Raport podsumowujący proces harmonizacji na podstawie...

Centrum Informacji o Środowisku UNEP/GRID-Warszawa

ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa

Raport podsumowujący proces harmonizacji

na podstawie projektu pilotażowego w gminach

Realizacja Umowy nr DPM/KF/BDG-VIII-32018-V-81/14 z dnia 28 lipca, na prace analityczne,

projektowe, wdrożeniowo-implementacyjnych oraz dokumentacyjne związane z harmonizacją

zbiorów danych przestrzennych w temacie zagospodarowanie przestrzenne pn. "Opracowanie

Strategii harmonizacji na poziomie tematu 'zagospodarowanie przestrzenne' (Land use) na

podstawie projektu pilotażowego w gminach w zakresie harmonizacji zbiorów, metadanych i usług

danych przestrzennych"

2

Centrum UNEP/GRID-Warszawa

Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska

ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa

Numer telefonu: +48 22 840 66 64

Numer fax: +48 22 851 62

www.gridw.pl, [email protected]

Informacje o dokumencie:

Autor Maria Andrzejewska, Jacek Godlewski, Barbara Hejłasz, Izabela Kowoll,

Monika Rusztecka, Daniel Starczewski

Tytuł Raport podsumowujący proces harmonizacji na podstawie projektu

pilotażowego w gminach.

Projekt Opracowanie Strategii harmonizacji na poziomie tematu

'zagospodarowanie przestrzenne' (Land use) na podstawie projektu

pilotażowego w gminach w zakresie harmonizacji zbiorów,

metadanych i usług danych przestrzennych

Wersja 1.02

Liczba stron 76

Data utworzenia 06-11-2014

Data ost. modyfikacji 17-11-2014

Odbiorca dokumentu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Kontakt do uwag [email protected]

Nazwa pliku: raportPilotaz.pdf

Wersja Data Wersji Autor Opis

1.01 2014-11-12 Maria Andrzejewska,

Barbara Hejłasz, Monika

Rusztecka, Daniel

Starczewski

Raport podsumowujący – wersja

wstępna

1.02 2014-11-17 Maria Andrzejewska,

Jacek Godlewski, Barbara

Hejłasz, Izabela Kowoll,

Monika Rusztecka, Daniel

Starczewski

Raport podsumowujący – wersja po

zmianach (rejestr mpzp, KOP-HILUCS)

mailto:[email protected]

3

Spis treści

1. Wprowadzenie .................................................................................................................................... 4

2. Założenia projektu pilotażu harmonizacji w gminach ......................................................................... 6

2.1. Charakterystyka gmin wybranych do pilotażu ............................................................................. 7

2.1.1. Obszar 1 ................................................................................................................................. 8

2.1.2. Obszar 2 ............................................................................................................................... 11

2.1.3. Obszar 3 ............................................................................................................................... 13

2.2 Założenia techniczne pilotażu ..................................................................................................... 16

3. Krajowa klasyfikacja przeznaczenia terenu wraz z regułami mapowania do klasyfikacji HILUCS ..... 19

4. Schemat prac w ramach pilotażu – zastosowane rozwiązania implementacyjne ............................ 30

4.1. Scenariusz pierwszy: WEKTORYZACJA DOKUMENTÓW PLANISTYCZNYCH ................................ 32

4.2. Scenariusz drugi: DOSTOSOWANIE ZBIORÓW ........................................................................... 35

4.3. Struktura danych źródłowych ..................................................................................................... 36

4.4. Docelowy schemat aplikacyjny UML zgodny z INSPIRE .............................................................. 38

4.5. Przebieg procesu harmonizacji zgodnie z przyjętymi założeniami technicznymi ...................... 48

4.5.1. Transformacja danych źródłowych do układu współrzędnych ETRS89 oraz konwersja do

formatu GML ................................................................................................................................. 48

4.5.2. Mapowanie danych źródłowych w formacie GML do schematu INSPIRE dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’ ................................................................................................ 49

4.6 Zidentyfikowane problemy wraz z niezbędną dokumentacją ..................................................... 53

4.6.1. Problemy zidentyfikowane w procesie wektoryzacji lub przekształcania zbiorów danych

przestrzennych .............................................................................................................................. 55

4.6.2 Problemy zidentyfikowane w trakcie harmonizacji zbiorów danych przestrzennych ......... 60

5. Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego .................................................... 64

5.1. Zakres informacyjny rejestru miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (mpzp)

........................................................................................................................................................... 64

5.2. Rejestr mpzp w formie bazy danych – kluczowe korzyści .......................................................... 65

5.3. Rejestr mpzp instrumentem monitoringu polityki przestrzennej .............................................. 68

5.4. Rejestr miejscowych planów, a harmonizacja zbiorów danych przestrzennych ....................... 71

6. Praktyczne wdrożenie rozwiązań projektowo-implementacyjnych .................................................. 73

4

1. Wprowadzenie

Przedmiotem opracowania jest prezentacja wyników pilotażu przeprowadzonego w gminach

w zakresie harmonizacji zbiorów, metadanych i usług danych przestrzennych dotyczących

planowania przestrzennego: miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Pilotaż został

wykonany w ramach umowy DPM/KF/BDG-VIII-32018-V-81/14 z dnia 28 lipca 2014 r.,

dotyczącej prac analitycznych, projektowych, wdrożeniowo-implementacyjnych oraz

dokumentacyjnych związanych z harmonizacją zbiorów danych przestrzennych w temacie

zagospodarowanie przestrzenne (Land use).

Celem pilotażu była identyfikacja, pozyskanie, przetworzenie danych dotyczących przyszłego

zagospodarowania przestrzennego do postaci zbiorów danych przestrzennych, a następnie

harmonizacja tych zbiorów zgodnie z przepisami implementacyjnymi Dyrektywy INSPIRE

ujętymi w specyfikacji danych dla tematu zagospodarowanie przestrzenne. Zapisy

specyfikacji stanowiły podstawę merytoryczną oraz techniczną dla przeprowadzenia

harmonizacji zbiorów danych przestrzennych, metadanych oraz usług danych

przestrzennych. Opracowano również zasady mapowania krajowej klasyfikacji przeznaczenia

terenu do klasyfikacji HILUCS. W ramach przedmiotowych prac przygotowano tłumaczenie

na język polski specyfikacji danych dla ww. tematu.

Pilotaż przeprowadzono w 16 gminach w Polsce pogrupowanych w trzy obszary testowe.

Obszar 1 na pograniczu województwa śląskiego oraz opolskiego (7 jednostek), obszar

2 Karkonosze (2 jednostki), oraz obszar 3 obejmujący jednostki zrzeszone w Związku Miast

i Gmin Dorzecza Parsęty (7 jednostek). Dla gmin obszaru 1 przeprowadzono (03.11.2014)

spotkanie konsultacyjne prezentujące wypracowane w ramach projektu rozwiązania

implementacyjne dotyczące procesu harmonizacji.

Rezultatem przeprowadzonego pilotażu są:

reguły mapowania do klasyfikacji HILUCS krajowej klasyfikacji obiektów

planistycznych ujętej w Katalogu Obiektów Planistycznych,

zbiory danych przestrzennych dla 104 miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego oraz 2 studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego w zakresie planowanego, przyszłego zagospodarowania terenu (ang.

Planned Land Use) wraz ze schematami aplikacyjnymi,

rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

usługi sieciowe zapewniające dostęp do wyników pilotażu, prezentujące dane

planistyczne po harmonizacji.

W dalszej części opracowania szczegółowo przedstawiono przebieg pilotażu, opis problemów

oraz wnioski i rekomendacje związane z procesem harmonizacji dla dokumentów

planistycznych w gminach.

5

W poniższym dokumencie przyjęto następującą nomenklaturę i skróty:

ustawa o PZP – Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym (t.j. Dz. U. 2012, 647 z późn. zm.);

ustawa o IIP – Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej

(Dz.U. 2010 Nr 76 poz. 489 z późn. zm.);

rozporządzenie IZUDP – Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1089/2010 z dnia 23 listopada 2010

r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie

interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych (z późn. zm.).

dokumenty planistyczne – dokumenty z zakresu planowania przestrzennego na szczeblu

lokalnym, do których należą: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

MPZP – dokument miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;

SUIKZP – dokument studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

gminy;

część graficzna dokumentu planistycznego – jest to integralna część dokumentu

planistycznego powstającego na poziomie gminy, stanowiąca załącznik graficzny do tego

dokumentu;

postać cyfrowa dokumentu, postać cyfrowa załącznika graficznego – jest rozumiana jako

dokument elektroniczny, czyli zbiór danych uporządkowanych w określonej strukturze

wewnętrznej, stanowiący odrębną całość znaczeniową, zapisany na informatycznym nośniku

danych (art. 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów

realizujących zadania publiczne);

zbiór danych przestrzennych – rozpoznawalny ze względu na wspólne cechy zestaw danych

przestrzennych, które odnoszą się bezpośrednio lub pośrednio do określonego położenia lub

obszaru geograficznego (art. 3. ust. 11 ustawy o IIP);

temat ‘zagospodarowanie przestrzenne’ – temat danych przestrzennych z III załącznika

dyrektywy INSPIRE. Pojęcie zagospodarowania przestrzennego w ustawie o IIP definiowane

jest jako zagospodarowanie terenu w jego obecnym lub przyszłym wymiarze funkcjonalnym

lub przeznaczenie społeczno-gospodarcze terenu, w tym mieszkaniowe, przemysłowe,

handlowe, rolnicze, leśne, wypoczynkowe, wynikające z dokumentów planistycznych;

specyfikacja danych INSPIRE – dokument zawierający zalecenia, modele i zasady definiujące

sposób zapisu oraz strukturę danych przestrzennych należących do danego tematu;

mapowanie klasyfikacji – proces polegający na zidentyfikowaniu i przyporządkowaniu

odpowiadających sobie klas pomiędzy różnymi systemami klasyfikacji oraz opisanie reguł

tego przyporządkowania.

6

2. Założenia projektu pilotażu harmonizacji w gminach

Projekt pilotażowy w gminach miał na celu rozpoznanie uwarunkowań organizacyjnych,

technicznych oraz merytorycznych dla harmonizacji zbiorów danych przestrzennych,

metadanych i usług danych przestrzennych właściwych dla tematu INSPIRE

‘zagospodarowanie przestrzenne’ w gminach. W ramach realizowanego projektu wskazane

zostały możliwe ciągi przekształceń zarówno dla zbiorów danych przestrzennych, jak również

dokumentów w innej formie (analogowej lub cyfrowej), prowadzące do uzyskania zbiorów

danych przestrzennych, które są zgodne z zapisami specyfikacji danych przestrzennych dla

tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’. Działania w ramach pilotażu zostały ujęte

w dwóch scenariuszach:

1) pierwszy: pozyskanie zbiorów danych przestrzennych na drodze wektoryzacji

odpowiednich treści planistycznych i ich przetworzenie w celu harmonizacji,

2) drugi: dostosowanie istniejących zbiorów danych przestrzennych poprzez ich

przetworzenie w celu harmonizacji.

Przedmiotem pilotażu były następujące typy dokumentów: miejscowe plany

zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na brak miejscowych planów odbudowy

w gminach objętych pilotażem nie przeprowadzono prac mających na celu harmonizację dla

tego dokumentu. Przyjęto założenie, że kluczowe znaczenie dla opracowania scenariuszy

przekształceń w celu harmonizacji danych przestrzennych mają miejscowe plany

zagospodarowania przestrzennego bowiem kompleksowo wpisują się w schemat aplikacyjny

Planned Land Use (PLU), czyli dotyczą przede wszystkim przyszłego – planowanego

zagospodarowania terenu. Zapisy w planach miejscowych są kluczowe z punktu widzenia

zarządzania zagospodarowaniem przestrzennym i prowadzeniem spójnej polityki

przestrzennej w Polsce oraz harmonizacji zbiorów i usług danych przestrzennych należących

do tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’.

W sumie wektoryzacji poddano 65 dokumentów w postaci graficznej, utworzono schematy

aplikacyjne odnoszące się do zakresu informacyjnego i przestrzennego dla 106 zbiorów

danych przestrzennych. Całkowita powierzchnia objęta procesem harmonizacji przekracza

4000 ha.

7

2.1. Charakterystyka gmin wybranych do pilotażu

Zgodnie z wytycznymi Zamawiającego, przyjęto następujące kryteria dla wyboru gmin

objętych pilotażem:

1) Spójność przestrzenna jednostek – gminy będące przedmiotem pilotażu sąsiadują ze

sobą, gminy są położone w różnych województwach (dotyczy obszaru głównego);

2) Zróżnicowanie jednostek pod względem typu gminy: gminy miejskie, gminy wiejskie,

gminy miejsko-wiejskie – wśród gmin objętych pilotażem znajdują się wszystkie typy

gmin;

3) Zróżnicowanie jednostek pod względem gęstości zaludnienia, struktury użytkowania

ziemi – wśród gmin objętych pilotażem znajdują się obszary wiejskie, obszary miast

(aglomeracji) o dużej gęstości zaludnienia, obszary miast o małej gęstości zaludnienia;

4) Przyjęto pokrycie dokumentami planistycznymi powyżej 25% powierzchni obszaru

gminy;

5) W pilotażu ujęto zbiory danych reprezentujące miejscowy planu zagospodarowania

przestrzennego oraz zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i zmiany

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zostały

również przeanalizowane informacje ujęte w ewidencji zbiorów i usług IIP, w tym

metadane i usługi danych przestrzennych,

6) Zapewniono zbiór materiałów stanowiących reprezentację dokumentów

miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które opracowane zostały

zarówno na podstawie ustawy z 2003 r., jak również wcześniejszych przepisów.

Z punktu widzenia harmonizacji zbiorów danych przestrzennych kluczowe będą

dokumenty powstałe na podstawie ustawy z 2003 r, gdyż są to dokumenty „nowsze”,

a zatem występować mogą w formacie cyfrowym, a także w formie zbiorów danych

przestrzennych.

7) Dokumenty ujęte w pilotażu opracowano w różnych skalach: 1: 1000, 1:2000, 1:5000,

1:10 000, 1:20 000.

8) Gminy ujęte w pilotażu reprezentują zróżnicowane założenia organizacyjne

prowadzenia dokumentacji planistycznej – gminy jako jednostki samodzielnie

prowadzące dokumentację planistyczną, gminy będące w strukturze Związku Miast

i Gmin prowadzące wspólne działania na rzecz gospodarki przestrzennej na danym

terenie;

9) Gminy ujęte w pilotażu odzwierciedlają różne przykłady zróżnicowania treści

planistycznych wynikających z uwarunkowań przyrodniczych – położenie gmin na

terenie/w sąsiedztwie obszarów objętych ochroną (Park Narodowy, Natura 2000);

8

Rys.1. Obszary wytypowane do projektu pilotażowego.

2.1.1. Obszar 1

Gminy: Zawadzkie, Wielowieś, Tworóg, Tarnowskie Góry, Lubliniec, Radzionków,

M. Bytom, Jemielnica, Krupski Młyn, Zbrosławice .

Obszar położony w południowej części Polski na terenie województw opolskiego i śląskiego.

Obszar jest spójny terytorialnie, charakteryzuje go wysoki stopień pokrycia dokumentami

mpzp. Na wyznaczonym obszarze obowiązuje 97 dokumentów mpzp o łącznej powierzchni

57 tys. ha. Średnie pokrycie dokumentami na całym obszarze wynosi 73%. Pokrycie

dokumentami powstałymi na postawie ustawy z 2003 r. wynosi 49%. Wszystkie,

wytypowane w ramach obszaru nr 1, gminy posiadają dokument studium uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania przestrzennego, jednak 5 z nich jest w trakcie sporządzania

zmian tego dokumentu (stan na koniec 2012 r.). Obszar jest zróżnicowany pod względem

struktury użytkowania ziemi. Występują tu zarówno gminy typowo rolnicze – Tworóg,

Wielowieś, jak również miejskie obszary funkcjonalne – Tarnowskie Góry, Radzionków lub

Bytom. Gminy te są także zróżnicowane pod względem gęstości zaludnienia.

Lokalizację wytypowanych JST oraz ich zróżnicowanie pod względem typu gminy i gęstości

zaludnienia prezentuje poniższa mapa, opracowana na podstawie danych własnych oraz

danych statystycznych pochodzących z Banku Danych Lokalnych GUS za rok 2013.

9

Rys.2. Gminy wytypowane do udziału w pilotażu w ramach Obszaru nr 1 oraz ich zróżnicowanie pod

względem typu gminy i gęstości zaludnienia.

Ostatecznie w pilotażu udział wzięły następujące gminy: Zawadzkie, Wielowieś, Tworóg,

Tarnowskie Góry, Lubliniec, Radzionków, M. Bytom

Rys.3. Gminy biorące udział w pilotażu w ramach Obszaru nr 1 oraz ich zróżnicowanie pod względem

typu gminy.

10

Na wytypowanym obszarze występują zbiory i usługi danych przestrzennych, wybrane z nich

są ujęte w ewidencji zbiorów i usług IIP. Zgłoszenia do ewidencji zbiorów i usług danych

przestrzennych w temacie 'zagospodarowanie przestrzenne' posiadają gminy: Zawadzkie,

Tworóg. Do ewidencji zgłoszone są dwa typy zbiorów – rejestr mpzp oraz studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Gmina Radzionków zgłosiła do ewidencji zbiorów dokumenty planistyczne mpzp i utworzyła

dla nich metadane, chociaż źródłowe dokumenty nie są zbiorami danych przestrzennych,

a plikami zapisanymi w formacie *.pdf. To dość częsta sytuacja wśród gmin, które tworzą

metadane dla plików w formie elektronicznej, nie będących zbiorami danych przestrzennych.

Problem ten zauważono również w raporcie wynikowym z badania Land use w gminach za

rok 2013, wykonanym przez Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa.

W poniższej tabeli przedstawiono podstawowe charakterystyki dla gmin ujętych w pilotażu

w ramach Obszaru nr 1.

NAZWA

GMINY

Typ gminy

Powierz

-chnia

gminy

Liczba

ludności

ogółem

Gęstość

zaludnienia Liczba planów Powierzchnia

Pokrycie

miejscowymi

planami

zagospodarowania

przestrzennego

1 - miejska,

2 - wiejska,

3 - miejsko-

wiejska

[ha]

os./ km2 ogółem

w tym na

podstawi

e ustawy

z 2003 r.

ogółe

m

w tym na

podstawi

e ustawy

z 2003 r.

ogółe

m

w tym na

podstawie

ustawy z

2003 r.

[ha] [%]

Wielowieś 2 11618 5922 51 22 6 11659 1120 100 10

Tarnowskie

Góry 1 8372 61002 729 5 3 2926 2787 35 33

Radzionków 1 1320 17141 1299 1 1 1288 1288 98 98

Tworóg 2 12520 8126 65 11 2 6283 5584 50 45

M. Bytom 1 6944 174724 2516 21 15 1917 1428 28 21

Zawadzkie 3 8214 12014 146 2 1 3682 3642 45 44

Lubliniec 1 8936 24394 273 25 25 3181 3015 36 34

Tab. 1. Podstawowe charakterystyki dla gmin ujętych w pilotażu w ramach Obszaru nr 1.

Zbiorcze zestawienie, dotyczące liczby dokumentów planistycznych oraz danych

przestrzennych, metadanych do pilotażu harmonizacji.

Gmina Liczba

mpzp

Dominujący

format

Liczba

zbiorów

mpzp

Liczba

studium

Liczba

zbiorów

studium

Liczba

metadanych

Liczba

zbiorów do

harmonizacji

W tym

wektoryzacja Uwagi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Zawadzkie 2 raster/DWG 0 2 0 3 1 1 brak

Wielowieś 37 raster/GIS 0 1 1 0 34 34 brak

11

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Lubliniec 25 raster/DWG 0 1 0 0 3 0 konwersja DWG

Tworóg 11 raster/GIS 1 1 1 0 12 11

harmonizacja

studium

Tarnowskie

Góry 5 raster 0 1 1 0 6 5

harmonizacja

studium

Radzionków 2 raster 0 1 0 3 2 2

M. Bytom 24 raster/GIS 24 1 0 b.d. 24 0

pełen zakres

treści mpzp

Tab. 2. Liczba dokumentów planistycznych, danych przestrzennych oraz metadanych w gminach

z Obszaru 1.

2.1.2. Obszar 2

Gminy: M. Jelenia Góra, Kowary, Piechowice Podgórzyn

Obszar położony w południowo-zachodniej części Polski, przy granicy z Republiką Czeską.

Średnie pokrycie dokumentami mpzp na całym obszarze wynosi 59%. Pokrycie dokumentami

powstałymi na postawie ustawy z 2003 r. wynosi 43%. Łączna liczba dokumentów

miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wynosi 93. Wszystkie cztery gminy

posiadają dokument studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

– 2 gminy są w trakcie sporządzania zmiany tego dokumentu (stan na koniec 2012r.). Dwie

gminy – Piechowice oraz Kowary posiadają zgłoszone zbiory danych przestrzennych

w ramach IIP (studium i rejestr planów).

Obszar reprezentuje zróżniocowane treści dokumentów planistycznych wynikające

z uwarunkowań przyrodnicznych. Na terenie wyznaczonego obszaru znajduje się obszar

Natura 2000 Karkonosze (PLH020006, PLB020007), dla którego opracowano projekt Planu

Zadań Ochronnych.


zaludnienia prezentuje poniższa mapa, opracowana przez Wykonawcę na podstawie danych

własnych oraz danych statystycznych pochodzących z Banku Danych Lokalnych GUS za rok

2013.

12



W poniższej tabeli przedstawiono podstawowe charakterystyki dla każdej z wytypowanych

gmin w ramach Obszaru nr 3.

NAZWA

GMINY

Typ gminy

Powierz-

chnia

gminy

Liczba

ludności

ogółem

Gęstość


Pokrycie

miejscowymi

planami

zagospodarowania

przestrzennego

1 - miejska,

2 - wiejska,

3 - miejsko-

wiejska

[ha]

os./ km2

ogółe

m

w tym na

podstawi

e ustawy

z 2003 r.

ogółem

w tym na

podstawi

e ustawy

z 2003 r.

ogółe

m

w tym na

podstawie

ustawy z

2003 r.

[ha] [%]

M. Jelenia

Góra 1 10922 82846 759

5

0 34 5919 4188 54 38

Kowary 1 3739 11648 312

1

2 12 3738 3738 100 100


13

Rys.5. Gminy biorące udział w pilotażu w ramach Obszaru nr 2 oraz ich zróżnicowanie pod względem

typu gminy.

Ostatecznie harmonizacji poddano 1 dokument planistyczny miasta Jelenia Góra w otulinie

obszaru chronionego: Karkonoskiego Parku Narodowego, oraz 5 zbiorów danych

przestrzennych dla miasta Kowary wraz z metadanymi.

Gmina Liczba

mpzp

Dominujący

format

Liczba

zbiorów

mpzp

Liczba

studium

Liczba

zbiorów

studium

Liczba

metadanych

Liczba

zbiorów do

harmonizacji

W tym

wektoryzacja Uwagi

m. Jelenia Góra

(Jagniątków) 60

Raster

(PDF) 0 1 0 0 1 1 Brak uwag

Kowary 24 raster i GIS 24 1 0 24 5 5 Brak uwag

Tab. 4. Liczba dokumentów planistycznych, danych przestrzennych oraz metadanych w gminach

z Obszaru 2.

2.1.3. Obszar 3

Gminy: Kołobrzeg - miasto, Kołobrzeg, Ustronie Morskie, Dygowo, Karlino, Białogard –

miasto, Białogard.

Obszar położony w północnej Polsce na terenie województwa zachodniopomorskiego

w dorzeczu rzeki Parsęty. Wytypowane gminy zrzeszone są w Związku Miast i Gmin Dorzecza

Parsęty. Średnie pokrycie planistyczne w zakresie miejscowych planów zagospodarowania

14

przestrzennego na tym obszarze wynosi 35%. Łączna liczba dokumentów mpzp na

wytypowanym obszarze wynosi 67, z czego 37 opracowanych zostało na podstawie ustawy

z 2003 r. Wszystkie, wytypowane w ramach obszaru nr 4, gminy posiadają dokument

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego – jednak 5 gmin jest

w trakcie sporządzania zmian tego dokumentu (stan na koniec 2012 r.).


zaludnienia prezentuje poniższa mapa, opracowana przez Wykonawcę na podstawie danych

własnych oraz danych statystycznych pochodzących z Banku Danych Lokalnych GUS za rok

2013.



Gminy reprezentują ciekawy przykład gospodarowania przestrzennego zorganizowanego

w strukturze Związku Miast i Gmin, który prowadzi wspólne działania na rzecz gospodarki

przestrzennej na danym terenie. Dodatkowo jest to teren nadbrzeżny, a zatem możliwe jest

w ich sąsiedztwie uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich.

Gminy funkcjonujące w ramach Związku Miast i Gmina Dorzecza Parsęty (ZMiGDP) są

przykładem dobrej praktyki w zakresie wspólnego prowadzenia regionalnego Systemu

Informacji Przestrzennej. System ten został wdrożony w roku 2014 jako rezultat projektu:

Wrota Parsęty II” – usługi społeczeństwa informacyjnego na terenie Dorzecza Parsęty,

dofinansowanego ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013. Projekt ten był realizowany przez blisko 4 lata

i objął 15 gmin zrzeszonych w ZMiGDP. Jednym z kluczowych komponentów systemu jest

15

moduł planowanie przestrzenne umożliwiający prowadzenie bazy danych dokumentów

planistycznych w spójnym modelu danych. System jest prowadzony w środowisku ESRI.

Założenia techniczno-administracyjne Systemu ZMiGDP przewidują stałe wsparcie

techniczne oraz operacyjne ze strony zespołu geoinformacyjnego, współpracującego

z pracownikami merytorycznymi w jednostkach gminnych i miejskich Związku. Zadania

zespołu administracyjnego obejmują aktualizację i udostępnianie danych planistycznych,

zapewnienie wydajności oraz stabilności funkcjonowania Systemu oraz jego obsługę

informatyczną. Jest to ogromne wsparcie organizacyjno-techniczne dla jednostek samorządu

terytorialnego i możliwość prowadzenia zasobu danych przestrzennych gmin w sposób

zgodny z obowiązującymi przepisami implementacyjnymi.

Wybór gmin z dorzecza z Parsęty podyktowany jest zarówno występowaniem powyższych

uwarunkowań, jak również istnieniem zbiorów danych przestrzennych w temacie

‘zagospodarowanie przestrzenne’, co zapewni kryterium minimalne związane z liczbą

zbiorów danych przestrzennych biorących udział w pilotażu. Wszystkie gminy z tego obszaru

posiadają zgłoszenia do ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych w temacie

'zagospodarowanie przestrzenne'. Do ewidencji zgłoszone są różne typy zbiorów – rejestr

mpzp oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

W poniższej tabeli przedstawiono podstawowe charakterystyki dla każdej z wytypowanych

gmin w ramach Obszaru nr 3.

NAZWA

GMINY

Typ gminy

Powierz

-chnia

gminy

Liczba

ludności

ogółem

Gęstość


Pokrycie

miejscowymi

planami

zagospodarowania

przestrzennego

1 - miejska,

2 - wiejska,

3 - miejsko-

wiejska

[ha]

os./ km2

ogółe

m

w tym na

podstawi

e ustawy

z 2003 r.

ogółem

w tym na

podstawi

e ustawy

z 2003 r.

ogółe

m

w tym na

podstawie

ustawy z

2003 r.

[ha] [%]

Kołobrzeg 1 2567 46951 1829

1

1 3 1072 889 42 35

Dygowo 2 12852 5594 44

1

1 1 2505 785 19 6

Kołobrzeg 2 14403 10260 71 9 8 14353 5907 100 41

Ustronie

Morskie 2 5698 3668 64

1

2 6 2106 1672 37 29

Białogard 1 2573 24794 964 1 1 2573 2573 100 100

Białogard 2 32825 7984 24 7 7 4611 4611 14 14

Karlino 3 14103 9347 66

1

6 11 2246 807 16 6


16

Liczba dokumentów planistycznych dla obszaru 3 wynosi w sumie 83, z czego 20 zbiorów

danych przestrzennych jest w formacie wektorowym, a 41 to rastry z nadaną georeferencją.

Całkowita liczba metadanych dla tego obszaru to 61. Są one zgodne z wymogami INSPIRE

i udostępnione za pomocą usługi katalogowej CSW.

Sumaryczne zestawienie dokumentów poddanych harmonizacji w ramach pilotażu

przedstawiono w poniższej tabeli.

Obszar

Liczba

Woj. Powiatów Gmin

Dokumentów

planistycznych do

harmonizacji

Metadanych

Obszar 1 2 4 7 82 3

Obszar 2 1 2 2 6 5

Obszar 3 1 2 7 18 18

Tab.6. Zestawienie dokumentów poddanych harmonizacji w ramach projektu pilotażowego.

2.2 Założenia techniczne pilotażu

Prace nad harmonizacją danych przestrzennych dla pozyskanych dokumentów

planistycznych prowadzono przy następujących założeniach technicznych:

przetworzenia danych analogowych i/lub w formie cyfrowej do formatu GIS

wykonano z zastosowaniem oprogramowania narzędziowego ESRI ArcInfo oraz QGIS;

schemat aplikacyjny przetwarzano z zastosowaniem oprogramowania Enterprise

Architect;

mapowanie atrybutów i walidację zgodności schematu aplikacyjnego pozyskanych

danych ze schematem aplikacyjnym dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’

wykonano z wykorzystaniem oprogramowaniu narzędziowego HUMBOLDT

Harmonisation Toolkit, a w szczególności HALE (Humboldt Alignment Editor).

Narzędzia wykorzystane do przetworzeń to zarówno oprogramowanie komercyjne (ESRI

ArcInfo, Enterprise Architect) jak i otwarte (QGIS, HALE) . Wykonawca postawił założenie

wykorzystania w jak najszerszym zakresie narzędzi open-source, sprawdzonych już

w procesie harmonizacji we wdrożeniach w ramach projektów w skali europejskiej.

W pilotażu wykorzystano narzędzie HALE (Humboldt Alignment Editor), który jest

przykładem wdrożenia do praktyki harmonizacji zbiorów danych przestrzennych programu

opracowanego w ramach jednego z projektów europejskich o nazwie HUMBOLDT

(http://www.esdi-humboldt.eu/). Projekt ten realizowany w latach 2006-2010, a następnie

kontynuowany w formie działań społeczności zajmującej się harmonizacją za pomocą

http://www.esdi-humboldt.eu/

17

platformy internetowej użytkowników oprogramowania do harmonizacji:

http://community.esdi-humboldt.eu/, to przykład praktycznego wdrożenia wyników

projektów dofinansowanego ze środków UE do działań harmonizacyjnych prowadzonych

obecnie w całej Europie. HALE jest rozwijanym i utrzymywanym narzędziem, którego

dokumentacja prowadzona jest na ogólnodostępnym serwisie internetowym typu wiki

(umożliwiającym współpracę wielu użytkowników http://www.esdi-

community.eu/projects/hale/wiki. Wyniki zastosowania HALE oraz wdrożeń na cele

harmonizacji oraz inne bieżące informacje o zmianach w oprogramowaniu oraz przykładowe

scenariusze jego zastosowania są dostępne na stronie-blogu technologicznym:

http://www.dhpanel.eu/. Oprogramowanie jest dostępne na zasadach licencji LGPL v3.0

Na chwilę obecną, Wykonawca nie widzi możliwości przeprowadzenia pełnego procesu

przetworzeń mających na celu harmonizację zbiorów tylko z zastosowaniem

oprogramowania open-source. Brak szerokiego dostępu do narzędzi koniecznych do

stosowania przy harmonizacji zbiorów może stanowić obszar ryzyka w przeprowadzeniu tego

procesu. Obszary zastosowań oprogramowania narzędziowego GIS w procesie harmonizacji

to przede wszystkim konwersja danych analogowych do postaci GIS: nadanie georeferencji

rastrom, wektoryzacja danych oraz sprawdzenie poprawności struktury zapisu informacji

o atrybutach w ramach klas obiektów. Te podstawowe przetworzenia można wykonywać

w oprogramowaniu otwartym.

Problemy mogą się pojawiać przy generowaniu pliku GML (wersja 3.1.1 lub 3.2.1), który

w tych wersjach jest standardem zapisu danych przestrzennych w myśl przepisów

implementacyjnych INSPIRE. W oprogramowaniu otwartym QGIS (wersja 2.x), nie było

możliwe wygenerowanie pliku GML zgodnie z obowiązującym standardem, czyli łącznie

z plikiem *xsd. W tym celu konieczne było wykorzystanie dedykowanych rozszerzeń

komercyjnego oprogramowania narzędziowego GIS ESRI ArcInfo o nazwie Data

Interoperability lub oprogramowania FME firmy Safe Software. Nie można oczywiście

wykluczyć, że z czasem oprogramowanie otwarte będzie umożliwiało pełną obsługę formatu

GML. Na chwilę obecną obsługa plików wymiany danych przestrzennych wymaga użycia

oprogramowania komercyjnego.

Wygenerowanie pliku *.GML i towarzyszącego mu pliku *.xsd jest konieczne do

przeprowadzenia procesu mapowania atrybutów dla klas obiektów w oprogramowaniu HALE

oraz zapisania wyników harmonizacji – ponownie w formacie wymiany danych GML. Zgodnie

ze specyfikacją danych, zbiór danych przestrzennych po harmonizacji ma określoną

strukturę, zakres atrybutów oraz format zapisu w pliku GML. Proces mapowania jest

kluczowym etapem harmonizacji.

Należy zwrócić uwagę, że proces harmonizacji wymaga specyficznych przetworzeń struktury

zapisu danych w taki sposób, aby były spełnione kryteria zdefiniowane w schemacie

aplikacyjnym dla tematu zagospodarowanie przestrzenne. Jest to zatem przede wszystkim

proces przetworzeń informatycznych, wymagający dedykowanych narzędzi i specjalistycznej

http://community.esdi-humboldt.eu/

http://www.esdi-community.eu/projects/hale/wiki

http://www.esdi-community.eu/projects/hale/wiki

http://www.dhpanel.eu/

18

wiedzy informatycznej, zarówno w zakresie dotyczącym modelowania danych jak

i geoinformacji.

W ocenie Wykonawcy poziom skomplikowania - od strony technicznej - procedur

przetworzeń danych przestrzennych jest jednym z kluczowych problemów w powszechnej

implementacji zapisów specyfikacji danych dla tematu zagospodarowanie przestrzenne.

Proces ten jest wieloetapowy i wielonarzędziowy, wymaga iteracji ze strony operatora

wykonującego przetworzenia. Na chwilę obecną nie jest możliwe przeprowadzenie tego

procesu automatycznie – niezbędne są prace kameralne i weryfikacyjne. Należy również

zwrócić uwagę, że brak jest infrastruktury, która umożliwiałaby udostępnienie danych po

harmonizacji.

Wniosek ten jest zgodny z opiniami przedstawionymi w raporcie okresowym stanu

wdrożenia INSPIRE w krajach członkowskich Unii Europejskiej (Mid-term evaluation report on

INSPIRE implementation, Technical Report No 17/2014, EEA 2014). Wyniki

przeprowadzonych z beneficjentami infrastruktury informacji przestrzennej konsultacji

wykazują, że jedną z kluczowych barier implementacji INSPIRE jest niezwykle skomplikowany

pod względem technicznym charakter prac wdrożeniowych, harmonizacyjnych przy

jednoczesnym braku świadomości i wiedzy głównych interesariuszy – w tym jednostek

administracji publicznej lokalnych i regionalnych szczebli.

Główne wyzwania i problemy natury technicznej związane z harmonizacją danych

przestrzennych dla tematu zagospodarowanie przestrzenne opisano w 4 części niniejszego

raportu.

19

3. Krajowa klasyfikacja przeznaczenia terenu wraz z regułami

mapowania do klasyfikacji HILUCS

W ramach specyfikacji danych dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’ opracowany

został hierarchiczny system klasyfikacji zagospodarowania przestrzennego, który nosi nazwę

Hierarchical INSPIRE Land Use Classification System, w skrócie HILUCS. System klasyfikacji

HILUCS definiuje zagospodarowanie terenu z funkcjonalnego i ekonomicznego punktu

widzenia. Klasyfikacja ta bazuje na strukturze wielopoziomowej składającej się z szeregu

wydzieleń i podwydzieleń. Dzięki hierarchicznej formie systemu klasyfikacji HILUCS możliwe

jest wykonanie semantycznej generalizacji danych oraz zapewnienie ogólnie pojętej

elastyczności.

Założeniem twórców systemu HILUCS było utworzenie klasyfikacji na tyle uniwersalnej, aby

możliwe było zmapowanie (zidentyfikowanie odpowiedników kategorii przeznaczenia terenu

między różnymi systemami klasyfikacji) klasyfikacji obowiązującej w danym kraju do

klasyfikacji HILUCS na najbardziej odpowiednim poziomie.

W celu zapewnienia interoperacyjności zbiorów danych możliwe jest wykorzystanie

krajowego systemu klasyfikacji, który przechowywany jest w rejestrze prowadzonym przez

poszczególne państwa członkowskie. Co więcej listy kodowe, związane z tymi systemami, nie

muszą być tłumaczone na język angielski, należy jednak udokumentować relacje oraz

zależności między klasami tych systemów a klasami HILUCS. Jednym z działań w procesie

harmonizacji zbiorów danych przestrzennych prezentujących sposób przeznaczenia terenu,

jest stworzenie reguł mapowania dla klasyfikacji zagospodarowania terenu ujętych

w obowiązujących krajowych aktach prawnych do wydzieleń klasyfikacji HILUCS.

Podstawowym wymogiem dla zastosowania klasyfikacji krajowej jest jej poprawne i trwałe

zdefiniowanie, a także umocowanie w systemie prawnym.

Podstawowa klasyfikacja przeznaczenia terenu oraz odpowiadające jej oznaczenia graficzne

i literowe, które należy stosować przy sporządzaniu planu miejscowego, została

przedstawiona w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dn. 26 sierpnia 2003 r. w sprawie

wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

dotyczącym projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jest to

klasyfikacja dwupoziomowa, w ramach której, na pierwszym poziomie wyróżniono

7 podstawowych klas przeznaczenia terenu, natomiast na drugim poziomie, bardziej

szczegółowym – 28 klas. Klasyfikacja zaproponowana w rozporządzeniu dopuszcza

możliwość tworzenia tzw. mieszanych klas, a także wprowadzania dodatkowych,

uzupełniających wydzieleń. Dlatego też stosowana w praktyce planistycznej klasyfikacja

przeznaczenia terenu w poszczególnych jednostkach administracyjnych w znaczny sposób

różni się od siebie, zarówno pod względem szczegółowości, stosowanej terminologii, a także

oznaczeniami barwnymi i literowymi stosowanymi w załącznikach graficznych dokumentów

planistycznych. Sytuacja ta sprawia, że porównanie poszczególnych przeznaczeń terenu jest

20

często utrudnione, a w niektórych przypadkach nawet niemożliwe. W chwili obecnej nie ma

uzgodnionej i trwale zdefiniowanej klasyfikacji przeznaczenia terenu na poziomie krajowym.

W ramach prac nad usystematyzowaniem zapisów załączników graficznych dokumentów

planistycznych powstających na szczeblu lokalnym, został opracowany na zlecenie organu

wiodącego w temacie ‘zagospodarowanie przestrzenne’ katalog obiektów planistycznych.

Opracowane w ramach tego dokumentu listy kodowe dotyczące przeznaczenia terenu, mogą

stanowić punkt wyjścia dla przeprowadzenia próby mapowania stosowanych na rysunkach

planistycznych wydzieleń do systemu HILUCS. W katalogu obiektów planistycznych

zaproponowane zostały dwie oddzielne listy kodowe dla dokumentu miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego (MPZP) oraz studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy (SUiKZP). Dokument ten podobnie, jak zapisy

specyfikacji danych dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’ zakłada, iż każdy

wyróżniony obiekt może być opisany za pomocą więcej niż jednej klasy. Dzięki temu

w ramach klasyfikacji nie trzeba wyróżniać tzw. klas mieszanych (np. tereny mieszkaniowo-

usługowe), a wystarczy danemu wydzieleniu przypisać dwie odpowiadające temu

wydzieleniu klasy (tereny mieszkaniowe oraz tereny usługowe).

Warto zaznaczyć, że katalog obiektów planistycznych stanowi obecnie dokument

o charakterze koncepcyjnym.

Przy opracowywaniu reguł mapowania listy kodowej dla przeznaczenia terenu przyjęto

następujące założenia:

1. Do opracowania reguł mapowania wykorzystano listę kodową pt. „Lista

Przeznaczenie terenu planu (L_PRZEZN_TMP)” dedykowaną dla załącznika

graficznego dokumentu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

2. Przyporządkowując poszczególne wydzielenia kierowano się definicją każdej z klas,

jeśli takowa występowała (wszystkie klasy HILUCS zostały zdefiniowane, a zatem

określone zostało co należy rozumieć poprzez dane wydzielenie, natomiast

w katalogu obiektów planistycznych nie wszystkie klasy posiadają definicję).

3. Zgodnie z zapisami specyfikacji założono, iż każdy obiekt może być opisany przez

więcej niż jedną klasę HILUCS, a zatem możliwe jest zmapowanie jednej klasy

z katalogu obiektów planistycznych na kilka klas HILUCS.

4. Klasy z katalogu obiektów planistycznych mapowane były na możliwie najbardziej

odpowiedni i szczegółowy poziom klasyfikacji HILUCS.

5. Przy opracowaniu reguł reklasyfikacji wykorzystane zostały przykłady mapowania

zaprezentowane w Załączniku D do specyfikacji (Annex D).

6. Opracowanie reguł mapowania wykonane zostało dwuetapowo, w procesie tym

uczestniczyli eksperci w zakresie planowania przestrzennego, INSPIRE oraz

specyfikacji danych dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’.

W trakcie opracowywania reguł mapowania listy kodowej z katalogu obiektów

planistycznych natrafiono na liczne trudności i problemy, wynikające z różnych przyczyn.

21

Jedną z nich jest zupełnie inny sposób konstrukcji obu klasyfikacji. Klasyfikacja HILUCS to

przede wszystkim definicja użytkowania z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia,

natomiast klasyfikacja z katalogu obiektów planistycznych, podobnie jak klasyfikacja

wynikająca z Rozporządzania z dn. 26 sierpnia 2003 r., definiuje przeznaczenie w sposób

mieszany, określając częściowo pokrycie terenu oraz jego funkcje. Przykładem takiej klasy

mogą być tereny zieleni lub tereny wód – w przypadku takich wydzieleń otrzymujemy przede

wszystkim informację na temat pokrycia terenu, natomiast w ramach klasyfikacji HILUCS nie

ma odpowiedników dla nich wydzieleń.

Klasyfikacja z katalogu obiektów planistycznych oraz system HILUCS różnią się także między

sobą liczbą występujących klas, a także liczbą klas głównych i odpowiadającym im

podwydzieleniom. System HILUCS posiada w sumie 98 klas na 3 poziomach szczegółowości,

natomiast w katalogu obiektów planistycznych występuje 178 klas, w niektórych

przypadkach na 5 poziomach.

Podstawowe problemy, które zostały zidentyfikowane podczas opracowywania reguł

mapowania klasyfikacji z katalogu obiektów planistycznych do systemu HILUCS:

1. Utrudnione mapowanie niektórych klas przeznaczenia terenu, które zdefiniowane są

na podstawie pokrycia terenu, a nie pełnionej przez nie funkcji, np. tereny wód,

tereny zieleni, tereny zadrzewione i zakrzewione.

2. Występowanie w katalogu obiektów planistycznych bardzo ogólnych klas, które nie

posiadają bezpośredniego odpowiednika w klasyfikacji HILUCS (np. tereny

zabudowane, zainwestowane, zurbanizowane, czy też tereny wiejskich jednostek

osadniczych).

3. Występowanie w katalogu obiektów planistycznych klas, które nie odnoszą się do

sposobu użytkowania terenu, czy nawet jego pokrycia, natomiast dotyczą zgodnie

z zapisami specyfikacji danych regulacji uzupełniających (SupplementaryRegulation),

np. rezerwa terenu dla komunikacji, czy też tereny szczególnego zagrożenia powodzią

(tereny zagrożenia powodzią to tereny wyznaczane na podstawie Ustawy Prawo

wodne i pokrywają się z terenami rolnymi, leśnymi, wodami oraz w części dotyczą

terenów zainwestowanych).

4. Brak definicji dla niektórych klas w katalogu obiektów planistycznych lub przyjęcie

błędnego nazewnictwa lub definicji, np. tereny naturalne, intuicyjnie traktowane,

jako obszary w niewielkim stopniu przekształcone przez człowieka, zostały

zdefiniowane jako „tereny o dużym udziale powierzchni biologicznie czynnej”,

a w podkategoriach dla tego wydzielenia wyróżnione zostały m. in tereny rolnicze.

5. Klasyfikacja w katalogu obiektów planistycznych jest rozbudowana i posiada zbyt

wiele wydzieleń, które w większym stopniu są odniesione do obiektów z bazy danych

obiektów topograficznych, niż do klasyfikacji przeznaczenia terenu stosowanej na

rysunkach planów.

6. Ze względu na to, że w katalogu obiektów planistycznych zastosowane zostały

oddzielne listy kodowe dla dokumentu MPZP oraz SUiKZP, nie można zastosować

22

opracowanych reguł mapowania w przypadku dokumentu studium – niezbędne jest

opracowanie nowych reguł dla tego dokumentu.

Zaproponowane w katalogu obiektów planistycznych listy kodowe są z założenia

rozszerzalne (w uzasadnionych przypadkach możliwe jest wprowadzanie dodatkowych

rodzajów obiektów). Jest to założenie, które pozwala wprowadzać nowe wydzielenia,

a klasyfikacja może być dostosowywana do zmieniających się uwarunkowań społecznych,

gospodarczych i prawnych. Należy jednak pamiętać iż stosując klasyfikację o charakterze

otwartym, każdy nowowprowadzany obiekt powinien posiadać zdefiniowane reguły

mapowania do klasyfikacji HILUCS.

Wykorzystanie krajowej klasyfikacji przeznaczenia terenu, z odpowiednio zdefiniowanymi

regułami reklasyfikacji do systemu HILUCS, usprawniłoby harmonizację zbiorów danych,

a także przyczyniło się do ujednolicenia danych z zakresu planowania przestrzennego. Dane

opisane zgodnie z poprawnie zdefiniowaną i ogólnie obowiązującą klasyfikacją, będą

możliwe do wspólnego wykorzystania, na przykład do monitoringu zagospodarowania

przestrzennego prowadzonego na szczeblu lokalnym, jak również regionalnym i krajowym.

Ze względu na wskazane powyżej problemy, opracowana w ramach katalogu obiektów

planistycznych, lista kodowa dla przeznaczenia terenu planu wymaga dalszej pracy. Autorki

katalogu obiektów planistycznych w artykule pt. „Koncepcja katalogu obiektów

planistycznych zagospodarowania przestrzennego” także zaznaczyły, iż „dalsze prace nad

katalogiem obiektów planistycznych wymagają m.in. uzgodnienia list kodowych dotyczących

przeznaczenia terenu (standaryzacja krajowa) oraz harmonizacji tych list z listami kodowymi

HILUCS (na poziomie europejskim)” [ s.94].

Wykonawca rekomenduje, aby lista kodowa zaproponowana w katalogu obiektów

planistycznych została poddana weryfikacji w zakresie szczegółowości wydzieleń ich

nazewnictwa oraz struktury hierarchicznej. Rozważyć należy skonstruowanie nowej krajowej

klasyfikacji form przeznaczenia i użytkowania terenu, która odnosiłaby się do klasyfikacji

HILUCS.

Docelowa klasyfikacja powinna być skonstruowana zgodnie z ogólnie przyjętą systematyką

klasyfikacji terenów wynikającą z Rozporządzenia z dn. 26 sierpnia 2003 r., a także bazować

na założeniach klasyfikacji HILUCS. Ważne jest, aby krajowa klasyfikacja posiadała mniejszą

liczbę klas oraz miała formę hierarchiczną. Dzięki temu, klasyfikacja będzie łatwiejsza

w użytkowaniu, zarówno przez wykonawców planów, jak również społeczeństwo. Możliwe

będzie także jej wykorzystanie do sporządzania dokumentu miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego, a także dokumentu studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy.

Zgodnie z rekomendacją nr 7 specyfikacji danych INSPIRE dla tematu ‘zagospodarowanie

przestrzenne’ po wprowadzeniu poprawnie zdefiniowanego i trwałego krajowego systemu

klasyfikacji przeznaczenia terenu, będącego podstawą do wydzielenia określonej formy

23

zagospodarowania terenu, jednostka odpowiedzialna za jego prowadzenie, powinna

udokumentować sposób jego mapowania do klasyfikacji HILUCS.

Poniżej przedstawiono w formie tabelarycznej wyniki mapowania listy kodowej katalogu

obiektów planistycznych dla przeznaczenia terenu planu do klasyfikacji HILUCS. Dla lepszej

czytelności i identyfikacji klas zastosowanych w katalogu obiektów planistycznych nadano im

numerację zgodnie ze strukturą stosowaną w systemie HILUCS.

Lista Przeznaczenie terenu planu,

katalog obiektów planistycznych

Kod HILUCS 1 Kod HILUCS 2 Kod HILUCS 3

1_tereny zabudowane,

zainwestowane, zurbanizowane

1_PrimaryProduction,

2_SecondaryProduction

3_TertiaryProduction

4_TransportNetworksLogistics

AndUtilities

5_ResidentialUse

1_1_tereny zabudowy

mieszkaniowej

5_ResidentialUse

1_1_1_tereny zabudowy

mieszkaniowej jednorodzinnej

5_1_PermanentResidentialUse

1_1_1_1_tereny zabudowy


wolnostojącej


1_1_1_2_tereny zabudowy


intensywnej


1_1_1_3_tereny innej zabudowy



1_1_2_tereny zabudowy

mieszkaniowej wielorodzinnej


1_1_3_tereny zamieszkania

zbiorowego


1_1_3_1_tereny zamieszkania

zbiorowego – turystyka

5_2_ResidentialUseWithOtherCo

mpatibleUses


zbiorowego – opieka socjalna


mpatibleUses


zbiorowego – schronisko dla

nieletnich


mpatibleUses


zbiorowego – zakład poprawczy


mpatibleUses


zbiorowego – zakład karny, areszt


mpatibleUses


zbiorowego – dom dziecka


mpatibleUses


zbiorowego – dom zakonny


mpatibleUses

1_1_4_tereny zabudowy rekreacji

indywidualnej

5_3_OtherResidentialUse

1_1_5_tereny innej zabudowy 5_3_OtherResidentialUse

24

mieszkaniowej

1_2_tereny zabudowy zagrodowej 1_1_2_FarmingInfrastructure

1_3_tereny zabudowy usługowej 3_TertiaryProduction

1_3_1_tereny usług publicznych 3_3_CommunityServices

1_3_2_tereny usług handlu 3_1_1_WholesaleAndRetailTradeA

ndRepairOfVehiclesAndPersonalA

ndHouseholdGoods

1_3_3_tereny rozmieszczenia

obiektów handlowych

wielkopowierzchniowych

3_1_1_WholesaleAndRetailTradeA


ndHouseholdGoods

1_3_4_tereny usług administracji 3_3_1_PublicAdministrationDefen

ceAndSocialSecurityServices

1_3_5_tereny usług biurowych 3_1_CommercialServices 3_2_FinancialProfessionalAndI

nformationServices

1_3_6_tereny usług kultu

religijnego

3_3_4_ReligiousServices

1_3_7_tereny usług kultury 3_4_1_CulturalServices

1_3_8_tereny usług

bezpieczeństwa i porządku

publicznego

3_3_1_PublicAdministrationDefen

ceAndSocialSecurityServices

1_3_9_tereny usług zdrowia 3_3_3_HealthAndSocialServices

1_3_9_1_tereny usług lecznictwa

uzdrowiskowego

3_3_3_HealthAndSocialServices

1_3_9_2_tereny usług zdrowia –

żłobki



szpitale



opieka społeczna i socjalna


1_3_10_tereny usług oświaty 3_3_2_EducationalServices

1_3_10_1_tereny usług oświaty –

przedszkola

3_3_2_EducationalServices


szkoły podstawowe



gimnazja



szkoły średnie


1_3_11_tereny usług nauki 3_3_2_EducationalServices 3_2_2_ProfessionalTechnicalA

ndScientificServices

1_3_12_tereny usług sportu i

rekreacji

3_4_3_SportsInfrastructure 3_4_4_OpenAirRecreationalAr

eas

3_4_5_OtherRecreation

alServices

1_3_13_tereny usług rozrywki 3_4_2_EntertainmentServices

1_3_14_tereny usług gastronomii 3_1_3_AccommodationAndFoodS

ervices

1_3_15_tereny usług rzemiosła i

warsztatów

3_1_1_WholesaleAndRetailTradeA


ndHouseholdGoods

25

1_3_16_tereny usług

wystawienniczo-targowych

3_1_CommercialServices

1_3_17_tereny usług łączności 3_2_3_InformationAndCommunic

ationServices

1_3_18_tereny usług opieki nad

zwierzętami


1_3_19_tereny usług turystyki 3_4_CulturalEntertainmentAndRe

creationalServices

3_1_CommercialServices

1_3_19_1_tereny usług

związanych z obsługą plaży

3_4_4_OpenAirRecreationalAreas 3_1_CommercialServices

1_3_20_tereny parku naukowo-

technicznego

3_2_2_ProfessionalTechnicalAndS

cientificServices

1_3_21_tereny usług

komunikacyjnych

4_1_TransportNetworks 3_1_CommercialServices

1_3_21_1_tereny usług w zakresie

stacji diagnostycznej i naprawy

samochodów

4_1_TransportNetworks 3_1_1_WholesaleAndRetailTra

deAndRepairOfVehiclesAndPer

sonalAndHouseholdGoods

1_3_21_2_tereny usług w zakresie

stacji paliw płynnych i gazowych

4_1_TransportNetworks 3_1_1_WholesaleAndRetailTra

deAndRepairOfVehiclesAndPer

sonalAndHouseholdGoods

1_3_21_3_tereny obsługi

podróżnych

4_1_TransportNetworks 3_1_CommercialServices


parkingowej

4_1_1_RoadTransport 3_1_CommercialServices

1_3_22_tereny usług logistycznych 4_2_LogisticalAndStorageServices

1_3_23_inne tereny usługowe 3_5_OtherServices

1_4_tereny obiektów

produkcyjnych, składów i

magazynów

2_SecondaryProduction 4_2_LogisticalAndStorageServi

ces

1_4_1_tereny obiektów

produkcyjnych


1_4_2_tereny składów i

magazynów

4_2_LogisticalAndStorageServices

1_4_3_obszary górnicze 1_3_MiningAndQuarrying

1_4_4_tereny górnicze 1_3_MiningAndQuarrying

1_4_5_tereny składowisk

odpadów górniczych

1_3_MiningAndQuarrying

1_4_6_inne tereny produkcyjne 2_5_OtherIndustry

1_5_tereny komunikacyjne 4_1_TransportNetworks

1_5_1_tereny drogi publicznej 4_1_1_RoadTransport

1_5_1_1_tereny autostrady 4_1_1_RoadTransport

1_5_1_2_teren drogi ekspresowej 4_1_1_RoadTransport

1_5_1_3_tereny drogi głównej

ruchy przyspieszonego

4_1_1_RoadTransport

1_5_1_4_tereny dróg głównych 4_1_1_RoadTransport

1_5_1_5_tereny dróg zbiorczych 4_1_1_RoadTransport

1_5_1_6_tereny dróg lokalnych 4_1_1_RoadTransport

1_5_1_7_tereny dróg 4_1_1_RoadTransport

26

dojazdowych

1_5_2_tereny dróg wewnętrznych 4_1_1_RoadTransport

1_5_3_tereny komunikacji pieszej

i rowerowej

4_1_5_OtherTransportNetwork

1_5_3_1_tereny ciągów pieszo -

jezdnych


1_5_3_2_tereny ciągów pieszo -

rowerowych


1_5_3_3_tereny ciągów pieszych 4_1_5_OtherTransportNetwork

1_5_3_4_tereny placów 4_1_5_OtherTransportNetwork 3_4_CulturalEntertainmentAnd

RecreationalServices

1_5_4_tereny węzłów

komunikacyjnych

4_1_TransportNetworks

1_5_5_tereny urządzeń i obsługi

komunikacji


1_5_6_tereny parkingów i garaży

wielopoziomowych


1_5_7_tereny obsługi komunikacji

zbiorowej


1_5_7_1_tereny dworców

autobusowych

4_1_1_RoadTransport

1_5_7_2_tereny pętli

autobusowych

4_1_1_RoadTransport

1_5_7_3_tereny pętli

tramwajowych

4_1_2_RailwayTransport

1_5_7_4_tereny zajezdni 4_1_1_RoadTransport

1_5_7_4_1_tereny zajezdni

autobusowych

4_1_1_RoadTransport

1_5_7_4_2_tereny zajezdni

tramwajowych


1_5_7_4_3_tereny zajezdni metra 4_1_2_RailwayTransport


komunikacji kolejowej


1_5_8_tereny komunikacji

szynowej


1_5_8_1_tereny linii tramwajowej 4_1_2_RailwayTransport

1_5_8_2_tereny stacji metra 4_1_2_RailwayTransport

1_5_8_3_tereny linii szybkiego

tramwaju



kolejowej


1_5_9_1_tereny kolei

wąskotorowej


1_5_9_2_tereny kolei linowej,

górskiej


1_5_10_rezerwa terenu dla

komunikacji


1_5_10_1_rezerwa terenu dla

przebudowy i budowy linii


27

kolejowej

1_5_10_2_rezerwa terenu pod

drogę

4_1_1_RoadTransport


lotniczej

4_1_3_AirTransport


transportu towarowego

4_1_3_AirTransport 4_2_LogisticalAndStorageServi

ces


wodnej

4_1_4_WaterTransport

1_5_12_1_tereny portów 4_1_4_WaterTransport

1_5_12_1_1_tereny portów

śródlądowych


1_5_12_1_2_tereny portów

morskich


1_5_12_2_tereny przystani 4_1_4_WaterTransport

1_5_12_2_1_tereny przystani

śródlądowych


1_5_12_2_2_tereny przystani

morskich


1_5_13_inne tereny komunikacji 4_1_5_OtherTransportNetwork

1_6_tereny infrastruktury

technicznej

4_TransportNetworksLogisticsAnd

Utilities

2_4_EnergyProduction

1_6_1_tereny infrastruktury

ciepłowniczej

2_4_EnergyProduction 4_3_1_ElectricityGasAndTher

malPowerDistributionServices


elektroenergetycznej

2_4_EnergyProduction 4_3_1_ElectricityGasAndTher

malPowerDistributionServices


gazowej

4_3_1_ElectricityGasAndThermalP

owerDistributionServices


naftowej

4_3_1_ElectricityGasAndThermalP

owerDistributionServices


wodociągowej

4_3_2_WaterAndSewageInfrastru

cture


kanalizacyjnej


cture

1_6_6_1_tereny przepompowni

ścieków


cture

1_6_7_tereny telekomunikacji 4_3_4_OtherUtilities

1_6_8_inne tereny infrastruktury

technicznej

4_3_4_OtherUtilities

1_6_9_tereny gospodarki

odpadami

4_3_3_WasteTreatment

1_6_9_1_tereny gospodarki

odpadami innymi niż

niebezpieczne


1_6_9_2_tereny gospodarki

odpadami niebezpiecznymi


1_6_9_3_tereny regionalnych

instalacji do przetwarzania

odpadów


28

2_tereny naturalne 6_3_NaturalAreasNotInOtherEcon

omicUse

2_1_tereny zieleni 6_3_NaturalAreasNotInOtherEcon

omicUse

3_4_4_OpenAirRecreationalAr

eas

2_1_1_tereny zieleni objęte

formami ochrony przyrody

zgodnie z przepisami odrębnymi

6_3_NaturalAreasNotInOtherEcon

omicUse


eas

2_1_2_tereny zieleni urządzonej 3_4_4_OpenAirRecreationalAreas

2_1_2_1_tereny zieleni

urządzonej izolacyjnej

4_3_4_OtherUtilities 6_OtherUses


urządzonej publicznej

3_4_4_OpenAirRecreationalAreas


urządzonej – zabytkowe

fortyfikacje

3_4_CulturalEntertainmentAndRe

creationalServices

2_1_2_4_tereny zieleni – parki i

zieleńce



urządzonej osiedlowej



urządzonej ogólnodostępnej dla

potrzeb sportu i rekreacji



rekultywowanej

3_4_4_OpenAirRecreationalAreas 6_OtherUses 1_PrimaryProduction

2_1_2_8_tereny zespołów

pałacowo-parkowych

3_4_CulturalEntertainmentAndRe

creationalServices

2_1_2_9_tereny parków gminnych 3_4_4_OpenAirRecreationalAreas

2_1_2_10_tereny ogrodów

zoologicznych

3_4_1_CulturalServices

2_1_2_11_tereny ogrodów

botanicznych

3_4_1_CulturalServices

2_1_3_tereny rodzinnych

ogrodów działkowych

1_1_3_AgriculturalProductionFor

OwnConsumption


eas

2_1_4_tereny zieleni

towarzyszącej ciągom

komunikacyjnym

4_1_1_RoadTransport 4_3_4_OtherUtilities 6_OtherUses


nieurządzonej


omicUse


nieurządzonej izolacyjnej

6_3_1_LandAreasNotInOtherEcon

omicUse

2_1_7_tereny cmentarzy 3_3_5_OtherCommunityServices

2_1_7_1_tereny cmentarzy

czynnych

3_3_5_OtherCommunityServices


zabytkowych

3_3_5_OtherCommunityServices 3_4_1_CulturalServices


zamkniętych

3_3_5_OtherCommunityServices

2_1_8_inne tereny zieleni 6_3_1_LandAreasNotInOtherEcon

omicUse

29

2_2_tereny szczególnego

zagrożenia powodzią

1_PrimaryProduction,


3_TertiaryProduction

4_TransportNetworksLogistics

AndUtilities

5_ResidentialUse

2_3_tereny wód 1_4_AquacultureAndFishing 6_3_2_WaterAreasNotInOther

EconomicUse

6_6_NotKnownUse

2_3_1_tereny wód

powierzchniowych morskich

1_4_AquacultureAndFishing 6_3_2_WaterAreasNotInOther

EconomicUse

2_3_2_tereny strefy brzegowej

morza: plaży i wydm


omicUse

2_3_3_tereny wód

powierzchniowych śródlądowych

1_4_AquacultureAndFishing 6_3_2_WaterAreasNotInOther

EconomicUse

6_6_NotKnownUse

2_3_4_inne tereny wód 6_3_2_WaterAreasNotInOtherEco

nomicUse

2_4_tereny gruntów leśnych oraz

zadrzewionych i zakrzewionych

1_2_Forestry 1_1_Agriculture 6_3_1_LandAreasNotIn

OtherEconomicUse

2_4_1_tereny lasów 1_2_Forestry

2_4_2_tereny przeznaczone do

zalesienia

1_2_Forestry

2_4_3_tereny zadrzewione i

zakrzewione

1_1_Agriculture 6_3_1_LandAreasNotInOtherE

conomicUse

2_4_4_tereny leśny o wysokim

znaczeniu dla środowiska

przyrodniczego i krajobrazu,

przeznaczony na cele gospodarki

leśnej

1_2_Forestry 6_3_1_LandAreasNotInOtherE

conomicUse

2_4_5_tereny lasów ochronnych 1_2_Forestry 6_3_1_LandAreasNotInOtherE

conomicUse

2_4_6_tereny obsługi produkcji

leśnej

1_2_Forestry

2_4_7_inne tereny leśne 1_2_Forestry

2_5_tereny rolnicze 1_1_Agriculture

2_5_1_tereny wiejskich jednostek

osadniczych

1_PrimaryProduction

2_5_1_1_tereny obsługi produkcji

rolnej, hodowlanej lub rybackiej

1_1_2_FarmingInfrastructure 1_4_AquacultureAndFishing

2_5_1_2_tereny gruntów rolnych

zabudowanych

1_1_2_FarmingInfrastructure

2_5_2_tereny rolniczej przestrzeni

produkcyjnej

1_1_Agriculture

2_5_2_1_tereny użytków rolnych 1_1_1_CommercialAgriculturalPro

duction

2_5_2_2_tereny gruntów ornych 1_1_1_CommercialAgriculturalPro

duction

2_5_2_3_tereny sadów 1_1_1_CommercialAgriculturalPro

duction

2_5_2_4_tereny trwałych łąk 1_1_1_CommercialAgriculturalPro

duction

2_5_2_5_tereny trwałych pastwisk 1_1_1_CommercialAgriculturalPro

30

duction

2_5_2_6_tereny gruntów pod

stawami

1_1_1_CommercialAgriculturalPro

duction

2_5_2_7_tereny gruntów pod

rowami


duction

2_5_3_tereny użytków rolnych

wymagające wydania decyzji

zezwalającej na wyłączenie z

produkcji rolnej


duction

2_5_4_tereny nieużytków

ekologicznych

6_3_1_LandAreasNotInOtherEcon

omicUse

2_5_5_tereny pozostałych

nieużytków


omicUse

2_5_6_inne tereny rolnicze 1_1_Agriculture 6_3_NaturalAreasNotInOtherE

conomicUse

Tab.7. Wyniki mapowania listy kodowej z katalogu obiektów planistycznych dla przeznaczenia terenu

planu do klasyfikacji HILUCS

31

4. Schemat prac w ramach pilotażu – zastosowane rozwiązania

implementacyjne

Rozwiązania implementacyjne zastosowane w ramach pilotażu miały na celu uzyskanie

zbiorów danych przestrzennych po harmonizacji, zgodnych z zapisami specyfikacji danych

przestrzennych dla tematu zagospodarowanie przestrzenne. Prace w ramach pilotażu

podzielono na pięć etapów:

1. Identyfikacja zasobów

Analiza zasobów dokumentów planistycznych w gminach miała na celu identyfikację liczby

zbiorów danych przestrzennych oraz obszarów ich harmonizacji. Pozyskano dokumenty

planistyczne funkcjonujące w każdej z jednostek niezależnie od formatu, zidentyfikowano

zakres prac mających na celu uzyskanie zbioru danych przestrzennych z pozyskanych

dokumentów w formie analogowej lub cyfrowej - nieprzestrzennej (tj. nie posiadającej

reprezentacji przestrzennej).

2. Wytypowanie zasobów do pilotażu

Pozyskane zasoby poddano analizie pod kątem występujących klas obiektów oraz

stosowanych klasyfikacji i występujących zależności między obiektami. Przeanalizowano

różnice w zakresie danych georeferencyjnych oraz tematycznych (w tym relacje do innych

tematów INSPIRE). Uwzględniono zasoby przechowywane w różnym formacie zapisu

(analogowym lub cyfrowym).

W przypadku danych występujących w formacie analogowym określono treści dokumentów

planistycznych oraz klasy obiektów, do wektoryzacji. Opracowano schemat aplikacyjny

dokumentu źródłowego uwzględniający schemat docelowy dla tematu ’zagospodarowanie

przestrzenne’. W przypadku danych w formie zbioru danych przestrzennych wykonano

również reklasyfikację obiektów zgodnie z katalogiem obiektów planistycznych.

3. Wektoryzacja

Dane w formacie analogowym poddano wektoryzacji zgodnie z opracowanym zakresem

informacyjnym i strukturą atrybutów w bazie danych. Atrybuty pozyskane w ramach

wektoryzacji opisano zgodnie z zakresem specyfikacji oraz katalogiem obiektów

planistycznych.

4. Mapowanie klasyfikacji przeznaczenia terenu

W kolejnym kroku zastosowano reguły mapowania klas przeznaczenia terenu w pozyskanych

mpzp na klasyfikację HILUCS (Hierarchical INSPIRE Land Use Classification System). Przyjęto

założenie, że klasy przeznaczenia terenu z dokumentów źródłowych są reklasyfikowane

zgodnie z propozycja katalogu obiektów planistycznych, a następnie poddawane mapowaniu

zgodnie z klasyfikacją HILUCS. Schemat postępowania przedstawia poniższy diagram. Kod

wydzielenia z dokumentu źródłowego (MN/U) jest zapisywany w bazie danych jako atrybut

32

złożony – reprezentujący różne formy przeznaczenia terenu: zabudowy mieszkaniowej

i usługowej, i mapowany na klasyfikację katalogu obiektów planistycznych. W wyniku

zastosowania reguł mapowania katalogu obiektów planistycznych na klasy zgodne z HILUCS

otrzymujemy zapis w bazie danych przechowujący informacje o dwóch, współwystępujących

formach przeznaczenia terenu: klasa 5_przeznaczenie mieszkalne oraz klasa 3_usługi.

5. Harmonizacja danych

Proces harmonizacji jest końcowym etapem prac i polega na przetworzeniach

informatycznych wygenerowanych plików GML z danymi źródłowymi, wykonywanymi za

pomocą oprogramowania HALE, w celu uzyskania plików wynikowych GML oraz *.xsd,

zgodnych ze schematem aplikacyjnym dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’.

Mając na uwadze powyżej opisane etapy działania prowadzone w ramach całego procesu

podzielono na 2 scenariusze harmonizacji i zastosowano w ramach pilotażu, w zależności od

formy danych źródłowych.

Scenariusz nr 1 – WEKTORYZACJA DOKUMENTÓW PLANISTYCZNYCH, zakłada wektoryzację

dokumentów planistycznych i utworzenie następujących odpowiednich klas obiektów:

SpatialPlan, ZoningElements oraz OfficialDocumentation.

Scenariusz nr 2 – DOSTOSOWANIE ZBIORÓW, zakłada dostosowanie istniejących zbiorów

danych przestrzennych do specyfikacji danych przestrzennych dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’. Szczególnym przypadkiem tego scenariusza jest

dostosowanie zbiorów w formacie systemów CAD (*.dwg), który polega na transformacji

zapisu geometrii do układu współrzędnych geograficznych, bez ingerowania w jej przebieg,

a następnie zakodowanie zgodnie z przyjętą strukturą bazy danych dla dokumentów

źródłowych informacji atrybutowej.

W każdym ze scenariuszy prace harmonizacyjne podzielono na etapy rozumiane jako grupa

działań możliwych do opisania w formie procedury do wykonania na rzecz gminy (np. przez

wykonawcę planu). Wykonawca rekomenduje, aby proces ten został opisany i ujęty jako

wytyczna/wkład dla gmin do potencjalnych dokumentów dotyczących zamówienia

publicznego.

Opracowanie wkładu merytorycznego do specyfikacji istotnych warunków zamówienia

mającego na celu przygotowanie zbiorów dla dokumentów planistycznych zgodnie

z krajowym katalogiem obiektów planistycznych oraz zapisami specyfikacji danych dla

tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’, będzie wsparciem dla gmin w poprawnym

formułowaniu zakresu prac związanego z opracowaniem nowych dokumentów

planistycznych.

33

4.1. Scenariusz pierwszy: WEKTORYZACJA DOKUMENTÓW

PLANISTYCZNYCH

Rys.7. Scenariusz pierwszy: wektoryzacja dokumentów planistycznych.

34

Identyfikacja i pozyskanie dokumentów planistycznych -> lista dokumentów do pilotażu

w ramach scenariusza nr 1;

1. Identyfikacja zbiorów danych przestrzennych, identyfikacja klas obiektów dla danego

zbioru;

2. Utworzenie schematu aplikacyjnego dla zbiorów danych przestrzennych poddanych

wektoryzacji;

3. Wektoryzacja dokumentów do formatu GIS zgodnie z definicją obligatoryjnych klas

obiektów: dla schematu aplikacyjnego Planned Land Use – klasa SpatialPlan oraz dla

schematu Existing Land Use – ExistingLandUseDataSet. Tym samym załączniki graficzne

dokumentów planistycznych w formacie rastrowym zostaną zarejestrowane w układzie

PUWG 2000 lub PUWG 1992 oraz pozyskane zasięgi (granice obowiązywania)

dokumentów planistycznych;

4. Wektoryzacja klas obiektów dotyczących przyszłego zagospodarowania terenu zgodnie

z utworzonym schematem aplikacyjnym;

5. Zastosowanie reguł mapowania obowiązujących klasyfikacji na klasyfikację HILUCS,

z uwzględnieniem klasyfikacji dotyczących przeznaczenia terenu zawartych Katalogu

Obiektów Planistycznych;

6. Przetworzenie zbiorów danych przestrzennych do schematu docelowego (Planned Land

Use lub Existing Land Use) z uwzględnieniem klasyfikacji HILUCS, w oprogramowaniu do

harmonizacji (HALE) – weryfikacja niezgodności klasyfikacyjnych;

7. Wygenerowanie plików wynikowych po harmonizacji GML oraz XSD.

8. Przetworzenie metadanych, udostępnienie zbioru za pomocą usługi danych

przestrzennych.

35

4.2. Scenariusz drugi: DOSTOSOWANIE ZBIORÓW

Rys.8. Scenariusz drugi: dostosowanie zbiorów.

36

Poniżej przedstawiono kroki przetworzeń mające na celu uzyskanie wynikowego pliku po

harmonizacji:

1. Identyfikacja zbiorów danych przestrzennych identyfikacja klas obiektów dla danego

zbioru;

2. Analiza metadanych oraz dostępnych usług danych przestrzennych dla zbioru;

3. Utworzenie schematu aplikacyjnego dla zbioru danych przestrzennych;

4. Przetworzenia do właściwych klas obiektów, zgodnie ze schematem aplikacyjnym

Planned Land Use – klasa SpatialPlan oraz dla schematu Existing Land Use –

ExistingLandUseDataSet;

5. Opracowanie reguł mapowania obowiązujących klasyfikacji na klasyfikację HILUCS

z uwzględnieniem klasyfikacji dotyczących przeznaczenia terenu zawartych w Katalogu

Obiektów Planistycznych;

6. Przetworzenie zbiorów danych przestrzennych do schematu docelowego

z uwzględnieniem klasyfikacji HILUCS, w oprogramowaniu do harmonizacji (HALE);

7. Wygenerowanie plików wynikowych GML oraz XSD po harmonizacji.

8. Przetworzenie metadanych, udostępnienie zbioru za pomocą usługi danych

przestrzennych.

W dalszej części przedstawiono techniczne aspekty realizacji poszczególnych kroków

harmonizacji.

4.3. Struktura danych źródłowych

Wytypowane do pilotażu istniejące zbiory danych przestrzennych (w postaci wektorowej)

posiadają zróżnicowaną strukturę zapisu danych. Wynika to z faktu, że dane opracowywane

były przez różnych autorów, pochodzą z różnych obszarów oraz tworzone były w różnym

czasie. Z tego też względu zbiory danych przestrzennych nie są zapisane w jednakowy sposób

lecz różnią się między sobą poszczególnymi elementami i atrybutami.

W większości dokumentów wyróżnić można jednak takie elementy zbiorów danych

przestrzennych, jak granice opracowania, przeznaczenia terenów oraz inne informacje na

temat planowanego zagospodarowania terenu.

Jako przykład sposobu zapisu danych źródłowych przedstawiona została poniżej struktura

zbioru dla jednego z planów gminy Białogard. Plan ustanowiony uchwałą Nr IV/24/11 Rady

Gminy Białogard z dnia 28 stycznia 2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego pod lokalizację farm elektrowni wiatrowych w Gminie Białogard.

37

Rys.9. Przykładowa struktura danych źródłowych z gminy Białogard.

Mimo występujących różnic w sposobie zapisu informacji, w wielu zbiorach danych

przestrzennych część informacji zdefiniowana jest w podobny, analogiczny sposób.

Informacje takie jak numer uchwały czy data uchwały dla zasięgu dokumentu planistycznego

pojawiają się w większości zbiorów danych przestrzennych, różniąc się co najwyżej nazwą

atrybutu, pod którą są przechowywane. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku

informacji dotyczących formy zagospodarowania terenu w poszczególnych wydzieleniach

planu. Informacja ta występuje we wszystkich zbiorach danych przestrzennych lecz nie

zawsze pod postacią atrybutu o takiej samej nazwie. Na przykładzie poniżej zilustrowano

różnice w sposobie zapisu informacji o formie zagospodarowania terenu w wybranych

zbiorach danych przestrzennych.

38

Rys.10. Różnice w sposobie zapisu informacji o formie zagospodarowania terenu (na przykładzie

danych z gminy Lubliniec oraz Białogard).

Opisane powyżej różnice w strukturze zapisu istniejących zbiorów danych przestrzennych

uniemożliwiły zastosowanie tych samych reguł mapowania dla wszystkich danych

źródłowych. Konieczne było utworzenie dedykowanych reguł dla każdego typu zbioru danych

przestrzennych w zależności od sposobu zapisu poszczególnych informacji w tych zbiorach.

4.4. Docelowy schemat aplikacyjny UML zgodny z INSPIRE

W projekcie pilotażowym uwzględniono dokumenty planistyczne powstające na szczeblu

lokalnym odnoszące się do przyszłego zagospodarowania terenu, takie jak miejscowe plany

zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego.

Dla danych obejmujących planowane zagospodarowanie przestrzenne (Planned Land Use)

w specyfikacji danych dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’, przedstawiono schemat

aplikacyjny o skróconej nazwie PLU, zgodnie z którym powinny być one zapisywane. Schemat

ten obejmuje cztery klasy obiektów: SpatialPlan, ZoningElement, SupplementaryRegulation

oraz OfficialDocumentation, między którymi zdefiniowane zostały odpowiednie relacje

(rys.11).

Głównym elementem schematu PLU jest klasa SpatialPlan. Określa ona granice dokumentu

planistycznego, w którym określone zostało planowane zagospodarowanie przestrzenne.

Klasa ta musi posiadać dokładnie jeden element – jeden obiekt w tabeli atrybutów opisujący

granice dokumentu planistycznego.

Klasa ta pozostaje w relacji ze wszystkimi pozostałymi klasami obiektów wyróżnionymi

w schemacie PLU. Klasą, która musi zostać zdefiniowana jest klasa OfficialDocumentacion

(liczność od 1 do wielu). Natomiast w przypadku pozostałych klas obiektów, klasa SpatialPlan

może zawierać od 0 do wielu obiektów klasy ZoningElement oraz klasy

SupplementaryRegulation (w przypadku nie występowania informacji tego typu w postaci

przestrzennych danych wektorowych w planie dopuszcza się brak obiektów dla obu tych

klas).

39

Rys.11. Schemat aplikacyjny dla danych obejmujących planowane zagospodarowanie przestrzenne

(PlannedLandUse).

Źródło: Data specification on Land use v3.0, s.38

Klasa OfficialDocumentation reprezentuje wszelkie regulacje prawne, dokumentacje

opisowe dokumentu planistycznego, a także (dzięki uwzględnieniu formatu danych

rastrowych w geometrii klasy SpatialPlan) załączniki do dokumentu, w tym także rastrowe

załączniki graficzne. Uwzględnienie załączników w postaci rastrowej w schemacie

aplikacyjnym wiąże się z dwoma aspektami:

w niektórych krajach członkowskich tylko taka wersja planu jest oficjalnym,

obowiązującym dokumentem planistycznym;

w przypadku wielu dokumentów planistycznych nie istnieją dane w postaci

wektorowej, więc obowiązujące dokumenty nie mogłyby zostać włączone do

europejskiej infrastruktury informacji przestrzennej.

40

Format rastrowy załączników graficznych jest najpowszechniej stosowanym formatem

danych dla dokumentów planistycznych w Polsce. Po pozyskaniu informacji na temat zasięgu

dokumentu planistycznego w formie zbioru danych przestrzennych opisanego zgodnie

z klasą SpatialPlan, rastrowe wersje dokumentów planistycznych mogą zostać włączone do

tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’ poprzez klasę OfficialDocumentation.

Klasa obiektów ZoningElement jest reprezentowana geometrycznie przez wieloboki

(poligony). Klasa ta odnosi się do planowanego zagospodarowania terenu i opisana m.in. za

pomocą atrybutu określającego kategorię przeznaczenia terenu wg. klasyfikacji HILUCS oraz

fakultatywnie wg. klasyfikacji krajowej/lokalnej. Dla poszczególnych obiektów klasy

ZoningElement możliwe jest zdefiniowanie więcej niż jednej kategorii zagospodarowania

terenu wg. klasyfikacji HILUCS (oraz fakultatywnie wg. klasyfikacji krajowej/lokalnej).

W przypadku obiektów o zróżnicowanym zagospodarowaniu terenu w strukturze schematu

aplikacyjnego umieszczone zostały odpowiednie elementy umożliwiające zdefiniowanie kilku

kategorii przeznaczenia terenu wraz z ich procentowym udziałem w powierzchni całego

wydzielenia. Schemat aplikacyjny PLU uwzględnia sytuację, w której nie wystąpi żaden lub

wystąpi wiele obiektów opisujących przeznaczenie terenu za pomocą klasy ZoningElement.

Klasa obiektów SupplementaryRegulation obejmuje pozostałe informacje na temat

ograniczeń i dodatkowych regulacji co do przeznaczenia i użytkowania terenu. Obiekty te,

mogą być reprezentowane geometrycznie zarówno obiektami powierzchniowymi

(wielobokami), jak również obiektami liniowymi i punktowymi. Przykładami obiektów,

będących treścią planistyczną miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które

mogą być reprezentowane przez klasę SupplementaryRegulation są m.in. nieprzekraczalna

linia zabudowy, strefa sanitarna wokół cmentarza, czy strefa ochrony konserwatorskiej.

Schemat aplikacyjny PLU uwzględnia sytuację, w której nie wystąpi żaden lub wystąpi wiele

obiektów określonych, jako tzw. regulacje uzupełniające (SupplementaryRegulation).

Zasięg klasy SpatialPlan definiowany jest przez wszystkie obiekty klas ZoningElement oraz

SupplementaryRegulation, jako suma geometryczna obiektów tych klas. Zależność

geometryczną pomiędzy klasami: SpatialPlan, prezentującą zasięg opracowania

planistycznego (granica obszaru oznaczona czarną przerywaną linią), ZoningElement (granice

wydzieleń oznaczone czerwoną linią) oraz SupplementaryRegulation (obiekty liniowe oraz

granice obiektów powierzchniowych oznaczone niebieską linią) prezentuje poniższa rycina.

41

Rys.12. Relacje geometryczne klas schematu PlanedLandUse: przerywana linia określa zasięg instancji

typu SpatialPlan, w której na niebiesko zaznaczone są instancje typu SupplementaryRegulation a

czerwonym instancje typu ZoningElement.

Poniższe tabele przedstawiają charakterystykę poszczególnych atrybutów klas SpatialPlan,

ZoningElement, SupplementaryRegulation oraz OfficialDocumentation.

SpatialPlan

plan zagospodarowania przestrzennego

atrybuty obligatoryjne

inspireId

(identyfikator)

Zewnętrzny identyfikator planu zagospodarowania przestrzennego.

Składa się z 3 elementów:

identifierLocalId – lokalny identyfikator dokumentu planistycznego

(np. numer uchwały)

identifierNamespace - identyfikator uzyskany z GUGiK po zgłoszeniu

zbioru danych przestrzennych do ewidencji

identifierVersionId – identyfikator wersji dokumentu (fakultatywnie)

extent

(zasięg)

Atrybut przechowujący geometrię obszaru objętego dokumentem

planistycznym; zasięg planu jest sumą geometryczną obiektów ZoningElement

i SupplementaryRegulation.

officialTitle

(oficjalny tytuł)

Oficjalny tytuł planu zagospodarowania przestrzennego.

levelOfSpatialPlan

(poziom planu)

Poziom jednostki podziału administracyjnego objętego dokumentem, określony

zgodnie z obowiązującą lista kodową: krajowy, ponadregionalny, regionalny,

subregionalny, ponadlokalny, lokalny, sublokalny, inny

planTypeName

(nazwa typu planu)

Nazwa typu planu, który państwo członkowskie nadało temu planowi.

Dopuszczalne wartości dla tego atrybutu opracowywane są na poziomie państw

członkowskich w formie listy kodowej.

atrybuty nieobligatoryjne (fakultatywne)

42

beginLifespanVersion

(początek istnienia wersji)

Data i godzina, w której ta wersja obiektu przestrzennego została wprowadzona

do zbioru danych przestrzennych lub zmieniona w tym zbiorze.

endLifespanVersion

(koniec istnienia wersji)

Data i godzina, w której ta wersja obiektu przestrzennego została zastąpiona

w zbiorze danych przestrzennych lub wycofana z tego zbioru.

validFrom

(obowiązujący od)

Data, od której plan zagospodarowania przestrzennego rozpoczął obowiązywać.

validTo

(obowiązujący do)

Data, od której plan zagospodarowania przestrzennego przestał obowiązywać.

alternativeTitle

(tytuł alternatywny)

Alternatywny (nieoficjalny) tytuł dokumentu planistycznego

processStepGeneral

(stan prac)

Etap procesu planowania, w którego trakcie jest ten plan, określony zgodnie

z obowiązującą lista kodową.

backgroundMap

(podkład mapowy)

Identyfikacja mapy podkładowej, wykorzystanej do opracowania tego planu.

ordinance

(akt prawny)

Odniesienie do aktu prawnego (ustawy, rozporządzenia) regulującego sposób

tworzenia dokumentu planistycznego

officialDocument Odnośnik do oficjalnych dokumentów związanych z planem zagospodarowania

przestrzennego.

Tab.8. Charakterystyka atrybutów klasy SpatialPlan.

ZoningElement

obiekt przeznaczenia terenu


inspireId

(identyfikator)

Zewnętrzny identyfikator obiektu przestrzennego. Składa się z 3 elementów:

identifierLocalId – lokalny identyfikator obiektu przestrzennego,

konstruowany jako zestawienie identyfikatora dokumentu

planistycznego oraz unikalnego identyfikatora danego obiektu

(NumerUchwały_ID).

identifierNamespace - identyfikator uzyskany z GUGiK po zgłoszeniu

zbioru danych przestrzennych do ewidencji

identifierVersionId – identyfikator wersji dokumentu (fakultatywnie).

geometry (geometria) Geometria obiektu.

hilucsLandUse

(kod HILUCS)

Klasa HILUCS zagospodarowania przestrzennego, która jest dominująca w tym

obiekcie zagospodarowania przestrzennego.

regulationNature

(charakter prawny)

Charakter prawny wskazania zagospodarowania przestrzennego, wskazujący

czy wydzielenia są prawnie wiążące.




Data i godzina, w której ta wersja obiektu przestrzennego została

wprowadzona do zbioru danych przestrzennych lub zmieniona w tym zbiorze.

endLifespanVersion


Data i godzina, w której ta wersja obiektu przestrzennego została zastąpiona


validFrom

(obowiązujący od)

Początek obowiązywania obiektu zagospodarowania terenu.

validTo

(obowiązujący do)

Koniec obowiązywania obiektu zagospodarowania terenu.

hilucsPresence

(mieszany kod HILUCS)

Zagospodarowanie terenu definiowane w oparciu o więcej niż jedną kategorię

klasyfikacji HILUCS przy określeniu ich procentowych udziałów lub stopnia

dominacji (jeśli nie jest znany udział procentowy, kategorie przeznaczenia

43

terenu uporządkowuje się według ważności). Suma wprowadzonych udziałów

procentowych może być niższa lub wyższa niż 100%, (np. w przypadku

występowania obszarów mieszanych, dla których określona jest więcej niż

jedna funkcja terenu).

specificLandUse

(kod krajowy/lokalny)

Kategoria zagospodarowania przestrzennego zgodnie z klasyfikacją krajową.

specificPresence

(mieszany kod krajowa/lokalna)

Zagospodarowanie terenu definiowane w oparciu o więcej niż jedną kategorię

klasyfikacji krajowej przy określeniu ich procentowych udziałów lub stopnia

dominacji (jeśli nie jest znany udział procentowy, kategorie przeznaczenia

terenu uporządkowuje się według ważności). Suma wprowadzonych udziałów

procentowych może być niższa lub wyższa niż 100%, (np. w przypadku

występowania obszarów mieszanych, dla których określona jest więcej niż

jedna funkcja terenu).

processStepGeneral

(stan prac)

Ogólne wskazanie etapu procesu planowania, w którego trakcie jest ten obiekt

przeznaczenia terenu, określony zgodnie z obowiązującą lista kodową.

backgroundMap

(podkład mapowy)

Identyfikacja mapy podkładowej, wykorzystanej do opracowania tego obiektu

przeznaczenia terenu, np. mapa zasadnicza.

dimensioningIndication

(wskaźnik urbanizacji)

Informacja dotycząca stopnia rozwoju obszarów miejskich.

officialDocument Odnośnik do oficjalnych dokumentów związanych z planem zagospodarowania

przestrzennego.

Tab.9. Charakterystyka atrybutów klasy ZoningElement.

SupplementaryRegulation

regulacje uzupełniające


inspireId

(identyfikator)

Zewnętrzny identyfikator obiektu reprezentującego regulację uzupełniającą

(ograniczenie lub dopuszczenie). Składa się z 3 elementów: identifierLocalId,

identifierNamespace, identifierVersionId (fakultatywnie).

geometry (geometria) Geometria obiektu.

regulationNature

(charakter prawny)

Charakter prawny obiektu.

supplementaryRegulation

(kod HSRCL)

Kod regulacji uzupełniających z hierarchicznej listy kodowej regulacji

uzupełniających uzgodnionej na poziomie europejskim (HSRCL - Hierarchical

Supplementary Regulation Code List).




Data i godzina, w której ta wersja regulacji uzupełniającej została wprowadzona do

zbioru danych przestrzennych lub zmieniona w tym zbiorze.

endLifespanVersion


Data i godzina, w której ta wersja regulacji uzupełniającej została zastąpiona


validFrom

(obowiązujący od)

Pierwsza data, od której regulacje uzupełniające obowiązują.

validTo

(obowiązujący do)

Moment, od którego regulacje uzupełniające przestają obowiązywać.

specificSupplementaryRegul

ation

(krajowe/lokalne regulacje

uzupełniające)

Odniesienie do kategorii regulacji uzupełniających podanej w specyficznej,

dostarczonej przez dostawcę danych nomenklaturze.

processStepGeneral Ogólne wskazanie etapu procesu planowania, w którego trakcie są te regulacje

44

(stan prac) uzupełniające, określone zgodnie z obowiązującą lista kodową.

backgroundMap

(podkład mapowy)

Identyfikacja mapy podkładowej, wykorzystanej do opracowania regulacji

uzupełniających.

dimensioningIndication

(wskaźnik urbanizacji)

informacja dotycząca stopnia rozwoju obszarów miejskich pochodząca z obiektów

klasy ZoningElement, których powierzchnia częściowo pokrywa się z geometrią

obiektu regulacji uzupełniającej .

inheritedFromOtherPlans

(odziedziczony z innego

planu)

Wskazanie czy regulacje uzupełniające są dziedziczone z innego planu

zagospodarowania przestrzennego.

specificRegulationNature

(krajowy charakter prawny)

Charakter prawny regulacji uzupełniających z perspektywy krajowej.

name

(nazwa)

Oficjalna nazwa regulacji uzupełniającej

Tab.10. Charakterystyka atrybutów klasy SupplementaryRegulation.

OfficialDocumentation

oficjalna dokumentacja


inspireId

(identyfikator)

Zewnętrzny identyfikator obiektu reprezentującego oficjalną dokumentację. Składa się

z 3 elementów: identifierLocalId, identifierNamespace, identifierVersionId

(fakultatywnie).


legislationCitation

(prawodawstwo)

Odniesienie do dokumentu zawierającego treść regulacji prawnych, dokumentacji

opisowych dokumentu planistycznego, a także załączników do dokumentu.

regulationText

(tekst regulacji)

Tekst regulacji prawnych.

planDocument

(dokumenty planu)

Odniesienie do zeskanowanych dokumentów, załączników graficznych dokumentu

planistycznego, które mogą lecz nie muszą posiadać georeferencji, np. obrazów

rastrowych, rysunków wektorowych lub zeskanowanych tekstów.

Tab.11. Charakterystyka atrybutów klasy OfficialDocumentation.

Niektóre opisane powyżej atrybuty wymagają stworzenia krajowych list kodowych dla

tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’. Są to na przykład atrybut planTypeName oraz

specificLandUse.

Atrybut planTypeName informuje o oficjalnej nazwie typu dokumentu planistycznego (np.

miejscowy plan zagospodarowanie przestrzennego). Na chwilę obecną nie występuje

obowiązująca krajowa lista wartości dla tego elementu, która umożliwiałaby odwołanie się

do oficjalnej wartości. Trwałe i poprawnie zdefiniowane wartości występujące w ramach listy

kodowej powinny mieć swój odnośnik w postaci linku, podobnie jak to jest w przypadku list

kodowych INSPIRE, np. http://inspire.ec.europa.eu/codelist/HILUCSValue/.

W ramach projektu pilotażowego zaproponowano utworzenie listy kodowej, której wartości

umieszczone zostałyby na stronie organu wiodącego dla tego tematu. Proponowany link:

http://www.mir.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_przestrzenna/inspire/planTypeName.

W ramach listy kodowej należy wyróżnić dokumenty planistyczne, które mogą zawierać dane

dotyczące planowanego zagospodarowania terenu. W liście kodowej wyróżniono:

45

mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

mpo – miejscowy plan odbudowy

suikzp – studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

pzpw – plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Analogicznie należałoby stworzyć także listę kodową dla atrybutu specificLandUse. Jako że

obecnie nie funkcjonuje oficjalna krajowa klasyfikacja form zagospodarowania terenu, dla

tego atrybutu nie stworzono sugerowanych odnośników.

Ważną kwestią w procesie harmonizacji danych planistycznych jest możliwość uwzględnienia

w zharmonizowanych danych (danych docelowych) elementów lokalnych, przechowujących

informacje istotne z punktu widzenia poszczególnych państw członkowskich. Mogą być to

między innymi informacje niezbędne dla prowadzenia monitoringu budowy IIP w tym

temacie oraz monitoringu zagospodarowania przestrzennego.

Możliwość taką przewiduje poniższy zapis ze Specyfikacji danych dla tematu

Zagospodarowanie przestrzenne (Land Use) (D2.8.III.4 – Aneks A).

„(…)dostawcy danych nie mają obowiązku rozbicia oryginalnej struktury danych źródłowych

podczas dostarczania ich w ramach INSPIRE. Oznacza to, iż zgodny zbiór danych może

zawierać więcej typów obiektów/ danych przestrzennych, niż określono w Rozporządzeniu

Komisji Nr 1089/2010 w zakresie interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych.

Zbiór danych zawierający więcej typów obiektów/ danych przestrzennych może być

traktowany jako zgodny, jeżeli:

• wszystkie typy obiektów / danych przestrzennych, które mają swoje odpowiedniki

w zbiorach danych źródłowych spełniają, po niezbędnych przekształceniach,

wymagania ustalone w Rozporządzeniu IZUDP oraz

• wszystkie dodatkowe elementy modelu źródłowego (typy obiektów przestrzennych,

typy danych, atrybuty, ograniczenia, listy kodowe i wyliczenia wraz z ich wartościami)

nie stoją w sprzeczności z jakąkolwiek zasadą zdefiniowaną w specyfikacji dotyczącej

interoperacyjności dla dowolnego tematu w INSPIRE.”

Jako zagadnienie do dyskusji (nr 2) wskazano w Załączniku A specyfikacji danych dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’ iż Rozporządzenie Komisji Nr 1089/2010 w zakresie

interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych nie zawiera wymagań co do

sposobu zapisu danych o rozszerzonej strukturze. W specyfikacji nie uwzględniono zatem

konkretnych testów abstrakcyjnych do sprawdzania zgodności rozszerzonych schematów

aplikacyjnych. Testy takie należałoby zatem przeprowadzić dla polskich danych

planistycznych.

W Załączniku F Ogólnego Modelu Pojęciowego (D2.5) przedstawiony został przykład

rozszerzenia schematów aplikacyjnych INSPIRE. Poniżej znajduje się przykład składni zapisu

schematu xml dla tematu Cadastral Parcels (Działki katastralne) rozszerzonego o dodatkowe

elementy.

46

Rys.13. Przykład rozszerzenia schematu aplikacyjnego INSPIRE (w formacie xml) o informacje lokalne.

Źródło: Generic Conceptual Model (D2.5)

Powyższy zapis ze specyfikacji danych może być pomocny bowiem ukazuje jak można

uwzględnić w danych docelowych szereg informacji lokalnych np. informacji o numerze

TERYT czy numerze z Dziennika Urzędowego Województwa. Dlatego też w ramach pilotażu

utworzono z zastosowaniem powyższych wytycznych rozszerzony schemat zapisu danych dla

tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’.

Jeżeli organ wiodący zdecyduje się na wprowadzenie dodatkowych elementów do schematu

aplikacyjnego, docelowy schemat powinien zostać opublikowany i udostępniony do pobrania

dla dostawców danych, na przykład pod adresem:

http://www.mir.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_przestrzenna/inspire/PlannedLandUsePl.xsd

Poniższe tabele przedstawiają charakterystykę sugerowanych dodatkowych atrybutów dla

klas SpatialPlan oraz ZoningElement o charakterze lokalnym. Załącznik nr. 1 zawiera

przykładowy zestaw wartości dla powyższych atrybutów.

Lokalne atrybuty dla klasy SpatialPlan

Nazwa atrybutu Opis atrybutu

teryt Numer teryt jednostki administracyjnej, do której odnosi się dokument.

nrUchwaly Numer uchwały, na podstawie której dokument zaczął obowiązywać.

dataUchwaly Data uchwały.

http://www.mir.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_przestrzenna/inspire/PlannedLandUsePl.xsd

47

dzUrzWoj Pozycja w dzienniku urzędowym województwa (w przypadku mpzp).

jednostkaPlanistyczna Nazwa jednostki planistycznej (np. miasta, dzielnicy, osiedla, części wsi).

skala Skala opracowania (mianownik skali).

powHa

Powierzchnia (w hektarach), na której obowiązuje plan. Sugeruje się aby

informacja ta była wpisywana na podstawie danych z uchwały, jednak

w przypadku braku tej informacji, powierzchnia powinna zostać obliczona na

podstawie geometrii obiektu klasy SpatialPlan.

rasterNazwa Nazwa pliku z załącznikiem graficznym (z nadaną georeferencją).

autorPlanu Autor planu (imię i nazwisko).

uwagi uwagi dotyczące dokumentu planistycznego lub zbioru, np. informacje

o uchwaleniu planu zmieniającego dany dokument

backgroundMapScale Informacja o skali (mianownik) podkładu mapowego wykorzystanego przy

sporządzaniu dokumentu planistycznego.

Tab.12. Charakterystyka sugerowanych dodatkowych atrybutów dla klasy SpatialPlan.

Lokalne atrybuty dla klasy ZoningElement

Nazwa atrybutu Opis atrybutu

kod Kod przeznaczenia terenu z rysunku planu, np. MN.

kodSzczegolowy Kod szczegółowy przeznaczenia terenu, np. MN-12.

kodOpis Informacja opisowa na temat przeznaczenia terenu, np. tereny mieszkaniowe.

kodZmiana

Wpływ ustaleń na zmianę dotychczasowego zagospodarowania terenu:

przeznaczenie terenu pozostaje bez zmian, ustalenie zasad zagospodarowania,

zmiana podstawowego przeznaczenia terenu.

wskaznik Informacja (tak/nie) o występowaniu wskaźników.

rodzajWskaznika Informacja skrótowa o rodzaju występujących wskaźników wypisanych po

przecinku.

idPlanu Identyfikator dokumentu planistycznego.

specificLandUseKOP Kod przeznaczenia terenu wg. klasyfikacji z katalogu obiektów planistycznych.

problemKOP Informacja (tak/nie) o wątpliwościach przy mapowaniu przeznaczenia terenu

na kod KOP.

specificLandUseRozp Kod przeznaczenia terenu wg. klasyfikacji z Rozporządzenia w sprawie

wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego.

backgroundMapScale Informacja o skali (mianownik) podkładu mapowego wykorzystanego przy

określaniu kategorii planowanego zagospodarowania terenu.

Tab.13. Charakterystyka sugerowanych dodatkowych atrybutów dla klasy ZoningElement.

48

4.5. Przebieg procesu harmonizacji zgodnie z przyjętymi założeniami

technicznymi

Ze względu na złożoność prac, proces harmonizacji zbiorów danych przestrzennych

podzielony został na 2 zasadnicze etapy:

Etap I – transformacja danych źródłowych do układu współrzędnych ETRS89 oraz

konwersja do formatu GML;

Etap II – mapowanie danych źródłowych w formacie GML do schematu INSPIRE dla

tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’.

4.5.1. Transformacja danych źródłowych do układu współrzędnych ETRS89 oraz

konwersja do formatu GML

W pierwszym etapie prac wykonana została transformacja danych źródłowych do układu

odniesienia ETRS89. Układ współrzędnych geograficznych ETRS89 jest oficjalnym

wymaganym przez Przepisy Implementacyjne INSPIRE układem odniesienia. Transformacja

wykonana została w oprogramowaniu ESRI ArcGIS.

Kolejnym krokiem w ramach I etapu prac była konwersja danych źródłowych (z formatu

źródłowego: najczęściej geobaza ESRI lub AutoCAD DWG) do formatu GML. Konwersja

wykonywana została przy użyciu oprogramowania FME, które specjalizuje się

w transformacji danych między różnymi formatami zapisu. Poniżej zilustrowany został

ogólny schemat postępowania przy konwersji danych.

Rys.14. Schemat postępowania przy konwersji danych do formatu GML.

Wynikiem I etapu prac były źródłowe zbiory danych przestrzennych przetransformowane do

układu odniesienia ETRS89 oraz zapisane w formacie GML.

49

4.5.2. Mapowanie danych źródłowych w formacie GML do schematu INSPIRE dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’

W drugim etapie prac wykonany został zasadniczy element procesu harmonizacji

tj. transformacja danych ze struktury źródłowej do struktury docelowej INSPIRE. Prace te

wykonane zostały przy użyciu oprogramowania HUMBOLDT Alignment Editor (HALE), które

jest oprogramowaniem typu open source, umożliwiającym mapowanie danych do pożądanej

struktury docelowej.

Harmonizacja danych przy użyciu oprogramowania HALE polega w ogólnym skrócie na

zdefiniowaniu schematu zapisu (struktury) danych źródłowych, schematu zapisu (struktury)

danych docelowych oraz określeniu reguł mapowania poszczególnych elementów danych ze

struktury źródłowej do struktury docelowej.

Rys.15. Struktura danych źródłowych – zasięg wybranego dokumentu planistycznego z miasta

Bytomia (po lewej) oraz struktura danych docelowych – schemat INSPIRE dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’ w zakresie planowanego zagospodarowania przestrzennego

(po prawej).

50

Na rysunku nr 15 przedstawiony został widok struktury danych źródłowych (zasięg

wybranego dokumentu planistycznego z miasta Bytomia) i struktury danych docelowych

(schemat INSPIRE dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’ – planowane

zagospodarowanie przestrzenne). Reguły mapowania pomiędzy tymi strukturami

przedstawione zostały na rysunku nr 16.

Oprogramowanie HALE umożliwia również podczytanie i wykorzystanie w procesie

mapowania list kodowych z uprzednio zdefiniowanymi wartościami dla wybranych

elementów. W procesie mapowania wykorzystane zostały oficjalne listy kodowe z rejestru

INSPIRE (http://inspire.ec.europa.eu/registry/) m.in. z wartościami dla elementu

levelOfSpatialPlan (poziom planu zagospodarowania przestrzennego).

Rys.16. Reguły mapowania pomiędzy tymi strukturą danych źródłowych a strukturą danych

docelowych.

Efektem mapowania struktury danych źródłowych do struktury docelowej jest zbiór danych

przestrzennych zapisany w strukturze zgodnej z INSPIRE. Na rysunku nr 17 przedstawiony

został efekt mapowania zasięgu dokumentu planistycznego z miasta Bytomia (w widoku

geometrii oraz w widoku atrybutów).

http://inspire.ec.europa.eu/registry/

51

Rys.17. Efekt mapowania zasięgu dokumentu planistycznego z miasta Bytomia (w widoku geometrii).

Rys.18. Efekt mapowania zasięgu dokumentu planistycznego z miasta Bytomia (w widoku atrybutów).

52

Ostatnim krokiem w ramach II etapu prac było zapisanie efektu mapowania tj. danych

docelowych do pliku w formacie GML. Jednocześnie podczas zapisywania pliku

przeprowadzona została również walidacja pliku w celu sprawdzenia zgodności danych

docelowych ze schematem aplikacyjnym INSPIRE. W przypadku kiedy walidacja zakończyła

się wynikiem pozytywnym pliki zostały zapisane w formacie GML.

Poniżej zaprezentowane zostały przykładowe pliki GML z danymi docelowymi (w strukturze

zgodnej z INSPIRE).

Rys.19. Przykładowe plik GML z danymi docelowymi, w strukturze zgodnej z INSPIRE (w widoku

atrybutów).

Rys.20. Przykładowe plik GML z danymi docelowymi, w strukturze zgodnej z INSPIRE (w widoku

geometrii).

53

4.6 Zidentyfikowane problemy wraz z niezbędną dokumentacją

W poniższym rozdziale omówione zostaną główne problemy, które zidentyfikowane zostały

w procesie wektoryzacji zbiorów danych przestrzennych oraz harmonizacji zbiorów,

metadanych i usług danych przestrzennych dotyczących planowania przestrzennego.

Poniższe uwagi odnoszą się do dokumentów powstających na szczeblu lokalnym:

miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Zidentyfikowane problemy podzielone zostały na dwie grupy:

problemy związane z wektoryzacją lub przekształceniem zbiorów danych

przestrzennych,

problemy związane z harmonizacją zbiorów, metadanych i usług danych

przestrzennych.

Warto zaznaczyć iż nie są to jednak jedyne problemy związane z budową infrastruktury

informacji przestrzennej dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’. Kluczowym

problemem jest brak podstaw prawnych służących sporządzaniu dokumentów

planistycznych w postaci elektronicznej w formie zbiorów danych przestrzennych

określających zakres, standardy techniczne oraz sposób ich publikacji. Z punktu widzenia

tworzenia i rozwoju krajowej infrastruktury informacji przestrzennej dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’ zasadnym jest wskazanie możliwości, a w przyszłości być

może obowiązku, tworzenia zbiorów danych przestrzennych dla nowopowstających

dokumentów planistycznych.

Drugim istotnym problemem zidentyfikowanym w trakcie realizacji projektu pilotażowego są

przede wszystkim częściowe zmiany dokumentów planistycznych. Schemat aplikacyjny dla

planowanego zagospodarowania przestrzennego (PLU) proponowany w specyfikacji danych

dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’ zakłada, iż klasa SpatialPlan obejmuje jeden

dokument planistyczny.

Dokument w postaci zmiany dokumentu planistycznego np. zmiana miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego, powinien funkcjonować jako odrębny zbiór danych

przestrzennych w temacie ‘zagospodarowanie przestrzenne’.

Zgodnie z ustawą o PZP, art. 34. „wejście w życie planu miejscowego powoduje utratę mocy

obowiązującej innych planów zagospodarowania przestrzennego lub ich części odnoszących

się do objętego nim terenu”. A zatem w chwili uchwalenia zmiany dokumentu

planistycznego, następuje częściowe lub całkowite uchylenie poprzedniego dokumentu.

Sytuację te prezentuje poniższa grafika.

PLAN A Plan B

54

Zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych

innych aktów prawnych (z późn. zm.) po wprowadzeniu zmiany w aktach normatywnych

(a zatem także w aktach prawa miejscowego) powinien zostać sporządzony jednolity

dokument. Tekst jednolity ogłasza się nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy (art. 16).

Jako że załącznik graficzny stanowi integralną część uchwały, jednolitą formą objęta powinna

zostać zarówno część tekstowa, jak również rysunek planu, a co za tym idzie także zbiory

danych przestrzennych. W wielu gminach nie jest prowadzona taka praktyka, gdyż nie ma

konsekwencji prawnych wynikających z niewywiązania się z tego zapisu.

Jeżeli w jednostkach samorządu terytorialnego nie są sporządzane dokumenty jednolite, po

wprowadzeniu zmiany dokumentu, dokument, który uległ zmianie powinien podlegać

aktualizacji, ze względu na zasięg przestrzenny jego obowiązywania.

Część planu, która została zastąpiona innym dokumentem nie jest przedmiotem

sprawozdawczości INSPIRE, jest jednak istotna z punktu widzenia działań prowadzonych

przez gminę. Uchylona cześć dokumentu, nie powinna być trwale usuwana i powinna być

przechowywana w rejestrze jako archiwalny fragment planu.

Plan który został częściowo zmieniony i nie opracowana została jednolita treść dokumentu

planistycznego powinien zostać zaktualizowany o informację, w której części plan jest

aktualnie wiążący, a w której plan jest nieaktualny. Dotychczasowy zasięg obowiązywania

dokumentu powinien zostać „przecięty” z zasięgiem obowiązywania zmiany tegoż

dokumentu. W ten sposób zostaną utworzone dwa zbiory danych przestrzennych: zbiór

obowiązujący oraz zbiór nieaktualny.

Poniżej zaprezentowana została opisana powyżej propozycja schematu postępowania

w przypadku gdy nie opracowana została jednolita treść dokumentu planistycznego.

1. Stan wyjściowy: plan mpzp A, został zmieniony częściowo przez plan mpzp B. Plan A

częściowo nadal obowiązuje, natomiast na obszarze objętym zmianą mpzp B,

przestaje obowiązywać.

2. Określony zostaje aktualny zasięg obowiązywania mpzp A’, poprzez usunięcie

obszaru objętego planem B.

PLAN A Plan B

PLAN A’ Plan B P1-

nieobow

PLAN A – obow. Plan B Plan A –

nieobow.

55

3. Określony zostaje zasięg w którym plan mpzp A nie obowiązuje – mpzp A’’

Harmonizacji podlegać powinny aktualnie obowiązujące dokumenty planistyczne, czyli w tym

przypadku: plan mpzp A’ oraz plan mpzp B.

Dokument mpzp A’’ stanowi treść archiwalną, dlatego powinien zostać włączony do rejestru

mpzp prowadzonego w gminie.

Trzeci istotny problemem zidentyfikowanym w trakcie realizacji projektu pilotażowego

dotyczy studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego które zostały

częściowo zmienione i posiadają ujednoliconą formę. Problemem jest różny sposób

ujednolicania dokumentu, zarówno dotyczy to części tekstowej jak i graficznej. Zapis § 8.

ust.3 z rozporządzenia w sprawie zakresu projektu SUiKZP gminy Ujednolicona forma

projektu studium, o której mowa w ust. 2, stanowi załącznik do uchwały, o której mowa

w art. 12 ust. 1 ustawy. mówi tylko o formie natomiast nie określa sposobi i zakresu.

W związku z czym trudno jest określić które części tego dokumentu są wiążące dla zmiany

a które dla całego dokumentu

Kolejnym problemem są zastosowane skale opracowania od 1:5000 do 1:25000 zgodne z § 5.

pkt 1. w/w rozporządzenia, co skutkuje stosowaniem różnych określeń dla przeznaczeń lub

użytkowania terenów. Skutkiem takiej praktyki są tereny, które skupiają w sobie kilka

przeznaczeń dając nieograniczoną możliwość lokalizacji przeznaczeń w planach miejscowych

przykładem takim są tereny zabudowane, zainwestowane, zurbanizowane czy tereny

wiejskich jednostek osadniczych.

Kolejnym problemem jest stosowanie skali opracowania 1:20 000 czy 1:25 000 skutkującym

brakiem możliwości precyzyjnego rozgraniczenia terenów. W opracowaniach

wielkoskalowych często stosowane są ustalenia strefowe, które stanowią oznaczenia

nieprecyzyjne i z jednej strony nie stanowią wyznaczonych terenów w rozumieniu § 7 pkt 1

lit e) w/w rozporządzenia, z drugiej strony stanowią kierunki zmian w strukturze

przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów w rozumieniu Art. 10. ust 2 pkt. 1 ustawy

o p. i z.p. i są wiążące dla sporządzanych planów miejscowych, przykładem takim jest strefa

mieszkaniowa.

PLAN A’ Plan B A’’-

nieobow.

56

4.6.1. Problemy zidentyfikowane w procesie wektoryzacji lub przekształcania zbiorów

danych przestrzennych

1. Brak spójności granic

W przypadku wielu gmin zaistniał problem braku spójności przebiegu granic opracowań

planistycznych z granicami działek ewidencyjnych oraz granicami z Państwowego Rejestru

Granic (PRG). Po nadaniu georeferencji załącznikom w postaci rastrowej okazywało się, iż

plan mimo że teoretycznie został opracowany do granicy gminy, występują pewne obszary,

które nie zostały objęte rysunkiem planu, lub plan ten nachodzi na sąsiednią gminę.

Poniższa rycina prezentuje przykład niespójności przebiegu granic na przykładzie planu

miejscowego dla gminy Tworóg. Przerywaną zieloną linią zaznaczona granica planu,

czerwoną linią zaznaczone są granice działek ewidencyjnych, natomiast przerywaną szarą

linią zaznaczone zostały granice gminy (PRG).

Rys.21. Przykład niespójności przebiegu granic planu (rozbieżne linie granic).

Niespójność między granicami dokumentów planistycznych oraz granicami gminy zaistniała

nie tylko w przypadku danych powstających w procesie georeferencji załączników

graficznych dokumentów i wektoryzacji zbiorów, ale także w przypadku istniejących zbiorów

danych przestrzennych (na przykład w mieście Bytom).

2. Błędna georeferencja

Niektóre gminy przekazały posiadane przez siebie pliki rastrowe planów z nadaną

georeferencją. W kilku przypadkach konieczne było powtórzenie procesu rektyfikacji

rastrów, gdyż nadana wcześniej georeferencja nie była wystarczająco dokładna.

Sytuacja ta mogła zaistnieć z dwóch przyczyn. Po pierwsze wykonana wcześniej

georeferencja mogła opierać się na dawnym zasobie ewidencji gruntów i budynków.

Dodatkowo znaczne błędy przy georeferencji mogły zostać spowodowane licznymi

57

przetworzeniami rysunków. Załączniki które były wielokrotnie kopiowane i skanowane

zostały zdeformowane, w związku z tym utracona została ich „pierwotna” geometria.

3. Występowanie obszarów pustych między planami na skutek błędnej georeferencji

Na skutek błędów związanych z niespójnością granic i problemów związanych z nadaniem

georeferencji, zdarzały się przypadki, w których sąsiadujące ze sobą dokumenty, nie

posiadały wspólnej granicy. Poniższa rycina prezentuje przykład niespójności granic

sąsiadujących ze sobą planów miejscowych. Na czerwono zaznaczona „luka” pomiędzy

planami dla gminy Tworóg.

Rys.22. Przykład niespójności przebiegu granic planu (występowanie obszarów pustych między

planami na skutek błędnej georeferencji).

W takich przypadkach, w ramach realizacji pilotażu, prowadzone były konsultacje z gminą

w celu odpowiedniego przeprowadzenia granicy wspólnej między planami.

4. Błędne wyznaczenie obszaru objętego planem przez wykonawcę

W gminie Tworóg oraz gminie Wielowieś zaobserwowano problemy z błędnym określeniem

przez wykonawcę planu granic opracowania. Zaistniały tutaj następujące sytuacje:

nachodzenie na siebie planów, które względem siebie nie są zmianami,

zmiana planu, która obejmowała dwa plany, mimo iż w uchwale zaznaczone było iż

zmiana dotyczy tylko jednego z tych planów.

Poniższa rycina prezentuje trzy plany z gminy Tworóg. Plan zaznaczony na pomarańczowo

zgodnie z treścią uchwały nie posiada części wspólnej z planami, które znajdują się w górnej

części rysunku, jednak po wykonaniu wektoryzacji na podstawie rastrów z nadaną

georeferencją okazało się, iż występuje część wspólna dla tych planów.

58

Rys.23. Przykład niespójności przebiegu granic planu (nieścisłości co do występowania części

wspólnych sąsiadujących planów).

5. Transformacja danych

Dane podlegające procesowi harmonizacji powinny zostać przetransformowane do

europejskiego ziemskiego systemu odniesienia o skróconej nazwie ETRS89. Kod EPSG tego

układu to 4258.

Jednym z zaobserwowanych problemów podczas wykonywania transformacji jest

transformacja danych opracowanych w układzie 1965 do układu docelowego. W przypadku

tych układów niezbędne jest wykonanie transformacji przestrzennej pomiędzy układami

elipsoidalnymi. Układ 1965 został bowiem zdefiniowany na elipsoidzie Krasowskiego,

natomiast system ETRS-89, na elipsoidzie WGS-84. Przy przekształceniach danych

źródłowych opracowanych w układzie 1965 stosuje się także poprawki empiryczne do

przeliczeń matematycznych między układami, dlatego też proces ten wykonuje się zazwyczaj

w oprogramowaniu geodezyjnym (umożliwiającym stosowanie wspomnianych wyżej

poprawek). Wykonując transformację w oprogramowaniu GIS, w którym nie jest możliwe

uwzględnienie poprawek empirycznych otrzymane współrzędne obiektów znacznie

odbiegają od wartości otrzymanych w wyniku przeliczenia w oprogramowaniu geodezyjnym.

6. Konwersja danych opracowanych w oprogramowaniu typu CAD

Znaczna część opracowań planistycznych powstaje przy wykorzystaniu oprogramowania do

grafiki inżynierskiej. Dane te z reguły nie posiadają zapisanej informacji o układzie

odniesienia i sporządzane są w lokalnym układzie przyjętym przez wykonawcę.

Dodatkowo dane zapisane w postaci grafiki inżynierskiej (np. w formacie DWG, DXF lub DGN)

posiadają bardzo zróżnicowaną strukturę i nie zawsze możliwe jest szybkie i bezproblemowe

wyodrębnienie poszczególnych treści. W ramach projektu pilotażowego analizowane były

dane zapisane w formacie DWG dla gminy Zawadzkie oraz Lubliniec.

Jeden z przekazanych zestawów danych pochodzący z gminy Lubliniec (Uchwała nr

549/LII/2014 – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru położonego

pomiędzy ul. Opolską a ul. Oleską w północnej części miasta Lublińca) nie wymagał

wykonania transformacji, gdyż był zapisany w układzie PUWG-2000. Dodatkowo zapisany był

59

w łatwo identyfikowalnej strukturze -poszczególne treści rysunku planu zostały podzielone

na warstwy, dzięki czemu w łatwy sposób można było wyodrębnić dane opisujące granicę

opracowania i tereny planu.

Posiadając dane w odpowiednio zdefiniowanym układzie i w czytelnej strukturze możliwe

jest przetworzenie danych DWG do formatu GIS bez utraty jakości danych, zarówno

w zakresie geometrii, jak również treści. W przypadku danych uwzględnionych w pilotażu

tylko jeden zestaw danych z przekazanych 15 spełnił ten warunek.

W przypadku pozostałych 14 przekazanych planów w formacie DWG nie możliwe było

przekształcenie danych do formatu GIS bez wykonywania transformacji (transformacja

między układem lokalnym opracowania graficznego DWG do układu 2000 przy użyciu

transformacji afinicznej). W ramach projektu została wykonana transformacja danych

wektorowych dla dwóch wybranych zasięgów dokumentów gminy Lubliniec.

Transformacja ta została wykonana przy wykorzystaniu funkcji Spatial Adjustment

w oprogramowaniu ESRI ArcGIS. W przypadku wykonania transformacji na danych

wektorowych nie możliwe było idealne ich dopasowanie względem granic działek

ewidencyjnych (błąd transformacji).

7. Problemy związane ze stosowaną klasyfikacją przeznaczenia terenu

W projekcie pilotażowym założono, że klasy przeznaczenia terenu z dokumentów

źródłowych są reklasyfikowane zgodnie z propozycją katalogu obiektów planistycznych, a

następnie poddawane mapowaniu zgodnie z klasyfikacją HILUCS.

Problemy z reklasyfikacją związane z przejściem między katalogiem obiektów planistycznych

a klasyfikacją HILUCS opisane zostały w rozdziale 3.

Wiele klas z katalogu obiektów planistycznych w ogóle nie wystąpiło na obszarach

pilotażowych, natomiast zidentyfikowano kilka problemów z mapowaniem przeznaczenia

terenu z dokumentów źródłowych do klasyfikacji z katalogu obiektów planistycznych.

Problem taki wystąpił na przykład dla terenów zamkniętych – w klasyfikacji z katalogu

obiektów planistycznych nie występuje klasa przeznaczenia terenu odpowiadająca terenom

zamkniętym.

Sytuacja ta może być związana z tym, że klasyfikacja w katalogu obiektów planistycznych jest

bardzo rozbudowana i posiada zbyt wiele wydzieleń, które w większym stopniu są

odniesione do obiektów z bazy danych obiektów topograficznych, niż do klasyfikacji

przeznaczenia terenu stosowanej na rysunkach planów.

60

4.6.2 Problemy zidentyfikowane w trakcie harmonizacji zbiorów danych przestrzennych

1. Występowanie kilku obiektów w klasie SpatialPlan

Praktyka przygotowania dokumentów planistycznych jest zróżnicowana w zakresie sposobu

opracowania załączników graficznych do planu. Można się spotkać z sytuacją, gdy ze

względów technicznych rysunek planu jest dzielony na części. Tym samym w klasie

spatialPlan występuje kilka obiektów - plan składa się z kilku załączników. W takiej sytuacji

niezbędne jest połączenie przestrzenne obiektów z zastosowaniem np. funkcji merge, aby

była zachowana zgodność ze specyfikacją danych dla tematu ‘zagospodarowanie

przestrzenne’. Dla klasy SpatialPlan, w zbiorze danych przestrzennych może występować

tylko jeden obiekt. Na poniższej ilustracji przedstawiono wizualizację opisanego przypadku.

Rys.24. Plan miejscowy dla gminy Zawadzkie składający się z 3 obiektów (po lewej),

a następnie przetworzony za pomocą funkcji „merge” do postaci 1 obiektu (po prawej).

2. Braki informacyjne w plikach źródłowych

Problem dotyczy przede wszystkim elementów obligatoryjnych w schemacie docelowym,

które nie mogą być poprawnie wypełnione ze względu na brak odpowiedniej informacji

w plikach źródłowych. Sytuacja ta jest dość powszechna bowiem zakres informacji

obligatoryjnie pozyskiwanej dla każdej z klas obiektów nie jest powszechnie pozyskiwany w

polskiej praktyce planistycznej. Przykładem może być ujęty w specyfikacji atrybut

identifierNamespace przechowujący informację o identyfikatorze zbioru uzyskanym z GUGiK

po zgłoszeniu zbioru danych przestrzennych do ewidencji.

Wskazanym jest opracowanie szczegółowej instrukcji dla gmin oraz wykonawców planów

reprezentującej w sposób jednoznaczny zakres obligatoryjnych atrybutów dla wszystkich klas

obiektów występujących w schemacie aplikacyjnym PlannedLandUse.

61

3. Kodowanie polskich znaków

Jednym z najpowszechniejszych problemów, z którym spotykamy się w pracy

z oprogramowaniem narzędziowym jest stosowanie różnych systemów kodowania polskich

znaków. W zależności od zastosowanego oprogramowania, stosowane są różne systemy

kodowania i zapisu polskich znaków – może to powodować problemy z czytelnością znaków

szczególnych – właściwych dla alfabetu polskiego. Zgodnie z wymogami zapisanymi

w specyfikacji danych dla tematu zagospodarowanie przestrzenne (rozdział 8.2.4)

wymaganym systemem kodowania znaków jest system UTF-8.

Kodowanie należy zweryfikować na etapie przygotowania pliku źródłowego do formatu GML,

który będzie poddawany harmonizacji. W sytuacji, w której stwierdzimy system kodowania

inny od UTF-8 należy go przetworzyć, a następnie zapisać w formacie GML.

4. Brak ujednoliconego, krajowego rejestru obejmującego elementy wymagające

odwołania się poprzez unikalne identyfikatory do określonych list

słownikowych/kodowych

Jednym z kluczowych założeń stosowanych w konstrukcji baz danych jest możliwość

tworzenia słowników, które zapewniają jednoznaczne stosowanie określonych nomenklatur-

zestawień wartości, klas, dla danej cechy-atrybutu. Dla tematu ‘zagospodarowanie

przestrzenne’ powinien zostać opracowany krajowy rejestr list kodowych, stanowiący

uzupełnienie rejestru INSPIRE: http://inspire.ec.europa.eu/registry/. Wszędzie tam, gdzie

można zaproponować wartości słownikowe dla atrybutów ujętych w specyfikacji danych,

właściwych dla polskiego systemu planowania przestrzennego powinien być opracowany

rejestr kodowania takich wartości. Przykładem jest element PlanTypeName informujący

o oficjalnej nazwie rodzaju dokumentu planistycznego (np. MPZP, SUiKZP, MPO). Na chwilę

obecną nie występuje krajowa lista wartości dla tego elementu, która umożliwiałaby

odwołanie się do oficjalnej wartości. Rejestr taki powinien być dostępny pod dedykowanym

adresem URI udostępnionym przez organ wiodący.

5. Brak zasad tworzenia identyfikatorów dla dokumentów planistycznych w ewidencji

zbiorów i usług danych przestrzennych

Nie istnieją zasady tworzenia identyfikatorów dla zbiorów i usług danych przestrzennych dla

tematu zagospodarowanie przestrzenne do stosowania w ewidencji zbiorów i usług danych

przestrzennych prowadzonych przez GUGiK.

Organ wiodący powinien podjąć prace nad opracowaniem systemu identyfikatorów dla

zbiorów danych przestrzennych dotyczących tematu 3.4, aby zachować ich unikatowość -

brak powtarzalności. W chwili obecnej w ewidencji zbiorów mogą się znaleźć zbiory

o powtarzającym się identyfikatorze, a dodatkowo nie niesie on ze sobą informacji na temat

tego z jakiej gminy jest określony zbiór. Pożądane jest stosowanie identyfikatora

składającego się elementu zgodnego z rozporządzeniem: PL.ZIPPZP.nrPorzadkowy

(nadawanego przez GUGIK z ramienia GGK), jest to tzw. przestrzeń nazw identyfikatora,

http://inspire.ec.europa.eu/registry/

62

rozszerzonego o element uszczegóławiający: TERYT.nrUchwaly (tzw. kod). Ostatecznie

identyfikator przyjmie wówczas postać: PL.ZIPPZP.nrPorzadkowy.TERYT.nrUchwaly.

6. Brak dostępu do specjalistycznego oprogramowania umożliwiającego konwersję

plików GIS do formatu GML oraz brak wiedzy i umiejętności w zakresie

modelowania danych i stosowania standardów informatycznych

i geoinformacyjnych wśród pracowników gmin

Jest to bardzo kompleksowa, kluczowa bariera w przeprowadzeniu procesu harmonizacji.

Harmonizacja jest głównie procesem geoinformatycznym, bazującym na technicznym

przetworzeniu plików zgodnie z określonymi standardami i zasadami ujętymi w specyfikacji.

Umiejętność czytania tych zasad w języku informatycznym (za pomocą języka UML), jak

również umiejętność ich zastosowania dla zbiorów danych przestrzennych (obsługa plików

GML) wymaga specjalistycznego przygotowania. Harmonizacja wymaga odpowiedniego

zaplecza narzędziowego, w tym oprogramowania komercyjnego – w gminach takie zaplecze

nie istnieje.

Zakładając, że zadanie wykonania harmonizacji zbiorów danych przestrzennych będzie ujęte

w ramach prac zlecanych zewnętrznym wykonawcom opracowującym dokumenty

planistyczne, niezwykle ciężko jest stwierdzić, czy jednostki te będą potrafiły poprawnie

przygotować zbiory zgodnie ze specyfikacją danych dla tematu zagospodarowanie

przestrzenne – zaimplementować schemat aplikacyjny. Sugerowane jest przeprowadzenie

spotkań konsultacyjnych w tym zakresie ze środowiskiem urbanistów i biurami

planistycznymi.

W ocenie Wykonawcy, doświadczenia w zakresie przeprowadzenia harmonizacji w naszym

kraju są jak do tej pory niewielkie, a na pewno niewystarczające. Do tej pory został

zrealizowany jeden duży projekt dla Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii dotyczący

harmonizacji zbiorów i usług danych przestrzennych dla tematów z załącznika pierwszego

ustawy o IIP. Nie ma dostępnych dobrze udokumentowanych dobrych praktyk i przykładów

wdrożonych wyników harmonizacji dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’ z Polski, ale

też innych krajów członkowskich. Tym samym, należy przyjąć założenie, że należy

kontynuować prace mające na celu identyfikację kolejnych przypadków użycia zapisów

specyfikacji danych (ang. use cases) jak również dążyć do powszechnej wymiany informacji

o dobrych praktykach w tym zakresie.

Tym samym w pierwszym rzędzie należałoby podjąć działania edukacyjno-informacyjne

mające na celu uświadomienie gminom zakresu prac w ramach procesu harmonizacji np.

w formie seminariów konsultacyjno-informacyjnych, a następnie podjąć działania

szkoleniowe mające na celu przygotowanie wykonawców planów do harmonizacji zbiorów

(przetwarzanie danych do GML, stosowanie schematu aplikacyjnego, mapowanie

przeznaczenia terenu do klasyfikacji HILUCS, przygotowanie metadanych, udostępnienie

usług). Pracownicy gmin powinni zostać przeszkoleni z odpowiedniego przygotowania opisu

przedmiotu zamówienia w zakresie opracowania dokumentów planistycznych oraz

63

umiejętności niezbędnych przy poprawnym odbiorze prac, w komponencie dotyczącym

harmonizacji zbiorów.

Można również rozważyć utworzenie przez Organ Wiodący narzędzia do walidacji zbiorów

po harmonizacji, dostępnego dla pracowników gmin jak również dla wykonawców

dokumentów planistycznych. Pliki wynikowe harmonizacji powinny być poddane walidacji

zgodności ze specyfikacją danych. Obecnie nie mamy narzędzi powszechnie dostępnych

w gminach, umożliwiających jednoznaczne zweryfikowanie poprawności plików GML.

Jednym z wniosków sformułowanych w trakcie spotkania konsultacyjnego z gminami

biorącymi udział w pilotażu było oczekiwanie, a wręcz konieczność wskazania dalszych

kroków, jakie powinny być podjęte przez gminy po otrzymaniu wyników niniejszego projektu

i włączeniu do zasobów gminy. Po harmonizacji, właściciel danych musi zapewnić aktualność

zasobu, a w szczególności pamiętać o:

uzupełnieniu odpowiednich atrybutów – np. po uzyskaniu nowej informacji na temat

zasobu np. po nadaniu przez GUGIK identyfikatora zbioru,

aktualizacji danych – zmiany dokumentów planistycznych powodują zmiany

z zbiorach (uwagi do planu, powierzchnia obowiązywania, odniesienie czasowe –

informacja do kiedy obowiązywał dany dokument).

Na chwilę obecną, poza nielicznymi wyjątkami (jednostki w Związku Miast i Gmin Dorzecza

Parsęty) wygenerowanie pliku GML po aktualizacji danych w zasobie będzie praktycznie

niewykonalne dla gmin objętych pilotażem w ramach niniejszego projektu, z powodu braku

odpowiedniej wiedzy i narzędzi.

64

5. Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego prowadzony jest przez

jednostki samorządowe na podstawie art. 31 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647 ze zmianami). Prowadzone przez gminy rejestry

planów miejscowych mają za zadanie zebranie podstawowej informacji o obowiązujących

i nieaktualnych planach zagospodarowania przestrzennego. Brak unormowań prawnych

określających szczegółowe zasady prowadzenia rejestru przyczyniło się do istnienia różnic

pomiędzy rejestrami prowadzonymi przez poszczególne gminy. Zakres informacyjny

rejestrów ogranicza się zazwyczaj do podstawowej informacji na temat planów miejscowych,

obejmującej: nazwę planu, numer uchwały rady zatwierdzającej plan, numer dziennika

urzędowego, powierzchnię planu wyrażoną w hektarach. W zdecydowanej większości

rejestrów nie ma możliwości odniesienia obszaru planu miejscowego do konkretnego

miejsca w przestrzeni są one, bowiem prowadzone najczęściej w formie tabelarycznej –

elektronicznej. Zdarzają się również wersje papierowe tego rejestru. Rezultatem takiego

stanu rzeczy jest ograniczona czytelność rejestru dla różnych grup odbiorców oraz

minimalizacja jego roli w monitorowaniu polityki przestrzennej na poziomie lokalnym.

5.1. Zakres informacyjny rejestru miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego (mpzp)

Dyrektywa INSPIRE wraz z przepisami implementacyjnymi i powstająca krajowa

infrastruktura informacji przestrzennej umożliwiają zmianę roli rejestru mpzp oraz

wzmocnienie jego potencjału w monitoringu procesów planistycznych na poziomie lokalnym.

Analizując zakres informacyjny bazy danych dla rejestru planów miejscowych należy przyjąć

założenie, że jej najważniejszym elementem powinna być geometryczna reprezentacja

zasięgu przestrzennego danego planu miejscowego – rejestr powinien być prowadzony

w formie zbioru danych przestrzennych. Założenie to jest zgodne z przyjętym przez

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju planem budowy infrastruktury informacji

przestrzennej w etapie na latach 2014-2015.

Prowadzenie rejestru planów miejscowych w systemie teleinformatycznym z zastosowaniem

technologii geoinformacyjnych (a więc w formie zbioru danych przestrzennych) zwiększa

możliwości analizowania informacji przechowywanych w tym rejestrze.

Zakres informacyjny bazy danych rejestru powinien bazować na strukturze wynikającej

z zapisów klasy SpatialPlan (zgodnie ze specyfikacją danych dla tematu zagospodarowanie

przestrzenne). Szczególnie istotne mogą być następujące informacje:

1. data początku oraz końca obowiązywania planu – ułatwi monitorowanie ciągłości

procesów planistycznych,

65

2. informacja dotyczącą etapu procedowania, na jakim znajdują się prace nad

dokumentem planistycznym – dałoby to dokładniejszy obraz stanu planistycznego

w gminie czyli informację nie tylko o obowiązujących planach lecz również o tych

w trakcie sporządzania. Byłaby to również ważna informacja dla mieszkańców gminy

żywo zainteresowanych zmianą zapisów miejscowych planów,

3. informacja o akcie prawnym (ustawie) oraz dacie jego uchwalenia na podstawie

którego stworzono dany dokument planistyczny wraz z informacją o formacie

występowania dokumentu – przydatna w sprawozdawczości w gminie (badanie GUS

dotyczące planowania przestrzennego).

Dodatkowo informacje na temat zasięgu planu warto rozszerzyć o następujące elementy:

1. numer TERYT jednostki administracyjnej, do której odnosi się dokument.

2. numer uchwały, na podstawie której dokument obowiązuje.

3. pozycja w dzienniku urzędowym województwa

4. nazwa jednostki planistycznej (np. nazwa gminy, wsi, dzielnicy)

5. powierzchnia obowiązywania dokumentu

6. skala załącznika graficznego

7. nazwa pliku graficznego zawierającego zeskanowany rysunek planu z nadaną

georeferencją

Ze względu na duże zróżnicowanie liczby dokumentów planistycznych w gminach,

a szczególnie w miastach, należy założyć, że atrybuty fakultatywne będą mogły być rozwijane

zgodnie z potrzebami i specyfiką określonej jednostki samorządowej.

5.2. Rejestr mpzp w formie bazy danych – kluczowe korzyści

Gromadzenie informacji na temat zasięgów obowiązujących planów miejscowych w postaci

zbioru danych przestrzennych jest istotne z punktu widzenia planowania na poziomie

lokalnym, ale także na poziomie wojewódzkim, czy też krajowym. Rejestr planów

miejscowych w formie bazy danych przestrzennych pozwoli na szybki dostęp do informacji

o obszarach, dla których dostępne są opracowania planistyczne, jak również pozwoli m.in. na

szybką identyfikację obszarów problemowych, a także takich, gdzie istnieje potrzeba

sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Próbując porównać obecny, tradycyjny sposób prowadzenia rejestru z proponowanym

nowym, zapisanym w systemie GIS należy zwrócić uwagę na korzyści wynikające z tych

zmian. Poniższa tabela w schematyczny sposób przedstawia podstawowe funkcje dwóch

form prowadzenia rejestru (obecny oraz proponowany).

66

FUNKCJE REJESTR MIEJSCOWYCH PLANÓW

NIEPRZESTRZENNY

(np. postać tabelaryczna)

GIS

Informacja o planie Rejestr zawiera podstawowe

informacje o planach, których

zakres ustalany jest „wg własnego

uznania” przez gminy. Bardzo

często nie ma możliwości

porównania rejestrów

prowadzonych przez różne gminy.

Rejestr w postaci bazy danych

zawiera informacje o planach,

zapisane w sposób

uporządkowany, wg ustalonej

struktury. Istnieje możliwość

porównania rejestrów

miejscowych planów

prowadzonych zgodnie z ustaloną

strukturą. Informacja jest

porównywalna i kompletna.

Wizualizacja danych Jedyną formą wizualizacji jest

papierowy rysunek planu (jako

załącznik graficzny). Zdarza się że

jest on nieczytelny oraz trudny do

interpretacji. Taka wizualizacja

uniemożliwia zlokalizowanie planu

w przestrzeni gminy.

Odczytywanie danych może być

w związku z tym czasochłonne.

Umożliwiona jest prezentacja

danych zgodnie z ogólnie

przyjętymi zasadami wizualizacji,

a także dodatkowo w zależności

od założonych kryteriów i cech

zapisanych w bazie danych.

Zapisanie rejestru w formie bazy

danych daje możliwość

zlokalizowania planu na

określonym obszarze gminy –

możliwa jest analiza

przestrzennych relacji między

planami. Jeżeli dane zapisane są

w jednolitej i spójnej strukturze

ich zakres informacyjny jest łatwy

do interpretacji.

Wykonywanie analiz

i interpretacja wyników

Rejestr w formie analogowej nie

daje możliwości wykonywania

analiz przestrzennych i oceny

zmienności procesów. Rejestr

prowadzony często jako tabela

wymaga manualnego

porównywania danych i tworzenia

odrębnych analiz wymagających

znajomości procedur

przetwarzania danych metodami

statystycznymi, są również

czasochłonne.

Rejestr w formie GIS w łatwy

i szybki sposób umożliwia

wykonywanie analiz

przestrzennych. Możliwość

wykonywania analizy w ramach

jednego rejestru lub łączenia

z innymi rejestrami prowadzonymi

przez gminę lub powiat. Wyniki

mogą być interpretowane za

pomocą zestawień ilościowych

jak i wizualizacji na mapie.

Sprawozdawczość

Rejestr często nie zawiera

wystarczających informacji m.in

do wypełnienia formularza PP-1.

Jego uzupełnienie wymaga

doświadczenia planistycznego

Rejestr może uwzględniać

informacje potrzebne do

wypełnienia sprawozdania PP-1.

Uzyskanie potrzebnych zestawień

jest dostępne automatycznie,

67

i wiedzy od wypełniającego oraz

związane jest z bezpośrednią

analizą zapisów uchwał. Zbieranie

informacji oraz wykonywane

obliczenia przez pracowników

gminy są czasochłonne.

a czas potrzebny na wypełnienie

sprawozdania znacznie się skraca.

Zaangażowanie ogranicza się do

pracy jednego pracownika.

Łączenie z innymi

rejestrami

Rejestr nie daje możliwości

łączenia informacji z innych

rejestrów w gminie.

Porównywanie danych z różnych

rejestrów jest bardzo żmudne

i czasochłonne.

Rejestr w formacie GIS może być

łączony z innymi rejestrami pod

warunkiem ich prowadzenia

w formie danych przestrzennych.

Daje to możliwość szybkiego

wykorzystania danych zawartych

w innych rejestrach na potrzeby

analizowania relacji i zależności

przestrzennych na poziomie

lokalnym, ale również w

powiatach.

Zarządzanie jakością

planów - kontrola pomyłek

Rejestr prowadzony w formie

tabeli nie daje możliwości

identyfikacji pomyłek związanych

z błędnym wyznaczeniem

przebiegu granicy planu.

Szczególnie jeżeli plan występuje

w formie analogowej weryfikacja

zasięgu planów w odniesieniu do

sąsiadujących jednostek

przestrzennych w gminie jest

utrudniana.

Rejestr prowadzony w postaci

danych przestrzennych, pozwala

na łatwiejszą kontrolę jakości

danych dotyczących zasięgów

planów oraz ich korektę na

odpowiednim etapie

procedowania.

Monitoring polityki

przestrzennej

Monitorowanie zmian

zachodzących

w zagospodarowaniu

przestrzennym nie jest efektywne

– brak informacji o zróżnicowaniu

przestrzennym procesów

planistycznych.

Rejestr GIS umożliwia

monitorowanie zmian

w zagospodarowaniu

przestrzennym – większa

efektywność monitoringu.

Możliwość łączenia informacji

z innych rejestrów wzmacnia

potencjał ciągłego monitorowania

zmian w decyzjach dotyczących

planowania przestrzennego,

a nie tylko co 4 lata jak

zobowiązuje ustawa.

Tab.14. Przedstawienie podstawowych funkcji dwóch form prowadzenia rejestru (w postaci

tabelarycznej oraz danych przestrzennych).

68

Jedną z najważniejszych korzyści proponowanego zakresu informacyjnego oraz formy zapisu

rejestru jest możliwość wizualizacji danych zawartych w bazie. Prowadzenie rejestru w nowej

postaci ułatwiłoby pracę w samorządach gdyż przyśpieszyłoby wykonywanie wielu

potrzebnych analiz i porównań. Zdecydowanie usprawnione zostałyby prace związane ze

sprawozdawczością w zakresie badania PP-1. Dostęp do rejestru poprzez usługi sieciowe

byłby również znaczącym ułatwieniem dla mieszkańców.

5.3. Rejestr mpzp instrumentem monitoringu polityki przestrzennej

Ważnym aspektem polityki przestrzennej każdej gminy jest monitoring zmian zachodzących

w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru gmin. Miejscowe plany zagospodarowania

przestrzennego nie są jedynymi dokumentami związanymi z zagospodarowaniem

przestrzennym w gminie. Rejestr wniosków o zmianę planu, rejestr wniosków o zmianę

studium, rejestr decyzji o warunkach zabudowy, rejestr decyzji o lokalizacji inwestycji celu

publicznego, rejestr decyzji środowiskowych czy ewidencja miejscowości, ulic i adresów to

kluczowe rejestry prowadzone przez samorządy, będące w ścisłej korelacji przestrzennej oraz

informacyjnej.

Art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym obliguje wójta, burmistrza

lub prezydenta miasta do dokonania raz w czasie trwania kadencji analizy zmian

w zagospodarowaniu przestrzennym oraz opracowania wieloletniego programu

sporządzania planów miejscowych. Wykorzystując aspekt przestrzenny wymienionych wyżej

rejestrów publicznych władze samorządowe mogłyby w łatwy sposób dokonywać analizy

zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, a co ważniejsze, dzięki aktualizowaniu na

bieżąco danych w rejestrach analiza mogłaby być prowadzona na bieżąco, a nie tylko raz

w czasie trwania kadencji.

Wspólną cechą wszystkich wyżej wymienionych rejestrów jest odniesienie do przestrzeni.

Każda pozycja w rejestrze to konkretna działka ewidencyjna, nieruchomość, miejsce, obszar

definiowany adresem. Istotnym elementem prawie każdego rejestru jest również funkcja

i rodzaj zabudowy (zawierają ją między innymi: rejestr wniosków o zmianę planu, rejestr

decyzji o warunkach zabudowy, rejestr decyzji środowiskowych). Łączenie rejestrów

i wspólne porównywanie danych pozwoliłoby na obserwowanie zmian w przestrzeni,

ułatwiłoby obliczenie „wykorzystania”(„wyczerpania”) obowiązujących planów oraz

przeanalizowanie czy zachodzi np. konieczność zmiany studium lub planu miejscowego.

Porównanie planu miejscowego z jego zmianą pozwala wyliczyć powierzchnię terenów

podlegających art. 36 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (renta

planistyczna oraz odszkodowanie).

Korzystanie z rejestrów dotyczących zagospodarowania przestrzennego nie ogranicza się

tylko do informacji powstającej na poziomie gminy. Przykładem takiego rejestru jest

ewidencja gruntów i budynków. Jest to rejestr referencyjny, istotny także z perspektywy

mieszkańca, dla którego informacja o przestrzeni zawęża się do granic jego nieruchomości.

69

Kolejnym ważnym rejestrem prowadzonym przez powiat jest rejestr pozwoleń na budowę.

Rejestr ten jest ważnym elementem analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym.

Wykorzystując dane z tego rejestru i łącząc je z rejestrem planów miejscowych można

monitorować ruch budowlany na terenie gminy. Dzieląc pozwolenia na budowę według

rodzaju zabudowy możemy zaobserwować kierunek zmian na danym obszarze.

Bolączką polskiego planowania przestrzennego jest nadmierna ilość terenów przeznaczonych

pod zabudowę. Prowadzenie rejestrów z wykorzystaniem systemu GIS pozwoliłoby na

monitorowanie stopnia wykorzystania ww. terenów i dałoby mocne argumenty w dyskusji ze

społeczeństwem przy kolejnych zmianach planów miejscowych.

Innym ważnym rejestrem prowadzonym przez powiat jest rejestr cen i wartości

nieruchomości. Przedstawienie danych z tego rejestru na tle rejestru planów miejscowych

pozwoliłoby odpowiedzieć na pytanie jak plan miejscowy kształtuje rynek nieruchomości,

a przeznaczenie w planie wpływa na wartość działek.

Korzystanie z rejestrów powinno mieć charakter międzyinstytucjonalny. Rejestry

prowadzone w gminach powinny być dostępne w powiatach np. w gospodarowaniu mieniem

Skarbu Państwa lub przy realizacji innych zadań powiatu. Uniwersalny format danych

rejestrów ułatwiłby również tworzenie i aktualizację planu zagospodarowania

przestrzennego województwa. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

sporządza się dla obszaru całego województwa, więc obejmuje obszar danej gminy. Również

wiele innych rejestrów prowadzonych przez np. marszałka województwa można by było

wykorzystać w codziennej pracy samorządów, np. rejestr wydanych decyzji o ustaleniu

lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim.

Poniżej przedstawiono schemat relacji rejestru miejscowych planów z innymi rejestrami

powstającymi na szczeblu gminy, powiatu i województwa (rys. 25).

70

REJESTR MIEJSCOWYCH

PLANÓW

REJESTR WNIOSKÓW O ZMIANĘ PLANU

REJESTR WNIOSKÓW O

ZMIANĘ SUiKZP

REJSTR DECYZJI O WARUNKACH ZABUDOWY

REJESTR DECYZJI O LOKALIZACJI

INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO

REJESTR DECYZJI ŚRODOWISKOWYC

H

EWIDENCJA MIEJSCOWOŚCI, ULIC I ADRESÓW

REJESTR MIEJSCOWYCH

PLANÓW

EWIDENCJA GRUNTÓW I BUDYNKÓW

REJESTR POZWOLEŃ NA

BUDOWĘ

REJESTR CEN I WARTOŚCI

NIERUCHOMOŚCI

REJESTR MIEJSCOWYCH

PLANÓW

PLAN ZAGOSPODAROWANIA

PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA

REJESTR WYDANYCH DECYZJI O USTALENIU

LOKALIZACJI INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO O

ZNACZENIU KRAJOWYM I WOJEWÓDZKIM

GMINA POWIAT

WOJEWÓDZTWO

Rys.25. Schemat relacji rejestru miejscowych planów z innymi rejestrami dotyczącymi gospodarki

przestrzennej na szczeblu gminy, powiatu i województwa.

Przykładowe wizualizacje rejestrów prowadzonych w gminie Tworóg:

Rys.26. Przykład wizualizacji rejestru „pozwolenia na budowę” (kolor niebieski) prowadzonego

w gminie Tworóg na tle ewidencji gruntów (czerwone granice wydzieleń) i planu miejscowego.

71

Rys.27. Przykład wizualizacji rejestru „wnioski o zmianę zapisów planu” (kolor niebieski)

prowadzonego w gminie Tworóg na tle ewidencji gruntów (czerwone granice wydzieleń) i planu

miejscowego.

Obecnie w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju prowadzone są prace nad projektem

Kodeksu Urbanistyczno-Budowlanego. Przyjęty przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa

Budowlanego projekt przewiduje między innymi powstanie Krajowego Rejestru

Budowlanego. W Rejestrze zamieszczana ma być informacja dotycząca statusu prawno-

przestrzennego nieruchomości, między innymi akty prawa przestrzennego, rozstrzygnięcia

indywidualne w prawach regulowanych Kodeksem, rozstrzygnięcia organów nadzoru

budowlanego i urbanistycznego. Każda informacja umieszczona w Rejestrze musi być

powiązana z numerem działki ewidencyjnej. Rejestr ma być prowadzony w systemie

teleinformatycznym. Z analizy projektu ustawy wynika, że rejestr miejscowych planów ma

stać się kluczowym elementem Krajowego Rejestru Budowlanego. Rejestr ma stać się

zbiorem wielu rejestrów publicznych prowadzonych do tej pory osobno przez różne

podmioty.

Warto zwrócić uwagę (postulować), aby rozporządzenie określające wzór i sposób

prowadzenia rejestru uwzględniało obowiązek jego prowadzenia z wykorzystaniem systemu

informacji przestrzennej (GIS). Tym bardziej jest to uzasadnione, gdyż nowy kodeks obliguje

aby nowe, powstające dokumenty planistyczne (studium oraz plan miejscowy) uwzględniały

wymogi standaryzacji oraz spójności z system GIS.

72

5.4. Rejestr miejscowych planów, a harmonizacja zbiorów danych

przestrzennych

Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego prowadzony w formie zbioru

danych przestrzennych nie jest przedmiotem specyfikacji danych dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’, a tym samym nie wymaga harmonizacji oraz monitoringu

w zakresie funkcjonowania infrastruktury informacji przestrzennej. Zbiór ten powinien być

elementem infrastruktury informacji przestrzennej, bowiem jego struktura i zakres

informacyjny oraz przestrzenny bezpośrednio zależą od zbiorów danych przestrzennych

prowadzonych zgodnie z przepisami implementacyjnymi INSPIRE.

Na etapie budowy krajowej infrastruktury informacji przestrzennej rejestr planów

miejscowych, prowadzony w formie bazy danych przestrzennych, umożliwi dostęp do

informacji na temat aktualnego stanu pokrycia planami i usprawni system planowania na

szczeblu lokalnym – szczególnie w aspekcie monitoringu polityki przestrzennej.

Procedura harmonizacji dla kasy obiektów SpatialPlan zakłada, że zbiór danych

przestrzennych obligatoryjnie uwzględnia w swej strukturze zestaw atrybutów (zgodnie ze

specyfikacją danych) jak również geometryczną reprezentację zasięgu obowiązywania planu.

Tym samym pozyskanie zbioru danych przestrzennych po harmonizacji klasy obiektów

SpatialPlan umożliwia automatyczne zasilenie bazy danych rejestru planów miejscowych.

Docelowo, gdy infrastruktura informacji przestrzennej w temacie ‘zagospodarowanie

przestrzenne’ będzie już w pełni funkcjonalna, rejestr miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego powinien powstawać w sposób automatyczny, jako suma

przestrzenna obiektów prezentujących zasięgi dokumentów planistycznych (obiektów klasy

SpatialPlan). Prowadzenie rejestru miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

w formie zbioru danych przestrzennych jest wartością dodaną harmonizacji zbiorów danych

przestrzennych klasy obiektów SpatialPlan, opisującej zasięg opracowania planistycznego.

73

6. Praktyczne wdrożenie rozwiązań projektowo-implementacyjnych

Dla każdej gminy ujętej w pilotażu przygotowano zestaw plików wynikowych do przekazania

i włączenia do zasobów gminy.

Zestaw ten obejmuje:

1) dla danych źródłowych:

dane rastrowe w formacie geotiff, prezentujące rysunek planu

dane wektorowe w formacie geobazy ESRI – prezentujące zasięg planu lub

przeznaczenie terenu;

2) dla danych po harmonizacji klasy SpatialPlan, ZoningElement oraz

OffcialDocumentation:

plik XSD dla każdego zbioru danych przestrzennych,

pliki GML dla każdej klasy obiektów przestrzennych,

plik XML obejmujący odniesienie do tekstu dokumentu planistycznego.

Plik wynikowy GML po harmonizacji przygotowano w dwóch wersjach:

pierwszej, obejmującej zakres atrybutów zgodnie ze specyfikacją danych dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’ – bez atrybutów dodatkowych,

drugiej, obejmującej zakres atrybutów zgodnie ze specyfikacją danych dla tematu

‘zagospodarowanie przestrzenne’ oraz z atrybutami dodatkowymi, rozszerzającymi

informacje o dokumentach planistycznych pod kątem polskiego systemu planowania

przestrzennego.

Dane zostały udostępnione poprzez dedykowaną aplikację wszystkim gminom

uczestniczącym w pilotażu, jak również Zamawiającemu.

Aplikacja znajduje się pod adresem: http://mapa.geoserwisy.pl/geoportal/Landuse.

Rys.28. Wizualizacja danych na dedykowanej aplikacji.

http://mapa.geoserwisy.pl/geoportal/Landuse

74

Aplikacja posłużyła między innymi do zidentyfikowania niespójności w geometrii granic

planów.

Jednostki mogły prześledzić spójność – lub jej brak, w odniesieniu do danych

georeferencyjnych (granic zgodnych z PRG), zgłosić uwagę w tym zakresie na platformie

geokonsultacyjnej Wykonawcy. Z możliwości tej skorzystało miasto Bytom.

W podsumowaniu, pragniemy szczególnie zwrócić uwagę na następujące kwestie

wymagające pilnych działań w zakresie organizacyjnym, merytorycznym oraz prawnym:

1. Opracowanie wytycznych technicznych dla stosowania przepisów implementacyjnych

dla tematu ‘zagospodarowanie przestrzenne’ – instrukcja stosowania zapisów

specyfikacji w praktyce urzędu gminy (z uwzględnieniem wytycznych do

dokumentacji przetargowych);

2. Pilne podjęcie prac nad krajową klasyfikacją przeznaczenia terenu – modyfikacje oraz

poprawki i uzupełnienia katalogu obiektów planistycznych i utworzenie

odpowiednich rejestrów list kodowych i list słownikowych;

3. Konieczność uruchomienia kompleksowego programu szkoleniowego i kampanii

informacyjnej dla interesariuszy zaangażowanych w proces harmonizacji zbiorów dla

dokumentów planistycznych;

4. Pilne zweryfikowanie ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych pod względem

formatu danych zgłoszonych do ewidencji dla tematu zagospodarowanie

przestrzenne (współpraca z GUGiK), w tym uzgodnienia w zakresie stosowanych

identyfikatorów dla zbiorów i usług danych przestrzennych;

5. Podjęcie prac nad pozyskaniem zbiorów danych przestrzennych dla dokumentów

planistycznych obowiązujących na szczeblu lokalnym. Zakres minimalny tych prac

powinien objąć pozyskanie danych dla klasy SpatialPlan;

6. Utworzenie i prowadzenie rejestru mpzp w formie bazy danych przestrzennych przy

założeniu, że dane do tego rejestru pochodzą m.in. z klasy SpatialPlan;

7. Utworzenie katalogu dobrych praktyk harmonizacji zbiorów danych przestrzennych;

8. Zapewnienie narzędzi do przeprowadzenia walidacji zbiorów i usług danych

przestrzennych po harmonizacji.

75

Bibliografia

INSPIRE, 2013, D2.8.III.4 Data Specification on Land use – Draft Technical Guidelines, v3.0RC3.

Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1089/2010 z dnia 23 listopada 2010 r. w sprawie wykonania

dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie interoperacyjności zbiorów

i usług danych przestrzennych.

Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1253/2013 z dnia 21 października 2013 r. zmieniające

rozporządzenie (UE) nr 1089/2010 w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE w zakresie

interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu

projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. 2003 nr 164 poz. 1587).

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. 2004 nr 118 poz.

1233).

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz.

717 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. 2010 nr 76 poz. 489

z późn. zm.).

Baranowski M., ABC dyrektywy INSPIRE [w:] Zainspiruj się. Geoinformacja w samorządach gminnych,

pod red. Andrzejewska M. , Mikołajczyk P., Wołoszyńska E., Centrum UNEP/GRID-Warszawa,

Warszawa 2011, s. 25-31.

Baranowski M., Harmonizacja danych przestrzennych. Podstawy teoretyczne [w:] INSPIRE i Krajowa

Infrastruktura Informacji Przestrzennej: podstawy teoretyczne i aspekty praktyczne : skrypt dla

uczestników Szkolenia Eksperckiego, pod red. Białousz S., Bielecka E., Główny Urząd Geodezji

i Kartografii, 2011, s. 277-292.

Bielecka E., Tararuj M., Specyfikacje danych INSPIRE [w:] INSPIRE i Krajowa Infrastruktura Informacji

Przestrzennej: podstawy teoretyczne i aspekty praktyczne: skrypt dla uczestników Szkolenia

Eksperckiego, pod red. Białousz S., Bielecka E., Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2011, s.

439-460.

Brzuchowska J., Systemy informacji przestrzennej dla planów zagospodarowania przestrzennego:

potrzeby i kierunki rozwoju [w:] Roczniki Geomatyki, T. I, zeszyt 1, Warszawa 2003, s. 81-87.

Jaroszewicz J., Denis M., Zwirowicz-Rutkowska A., 2013, Koncepcja katalogu obiektów planistycznych

zagospodarowania przestrzennego [w:] Roczniki Geomatyki, T. XI, zeszyt 1(58), Warszawa, s.

85-95.

Jaroszewicz J., Denis M., Zwirowicz-Rutkowska A., 2013, Katalog obiektów planistycznych w zakresie

tematu danych przestrzennych „zagospodarowanie przestrzenne, o którym mowa w rozdziale

III załącznika do Ustawy z dnia 4 marca 2010 roku o infrastrukturze informacji przestrzennej”,

na zlecenie MTBiGM, Warszawa.

76

Mączewski K., Prezentacja pt. Zagadnienia planistyczne w projektach kluczowych samorządu

województwa mazowieckiego, II spotkanie Zespołu do spraw tematu danych przestrzennych

‘zagospodarowanie przestrzenne’, Warszawa 27.06.2013 r.

Pietrusiewicz W., Dyrektywa INSPIRE wspiera planowanie przestrzenne [w:] Zainspiruj się.

Geoinformacja w samorządach gminnych, pod red. Andrzejewska M. , Mikołajczyk P.,

Wołoszyńska E., Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Warszawa 2011, s. 39-50.

Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Więckowski M., 2007, Stan zaawansowania

planowania przestrzennego w gminach. Prace Geograficzne, 211.

Śleszyński P., Komornicki T., Solon J., Więckowski M., 2012, Planowanie przestrzenne w gminach,

IGIPZ PAN, Wyd. Sedno, Warszawa.

Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach na koniec 2011 rok, pod kier.

Śleszyński P., Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN na zlecenie MTBiGM,

Warszawa 2012.

Możliwości włączenia do krajowej infrastruktury informacji przestrzennej danych dotyczących

dokumentów planistycznych i rejestrów w zakresie planowania i zagospodarowania

przestrzennego w gminach, 2013, pod kier. Andrzejewska M., Centrum UNEP/GRID-Warszawa

oraz IGiPZ PAN, na zlecenie MTBiGM, Warszawa.

Kontynuacja prac związanych z przeprowadzeniem realizowanego w 2012 roku badania ankietowego

online Land use w gminach w rozszerzonym zakresie, Instytut Gospodarki Przestrzennej

i Mieszkalnictwa 2014.

Zainspiruj się. Geoinformacja w samorządach gminnych, pod red. Andrzejewska M. , Mikołajczyk P.,

Wołoszyńska E., Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Warszawa 2011.

Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie

zasobów, wraz z przykładami i propozycjami ich strukturalizacji dla potrzeb sporządzania

metadanych w zakresie tematu zagospodarowanie przestrzenne, pod kier. Borsa M., Instytut

Systemów Przestrzennych i Katastralnych S.A. na zlecenie MTBiGM, Gliwice 2011.

Raport podsumowujący proces harmonizacji na podstawie...

Documents

Transcript of Raport podsumowujący proces harmonizacji na podstawie...