

10.652,82 12.321,47 6.936,12 11.329,94

- - - -- - - -

1.620,39 - - -760,35 - - -674,13 2.188,09 1.157,78 1.036,32

1.807,69 782,74 877,96 1.471,63- - - -

5.790,26 9.350,64 4.900,38 8.821,995.714,23 5.340,25 3.929,03 3.573,18

- - - -- - - -

1.517,89 - - -610,95 - - -480,52 400,00 398,18 398,55

1.254,42 300,00 531,90 374,63- - - -

1.850,45 4.640,25 2.998,95 2.800,0015,30 14,04 14,76 15,17

- - - -- - - -

16,67 - - -16,66 - - -15,57 15,24 15,27 15,7115,14 14,96 15,43 15,96

- - - -13,78 13,88 14,57 14,99

cd. TABELI II. Rynek finansowy – podstawowe informacje


I2000

III


Raport Roczny 2000

5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,05,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0

5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,05,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0

10.568,3 10.842,2 11.370,9 11.633,6 11.740,6 11.740,6 11.939,9 12.240,3 12.240,39.508,3 9.752,4 10.259,1 10.497,7 10.594,6 10.594,6 10.770,5 11.030,9 11.030,91.059,9 1.089,8 1.111,7 1.135,9 1.146,0 1.146,0 1.169,4 1.209,4 1.209,4

4 4 5 7 6 6 4 4 4

2.700,00 2.400,00 4.400,00 6.500,00 6.600,00 7.400,00 1.200,00 1.400,00 1.700,00

- - - 1.500,00 - 4.800,00 - - -- - 2.000,00 2.000,00 2.500,00 1.200,00 - - -- - - - 2.700,00 - - - -- - - 300,00 - - - - -

400,00 600,00 400,00 700,00 300,00 600,00 400,00 100,00 300,00500,00 300,00 - - 200,00 - - 200,00 100,00

- - - - - - - - -1.800,00 1.500,00 2.000,00 2.000,00 900,00 800,00 800,00 1.100,00 1.300,00

6.378,69 5.990,69 12.120,47 17.070,50 12.791,63 15.932,56 4.042,17 4.636,60 6.281,08

- - - 3.432,93 - 6.322,97 - - -- - 4.356,18 5.476,28 5.646,79 3.983,14 - - -- - - - 2.777,15 - - - -- - - 962,56 - - - - -

673,19 1.271,72 1.232,05 984,67 839,84 1.957,55 1.193,35 218,69 612,441.010,76 429,63 - - 1.094,65 - - 578,42 325,32

- - - - - - - - -4.694,74 4.289,34 6.532,24 6.214,06 2.433,20 3.668,90 2.848,82 3.839,49 5.343,322.689,78 2.162,60 4.545,46 7.068,42 5.894,13 7.350,19 1.200,00 1.400,00 1.651,88

- - - 1.500,00 - 4.800,00 - - -- - 2.000,00 2.663,86 2.500,00 1.186,11 - - -- - - - 2.011,24 - - - -- - - 300,00 - - - - -

400,00 508,13 400,00 604,56 286,74 583,92 400,00 100,00 262,64499,57 163,33 - - 196,15 - - 200,00 89,24

- - - - - - - - -1.790,21 1.491,14 2.145,46 2.000,00 900,00 780,16 800,00 1.100,00 1.300,00

15,00 15,47 16,13 16,52 16,92 17,71 15,61 15,42 15,20

- - - 17,43 - 18,08 - - -- - 17,28 17,33 17,36 18,08 - - -- - - - 17,07 - - - -- - - 16,39 - - - - -

15,67 16,17 15,73 15,70 16,46 16,90 16,28 16,15 16,1315,77 16,24 - - 17,17 - - 16,24 15,81

- - - - - - - - -14,64 15,14 15,13 15,03 15,46 15,43 15,28 15,20 14,97

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

13.

f) Êredni wa˝ony zysk z kupionych bonówz tego z bonów o terminie wykupu– 2-tygodniowym– 3-tygodniowym– 6-tygodniowym– 8-tygodniowym– 13-tygodniowym– 26-tygodniowym– 39-tygodniowym – 52-tygodniowym

g) stan na koniec miesiàca bonów pochodzàcychz przetargów i b´dàcych w obiegu (wg kosztów zakupu)

Przetargi na bony pieni´˝ne NBPa) liczba przetargów w ciàgu miesiàcab) wartoÊç bonów zaoferowanych do sprzeda˝y

(w cenach nominalnych)z tego bonów o terminie wykupu: – 1-dniowym– 7-dniowym– 14-dniowym– 28-dniowym– 91-dniowym– 182-dniowym– 273-dniowym

c) popyt zg∏oszony przez oferentów (w cenach nominalnych)z tego na bony o terminie wykupu: – 1-dniowym– 7-dniowym– 14-dniowym– 28-dniowym– 91-dniowym– 182-dniowym– 273-dniowym

d) sprzeda˝ bonów (w cenach nominalnych)z tego bonów o terminie wykupu: – 1-dniowym– 7-dniowym– 14-dniowym– 28-dniowym– 91-dniowym– 182-dniowym– 273-dniowym

e) Êrednia wa˝ona stopa dyskonta przyj´tych ofert z tego dla bonów o terminie wykupu:– 1-dniowym– 7-dniowym– 14-dniowym– 28-dniowym– 91-dniowym– 182-dniowym– 273-dniowym

%

%%%%%%%%

mln z∏

mln z∏


mln z∏



%

%%%%%%%

16,49 16,13 16,92 17,50

- - - -- - - -

17,00 - - -17,10 - - -16,21 15,86 15,88 16,3616,39 16,19 16,73 17,36

- - - -16,01 16,15 17,09 17,68

24.187,36 24.255,82 24.036,90 23.864,32

16 7 14 11

58.000,00 18.000,00 36.000,00 27.200,00

16.500,00 - - -21.000,00 - - -18.500,00 - - -

2.000,00 18.000,00 36.000,00 27.200,00- - - -- - - -- - - -

41.948,29 15.495,77 24.189,47 28.887,08

13.976,00 - - -15.043,81 - - -12.032,32 - - -

896,16 15.495,77 24.189,47 28.887,08- - - -- - - -- - - -

41.948,29 15.495,77 24.039,47 25.946,22

13.976,00 - - -15.043,81 - - -12.032,32 - - -

896,16 15.495,77 24.039,47 25.946,22- - - -- - - -- - - -

16,46 16,39 16,59 17,36

16,49 - - -16,47 - - -16,43 - - -16,39 16,39 16,59 17,36

- - - -- - - -- - - -



I2000

III


Raport Roczny 2000

17,04 17,63 17,55 17,45 17,64 18,18 17,71 17,84 17,49

- - - 17,55 - 18,21 - - -- - 17,46 17,51 17,53 18,28 - - -- - - - 17,42 - - - -- - - 16,82 - - - - -

16,32 16,86 16,39 16,35 17,18 17,65 16,98 16,84 16,8117,13 17,69 - - 18,80 - - 17,70 17,19

- - - - - - - - -17,18 17,88 17,86 17,72 18,33 18,28 18,08 17,96 17,65

23.472,49 22.504,90 21.978,70 25.704,29 24.332,47 26.891,24 21.842,31 20.947,04 19.749,89

7 9 12 7 10 7 8 9 8

17.500,00 25.500,00 29.500,00 19.500,00 27.000,00 40.500,00 31.000,00 23.000,00 25.500,00

- - - - - 22.000,00 3.500,00 - -- - - - - - 4.000,00 - -- - - - - 3.500,00 - - -

17.500,00 25.500,00 29.500,00 19.500,00 27.000,00 15.000,00 23.500,00 23.000,00 25.500,00- - - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - - - - -

16.475,60 21.145,69 25.144,43 16.708,04 26.496,37 43.965,64 34.629,33 20.998,74 24.562,91

- - - - - 21.064,11 3.406,38 - -- - - - - - 7.216,71 - -- - - - - 3.455,59 - - -

16.475,60 21.145,69 25.144,43 16.708,04 26.496,37 19.445,94 24.006,24 20.998,74 24.562,91- - - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - - - - -

16.002,39 21.145,69 24.344,97 16.708,04 24.925,27 36.607,43 29.883,08 20.479,71 22.644,59

- - - - - 18.974,18 3.406,38 - -- - - - - - 4.000,00 - -- - - - - 3.455,59 - - -

16.002,39 21.145,69 24.344,97 16.708,04 24.925,27 14.177,66 22.476,70 20.479,71 22.644,59- - - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - - - - -

17,36 17,36 17,37 17,37 17,63 18,91 18,85 18,82 18,81

- - - - - 19,00 19,01 - -- - - - - - 18,96 - -- - - - - 18,91 - - -

17,36 17,36 17,37 17,37 17,63 18,79 18,81 18,82 18,81- - - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - - - - -

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

14.

15.

16.

f) Êredni wa˝ony zysk z kupionych bonów z tego z bonów o terminie wykupu:– 1-dniowym– 7-dniowym– 14-dniowym– 28-dniowym– 91-dniowym– 182-dniowym– 273-dniowym

g) stan na koniec miesiàca bonów pochodzàcychz przetargów i b´dàcych w obiegu (wg kosztów zakupu)

Bezwarunkowa sprzeda˝ papierów wartoÊciowych przez NBP (outright sale)

a) liczba przetargówb) wartoÊç nominalna papierów wartoÊciowych

przeznaczonych przez NBP do sprzeda˝yc) wartoÊç nominalna ofert zg∏oszonych przez bankid) wartoÊç nominalana ofert przyj´tyche) wartoÊç aukcyjna ofert przyj´tych

Informacje o wynikach sesji na Gie∏dzie Papierów WartoÊciowych SA w Warszawie – rynek podstawowy

a) liczba spó∏ek notowanych na gie∏dzieb) Êrednia wartoÊç rynkowa spó∏ek

notowanych na gie∏dziec) wartoÊç obrotów w ciàgu miesiàcad) Warszawski Indeks Gie∏dowy

– Êredni w miesiàcu– na ostatniej sesji w miesiàcu

e) wskaênik C/Zf) wskaênik obrotu

Informacje o wynikach sesji na Gie∏dzie PapierówWartoÊciowych SA w Warszawie – rynek równoleg∏y

a) liczba spó∏ek notowanych na gie∏dzieb) Êrednia wartoÊç rynkowa spó∏ek

notowanych na gie∏dziec) wartoÊç obrotów w ciàgu miesiàcad) Warszawski Indeks Rynku Równoleg∏ego

– Êredni w miesiàcu– na ostatniej sesji w miesiàcu

e) wskaênik C/Zf) wskaênik obrotu

%

%%%%%%%

mln z∏

mln z∏mln z∏mln z∏mln z∏

mln z∏mln z∏

%

mln z∏mln z∏

%

16,52 16,60 16,81 17,60

16,50 - - -16,52 - - -16,54 - - -16,60 16,60 16,81 17,60

- - - -- - - -- - - -

11.095,45 15.298,20 23.729,32 18.957,86

- - - -

- - - -- - - -- - - -- - - -

121 119 118 119

111.191,9 127.159,9 139.949,1 148.938,13.816,3 5.494,2 7.225,8 6.991,9

16.990,8 19.483,8 21.298,5 22.035,918.083,6 19.398,0 21.536,8 21.255,9

25,7 29,3 25,9 27,61,9 2,4 2,9 2,7

62 61 61 61

2.641,4 3.074,0 3.746,6 4.193,8162,8 271,6 514,8 535,6

1.920,8 2.194,1 2.648,4 2.870,12.085,9 2.225,1 2.732,8 2.826,6

21,7 25,2 36,3 41,93,9 5,6 8,8 8,4



I2000

III


Raport Roczny 2000

17,59 17,60 17,60 17,60 17,87 19,04 19,07 19,09 19,09

- - - - - 19,01 19,02 - -- - - - - - 19,03 - -- - - - - 19,05 - - -

17,59 17,60 17,60 17,60 17,87 19,07 19,09 19,09 19,09- - - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - - - - -

15.786,36 18.683,92 19.658,79 16.482,39 17.501,58 14.444,55 16.728,36 20.180,01 19.819,18

- - - - - 2 4 5 4

- - - - - 1.000,00 1.200,00 1.500,00 1.200,00- - - - - 2.496,00 2.364,00 2.180,00 1.432,00- - - - - 618,00 444,00 572,00 588,00- - - - - 503,69 355,28 455,70 480,45

120 121 121 122 122 122 121 121 121

136.189,9 131.266,1 133.756,9 135.595,3 126.773,3 120.521,3 107.420,7 112.085,0 119.394,52.987,1 3.434,0 3.406,9 3.240,7 2.398,7 2.163,7 2.004,1 7.607,4 8.716,3

20.228,5 19.315,1 19.678,8 19.630,2 18.539,2 17.885,5 15.976,6 16.510,78 17.274,9019.631,1 19.570,5 19.642,7 18.991,0 18.420,3 16.882,6 15.597,5 16.292,20 17.847,55

25,0 21,0 21,6 22,1 21,4 20,1 19,4 12,2 12,41,3 1,5 1,5 1,4 0,3 1,0 1,1 3,6 3,9

60 60 61 61 60 58 58 59 59

3.447,0 3.307,7 3.469,5 3.695,2 3.605,8 3.280,0 2.941,3 2.833,8 2.872,6196,4 151,5 143,1 136,4 129,5 131,3 87,1 123,1 113,5

2.845,1 2.904,4 3.023,1 3.082,4 3.042,0 2.952,8 2.779,1 2.650,53 2.628,682.919,0 3.015,6 3.055,6 3.093,5 3.028,8 2.844,1 2.718,5 2.663,48 2.748,62

41,3 48,7 56,5 54,8 73,6 154,8 88,8 x x3,5 2,8 2,5 2,3 2,2 2,5 1,8 2,7 2,5

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

Grudzieƒ 1999 r.

Styczeƒ 2000 r.LutyMarzecKwiecieƒMajCzerwiecLipiecSierpieƒWrzesieƒPaêdziernikListopadGrudzieƒ

4,1483

4,20764,15314,14284,42344,39144,39074,33884,38124,5404 4,68454,47354,1432

4,1689

4,12504,05393,96504,0226 4,0894 4,20754,01083,91573,99603,93253,88243,8544

1,0050

0,98040,97610,95710,90940,93120,95830,92440,8938 0,88010,83950,86790,9303

MiesiàcPrzeci´tny kurs Êredni w miesiàcu

PLN/ 1 USD PLN/ 1 EUR relacja USD/EUR

4,1696

4,1036 4,14394,09024,23474,49884,39944,32294,35934,49004,63694,56064,3126

PLN/ 1 USD

4,2200

4,16084,08503,95074,00334,07584,17404,0684 3,94863,9152 3,96963,90353,8804

PLN/ 1 EUR

TABELA III. Kursy PLN do USD i EUR w 2000 r. (w z∏)

Kurs Êredni NBP na koniec miesiàca

Depozyty osób prywatnych

Termin pierwotny:– rachunek oszcz´dnoÊciowo-rozliczeniowy (ROR) – 1 miesiàc– 3 miesiàce– 6 miesi´cy– 1 rok– 2 lata– 3 lataÂrednia wszystkich terminów (z wy∏àczeniem ROR)

Depozyty podmiotów gospodarczych

Termin pierwotny:– depozyty bie˝àce– 1 miesiàc– 3 miesiàce– 6 miesi´cy– 1 rok– 2 lata– 3 lata

Ârednia wszystkich terminów(z wy∏àczeniem depozytów bie˝àcych)

Ogó∏em

7,3 7,3 7,4 7,312,5 12,7 12,6 12,912,7 12,8 12,8 13,313,0 13,1 13,1 13,513,1 13,3 13,3 13,913,7 13,8 13,8 14,513,9 13,9 13,9 14,512,9 13,0 13,0 13,5

5,4 5,5 5,5 5,512,6 12,6 12,9 13,013,1 13,0 13,1 13,613,4 13,3 13,4 13,813,7 13,6 13,6 14,115,1 14,3 13,9 13,913,1 13,1 13,1 14,6

12,8 12,7 12,9 13,2

12,9 13,0 13,0 13,4

TABELA IV. Ârednie wa˝one oprocentowanie depozytów z∏otowych w bankach komercyjnych (w % w stosunku rocznym)

Wyszczególnienie IIXII1999

I2000

III


Raport Roczny 2000

7,3 7,3 7,4 7,3 7,3 7,4 7,7 7,7 7,712,8 13,1 13,1 13,2 13,2 13,5 13,8 14,0 14,013,4 13,5 13,5 13,6 13,6 13,8 13,9 14,1 14,113,7 13,6 13,6 13,8 13,6 13,7 14,2 14,4 14,414,2 14,0 14,0 14,3 14,0 14,1 14,9 15,0 15,014,6 14,6 14,6 14,7 14,7 14,9 15,4 15,7 15,614,7 14,7 14,7 14,7 14,7 14,9 15,6 15,7 15,713,7 13,6 13,6 13,8 13,7 13,9 14,2 14,4 14,4

5,4 5,5 5,4 5,6 5,6 5,5 5,6 5,6 5,513,2 13,3 13,2 13,3 13,3 13,7 13,9 14,2 14,113,6 13,7 13,6 13,6 13,6 14,2 14,4 14,4 14,413,8 14,0 13,8 13,9 13,9 14,2 14,3 14,5 14,514,2 14,4 14,4 14,4 14,4 14,8 15,0 15,0 15,114,3 14,5 14,7 14,9 14,4 14,5 15,6 15,8 15,414,6 14,6 15,1 15,0 15,0 15,0 15,1 15,1 15,1

13,4 13,4 13,3 13,4 13,4 13,9 14,1 14,3 14,2

13,6 13,6 13,5 13,7 13,6 13,9 14,2 14,4 14,3

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

Kredyty dla osób prywatnych

Kredyty dla podmiotów gospodarczych

Termin zapadalnoÊci: – 1 rok– 2 lata– 3 lata– 5 lat– powy˝ej 5 lat

Ârednia wszystkich terminów

Ogó∏em

21,3 21,0 20,9 21,6

20,0 19,3 19,4 19,620,3 19,5 19,5 19,919,5 19,2 19,1 19,420,4 19,9 19,7 20,020,1 19,4 19,3 19,720,1 19,4 19,4 19,7

20,3 19,7 19,7 20,0

TABELA V. Ârednie wa˝one oprocentowanie kredytów z∏otowych w bankach komercyjnych (w % w stosunku rocznym)

TABELA VI. Banki komercyjne – aktywa (w mln z∏)

AKTYWA ZAGRANICZNE

Nale˝noÊci od banków– gotówka w kasach banków– nale˝noÊci od NBP– nale˝noÊci od innych banków

Nale˝noÊci od niebankowych instytucji finansowych

Nale˝noÊci od sektora bud˝etowego– od bud˝etu paƒstwa– od bud˝etów terenowych– od funduszy celowych

Nale˝noÊci od sektora niefinansowego– od podmiotów gospodarczych– od osób prywatnych

Nale˝noÊci z tytu∏u zakupionych papierówwartoÊciowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu

Papiery wartoÊciowe– emitowane przez banki– emitowane przez niebankowe instytucje finansowe– emitowane przez sektor bud˝etowy

w tym: emitowane przez Skarb Paƒstwa– emitowane przez sektor niefinansowy– prawa poboru i jednostki uczestnictwa w funduszach

powierniczych i inwestycyjnych

Pozosta∏e aktywa

AKTYWA OGÓ¸EM

32.662,6 32.745,8 33.230,1 35.942,1

43.995,2 45.976,6 43.333,0 50.160,15.292,5 3.809,7 3.539,8 3.479,19.430,0 7.305,6 4.393,4 8.804,6

29.272,7 34.861,3 35.399,9 37.876,4

6.818,7 6.981,8 7.588,2 7.968,3

11.262,9 10.739,6 10.218,0 9.154,36.107,3 5.706,0 5.362,1 4.344,12.753,5 2.765,4 2.746,0 2.709,72.402,1 2.268,2 2.109,9 2.100,5

166.572,0 169.911,2 170.955,2 173.059,1130.007,0 133.139,5 133.750,4 134.593,5

36.565,0 36.771,7 37.204,8 38.465,6

86,4 41,1 377,9 489,6

84.723,8 87.466,2 93.807,8 89.506,025.178,4 29.604,3 38.192,7 33.320,6

674,9 565,4 680,2 703,755.733,8 53.838,7 51.407,2 51.923,255.275,5 53.343,9 50.927,8 51.419,4

2.987,6 3.300,3 3.358,1 3.397,0

149,0 157,5 169,5 161,6

34.793,9 41.925,4 43.569,0 44.202,9

380.915,5 395.787,8 403.079,1 410.482,5


I2000

III


I2000

III


Raport Roczny 2000

21,9 21,9 21,7 22,0 21,8 22,0 22,8 22,9 22,9

19,6 19,5 19,7 19,6 20,0 20,7 20,9 20,8 20,919,9 19,9 20,0 19,9 20,3 21,0 21,2 21,1 21,119,5 19,7 19,9 19,8 20,1 20,8 21,1 21,0 21,120,0 20,0 20,2 20,1 20,5 21,2 21,4 21,4 21,419,7 19,8 20,1 20,0 20,3 21,0 21,3 21,3 21,419,7 19,7 19,9 19,9 20,2 20,9 21,1 21,1 21,2

20,1 20,2 20,4 20,3 20,5 21,1 21,4 21,5 21,5

37.967,5 37.127,2 39.039,4 40.089,0 36.599,2 38.374,3 47.815,3 48.969,1 46.913,9

50.726,3 52.041,4 54.828,6 58.968,7 55.953,7 59.005,8 63.284,6 56.758,9 58.340,83.660,1 3.728,1 3.854,9 3.993,6 3.780,1 3.751,4 4.207,7 3.659,1 4.451,4

10.724,0 10.030,7 12.953,3 14.547,3 12.245,2 12.695,2 12.153,1 8.836,6 10.209,436.342,1 38.282,7 38.020,5 40.427,8 39.928,4 42.559,2 46.923,7 44.263,2 43.679,9

8.074,8 8.137,6 8.602,8 8.524,2 8.497,0 8.655,9 8.857,1 8.760,3 8.805,6

8.911,5 8.008,1 8.031,4 8.112,1 8.067,7 6.696,4 7.658,2 8.356,5 6.858,54.069,5 2.974,5 2.907,9 2.298,6 2.018,9 923,4 1.282,6 1.500,3 1.718,42.703,8 2.761,3 2.861,2 2.938,0 3.056,5 3.137,2 3.395,6 3.861,1 4.551,02.138,1 2.272,4 2.262,3 2.875,5 2.992,2 2.635,7 2.979,9 2.995,1 589,1

176.576,1 179.030,0 191.601,4 184.065,2 187.124,0 191.631,8 194.767,7 196.010,3 194.096,9137.485,9 138.465,7 140.813,4 140.886,4 142.879,7 146.066,9 148.157,6 148.826,7 145.931,4

39.090,2 40.564,3 50.788,0 43.178,7 44.244,2 45.564,9 46.610,1 47.183,6 48.165,5

206,7 636,0 563,2 271,9 1.373,3 689,4 398,0 1.247,7 420,5

87.654,8 91.433,4 90.407,5 87.237,2 90.375,6 93.521,4 89.061,9 91.783,5 92.556,130.218,7 33.095,2 34.103,3 31.145,3 32.419,9 29.485,8 30.371,4 33.992,1 33.934,9

649,5 779,1 884,3 910,0 1.240,8 1.468,1 1.419,4 1.465,3 1.243,853.229,0 54.188,2 51.671,5 51.199,2 52.547,2 58.014,3 52.555,3 51.691,6 53.081,452.705,0 53.678,9 51.179,2 50.700,3 52.058,3 57.400,4 51.920,6 51.002,4 52.283,3

3.392,2 3.136,8 3.461,4 3.634,3 3.599,0 3.439,6 3.566,5 3.506,4 3.587,2

165,3 234,2 287,0 348,4 568,6 1.113,6 1.149,2 1.128,1 708,8

42.712,6 46.110,6 48.750,8 46.573,8 47.491,6 47.388,5 51.791,4 51.599,1 44.696,0

412.830,2 422.524,4 441.825,2 433.842,1 435.482,1 445.963,4 463.634,2 463.485,5 452.688,3

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

PASYWA ZAGRANICZNE

Zobowiàzania wobec banków– wobec NBP– wobec innych banków

Zobowiàzania wobec niebankowych instytucji finansowych

Zobowiàzania wobec sektora bud˝etowego– wobec bud˝etu paƒstwa– wobec bud˝etów terenowych– wobec funduszy celowych

Zobowiàzania z∏otowe wobec sektora niefinansowego– wobec podmiotów gospodarczych

bie˝àceterminowe

– wobec osób prywatnychbie˝àceterminowe

Zobowiàzania walutowe wobec sektora niefinansowego– wobec podmiotów gospodarczych

bie˝àceterminowe


Zobowiàzania z tytu∏u sprzedanych papierówwartoÊciowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu

Zobowiàzania z tytu∏u emisji papierów wartoÊciowych

Fundusze w∏asne podstawowe

Fundusze w∏asne uzupe∏niajàce

Pozosta∏e pasywa

PASYWA OGÓ¸EM

27.807,7 28.175,3 27.344,8 26.524,9

36.032,1 41.575,3 43.052,7 44.466,77.010,0 6.999,4 7.980,2 6.830,1

29.022,1 34.575,9 35.072,6 37.636,6

7.303,9 6.679,9 7.266,7 7.494,9

14.194,7 14.992,3 15.759,5 16.887,05.237,4 5.272,3 4.858,6 5.516,77.145,6 8.137,3 9.399,5 9.710,71.811,6 1.582,6 1.501,4 1.659,6

178.519,5 175.549,7 177.618,2 179.833,854.433,7 46.344,3 45.310,2 45.072,423.521,6 19.014,5 17.665,8 17.031,630.912,1 27.329,8 27.644,4 28.040,8

124.085,7 129.205,4 132.308,0 134.761,425.431,1 25.927,7 26.493,9 26.655,098.654,6 103.277,8 105.814,1 108.106,5

38.683,6 38.766,5 39.056,9 40.958,48.330,1 7.664,5 8.271,2 10.748,13.056,5 3.044,6 3.088,4 3.152,95.273,6 4.619,9 5.182,8 7.595,2

30.353,5 31.102,0 30.785,7 30.210,38.099,6 8.218,1 8.048,6 7.965,6

22.253,9 22.883,9 22.737,1 22.244,7

209,7 192,5 429,9 584,6

1.197,9 1.139,2 1.290,7 1.294,9

25.609,4 25.530,9 25.670,2 26.087,6

3.048,5 3.047,4 3.012,2 3.024,1

48.308,6 60.138,9 62.577,2 63.325,7

380.915,5 395.787,8 403.079,1 410.482,5

cd. TABELI VI. Banki komercyjne – pasywa (w mln z∏)


I2000

III


Raport Roczny 2000

28.206,6 28.337,2 29.100,5 28.289,8 27.331,5 29.557,9 29.169,2 27.892,0 27.062,5

43.488,4 44.962,5 44.337,6 46.766,4 46.325,2 49.145,1 53.334,8 50.600,1 50.348,07.430,6 6.792,2 6.659,4 6.600,4 6.600,6 6.732,7 6.448,1 6.464,9 6.800,4

36.057,8 38.170,2 37.678,2 40.166,1 39.724,6 42.412,5 46.886,7 44.135,2 43.547,6

7.575,0 7.557,7 16.110,1 6.400,1 7.136,2 6.874,3 8.646,4 8.891,8 8.355,5

16.904,1 18.122,0 18.048,6 18.463,7 18.067,9 19.405,0 20.104,1 19.393,4 16.152,16.088,5 6.781,9 6.849,2 7.419,0 6.879,1 7.313,8 7.677,9 7.484,4 6.471,69.246,7 9.714,3 9.471,2 9.328,0 9.440,8 10.232,6 10.208,4 9.467,5 7.472,51.568,9 1.625,9 1.728,2 1.716,7 1.748,0 1.858,6 2.217,8 2.441,6 2.208,0

181.506,2 184.428,2 189.272,3 190.749,8 191.664,1 194.328,5 199.235,8 203.821,6 208.760,144.633,6 46.396,0 47.675,6 48.657,7 48.385,8 49.248,5 51.211,2 52.913,1 54.722,116.723,1 18.152,1 18.282,4 18.720,2 19.146,2 18.067,0 18.692,1 19.305,8 21.096,227.910,5 28.243,9 29.393,2 29.937,5 29.239,6 31.181,5 32.519,1 33.607,3 33.625,9

136.872,6 138.032,2 141.596,7 142.092,1 143.278,3 145.080,0 148.024,7 150.908,5 154.038,027.159,5 26.853,1 29.385,1 27.514,7 27.145,6 26.957,9 26.240,0 26.377,3 26.578,2

109.713,1 111.179,1 112.211,6 114.577,4 116.132,7 118.122,1 121.784,7 124.531,2 127.459,8

41.138,6 41.981,5 42.525,5 43.260,9 42.694,6 43.030,2 43.826,6 43.109,5 41.323,79.185,8 9.825,5 9.902,8 10.802,8 9.885,5 9.171,8 8.916,3 9.069,1 8.607,92.899,4 3.314,8 3.361,8 3.391,6 3.793,3 3.323,3 3.600,2 3.658,8 3.476,26.286,4 6.510,7 6.541,0 7.411,2 6.092,2 5.848,5 5.316,1 5.410,3 5.131,7

31.952,7 32.156,0 32.622,7 32.458,1 32.809,1 33.858,4 34.910,3 34.040,4 32.715,88.375,8 8.285,8 8.328,6 8.157,3 8.160,7 8.257,8 8.302,4 8.025,0 7.774,0

23.577,0 23.870,2 24.294,1 24.300,8 24.648,4 25.600,6 26.607,8 26.015,5 24.941,8

243,9 749,7 728,7 440,4 1.441,7 868,0 566,5 1.303,1 323,0

1.073,4 1.119,2 1.052,7 1.088,1 1.161,9 1.169,3 1.285,4 1.424,0 1.494,9

26.551,1 27.327,2 28.786,8 29.115,8 29.149,9 29.294,1 29.423,0 29.549,0 30.143,5

3.141,5 3.157,8 3.120,5 3.344,8 3.352,4 3.457,8 3.465,1 3.513,9 3.487,5

63.001,4 64.781,5 68.742,1 65.922,4 67.156,7 68.833,2 74.577,3 73.986,9 65.237,5

412.830,2 422.524,4 441.825,2 433.842,1 435.482,1 445.963,4 463.634,2 463.485,5 452.688,3

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

AKTYWA ZAGRANICZNE

Nale˝noÊci od banków– lokaty– kredyty udzielone z zagranicznych linii kredytowych– kredyty refinansowe

redyskontowelombardowecelowena inwestycje centralneinne

– operacje otwartego rynku (kredyt aukcyjny)– kredyty niesp∏acone w terminie

Nale˝noÊci od niebankowych instytucji finansowychNale˝noÊci od bud˝etu paƒstwaNale˝noÊci od sektora niefinansowego

– od podmiotów gospodarczych– od osób prywatnych

Papiery wartoÊciowe– emitowane przez banki– emitowane przez Skarb Paƒstwa

Pozosta∏e aktywa

AKTYWA OGÓ¸EM

PASYWA ZAGRANICZNE

Pieniàdz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)Zobowiàzania wobec banków

– rachunki bie˝àce– rezerwy obowiàzkowe– operacje otwartego rynku (lokaty aukcyjne)– pozosta∏e zobowiàzania


Zobowiàzania wobec sektora bud˝etowego– wobec bud˝etu paƒstwa– wobec funduszy celowych bud˝etu paƒstwa


bie˝àceterminowe

– wobec osób prywatnych

Zobowiàzania z tytu∏u emisji papierów wartoÊciowychFundusz statutowy i rezerwowy

Pozosta∏e pasywa

PASYWA OGÓ¸EM

120.352,1 120.373,7 116.002,9 115.607,8

7.080,8 7.064,9 8.046,6 6.905,0381,1 386,6 381,6 380,6

97,5 94,3 92,7 90,96.600,6 6.582,4 7.570,7 6.431,9

167,1 154,5 142,3 94,20,0 0,0 999,0 0,00,0 0,0 0,0 0,0

5.146,4 5.146,4 5.146,4 5.054,71.287,1 1.281,5 1.282,9 1.283,0

0,0 0,0 0,0 0,01,6 1,6 1,6 1,6

0,0 0,0 0,0 0,00,0 0,0 0,0 0,0

70,8 70,6 69,6 69,342,4 43,2 42,9 43,028,3 27,4 26,7 26,3

19.114,5 19.200,1 19.286,9 19.422,5311,3 302,8 294,3 290,8

18.803,3 18.897,3 18.992,7 19.131,7

3.607,1 4.116,5 4.219,3 4.028,7

150.225,3 150.825,8 147.625,4 146.033,3

14.489,0 12.853,1 9.671,0 9.568,8

43.375,2 37.325,6 36.678,0 36.436,59.430,7 7.436,5 4.555,2 8.746,19.427,0 7.390,5 4.518,4 8.746,1

3,7 46,0 36,9 0,00,0 0,0 0,0 0,00,0 0,0 0,0 0,0

148,6 25,7 9,3 13,1

7.040,2 11.510,5 8.128,6 8.198,95.561,4 10.741,5 7.368,3 7.459,81.478,9 769,0 760,3 739,1

2,3 2,8 2,7 2,50,1 0,1 0,1 0,10,1 0,1 0,1 0,10,0 0,0 0,0 0,02,2 2,7 2,6 2,4

24.694,0 29.178,8 37.968,8 33.272,01.548,2 1.548,2 1.548,2 1.548,2

49.497,0 50.944,6 49.063,6 48.247,1

150.225,3 150.825,8 147.625,4 146.033,3

TABELA VII. Narodowy Bank Polski – aktywa i pasywa (w mln z∏)


I2000

III


Raport Roczny 2000

119.680,0 120.044,6 120.981,4 118.024,2 118.739,0 122.264,6 129.064,2 125.649,3 120.704,0

7.495,2 6.859,2 6.729,8 6.670,5 6.652,2 6.791,7 6.517,8 6.534,4 6.870,4361,3 358,6 358,6 354,4 357,8 370,8 334,8 319,7 296,1

87,2 88,4 90,6 81,1 79,4 81,2 72,4 72,1 69,77.045,2 6.410,6 6.279,0 6.233,5 6.213,4 6.338,1 6.109,1 6.141,0 6.503,1

131,6 94,9 68,6 31,2 11,2 0,0 20,2 52,3 65,8598,0 0,0 0,0 0,0 0,0 220,0 0,0 0,0 466,0

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,05.033,4 5.033,4 4.928,3 4.920,5 4.920,5 4.836,6 4.807,5 4.807,5 4.689,81.282,1 1.282,3 1.282,1 1.281,9 1.281,7 1.281,5 1.281,4 1.281,2 1.281,5

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,01,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,00,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

71,8 71,1 71,5 71,0 71,4 72,7 74,4 71,8 68,146,1 45,8 46,3 46,0 46,7 48,7 50,5 48,5 45,225,7 25,3 25,2 25,0 24,7 24,0 23,9 23,3 22,9

19.290,7 19.410,9 19.545,4 19.333,1 19.343,2 18.994,9 18.501,3 18.174,5 16.994,8286,7 281,8 274,1 262,5 260,4 260,5 260,5 257,6 250,2

19.004,0 19.129,1 19.271,4 19.070,7 19.082,7 18.734,5 18.240,7 17.916,9 16.744,7

4.439,3 4.625,2 4.322,2 2.828,8 2.714,9 2.448,5 2.351,9 2.082,5 1.810,0

150.977,0 151.011,0 151.650,3 146.927,6 147.520,7 150.572,5 156.509,5 152.512,5 146.447,3

9.301,7 9.911,5 8.607,0 7.975,5 8.152,3 8.654,8 8.469,4 8.765,7 8.509,7

38.279,6 37.688,5 38.970,9 39.082,0 38.327,8 38.440,9 38.293,1 37.204,5 38.564,111.037,1 9.967,9 12.866,2 14.542,9 12.226,5 12.672,8 12.153,2 8.836,7 10.209,611.037,1 9.967,9 12.866,2 14.542,9 12.226,5 12.672,8 12.153,2 8.836,7 10.209,6

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,00,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,00,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

168,3 5,0 2,2 4,2 236,9 15,7 4,5 8,9 41,9

6.741,1 5.686,5 2.321,6 3.257,2 5.998,3 6.164,6 12.360,2 13.086,3 9.774,16.292,8 5.076,6 1.855,6 2.784,4 5.642,7 5.636,5 11.886,7 12.502,0 8.783,3

448,3 609,9 466,0 472,8 355,6 528,1 473,5 584,2 990,82,5 2,4 2,1 2,1 2,1 2,4 2,2 2,3 2,30,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,10,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,10,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,02,4 2,3 2,0 2,0 2,0 2,3 2,1 2,2 2,2

30.178,4 33.172,5 34.177,7 31.071,8 32.193,4 29.181,4 30.004,0 33.637,3 33.738,11.548,2 1.548,2 1.594,2 1.594,2 1.594,2 1.594,2 1.594,2 1.594,2 1.594,2

53.720,1 53.028,6 53.108,4 49.397,7 48.789,2 53.845,7 53.628,7 49.376,7 44.013,4

150.977,0 151.011,0 151.650,3 146.927,6 147.520,7 150.572,5 156.509,5 152.512,5 146.447,3

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

AKTYWA ZAGRANICZNE

Nale˝noÊci od banków– gotówka w kasach banków– nale˝noÊci banków od NBP– nale˝noÊci banków od innych banków– nale˝noÊci NBP od banków

Nale˝noÊci od niebankowych instytucji finansowych– nale˝noÊci banków– nale˝noÊci NBP

Nale˝noÊci od sektora bud˝etowego– od bud˝etu paƒstwa– od bud˝etów terenowych– od funduszy celowych

Nale˝noÊci od sektora niefinansowego– od podmiotów gospodarczych– od osób prywatnych

Nale˝noÊci z tytu∏u zakupionych papierówwartoÊciowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu

Papiery wartoÊciowe– emitowane przez banki– emitowane przez niebankowe instytucje finansowe– emitowane przez sektor bud˝etowy

w tym: emitowane przez Skarb Paƒstwa– emitowane przez sektor niefinansowy– prawa poboru i jednostki uczestnictwa

w funduszach powierniczych i inwestycyjnych

Pozosta∏e aktywa

AKTYWA OGÓ¸EM

153.014,7 153.119,5 149.233,0 151.549,9

51.076,1 53.041,5 51.379,6 57.065,15.292,5 3.809,7 3.539,8 3.479,19.430,0 7.305,6 4.393,4 8.804,6

29.272,7 34.861,3 35.399,9 37.876,47.080,8 7.064,9 8.046,6 6.905,0

6.818,7 6.981,8 7.588,2 7.968,36.818,7 6.981,8 7.588,2 7.968,3

0,0 0,0 0,0 0,0

11.262,9 10.739,6 10.218,0 9.154,36.107,3 5.706,0 5.362,1 4.344,12.753,5 2.765,4 2.746,0 2.709,72.402,1 2.268,2 2.109,9 2.100,5

166.642,7 169.981,9 171.024,8 173.128,4130.049,4 133.182,8 133.793,3 134.636,5

36.593,3 36.799,1 37.231,5 38.491,9

86,4 41,1 377,9 489,6

103.838,3 106.666,3 113.094,7 108.928,525.489,7 29.907,1 38.487,0 33.611,4

674,9 565,4 680,2 703,774.537,1 72.736,0 70.399,9 71.054,874.078,7 72.241,2 69.920,5 70.551,1

2.987,6 3.300,3 3.358,1 3.397,0

149,0 157,5 169,5 161,6

38.401,0 46.041,8 47.788,3 48.231,6

531.140,8 546.613,6 550.704,5 556.515,8

TABELA VIII. System bankowy: banki komercyjne i NBP – aktywa (w mln z∏)


I2000

III


Raport Roczny 2000

157.647,5 157.171,8 160.020,8 158.113,1 155.338,3 160.639,0 176.879,4 174.618,5 167.617,9

58.221,5 58.900,6 61.558,4 65.639,2 62.605,9 65.797,5 69.802,4 63.293,3 65.211,23.660,1 3.728,1 3.854,9 3.993,6 3.780,1 3.751,4 4.207,7 3.659,1 4.451,4

10.724,0 10.030,7 12.953,3 14.547,3 12.245,2 12.695,2 12.153,1 8.836,6 10.209,436.342,1 38.282,7 38.020,5 40.427,8 39.928,4 42.559,2 46.923,7 44.263,2 43.679,9

7.495,2 6.859,2 6.729,8 6.670,5 6.652,2 6.791,7 6.517,8 6.534,4 6.870,4

8.074,8 8.137,6 8.602,8 8.524,2 8.497,0 8.655,9 8.857,1 8.760,3 8.805,68.074,8 8.137,6 8.602,8 8.524,2 8.497,0 8.655,9 8.857,1 8.760,3 8.805,6

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

8.911,5 8.008,1 8.031,4 8.112,1 8.067,7 6.696,4 7.658,2 8.356,5 6.858,54.069,5 2.974,5 2.907,9 2.298,6 2.018,9 923,4 1.282,6 1.500,3 1.718,42.703,8 2.761,3 2.861,2 2.938,0 3.056,5 3.137,2 3.395,6 3.861,1 4.551,02.138,1 2.272,4 2.262,3 2.875,5 2.992,2 2.635,7 2.979,9 2.995,1 589,1

176.647,9 179.101,1 191.672,8 184.136,2 187.195,4 191.704,5 194.842,2 196.082,1 194.165,1137.532,0 138.511,5 140.859,7 140.932,4 142.926,5 146.115,6 148.208,1 148.875,2 145.976,6

39.115,9 40.589,6 50.813,2 43.203,7 44.268,9 45.588,9 46.634,0 47.206,9 48.188,5

206,7 636,0 563,2 271,9 1.373,3 689,4 398,0 1.247,7 420,5

106.945,5 110.844,3 109.953,0 106.570,3 109.718,7 112.516,4 107.563,2 109.958,0 109.550,930.505,5 33.377,0 34.377,3 31.407,8 32.680,3 29.746,3 30.632,0 34.249,7 34.185,1

649,5 779,1 884,3 910,0 1.240,8 1.468,1 1.419,4 1.465,3 1.243,872.233,0 73.317,3 70.942,9 70.269,9 71.629,9 76.748,7 70.796,1 69.608,5 69.826,071.708,9 72.808,0 70.450,6 69.771,0 71.141,0 76.134,9 70.161,3 68.919,4 69.028,0

3.392,2 3.136,8 3.461,4 3.634,3 3.599,0 3.439,6 3.566,5 3.506,4 3.587,2

165,3 234,2 287,0 348,4 568,6 1.113,6 1.149,2 1.128,1 708,8

47.151,9 50.735,8 53.073,0 49.402,6 50.206,5 49.836,9 54.143,3 53.681,6 46.506,0

563.807,2 573.535,4 593.475,6 580.769,7 583.002,8 596.535,9 620.143,7 615.997,9 599.135,6

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

PASYWA ZAGRANICZNE


Zobowiàzania wobec banków– zobowiàzania banków wobec NBP– zobowiàzania banków wobec innych banków– zobowiàzania NBP wobec banków


– zobowiàzania banków– zobowiàzania NBP

Zobowiàzania wobec sektora bud˝etowego– wobec bud˝etu paƒstwa– wobec bud˝etów terenowych– wobec funduszy celowych


bie˝àceterminowe


Zobowiàzania walutowe wobec sektora niefinansowego

– wobec podmiotów gospodarczychbie˝àceterminowe


Zobowiàzania z tytu∏u sprzedanych papierówwartoÊciowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu

Zobowiàzania z tytu∏u emisji papierów wartoÊciowych

Fundusze w∏asne podstawowe

Fundusze w∏asne uzupe∏niajàce

Pozosta∏e pasywa

PASYWA OGÓ¸EM

42.296,6 41.028,4 37.015,7 36.093,7

43.375,2 37.325,6 36.678,0 36.436,5

45.462,8 49.011,8 47.608,0 53.212,87.010,0 6.999,4 7.980,2 6.830,1

29.022,1 34.575,9 35.072,6 37.636,69.430,7 7.436,5 4.555,2 8.746,1

7.452,5 6.705,6 7.276,0 7.508,07.303,9 6.679,9 7.266,7 7.494,9

148,6 25,7 9,3 13,1

21.234,9 26.502,7 23.888,1 25.085,910.798,8 16.013,8 12.226,9 12.976,5

7.145,6 8.137,3 9.399,5 9.710,73.290,5 2.351,6 2.261,7 2.398,7

178.521,7 175.552,5 177.621,0 179.836,454.433,8 46.344,4 45.310,3 45.072,523.521,7 19.014,5 17.665,9 17.031,730.912,1 27.329,8 27.644,4 28.040,8

124.087,9 129.208,1 132.310,6 134.763,925.431,1 25.927,7 26.493,9 26.655,098.656,8 103.280,5 105.816,7 108.108,9

38.683,6 38.766,5 39.056,9 40.958,48.330,1 7.664,5 8.271,2 10.748,13.056,5 3.044,6 3.088,4 3.152,95.273,6 4.619,9 5.182,8 7.595,2

30.353,5 31.102,0 30.785,7 30.210,38.099,6 8.218,1 8.048,6 7.965,6

22.253,9 22.883,9 22.737,1 22.244,7

209,7 192,5 429,9 584,6

25.891,9 30.318,0 39.259,5 34.566,9

27.157,6 27.079,1 27.218,5 27.635,8

3.048,5 3.047,4 3.012,2 3.024,1

97.805,7 111.083,5 111.640,8 111.572,8

531.140,8 546.613,6 550.704,5 556.515,8

cd. TABELI VIII. System bankowy: banki komercyjne i NBP – pasywa (w mln z∏)


I2000

III


Raport Roczny 2000

37.508,3 38.248,7 37.707,5 36.265,3 35.483,7 38.212,7 37.638,6 36.657,7 35.572,2

38.279,6 37.688,5 38.970,9 39.082,0 38.327,8 38.440,9 38.293,1 37.204,5 38.564,1

54.525,5 54.930,4 57.203,8 61.309,3 58.551,7 61.818,0 65.488,0 59.436,8 60.557,67.430,6 6.792,2 6.659,4 6.600,4 6.600,6 6.732,7 6.448,1 6.464,9 6.800,4

36.057,8 38.170,2 37.678,2 40.166,1 39.724,6 42.412,5 46.886,7 44.135,2 43.547,611.037,1 9.967,9 12.866,2 14.542,9 12.226,5 12.672,8 12.153,2 8.836,7 10.209,6

7.743,2 7.562,7 16.112,2 6.404,3 7.373,1 6.890,0 8.650,9 8.900,7 8.397,47.575,0 7.557,7 16.110,1 6.400,1 7.136,2 6.874,3 8.646,4 8.891,8 8.355,5

168,3 5,0 2,2 4,2 236,9 15,7 4,5 8,9 41,9

23.645,2 23.808,5 20.370,2 21.720,9 24.066,2 25.569,6 32.464,3 32.479,7 25.926,212.381,3 11.858,5 8.704,8 10.203,3 12.521,8 12.950,3 19.564,6 19.986,4 15.254,9

9.246,7 9.714,3 9.471,2 9.328,0 9.440,8 10.232,6 10.208,4 9.467,5 7.472,52.017,2 2.235,7 2.194,2 2.189,6 2.103,6 2.386,7 2.691,3 3.025,8 3.198,8

181.508,7 184.430,5 189.274,4 190.751,9 191.666,2 194.330,9 199.238,0 203.823,9 208.762,444.633,7 46.396,1 47.675,7 48.657,8 48.385,9 49.248,6 51.211,3 52.913,2 54.722,216.723,2 18.152,1 18.282,5 18.720,3 19.146,3 18.067,1 18.692,2 19.305,9 21.096,327.910,5 28.243,9 29.393,2 29.937,5 29.239,6 31.181,5 32.519,1 33.607,3 33.625,9

136.875,0 138.034,5 141.598,7 142.094,1 143.280,3 145.082,3 148.026,8 150.910,7 154.040,327.159,5 26.853,1 29.385,1 27.514,7 27.145,6 26.957,9 26.240,0 26.377,3 26.578,2

109.715,5 111.181,4 112.213,6 114.579,4 116.134,7 118.124,4 121.786,8 124.533,4 127.462,0

41.138,6 41.981,5 42.525,5 43.260,9 42.694,6 43.030,2 43.826,6 43.109,5 41.323,79.185,8 9.825,5 9.902,8 10.802,8 9.885,5 9.171,8 8.916,3 9.069,1 8.607,92.899,4 3.314,8 3.361,8 3.391,6 3.793,3 3.323,3 3.600,2 3.658,8 3.476,26.286,4 6.510,7 6.541,0 7.411,2 6.092,2 5.848,5 5.316,1 5.410,3 5.131,7

31.952,7 32.156,0 32.622,7 32.458,1 32.809,1 33.858,4 34.910,3 34.040,4 32.715,88.375,8 8.285,8 8.328,6 8.157,3 8.160,7 8.257,8 8.302,4 8.025,0 7.774,0

23.577,0 23.870,2 24.294,1 24.300,8 24.648,4 25.600,6 26.607,8 26.015,5 24.941,8

243,9 749,7 728,7 440,4 1.441,7 868,0 566,5 1.303,1 323,0

31.251,9 34.291,6 35.230,4 32.159,8 33.355,3 30.350,8 31.289,4 35.061,3 35.232,9

28.099,3 28.875,4 30.380,9 30.709,9 30.744,1 30.888,2 31.017,1 31.143,1 31.737,7

3.141,5 3.157,8 3.120,5 3.344,8 3.352,4 3.457,8 3.465,1 3.513,9 3.487,5

116.721,4 117.810,1 121.850,5 115.320,1 115.945,9 122.678,9 128.206,0 123.363,7 109.250,9

563.807,2 573.535,4 593.475,6 580.769,7 583.002,8 596.535,9 620.143,7 615.997,9 599.135,6

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

1.

2.

3.

M0

4.

5.

M1

6.

7.

M2


Rachunki bie˝àce banków

Rezerwy obowiàzkowe

(1 + 2 + 3)

Pieniàdz gotówkowy w obiegu (bez kas banków)

Depozyty na ˝àdanie z∏otowe

– osób prywatnych– podmiotów gospodarczych sektora niefinansowego– niebankowych instytucji finansowych

walutowe – osób prywatnych– podmiotów gospodarczych sektora niefinansowego– niebankowych instytucji finansowych

ksià˝eczki oszcz´dnoÊciowe avista

(4 + 5 )

Depozyty terminowe i zablokowanez∏otowe

– osób prywatnych– podmiotów gospodarczych sektora niefinansowego– niebankowych instytucji finansowych

walutowe– osób prywatnych– podmiotów gospodarczych sektora niefinansowego– niebankowych instytucji finansowych

bony oszcz´dnoÊciowe i certyfikaty depozytowe (niezbywalne)

– z∏otowe– walutowe

Operacje z przyrzeczeniem odkupuz podmiotami gospodarczymi sektora niefinansowegoz niebankowymi instytuacjami finansowymi

(M1 + 6 + 7)

43.375,2 37.325,6 36.678,0 36.436,5

9.427,0 7.390,5 4.518,4 8.746,1

3,7 46,0 36,9 0,0

52.806,0 44.762,1 41.233,2 45.182,6

38.082,7 33.515,8 33.138,2 32.957,4

61.296,8 57.131,1 56.270,6 56.142,246.093,2 41.856,0 41.192,7 41.142,121.415,5 21.967,1 22.592,3 22.803,023.521,7 19.014,5 17.665,9 17.031,7

1.155,9 874,4 934,5 1.307,411.188,1 11.314,5 11.176,3 11.148,2

8.099,6 8.218,1 8.048,6 7.965,63.056,5 3.044,6 3.088,4 3.152,9

32,0 51,9 39,3 29,74.015,6 3.960,6 3.901,6 3.852,0

99.379,5 90.646,9 89.408,8 89.099,6

164.066,4 164.607,6 168.379,9 172.866,8134.901,4 135.527,1 138.903,8 141.358,5

98.008,1 102.706,8 105.268,7 107.612,131.394,1 27.810,2 28.118,7 28.566,3

5.499,1 5.010,0 5.516,4 5.180,128.509,5 28.500,1 28.923,2 31.006,722.247,0 22.877,1 22.732,1 22.239,9

5.497,1 4.853,7 5.405,2 7.775,9765,4 769,3 785,9 990,9

655,5 580,4 553,0 501,6648,7 573,7 548,0 496,8

6,9 6,8 5,0 4,8

2,7 13,6 11,8 6,52,7 13,6 10,4 6,50,0 0,0 1,5 0,0

263.448,7 255.268,2 257.800,6 261.972,9

TABELA IX. Miary pieniàdza (w mln z∏)


I2000

IIILp.


Raport Roczny 2000

38.279,6 37.688,5 38.970,9 39.082,0 38.327,8 38.440,9 38.293,1 37.204,5 38.564,1

11.037,1 9.967,9 12.866,2 14.542,9 12.226,5 12.672,8 12.153,2 8.836,7 10.209,6

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

49.316,7 47.656,4 51.837,2 53.624,8 50.554,4 51.113,7 50.446,3 46.041,2 48.773,7

34.619,5 33.960,4 35.116,0 35.088,4 34.547,7 34.689,5 34.085,4 33.545,4 34.112,7

56.316,4 57.876,0 61.970,4 58.668,6 59.343,9 57.353,9 57.771,3 58.320,9 59.735,741.139,7 42.415,9 46.400,2 43.224,0 43.542,4 42.025,4 42.182,4 42.976,9 44.640,223.307,8 23.025,4 25.534,2 23.655,5 23.344,0 23.235,5 22.587,9 22.767,5 22.756,916.723,2 18.152,1 18.282,5 18.720,3 19.146,3 18.067,1 18.692,2 19.305,9 21.096,3

1.108,8 1.238,3 2.583,5 848,2 1.052,1 722,8 902,3 903,6 787,011.324,9 11.632,5 11.719,4 11.585,4 11.999,9 11.606,1 11.936,8 11.734,1 11.274,1

8.375,8 8.285,8 8.328,6 8.157,3 8.160,7 8.257,8 8.302,4 8.025,0 7.774,02.899,4 3.314,8 3.361,8 3.391,6 3.793,3 3.323,3 3.600,2 3.658,8 3.476,2

49,7 31,9 28,9 36,4 45,8 25,0 34,1 50,3 23,93.851,7 3.827,6 3.850,9 3.859,2 3.801,7 3.722,4 3.652,1 3.609,9 3.821,3

90.935,9 91.836,4 97.086,5 93.757,0 93.891,6 92.043,4 91.856,6 91.866,3 93.848,4

174.833,1 176.889,0 187.790,7 183.385,9 183.978,1 188.538,3 195.585,3 199.289,1 200.627,5143.266,5 145.003,0 154.649,0 149.452,0 151.105,6 154.957,3 161.504,6 165.861,9 168.565,7109.259,5 110.735,1 111.787,4 114.192,5 115.768,6 117.777,8 121.440,3 124.206,6 127.134,1

28.460,7 28.821,1 30.182,9 30.524,4 29.838,5 31.792,1 33.160,1 34.376,7 34.475,55.546,3 5.446,7 12.678,7 4.735,1 5.498,5 5.387,4 6.904,2 7.278,5 6.956,1

31.105,8 31.435,4 32.711,1 33.543,1 32.502,6 33.230,7 33.730,5 33.097,1 31.730,623.572,3 23.865,8 24.289,7 24.296,8 24.644,6 25.596,9 26.604,2 26.012,1 24.938,5

6.495,1 6.723,8 7.600,3 8.461,6 7.081,3 6.879,0 6.316,1 6.416,7 6.161,71.038,5 845,8 821,1 784,6 776,6 754,8 810,2 668,3 630,3

460,7 450,7 430,6 390,8 370,0 350,4 350,2 330,2 331,2456,0 446,3 426,3 386,8 366,1 346,7 346,5 326,8 327,9

4,7 4,4 4,3 4,0 3,8 3,7 3,7 3,4 3,3

6,5 6,4 2,7 2,2 2,2 2,2 2,4 2,4 2,66,5 6,4 2,7 2,2 2,2 2,2 2,4 2,4 2,60,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

265.775,4 268.731,8 284.879,9 277.145,1 277.872,0 280.584,0 287.444,4 291.157,7 294.478,4

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

A.

1.

2.

B.

1.2.

C.

1.2.

D.

1.2.3.4.

5.6.7.8.

E.

PODA˚ PIENIÑDZA OGÓ¸EM (M2)

Poda˝ pieniàdza krajowego

Pieniàdz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków)pieniàdz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)gotówka w kasach banków

Zobowiàzania z∏otowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych

zobowiàzania z∏otowe wobec osób prywatnych– bie˝àce– terminowe

zobowiàzania z∏otowe wobec podmiotów gospodarczych– bie˝àce– terminowe

Zobowiàzania walutowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych

Zobowiàzania walutowe wobec osób prywatnychZobowiàzania walutowe wobec podmiotów gospodarczych

AKTYWA ZAGRANICZNE NETTOw tym w mln USD

AKTYWA KRAJOWE NETTO

Nale˝noÊci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych

Nale˝noÊci od osób prywatnychNale˝noÊci od podmiotów gospodarczych

Zad∏u˝enie netto sektora bud˝etowego

Nale˝noÊci od bud˝etu paƒstwaNale˝noÊci od funduszy celowychNale˝noÊci od bud˝etów terenowychPapiery wartoÊciowe emitowane przez Skarb Paƒstwa

w tym:– bony skarbowe – obligacje z∏otowe jednoroczne– obligacje z∏otowe pozosta∏e– obligacje Skarbu Paƒstwa nominowane w USD

Papiery wartoÊciowe emitowane przez bud˝ety terenoweZobowiàzania wobec bud˝etu paƒstwaZobowiàzania wobec funduszy celowychZobowiàzania wobec bud˝etów terenowych

Saldo pozosta∏ych pozycji (netto)

263.448,7 255.268,2 257.800,6 261.972,9

223.744,2 215.446,8 217.696,1 219.813,2

38.082,7 33.515,8 33.138,2 32.957,443.375,2 37.325,6 36.678,0 36.436,5

5.292,5 3.809,7 3.539,8 3.479,1

185.661,5 181.930,9 184.557,9 186.855,8124.087,9 129.208,1 132.310,6 134.763,9

25.431,1 25.927,7 26.493,9 26.655,098.656,8 103.280,5 105.816,7 108.108,961.573,6 52.722,8 52.247,2 52.092,024.677,7 19.888,9 18.600,4. 18.339,136.896,0 32.833,9 33.646,9. 33.752,9

39.704,4 39.821,4 40.104,5 42.159,7

30.353,5 31.102,0 30.785,7 30.210,39.350,9 8.719,4 9.318,8 11.949,4

110.718,0 112.091,1 112.217,3 115.456,226.690,0 26.640,2 27.020,1 27.869,1

152.730,6 143.177,1 145.583,3 146.516,7

175.938,3 179.577,5 181.444,9 184.044,0

36.593,3 36.799,1 37.231,5 38.491,9139.345,0 142.778,4 144.213,4 145.552,1

64.565,1 56.972,9 56.729,8 55.123,3

6.107,3 5.706,0 5.362,1 4.344,12.402,1 2.268,2 2.109,9 2.100,52.753,5 2.765,4 2.746,0 2.709,7

74.078,7 72.241,2 69.920,5 70.551,1

16.227,0 14.143,6 13.126,6 12.076,181,3 88,8 169,7 110,3

45.675,6 45.652,4 44.076,7 45.833,612.094,8 12.356,4 12.547,5 12.531,0

458,4 494,8 479,4 503,710.798,8 16.013,8 12.226,9 12.976,5

3.290,5 2.351,6 2.261,7 2.398,77.145,6 8.137,3 9.399,5 9.710,7

-87.772,9 -93.373,3 -92.591,4 -92.650,5

TABELA X. Bilans skonsolidowany systemu bankowego (w mln z∏)

Lp. Wyszczególnienie IIXII1999

I2000

III


Raport Roczny 2000

265.775,4 268.731,8 284.879,9 277.145,1 277.872,0 280.584,0 287.444,4 291.157,7 294.478,4

223.340,0 225.659,6 240.445,1 232.012,7 233.365,7 235.743,4 241.773,4 246.323,2 251.470,4

34.619,5 33.960,4 35.116,0 35.088,4 34.547,7 34.689,5 34.085,4 33.545,4 34.112,738.279,6 37.688,5 38.970,9 39.082,0 38.327,8 38.440,9 38.293,1 37.204,5 38.564,1

3.660,1 3.728,1 3.854,9 3.993,6 3.780,1 3.751,4 4.207,7 3.659,1 4.451,4

188.720,5 191.699,2 205.329,1 196.924,3 198.818,0 201.054,0 207.688,0 212.777,9 217.357,7136.875,0 138.034,5 141.598,7 142.094,1 143.280,3 145.082,3 148.026,8 150.910,7 154.040,3

27.159,5 26.853,1 29.385,1 27.514,7 27.145,6 26.957,9 26.240,0 26.377,3 26.578,2109.715,5 111.181,4 112.213,6 114.579,4 116.134,7 118.124,4 121.786,8 124.533,4 127.462,0

51.845,5 53.664,7 63.730,3 54.830,2 55.537,7 55.971,7 59.661,3 61.867,1 63.317,417.832,0 19.390,5 20.866,0 19.568,5 20.198,4 18.789,9 19.594,5 20.209,5 21.883,334.013,5 34.274,3 42.864,4 35.261,7 35.339,3 37.181,8 40.066,7 41.657,6 41.434,1

42.435,4 43.072,3 44.434,8 45.132,4 44.506,2 44.840,5 45.671,0 44.834,5 43.008,0

31.952,7 32.156,0 32.622,7 32.458,1 32.809,1 33.858,4 34.910,3 34.040,4 32.715,810.482,7 10.916,2 11.812,2 12.674,3 11.697,1 10.982,1 10.760,7 10.794,1 10.292,2

120.139,1 118.923,0 122.313,4 121.847,8 119.854,5 122.426,3 139.240,9 137.960,8 132.045,727.159,9 27.080,9 27.857,4 28.083,3 27.356,6 26.963,8 29.723,7 30.839,6 31.870,5

145.636,2 149.808,8 162.566,6 155.297,3 158.017,4 158.157,7 148.203,5 153.196,9 162.432,7

187.595,3 189.975,7 203.427,3 195.917,4 199.165,6 204.104,3 207.325,3 208.467,0 206.349,8

39.115,9 40.589,6 50.813,2 43.203,7 44.268,9 45.588,9 46.634,0 47.206,9 48.188,5148.479,4 149.386,1 152.614,1 152.713,7 154.896,6 158.515,4 160.691,3 161.260,1 158.161,4

57.499,3 57.517,0 58.604,1 56.661,0 55.631,4 57.875,5 45.989,9 45.485,3 50.758,3

4.069,5 2.974,5 2.907,9 2.298,6 2.018,9 923,4 1.282,6 1.500,3 1.718,42.138,1 2.272,4 2.262,3 2.875,5 2.992,2 2.635,7 2.979,9 2.995,1 589,12.703,8 2.761,3 2.861,2 2.938,0 3.056,5 3.137,2 3.395,6 3.861,1 4.551,0

71.708,9 72.808,0 70.450,6 69.771,0 71.141,0 76.134,9 70.161,3 68.919,4 69.028,0

12.053,4 11.142,3 10.440,3 10.592,2 11.634,0 14.144,4 11.431,0 10.832,4 11.349,1109,9 111,4 53,5 35,0 35,3 43,2 15,7 6,1 6,8

47.051,6 49.032,8 47.239,8 47.209,7 47.488,2 49.354,8 49.189,4 49.091,1 49.169,412.494,0 12.521,5 12.717,0 11.934,1 11.983,5 12.592,5 9.525,3 8.989,7 8.502,6

524,1 509,3 492,3 498,8 489,0 613,9 634,8 689,1 798,012.381,3 11.858,5 8.704,8 10.203,3 12.521,8 12.950,3 19.564,6 19.986,4 15.254,9

2.017,2 2.235,7 2.194,2 2.189,6 2.103,6 2.386,7 2.691,3 3.025,8 3.198,89.246,7 9.714,3 9.471,2 9.328,0 9.440,8 10.232,6 10.208,4 9.467,5 7.472,5

-99.458,4 -97.683,9 -99.464,8 -97.281,1 -96.779,5 -103.822,2 -105.111,7 -100.755,4 -94.675,4

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

AKTYWA ZAGRANICZNE NETTOAKTYWA KRAJOWE NETTO

Nale˝noÊci od sektora finansowegoZad∏u˝enie netto sektora bud˝etowegoNale˝noÊci od sektora niefinansowegoSaldo pozosta∏ych pozycji (netto)

PIENIÑDZ REZERWOWY BANKU CENTRALNEGOPieniàdz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)Rachunki bie˝àceRachunki rezerw obowiàzkowych

Mno˝nik pieni´˝ny

105.863,1 107.520,6 106.332,0 106.039,0-53.057,2 -62.758,5 -65.098,7 -60.856,4

7.080,8 7.064,9 8.046,6 6.905,011.763,0 7.386,8 10.864,1 10.932,7

70,8 70,6 69,6 69,3-71.971,8 -77.280,9 -84.079,1 -78.763,552.806,0 44.762,1 41.233,2 45.182,643.375,2 37.325,6 36.678,0 36.436,5

9.427,0 7.390,5 4.518,4 8.746,13,7 46,0 36,9 0,0

4,99 5,70 6,25 5,80

TABELA XI. Pieniàdz rezerwowy i czynniki jego kreacji (w mln z∏)

RACHUNEK BIE˚ÑCY

Towary: saldoTowary: wp∏ywy z eksportuTowary: wyp∏aty za import

Us∏ugi: saldoUs∏ugi: wp∏ywyUs∏ugi: wyp∏aty

Dochody: saldoDochody: wp∏ywyDochody: wyp∏aty

w tym: zap∏acone

Transfery bie˝àce: saldoTransfery bie˝àce: wp∏ywyTransfery bie˝àce: wyp∏aty

Niesklasyfikowane obroty bie˝àce: saldo

RACHUNEK KAPITA¸OWY I FINANSOWY

Rachunek kapita∏owy

Rachunek finansowy

Inwestycje bezpoÊrednie: saldoPolskie inwestycje bezpoÊrednie za granicàZagraniczne inwestycje bezpoÊrednie w kraju

Inwestycje portfelowe: saldoPolskie inwestycje portfelowe za granicà (aktywa)

Udzia∏oweD∏u˝ne

-2.243 -3.515 -2.758 -2.123

-2.821 -3.848 -3.360 -3.021 7.012 6.323 6.282 6.835 9.833 10.171 9.642 9.856

-364 -548 -402 -441 783 774 733 867

1.147 1.322 1.135 1.308

-235 -207 -133 -141 501 522 517 606 736 729 650 747 734 725 648 746

379 359 352 421 548 473 490 535 169 114 138 114

798 729 785 1.059

1.848 2.081 1.290 1.189

18 -27 -6 8

1.830 2.108 1.296 1.181

1.125 1.554 1.043 1.122 -1 -19 -41 -42

1.126 1.573 1.084 1.164

-289 2.442 33 212 -158 20 52 109 -147 -6 -11 -4

-11 26 63 113

TABELA XII. Bilans p∏atniczy RP na bazie p∏atnoÊci (w mln USD)

A.

B.


I2000

III

19991999I kwarta∏

2000II kwarta∏

2000Wyszczególnienie


Raport Roczny 2000

110.378,3 110.133,1 112.374,4 110.048,6 110.586,8 113.609,9 120.594,8 116.883,7 112.194,3-61.061,6 -62.476,7 -60.537,2 -56.423,8 -60.032,4 -62.496,1 -70.148,4 -70.842,5 -63.420,5

7.495,2 6.859,2 6.729,8 6.670,5 6.652,2 6.791,7 6.517,8 6.534,4 6.870,412.262,9 13.442,6 16.949,8 15.813,5 13.084,4 12.569,9 5.880,6 4.830,7 6.970,6

71,8 71,1 71,5 71,0 71,4 72,7 74,4 71,8 68,1-80.891,5 -82.849,6 -84.288,2 -78.978,8 -79.840,4 -81.930,5 -82.621,2 -82.279,3 -77.329,749.316,7 47.656,4 51.837,2 53.624,8 50.554,4 51.113,7 50.446,3 46.041,2 48.773,738.279,6 37.688,5 38.970,9 39.082,0 38.327,8 38.440,9 38.293,1 37.204,5 38.564,111.037,1 9.967,9 12.866,2 14.542,9 12.226,5 12.672,8 12.153,2 8.836,7 10.209,6

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

5,39 5,64 5,50 5,17 5,50 5,49 5,70 6,32 6,04

-3.009 -2.252 -3.559 -2.088 -11.569 -9.978

-3.886 -3.339 -4.313 -2.957 -14.380 -13.165 6.214 7.167 6.839 7.931 26.347 28.256

10.100 10.506 11.152 10.888 40.727 41.421

-381 -335 -477 -360 -1.624 -1.684 866 937 928 938 3.310 3.516

1.247 1.272 1.405 1.298 4.934 5.200

-313 -74 -123 -374 -804 -796 402 574 479 733 1.899 2.435 715 648 602 1.107 2.703 3.231 712 647 600 1.105 2.694 3.223

418 417 455 483 1.604 1.680 549 534 622 620 2.209 2.162 131 117 167 137 605 482

1.153 1.079 899 1.120 3.635 3.987

2.061 1.424 3.054 3.051 8.253 7.745

-11 -13 46 45 47 13

2.072 1.437 3.008 3.006 8.206 7.732

2.467 900 1.713 4.592 6.348 8.168 -30 -37 -51 -25 -123 -123

2.497 937 1.764 4.617 6.471 8.291

-90 -75 1.795 190 1.449 2.769 63 -287 55 430 12 272 -2 -9 -13 -4 -173 -23

65 -278 68 434 185 295

2000 2000* 2000*1999III kwarta∏ IV kwarta∏ 4 kwarta∏y

1999 1999

V VII IX XIIV2000

VI VIII X XII

Raport Roczny 2000

Zagraniczne inwestycje portfelowe w kraju (pasywa)Udzia∏oweD∏u˝ne

Pozosta∏e inwestycje: saldoPolskie nale˝noÊci za granicà (aktywa)

Kredyty udzielone powy˝ej 1 rokuWykorzystanieSp∏ata

Kredyty udzielone do 1 roku w∏àcznieWykorzystanieSp∏ata

Inne nale˝noÊciGotówka, rachunki bie˝àce i lokatyPozosta∏e nale˝noÊci

Polskie zobowiàzania wobec zagranicy (pasywa)Kredyty otrzymane powy˝ej 1 roku

WykorzystanieSp∏ata

w tym: zap∏aconeKredyty otrzymane do 1 roku w∏àcznie

WykorzystanieSp∏ata

Inne zobowiàzaniaRachunki bie˝àce i depozytyPozosta∏e zobowiàzania

SALDO B¸¢DÓW I OPUSZCZE¡

RAZEM POZYCJE OD A DO C

POZYCJE FINANSUJÑCE

Oficjalne aktywa rezerwowe Kredyty z MFWExceptional financing

* Dane wst´pne.

-131 2.422 -19 103 -67 406 -10 -199 -64 2.016 -9 302

994 -1.888 220 -153 578 -542 12 -138

32 47 -40 16 31 32 59 51 63 79 19 67

2 -2 11 5 17 29 7 56 19 27 18 61

544 -587 41 -159 531 -604 40 -155

13 17 1 -4 416 -1.346 208 -15 -76 27 559 55 555 708 890 678 631 681 331 623 622 680 331 623

16 -43 151 4 65 201 231 71 49 244 80 67

476 -1.330 -502 -74 476 -1.330 -502 -74

0 0 0 0

1.247 870 834 739

852 -564 -634 -195

-852 564 634 195

-848 567 639 198 0 0 0 0

-4 -3 -5 -3

C.

D.

cd. TABELI XII. Bilans p∏atniczy RP na bazie p∏atnoÊci (w mln USD)

Oficjalne aktywa rezerwowe 1

Z∏oto monetarneSDRInne aktywa zagraniczne w walutach wymienialnych

1 Stan na koniec kwarta∏u.

28.609,7 27.384,1 27.892,4 27.313,7

923,8 862,9 988,4 959,4240,8 237,7 250,4 247,2

27.445,1 26.283,5 26.653,6 26.107,1

TABELA XIII. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych (w mln USD)

Wyszczególnienie

19991999I kwarta∏

2000II kwarta∏

2000

III kwarta∏I kwarta∏1999

II kwarta∏ IV kwarta∏

Wyszczególnienie


Raport Roczny 2000

-153 212 1.740 -240 1.437 2.497 42 280 920 147 885 634

-195 -68 820 -387 552 1.863

-305 612 -500 -1.776 409 -3.205 -1.950 507 -1.331 -2.704 -2.691 -2.877

-21 39 18 21 -11 123 79 58 29 30 198 171 58 97 47 51 187 294

5 -3 -5 28 13 28 12 43 17 44 53 172 17 40 12 72 66 200

-1.934 471 -1.344 -2.753 -2.693 -3.028 -1.937 469 -1.347 -2.756 -2.713 -3.046

3 2 3 3 20 18 1.645 105 831 928 3.100 -328

987 189 586 1.104 2.056 1.375 1.526 849 1.434 2.500 4.405 4.735

539 660 848 1.396 2.349 3.360 538 660 810 1.370 2.301 3.333 163 24 110 154 440 139 254 72 384 199 934 543

91 48 274 45 494 404 495 -108 135 -330 604 -1.842 496 -108 136 -330 606 -1.842

-1 0 -1 0 -2 0

722 878 681 420 3.484 2.907

-226 50 176 1.383 168 674

226 -50 -176 -1.383 -168 -674

226 -13 -176 -1.370 -159 -618 0 0 0 0 0 0 0 -37 0 -13 -9 -56

26.240,4 25.986,1 25.415,7 27.463,9

914,8 952,7 904,8 901,5 244,6 246,4 238,8 242,5

25.081,0 24.787,0 24.272,1 26.319,9

2000 2000* 2000*1999III kwarta∏ IV kwarta∏ 4 kwarta∏y

1999 1999

III kwarta∏I kwarta∏2000

II kwarta∏ IV kwarta∏

Raport Roczny 2000

Narodowy Bank Polski

POZOSTA¸E INWESTYCJE ZAGRANICZNEPozosta∏e kredyty i po˝yczki otrzymaneRachunki bie˝àce i depozyty1

Sektor rzàdowy i samorzàdowy2

D¸U˚NE PAPIERY WARTOÂCIOWE W POSIADANIUZAGRANICZNYCH INWESTORÓW PORTFELOWYCH3, 4

D∏ugoterminowe papiery d∏u˝ne5

Instrumenty rynku pieni´˝negoPOZOSTA¸E INWESTYCJE ZAGRANICZNE

Pozosta∏e kredyty i po˝yczki otrzymane5

Pozosta∏e pasywa zagraniczne

Sektor bankowy

KREDYTY INWESTORÓW BEZPOÂREDNICHD¸U˚NE PAPIERY WARTOÂCIOWE W POSIADANIUZAGRANICZNYCH INWESTORÓW PORTFELOWYCH

D∏ugoterminowe papiery d∏u˝neInstrumenty rynku pieni´˝nego

POZOSTA¸E INWESTYCJE ZAGRANICZNEPozosta∏e kredyty i po˝yczki otrzymaneRachunki bie˝àce i depozyty w bankach polskich6

Pozosta∏e pasywa zagraniczne

Sektor pozarzàdowy i pozabankowy

KREDYTY INWESTORÓW BEZPOÂREDNICHD¸U˚NE PAPIERY WARTOÂCIOWE W POSIADANIUZAGRANICZNYCH INWESTORÓW PORTFELOWYCH

D∏ugoterminowe papiery d∏u˝neInstrumenty rynku pieni´˝nego

POZOSTA¸E INWESTYCJE ZAGRANICZNEOtrzymane kredyty handlowe6, 7

Pozosta∏e kredyty i po˝yczki otrzymanePozosta∏e pasywa zagraniczne

ZAD¸U˚ENIE OGÓ¸EMw tym:

D∏ugoterminoweKrótkoterminowe6

265 792 925 1.844 436

265 792 925 1.844 43678 58 32 23 15

187 734 893 1.821 421

36.271 34.402 34.098 32.124 32.995

7.562 7.818 7.037 6.925 9.2506.884 7.343 6.672 6.779 9.092

678 475 365 146 15828.709 26.584 27.061 25.199 23.74528.708 26.584 27.061 25.199 23.745

1 0 0 0 0

2.518 3.683 5.131 6.553 6.122

87 141 160 139 200

200 488 236 10 110200 306 215 10 110

0 182 21 0 02.231 3.054 4.735 6.404 5.812

488 1.104 2.084 3.681 3.5951.685 1.950 2.651 2.723 2.217

58 0 0 0 0

8.487 10.771 19.009 24.331 27.964

2.681 4.326 6.218 7.097 8.069

107 347 1.416 2.272 2.93331 325 1.328 2.249 2.83276 22 88 23 101

5.699 6.098 11.375 14.962 16.9622.197 1.862 3.560 5.135 5.0353.502 4.236 7.815 9.782 11.884

45 43

47.541 49.648 59.163 64.852 67.517

42.572 44.541 50.746 53.794 58.7594.969 5.107 8.417 11.058 8.758

* Zestawione wg zasad zgodnych z wymaganiami organizacji mi´dzynarodowych (MFW, OECD, BIS, BankÂwiatowy), opisanych w „Uwagach metodycznych”. 1 W maju 2000 r. kategori´ „Rezerwy oficjalne brutto“ zastàpiono kategorià „Oficjalne aktywa rezerwowe”.Ró˝nica mi´dzy kategoriami wynika z innego ujmowania transakcji repo. „Rezerwy oficjalne brutto“ zawiera-∏y w swojej definicji wartoÊç netto transakcji repo (ró˝nica mi´dzy aktywnymi i pasywnymi transakcjami re-po). Kategoria „Oficjalnych aktywów rezerwowych” uwzgl´dnia tylko aktywne operacje repo. W wyniku tej

TABELA XIV. Zad∏u˝enie zagraniczne Polski na dzieƒ 28 marca 2001 r. (w mln USD)*

19981996Stan na koniec roku

1997 1999 2000Pozycja zad∏u˝enia zagranicznego


Raport Roczny 2000

zmiany stan pasywnych transakcji repo NBP zosta∏ wykazany w pozycji „Rachunki bie˝àce i depozyty”. Dlacelów porównawczych zad∏u˝enie zagraniczne zestawiono zgodnie z opisanà zmianà poczàwszy od 1996 r.Patrz równie˝ w: „Uwagi metodyczne”.2 Od 1999 r. dane uzupe∏niono o stan zad∏u˝enia zagranicznego samorzàdów terytorialnych.3 Od 1999 r. stan papierów wartoÊciowych wyemitowanych na rynku krajowym (obligacje Skarbu Paƒstwai bony skarbowe) wg informacji Ministerstwa Finansów „Zad∏u˝enie Skarbu Paƒstwa”.4 Stan papierów wartoÊciowych wyemitowanych na rynkach zagranicznych (Brady Bonds i Euroobligacje) zo-sta∏ skorygowany o stan tych papierów b´dàcych w posiadaniu polskich banków5 Na koniec 2000 r. przeniesiono stan zad∏u˝enia zagranicznego samorzàdów terytorialnych z koƒca III kwar-ta∏u 2000 r.6 Z powodu braku mo˝liwoÊci dokonania podzia∏u kredytów handlowych oraz rachunków bie˝àcych i depozy-tów nierezydentów w bankach polskich na z terminem do 1 roku w∏àcznie i powy˝ej 1 roku, wymienione po-zycje w ca∏oÊci zosta∏y w∏àczone do zad∏u˝enia krótkoterminowego.7 W marcu 1999 r. zmieni∏y si´ przepisy prawne nak∏adajàce na rezydenta obowiàzki sprawozdawcze dla po-trzeb bilansu p∏atniczego oraz bilansu nale˝noÊci i zobowiàzaƒ zagranicznych Paƒstwa. Zwi´kszy∏y one zakrespodmiotów gospodarczych obj´tych sprawozdawczoÊcià, a tak˝e wprowadzi∏y sankcje karno-skarbowe w wy-padku niewywiàzywania si´ z obowiàzków statystycznych. W tych warunkach NBP otrzyma∏ dane o zad∏u˝e-niu z tytu∏u kredytów handlowych od przedsi´biorstw, które wczeÊniej nie sk∏ada∏y sprawozdaƒ. W wyniku te-go zmianie uleg∏a prezentowana wartoÊç kredytów handlowych w latach 1998-1999. Ze wzgl´du na brak mo˝-liwoÊci zweryfikowania danych za lata 1996-1997, dane w uj´ciu porównywalnym prezentowane sà za lata1998-1999.

Uwagi metodyczne

TABELA I. Podstawowe dane statystyczne

Informacje zawarte w tabeli I podane sà za „Biuletynem Statystycznym” G∏ównegoUrz´du Statystycznego (GUS). Definicje odnoszàce si´ do kategorii zamieszczonychw tej tabeli zawarte sà w publikacjach GUS.

1. Dane w pkt. 1, 2, 6, 7, 10 i 12 obejmujà podmioty gospodarki narodowej, bezwzgl´du na charakter w∏asnoÊci, tj. zaliczane do sektora publicznego (podmioty gospo-darki narodowej stanowiàce w∏asnoÊç paƒstwowà, jednostek samorzàdu terytorialnegooraz mieszanà z przewagà kapita∏u sektora publicznego) i prywatnego.

2. Sektor przedsi´biorstw obejmuje podmioty, prowadzàce dzia∏alnoÊç gospodarczàw zakresie: leÊnictwa, ∏àcznie z dzia∏alnoÊcià us∏ugowà; rybo∏ówstwa w wodach mor-skich; górnictwa i kopalnictwa; przetwórstwa przemys∏owego; wytwarzania i zaopatry-wania w energi´ elektrycznà, gaz i wod´; budownictwa; handlu hurtowego i detaliczne-go; naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artyku∏ów u˝ytku osobistegoi domowego, hotelarstwa i gastronomii; transportu, gospodarki magazynowej i ∏àczno-Êci; obs∏ugi nieruchomoÊci, wynajmu maszyn i urzàdzeƒ bez obs∏ugi operatorskiej orazwypo˝yczania artyku∏ów u˝ytku osobistego i domowego; informatyki; pozosta∏ych us∏ugzwiàzanych z prowadzeniem dzia∏alnoÊci gospodarczej; odprowadzania Êcieków, wywo-zu Êmieci, us∏ug sanitarnych i pokrewnych; rekreacji, kultury i sportu oraz innych us∏ug.

3. Pojćie „przemys∏” dotyczy sekcji wed∏ug Polskiej Klasyfikacji Dzia∏alnoÊci (PKD):„górnictwo i kopalnictwo”, „przetwórstwo przemys∏owe” oraz „wytwarzanie i zaopa-trywanie w energi´ elektrycznà, gaz i wod´”.

4. Dane o produkcji sprzedanej przemys∏u (pkt 1), sprzeda˝y produkcji budowlano-monta˝owej (pkt 2), liczbie pracujàcych, przeci´tnym zatrudnieniu i przeci´tnych wyna-grodzeniach miesićznych w sektorze przedsi´biorstw (pkt 6, 7 i 10) dotyczà:

– do koƒca 1999 r. – podmiotów gospodarczych, zatrudniajàcych wićej ni˝ 5 pra-cowników,

– od 2000 r. – podmiotów gospodarczych, zatrudniajàcych wićej ni˝ 9 pracowników.Uwaga: wskaêniki dynamiki obliczono w warunkach porównywalnych. 5. Dane o wartoÊci produkcji sprzedanej przemys∏u (pkt 1) oraz sprzeda˝y produkcji

budowlano-monta˝owej (pkt 2) prezentowane sà w ujćiu netto, tj. bez nale˝nego po-datku od towarów i us∏ug VAT oraz podatku akcyzowego, ∏àcznie natomiast z wartoÊciàdotacji przedmiotowych do wyrobów i us∏ug – w tzw. cenach bazowych.

6. Dane o sprzeda˝y produkcji budowlano-monta˝owej (pkt 2) dotyczà robót zrealizo-wanych na terenie kraju przez podmioty gospodarcze budowlane, tj. zaliczone zgodniez PKD do sekcji „Budownictwo”.

7. Informacje o produkcji sprzedanej przemys∏u (pkt 1) i sprzeda˝y produkcji budow-lano-monta˝owej (pkt 2) pokazane sà w postaci danych niewyrównanych sezonowo, tj.w rzeczywistym czasie pracy.

Raport Roczny 2000

8. Dane o pracujàcych w sektorze przedsi´biorstw (pkt 6) podane sà wed∏ug stanuna koniec miesiàca.

9. Dane o liczbie bezrobotnych (pkt 8) obejmujà osoby, które by∏y zarejestrowanew urz´dach pracy na koniec miesiàca.

10. Stopa bezrobocia (pkt 9) oznacza udzia∏ zarejestrowanych bezrobotnych w cywil-nej ludnoÊci aktywnej zawodowo.

11. Od 1999 r. przeci´tne miesi´czne wynagrodzenia brutto powi´kszono o obliga-toryjnà sk∏adk´ na ubezpieczenia spo∏eczne.

12. Od 1998 r. dochody z prywatyzacji nie stanowià bie˝àcych dochodów bud˝etupaƒstwa, a sà êród∏em finansowania deficytu bud˝etowego (pkt 11a).

13. Wyniki finansowe przedsi´biorstw (pkt 12) w g∏ównej mierze dotyczà podmiotówgospodarczych, prowadzàcych ksi´gi rachunkowe i zobowiàzanych do sporzàdzania cokwarta∏ sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym, przy czym do koƒca1999 r. dane w zakresie górnictwa i kopalnictwa oraz przetwórstwa przemys∏owego doty-czy∏y podmiotów zatrudniajàcych powy˝ej 50 osób, a w pozosta∏ych rodzajach dzia∏alnoÊci– podmiotów zatrudniajàcych powy˝ej 20 osób, natomiast od 2000 r. we wszystkich rodza-jach dzia∏alnoÊci dotyczà podmiotów, w których liczba pracujàcych przekracza 49 osób.

Uwaga: Dane za 1999 r. zosta∏y przeliczone w zwiàzku ze zmianà klas wielkoÊciprzedsi´biorstw.

TABELA II. Rynek finansowy – podstawowe informacje

èród∏em informacji w tabeli II jest Narodowy Bank Polski (z wyjàtkiem danych w pkt. 15i 16, udost´pnianych przez Gie∏d´ Papierów WartoÊciowych SA w Warszawie).

1. Stopy oprocentowania, zamieszczone w tabeli II, podane sà w stosunku rocznymw wysokoÊci, która obowiàzywa∏a w ostatnim dniu miesiàca, jedynie w pkt. 12e i 13e po-dane jest Êrednie oprocentowanie w ciàgu miesiàca.

2. Zamieszczenie w jednej rubryce dwóch wielkoÊci stóp oprocentowania (pkt 3)oznacza, ˝e pierwsza podana stopa oprocentowania odnosi si´ do kredytu refinansowe-go na finansowanie inwestycji centralnych obj´tych por´czeniem Skarbu Paƒstwa. Jestona równa stopie oprocentowania kredytu lombardowego. Druga stopa, wy˝sza o jedenpunkt procentowy, odnosi si´ do pozosta∏ych kredytów refinansowych.

3. W dniu 12 kwietnia Rzàd RP w porozumieniu z Radà Polityki Pieni´˝nej NBP podjà∏decyzj´ o up∏ynnieniu kursu z∏otego. Zosta∏y zniesione mechanizmy kroczàcej dewaluacji(pkt 5), przedzia∏ dopuszczalnych wahaƒ wokó∏ tzw. kursu centralnego oraz kurs centralny.

4. Stopy oprocentowania kredytów i depozytów z∏otowych oraz Êrodków na rachun-kach walutowych w g∏ównych bankach komercyjnych (pkt. 6, 7 i 8) dotyczà stóp opro-centowania obowiàzujàcych w nast´pujàcych bankach:

– Powszechna Kasa Oszcz´dnoÊci – Bank Polski SA,– Bank Handlowy w Warszawie SA,– Bank Âlàski SA,– Bank Przemys∏owo-Handlowy SA,

253Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

– Wielkopolski Bank Kredytowy SA,– Powszechny Bank Kredytowy SA,– Bank Zachodni SA,– BRE Bank SA,– BIG Bank SA,– BIG Bank Gdaƒski SA,– Bank Polska Kasa Opieki SA,– Kredyt Bank SA,– Bank Gospodarki ˚ywnoÊciowej SA.5. Stopy oprocentowania kredytów i depozytów (pkt. 6, 7 i 8) podawane sà w prze-

dzia∏ach ograniczonych minimalnà i maksymalnà wielkoÊcià stóp. Uwaga: niektóre z ban-ków podajà tylko minimalne stopy oprocentowania kredytów i depozytów.

6. Stopy oprocentowania kredytów (pkt 6) dotyczà kredytów udzielanych podmiotomgospodarczym.

7. Stopy oprocentowania depozytów (pkt 7) dotyczà depozytów osób fizycznych.8. Stopy oprocentowania Êrodków na rachunkach walutowych w bankach komercyj-

nych (pkt 8) dotyczà rachunków w dolarach amerykaƒskich. 9. Informacje o lokatach dobrowolnych na rynku mi´dzybankowym (pkt 9) dotyczà

lokat z∏otowych w bankach b´dàcych rezydentami. Przedzia∏y poszczególnych okresówsà prawostronnie domkni´te. Âredni okres deponowania lokat oraz Êrednia stopa pro-centowa sà wa˝one udzia∏em wielkoÊci lokat dla poszczególnych okresów zapadalnoÊciw ogólnej wielkoÊci lokat mi´dzybankowych. Od stycznia 1998 r. dane pochodzà z ban-ków wymienionych w poz. 4. Uwag metodycznych, a ponadto z:

– Raiffeisen Centrobank SA,– CITIBANK (Poland) SA,– Banku Ochrony Ârodowiska SA,– Banku Austria Creditanstalt Poland SA,– ING Bank N.V. Oddzia∏ Warszawa,– Sociéte Générale – Succursale de Varsovie,– Deutsche Bank Polska SA,i obejmujà:– lokaty deponowane mi´dzy tymi bankami,– lokaty deponowane przez te banki w pozosta∏ych bankach,– lokaty deponowane przez pozosta∏e banki w tych bankach.10. Rezerwa obowiàzkowa ogó∏em (pkt 11) dotyczy wielkoÊci deklarowanych przez

banki i obowiàzujàcych w ostatnim dniu miesiàca.11. Informacje o przetargach na bony skarbowe (pkt 12, z wyjàtkiem 12g) obejmujà

dane z przetargów przeprowadzonych w ciàgu miesiàca. Ârednie stopy dyskonta przy-j´tych ofert (pkt 12e) oraz Êrednie zyski z kupionych bonów (pkt 12f) sà wa˝one udzia-∏em sprzeda˝y bonów o poszczególnych terminach wykupu w ogólnej wartoÊci zakupio-nych bonów. Stan bonów w obiegu na koniec miesiàca (pkt 12g) obliczony zosta∏z uwzgl´dnieniem terminu wykupu, liczonego od nast´pnego dnia po przetargu, w wy-niku którego nastàpi∏a sprzeda˝. Powy˝szy stan nie obejmuje bonów b´dàcych w obie-gu, niepochodzàcych z przetargów.

12. Informacje o przetargach na bony pieni´˝ne NBP (pkt 13, z wyjàtkiem 13g) obej-mujà dane z przetargów przeprowadzonych w ciàgu miesiàca. Ârednie stopy dyskonta

254Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

przyj´tych ofert (pkt 13e) oraz Êrednie zyski z kupionych bonów (pkt 13f) sà wa˝oneudzia∏em sprzeda˝y bonów o poszczególnych terminach wykupu w ogólnej wartoÊci za-kupionych bonów.

13. Warszawski Indeks Gie∏dowy – WIG (pkt 15d) oraz Warszawski Indeks RynkuRównoleg∏ego – WIRR (pkt 16d) liczone sà wed∏ug tzw. formu∏y kapita∏owej, odzwier-ciedlajàcej procentowe zmiany wartoÊci rynkowej spó∏ek gie∏dowych. Na ka˝dej sesjigie∏dy liczona jest wartoÊç rynkowa wszystkich spó∏ek rynku podstawowego dla WIGoraz równoleg∏ego dla WIRR (gie∏dowa kapitalizacja) i porównywana z wartoÊcià z po-przednich sesji. Przyj´to za∏o˝enie, ˝e wartoÊci bazowe indeksu WIG na pierwszej sesjigie∏dy w dniu 16.04.1991 r. oraz indeksu WIRR z koƒca 1994 r. wynosi∏y 1.000 pkt.

14. Wskaênik C/Z (pkt. 15e i 16e) oznacza relacj´ ceny rynkowej do zysku netto i jestobliczany jako iloraz ∏àcznej Êredniej wartoÊci rynkowej spó∏ek w danym miesiàcu do ich∏àcznych zysków w ciàgu ostatnich 12 miesi´cy, za które dost´pne sà dane finansowe.

15. Wskaênik obrotu (pkt. 15f i 16f) oznacza stosunek wartoÊci sprzedanych akcji doÊredniej wartoÊci rynkowej notowanych akcji dla odpowiedniego rynku w danym miesiàcu.

TABELA III. Kursy PLN do USD i EUR

èród∏em informacji sà dane Narodowego Banku Polskiego. 1. Kurs Êredni NBP (fixing) jest to urz´dowy kurs oficjalny, który s∏u˝y do celów sta-

tystycznych i ksi´gowych.2. Przeci´tny kurs Êredni (w miesiàcu) z∏otego do dolara amerykaƒskiego i euro oraz

relacji USD/1EUR obliczony zosta∏ jako Êrednia arytmetyczna z kursów Êrednich NBPz poszczególnych dni miesiàca.

Uwaga: dane w tabelach od IV do XI zestawiono wed∏ug stanu bazy danychz dnia 22 czerwca 2001 r.

TABELA IV. Ârednie wa˝one oprocentowanie

depozytów z∏otowych w bankach komercyjnych

Wa˝one stopy procentowe liczone sà na podstawie danych z 15 banków. Banki te nakoniec 1999 r., mia∏y w przybli˝eniu 83% depozytów i 77% kredytów ca∏ego systemubankowego w Polsce. Uwzgl´dnione banki to:

– Powszechna Kasa Oszcz´dnoÊci – Bank Polski SA,– Bank Handlowy w Warszawie SA,– Bank Âlàski SA,– Bank Przemys∏owo-Handlowy SA,

255Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

– Wielkopolski Bank Kredytowy SA,– Powszechny Bank Kredytowy SA,– Bank Zachodni SA,– BRE Bank SA,– BIG Bank SA,– BIG Bank Gdaƒski SA,– Bank Polska Kasa Opieki SA,– Kredyt Bank SA,– Bank Gospodarki ˚ywnoÊciowej SA,– Raiffeisen Centrobank SA,– CITIBANK (Poland) SA.Dane dotyczàce wysokoÊci stóp procentowych w poszczególnych bankach uzyski-

wane sà ze standardowej sprawozdawczoÊci przekazywanej przez banki doNarodowego Banku Polskiego. Jako wysokoÊç stóp procentowych dla danej kategoriidepozytów i kredytów przyj´to:

– minimalne oprocentowanie zmienne,– w wypadku braku oprocentowania zmiennego – minimalne oprocentowanie

sta∏e.Stopy procentowe sà liczone jako Êrednia wa˝ona. Wagami sà wielkoÊci udzia∏ów

poszczególnych banków w danej kategorii, wyliczonych w stosunku do wymienionejgrupy banków.

TABELA V. Ârednie wa˝one oprocentowanie

kredytów z∏otowych w bankach komercyjnych

Patrz: Uwagi metodyczne do tabeli VI.

Uwagi ogólne do tabel VI, VII, VIII

1. Dane dotyczà stanów na koniec poszczególnych miesi´cy i pochodzà z informacjibilansowych otrzymywanych z banków w systemie „Bankowa Informacja Sprawozdaw-cza (BIS)”, wprowadzonym od stycznia 1997 r.

2. Aktywa w tabelach VI, VII i VIII prezentowane sà w uj´ciu brutto, tzn. bez pomniej-szenia nale˝noÊci o utworzone rezerwy, umorzenia i rezerwy na deprecjacj´.

3. Niebankowe instytucje finansowe sà to: instytucje ubezpieczeniowe (z wy∏à-czeniem Zak∏adu Ubezpieczeƒ Spo∏ecznych oraz Kasy Rolniczego UbezpieczeniaSpo∏ecznego zaliczanych do sektora bud˝etowego), fundusze inwestycyjne i powier-nicze oraz pozosta∏e jednostki finansowe, tj. gie∏dy papierów wartoÊciowych, nieban-

256Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

kowe domy maklerskie, kantory, placówki pocztowe, towarzystwa funduszy powier-niczych, instytucje sprawujàce nadzór nad rynkiem finansowym (np. Komisja Papie-rów WartoÊciowych – KPW), jednostki tworzàce infrastruktur´ rynku finansowego(np. Krajowy Depozyt Papierów WartoÊciowych – KDPW, izby i centra rozliczeniowe)oraz firmy leasingowe, a tak˝e fundusze i fundacje Êwiadczàce us∏ugi finansowe.Grupa podmiotów zaliczonych do niebankowych instytucji finansowych wydzielonazosta∏a jako podsektor sektora finansowego zgodnie z systemem informacji banko-wej.

4. Sektor bud˝etowy oznacza bud˝et paƒstwa, bud˝ety terenowe oraz fundusze ce-lowe bud˝etu paƒstwa i bud˝etów terenowych.

5. Sektor niefinansowy obejmuje podmioty gospodarcze wymienione w pozy-cjach 6 i 7.

6. Pojćie podmioty gospodarcze sektora niefinansowego obejmuje przedsi´-biorstwa i spó∏ki paƒstwowe, przedsi´biorstwa i spó∏ki prywatne oraz spó∏dzielnie,przedsi´biorców indywidualnych, rolników indywidualnych oraz pozosta∏e jednostkiniefinansowe, tj. fundusze i fundacje niezaliczane do instytucji finansowych, agen-cje, zwiàzki zawodowe, stowarzyszenia, partie polityczne, koÊcio∏y i zwiàzki wyzna-niowe itp.

7. Pojćie osoby prywatne oznacza osoby fizyczne z wyjàtkiem osób zakwalifikowa-nych do grupy przedsi´biorców indywidualnych lub rolników indywidualnych.

8. Aktywa/pasywa zagraniczne obejmujà nale˝noÊci/zobowiàzania od nierezyden-tów, w dewizach (w walutach wymienialnych i niewymienialnych) oraz w z∏otychz wyjàtkiem kapita∏ów banków oraz funduszy uzupe∏niajàcych, wp∏aconych przez pod-mioty zagraniczne. Zgodnie z wytycznymi skierowanymi do banków te kapita∏y orazfundusze uzupe∏niajàce powinny byç traktowane na równi z kapita∏em wp∏aconymprzez rezydentów.

Aktywa/pasywa zagraniczne w niniejszej publikacji odpowiadajà zakresowo dotych-czas publikowanym w raportach kategoriom „nale˝noÊci/zobowiàzania zagraniczne”.

Wszystkie inne ni˝ aktywa/pasywa zagraniczne kategorie zamieszczone w tabelachsà odzwierciedleniem operacji z rezydentami.

9. Nale˝noÊci obejmujà kredyty i po˝yczki z∏otowe oraz dewizowe, skupione wie-rzytelnoÊci, zrealizowane gwarancje i porćzenia, operacje nadzwyczajne, inne nale˝no-Êci oraz odsetki zapad∏e.

10. Nale˝noÊci/zobowiàzania z tytu∏u zakupionych/sprzedanych papierów war-toÊciowych z otrzymanym/udzielonym przyrzeczeniem odkupu sà po˝yczkà udzielo-nà, lokatà z∏o˝onà/po˝yczkà otrzymanà, lokatà przyj´tà pod zastaw papierów wartoÊcio-wych. Powy˝sze kategorie nie obejmujà transakcji przeprowadzanych mi´dzy bankamikomercyjnymi a bankiem centralnym. Transakcje te sà elementem kategorii nale˝no-Êci/zobowiàzania od/wobec NBP.

11. Zobowiàzania sà to depozyty bie˝àce (w tym ksià˝eczki oszcz´dnoÊciowea vista osób prywatnych), depozyty terminowe i zablokowane, bony oszcz´dnoÊcio-we i certyfikaty depozytowe (niezbywalne), b´dàce w posiadaniu osób prywatnych,rachunki inwestycyjne w bankowych biurach maklerskich, kredyty i po˝yczki otrzy-mane od funduszy i fundacji niefinansowych i niebankowych instytucji finansowych,operacje o charakterze nadzwyczajnym i Êrodki na finansowanie programów rozwo-jowych.

257Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

TABELA VI. Banki komercyjne – aktywa i pasywa

1. Nale˝noÊci od sektora niefinansowego obejmujà wy∏àcznie nale˝noÊci od pod-miotów wymienionych w poz. 6 i 7 uwag ogólnych do tabel VI, VII i VIII.

2. Na papiery wartoÊciowe emitowane przez sektor bud˝etowy sk∏adajà si´:– bony skarbowe,– obligacje w z∏otych i dewizach.Prezentowane w niniejszym Raporcie informacje o wielkoÊci portfela bud˝etowych

papierów wartoÊciowych odzwierciedlajà cen´ nabycia powi´kszonà o naliczone odset-ki i dyskonto.

3. Pozosta∏e aktywa ujmujà mi´dzy innymi: majàtek trwa∏y, odsetki niezapad∏e,konta rozliczeniowe, koszty i przychody rozliczane w czasie, rozrachunki z d∏u˝nikamiró˝nymi.

4. Pozosta∏e pasywa obejmujà mi´dzy innymi: odsetki naliczone, konta rozliczenio-we, rozrachunki z wierzycielami ró˝nymi, koszty i przychody rozliczane w czasie, przy-chody zastrze˝one, wynik w trakcie zatwierdzania oraz wynik (zysk/strata) roku bie˝àce-go, rezerwy celowe, umorzenia rezerwy na deprecjacj´.

TABELA VII. Narodowy Bank Polski – aktywa i pasywa

1. Zestawienie zawarte w tabeli VII prezentuje pozycje aktywów i pasywów bilansuNarodowego Banku Polskiego w sposób umo˝liwiajàcy agregacj´ danych i stworzeniezagregowanej informacji o systemie bankowym.

2. Zasady agregacji zastosowane w tabeli VII zgodne sà z przyj´tymi dla banków ko-mercyjnych. W szczególnoÊci oznacza to, ˝e przyj´to ten sam przekrój podmiotowyi przedmiotowy z uwzgl´dnieniem operacji wynikajàcych ze specyfiki dzia∏alnoÊci bankucentralnego (np. kredyt refinansowy, rezerwy obowiàzkowe).

3. W sk∏ad pozosta∏ych aktywów wchodzà ró˝norodne, niewyszczególnione w zesta-wieniu aktywa NBP, których podstawowymi sk∏adnikami sà: koszty przysz∏ych okresów,podzia∏ wyniku finansowego (w tym wp∏aty do bud˝etu), pozosta∏e nale˝noÊci i zapasy,udzia∏y, nieruchomoÊci i ruchomoÊci.

4. W sk∏ad pozosta∏ych pasywów wchodzà ró˝norodne, niewyszczególnione w ze-stawieniu zobowiàzania NBP, których podstawowymi sk∏adnikami sà: pozosta∏e fundu-sze, dochody przysz∏ych okresów, rozrachunki mi´dzyoddzia∏owe i mi´dzybankowe,rezerwy celowe, rezerwa rewaluacyjna, rozliczenie wyceny sald pozycji w walutach ob-cych, wynik finansowy.

258Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

TABELA VIII. System bankowy: banki komercyjne i NBP

– aktywa i pasywa

Tabela zawiera zagregowane informacje dotyczàce banków komercyjnych (patrz: tabe-la VI) i NBP (patrz: tabela VII).

TABELA IX. Miary pieniàdza

Podstawowà miarà poda˝y pieniàdza stosowanà przez NBP jest M2.W ramach M2 wyró˝nia si´ dodatkowo miar´ pieniàdza najbardziej p∏ynnego, bezpo-

Êrednio wykorzystywanego w transakcjach – M1, obejmujàcà pieniàdz gotówkowyw obiegu oraz depozyty na ˝àdanie (z∏otowe i walutowe) osób prywatnych i podmiotówgospodarczych.

TABELA X. Bilans skonsolidowany systemu bankowego

1. Zestawienie obejmuje informacje o aktywach i pasywach banków komercyjnychi NBP w uk∏adzie dostosowanym do potrzeb analiz pieni´˝nych.

2. Na poda˝ pieniàdza ogó∏em – M2 – sk∏ada si´ poda˝ pieniàdza krajowego orazzobowiàzania walutowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych.

3. Na poda˝ pieniàdza krajowego sk∏ada si´ pieniàdz gotówkowy w obiegu (poza kasa-mi banków) i zobowiàzania z∏otowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych.

4. Pieniàdz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) oznacza gotówk´ w z∏o-tych (banknoty i monety), b´dàcà w obiegu poza kasami banków. Rachunkowo jest toró˝nica mi´dzy stanem pieniàdza gotówkowego w obiegu, znajdujàcego si´ poza NBP,i stanem gotówki w kasach banków.

5. Do zobowiàzaƒ wobec osób prywatnych zaliczane sà depozyty bie˝àce (w tymksià˝eczki oszcz´dnoÊciowe a vista), rachunki inwestycyjne w bankowych biurach ma-klerskich, depozyty terminowe i zablokowane oraz bony oszcz´dnoÊciowe i certyfikatydepozytowe (niezbywalne).

6. Zobowiàzania wobec podmiotów gospodarczych obejmujà zarówno zobowià-zania wobec jednostek sektora niefinansowego, jak i niebankowych instytucji finanso-wych. Do tych kategorii zaliczane sà rachunki bie˝àce, depozyty terminowe i zabloko-wane, rachunki w bankowych biurach maklerskich, kredyty i po˝yczki otrzymane od fun-duszy i fundacji niebankowych i niebankowych instytucji finansowych oraz zobowiàza-nia z tytu∏u sprzeda˝y papierów wartoÊciowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu.

259Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

7. Aktywa zagraniczne netto obliczane sà jako ró˝nica mi´dzy wszystkimi nale˝no-Êciami od nierezydentów i wszystkimi zobowiàzaniami w stosunku do nierezydentów(zob. definicja w uwagach ogólnych do tabel VI, VII i VIII poz. 8).

8. Aktywa krajowe netto oznaczajà nale˝noÊci od osób prywatnych i podmiotów go-spodarczych, powi´kszone o zad∏u˝enie netto sektora bud˝etowego oraz saldo pozosta-∏ych pozycji (netto). Rachunkowo jest to ró˝nica mi´dzy poda˝à pieniàdza ogó∏em i wiel-koÊcià aktywów zagranicznych netto.

9. Nale˝noÊci od osób prywatnych obejmujà kredyty i po˝yczki, skupione wierzytel-noÊci, zrealizowane gwarancje i por´czenia oraz odsetki zapad∏e od nale˝noÊci normal-nych i zagro˝onych.

10. Nale˝noÊci od podmiotów gospodarczych obejmujà zarówno zobowiàzaniawobec jednostek sektora niefinansowego, jak i niebankowych instytucji finansowych.

Do tych kategorii zaliczane sà: kredyty i po˝yczki, skupione wierzytelnoÊci, zrealizo-wane gwarancje i por´czenia, odsetki zapad∏e od nale˝noÊci normalnych i zagro˝onych,d∏u˝ne papiery wartoÊciowe, nale˝noÊci z tytu∏u zakupionych papierów wartoÊciowychz otrzymanym przyrzeczeniem odkupu oraz inne nale˝noÊci (np. z tytu∏u dop∏at do opro-centowania kredytów preferencyjnych, Êrodki w Funduszu Gwarancyjnym gie∏dy).

11. Zad∏u˝enie netto sektora bud˝etowego w systemie bankowym jest to ogó∏ na-le˝noÊci od bud˝etu paƒstwa, bud˝etów terenowych oraz funduszy celowych bud˝etupaƒstwa i bud˝etów terenowych, tak˝e z tytu∏u papierów wartoÊciowych wyemitowa-nych przez bud˝et paƒstwa i bud˝ety terenowe, a b´dàcych w posiadaniu banków ko-mercyjnych i banku centralnego, pomniejszony o ogó∏ zobowiàzaƒ banków wobec wy-˝ej wymienionych.

12. Na saldo pozosta∏ych pozycji (netto) sk∏adajà si´ nast´pujàce g∏ówne pozycje:dochody banków, fundusze banków oraz rozrachunki mi´dzybankowe i mi´dzyoddzia∏o-we, konta rozliczeniowe, zobowiàzania z tytu∏u emisji w∏asnych papierów wartoÊcio-wych, nale˝noÊci i zobowiàzania banków wobec siebie, rezerwy celowe.

TABELA XII. Bilans p∏atniczy RP na bazie p∏atnoÊci

1. Prezentowany bilans p∏atniczy zosta∏ sporzàdzony na bazie p∏atnoÊci zagranicz-nych. Jest on statystycznym zestawieniem rozliczonych przez polski system bankowy p∏at-noÊci (uzupe∏nionym o dane opisane w pkt. 2), które w sposób usystematyzowany prezen-tuje, w odniesieniu do okreÊlonego okresu, transakcje zrealizowane przez Polsk´ z resztàÊwiata (tzn. mi´dzy rezydentami i nierezydentami). Zestawienie transakcji sporzàdzane jestw uk∏adzie analitycznym, wed∏ug standardowych komponentów bilansu p∏atniczego, zgod-nie z zaleceniami Mi´dzynarodowego Funduszu Walutowego i innych organizacji mi´dzyna-rodowych. Bilans p∏atniczy na bazie p∏atnoÊci prezentowany jest z uwzgl´dnieniem rachun-ku bie˝àcego, rachunku kapita∏owego i finansowego, salda b∏´dów i opuszczeƒ oraz pozycjifinansujàcych, w tym oficjalnych aktywów rezerwowych. Pe∏ny obraz transakcji gospodar-czych Polski z zagranicà, uwzgl´dniajàcy równie˝ inne formy rozliczeƒ z zagranica, zostaniezaprezentowany w sporzàdzanym raz do roku bilansie p∏atniczym na bazie transakcji.

260Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

2. èród∏em danych s∏u˝àcych do zestawiania polskiego bilansu p∏atniczego nabazie p∏atnoÊci sà sprawozdania polskich banków, posiadajàcych upowa˝nienia do do-konywania czynnoÊci obrotu dewizowego i zwiàzanych z nimi rozliczeƒ. Dane dotyczàtransakcji przeprowadzonych w walutach obcych i w z∏otych na rachunkach polskichbanków w bankach za granicà oraz na rachunkach nierezydentów w polskich bankach,jak równie˝ transakcji przeprowadzanych w walutach obcych poprzez kasy polskich ban-ków. Ponadto w bilansie p∏atniczym na bazie p∏atnoÊci uwzgl´dnione sà:

– kredyty transakcyjne (tj. wykorzystanie i sp∏aty kredytów w formie dostaw towa-rów i us∏ug) sektora bankowego oraz sektora rzàdowego, rejestrowane przez ban-ki pe∏niàce funkcje agenta p∏atniczego rzàdu;

– umorzenia, konwersja, restrukturyzacja oraz kapitalizacja zobowiàzaƒ zagranicz-nych z tytu∏u obs∏ugi zobowiàzaƒ kredytowych (kapita∏ i odsetki) sektora rzàdowe-go, rejestrowane przez banki pe∏niàce funkcje agenta p∏atniczego rzàdu;

– rejestrowane przez Bank Handlowy w Warszawie SA transakcje rezydentóww zakresie obrotów bie˝àcych, wynikajàce z umów, polegajàcych na wymianieÊwiadczeƒ niepieni´˝nych, zawartych z nierezydentami z krajów, których walutanarodowa nie zosta∏a zaliczona do walut wymienialnych (§ 3 ust. 2 pkt 2 lit b. i pkt3 lit a) Rozporzàdzenia Ministra Finansów z dnia 8 stycznia 1999 r. w sprawie wy-konania niektórych przepisów ustawy – Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 1, poz. 2.).

Do koƒca 1998 r. dane p∏atnicze zawiera∏y równie˝ obroty z tytu∏u wzajemnych potrà-ceƒ wierzytelnoÊci, które od 1999 r. sà prezentowane wy∏àcznie w bilansie p∏atniczymna bazie transakcji.

Dane do bilansu p∏atniczego na bazie p∏atnoÊci sà zbierane w walutach oryginalnych,tj. w walutach, w których zosta∏a przeprowadzona transakcja, nast´pnie sà one przeli-czane na USD dziennymi relacjami walut do USD.

3. Rachunek bie˝àcy obejmuje transakcje dotyczàce p∏atnoÊci za towary, us∏ugi, do-chody, przekazy transferów bie˝àcych oraz saldo niesklasyfikowanych obrotów bie˝àcych.

Towary obejmujà wartoÊç p∏atnoÊci z tytu∏u eksportu i importu, w tym równie˝ war-toÊç netto procesu uszlachetniania towarów, koszty remontów kapitalnych Êrodkówtransportu, wartoÊç towarów zaopatrzeniowych nabywanych przez przewoênikóww portach oraz eksport i import z∏ota niemonetarnego, tzn. z∏ota, które nie jest elemen-tem sk∏adowym oficjalnych aktywów rezerwowych.

Us∏ugi obejmujà p∏atnoÊci z tytu∏u: us∏ug transportowych, podró˝y zagranicznych,us∏ug pocztowych, kurierskich i telekomunikacyjnych, ubezpieczeƒ i reasekuracji, us∏ugfinansowych, budowlanych, informatycznych i informacyjnych, praw autorskich, paten-tów i op∏at licencyjnych, pozosta∏ych us∏ug handlowych, us∏ug dla ludnoÊci, audiowizu-alnych, kulturalnych i rekreacyjnych, a tak˝e utrzymania przedstawicielstw.

Dochody zawierajà wp∏ywy rezydentów oraz wyp∏aty dla nierezydentów z tytu∏u:wynagrodzeƒ pracowników, dochodów od inwestycji bezpoÊrednich, portfelowych orazdochodów od pozosta∏ych inwestycji. Do dochodów od pozosta∏ych inwestycji nale˝àodsetki od kredytów udzielonych i otrzymanych oraz odsetki od Êrodków na rachunkachbankowych.

Transfery bie˝àce sk∏adajà si´ z transferów sektora rzàdowego z tytu∏u darów i po-mocy bezzwrotnej, podatków i op∏at na rzecz polskiego sektora rzàdowego oraz z trans-ferów pozosta∏ych sektorów, do których zaliczono pieni´˝ne przekazy pracownicze,spadki, renty i emerytury, podatki i op∏aty na rzecz obcych rzàdów oraz wp∏ywy i wyp∏a-

261Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

ty z rachunków walutowych rezydentów (osób fizycznych), które zosta∏y zrealizowanepoprzez rachunki polskich banków za granicà.

Niesklasyfikowane obroty bie˝àce zawierajà kwot´ netto transakcji skupu i sprze-da˝y walut obcych, dokonanych w kasach bankowych, które nie zosta∏y opatrzone kla-syfikacjà statystycznà bilansu p∏atniczego. Pozycja ta uwzgl´dnia równie˝ saldo gotów-kowych wp∏at i podj´ç z rachunków walutowych rezydentów (osób fizycznych), zreali-zowanych poprzez kasy walutowe polskich banków.

4. Rachunek kapita∏owy obejmuje transfery kapita∏owe, do których zalicza si´ daryi Êrodki z tytu∏u pomocy bezzwrotnej, dokonane z wyraênym przeznaczeniem na finan-sowanie Êrodków trwa∏ych, jak równie˝ umorzenie d∏ugu oraz nabywanie/zbywanie ak-tywów niefinansowych i nieprodukowanych. Nabywanie/zbywanie wy˝ej wymienionychaktywów oznacza zakup przez rezydentów/sprzeda˝ nierezydentom, praw w∏asnoÊci pa-tentów, praw autorskich, znaków handlowych itp., a tak˝e sprzeda˝ gruntu ambasadomznajdujàcym si´ na terenie Polski lub zakup gruntu przez polskie ambasady za granicà.

Rachunek finansowy zawiera transakcje finansowe obejmujàce inwestycje bezpo-Êrednie, portfelowe oraz pozosta∏e inwestycje.

Inwestycje bezpoÊrednie odzwierciedlajà nak∏ady inwestorów bezpoÊrednich, po-niesione w celu ustanowienia trwa∏ych i bezpoÊrednich wi´zi ekonomicznych, po-przez nabycie co najmniej 10% udzia∏ów w kapitale podstawowym przedsi´biorstwabezpoÊredniego inwestowania. Oprócz nabywania akcji lub udzia∏ów, inwestycje bez-poÊrednie obejmujà tak˝e inne przep∏ywy kapita∏owe mi´dzy inwestorami bezpoÊred-nimi i przedsi´biorstwami bezpoÊredniego inwestowania, takie jak np. kredyty i po-˝yczki.

W pozycji „Inwestycje bezpoÊrednie” wyró˝nia si´ „Polskie inwestycje bezpoÊred-nie za granicà” oraz „Zagraniczne inwestycje bezpoÊrednie w kraju”.

Inwestycje portfelowe obejmujà p∏atnoÊci z tytu∏u zakupu i sprzeda˝y udzia∏owych(niestanowiàcych inwestycji bezpoÊrednich) oraz d∏u˝nych papierów wartoÊciowych.D∏u˝ne papiery wartoÊciowe zawierajà d∏ugoterminowe papiery wartoÊciowe (np. obli-gacje, skrypty d∏u˝ne) oraz krótkoterminowe papiery wartoÊciowe (instrumenty rynkupieni´˝nego, takie jak bony skarbowe, papiery komercyjne), a tak˝e pochodne instru-menty finansowe (derywaty).

W pozycji „Inwestycje portfelowe” wyró˝nia si´ „Polskie inwestycje portfelowe zagranicà” oraz „Zagraniczne inwestycje portfelowe w kraju”.

Pozosta∏e inwestycje obejmujà transakcje finansowe, które nie sà uj´te w inwesty-cjach bezpoÊrednich, inwestycjach portfelowych lub oficjalnych aktywach rezerwo-wych. Obroty tych transakcji majà wp∏yw na wielkoÊç polskich nale˝noÊci za granicà (ak-tywa) oraz polskich zobowiàzaƒ wobec zagranicy (pasywa).

Polskie nale˝noÊci za granicà (aktywa) zawierajà transakcje dotyczàce wykorzysta-nia i sp∏at kredytów udzielonych oraz innych nale˝noÊci. Kredyty udzielone nierezyden-tom obejmujà d∏ugo- i krótkoterminowe kredyty finansowe oraz – w wypadku sektorarzàdowego i bankowego – równie˝ kredyty transakcyjne, wykorzystywane i sp∏acanew formie dostaw towarów i us∏ug. Kategoria „Inne nale˝noÊci” obejmuje „Rachunkibie˝àce i lokaty” oraz „Pozosta∏e nale˝noÊci”. „Rachunki bie˝àce i lokaty” obejmujà sal-da obrotów dokonanych na zagranicznych rachunkach bankowych i w kasach bankóworaz salda lokat dokonywanych w bankach za granicà (w tym równie˝ wartoÊç aktyw-nych transakcji repo, dokonywanych przez polskie banki komercyjne).

262Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

Polskie zobowiàzania wobec zagranicy (pasywa) zawierajà transakcje dotyczàcewykorzystania i sp∏at kredytów otrzymanych oraz pozosta∏e zobowiàzania. Kredyty otrzy-mane od nierezydentów obejmujà d∏ugo- i krótkoterminowe kredyty finansowe oraz –w wypadku sektora rzàdowego i bankowego – równie˝ kredyty transakcyjne, wykorzy-stywane i sp∏acane w formie dostaw towarów i us∏ug. D∏ugoterminowe kredyty otrzyma-ne przez sektor rzàdowy obejmujà równie˝ transakcje dotyczàce umorzenia, konwersji,restrukturyzacji i kapitalizacji zobowiàzaƒ kredytowych. Kategoria „Inne zobowiàzania”obejmuje „Rachunki bie˝àce i depozyty” oraz „Pozosta∏e zobowiàzania”. „Rachunki bie-˝àce i depozyty” obejmujà: salda obrotów na rachunkach nierezydentów oraz salda de-pozytów dokonywanych w polskich bankach przez nierezydentów (w tym równie˝ war-toÊç pasywnych transakcji repo, dokonywanych przez polskie banki komercyjne i NBP).

5. Saldo b∏´dów i opuszczeƒ wynika z nieprawid∏owo zarejestrowanych transakcjiw sprawozdaniach banków.

6. Pozycje finansujàce obejmujà transakcje w zakresie oficjalnych aktywów rezer-wowych, kredytów otrzymanych z Mi´dzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW)oraz transakcje finansowania wyjàtkowego (exceptional financing).

Oficjalne aktywa rezerwowe zawierajà saldo zrealizowanych p∏atniczo transakcji do-konywanych przez NBP w zakresie oficjalnych aktywów rezerwowych (w tym saldo ob-rotów na rachunkach bie˝àcych i lokat w bankach za granicà, saldo transakcji przepro-wadzonych w walutach obcych w kasach NBP, saldo obrotów zagranicznymi papieramiwartoÊciowymi, transakcje dotyczàce transzy rezerwowej w MFW oraz zakupu i sprze-da˝y z∏ota monetarnego).

Exceptional financing obejmuje transakcje sektora rzàdowego, dotyczàce finanso-wania obrotów bilansu p∏atniczego w formie restrukturyzacji zobowiàzaƒ (kwota odroczo-nych sp∏at zobowiàzaƒ, wynikajàcych z umów zawartych z wierzycielami zagranicznymi)oraz zmiany zaleg∏oÊci z tytu∏u nale˝noÊci i zobowiàzaƒ kredytowych (kapita∏ i odsetki).

Mi´dzynarodowy wspó∏czynnik p∏ynnoÊci – wskazuje w jakim stopniu poda˝ pie-niàdza krajowego znajduje pokrycie w rezerwach dewizowych banku centralnego.

Wskaênik pokrycia poda˝y pieniàdza ogó∏em (M2) przez rezerwy dewizowe ban-ku centralnego w porównaniu z mi´dzynarodowym wspó∏czynnikiem p∏ynnoÊci pos∏u-guje si´ szerszà miarà pieniàdza. Poda˝ pieniàdza ogó∏em (M2) obejmuje oprócz pienià-dza krajowego równie˝ depozyty walutowe rezydentów w bankach polskich. Wskaênikten pokazuje odpornoÊç systemu bankowego na napi´cia na rynku walutowym.

Zmiany prezentacyjne i metodologiczne

w bilansie p∏atniczym w 2000 r.

Istotna zmiana zakresowa wprowadzona w bilansie p∏atniczym w maju 2000 r. dotyczyprezentacji oficjalnych aktywów rezerwowych. Narodowy Bank Polski zastàpi∏ prezen-towanà dotychczas kategori´ „Rezerwy oficjalne brutto” kategorià „Oficjalne aktywarezerwowe”. Nowa kategoria ró˝ni si´ od poprzedniej kategorii jedynie uj´ciem trans-akcji repo, zaÊ pozosta∏e sk∏adniki pozosta∏y bez zmian. „Rezerwy oficjalne brutto” za-

263Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

wiera∏y w swojej definicji wartoÊç netto transakcji repo, tj. ró˝nic´ mi´dzy aktywnymii pasywnymi transakcjami repo. Natomiast kategoria „Oficjalne aktywa rezerwowe”uwzgl´dnia aktywne operacje repo. W wyniku wprowadzenia nowej kategorii „Oficjal-ne aktywa rezerwowe” w miejsce kategorii „Rezerwy oficjalne brutto”, w porównaniuz poprzednio publikowanymi danymi bilansu p∏atniczego na bazie p∏atnoÊci, zmianie ule-g∏y nast´pujàce pozycje:

– „Polskie zobowiàzania wobec zagranicy – Rachunki bie˝àce i depozyty“.– „Pozycje finansujàce – Oficjalne aktywa rezerwowe”.Zmiana polega∏a na przeniesieniu wartoÊci pasywnych transakcji repo dokonanych

przez NBP z poprzednio zestawianej kategorii „Rezerwy oficjalne brutto” do pozycji „Ra-chunki bie˝àce i depozyty”.

TABELA XIII. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych

Oficjalne aktywa rezerwowe sk∏adajà si´ z ∏atwo rozporzàdzalnych (p∏ynnych) aktywówzagranicznych, b´dàcych w posiadaniu i w pe∏ni kontrolowanych przez NBP. Stanowiàone zabezpieczenie operacji bilansu p∏atniczego oraz wykorzystywane sà mi´dzy inny-mi do interwencji na polskim rynku walutowym.

W sk∏ad oficjalnych aktywów rezerwowych wchodzà:– z∏oto monetarne, – nale˝noÊci w SDR,– inne aktywa zagraniczne w walutach wymienialnych, w tym:

– pieniàdz zagraniczny w kasach NBP, – zagraniczne papiery wartoÊciowe, – lokaty,– inne nale˝noÊci zagraniczne.

TABELA XIV. Zad∏u˝enie zagraniczne Polski

Narodowy Bank Polski zestawia informacj´ dotyczàcà zad∏u˝enia zagranicznego zgodniez definicjà: „Zad∏u˝enie zagraniczne brutto, na koniec danego okresu, jest sumà podj´-tych i nieuregulowanych, wynikajàcych z zawartych umów, zobowiàzaƒ rezydentów da-nego kraju wobec nierezydentów, do sp∏acenia kapita∏u wraz z odsetkami lub bez, albodo sp∏acenia odsetek wraz z kapita∏em lub bez”. Definicja ta zosta∏a okreÊlona mianemdefinicji bazowej (core definition).

Definicja ta dotyczy zad∏u˝enia brutto, czyli zawiera okreÊlone zobowiàzania zagra-niczne Polski (niepomniejszonego o nale˝noÊci zagraniczne). Sformu∏owanie „zobowià-zania wynikajàce z zawartych umów” oznacza formalne zobowiàzanie do dokonania

264Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

okreÊlonej p∏atnoÊci (raty kapita∏owej i/lub odsetek). Wyklucza to udzia∏y w kapitale ak-cyjnym (equity participation). Wyra˝enie „kapita∏ wraz z odsetkami lub bez” w∏àcza dopojćia zad∏u˝enia zagranicznego tak˝e zobowiàzania nieoprocentowane, poniewa˝ po-ciàgajà one za sobà „wynikajàce z zawartych umów” zobowiàzanie do sp∏aty. Sformu-∏owanie „odsetki wraz z kapita∏em lub bez” oznacza w∏àczenie do pojćia zad∏u˝enia za-granicznego tak˝e zobowiàzania o nieokreÊlonym terminie p∏atnoÊci, np.: obligacje bezterminu wykupu. Wyra˝enia „podj´tych i nieuregulowanych” wyklucza potencjalne zo-bowiàzania, np.: cz´Êç kredytu, która nie zosta∏a jeszcze wykorzystana.

Podzia∏ na zad∏u˝enie wewn´trzne i zewn´trzne (zagraniczne) dokonany zosta∏ napodstawie kryterium rezydenta, czyli bez wzgl´du na rodzaj waluty.

SpoÊród instrumentów finansowych do pojćia zad∏u˝enia zagranicznego zaliczo-no nast´pujàce kategorie:

a) kredyty inwestorów bezpoÊrednich,b) rachunki bie˝àce i depozyty nierezydentów w bankach polskich,c) d∏u˝ne papiery wartoÊciowe w posiadaniu zagranicznych inwestorów portfelowych,d) kredyty handlowe,e) pozosta∏e kredyty i po˝yczki (w tym leasing finansowy).

265Uwagi metodyczne

Raport Roczny 2000

Opracowano na podstawie materia∏ów NBP.

Projekt graficzny, sk∏ad i korektyPracownia

Zdj´cia monetStudio Wojewódzki

Zdj´cie Prezesa NBPJan Stolarczyk

DrukDrukarnia NBP

Wyda∏Narodowy Bank Polski

Departament Komunikacji Spo∏ecznej00-919 Warszawa, ul. Âwi´tokrzyska 11/21

tel. 653-27-97, 653-23-35, fax 653-13-21

http://www.nbp.pl

ISSN 1427-0277© Copyright by Narodowy Bank Polski, 2001

Raport Roczny 2000 - Narodowy Bank Polski - … dwukrotnie podwy˝szy∏a wysokoÊç podstawowych...

Documents

Transcript of Raport Roczny 2000 - Narodowy Bank Polski - … dwukrotnie podwy˝szy∏a wysokoÊç podstawowych...