RADY MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE UCHWAŁA NR...

UCHWAŁA NR XVII/210/15RADY MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE

z dnia 22 grudnia 2015 r.

w sprawie przyjęcia do realizacji „Strategii rozwiązywania problemów społecznych miasta Piekary Śląskie na lata 2016 - 2020”

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1515), art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 149 z późn. zm.), art. 17 ust. 1 pkt 1 i art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 163 z późn. zm.) w związku z art. 92 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1445)

Rada Miasta Piekary Śląskieuchwala

§ 1. Przyjąć do realizacji „Strategię rozwiązywania problemów społecznych miasta Piekary Śląskie na lata 2016-2020” stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Koordynację działań związanych z realizacją Strategii powierza się Dyrektorowi Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich.

§ 3. Wykonanie Uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Piekary Śląskie.

§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Miasta Piekary Śląskie

dr inż. Piotr Buchwald

Id: 71CA1473-3AC2-48E4-A46D-F45493A7B449. Uchwalony Strona 1

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA

PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE

NA LATA 2016-2020

PIEKARY ŚLĄSKIE 2015

Załącznik do Uchwały Nr XVII/210/15

Rady Miasta Piekary Śląskie

z dnia 22 grudnia 2015 r.


Zamawiający:

Miasto Piekary Śląskie

Koordynator:

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich

41-949 Piekary Śląskie, ul. Bpa Nankera 103

Strona internetowa: www.mopr.piekary.pl

E-mail: [email protected]

Tel.: +48 32 288 35 74

Fax.: +48 32 287 95 03

Wykonawca:

Stowarzyszenie

Centrum Społecznego Rozwoju

43-173 Łaziska Górne, ul. Wyszyńskiego 8

Strona internetowa: www.csr.biz.pl

E-mail: [email protected]

Tel./Fax.: +48 32 444 64 53


mailto:[email protected]?subject=Wiadomość%20do%20MOPR&body=Treść%20wiadomości

http://www.csr.biz.pl/

mailto:[email protected]

Spis treści

Wprowadzenie

1. Sprawozdanie z przebiegu prac nad Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych

Piekar Śląskich na lata 2016 – 2020.

1.1. Partycypacyjny model wypracowywania strategii

1.2. Szczegółowy harmonogram prac

2. Zgodność celów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych z wybranymi

dokumentami i politykami regionalnymi, krajowymi i europejskimi

2.1. Dokumenty Unii Europejskiej

2.1.1. Europa 2020

2.2. Dokumenty krajowe

2.2.1. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020

2.2.2. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020

2.2.3. Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020

2.2.4. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020

2.3. Dokumenty o zasięgu regionalnym

2.3.1. Strategia Polityki Społecznej Województwa Śląskiego na lata 2006-2020

2.3.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

2.4. Dokumenty o zasięgu lokalnym

2.4.1. Strategia Rozwoju Miasta „Piekary Śląskie 2020”

3. Informacje o gminie i analiza sytuacji społecznej w gminie Piekary Śląskie

3.1. Ogólne informacje, dotyczące gminy Piekary Śląskie

3.2. Diagnoza sytuacji społecznej w gminie Piekary Śląskie

3.2.1. Zdrowie, niepełnosprawność i seniorzy

3.2.2. Rodzina i integracja społeczna

3.2.3. Rynek pracy i ekonomia społeczna

3.2.4. Bezpieczeństwo i mieszkalnictwo

3.2.5. Kultura, edukacja i sport

3.3. Sytuacja społeczna w gminie Piekary Śląskie w opinii przedstawicieli instytucji

4. Identyfikacja czynników rozwojowych w sferze społecznej – zastosowane narzędzie:

analiza SWOT


4.1. Zdrowie, niepełnosprawność i seniorzy

4.2. Rodzina i integracja społeczna

4.3. Rynek pracy i ekonomia społeczna

4.4. Bezpieczeństwo, mieszkalnictwo

4.5. Kultura, edukacja i sport

5. Cele strategiczne i operacyjne oraz źródła ich finansowania wypracowane dla Strategii

Rozwiązywania Problemów Społecznych Piekar Śląskich na lata 2016-2020


5.1.1. Źródła finansowania dla zdefiniowanych celów









6. Ewaluacja i narzędzia pomiaru

7. Wdrożenie i monitorowanie strategii

8. Podsumowanie

9. Spisy

9.1. Spis literatury

9.2. Spis tabel

9.3. Spis wykresów

9.4. Spis rysunków


Wprowadzenie

Polityka społeczna w Polsce ulega intensywnym przeobrażeniom, tak pod względem

zadaniowym, jak i instytucjonalnym. Cele polityki społecznej wiążą się z kształtowaniem warunków

życia ludności oraz stosunków międzyludzkich, a także ogólnych warunków rozwoju,

harmonizowaniem i godzeniem rozbieżnych interesów różnych grup społecznych oraz tworzeniem

warunków dla pokoju społecznego między kapitałem a pracą. Z wartości wynikają zarówno cele

polityki społecznej, jak i zasady. Źródła, z których czerpie wartości polityka społeczna, są bardzo

różnorodne. Są to m.in. ideologie, doktryny społeczne i gospodarcze, społeczne oczekiwania

wyrażane za pośrednictwem różnych kanałów społecznej komunikacji, normy zwyczajowe, poglądy

osób znaczących w społeczeństwie. Zasady to ogólne doktryny i normy działania, którymi powinny

kierować się podmioty polityki społecznej w realizacji podstawowego celu, jakim jest zaspokajanie

potrzeb. Niektóre zasady polityki społecznej są tożsame z wartościami. Zasady, które są najczęściej

artykułowane bądź realizowane w polityce społecznej, a które stają się podstawowymi

fundamentami budowania społeczności lokalnej, wolnej od zagrożeń i problemów społecznych, to:

wyrównywanie szans i podnoszenie jakości życia,

wsparcie dla istniejących inicjatyw prospołecznych,

tworzenie nowych inicjatyw prospołecznych wspierających integrację społeczną,

tworzenie działań o szerokim zasięgu,

tworzenie działań o długotrwałych efektach,

działania profilaktyczne.

Z wymienionych powyżej zasad wynikają podstawowe cele, które powinny kształtować

politykę społeczną w danym środowisku lokalnym. Działanie lokalne, wspierane inicjatywami

oddolnymi jest cenne, tym bardziej, że w Polsce, zarówno w wartościach bezwzględnych, jak

i procentowych, przeznaczamy mniej środków na działania z zakresu polityki społecznej niż

w rozwiniętych krajach Unii Europejskiej.

Zrównoważony rozwój nie jest możliwy, jeżeli w społeczności lokalnej nie zostaną w sposób

kompleksowy zidentyfikowane i rozwiązane problemy społeczne. Z tych względów niezbędne

wydaje się dla społeczności lokalnej stworzenie strategii uwzględniającej tak cele rozwojowe, jak

i rozwiązywanie bieżących problemów dotyczących mieszkańców. Rewitalizacja obszarów


zdegradowanych nie jest możliwa bez równoczesnej rewitalizacji społecznej. Dlatego też w polityce

społecznej tak ważny jest zrównoważony rozwój.

Kluczowym zakresem praktycznym polityki społecznej w wymiarze lokalnym jest pomoc

społeczna. Realizowane przezeń usługi i formy wsparcia są skierowane na zbiorowe zaspokajanie

społecznie uznanych potrzeb1. Pod względem zadaniowym pomoc społeczna ma holistyczny

wymiar. Przy jej udzielaniu uwzględnia się otoczenie społeczne osoby objętej pomocą i grupy

odniesienia (rodzinę, znajomych, środowisko społeczne związane z miejscem zamieszkania itp.).

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych znacznie wykracza poza obszar typowej pomocy

społecznej i obejmuje swym zasięgiem także inne obszary jak: rynek pracy, edukację, sport i kulturę.

Są one ściśle powiązane ze sobą i stanowią o tzw. jakości życia.

Ustawodawca, w oparciu o ustawę o pomocy społecznej z 12 marca 2004 roku, zobligował

władze lokalne do przygotowania gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych2.

W założeniach uczestnikami tego procesu powinni być przedstawiciele: administracji

samorządowej, organizacji społecznych oraz bezpośredni beneficjenci. Partycypacyjny model

budowania strategii jest gwarantem zaangażowania społeczności lokalnej w proces identyfikowania

i zapisywania priorytetów oraz ich późniejszą realizację oraz decyduje również o efektywności jej

realizacji. Strategia rozwiązywania problemów społecznych, jako przewodnik, czy też wskazówka

działania, oparta na zadeklarowanych wartościach i zasadach, określa i wyjaśnia misję, dookreśla

możliwości i cele przedsięwzięć organizacyjnych, wymusza odpowiednie zachowania, nakreślając

przydział odpowiedzialności i towarzyszącą temu delegację kompetencji na wszystkie poziomy

organizacyjne. Strategia rozwiązywania problemów społecznych powinna wynikać z respektowania

następujących zasad:

1. Zasada samopomocy – przejawia się w istnieniu i rozwoju pomocy wzajemnej ludzi

zmagających się z podobnymi problemami życiowymi oraz pomocy silniejszych dla słabszych;

zazwyczaj w ramach niewielkich nieformalnych grup.

2. Zasada przezorności – oznacza, że bezpieczeństwo socjalne jednostki nie może być tylko

efektem świadczeń ze strony społeczeństwa, ale wynikać powinno także z odpowiedzialności

człowieka za przyszłość własną i rodziny.

1 L. Dziewięcka-Bokun: O sposobach rozumienia polityki społecznej, [w:] Uwarunkowania współczesnej polityki społecznej, pod red. B. Ponikowskiego i J Zarzecznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002, s. 68. 2 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity z 2015 roku Dz. U. poz. 163 z późn. zm.).


3. Zasada solidarności społecznej – najczęściej rozumiana jako przenoszenie konsekwencji,

niekiedy utożsamiana z solidaryzmem społecznym, oznaczającym wyższość wspólnych

interesów członków społeczeństwa nad interesami poszczególnych klas lub warstw.

4. Zasada pomocniczości – oznacza przyjęcie określonego porządku, w jakim różne instytucje

społeczne dostarczają jednostce wsparcia, gdy samodzielnie nie jest w stanie zaspokoić swoich

potrzeb; w pierwszej kolejności pomoc powinna pochodzić od rodziny, a następnie od

społeczności lokalnej, a na końcu od państwa.

5. Zasada partycypacji – wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, która zapewnia ludziom

możliwość współuczestniczenia w procesie podejmowania decyzji mających wpływ na

społeczności i życie zbiorowości.

6. Zasada samorządności – stanowi realizację takich wartości, jak wolność i podmiotowość

człowieka, a wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, która jednostkom i grupom

gwarantuje prawo do aktywnego udziału w istniejących instytucjach społecznych oraz

tworzenia nowych instytucji w celu skuteczniejszego zaspokajania potrzeb i realizacji interesów.

7. Zasada dobra wspólnego – przejawia się w takich działaniach władz publicznych, które

uwzględniają korzyści i interesy wszystkich obywateli i polegają na poszukiwaniu kompromisów

tam, gdzie interesy te są sprzeczne.

8. Zasada wielosektorowości – polega na równoczesnym funkcjonowaniu publicznych

podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarządowych i instytucji rynkowych, które

dostarczają środków i usług służących zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa.

Polityka społeczna Unii Europejskiej opiera swoje założenia na działaniach związanych

z polepszeniem warunków życia, pracy i kształcenia, zapewnieniem powszechności prawa

do zatrudnienia i wykształcenia, a wreszcie stworzeniem systemu zabezpieczenia społecznego.

Z uwagi na funkcjonowanie naszego kraju w tej strukturze społeczno-gospodarczej jest rzeczą

oczywistą i zrozumiałą, że właśnie te wartości i zasady stanowią fundament budowy dokumentu

wskazującego lokalne problemy społeczne i metody ich rozwiązywania, stąd też i obecna potrzeba

określenia Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Piekary Śląskie.

Oddziaływanie skutków podejmowanych działań sprzyja rozwojowi społecznemu oraz

zmniejszeniu lub likwidacji istniejących problemów. Takie założenie jest urzeczywistnieniem

fundamentalnej zasady związanej z istotą samorządu terytorialnego – zasadą subsydiarności.


Proponowana w niniejszym opracowaniu metodologia opracowywania uspołecznionej

strategii rozwiązywania problemów z użyciem instrumentów partycypacji społecznej odwołuje się

do zasady pomocniczości po to, by przełamać szablon podziału na zarządzających i decydujących

o sprawach społecznych przedstawicieli władz oraz mieszkańców jako adresatów podejmowanych

rozwiązań w obszarze lokalnej polityki społecznej.

Opracowana Strategia i Rozwiązywania Problemów Społecznych spełnia wymagania w zakresie:

odpowiedzi na konkretne wyzwania i potrzeby społeczności (na podstawie rzetelnej diagnozy

społecznej),

urzeczywistnia fundamentalną zasadę pomocniczości i solidarności społecznej,

opiera się na modelu partycypacji społecznej,

koresponduje z dokumentami strategicznymi na poziomie miasta, województwa, kraju,

jest komplementarna w stosunku do pozostałych dokumentów gminy o znaczeniu

strategicznym,

wpisuje się w aktywny model wielosektorowej polityki społecznej,

zakłada budowanie szerokiego partnerstwa lokalnego.


1. Sprawozdanie z przebiegu prac nad Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Piekar Śląskich na lata 2016 – 2020.

1.1. Partycypacyjny model wypracowywania strategii

Proces sformułowania strategii rozwiązywania problemów społecznych został zaplanowany

i przeprowadzony w nurcie partycypacyjnym3. Mechanizmy partycypacji obywatelskiej oparte

są o dwie przesłanki. Pierwsza z nich to wzbogacenie i uzupełnienie tradycyjnych mechanizmów

demokratycznych (demokracja przedstawicielska i deliberatywna gdzie obywatele dochodzą do

wspólnych decyzji poprzez dyskurs i debatę). Po drugie, partycypacja obywatelska to po prostu cześć

nowoczesnego zarządzania sferą publiczną, w której różnice interesów i oczekiwań nie mogą być

rozwiązywane wyłącznie przez administracyjne decyzje, ani przez mechanizmy czysto rynkowe —

powinny być raczej negocjowane i uzgadniane. Z tego punktu widzenia mechanizmy partycypacyjne

pozwalają nie tylko na uzyskanie większej społecznej akceptacji, ale także na optymalizację

podejmowanych decyzji.4

Z tego względu władze samorządowe zaprosiły do współpracy podmioty zaangażowane

i zainteresowane problematyką społeczną w wymiarze lokalnym. Do prac nad określeniem sytuacji

społecznej, a także określeniem pożądanych kierunków rozwoju społecznego zaproszono szeroką

reprezentację osób i podmiotów funkcjonujących w społeczności. W warsztatach wzięli bowiem

udział przedstawiciele organizacji pozarządowych, jednostek samorządowych oraz przedstawiciele

Rady Miasta. Wykaz osób i instytucji uczestniczących w pracach nad Strategią prezentuje tabela 1.

3 D. Polakowski: Strategia rozwiązywania problemów społecznych na poziomie lokalnym w oparciu o partycypację społeczną, [w:] Partnerstwo lokalne jako strategia rozwiązywania problemów społecznych, red. A. Frączkiewicz-Wronka, UE, Katowice 2010, passim. 4 D. Długosz, J.J. Wygnański: Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej, maszynopis powielony, Warszawa 2005, s . 11.


Tabela 1: Wykaz osób i instytucji uczestniczących w pracach nad Strategią Rozwiązywania Problemów

Społecznych

Imię Nazwisko Instytucja

Sława Umińska-Duraj Prezydent Miasta

Maciej Gazda Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

Agnieszka Bystrzycka Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

Halina Czapla-IIga Dom Dziecka

Marcin Gaweł Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi

Wojciech Golasiński Straż Miejska

Ewa Jaroszyńska Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie –Klub Integracji Społecznej

Janina Kaziród Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym

Grażyna Klimas Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

Małgorzata Kocek Miejska Biblioteka Publiczna

Ewa Kruk Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

Hildegarda Krzyżańska Koło Polskiego Związku Niewidomych

Anna Kurek Koło Polskiego Związku Niewidomych

Sabina Müller Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej

Cecylia Mokrus Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

Bogusława Najdek Urząd Miasta – Wydział Zarządzania Kryzysowego

Anna Niechciał Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji

Maria Nowak Koło Polskiego Związku Niewidomych

Halina Obrębska-Hibner Rada Seniorów w Piekarach Śląskich

Wojciech Olesiński Powiatowy Urząd Pracy

Aleksander Opiełka Komenda Miejska Policji

Piotr Polok Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

Lidia Porc Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

Ewelina Pyka Dom Pomocy Społecznej

Monika Rudy Urząd Miasta – Biuro Zdrowia i Spraw Społecznych oraz Gminna komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Jolanta Rutowicz Piekarskie Stowarzyszenie Rodzin Abstynenckich

Jolanta Skrzydło Urząd Miasta – Wydział Edukacji, Kultury i Sportu

Ewa Sowa Miejski Dom Kultury

Katarzyna Szczygłowska Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych

Izabela Słania Miejska Biblioteka Publiczna

Bartłomiej Strzoda Komenda Miejska Policji

Łukasz Ściebiorowski Rada Miasta

Anita Wardzyk-Kulińska Piekarskie Centrum Medycznego Sp. z o.o.

Izabela Wieczorek Zespół Szkół nr 1

Andrzej Wymysło Rada Miasta

Piotr Zalewski Ośrodek Kultury " Andaluzja"

Piotr Żurek Urząd Miasta – Biuro Gospodarki Mieszkaniowej


Całość prac warsztatowych i transkrypcja wypracowanych założeń strategii prowadzone były

przez zespół stowarzyszenia Centrum Społecznego Rozwoju w Łaziskach Górnych, pod kierunkiem

ekspertów: Piotra Bańczyka i Mateusza Eichnera.

Proces wypracowywania strategii obok działań warsztatowych objął również badania

społeczne przeprowadzone wśród pracowników instytucji i organizacji z terenu gminy. Osoby

uczestniczące w badaniach – pracownicy jednostek gminnych, w tym pracownicy socjalni oraz

działacze organizacji pozarządowych wyrazili swoje opinie na temat postrzeganych przez nich

problemów społecznych, ich nasilenia, przyczyn i czynników utrwalających. Pracownicy

poszczególnych instytucji definiowali także zbiór potrzeb, które ich zdaniem nie są zaspakajane na

zadawalającym poziomie.

Proces opracowania strategii był także katalizatorem spotkań warsztatowych dzięki, którym

rozwinęła się współpraca międzyinstytucjonalna i wzajemna wymiana punktów widzenia w obszarze

polityki społecznej. Proces przygotowania strategii w formie warsztatów stanowi w pewnym sensie

narzędzie rozwijania partnerskich relacji między mieszkańcami i władzami oraz umacnia i zwiększa

skalę współdziałania mieszkańców przy wypracowaniu i wdrażaniu strategii lokalnego rozwoju.

Poziom aktywności społecznej decyduje o wygenerowaniu efektu synergii z podejmowanych

działań. Jest to szczególnie istotne bowiem poziom środków finansowych, płynących zarówno

z budżetu centralnego, jak i samorządów lokalnych, na działania w szeroko pojętym polu polityki

społecznej nie jest w Polsce nadmiernie wysoki.

Zaproponowany w gminie model opracowywania uspołecznionej strategii rozwiązywania

problemów z użyciem instrumentów partycypacji społecznej odwołuje się do zasady pomocniczości

po to, by zmienić szablon podziału na zarządzających i decydujących o sprawach społecznych

przedstawicieli władz oraz mieszkańców jako adresatów podejmowanych rozwiązań w obszarze

lokalnej polityki społecznej. Włączanie mieszkańców do współdecydowania, uruchamianie

partycypacji społecznej w planowaniu rozwoju lokalnego to niezbędne warunki powodzenia

w przeprowadzaniu tej zmiany. Wymaga to także zrozumienia znaczenia integracji społecznej i jej

oddziaływania na rozwój, zwłaszcza społeczny. Włączenie mieszkańców w przygotowanie Strategii,

już na etapie diagnozowania sytuacji społeczno-ekonomicznej, pozwoli na ujawnienie problemów,

które dotąd nie były znane lub niechętnie odkrywane przed społecznością.

Partycypacyjne planowanie strategiczne sprzyja osiąganiu porozumienia w zakresie wyboru

celów w sytuacjach, gdy przy ograniczonych środkach i wielości potrzeb dochodzi do nieporozumień.


Dlatego tak ważne jest to, by Strategia była wynikiem otwartego dialogu społecznego i solidarności

w działaniu. Wśród korzyści związanych ze stosowaniem partycypacji społecznej można wskazać:

faktyczne włączenie i udział mieszkańców w decydowaniu o kierunkach rozwoju społecznego,

definiowanie problemów i potrzeb społecznych umożliwia adekwatne do sytuacji realizowanie

odpowiednich programów oraz kreowanie lokalnej polityki społecznej,

zwiększenie zaufania mieszkańców w stosunku do władz samorządowych oraz instytucji

społecznych,

mieszkańcy uczestniczą w definiowaniu sytuacji społecznej, formułują propozycje działań oraz

planów, wskazują na ważne obszary deprywacji społecznych oraz sposoby rozwiązania

określonych kwestii społecznych,

działania nie kończą się na samym planowaniu, lecz są kontynuowane w ramach fazy realizacji

strategii; uczestnicy procesu planowania są włączeni do działań realizacyjnych i monitorowania

wdrożenia,

proces partycypacji społecznej jest prowadzony w ramach ogólnej koncepcji udziału

mieszkańców w podejmowaniu decyzji przez władze, a nie jako jednorazowa akcja,

procesowi wspólnej pracy towarzyszy akcja promocyjna, która prezentuje sposoby wspólnej

pracy, jak i wypracowane rezultaty, propozycje; informacje docierają do ogółu mieszkańców, nie

tylko tych zaangażowanych społecznie.

Budowane w ten sposób partnerstwo staje się procesem, a nie jedynie pojedynczym aktem

działania. Ma w założeniu tworzyć długookresową wartość, ale przede wszystkim zbliżać do siebie

ludzi i jednoczyć wspólnotę. Główny cel partnerstwa to w przeważającej mierze zaktywizowanie

lokalnej społeczności po to, aby sama działała i sama starała się rozwiązywać własne problemy.

Niezwykle ważny jest aktywny udział przedstawicieli wspólnoty we wszelakich inicjatywach zgodnie

z zasadą empowerment oraz szerokich konsultacji społecznych, które wzmacniają proces

i wiarygodność działań.


1.2. Szczegółowy harmonogram prac

Szczegółowy harmonogram prac nad strategią obejmował:

ZADANIE TERMIN

Opracowanie narzędzia badawczego (ankiety) oraz projektu

pisma zapraszającego do udziału w warsztatach strategicznych

Czerwiec 2015

Zaproszenie do udziału w warsztatach przedstawicieli lokalnych

instytucji i organizacji oraz przekazanie instytucjom

i organizacjom działającym w obszarze polityki społecznej,

narzędzia badawczego (ankiet) oraz informacji o danych

statystycznych niezbędnych do przeprowadzenia warsztatów

i opracowania w oparciu o nie dokumentu.

Czerwiec 2015

Warsztat A z zespołem ekspertów lokalnych

przedstawienie metodologii budowania strategii. Podział na

zespoły zadaniowe. Diagnoza problemów społecznych.

22 czerwca 2015 roku

Diagnoza sytuacji społecznej w mieście

zebranie danych statystycznych z zakresu sytuacji

demograficznej zasobów lokalnych, rynku pracy, oświaty,

pomocy społecznej, bezpieczeństwa, infrastruktury, kultury,

organizacji pozarządowych oraz aktywności mieszkańców

Lipiec, sierpień 2015

Warsztat B z zespołem ekspertów lokalnych

opracowanie analizy SWOT w oparciu o diagnozę.

7 września 2015 roku

Warsztat C z zespołem ekspertów lokalnych

wyznaczanie celów strategicznych i operacyjnych oraz

metody monitoringu i ewaluacji wskaźniki na podstawie

diagnozy

28 września 2015 roku

Opracowanie projektu dokumentu strategii w oparciu o wyniki

przeprowadzonych warsztatów oraz zebrane dane statystyczne

z wybranych obszarów społecznych

Październik 2015

Spotkanie konsultacyjne z lokalnymi ekspertami,

przedstawicielami instytucji i organizacji

23 Listopad 2015

Konsultacje społeczne grudzień 2015

Ostateczne zredagowanie dokumentu grudzień 2015

Uchwalenie dokumentu przez Radę Miasta grudzień 2015


2. Zgodność celów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych z wybranymi dokumentami i politykami regionalnymi, krajowymi i europejskimi

2.1. Dokumenty Unii Europejskiej

Zadaniem Unii Europejskiej jest dążenie do ścisłej współpracy między członkami Wspólnoty

w dziedzinie zagadnień społecznych, m.in. zatrudnienia, prawa pracy i warunków pracy, kształcenia

i doskonalenia zawodowego, ubezpieczeń społecznych, ochrony przed wypadkami oraz chorobami

zawodowymi, higieny pracy, prawa zrzeszania się oraz zawierania umów zbiorowych między

pracodawcami a pracownikami. Artykuł 3 Traktatu o Unii Europejskiej w zakresie spraw społecznych

wskazuje następujące cele:

promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy

gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,

wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie

międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,

dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej

wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej

swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,

rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE

poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia

państw uboższych,

ujednolicenie struktury gospodarczej krajów członkowskich, wyrównanie rozwoju

gospodarczego regionów,

polepszenie standardów życia.

2.1.1. Europa 2020

Priorytety Unii Europejskiej, określane w strategii Europa 2020, wiązane są z rozwojem:

inteligentnym, zrównoważonym, sprzyjającym jednocześnie włączeniu społecznemu (inkluzji), który


http://pl.wikipedia.org/wiki/Przestrzeń_wolności,_bezpieczeństwa_i_sprawiedliwości

łączony jest z odpowiedzialnym zarządzaniem gospodarką. Rozwój sprzyjający włączeniu

społecznemu oznacza tutaj:

– podniesienie stopy zatrudnienia w Europie – czyli więcej lepszych miejsc pracy, zwłaszcza dla

kobiet, młodych ludzi i pracowników starszych wiekiem,

– pomaganie młodym ludziom w przewidywaniu zmian i radzeniu sobie z nimi dzięki inwestycjom

w podnoszenie kwalifikacji i szkolenia,

– modernizację rynków pracy i systemów pomocy społecznej,

– zagwarantowanie, że cała Unia Europejska odniesie korzyści z wzrostu.

Unia Europejska planuje wsparcie rozwoju sprzyjającego inkluzji społecznej za pomocą

dwóch inicjatyw przewodnich:

1. Programu na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia, obejmującego wspieranie osób

prywatnych w zdobywaniu nowych kwalifikacji, dostosowywaniu się do stale ewoluującego

rynku pracy i pomyślnego przechodzenia na inną ścieżkę kariery oraz jednoczesną modernizację

rynków pracy po to, by podnieść poziom zatrudnienia, zmniejszyć stopę bezrobocia, zwiększyć

wydajność pracowników i zapewnić trwałość europejskich modeli społecznych.

2. Europejskiego programu walki z ubóstwem, mającego na celu zapewnienie spójności

gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz zagwarantowanie przestrzegania praw

podstawowych osób ubogich i wykluczonych społecznie, zapewnienie im godnych warunków

oraz umożliwienie aktywnego udziału w życiu społeczeństwa, zmobilizowanie sił, aby wspomóc

integrację takich osób ze społecznościami, w których żyją, a także ułatwić im zdobycie kwalifikacji

i znalezienie pracy oraz uzyskanie dostępu do świadczeń społecznych.

Unijny cel służący zapewnieniu rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu przewiduje:

1. podwyższenie wskaźnika zatrudnienia kobiet i mężczyzn w wieku 20-64 lat do 75% do 2020 roku,

poprzez wprowadzenie większej liczby osób na rynek pracy, zwłaszcza kobiet, młodzieży, osób

starszych, pracowników niskowykwalifikowanych i legalnych imigrantów,

2. zapewnienie lepszego poziomu wykształcenia – zwłaszcza:

– zredukowanie odsetka młodych ludzi przedwcześnie porzucających naukę do poziomu poniżej

10%,

– dążenie do tego, by co najmniej 40% osób w wieku 30–34 lat miało wykształcenie wyższe (lub

równoważne),

3. zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej


20 mln.

Unia Europejska, stojąc wobec kryzysu finansowego, aby zrealizować założenia strategii

Europa 2020, potrzebuje:

– otoczenia regulacyjnego, które zapewni skuteczność i bezpieczeństwo na rynkach finansowych,

– innowacyjnych instrumentów do finansowania niezbędnych inwestycji – w tym partnerstw

publiczno-prywatnych.

Komisja Europejska włączyła te priorytety długofalowego rozwoju do propozycji dotyczących

wieloletnich ram finansowych Unii Europejskiej na lata 2014–2020.

Obecnie duża część środków z budżetu Unii Europejskiej przeznaczana jest na Europejski

Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Społeczny. Fundusze te pozwalają

ukierunkować inwestycje, tak by były one wydajne, a także by przyczyniały się do inteligentnego

i trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Europejski Fundusz Społeczny ukierunkowany jest na zwiększenie możliwości zatrudnienia,

wspieranie edukacji i kształcenia ustawicznego oraz zwiększenie integracji społecznej. Jego cele

skierowane są na zwalczanie ubóstwa i rozwój instytucjonalny administracji publicznej. W nowej

perspektywie finansowej, rola EFS ma zostać wzmocniona. Państwa członkowskie będą musiały

skoncentrować się na ograniczonej liczbie celów i priorytetów EFS, zgodnie ze strategią Europa 2020,

w celu zwiększenia oddziaływania i osiągnięcia zakładanych wskaźników. Ponadto 20% środków

Europejskiego Funduszu Społecznego zostanie przeznaczone na działania z zakresu integracji

społecznej. W perspektywie finansowej 2014-2020 roku nacisk kładziony będzie na zwalczanie

bezrobocia wśród młodzieży, promowanie aktywnego i zdrowego starzenia się oraz wspieranie

najmniej uprzywilejowanych grup i społeczności marginalizowanych. Kluczowe znaczenie odgrywać

ma wsparcie innowacji społecznych, tj. badań i nowych rozwiązań w sferze społecznej. Europejski

Fundusz Społeczny zakłada udział partnerów społecznych (w szczególności organizacji

pozarządowych) w realizację celów strategii Europa 2020.


2.2. Dokumenty krajowe

W ciągu najbliższych lat zarządzanie rozwojem Polski będzie realizowane w oparciu o system

dokumentów planistycznych, który tworzą: Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju (do 2030 roku),

Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju (do 2020 roku) oraz dziewięć strategii zintegrowanych.

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Piekary Śląskie z horyzontem

czasowym do 2020 roku jest spójna z dokumentami ustanowionymi w celu strategii rozwoju kraju,

w tym w szczególności ze:

– Strategią Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020,

– Strategią Rozwoju Kapitału Społecznego 2020,

– Krajowy Program Przeciwdziałania Wykluczeniu Społecznemu 2020,

– Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 2014-2020.

2.2.1. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020

Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 18 czerwca 2013 roku Strategia Rozwoju Kapitału

Ludzkiego 2020 jest jedną z dziewięciu strategii sektorowych stanowiących „inne strategie rozwoju”

w rozumieniu ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

(Dz. U. z 2014 roku poz. 1649, z późn. zm.), realizujących średnio i długookresową strategię rozwoju

kraju.

Głównym celem wskazanym w dokumencie jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez

wydobywanie potencjałów osób w taki sposób, by mogły w pełni uczestniczyć w życiu społecznym,

politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia.

Poza celem głównym w Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 wyznaczono pięć celów

szczegółowych:

– wzrost zatrudnienia;

– wydłużenie aktywności zawodowej i zapewnienie lepszej jakości funkcjonowania osób

starszych;

– poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym;

– poprawa zdrowia obywateli oraz podniesienie efektywności opieki zdrowotnej;

– podniesienie poziomu kompetencji i kwalifikacji obywateli.


Realizacja celu głównego oraz celów szczegółowych odbywać się będzie poprzez działania

podejmowane na różnych etapach życia: od wczesnego dzieciństwa, poprzez edukację szkolną,

edukację na poziomie wyższym, okres aktywności zawodowej i rodzicielstwa, do starości. Zgodnie

z zapisami dokumentu wysoka jakość kapitału ludzkiego ma znaczenie przy dokonywaniu życiowych

wyborów, które przekładają się na jakość życia obecnego i przyszłych pokoleń.

2.2.2. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020

Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 ma przyczynić się do realizacji opisanego

w Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju celu: wzrost społecznego kapitału rozwoju.

Ma to nastąpić m.in. poprzez edukację obywatelską, medialną, kulturalną i wzmacniającą

kreatywność, upraszczanie mechanizmów zrzeszania się obywateli (m.in. ograniczenie procedur

i obciążeń dla organizacji pozarządowych), rozszerzanie listy działań instytucji kultury. Z kolei

w odniesieniu do celów średniookresowych ma przede wszystkim przyczynić się do budowy

sprawnego państwa m.in. poprzez wzmacnianie mechanizmów partycypacyjnych w politykach

rozwoju.

Cel strategiczny Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 został określony jako

wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski, a do jego

osiągnięcia mają prowadzić działania pogrupowane w czterech priorytetach:

1. kształtowanie postaw sprzyjających kooperacji, kreatywności oraz komunikacji,

2. poprawa mechanizmów partycypacji społecznej i wpływu obywateli na życie publiczne,

3. usprawnienie procesów komunikacji społecznej oraz wymiany wiedzy,

4. rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego.

2.2.3. Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020

Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020 jest

programem rozwoju, w rozumieniu art. 15, ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku

o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 roku poz. 1649, z późn. zm.) i stanowi tym


samym dokument o charakterze operacyjno-wdrożeniowym, ustanowiony w celu realizacji

średniookresowej strategii rozwoju kraju.

Celem dokumentu jest również przedstawienie projektowanej polityki państwa w zakresie

walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym w ramach warunku 9 Wspólnych Ram Strategicznych.

W kontekście nowej metodologii programowania rządu, za istotny element uznano

wyodrębnienie problematyki ubóstwa i wykluczenia społecznego, jako część krajowych działań

budowy Europejskiego Modelu Społecznego. Program stanowi realizację krajowej polityki

społecznej, w szczególności celu szczegółowego 3 Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020.

2.2.4. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) koncentruje się na poprawie

funkcjonowania poszczególnych polityk sektorowych oraz na zagadnieniach, dla których większą

efektywność zapewni ich realizacja z poziomu krajowego, takich jak: innowacje społeczne,

szkolnictwo wyższe, wsparcie osób młodych. W programie, oprócz środków EFS dostępne są także

środki Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób młodych. Wsparcie programu jest komplementarne do

działań realizowanych na poziomie regionalnym.

W latach 2014-2020 to regiony będą zarządzały większością środków EFS (np. w ramach

realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego, który zostanie omówiony

poniżej), z których finansowane będą przedsięwzięcia dedykowane konkretnym osobom i grupom.

Z pomocą PO WER, realizowane będą reformy systemowe w obszarach takich jak zatrudnienie,

przystosowanie przedsiębiorstw i pracowników do zmian w gospodarce, edukacja oraz zdrowie.

Priorytety Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój to:

osoby młode na rynku pracy: realizacja działań ukierunkowanych na bezrobotne osoby w wieku

od 15 do 24 lat oraz poprawę ich sytuacji na rynku pracy;

efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji: wdrożenie reform

systemów i struktur w wybranych obszarach polityk publicznych, kluczowych z punktu widzenia

strategii Europa 2020 i krajowych programów reform;

szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju: wspieranie jakości, skuteczności i otwartości


szkolnictwa wyższego jako instrumentu budowy gospodarki opartej o wiedzę;

innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa: realizacja działań nietypowych,

innowacyjnych, ponadnarodowych, prowadzących do wypracowania rozwiązań w celu ich

przetestowania przed przejściem do fazy wdrożenia, które w większości przypadków będzie

miało miejsce na poziomie regionalnym, a także realizacja programów w zakresie mobilności

ponadnarodowej;

Pomoc techniczna.

Zarówno w PO WER jak i w regionalnych programach operacyjnych, wprowadzono nowe

rozwiązania takie jak:

Rejestr Usług Rozwojowych (RUR) – w formie ogólnopolskiej bazy podmiotów świadczących

usługi edukacyjno-szkoleniowe finansowane ze środków publicznych, jest on elementem

wspierającym poprawę jakości szkoleń finansowanych ze środków publicznych;

rozwój kwalifikacji z zastosowaniem „bonów edukacyjnych” – działania obejmujące

wprowadzenie systemu bonów szkoleniowych dla osób planujących podniesienie własnych

kwalifikacji zawodowych, a także rozwój brokeringu edukacyjnego, jako skutecznego narzędzia

łączenia oferty szkoleniowej z potrzebami odbiorców wsparcia (testowane w ramach PO KL

na zasadzie pilotażu);

wykorzystywanie instrumentów zwrotnych – udzielanie tego typu wsparcia na preferencyjnych

warunkach ma umożliwić przeciwdziałanie barierom w dostępie do kapitału w szczególności

w początkowym okresie prowadzenia działalności gospodarczej.

2.3. Dokumenty o zasięgu regionalnym


czasowym do 2020 roku koresponduje także z dokumentami o zasięgu regionalnym, w tym

w szczególności z zapisami:

Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+”,

Strategii Polityki Społecznej Województwa Śląskiego na lata 2006-2020,


Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

2.3.1. Strategia Polityki Społecznej Województwa Śląskiego na lata 2006-2020


czasowym do 2020 roku jest spójna ze Strategią Polityki Społecznej Województwa Śląskiego na lata

2006-2020 w następujących zagadnieniach:

Cel główny: Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców województwa śląskiego

Priorytety:

1. Wzmocnienie polityki prorodzinnej;

2. Wyrównywanie szans wychowawczych i edukacyjnych dzieci i młodzieży;

3. Wspieranie osób starszych w pełnieniu ról społecznych;

4. Wzmacnianie równych szans osób niepełnosprawnych;

5. Wspieranie działań na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień;

6. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu;

7. Wzmacnianie bezpieczeństwa publicznego.

2.3.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

Regionalny Program Operacyjny Województwa na lata 2014-2020, został stworzony

w oparciu o zapisy zawarte w przedstawionym przez Komisję Europejską tzw. „pakiecie

legislacyjnym” dla polityki spójności na lata 2014-2020, z uwzględnieniem zmian wprowadzanych

w trakcie kolejnych etapów negocjacyjnych. Uwzględnia on szczegółowe regulacje odnoszące się do

wszystkich funduszy Wspólnych Ram Strategicznych. Obejmują one przepisy związane z misją

i celami polityki spójności, ramami finansowymi, szczegółowymi ustaleniami w zakresie

programowania, sprawozdawczości, zarządzania i realizacji projektów, a także przepisy związane

z dużymi projektami. W Programie uwzględniono również zapisy wynikające z zapisów Umowy

Partnerstwa, która determinuje kształt polityki spójności w Polsce w latach 2014-2020. Wynika z niej

model programowania i wdrażania 16 dwufunduszowych regionalnych programów operacyjnych.

Zgodnie z tymi zapisami Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego


Funduszu Społecznego. Program jest zarządzany na szczeblu regionalnym, a Instytucją Zarządzającą

Programem jest Zarząd Województwa Śląskiego.

Regionalny Program Operacyjny Województwa na lata 2014-2020 zakłada realizacje działań

w następujących priorytetach:

1. Nowoczesna gospodarka

2. Cyfrowe śląskie

3. Konkurencyjność MŚP

4. Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna

5. Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów

6. Transport

7. Regionalny rynek pracy

8. Regionalne kadry gospodarki opartej na wiedzy

9. Włączenie społeczne

10. Rewitalizacja i infrastruktura społeczna i zdrowotna

11. Wzmocnienie potencjału edukacyjnego

12. Infrastruktura edukacyjna

13. Pomoc techniczna

Z punktu widzenia planowania działań w obszarze polityki społecznej kluczowe znaczenie ma

oś priorytetowa IX – Włączenie społeczne. Została ona utworzona w oparciu o trzy priorytety

inwestycyjne celu tematycznego nr 9 Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem

i wszelką dyskryminacją:

9i aktywne włączenie, w tym z myślą o promowaniu równych szans oraz aktywnego

uczestnictwa i zwiększaniu szans na zatrudnienie;

9iv ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym

opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym;

9v wspieranie przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej w przedsiębiorstwach

społecznych oraz ekonomii społecznej i solidarnej w celu ułatwiania dostępu do zatrudnienia.

Zakres wsparcia w osi priorytetowej IX Włączenie społeczne ukierunkowany jest na

zmniejszanie poziomu zagrożenia ubóstwem oraz integrację społeczną i poprawę zdolności do

zatrudnienia osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Zjawisko wykluczenia

społecznego nie jest łatwe do zdefiniowania, ponieważ najczęściej dotyczy współistniejących ze


sobą wymiarów marginalizacji. Wykluczenie jest spowodowane zarówno rezygnacją ze społecznie

akceptowanego sposobu życia lub wypadnięciu z niego z różnych powodów i często czynników

niezależnych. Dotyczy osób, rodzin lub grup ludności, które żyją w niekorzystnych warunkach

materialnych (ubóstwo ekonomiczne), zostają dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi,

gospodarczymi, fizycznymi, mają utrudniony dostęp do usług pozwalających na przezwyciężenie

barier i wsparcie rozwoju lub posiadają cechy utrudniające korzystanie z powszechnych dóbr

społecznych (niepełnosprawność – zwłaszcza sprężona, uzależnienia, długotrwała choroba).

Wykluczenie może być spowodowane zewnętrznymi działaniami destruktywnymi (przemoc)

lub po prostu być wynikiem dyskryminacji.

Dla Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych znaczenie ma również Oś Priorytetowa

VII Regionalny rynek pracy. Oś ta została utworzona w oparciu o trzy priorytety inwestycyjne celu

tematycznego 8 promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności

pracowników:

8i dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i biernych zawodowo, w tym

długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także poprzez lokalne inicjatywy na

rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników,

8iii praca na własny rachunek, przedsiębiorczość i tworzenie przedsiębiorstw, w tym

innowacyjnych mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw,

8v przystosowanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian.

Przyjęte w osi priorytetowej kierunki i zakresy interwencji są zgodne z przyjętymi celami na

poziomie krajowym, wyznaczonymi w Umowie Partnerstwa oraz odnoszą się do celów Strategii

Europa 2020, w szczególności poprzez podejmowanie przedsięwzięć dotyczących zdobywania

i podnoszenia kwalifikacji zgodnie z potrzebami regionalnego rynku pracy oraz przedsięwzięć

dotyczących rozwoju przedsiębiorczości i samozatrudnienia, mających na celu wspomagać wzrost

zatrudnienia w regionie.

Celem interwencji w ramach przedmiotowej osi jest przede wszystkim wzrost poziomu

zatrudnienia, poprzez efektywne wykorzystanie kapitału ludzkiego w tworzeniu wysokiej jakości

miejsc pracy.

Z kolei Oś Priorytetowa VIII Regionalne kadry gospodarki opartej na wiedzy przewiduje

wsparcie rozwoju osób już pracujących. Oś ta została utworzona w oparciu o trzy priorytety


inwestycyjne celu tematycznego nr 8: promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz

wsparcie mobilności pracowników:

8iv równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do zatrudnienia, rozwój

kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości wynagrodzeń za

taką samą pracę,

8v przystosowanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian,

8vi aktywne i zdrowe starzenie się i powrót do pracy.

Zakres wsparcia w osi priorytetowej VIII skierowany jest na podnoszenie adaptacyjności

przedsiębiorców, przedsiębiorstw i pracowników. Cel ten musi uwzględniać prawo pracowników do

godzenia życia zawodowego i prywatnego, jak również równość szans płci na każdym etapie rozwoju

zawodowego, co pozwoli na większy udział w rynku pracy osób pełniących funkcje opiekuńcze nad

dziećmi do 3 roku życia.

Ponadto podnoszenie kompetencji kadry zarządzającej przedsiębiorstwami i ich

pracowników będzie realizowane poprzez zapewnienie świadczenia wysokiej jakości usług

rozwojowych. Środki przeznaczone na kształcenie w obszarze podnoszenia adaptacyjności

i konkurencyjności będą realizować model zakładający podejście popytowe, zintegrowany

z krajowym systemem zapewnienia jakości usług rozwojowych oraz docelowo spójnym

z opracowywaną Polską Ramą Kwalifikacji.

W ramach programu wsparcie rozwojowe dla pracowników dużych przedsiębiorstw

przechodzących restrukturyzację w postaci programów outplacementowych przewidziano

w ramach osi priorytetowej VII – Regionalny Rynek Pracy.

Ponadto, na działania podejmowane w ramach obszarów tematycznych objętych niniejszą

strategią istotną rolę odgrywa Oś Priorytetowa X Rewitalizacja oraz infrastruktura społeczna

i zdrowotna, uwzględniająca priorytety inwestycyjne:

9a inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju

krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia,

promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych

i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych na usługi na poziomie społeczności

lokalnych,

9b wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczności i obszarów

miejskich i wiejskich.


Działania w zakresie rozwoju edukacji wspiera Oś Priorytetowa XI Wzmocnienie potencjału

edukacyjnego, uwzględniająca priorytety inwestycyjne:

10i ograniczenie i zapobieganie przedwczesnemu kończeniu nauki szkolnej oraz zapewnienie

równego dostępu do dobrej jakości wczesnej edukacji elementarnej oraz kształcenia

podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego z uwzględnieniem formalnych,

nieformalnych i pozaformalnych ścieżek kształcenia umożliwiających ponowne podjęcie

kształcenia i szkolenia,

10iii wyrównanie dostępu do uczenia się przez całe życie o charakterze formalnym,

nieformalnym i pozaformalnym wszystkich grup wiekowych, poszerzenie wiedzy, podnoszenie

umiejętności i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych ścieżek kształcenia,

w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji,

10iv lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwienie

przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmocnienie systemów

kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania

umiejętności, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia

się poprzez praktyczną naukę zawodu zrealizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami.

2.4. Dokumenty o zasięgu lokalnym

W gminie Piekary Śląskie obowiązuje szereg dokumentów o zasięgu lokalnym.

Najistotniejszych z nich jest Strategia Rozwoju Miasta „Piekary Śląskie 2020”.

Cele obejmujące obszar polityki społecznej gminy Piekary Śląskie, określone w powyższym

dokumencie są spójne z założeniami niniejszej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych.


2.4.1. Strategia Rozwoju Miasta „Piekary Śląskie 2020”

Strategia Rozwoju Miasta „Piekary Śląskie 2020” wskazuje 5 priorytetów dla rozwoju gminy:

1. gospodarka oparta na innowacyjnych rozwiązaniach,

2. warunki rozwoju kapitału ludzkiego,

3. przyjazna przestrzeń miasta,

4. otwarcie miasta na otoczenie,

5. partnerskie i sprawne zarządzanie strategicznym rozwojem miasta.

Celami strategicznymi wskazanymi w dokumencie są m.in.:

1. Zróżnicowana struktura gospodarcza Piekar Śląskich opierająca się na firmach innowacyjnie

wykorzystujących wewnętrzne potencjały rozwojowe miasta oraz generująca atrakcyjne

miejsca pracy dla mieszkańców.

2. Wysokie aspiracje edukacyjne i zawodowe mieszkańców oraz ich rosnąca aktywność

przedsiębiorcza i obywatelska jako główna siła ekonomicznego i społecznego rozwoju Piekar

Śląskich.

3. Zrównoważony, wielofunkcyjny rozwój przestrzeni miasta wykorzystujący dziedzictwo

kulturalne Piekar Śląskich, wpływający na podniesienie jakości życia oraz zwiększający stopień

utożsamienia mieszkańców ze swoim miastem i wspólnotami lokalnymi.

4. Piekary Śląskie i podmioty z miasta aktywnym uczestnikiem aglomeracyjnych sieci

kooperacyjnych i partnerskich projektów.

5. Wysoka jakość zarządzania miastem i korzystne warunki dla włączania się lokalnych podmiotów

w kształtowanie rozwoju Piekar Śląskich.

Wśród celów operacyjnych, wskazanych w Strategii Rozwoju Miasta szczególnie istotne dla obszaru

polityki społeczne wydają się być:

Cel operacyjny 1.4. Infrastrukturalne wyposażenie miasta umożliwiające gospodarcze

wykorzystywanie atutów miasta w zgodzie z zasadami rozwoju zrównoważonego.

Cel operacyjny 2.1. Wysoki, dostosowywany do wymagań rynku pracy oraz wyzwań

cywilizacyjnych poziom oferty edukacyjnej miasta.

Cel operacyjny 2.2. Szerokie możliwości rozwoju osobowego mieszkańców kształtowane przez


dostęp do atrakcyjnej oferty spędzania wolnego czasu w mieście w zakresie kultury, rekreacji,

rozrywki i sportu.

Cel operacyjny 2.3. Wysoka aktywność mieszkańców na polu społecznym i gospodarczym oraz

rosnące zaangażowanie w działania wzmacniające kapitał społeczny miasta.

Cel operacyjny 3.6. Poprawa jakości życia i poczucia bezpieczeństwa dzięki zapewnieniu

bezpieczeństwa publicznego i powszechnego mieszkańców.

Cel operacyjny 4.2. Rozwijająca się współpraca gospodarcza, kulturalna i społeczna piekarskich

podmiotów z partnerami w Aglomeracji Górnośląskiej i w szerszym otoczeniu.

Cel operacyjny 5.1. Wzmacnianie spójności i tożsamości społeczności lokalnej, więzi sąsiedzkich,

odpowiedzialności za rozwój i wygląd miasta.

Cel operacyjny 5.3. Sprawne procedury dialogu społecznego oraz dobre warunki dla realizacji

partnerskich projektów rozwijających wspólnoty lokalne.


3. Informacje o gminie i analiza sytuacji społecznej w gminie Piekary Śląskie

3.1. Ogólne informacje, dotyczące gminy Piekary Śląskie

Piekary Śląskie są miastem na prawach powiatu leżącym w południowej Polsce, na Górnym

Śląsku, w województwie śląskim, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Są jednym

z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej i ośrodkiem przemysłowym regionu.

Piekary Śląskie graniczą od północy z gminą Świerklaniec, od wschodu z Bobrownikami

i Wojkowicami, od południa z Siemianowicami Śląskimi i Chorzowem, a od zachodu z Bytomiem

i Radzionkowem. Według danych urzędu miasta Piekary Śląskie z maja 2014 roku miasto liczy 54 783

mieszkańców, powierzchnia zajmuje 39,98 km², a gęstość zaludnienia wynosi 1370 os./km².

Rysunek 1. Mapa miasta Piekary Śląskie i okolicznych miejscowości

Źródło: https://www.google.pl/maps/place/Piekary+Śląskie/ - dostęp 23 października 2015 roku

W strukturze miasta Piekary Śląskie, nie wydzielono jednostek pomocniczych (dzielnic).

Tradycyjnie funkcjonują obszary terytorialne, np.: Kozłowa Góra, Piekary, Szarlej, Brzozowice,

Kamień, Brzeziny Śląskie, Dąbrówka Wielka, oś. Wieczorka.


3.2. Diagnoza sytuacji społecznej w gminie Piekary Śląskie

3.2.1. Zdrowie, niepełnosprawność i seniorzy

Samorządy lokalne w ramach swoich zadań mają działania w obszarze rozwiązywania

problemów społecznych. Problemy społeczne definiuje się jako powtarzające się, masowe zjawiska

uznawane przez daną grupę społeczną lub społeczeństwo za negatywne, złe, niekorzystne, których

nasilenie budzi zaniepokojenie opinii publicznej i może przyczynić się do dezorganizacji społecznej5.

Stwierdzenie problemu społecznego wymaga zatem przyjęcia pewnych ustalonych standardów

oceny i polega na wskazaniu zjawisk społecznych, które tych standardów nie spełniają. Generalnie

wyróżnia się jawne problemy społeczne i ukryte. Problem jawny występuje wówczas, gdy pewne

zjawisko jest postrzegane i oceniane przez ogół społeczeństwa negatywnie, a potrzeba rozwiązania

takiego problemu także jest powszechnie uznawana i akceptowana. Ukryty problem społeczny

występuje wówczas, gdy określone zjawisko przez jakiś okres czasu nie było postrzegane przez

opinię publiczną jako społeczne zło. Tak więc, jego trafne rozeznanie wymaga systematycznej

i wnikliwej obserwacji życia społecznego6. Stąd zanim stworzony zostanie plan – strategia

rozwiązywania konkretnych problemów musi zostać przeprowadzona diagnoza, z której ów plan

wynika.

Procesy demograficzne obserwowane w Polsce, na Śląsku oraz w Piekarach Śląskich wskazują

wyraźnie na starzenie się społeczeństwa, tj. wzrost udziału osób starszych w populacji. Przyczyną

ww. procesów jest przede wszystkim wzrost jakości życia i medyczny postęp, który daje możliwość

długiego życia w coraz większym komforcie i bezpieczeństwie. Fakt ten ma wpływ na wiele dziedzin,

m.in. na gospodarkę, strukturę społeczną czy relacje międzypokoleniowe. Proces ten przybiera na

sile, a konsekwencje, jakie za sobą pociąga, stają się coraz bardziej wyraziste.

5 Olechnicki K., Załęcki P.: Słownik socjologiczny. Wydaw. Graffiti BC, Toruń 1998, s. 164; zob. 6 Loseke D.R.: Thinking about Social Problems. Walter de Gruyter Inc., New York 2003, s. 3 i nast.; L.A. Mooney, D. Knox, C. Schacht: Understanding Social Problems. Wardsworth, Belmont 2009, s. 2 i nast.


Wykres 1: Zmiany stanów ludności w latach 2007-2035 w Polsce

Źródło: GUS

Struktura demograficzna Piekar Śląskich ma tendencję malejącą. Liczebność mieszkańców

prezentuje poniższa tabela. Na przełomie ostatnich 3 lat nastąpił spadek liczby mieszkańców

(o 1% populacji), nie jest to jednak zmiana bardzo duża w porównaniu z innymi miastami aglomeracji

śląskiej, w których problem starzenia się i wyludniania miasta jest jeszcze bardziej widoczny.

Tabela 2: Dane o liczebności mieszańców Piekar Śląskich w latach 2012-2014

Rok 2012 2013 2014

mężczyźni 27641 27522 27306

kobiety 29931 29803 29672

Liczba osób 57572 57325 56978

Źródło: GUS

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w końcu 2014 roku na terenie miasta

mieszkało łącznie 56 978 osób. Zaznaczyć należy, że GUS prowadząc badania statystyczne ludności

stosuje się do międzynarodowych zasad i metodologii ustalanych w systemie ONZ i uzgodnionych

z Eurostatem - urzędem statystycznym Unii Europejskiej. Zgodnie z nią dane podawane przez GUS

obliczane są metodą bilansową. Punktem wyjścia jest liczba ludności wynikająca z ostatniego

Narodowego Spisu Powszechnego. Dodaje się do niej liczbę urodzeń i odejmuje liczbę zgonów

w badanym okresie, zgodnie z rejestrami urzędów stanu cywilnego. W bilansie ludności uwzględnia

się ponadto saldo migracji zagranicznych na pobyt stały określone na podstawie badań GUS,

opartych na zasobach biur ewidencji ludności. Stąd liczbę osób mieszkających na terenie miasta


według Głównego Urzędu Statystycznego różni się od danych ewidencji ludności wskazanych

w części 3.1.

Tabela 3: Struktura wiekowa mieszkańców w latach 2012-2014

2012 2013 2014

Przedziały wiekowe

Liczba % Liczba % Liczba %

0-4 lat 2 935 5,1% 2 887 5,1% 2 770 4,9%

5 -18 lat 7 793 13,6% 7 795 13,6% 7 630 13,4%

19-29 8 623 15,0% 8 172 14,3% 7 803 13,7%

30-60 25 534 44,4% 25 404 44,5% 25 174 44,4%

61 i więcej

12 617 21,9% 12 985 22,7% 13 378 23,6%

Źródło: GUS

Na przestrzeni ostatnich 3 lat analiza struktury wiekowej mieszkańców Piekar Śląskich

pozwala na stwierdzenie, iż najliczniejszą kategorią są osoby w wieku aktywności zawodowej (30-60

lat) i ta grupa na przestani lat się nie zmienia –cały czas utrzymuje poziom 44,4% mieszkańców.

Maleje jednak proporcja dzieci najmniejszych wśród mieszkańców–co świadczy o ujemnym

przyroście naturalnym (z 5,1% do 4,9%). Najszybciej rośnie grupa osób powyżej 60 roku życia

(z 21,9% do 23,6%) kosztem spadku liczby osób młodych –największy spadek w grupie 19-29 lat

(o 1,3%). Struktura wiekowa mieszkańców wskazuje na wyraźną tendencję starzenia się populacji.

Na tle innych miast regionu sytuacja demograficzna w Piekarach kształtuje się podobnie albo lepiej.


Wykres 2: Struktura wiekowa mieszkańców Piekar Śląskich w 2014 roku

Źródło: GUS

Zmiany demograficzne i wzrastająca proporcja osób starszych w populacji (średnio o 0,5%

rocznie) pociągają za sobą konieczność dostosowywania infrastruktury społecznej służącej

zaspakajaniu potrzeb mieszkańców. Obecnie w mieście Piekary Śląskie funkcjonuje sieć instytucji

pomocowych, które działają na rzecz osób starszych i osób z niepełnosprawnością takich jak: Miejski

Ośrodek Pomocy Rodzinie, Domy Pomocy Społecznej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Kluby Seniora

i organizacje pozarządowe zrzeszające osoby starsze i niepełnosprawne i działające statutowo w tym

obszarze.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie świadczy usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi

opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ramach zadań własnych gminy. W 2014r. z usług

opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych skorzystało 115 osób (to o 27 osób więcej niż

w roku 2013r.) w tym ze specjalistycznych usług 35 osób. Ilość osób korzystających z usług - poza

liczbą usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi - stale wzrasta.

0-4 lat5%

5 -18 lat13%

19-2914%

30-6044%

61 i więcej24%


Tabela 4: Usługi na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych realizowane przez Miejski Ośrodek Pomocy

Rodzinie w Piekarach Śląskich w latach 2012-2014

2012 2013 2014

Osób Kwota świadczeń



Usługi opiekuńcze 83 167393 88 127343 115 170402

W tym specjalistyczne usługi opiekuńcze

24 72953 25 42165 35 55454

Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi

19 82208 20 70134 9 37274

Świadczenie pielęgnacyjne 145 205333 124 386 253 127 310 670

Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich

Powyższy wykres przedstawia ilość usług opiekuńczych oraz ich koszt na przełomie ostatnich

trzech lat. Z jego analizy wynika, iż pomimo tego, że zwiększyła się liczba osób objętych usługami

z 83 do 115 to kwota wydatków w tym zakresie nie uległa znaczącemu powiększeniu. Jeszcze

bardziej niekorzystna proporcja wydatków do ilości usług występuje przy usługach specjalistycznych

gdzie zwiększono liczbę osób objętych wsparciem z 24 do 35 a kwotę na te usługi zmniejszono

o prawie 25%. O połowę też spadła ilość osób korzystających ze specjalistycznych usług

opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W roku 2014 na usługi opiekuńcze

i specjalistyczne usługi opiekuńcze wydatkowano kwotę 170.402,00 zł na którą składa się 31 825

świadczeń na rzecz podopiecznych. Znaczny wzrost ilości objętych osób przy niewielkim –

w stosunku do 2012r. wzroście nakładów, wiąże się ze zmniejszeniem średniej ilości godzin usług

w poszczególnych środowiskach. W dłuższej perspektywie skutkować może to wzrostem liczby

mieszkańców korzystających z instytucjonalnych form opieki.

Ważną rolę w systemie pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym w Piekarach Śląskich

odgrywa Dom Pomocy Społecznej jako jednostka zapewniające pomoc osobom w wieku

geriatrycznym, niepracującym osobom niepełnosprawnym oraz innym osobom mającym trudności

w organizacji samodzielnej egzystencji. Według stanu na grudzień 2014r. liczba mieszkańców

w Domu Pomocy Społecznej w Piekarach Śląskich wynosiła 130 osób w tym 100 osób to mieszkańcy

Piekar Śląskich. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie umieścił 13 osób w Domu Pomocy Społecznej,

a oczekujących na miejsce było 33 osoby. Natomiast w 2013r. umieszczono 9 osób w domu pomocy

społecznej, a oczekiwało na miejsce 31 osób.


Kolejną jednostką w systemie pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym jest Dzienny

Dom Pomocy Społecznej, który jest jednostką organizacyjną Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie.

Decyzje kierującą do Dziennego Domu Pomocy Społecznej podejmuje Dyrektor MOPR. W 2014 roku

do podstawowych form działalności DDPS należy: organizacja wyżywienia, poprzez zapewnienie

dwóch posiłków dziennie, to jest śniadania i obiadu, zaspokajanie potrzeb towarzyskich

i kulturalnych, podniesienie samooceny, umiejętności interpersonalnych, sprawności

psychofizycznej, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i użyteczności społecznej, ugruntowanie

pozycji w środowisku, poszerzenie zainteresowań, utrzymywanie stosunków z rówieśnikami oraz

nawiązanie nowych przyjaźni, poprawa samopoczucia, wzrost aktywności i samodzielności,

udostępnienie urządzeń do utrzymania higieny osobistej. Dzienny Dom Pomocy Społecznej czynny

jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 6:00 do 14:00. Podstawowym celem Dziennego Domu

Pomocy Społecznej jest jak najdłuższe utrzymanie sprawności fizycznej i psychicznej przez

Pensjonariuszy. W Dziennym Domu Pomocy Społecznej organizowanych jest również szereg imprez

okolicznościowych W 2014 roku z pobytu w Dziennym Domu Pomocy Społecznej skorzystało

37 Pensjonariuszy.

W Piekarach funkcjonują także dwa Kluby Seniora. Pierwszy z nich, Klub Seniora „Radość”

istnieje w Piekarach Śląskich od 17 grudnia 2012 roku. Nadzór nad Klubem pełni Miejski Ośrodek

Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich. Placówka otwarta jest od poniedziałku do piątku

w godzinach od 10.00 do 16.00. Klub działa na mocy własnego regulaminu, według którego została

powołana Rada Klubu, składająca się z trzech osób: przewodniczącego i dwóch członków wybranych

przez Klubowiczów. Klub na dzień dzisiejszy posiada 33 zdeklarowanych członków z różnych dzielnic

miasta. Klub stał się miejscem spotkań towarzyskich. W ramach działalności placówki prowadzona

jest gimnastyka, nauka podstaw obsługi komputera, podstawy języka angielskiego oraz zajęcia

z arteterapii. Od października 2014r. Kluby Seniora „Sielanka” i „Radość” miały możliwość

uczestnictwa w cotygodniowej gimnastyce oraz z poradnictwa w ramach projektu „60+ jest SUPER”.

W dniu 17 lipca 2014 został otwarty Klub Seniora "Sielanka". Siedziba klubu mieści się przy

ulicy Oświęcimskiej 45 w Ośrodku Kultury „Andaluzja” w Piekarach Śląskich. W pomieszczeniach

klubu znajduje się w pełni wyposażona kuchnia, jest kącik telewizyjny i kącik prasowy, 3 stanowiska

komputerowe, oraz mała biblioteczka. Placówka otwarta jest codziennie od poniedziałku do piątku

w godzinach od 10.00 do 16.00. Prowadzone są zajęcia


kulinarne – gdzie seniorki pieką ciasta i różne potrawy, oraz obsługi komputera. Odbywają się różne

imprezy cykliczne, wspólne wyjścia, wycieczki, zajęcia arteterapii. Miniony rok był to bardzo ważnym

rokiem dla działalności klubu. Klub stał się miejscem spotkań towarzyskich i miejscem rozwijania

zainteresowań. Obecnie klub ma 38 zdeklarowanych członków.

O sytuacji osób niepełnosprawnych mówią Dane Powiatowego Zespołu do spraw Orzekania

o Niepełnosprawności w Bytomiu, które umożliwiają analizę ilości wydawanych orzeczeń

o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności, przyczyn i rodzajów niepełnosprawności.

Zestawienie dotyczące orzekania niepełnosprawności w latach 2012-2014 prezentuje poniższa

tabela.

Tabela 5: Dane dotyczące przyczyny niepełnosprawności w latach 2012-2014 w gminie Piekary Śląskie

Symbol niepełnosprawności

2012 2013 2014

Liczba orzeczeń Kobiety

Liczba orzeczeń Mężczyźni





01-U upośledzenie 2 0 2 2 1 3

02-P choroby psychiczne 11 35 11 38 14 40

03-L zaburzenia mowy i słuchu

12 8 4 8 3 5

04-O wzrokowe 7 1 3 3 1 1

05-R ruchowe 4 4 4 3 2 7

06-E epilepsja 4 4 4 3 3 3

07-S oddechowe i krążenia 37 52 36 51 36 37

08-T układ pokarmowy 3 0 0 0 0 2

09-M moczowo - płciowe 0 0 0 1 0 1

10-N neurologiczne 9 15 14 13 11 13

11-I inne 9 4 9 6 6 7

12-C całościowe rozwojowe

3 1 1 3 2 5

Razem 101 124 88 131 79 124

Źródło: Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Bytomiu

Dominującymi schorzeniami u osób niepełnosprawnych w Piekarach są choroby oddechowe

i krążenia (co trzecia decyzja), na drugim miejscu plasują się zaburzenia psychiczne, które są częściej

orzekane u mężczyzn niż u kobiet. Na trzecim miejscu wśród liczby orzeczeń są choroby

neurologiczne -średnio co dziesiąty niepełnosprawny.


Tabela 6: Dane dotyczące orzekania stopnia niepełnosprawności z podziałam na stopień niepełnosprawności oraz według kryterium wieku i płci w latach 2012-2014

Rok wydania orzeczenia

Ilość orzeczeń

Stopień niepełnosprawności

Podział według wieku Podział według płci

Zatrudnienie

Znaczny Umiarkowany Lekki 16-25

26-40

41-59

60 + K M Tak Nie

2012 843 272 346 225 76 83 341 343 475 368 120 723

2013 730 203 317 210 67 91 320 252 404 326 127 603

2014 818 230 348 240 67 95 322 334 448 370 145 673

Źródło: Dane Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Bytomiu

Liczba osób niepełnosprawnych w Piekarach Śląskich utrzymuje się na stałym poziomie

przekraczającym 800 osób co stanowi ok 1,5% mieszkańców. Spada liczba osób ze znacznym

stopniem niepełnosprawności z 272 do 230 w ostatnich 3 latach. Liczba osób ze stopniem

umiarkowanym utrzymuje się na podobnym poziomie, a lekkim nieco rośnie. Zdecydowana

większość osób niepełnosprawnych wypełnia przedział wiekowy 40+. Kobiety

z niepełnosprawnością stanowią 54% populacji osób niepełnosprawnych choć w ostatnim czasie

więcej orzeczeń wydaje się mężczyznom więc różnica ta wkrótce się zminimalizuje.

Pozytywnym - obserwowanym na przełomie lat wskaźnikiem jest wzrost odsetka osób

niepełnosprawnych podejmujących zatrudnienie. W 2012 było to 14 % niepełnosprawnych w 2014

już 17%. Trend związany ze wzrastającą aktywnością zawodową osób z niepełnosprawnościami jest

zgodny z tendencją krajową i regionalną, przy czym odsetek aktywizujących się zawodowo

niepełnosprawnych mieszkańców miasta jest znacznie niższy niż średnia dla województwa i kraju

(około 30%). Obszar ten nadal wymaga więc wielu działań.

Zespół Pomocy Osobom Niepełnosprawnym działający w ramach Miejskiego Ośrodka

Pomocy Rodzinie realizuje zadanie z zakresu rehabilitacji społecznej ze środków Państwowego

Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w niżej wymienionym zakresie:

dofinansowanie kosztów uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusie

rehabilitacyjnym,

dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny oraz przedmioty ortopedyczne i środki

pomocnicze,

dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych,

dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych (wnioski składane

przez organizacje pozarządowe),

dofinansowanie usług tłumacza języka migowego lub tłumacza – przewodnika,


dofinansowanie działalności Warsztatu Terapii Zajęciowej

Realizowane są także inne zadania kierowane do grupy osób niepełnosprawnych, takie jak

szkolenia, staże, wsparcie osób planujących rozpocząć własną działalność gospodarczą, refundacja

kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, które

zaliczamy do rehabilitacji zawodowej. Zadania te realizuje Powiatowy Urząd Pracy.

W ofercie Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie pojawiła się nowa forma pomocy

skierowana dla osób niepełnosprawnych z terenu Piekar Śląskich -zadania realizowane przez

asystenta osoby niepełnosprawnej. Zakres zadań asystenta osoby niepełnosprawnej obejmuje:

pomoc w rozwiązywaniu problemów socjalnych, psychologicznych oraz związanych z integracją

społeczną zarówno w środowisku rodzinnym jak i społecznym,

pomoc w nawiązywaniu współpracy z instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz osób

niepełnosprawnych,

wspieranie aktywności społecznej osób niepełnosprawnych,

motywowanie do nabywania kompetencji społecznych i podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia i motywowanie do działań w tym zakresie,

przygotowywanie i prowadzenie zajęć grupowych dla osób niepełnosprawnych,

podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji problemowej lub kryzysowej.

W 2014r. powyższe zadania realizował jeden asystent osoby niepełnosprawnej, którego

wsparciem objętych zostało 7 rodzin. Od 2015 roku zadania realizuje 2 asystentów osoby

niepełnosprawnej.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie realizował pilotażowy program „Aktywny samorząd”.

Celem głównym programu jest wyeliminowanie lub zmniejszenie barier ograniczających

uczestnictwo beneficjentów pomocy w życiu społecznym, zawodowym i w dostępie do edukacji.

Program obejmuje następujące obszary wsparcia:

zakupu i montaż oprzyrządowania do posiadanego samochodu

pomoc w uzyskaniu prawo jazdy kategorii B

pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania

szkolenia w zakresie obsługi nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego

i oprogramowania

zakupu wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym

dofinansowanie lub refundacja kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanego wózka


inwalidzkiego

napędzie elektrycznym

pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne

pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej

pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym

W 2014r. w ramach powyższego programu zostało złożonych 46 wniosków z czego

dofinansowano 40 wniosków na kwotę 153.299,80 zł. W 2013r. w ramach ww. programu zostały

złożone 52 wnioski, z czego dofinansowano 48 wniosków(na kwotę 149.861,11 zł). W celu likwidacji

barier technicznych i architektonicznych w 2014r. dofinansowano 17 wniosków na kwotę

38.727,00 zł. W 2013r. w ramach ww. zadania dofinansowano 16 wniosków. Na zakup środków

ortopedycznych w 2014r. w ramach powyższego zadania złożono 169 wniosków z czego

dofinansowano 137 wniosków na kwotę 109.894,00 zł. W 2013r. na powyższe zadanie zostało

złożonych 140 wniosków, a dofinansowano 87 wnioski. Na dofinansowanie do turnusów

rehabilitacyjnych w 2014r. złożono 254 wnioski z czego dofinansowano 133 wnioski na kwotę

142.080,00 zł. W 2013r. w ramach powyższego zadania zostało złożonych 247 wniosków,

a dofinansowano 47 wniosków. Na dofinansowanie zadań z zakresu kultury, sportu i rekreacji przez

organizacje pozarządowe złożono 23 wnioski, z czego dofinansowano 6 wniosków na kwotę

7.753,00 zł. Natomiast w 2013r. zostało złożonych przez organizacje pozarządowe 21 wniosków,

z czego dofinansowano 13 wniosków.

Tabela 7: Informacja o wysokości przyznanych środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dla miasta Piekary Śląskie w latach 2012-2014

Ogółem przyznano 2012 2013 2014

Kwota świadczeń Kwota świadczeń Kwota świadczeń

Rehabilitacja zawodowa (kwota przydzielona uchwałą Rady Miasta Piekary Śląskie)

64.958,15 zł 90.000,00 zł 82.000,00 zł

Rehabilitacja społeczna (kwota przydzielona uchwałą Rady Miasta Piekary Śląskie)

1.453.971,85 zł 1.229.370,00 zł 1.334.588,00 zł

w tym WTZ 1.035.720,00 zł 1.035.720,00zł 1.035.720,00 zł

Rehabilitacja społeczna z wyłączeniem WTZ

418.251,85 zł 193.650,00 zł 298.868,00 zł

ogółem 1.518.930,00 zł 1.319.370,00 zł 1.416.588,00 zł

Źródło: PFRON


Kwoty przeznaczone w Piekarach Śląskich na rehabilitację społeczną i zawodową trafiają

w 75 % na realizację zadań Warsztatów Terapii Zajęciowej i utrzymują się na podobnym poziomie.

Warsztat Terapii Zajęciowej prowadzony jest przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób

Upośledzonych Umysłowo Koło w Piekarach Śląskich. WTZ funkcjonuje od 2006 roku i obecnie

prowadzi:

Rehabilitację zawodową - prowadzone są treningi przygotowania do podjęcia pracy poprzez

naukę różnych umiejętności, punktualności ,współpracę, odpowiedzialności za powierzone

zadanie. Zajęcia warsztatowe przysposabiające do pracy odbywają się w 14 pracowniach

terapeutycznych: gospodarstwa domowego, ogrodniczo - bukieciarskiej, kulinarnej, mowa i

ruch ,muzycznej, szkła i witrażu, tkacko - dziewiarskiej, ceramicznej, podtrzymywania

umiejętności szkolnych, multimedialno - komputerowej, majsterkowicza, krawieckiej,

poligraficznej i technik różnych, plastycznej.

Rehabilitację społeczną- prowadzona jest poprzez trening umiejętności komunikacji, integrację

z środowiskiem lokalnym. Rehabilitacja odbywa się poprzez terapię zajęciową. Stosuje się różne

metody m.in. arteterapię, zajęcia rehabilitacyjne, psychoterapię, choreoterapię,

muzykoterapię. Realizowane są zajęcia w oparciu o metody W. Sherborn, Knilla, Denisona,

prowadzone są zajęcia informatyczne.

Dodatkowo wszyscy uczestnicy mogą korzystać ze wsparcia psychologa oraz uczestniczyć

w zajęciach rehabilitacyjnych, które odbywają się w odpowiednio przygotowanej sali lub na basenie.

Uczestnikiem Warsztatu może być każda pełnoletnia osoba niepełnosprawna, która wyraża

chęć korzystania z dostępnych w WTZ form rehabilitacji oraz spełnia wymagania formalne, czyli:

posiada w orzeczeniu o niepełnosprawności stopień umiarkowany lub znaczny oraz wskazanie

dotyczące udziału w terapii zajęciowej. Uczestnictwo w WTZ jest nieodpłatne. W WTZ działa również

grupa Self Adwokatów, która samodzielnie walczy o swoje prawa poprzez aktywizowanie

i wspieranie godności osób niepełnosprawnych intelektualnie.

W Piekarach Śląskich system opieki zdrowotnej tworzą: Samodzielny Publiczny Wojewódzki

Szpital Chirurgii Urazowej im. dra J. Daaba, Poradnia Specjalistyczna Urazowo-Ortopedyczna przy

Wojewódzkim Szpitalu Chirurgii Urazowej, Piekarskie Centrum Medyczne Sp. z o.o., NZOZ pn. Szpital

Miejski w Piekarach Śląskich pw. Św. Łukasza. Funkcjonują również poradnie i przychodnie:

Przychodnia Rejonowa Nr 1, Dzienny Ośrodek Rehabilitacji Leczniczej Dzieci Niepełnosprawnych,


Poradnia Chirurgiczna przy Szpitalu Miejskim, Poradnia Logopedyczna dla Dzieci, Punkt Rehabilitacji

Niesklasyfikowanej Odrębnie, Poradnia Rehabilitacyjna i Punkt Fizjoterapeutycznych Zabiegach

Ambulatoryjnych, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. System ten uzupełniają NZOZy

i prywatne gabinety. Jednostki te świadczą usługi medyczne w ramach kontaktów z Narodowym

Funduszem Zdrowia jednak w ocenie mieszkańców ich ilość jest niewystarczająca. Szczególnie

problem dotyka porad specjalistycznych, co w znacznym stopniu wydłuża okres oczekiwania

pacjenta. Na terenie miasta organizowane są także programy profilaktyki zdrowotnej. Piekarskie

Centrum Medyczne Sp. z o.o. realizowało następujące programy: „Postaw na zdrowie” – konsultacje

urologiczne dla kobiet i mężczyzn powyżej 40 roku życia, Profilaktyka chorób piersi dla kobiet

w wieku 40 – 75 lat, profilaktyka chorób tarczycy „Białe soboty profilaktyczne” akcja z zakresu

profilaktyki i edukacji zdrowotnej oraz ” Wizyta w szkole rodzenie jako przygotowanie do porodu”

Do innych programów profilaktyki zdrowotnej zaliczyć można „Stop ołowicy” (NZOZ „Med.-Orzeł”),

„Trzymaj Formę” „Szklanka mleka”, „Owoce i warzywa w szkole”, „Akademia czystych rąk”,

Dogoterapia - realizowane w piekarskich szkołach.

3.2.2. Rodzina i integracja społeczna

Niniejszy rozdział poświęcony jest diagnozie problemów rodzin w Piekarach Śląskich oraz

kwestii integracji społecznej, a w szczególności rodzinom przechodzącym przez różnego rodzaju

trudności w zapewnieniu odpowiednich warunków życia i ich rozwoju. Jedną z definicji integracji

społecznej (inkluzji społecznej) jest definicja, wskazująca, iż integracja społeczna to proces,

w ramach którego jednostki zagrożone ubóstwem i wykluczeniem zyskują możliwości (sposobności)

i zasoby niezbędne do pełnego uczestnictwa w życiu ekonomicznym, społecznym i kulturowym oraz

zachowania standardu życia na poziomie, który jest uznawany za normalny w danym

społeczeństwie. Integracja społeczna jest zatem procesem, którego głównymi adresatami są

jednostki zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, a głównym celem jest zapewnienie

by ci, którzy są potencjalnie narażeni na wykluczenie, otrzymali niezbędne zasoby umożliwiające im

pełne uczestnictwo w ważnych aspektach życia ekonomicznego, społecznego, etc., jak również


w aspektach życia publicznego, mających wpływ na ich życie i prawa.7 Stąd rolą pomocy społecznej

jest nie tylko niwelowanie i osłabianie istniejących problemów, ale wyposażanie klientów w takie

narzędzia, aby w przyszłości byli bardziej odporni na czynniki wywołujące problem i byli w stanie

rozwiązać go samodzielnie lub przy mniejszym wsparciu instytucjonalnym. Działa także na rzecz

wprowadzenia nowych rozwiązań, rozwoju na rzecz pracy socjalnej oraz aktywizacji środowiska

lokalnego. Na terenie Piekar Śląskich samorząd lokalny dąży do realizacji zadań wynikających m.in.

z ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Zadania te realizowane są przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie , placówki pomocy społecznej

oraz szereg instytucji współpracujących z nimi, w tym organizacje pozarządowe.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich pracuje nie tylko z klientem

indywidualnym, środowiskami, rodziną, ale także coraz częściej z całymi społecznościami poprzez

realizację Programów Aktywności Lokalnej (PAL) współfinansowanych ze środków Europejskiego

Funduszu Społecznego. Systematycznie zwiększa się liczba środowisk objętych tą formą pracy.

Jak wskazują statystyki MOPR, liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną

systematycznie się zmniejsza. Poniższa tabela pokazuje, że prawie o 20% zmniejszyła się liczba

rodzin korzystających z pomocy społecznej w roku 2014 w stosunku do roku 2012. Prawie o 50%

w roku 2014 w stosunku do roku 2012 wzrosła natomiast liczba zawieranych kontraktów socjalnych.

Spada ilość świadczeń pieniężnych, rośnie natomiast pomoc udzielana w formie pracy socjalnej, co

jest korzystnym zjawiskiem i wskazuje na rozwój form pracy socjalnej, a także przechodzenie

z polityki świadczeń pieniężnych, jako głównej formy pomocy, w kierunku rozwoju kompleksowych

i zróżnicowanych form wsparcia.

Biorąc pod uwagę odsetek ludności, korzystającej ze świadczeń pomocy społecznej

w Piekarach Śląskich należy podkreślić, iż jest on minimalnie niższy niż w województwie śląskim

i wynosi 5,6 %. Dla porównania najwyższy odsetek osób w miastach na prawach powiatu jest

w Bytomiu i wynosi 8,2%. Statystycznie, z pomocy społecznej korzysta w województwie śląskim 6,1%

ogółu ludności8.

7 Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Wykluczenie i integracja społeczna w Polsce, ujęcie wskaźnikowe,

Warszawa 2006.

8 Dane GUS z 2012 roku Publikacja „Beneficjenci pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych (2013)


Tabela 8: Liczba osób i rodzin objętych pomocą społeczną w latach 2012-2014

Źródło: dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie

Problemy społeczne w Piekarach, tak jak i w innych miejscowościach mają tendencję do

kumulowania się na określonych terytorium. Są wiec miejsca bardziej narażone na występowanie

problemów socjalnych i terytoria, które bardziej niż inne wymagają integracji społecznej.

2012 2013 2014

Liczba rodzin

Liczba osób w rodzinach

Liczba rodzin


Liczba rodzin


Świadczenia przyznane w ramach zadań zleconych i zadań własnych OGÓŁEM (bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę oraz źródło finansowania)

1301 3194 1202 2982 1120 2642

w tym: 1194 2930 1183 2849 1025 2514

świadczenie pieniężne

świadczenia niepieniężne 502 1648 523 1671 448 1290

Świadczenia przyznane w ramach zadań zleconych bez względu na ich rodzaj, formę i liczbę

18 36 20 35 9 18

Świadczenia przyznane w ramach zadań własnych bez względu na ich rodzaj, formę i liczbę

1293 3173 1194 2965 1117 2632

Pomoc udzielana w postaci pracy socjalnej - ogółem

1454 3442 1382 3318 1459 3242

w tym: 187 488 162 424 295 684

wyłącznie w postaci pracy socjalnej

Liczba zawieranych kontrkatów socjalnych

56 140 46 50 81 81


Wykres 3: Liczba środowisk z problemem bezrobocia w 2014 w podziale na obszary terytorialne.

Źródło: dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie Wykres 4: Liczba środowisk z problemem ubóstwa w 2014 w podziale na obszary terytorialne.


Kozłowa Góra2%

Nowe Os.14%

Stare Os.9%

Centrum18%

Szarlej21%

Brzozowice, Kamień11%

Brzeziny19%

Dąbrówka Wielka6%

Kozłowa Góra2%

Nowe Os.14%

Stare Os.9%

Centrum17%

Szarlej21%


Brzeziny20%

Dąbrówka Wielka7%


Wykres 5: Liczba środowisk z problemem bezradności opiekuńczo -wychowawczej w 2014 w podziale na obszary terytorialne.


Powyższe wykresy pokazują że większość problemów społecznych kumuluje się w trzech

obszarach terytorialnych (75% wszystkich problemów): Brzeziny, Centrum i Szarlej, w mniejszym

stopniu Osiedle Wieczorka 2 (Nowe). Pozostałe obszary terytorialne mają zdecydowanie mniej

środowisk problemowych. Powody przyznania pomocy społecznej określa ustawa o pomocy

społecznej, definiując katalog ryzyk socjalnych, których wystąpienie może być przyczyną udzielenia

pomocy. Zasadniczą przyczyną, w związku z którą mieszkańcy Piekar Śląskich wnioskują o pomoc,

jest ubóstwo i bezrobocie. Istotną przyczyną udzielania wsparcia jest również niepełnosprawność

oraz długotrwała choroba. Istotnym problemem jest także bezradność w sprawach opiekuńczych.

Wśród tendencji, jakie można zaobserwować na przestrzeni ostatnich 3 lat wyróżnia się wzrost liczby

osób bezdomnych na terenie gminy oraz wzrost liczby świadczeń ze względu na przemoc w rodzinie

oraz alkoholizm i narkomanię. W pozostałych powodach przyznania pomocy społecznej nastąpił

spadek liczby osób.

Kozłowa Góra0%

Nowe Os.22%

Stare Os.10%

Centrum29%

Szarlej12%


Brzeziny23%

Dąbrówka Wielka0%


Tabela 9: Powody przyznania świadczeń przez MOPR w latach 2012-2014

2012 2013 2014

Liczba rodzin


Liczba rodzin


Liczba rodzin


UBÓSTWO 913 2182 927 2164 840 1997

SIEROCTWO 1 1 1 5 3 11

BEZDOMNOŚĆ 33 41 51 58 67 79

POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA

67 294 53 208 43 88

W TYM: 46 251 24 116 24 112

WIELODZIETNOŚĆ

BEZROBOCIE 855 2248 776 2062 742 1831

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 415 861 380 794 389 766

DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA

418 941 437 870 522 999

BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.-WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO - OGÓŁEM

158 594 126 500 102 398

W TYM:

105 344 71 231 58 172 RODZINY NIEPEŁNE

RODZINY WIELODZIETNE 44 209 40 207 33 171

PRZEMOC W RODZINIE 72 248 102 316 114 362

ALKOHOLIZM 227 471 259 521 269 528

NARKOMANIA 5 9 13 35 12 16

TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO

24 42 37 89 36 48

ZDARZENIE LOSOWE 2 3 4 8 2 3

SYTUACJA KRYZYSOWA 38 110 37 87 37 67

KLĘSKA ŻYWIOŁOWA LUB EKOLOGICZNA

0 0 0 0 0 0


W Piekarach Śląskich istnieje szereg placówek, które pomagają osobom i rodzinom w trudnej

sytuacji. Do instytucji zajmujących się pomocą społeczną zalicza się: Miejski Ośrodek Pomocy

Rodzinie, który dzięki placówkom terenowym jest blisko swojego klienta. Na koniec 2014 roku

w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie zatrudnionych było 157 pracowników, z tego pracę socjalną

bezpośrednio w środowisku świadczyło 33 pracowników socjalnych, bezpośrednio w środowisku

pracowało również 7 asystentów rodziny oraz 2 asystentów osoby niepełnosprawnej,


2 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej oraz 2 psychologów. Prawidłowa i sprawna realizacja

zadań nałożonych na MOPR, a także ciągłe zmiany w przepisach prawa, wymagają systematycznego

dokształcania pracowników. W związku z powyższym w 2014 roku w różnego typu szkoleniach

uczestniczyło 80 pracowników. Dla porównania w 2013 roku w szkoleniach uczestniczyło

63 pracowników.

W zasobach Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie działa także Klub Integracji Społecznej –

jego działalność została omówiona w rozdziale dotyczącym rynku pracy i ekonomii społecznej.

W strukturach Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie znajduje się także Punkt Interwencji

Kryzysowej. Zadania w zakresie pracy socjalnej na rzecz wspierania rodziny – w szczególności

wielodzietnej oraz wzmacniania rodzin w radzeniu sobie z problemami opiekuńczo –

wychowawczymi realizuje Centrum dla Rodzin i dwie placówki spełniające funkcję wychowawczo -

opiekuńczą dla dzieci i młodzieży: Klub Integracyjny dla Dzieci i Młodzieży nr 1 „Promyk” i Klub

Integracyjny dla Dzieci i Młodzieży nr 2 „Bezpieczna Przystań”. Kluby Integracyjne dla Dzieci

i Młodzieży w Piekarach Śląskich są czynne od poniedziałku do piątku w godzinach od 14:00 do

18:00. W dni wolne od nauki (wakacje, ferie świąteczne) placówka jest czynna w godzinach od 9:00

do 13:00. Jest to atrakcyjne i bezpieczne miejsce przeznaczone dla dzieci i młodzieży w wieku od

7 do 16 lat. Codziennie na terenie, każdego z Klubów przebywa około 20 wychowanków, biorących

udział w zorganizowanych zajęciach i zabawach. Dzieci ciekawie i twórczo spędzają czas wolny pod

okiem wychowawców. Celem klubów jest zapewnienie opieki wychowawczej, pomoc w nauce,

rozwijanie zainteresowań i uzdolnień wychowanków, stymulowanie rozwojem dziecka poprzez

bezpośrednie oddziaływanie na nie oraz łagodzenie niedostatków wychowawczych w rodzinie

i eliminowanie zaburzeń zachowania. Do zasobów instytucjonalnych pomocy społecznej

w Piekarach Śląskich zaliczyć można także Dom Pomocy Społecznej oraz Dzienny Dom Pomocy

Społecznej, których działalność została przedstawiona w rozdziale poświęconym zdrowiu, seniorom

i osobom niepełnosprawnym.


Tabela 10: Zasoby instytucjonalne pomocy społecznej i ich klienci w latach 2012-2014

2012 2013 2014

Licz

ba

pla

ców

ek

Licz

ba

osó

b

korz

ysta

jący

ch /

ucz

estn

ikó

w z

aję

ć

Licz

ba

pla

ców

ek

Licz

ba

osó

b

korz

ysta

jący

ch /

ucz

estn

ikó

w z

aję

ć

Licz

ba

pla

ców

ek

Licz

ba

osó

b

korz

ysta

jący

ch /

ucz

estn

ikó

w z

aję

ć

Dom Pomocy Społecznej

1 144 1 129 1 131

Dzienny Domy Pomocy Społecznej

1 35 1 38 1 37

Inne Ośrodki Wsparcia: Kluby Integracyjne dla Dzieci

0 0 1 25 2 60

Klub Integracji Społecznej

1 50 1 217 1 224


Na terenie miasta działa także 107 organizacji pozarządowych, w tym 8 fundacji

i 30 stowarzyszeń. Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka i Bazylika prowadzą świetlice

(ochronki) dla dzieci. Organizowana jest także pomoc żywnościowa (Caritas).

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich realizuje także rokrocznie program

„Pomoc państwa w zakresie dożywiania”. Warunkiem niezbędnym uzyskania wsparcia dla realizacji

ww. zadań było przyjęcie przez Radę Miasta Gminnego Programu Osłonowego w zakresie

dożywiania na lata 2014-2020 oraz zapewnienie środków własnych w wysokości nie mniejszej niż

40% przewidywanych kosztów realizacji programu. W 2014 roku program był realizowany w formie

posiłku oraz świadczenia pieniężnego na zakup żywności. W 2014 roku programem zostało objętych

2000 osób z terenu naszej gminy z czego:

122 dzieci do czasu rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej,

277 uczniowie do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej,

50 osób korzystających z posiłków w barze,

108 osób korzystających z bezgotówkowego wydawania artykułów spożywczych wydawanych

w sklepie,

1443 pozostałe osoby korzystające ze świadczenia pieniężnego na zakup żywności.


W 2013 roku programem zostało objętych 3 251 osób z terenu naszej gminy z czego:

197 dzieci do 7 roku życia,

386 dzieci i młodzieży do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej,

58 osób korzystających z posiłków w barze,

89 osób korzystających z bezgotówkowego wydawania artykułów spożywczych wydawanych

w sklepie,

2521 pozostałe osoby korzystające ze świadczenia pieniężnego na zakup żywności.

Z powyższych danych wynika, że w porównaniu z 2013 rokiem zmalała o połowę ogólna

liczba osób objętych programem.

Ważną rolę we wspieraniu rodziny i dziecka odgrywa także działająca na terenie Piekar

Śląskich Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna. Realizuje ona programy profilaktyczne

i edukacyjne wśród dzieci i młodzieży. Swoją ofertę poradnia świadczy w ramach czterech działów:

"wczesnego wspomagania rozwoju dzieci", "terapii mowy", "wszechstronnego rozwoju dzieci

i młodzieży", "pomoc w wyborze zawodu oraz tworzeniu wizji kariery" W 2014 z działań poradni

skorzystały rodziny z różnego rodzaju problemami objętymi następującymi formami wsparcia:

konsultacje terapeutyczne wg podejścia skoncentrowanego na rozwiązaniach (SFA) –

skorzystały z nich 24 osoby,

konsultacje psychologiczne na terenie szkół dla rodziców i uczniów (Punkty Konsultacyjne) –

skorzystało 30 osób,

terapia rodzin -skorzystało: 30 osób,

konsultacje psychologiczne skorzystało: 66 osób,

psychoterapia - skorzystało 35 osób.

Po wejściu w życie Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy

zastępczej (Dz. U. z 2013r., poz.135 z późn.zm.) gmina otrzymała nowe zadania we wpieraniu rodzin

biologicznych przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych

zamieszkujących na terenie gminy, a także rodzin, w których dzieci przebywają w systemie pieczy

zastępczej lub placówkach. Zadania te realizują asystenci rodziny, których liczba z roku na rok ulega

zwiększeniu z 4 w 2012 roku do 7 w 2014r. W 2014 wsparciem asysty w Piekarach Śląskich w tym


czasie objętych zostało 75 rodzin, czyli 287 osób, z czego 158 to małoletnie dzieci. Asystent rodziny

pracuje samodzielnie z rodziną za jej zgodą i z jej aktywnym udziałem czasem asysta przydzielana

jest przez Sąd Rejonowy. Asystenci rodziny pracują z klientami w ich naturalnym środowisku,

najczęściej w domach rodzinnych lub innych miejscach wskazanych przez klientów. W swojej pracy

asystenci rodziny wykonują wiele różnorodnych zadań - od podstawowej pracy socjalnej i pomocy

rodzinie w wypełnianiu codziennych zadań i obowiązków, jak podnoszenie umiejętności opiekuńczo

-wychowawczych, prowadzenie gospodarstwa domowego, zarządzanie budżetem, poprzez pomoc

w znalezieniu pracy, pomoc w kwestiach formalno – urzędowych, aż do współpracy z innymi

instytucjami działającymi na rzecz dziecka i rodziny jak sądy, placówki oświatowe, Policja i inne.

Asystenci motywują wszystkich członków rodziny do aktywnego współdziałania w realizacji wspólnie

stworzonego planu pracy na rzecz poprawy sytuacji życiowej środowiska. Praca asystenta rodziny

często jest procesem długofalowym, zmierzającym do usamodzielnienia rodziny, jednak ciężko tu

mówić o spektakularnych sukcesach.

Tabela 11: Dane dotyczące funkcjonujących form pieczy zastępczej w okresie 2012-2014

Liczba funkcjonujących: 2012 2013 2014

RODZIN ZASTĘPCZYCH SPOKREWNIONYCH 50 44 46

RODZINACH ZASTĘPCZYCH NIEZAWODOWYCH 17 19 17

RODZINACH ZASTĘPCZYCH ZAWODOWYCH 1 1 1

DZIECI W DOMU DZIECKA 70 61 60

ASYSTENTÓW RODZINY 4 4 7

NOWE POSTANOWIENIA O UMIESZCZENIU W PIECZY ZASTĘPCZEJ

28 30 19

OSOBY USAMODZIELNIONE 73 81 103


Zadaniem powiatu, w tym miasta Piekary Śląskie, jest organizowanie pieczy zastępczej

sprawowanej w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez jego

rodziców biologicznych. Piecza zastępcza może przybrać formę: rodzinną i instytucjonalną (Dom

Dziecka). Osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej zapewniają dziecku całodobową opiekę

i wychowanie. Rodziną zastępczą może zostać zarówno małżeństwo jak i osoba niepozostająca

w związku małżeńskim, którzy spełniają wymogi zawarte w art. 42 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011r.

o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W 2014 roku kontynuowano kampanię

propagującą ideę rodzicielstwa zastępczego pod nazwą „Rodzina nie może być tylko ulotnym

marzeniem”, mającą na celu pozyskiwanie kandydatów na rodziców zastępczych. W efekcie do


Działu Opieki nad Dzieckiem i Rodziną zgłosiło się 8 rodzin zainteresowanych pełnieniem powyższej.

W roku 2014 na terenie Miasta Piekary Śląskie funkcjonowały 64 rodziny zastępcze- w roku 2012

liczba ta była o 4 wyższa, ale wiąże się to z dużą liczbą usamodzielnianych wychowanków, która

wzrosła z 73 w 2012 roku do 103 w 2014 roku. Ważnym efektem pracy Miejskiego Ośrodka Pomocy

Rodzinie w tym asystentów rodziny jest spadek liczby postanowień sądu o umieszczenie dziecka w

systemie pieczy zastępczej. Rodziny zastępcze obejmowane są na ich wniosek opieką Koordynatora

rodzinnej pieczy zastępczej. Od października 2014r. na terenie Miasta Piekary Śląskie zatrudnionych

jest dwóch koordynatorów, którzy na przestrzeni roku współpracowali z 33 rodzinami zastępczymi

Ponadto pracownicy Działu Opieki nad Dzieckiem i Rodziną prowadzili grupę wsparcia dla

piekarskich rodzin zastępczych.

W 2014r. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich realizował 4 wieloletnie

Programy Aktywności Lokalnej:

Program Aktywności Lokalnej „Chcieć to móc – razem zmieniamy dzielnicę”, w dzielnicy

Brzeziny Śląskie,

Program Aktywności Lokalnej „Wspólnymi siłami”, w dzielnicy Osiedle Wieczorka,

Program Aktywności Lokalnej „Czas na zmiany”, w dzielnicy Szarlej,

Program Aktywności Lokalnej „Od młodzieży też zależy” skierowany do młodzieży piekarskiej.

Realizacja programu obejmowała m. innymi spotkania integracyjne, animację lokalną, zajęcia

w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o charakterze zawodowym, - grupowe warsztaty

z trenerem pracy, treningi kompetencji i umiejętności społecznych, wyjazdy dla młodzieży. Celem

tych programów była aktywizacja i integracja mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym

ze szczególnym uwzględnieniem dzielnic trudnych.

Na terenie miasta w strukturze Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie funkcjonuje Punkt

Interwencji Kryzysowej (PIK). Prowadzi on szeroko rozumianą pracę socjalną, w szczególności

poradnictwo specjalistyczne dla osób i rodzin dotkniętych różnymi rodzajami kryzysów: problemami

przemocy, zaburzonych relacji w rodzinie, uzależnień, współuzależnień i innych. Pracownicy Punktu

Interwencji Kryzysowej uczestniczą w pracach grup roboczych w ramach procedury „Niebieskie

Karty” (3 osoby są koordynatorami grup roboczych) oraz w pracach zespołów specjalistów

powoływanych dla poszczególnych przypadków. Z klientami pracują metodami: indywidualną

i grupową. Szczegółowy zakres działań Punktu Interwencji Kryzysowej obejmuje ponadto


prowadzenie grup wsparcia, poradnictwo specjalistyczne (w szczególności: psychologiczne,

socjalne, rodzinne, prawne), realizację programu korekcyjno-edukacyjnego dla sprawców przemocy

w rodzinie, współpracę z instytucjami i organizacjami, działającymi w obszarze pomocy rodzinie,

pomoc osobom i rodzinom w sprawach urzędowych i sądowych, interwencję kryzysową, elementy

terapii rodzin. PIK realizuje różnorodne programy w tym:

„Mój Dom” dla rodziców z trudnościami w pełnieniu funkcji opiekuńczo – wychowawczych,

„Dobrze wiedzieć” dla osób, których bliscy nadużywają alkoholu, narkotyków, leków, gier

hazardowych,

„Trening Zastępowania Agresji”,

PIK realizuje również działania z zakresu procedury „Niebieskie Karty” oraz zapewnia obsługę

organizacyjno –techniczną Zespołu interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

W 2014 roku, w ramach Zespołu Interdyscyplinarnego, wszczęto 97 nowych procedur

„Niebieskie Karty”. W 2013 roku było to 61 procedur, a w 2012 roku 79 procedur. Dla

każdej procedury powoływane są odrębne grupy robocze. Należy nadmienić, iż jednocześnie, w tym

samym czasie prowadzonych jest zazwyczaj ok 60 – 80 procedur „Niebieskich Kart”. Najwięcej

postepowań w zakresie procedury „Niebieskie Karty” wszczynanych jest w rejonach Piekary-Szarlej

i Osiedle Wieczorka.

Tabela 12: Liczba wszczętych nowych procedur „Niebieskie Karty” w latach 2012-2014, z podziałem na

rejony

REJON 2012 2013 2014

Kozłowa Góra 4 2 1

Oś. Wieczorka 1 (Stare), kol. Józefka

26 6 21

Oś. Wieczorka 2 (Nowe) 18 19

Piekary – Szarlej 25 11 25

Brzozowice – Kamień 9 13 17

Brzeziny 10 8 11

Dąbrówka 5 3 3

RAZEM 79 61 97

Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

W 2014 roku, w 29 przypadkach grupy robocze podjęły decyzje o zawiadomieniu Prokuratury

Rejonowej o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przemocy w rodzinie. W tym zakresie widoczny


jest wyraźny wzrost liczby spraw kierowanych na dalszą drogę prawną. W 2013 roku do Prokuratury

skierowano bowiem 24 przypadki, a w 2012 roku 6 przypadków.

Punkt Interwencji Kryzysowej prowadzi również przypadki indywidualne osób i rodzin,

zgłaszane przez samych zainteresowanych lub pracowników socjalnych. W roku 2014 odnotowano

98 przypadków indywidualnych (w 2007 – 31, 2008 – 52, 2009 – 61, 2010 – 97, 2011 – 102, 2012 –

160, 2013 -152).

Według danych Komendy Miejskiej Policji w Piekarach Śląskich latach 2010-2014 wszczęto

łącznie 222 postępowania przygotowawcze z art. 207 kodeksu karnego (związane z przemocą

w rodzinie) oraz skierowano do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach łącznie 197 wniosków

o rozpatrzenie sytuacji opiekuńczo wychowawczej.

W latach 2010-2014 na 183 wszczętych przez Policję procedur „Niebieskie Karty”

wskazanych jest 21 osób małoletnich będących ofiarami przemocy domowej.

3.2.3. Rynek pracy i ekonomia społeczna

Od stopy i struktury bezrobocia zależy natężenie wielu problemów społecznych. Dlatego też

zagadnienia związane z bezrobociem i rynkiem pracy stanowią jeden z kluczowych obszarów

diagnozy sytuacji społecznej miasta. Zjawisko bezrobocia nie jest jednak tylko i wyłącznie pochodną

działań instytucji rynku pracy, ale wynika w dużym stopniu z czynników zewnętrznych, które na

piekarski rynek pracy wpływają, a które swoje źródło mają m. in. w koniunkturze gospodarczej. Za

obszar polityki rynku pracy, w szczególności w zakresie stosowania usług i instrumentów

aktywizujących aktorów rynku pracy, w tym aktywizujących osoby bezrobotne, odpowiada

Powiatowy Urząd Pracy. W Piekarach Śląskich brakuje instytucji ekonomii społecznej takich jak

Centra Integracji Społecznej, Zakłady Aktywności Zawodowej czy spółdzielnie socjalne oraz instytucji

szkoleniowych przygotowujących bezrobotnych do podniesienia kompetencji zawodowych. Przy

Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie funkcjonuje Klub Integracji Społecznej, gdzie prowadzone są

działania aktywizujące m.in. w ramach projektów systemowych.


Jednym z podstawowych wskaźników bezrobocia jest udział bezrobotnych zarejestrowanych

w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. Na dzień 31 grudnia 2014 roku liczba osób bezrobotnych

w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Piekarach Śląskich wyniosła 2383 osoby, zaś stopa

bezrobocia na koniec grudnia 2014 roku osiągnęła pułap 14,3% to o 5 % więcej niż średnia dla

województwa śląskiego. Pomimo relatywnie wysokiej stopy bezrobocia liczba osób bezrobotnym

należy jednak do najmniejszych wśród powiatów województwa śląskiego. W porównaniu ze

stanem na koniec 2012 roku liczba osób bezrobotnych zmniejszyła się o 565 osób, a stopa

bezrobocia spadła o 2,7% co jest dużym sukcesem. Można z tego wyciągnąć wnioski o słabnącym

wpływie niekorzystnych czynników koniunkturalnych związanych z drugą falą kryzysu i spowolnienia

gospodarczego. Na koniec grudnia 2014 roku liczba bezrobotnych uprawnionych do zasiłku

wynosiła 215. Stanowiło to 7% ogółu zarejestrowanych. Analiza danych z ostatniego okresu

prowadzi do wniosku, że tendencje związane z piekarskim rynkiem pracy są pozytywne, cechujące

się wielką dynamiką zmian zarówno w zakresie liczby jak i struktury bezrobocia, na co bez wątpienia

ma wpływ funkcjonowanie Powiatowego Urzędu Pracy, przede wszystkim w zakresie realizacji

aktywnych polityk rynku pracy poprzez między innymi skuteczne i efektywne pozyskiwanie środków

finansowych.

Wykres 6: Liczba zarejestrowanych bezrobotnych i udział kobiet w tej liczbie w Piekarach Śląskich w okresie

2012-2014

Źródło: dane Powiatowego Urzędu Pracy

2948 2916

2383

1739 1648

1346

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2012 2013 2014

bezrobotni ogółem bezrobotne kobiety


Powyższy wykres pokazuje udział bezrobotnych kobiet w ogóle osób bezrobotnych na koniec

2014 roku. Ich udział wynosi 56%, a więc widoczny jest spadek w stosunku do roku 2012, kiedy to

udział kobiet w strukturze bezrobotnych wynosił 59% i był większy niż średnia dla miast

województwa śląskiego.

Poniższy wykres przedstawia wykształcenie jakim legitymują się osoby bezrobotne.

Najczęściej osoby bezrobotne posiadają wykształcenie zasadnicze zawodowe (30%) oraz

gimnazjalne i niższe (29%), a także policealne i średnie zawodowe (22%). Mniej liczną grupę wśród

bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem wyższym (10%) oraz średnim ogólnym (9%).

Wykres 7: Struktura wykształcenia zarejestrowanych bezrobotnych w Piekarach Śląskich w 2014 roku


W stosunku do lat poprzednich nastąpił wzrost osób bezrobotnych z wykształceniem

wyższym oraz z wykształceniem policealnym i średnim. Spadł z kolei odsetek osób bezrobotnych

z wykształceniem średnim ogólnokształcącym. Osoby z wykształceniem wyższym rokrocznie

stanowią coraz większy odsetek bezrobotnych, co może świadczyć o tym, iż wybierane przez

młodych ludzi kierunki studiów często są nieadekwatne do potrzeb rynku pracy.

Osoby bezrobotne, to w przeważającej mierze ludzie młodzi. Największą grupę bezrobotnych

stanowią osoby w wieku 25-34 lat, następnie w przedziale 35-44 lat. Najmniej liczną grupą wiekową

wśród bezrobotnych są osoby najstarsze w wieku 60 lat i więcej, ale jest to z drugiej strony

najtrudniejsza grupa do aktywizacji zawodowej. Na przełomie ostatnich trzech lat zanotowano

spadki liczby bezrobotnych we wszystkich grupach wiekowych ale proporcje nie uległy zmianie.

wyższe10%

średnie ogólne9%

średnie zawodowe i policealne

22%

zasadnicze zawodowe30%

gimnazjalne i poniżej29%


Wykres 8: Struktura wiekowa bezrobocia w 2014 roku


Poza wiekiem bezrobotnych istotny jest również czas pozostawania bez pracy. Podkreślić

należy, iż w grupie osób długotrwale bezrobotnych, przeważają kobiety bezrobotne, a im dłuższy

czas pozostawania bez pracy, tym większy udział kobiet bezrobotnych wśród ogółu bezrobotnych.

W przypadku osób długotrwale bezrobotnych, ich liczba wyrażona w wartościach bezwzględnych od

2012 utrzymuje się na podobnym poziomie wobec ogólnego spadku osób zarejestrowanych. Udział

procentowy osób długotrwale bezrobotnych wzrósł zatem znacznie z 50% w 2012 do 59% w 2014

roku. Również struktura osób długotrwale bezrobotnych ze względu na czas pozostawania bez pracy

nie jest korzystna – większość stanowią osoby bez lub z niskim wykształceniem oraz osoby

pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy.

343

652

549

473

287

79

0

100

200

300

400

500

600

700

18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 60 lat i więcej


Wykres 9: Liczebność długotrwale bezrobotnych w latach 2012-2014


Problem długotrwałego bezrobocia jest problemem społecznym daleko wykraczającym poza

kompetencje i możliwości publicznych służb zatrudniania. Jednak przez PUP podejmowanych jest

szereg działań mających łagodzić ten problem. Do najważniejszych zaliczyć można szereg

programów aktywizacyjnych, realizowanych dzięki skutecznemu pozyskiwaniu środków

finansowych, zarówno w ramach projektów systemowych, konkursowych czy ogłaszanych z innych

źródeł. Innym przykładem jest rozpoczęcie od 2015r. przez piekarski PUP, jako jeden z nielicznych

w województwie Programu Aktywizacja i Integracja (PAI).

Liczba osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy od 2012 roku ulegała

nieznacznym wahaniom, osiągając na koniec 2014 roku wartość 100 osób, co stanowi 4% ogółu osób

bezrobotnych – dla porównania na koniec 2012 roku osób takich było 119 –co stanowiło także 4%

populacji bezrobotnych. Najliczniejszą grupę stanowiły osoby, wobec których orzeczono lekki

stopień niepełnosprawności (70 osób) – 70%, umiarkowany stopień niepełnosprawności miało

29 zarejestrowanych osób niepełnosprawnych. Wśród zarejestrowanych niepełnosprawnych

w piekarskim Urzędzie tylko 1 osoba posiadała znaczny stopień niepełnosprawności (1%). Statystyki

pokazują że odsetek osób niepełnosprawnych, które rejestrują się w Urzędzie Pracy wciąż nie jest

wielki i jest mniejszy niż w innych miastach –szczególnie dotyczy to osób ze znacznym stopniem

niepełnosprawności, które zwykle pozostają poza rejestrami. Cechy charakterystyczne tej grupy

ciągle pozostają takie same i są to: długi okres pozostawania bez pracy (53% ogółu zarejestrowanych

niepełnosprawnych pozostaje bez pracy powyżej 12 m-cy), niskie wykształcenie (76% legitymuje się

2948 2916

2383

1474 15611414

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2012 2013 2014

bezrobotni ogółem długotrwale bezrobotni


wykształceniem gimnazjalnym i niższym lub zasadniczym zawodowym), wiek powyżej 45 lat (60%

zarejestrowanych), brak doświadczenia zawodowego lub nieduży staż pracy – do 1 roku (30 % ogółu

niepełnosprawnych bezrobotnych). Stopa bezrobocia w tej grupie w dużej mierze zależy od

czynników zewnętrznych, takich jak mechanizmy finansowe motywujące pracodawców do

zatrudniania osób niepełnosprawnych w ramach Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych. Zmieniające się ciągle przepisy w tym zakresie sprawiają, że zarówno otwarty

jaki i chroniony rynek pracy nie ma stabilności w tym zakresie.

Wykres 10: Liczebność osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP z uwzględnieniem stopnia

niepełnosprawności w latach 2012-2014


Od dnia 27 maja 2014 r. we wszystkich powiatowych urzędach pracy obowiązuje nowy

sposób pracy z osobami bezrobotnymi, polegający na profilowaniu pomocy dla każdej osoby

bezrobotnej. Profil pomocy to właściwy ze względu na sytuację i potrzeby osoby bezrobotnej zakres

form pomocy określonych w ustawie. Celem profilowania jest zastosowanie wobec osoby

bezrobotnej takiej pomocy, która najbardziej odpowiada jej aktualnej sytuacji i potrzebom.

Osobie bezrobotnej może zostać ustalony jeden z trzech profili pomocy. W ramach każdego

profilu stosowane są określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy formy

pomocy.

profil pomocy I – przewidziany jest dla osób aktywnych,

0

20

40

60

80

100

2012 2013 2014

0 1 1

4439

29

7586

70

niepełnosprawni bezrobotni stopień lekki

niepełnosprawni bezrobotni stopień umiarkowany

niepełnosprawni bezrobotni stopień znaczny


profil pomocy II – przewidziany jest dla osób wymagających wsparcia,

profil pomocy III – przewidziany jest dla osób oddalonych od rynku pracy.

Powiatowy urząd pracy ustalając profil pomocy dokonuje analizy sytuacji osoby bezrobotnej

i jej szans na rynku pracy biorąc pod uwagę oddalenie od rynku pracy i gotowość do wejścia lub

powrotu na rynek pracy. Przez oddalenie od rynku pracy rozumie się czynniki utrudniające wejście

lub powrót na rynek pracy. Aby określić oddalenie od rynku pracy doradca klienta zadaje osobie

bezrobotnej pytania dotyczące m.in. uprawnień zawodowych, umiejętności, miejsca zamieszkania

pod względem oddalenia od potencjalnych miejsc pracy, możliwości dojazdu do pracy, czy dostępu

do nowoczesnych form komunikowania się z powiatowym urzędem pracy i pracodawcami.

Przez gotowość do wejścia lub powrotu na rynek pracy rozumie się czynniki wskazujące na

potrzebę i chęć bezrobotnego do podjęcia pracy. Aby określić gotowość do wejścia lub powrotu na

rynek pracy, doradca klienta zadaje osobie bezrobotnej m.in. pytania dotyczące gotowości do

współpracy z powiatowym urzędem pracy, zaangażowania w samodzielne poszukiwanie pracy,

powodów rejestracji w powiatowym urzędzie pracy, czy dyspozycyjności.

Na dzień 30 września 2015 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Piekarach Śląskich

zarejestrowanych było 104 osoby z I profilem - 4,8% wszystkich, II profil miało 1508 osób - 70,1%

ogółu, III profil posiadało 540 osób - 25,1%. Powyższe dane pokazuję, że co czwarty bezrobotny jest

oddalony od rynku pracy, co oznacza, że nie jest gotowy na podjęcia pracy bez zastosowania

specjalistycznych działań. Dane te obrazuje poniższy wykres:

Wykres 11: Struktura bezrobotnych ze względu na profil


profil II 5%

profil III70%

profil I25%


Rolą Urzędu Pracy jest między innymi aktywizacja klientów poprzez szeroki wachlarz form

wsparcia. Szkolenia, jako jedną z form wsparcia, ukończył w 2012 roku 192 osoby, w 2014 było to

205 osób. Efektywność zatrudnieniowa wynosi ok. 40%. Bardziej efektywne od szkoleń okazują się

staże – ich liczba zwiększyła się z 216 do 340 w 2015. Zwiększyła się także liczba osób, które

skorzystały z dotacji na otwarcie działalności gospodarczej z 47 do 60 osób oraz liczba

zrefundowanych stanowisk pracy z 76 do 96. Te dwa ostatnie instrumenty maja 100% skuteczność,

jednakże cechują się wyższymi kosztami ponownego zatrudnienia. Powiatowy Urząd Pracy

w Piekarach Śląskich na działania aktywizacyjne w 2014 roku wydał nieco 5 mln zł, a więc była to

kwota znacznie wyższa niż w roku 2012 (3,2 mln zł). Warto podkreślić, że większość środków

przeznaczonych na aktywizację zawodową pochodzi z wniosków PUP, który nie ogranicza się tylko

do wykorzystania kwoty określonej w decyzji MPiPS. Co ważne, zwiększeniu uległa także

efektywność instrumentów rynku pracy. Poprzez nowelizację przepisów wprowadzono do realizacji

także nowe instrumenty takie jak bony szkoleniowe, bony stażowe czy bony zasiedleniowe.

Tabela 13: Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu stosowane przez PUP Piekary Śląskie w latach

2012-2014

Forma 2012 2013 2014

wyszczególnienie

Liczba osób skierowanych

Kwota wydana zł

Efekty-wność %


Kwota wydana zł

Efekty-wność %


Kwota wydana zł

Efekty-wność %

Szkolenia 192 434941,18 40,49 317 804044,12 20,19 205 525218,23 40,49

Staże 216 897553,27 61,47 296 1541234,3 56,42 340 1812057,8 61,47

Refundacja kosztów wyposażenia miejsc pracy

76 1266110,97 100 80 1390465,7 100 96 1673643,8 100

Jednorazowe środki na rozp. dz. gosp.

47 612639,77 100 54 1014695,4 100 60 968972,55 100

Dofinansowanie studiów podyplomowych

3 2895,14 25 4 11629,45 0 8 19734,95 25

Bon szkoleniowy

0 0 1 4914,31 100

Roboty publiczne

15 44884,25 13,33 0 12 13220,71 *

RAZEM 549 3259024,58 56,715 751 4762068,98 55,322 722 5017762,37 71,16



Nie można pominąć niezwykle istotnej działalności urzędu pracy w postaci realizacji

poradnictwa zawodowego. Podstawowe cele poradnictwa zawodowego to:

udzielanie porad ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę

zatrudnienia, w których wykorzystywane są standaryzowane metody dotyczące

w szczególności badania zainteresowań i uzdolnień zawodowych,

udzielanie informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwościach szkolenia i kształcenia,

z wykorzystaniem zasobów informacji w formie drukowanej, audiowizualnej i innych

nowoczesnych technik przekazu informacji opartych na technologii komputerowej.

Poza pracą doradczą z osobami zarejestrowanymi w PUP, realizowany jest szereg działań

skierowanych do osób młodych, w szczególności do uczniów szkół gimnazjalnych

i ponadgimnazjalnych. Organizowane są przez doradców zawodowych prelekcje w szkołach, bądź

w urzędzie pracy, także cyklicznie Targi Edukacji, mające na celu przede wszystkim przybliżenie zasad

wyboru zawodu oraz promowanie zasobów piekarskich szkół ponadgimnazjalnych.

Dla rynku pracy istotne są również dane dotyczące podmiotów gospodarczych,

w szczególności sektora prywatnego. To one generują miejsca pracy.

Tabela 14: Liczba podmiotów gospodarczych w latach 2012-2014

2012 2013 2014

sektor prywatny – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

3110 3182 3147

sektor prywatny – spółki handlowe 285 334 397

sektor prywatny – spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego

38 40 43

sektor prywatny – spółdzielnie 8 8 8

sektor prywatny – fundacje 6 8 8

sektor prywatny – stowarzyszenia 64 65 68

Źródło: GUS

W 2012 roku liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wyniosła 3110,

w 2013 roku nieznacznie wzrosła, by utrzymać się w 2014 roku na podobnym poziomie (tj. 3147).

Na przełomie analizowanego okresu ostatnich trzech lat znacznie zwiększyła się liczba spółek

handlowych (z 285 w 2012 roku do 397 w 2014 roku) oraz spółek handlowych z udziałem kapitału


zagranicznego (z 38 w 2012 roku do 43 w 2014 roku). Liczba spółdzielni, fundacji i stowarzyszeń

utrzymuje się na podobnym poziomie. Powstały 2 fundacje i 4 stowarzyszenia.

Ekonomia społeczna w Piekarach Śląskich dopiero zaczyna się rozwijać. W ostatnim okresie

powstało 6 stowarzyszeń i fundacji, a aktywność obywateli będzie wzrastać między innymi dzięki

planowanemu utworzeniu Centrum Organizacji Pozarządowych. Na razie na terenie Piekar nie działa

żadna spółdzielnia socjalna ani podmiot ekonomii społecznej taki jak Zakład Aktywności Zawodowej

czy Centrum Integracji Społecznej. Zadania związane z integracją społeczną i zawodową osób

zagrożonych wykluczeniem społecznym podejmuje Klub Integracji Społecznej. W tym obszarze

funkcjonuje więc olbrzymia luka, którą Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie starał się częściowo

wypełnić realizując projekt systemowy „Przywrócić wartości” . Celem projektu była aktywizacja

zawodowa i integracja społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym zamieszkujących na

terenie Miasta Piekary Śląskie. Uczestnikami projektu w latach 2008 -2014 były osoby zamieszkałe

w Piekarach Śląskich, korzystające ze świadczeń pomocy społecznej, w wieku aktywności zawodowej

(15-64 lata). W ramach projektu w 2014 roku objęto wsparciem w ramach Programów Aktywności

Lokalnej 82 osoby. Łącznie zrealizowano 7 edycji projektu "Przywrócić wartości”.

W zasobach MOPR działa także Klubu Integracji Społecznej gdzie w 2014 roku realizowane były

następujące formy aktywizacji zawodowej:

– indywidualna nauka sposobów poszukiwania pracy, z której skorzystało 205 osób,

– zajęcia edukacyjne, w których uczestniczyło 19 osób,

– grupy wsparcia dla 19 osób,

– indywidualne konsultacje z doradcą zawodowym, z których skorzystały 22 osoby,

– indywidualne konsultacje z trenerem pracy dla 4 osób.

W Piekarach Śląskich od kilku lat wdrażane są przedsięwzięcia w obszarze polityki społecznej,

które mają charakter międzysektorowy i interdyscyplinarny. Przykładem tego jest projekt

„Schematom STOP! Wspólne działania instytucji pomocy społecznej i instytucji rynku pracy -

pilotaż". Zasadniczym celem projektu było przetestowanie modelu współpracy różnych instytucji

działających na polu pomocy i integracji społecznej oraz służb zatrudnienia w oparciu o pracę

o charakterze aktywizacyjnym z rodzinami wielodzietnymi. Obok zadań organizacyjnych,

zmierzających do wdrożenia proponowanych rozwiązań dotyczących współpracy, kluczową jest

zatem pomoc rodzinom wielodzietnym, wieloproblemowymi, zagrożonym wykluczeniem

społecznym z tytułu bezrobocia lub pozostawania w trwałym pokoleniowym bezrobociu


i niemożności wyjścia z systemu świadczeń pomocy społecznej, a także testowe wypracowanie

nowych instrumentów rodzinnej aktywizacji i integracji społecznej. W ramach programu

zorganizowano m. innymi:

– indywidualne i grupowe spotkania z doradcą zawodowym,

– kursy zawodowe

– poradnictwo specjalistyczne prawne,

– zapewniliśmy opiekę dla dzieci podczas realizacji warsztatów,

– spotkania i wyjazdy dla uczestników

Projekt testował współpracę partnerską Powiatowego Urzędu Pracy oraz Miejskiego

Ośrodka Pomocy Rodzinie. Kolejnym wspólnym przedsięwzięciem jest Program Aktywizacja

i Integracja (PAI), które celem jest aktywizacja osób z III profilu będących klientami Ośrodka. Tego

typu przedsięwzięcia pokazują, iż jedynym możliwym rozwiązaniem problemu wykluczenia

społecznego ze względu na bezrobocie jest współdziałanie Powiatowego Urzędu Pracy oraz

Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie oraz partnerów społecznych w celu aktywizacji klienta

pomocy społecznej. Efektem wdrożonej współpracy stało się, między innymi utworzone jako „dobra

praktyka” Centrum dla Rodzin – kontynuujące obecnie założenia projektu, uzupełniające istniejącą

ofertę pomocową i świadczące wsparcie zarówno rodzinom korzystającym jak i nie korzystającym

z pomocy społecznej.

3.2.4. Bezpieczeństwo i mieszkalnictwo

Działania w zakresie bezpieczeństwa na terenie miasta realizowane są przede wszystkim

przez służby mundurowe: Policję i Straż Miejską.

Wśród działań Policji najistotniejszą rolę odgrywa działalność w zakresie prewencji

i wykrywalności przestępstw i wykroczeń. W latach 2011-2014 liczba przestępstw popełnianych na

terenie miasta Piekary Śląskie systematycznie spada (z 1121 w 2011 roku, do 853 w 2014 roku).

Najczęściej popełnianymi przestępstwami są kradzieże (215 w 2014 roku), kradzieże z włamaniem

(132 w 2014 roku), kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu (105 w 2014 roku) oraz zniszczenia

mienia (103 w 2014 roku). Istotny udział w ogólnej liczbie mają przestępstwa związane


z narkotykami, których w 2014 roku stwierdzono 71, a liczba tego typu przestępstw rośnie

(z 54 w 2011 roku).

Tabela 15: Liczba przestępstw popełnianych w Piekarach Śląskich w latach 2010-2014

2010 2011 2012 2013 2014

Uszkodzenie ciała 21 35 25 23 21

Rozbój 26 29 18 8 13

Bójka, pobicie 18 21 19 16 12

Kradzież z włamaniem 251 175 164 136 132

Kradzież 361 360 353 316 215

Kradzież samochodu 36 30 39 32 23

Zniszczenie mienia 85 102 108 87 103

Narkotyki 62 54 64 60 71

Nietrzeźwi kierujący 196 183 214 176 105

Źródło: Komenda Miejska Policji w Piekarach Śląskich

Działania związane zapewnieniem bezpieczeństwa na terenie miasta prowadzi również Straż

Miejska. W latach 2010-2014 służba ta przeprowadziła łącznie 14 102 interwencje.

Do najczęstszych przyczyn podejmowanych interwencji zaliczyć należy wykroczenia

przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji. Tego typu interwencji w 2014 roku

zarejestrowano 401, co stanowi niespełna 25% wartości z 2010 roku (1741 interwencji) i tendencja

w tym wypadku jest zdecydowanie spadkowa.

Kolejne przyczyny interwencji Straży Miejskiej to: wykroczenia związane z niestosowaniem

się do przepisów porządkowych prawa miejscowego (144 w 2014 roku), z niewłaściwym używaniem

alkoholu (134 w 2014 roku) i wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego (131 w 2014

roku).

Funkcjonariusze Straży Miejskiej w latach 2010-2014 do Izby Wytrzeźwień odwieźli łącznie

119 osób, a do miejsca zamieszkania 116 osób nietrzeźwych. W obu przypadkach w ostatnich latach

notowano znaczny spadek liczby osób przewożonych przez Staż Miejską w celu wytrzeźwienia.

Zarówno Komenda Miejska Policji w Piekarach Śląskich, jak i Straż Miejska realizowały liczne

programy i działania ukierunkowane na poprawę bezpieczeństwa w mieście. Do najważniejszych

działań realizowanych przez Policję zaliczyć można:

– współpracę z pracownikami socjalnymi w zakresie identyfikacji i kontroli miejsc

przebywania osób bezdomnych,


– działania prewencyjne w zakresie uświadamiania osób starszych o niebezpieczeństwach

i zagrożeniach wynikających z nadużywania ich uczciwości (skierowane do 90 osób),

– zrealizowany we współpracy ze Strażą Pożarną program „Bezpieczny Maluch”, w ramach

którego prowadzona była edukacja dzieci w zakresie bezpieczeństwa w przedszkolu,

w domu i na drodze (skierowany do 700 dzieci w wieku 5-7 lat),

– spotkania z dziećmi i młodzieżą, realizowane w okresie wakacji i ferii, promujące bezpieczne

spędzanie czasu podczas wypoczynku i w trakcie pobytu w domu,

– działania w ramach akcji „Nie reagujesz – akceptujesz” ukierunkowane na propagowanie

właściwych reakcji na przestępstwa pospolite,

– działania ukierunkowane na zapewnienie bezpieczeństwa w okolicy szkół,

– kontrole trzeźwości kierujących pojazdami, ze szczególnym uwzględnieniem kierowców

autobusów i samochodów ciężarowych.

Policjanci prowadzą ponadto działania związane z kontrolą prędkości oraz angażują się

w różne działania promujące bezpieczeństwo w ruchu drogowym, w tym bezpieczeństwo pieszych

i cyklistów, czyli niechronionych uczestników ruchu drogowego.

Komenda Miejska Policji w Piekarach Śląskich w ramach realizacji Krajowego Programu

Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV prowadzi działania informacyjne o ww. oraz

przekazuje informacje o najbliższych punktach konsultacyjno-diagnostycznych.

Straż Miejska uczestniczyła w działaniach prowadzonych przez różne podmioty na terenie

Piekar Śląskich. Były to spotkania adresowane do dzieci i młodzieży szkolnej dotyczące m.in.

bezpiecznych zachowań w trakcie ferii zimowych i wakacji letnich. Straż Miejska uczestniczyła

ponadto w programie „Odświeżamy nasze miasta”, w ramach którego prowadzone były działania

informacyjne dotyczące szkodliwości tytoniu. Funkcjonariusze Straży Miejskiej włączali się

w działania związane z przeciwdziałaniem uzależnieniom i wykluczeniu społecznemu, które

realizowały inne jednostki.

Działania Policji ukierunkowane są także na przeciwdziałanie narkomanii. Funkcjonariusze

prowadzą szkolenia dla nauczycieli i pedagogów w zakresie rozpoznawania osób będących pod

wpływem środka odurzającego oraz przekazują informacje o właściwym reagowaniu na

zaobserwowane nieprawidłowości w zachowaniu uczniów. Z prowadzonego przez Komendę Miejską

Policji w Piekarach Śląskich rozpoznania wynika, że najpopularniejszymi narkotykami w mieście są

marihuana i amfetamina.


Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w latach 2010-2014

skierowała do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach 189 wniosków o wszczęcie postępowania

w sprawie zastosowania obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego

wobec osób uzależnionych od alkoholu.

Na terenie miasta i powiatu Piekary Śląskie działają Zespoły Kuratorskiej Służby Sądowej Sądu

Rejonowego w Tarnowskich Górach. W ramach swojej pracy Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej

ds. Karnych w 2014 roku prowadził 972 sprawy dozorowane, a Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej

ds. Rodzinnych i Nieletnich prowadził w 2014 roku 180 nadzorów kuratorskich wśród nieletnich i 297

nadzorów kuratorskich w rodzinach.

Tabela 16: Liczba nadzorów Zespołów Kuratorskiej Służby Sądowej w Piekarach Śląskich w latach 2010-2014

2010 2011 2012 2013 2014

Nadzory Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Karnych

1 353 1 2018 1 028 1 035 972

Nadzory Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Rodzinnych i Nieletnich

Nadzory kuratorskie wśród nieletnich

170 162 177 161 180

Nadzory kuratorskie w rodzinach

363 356 344 322 297

Źródło: Dane Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

Na sytuację w zakresie bezpieczeństwa mieszkańców wpływa ich sytuacja mieszkaniowa.

Na terenie miasta 314 osób oczekuje na mieszkanie, a czas oczekiwania na lokal wynosi 1-3 lat.

Liczba osób oczekujących na lokal od 2011 roku spada.

Tabela 17: Liczba lokali mieszkalnych oraz osób oczekujących na mieszkania w Piekarach Śląskich w latach 2010-2014

2010 2011 2012 2013 2014

Liczba lokali w miejskich zasobach mieszkaniowych

4 316 4 169 4 111 4 050 3 980

Liczba lokali socjalnych 439 453 505 505 486

Liczba oczekujących na mieszkania 356 401 455 356 314

Źródło: Dane Biura Gospodarki Mieszkaniowej Urzędu Miasta Piekary Śląskie.


3.2.5. Kultura, edukacja i sport

Pośród obiektywnych wyznaczników jakości życia wskazać można między innymi: poziom

materialny, warunki pracy, życia mieszkania i leczenia, bezpieczeństwo ekologiczne, relacje

społeczne i aktywność mieszkańców, możliwość rozwoju osobistego (edukacja, uczestnictwo

w kulturze) czy też rekreację i wypoczynek. Poniżej przedstawiono ujęcie diagnostyczne skupione na

trzech ostatnich wyznacznikach.

Pierwszym analizowanym elementem była edukacja prowadzona na terenie miasta.

Uzyskane dane ilościowe i jakościowe pozwalają na stwierdzenie, iż placówki edukacyjne

w Piekarach Śląskich dysponują wysoko wykwalifikowaną kadrą i mają do zaproponowania swoim

mieszkańcom szeroką, komplementarną i dostępną ofertę. Na terenie miasta funkcjonują

następujące placówki oświatowe:

Tabela 18: Placówki oświatowe funkcjonujące na terenie Piekar Śląskich

Lp. Rodzaj placówki Liczba placówek

Uwagi

01. Przedszkola 15 13 placówek publicznych i 2 niepubliczne

02. Zespoły szkolno-przedszkolne 2 Przedszkole wraz ze szkołą podstawową

03. Miejskie szkoły podstawowe 8 Wartość nie uwzględnia zespołów szkolno-przedszkolnych i Zespołu Szkół im. Marii Grzegorzewskiej

04. Zespoły szkół (szkoła podstawowa i gimnazjum)

1 Szkoła podstawowa wraz z gimnazjum prowadzona przez Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Katowickiej

05. Gimnazja miejskie 4 Wartość nie uwzględnia Zespołu Szkół im. Marii Grzegorzewskiej

06. Szkoły ponadgimnazjalne 3 I Liceum Ogólnokształcące, Zespół Szkół nr 1 (technika i liceum), Zasadnicza Szkoła Zawodowa

07. Szkoły ponadgimnazjalne dla dorosłych

4 Niepubliczne licea ogólnokształcące dla dorosłych

08. Zespół szkół specjalnych 1

Zespół Szkół im. Marii Grzegorzewskiej, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum oraz szkoła przysposabiająca do pracy

09. Młodzieżowe domy kultury 2

10. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne

1

Źródło: Wydział Edukacji, Kultury i Sportu Urzędu Miasta w Piekarach Śląskich


W placówkach oświatowych corocznie w zajęciach uczestniczyło około 7 tys. dzieci

i młodzieży.

Wykres 12: Liczba uczniów w poszczególnych typach placówkach oświatowych w latach 2011/2012 –

2014/2015

Źródło: Wydział Edukacji, Kultury i Sportu Urzędu Miasta w Piekarach Śląskich

Funkcjonujące na terenie miasta przedszkola, szkoły i placówki oświatowe realizują wiele

programów o charakterze gminnym i ogólnopolskim, dotyczących bezpieczeństwa i szeroko

zakrojonej profilaktyki.

W szkołach i placówkach realizowane są zadania wynikające z programów wychowawczych,

nastawione na wspieranie prawidłowego rozwoju ucznia i ukierunkowanie go na osiągnięcie pełnej

dojrzałości we wszystkich sferach oraz radzenie sobie z trudnymi sytuacjami. Do kluczowych

programów realizowanych na terenie miasta należą:

Ogólnopolski Program Edukacyjny „Trzymaj Formę!”. Celem programu jest edukacja w zakresie

trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej i ich rodzin

poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety, w oparciu

o odpowiedzialność indywidualną i wolny wybór jednostki. Program realizowany jest w szkołach

gimnazjalnych oraz w szkołach podstawowych w klasach V-VI. W ramach programu szkoły

1619 1696 1767 1695

2739 26792782 2866

1500 1452 14141255

1068949 932 947

101 108 97 101

2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015

Przedszkola

Szkoły podstawowe

Gimnazja

Szkoły ponadgimnazjalne

Zespół Szkół im. MariiGrzegorzewskiej


organizują zajęcia pozalekcyjne ogólnie rozwijające uczniów: wykraczające poza podstawę

programową i programy nauczania. Projekty realizowane przez szkoły służą promocji

aktywności fizycznej oraz prawidłowemu, czyli zróżnicowanemu i zbilansowanemu sposobowi

odżywianiu się młodzieży.

Program wychowawczo-profilaktyczny „Spójrz Inaczej”, który jest zbiorem scenariuszy zajęć do

systematycznej pracy ze wszystkimi klasami szkoły podstawowej i gimnazjum oraz w świetlicach

socjoterapeutycznych. Stanowi profilaktykę dotyczącą całego procesu powstawania

negatywnych zachowań u dzieci i młodzieży. Program uczy je rozumienia siebie i innych,

rozpoznawania i zaspokajania własnych potrzeb i wyrażania emocji w konstruktywny sposób

lepszego radzenia sobie z różnymi problemami, umiejętności dobrego współżycia z innymi

i znajdowania w sobie oparcia w trudnych sytuacjach, tak, aby w przyszłości nie sięgały w tym

celu po środki uzależniające.

Trzeci Elementarz, czyli Program Siedmiu Kroków, który jest programem edukacyjno-

profilaktycznym, przeznaczony dla uczniów starszych klas szkół podstawowych, gimnazjalnych

i młodszych klas szkół ponadgimnazjalnych, rodziców, nauczycieli i wychowawców. Program

został opracowany przez zespół autorów na zamówienie Państwowej Agencji Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych (PARPA), a koordynacją i prowadzeniem zajmuje się Fundacja ETOH.

Wszystkie zajęcia - dla młodzieży, rodziców, nauczycieli – prowadzone są metodami aktywnymi

(„burza mózgów”, praca w małych grupach, metody audio-wizualne, drama, mini wykłady).

Program Profilaktyki Antyalkoholowej, Zachowaj Trzeźwy Umysł, w ramach którego

realizowane są działania z zakresu profilaktyki uzależnień oraz edukacji prozdrowotnej. Program

ma na celu także wspieranie rozwoju dziecka poprzez eliminowanie cech charakteru

wynikających z nadmiaru opieki lub braku opieki, a także wpływanie na przyczynę negatywnych

zachowań poprzez uświadamianie rodzicom zagrożeń wynikających z nadopiekuńczości i braku

opieki.

Bezpieczna szkoła – bezpieczny uczeń, którego realizacja przyczynia się do popularyzowania

wśród uczniów podstawowych zasad funkcjonowania państwa prawa i społeczeństwa

obywatelskiego, w tym norm współżycia, poszanowania praw jednostki, w tym praw ucznia.

Działania podejmowane w ramach programu służą ponadto przeciwdziałaniu patologiom,

tolerancji wobec ludzi o odmiennej kulturze, rasie i obyczajach.

Szkoła bez przemocy, którego celem jest przeciwdziałanie przemocy w szkołach przez

zwiększenie świadomości problemu, zmianę postaw wobec przemocy, a także dostarczenie


szkołom konkretnego wsparcia i narzędzi, które skutecznie i systemowo zwalczałyby

to zjawisko.

Elementy programu Bezpieczne życie, w ramach którego prowadzone są zajęcia edukacyjne dla

przedszkolaków oraz uczniów klas I-III szkół podstawowych.

Szkoła promująca zdrowie, który jest programem profilaktyki zdrowotnej ukierunkowanym na

promowanie zasad zdrowego stylu życia, prowadzenie edukacji zdrowotnej w ramach zajęć

lekcyjnych i pozalekcyjnych.

Owoce i warzywa w szkole oraz Szklanka mleka. Celem programów jest kształtowanie wśród

dzieci i młodzieży dobrych warunków żywieniowych poprzez promowanie spożywania mleka,

przetworów mlecznych oraz warzyw i owoców.

Działania szkoły i rodziny w zakresie rozwiązywania problemów wychowawczych wspiera

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, która organizuje zajęcia w zakresie: motywacji do nauki

szkolnej, rozwiązywania problemów dorastania, uzależnień, radzenia sobie ze stresem, przemocy

i agresji, skutecznej komunikacji interpersonalnej, kształcenia umiejętności rozwiązywania

konfliktów, pracy nad poczuciem własnej wartości i planowania ścieżki kariery edukacyjno-

zawodowej.

Do zadań Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej należy również diagnozowanie dzieci

i młodzieży oraz wydawanie orzeczeń i opinii.

Tabela 19: Liczba dzieci objętych wsparciem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Piekarach Śląskich w latach 2010/2011 - 2013/2014 z uwzględnieniem rodzajów diagnoz

Rok szkolny 2010/2011




Ilość dzieci przyjętych9 2 267 2 268 2 231 2 351

RODZAJE DIAGNOZ

Diagnoza psychologiczna 338 309 300 436

Diagnoza pedagogiczna 311 267 259 392

Diagnoza logopedyczna 180 212 218 309

Badania przesiewowe mowy 976 1 120 1 315 1 307

Badania przesiewowe słuchu 217 195 353 291

Badania przesiewowe wzroku 451 513 391 600

Źródło: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Piekarach Śląskich

9 Bez badań przesiewowych.


Tabela 20: Liczba orzeczeń i opinii wydanych przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w Piekarach Śląskich w latach 2010/2011 - 2013/2014





WYDANE ORZECZENIA

Upośledzenie umysłowe w lekkim stopniu

32 30 29 33

Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym i znacznym

16 12 2 13

Niepełnosprawności sprzężone 1 2 2 3

Zagrożenie niedostosowaniem społecznym

17 11 12 18

Niedostosowanie społeczne 0 2 0 1

Potrzeba indywidualnego nauczania 50 53 43 48

Indywidualne roczne przygotowanie przedszkolne

0 2 2 1

Potrzeba zajęć rewalidacyjno-wychowawczych

0 3 2 0

WYDANE OPINIE

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka

7 10 11 16

Odroczenie obowiązku szkolnego 0 7 5 52

Inne 776 583 647 688

Źródło: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Piekarach Śląskich

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Piekarach Śląskich realizowała działania w ramach

programów edukacyjnych, warsztatów i konsultacji indywidualnych. Do działań dodatkowych

Poradni zaliczyć można m.in. realizację zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, realizację

„Programu wzmacniania rodziny” (cykl zajęć warsztatowych dla dzieci w wieku 10-13 lat i ich

rodziców), realizację „Spotkań z psychologią”, realizację programu „Z samotnością w samotność –

narkotyki drogą do nikąd” (dla uczniów od 6 klasy szkoły podstawowej, do I klasy gimnazjum),

prowadzenie grupy wsparcia „Aspiracje” (dla rodziców dzieci z Zespołem Aspergera).

Drugim analizowanym elementem w zakresie poprawy jakości życia i rozwoju osobistego jest

dostępność mieszkańców miasta do kultury.

Piekary Śląskie są miastem oferującym szeroki wachlarz wydarzeń o charakterze

kulturalnym. Na terenie miasta odbywa się wiele lokalnych przedsięwzięć kulturalnych – wystaw

malarskich, konkursów literackich, koncertów, przedstawień, dyskusji i spotkań autorskich.

Wśród podmiotów prowadzących działania kulturalne w Piekarach Śląskich, na szczególną

uwagę zasługują: Miejska Biblioteka Publiczna, Miejski Dom Kultury, Ośrodek Kultury Andaluzja,


Dzielnicowy Dom Kultury, Młodzieżowe Domy Kultury oraz Radio Piekary. Istotną rolę w życiu

kulturalnym, społecznym i duchowym miasta odgrywa także Sanktuarium Matki Sprawiedliwości

i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich.

Miejska Biblioteka Publiczna w Piekarach Śląskich prowadząc szereg placówek ulokowanych

na obszarze miasta stara się zahamować spadek czytelnictwa (tendencja ogólnopolska; najbardziej

widoczna w grupie dzieci i młodzieży) i gromadzić zbiory. W strukturze MBP znajdują się: Biblioteka

centralna, Letnia czytelnia, 9 filii oraz Izba Regionalna.

Miejska Biblioteka Publiczna w Piekarach Śląskich gromadzi i udostępnia zbiory ze wszystkich

dziedzin wiedzy, dla wszystkich grup użytkowników, w tym: literaturę piękną dla dorosłych i dzieci,

lektury szkolne, książki naukowe i popularnonaukowe, wydawnictwa informacyjne, encyklopedie

i słowniki, zbiory audiowizualne na różnych nośnikach oraz czasopisma.

Zbiory książkowe w dniu 31 grudnia 2014 roku liczyły 141 170 woluminów, w tym 25 930

pozycji dla dzieci i młodzieży, 72 050 pozycji literatury pięknej dla dorosłych, 43 190 pozycji literatury

popularno-naukowej.10

Biblioteka dysponuje wyposażonym ITLabem, gdzie mieszkańcy mogą skorzystać

z komputerów stacjonarnych, iPad’ów, tabletów, laptopów, tablicy interaktywnej z rzutnikiem oraz

drukarki 3D.

Placówka organizuje wydarzenia kulturalne, edukacyjne i promocyjne. Na terenie biblioteki

organizowane są m.in. warsztaty z programowania, modelowania 3D, robotyki czy po prostu obsługi

komputera.11

Miejski Dom Kultury w Piekarach Śląskich organizuje wydarzenia kulturalne adresowane

przede wszystkim do mieszkańców miasta. Są to zarówno imprezy cykliczne, jak również

okolicznościowe, plenerowe i konkursy. W Miejskim Domu Kultury działają sekcje skupiające

sympatyków różnych dziedzin zainteresowań. Należą do nich m.in.: Klub filmowy „Kadr”, Sekcja

plastyczna „Flek”, Grupa teatralna „Groz-T-Ska”, Klub Turystyki Kwalifikowanej „Be-loć”, Zespół

„Piekarskie klachule”, CB Radiowcy, Dziecięco-Młodzieżowy Zespół Regionalny „Piekarzanki”.

Ponadto w Środowiskowym Domu Kultury w Kozłowej Górze funkcjonują: zespoły dziecięce

„Koziołki”, „Moiki” i „Kozule”, sekcja „Skata” oraz chór „Halka”.

10 Por. http://www.biblioteka.piekary.pl/o-nas-1/zbiory - dostęp dnia 07.10.2015. 11 Por.: http://www.biblioteka.piekary.pl/o-nas-1 - dostęp dnia 07.10.2015.


http://www.biblioteka.piekary.pl/o-nas-1/zbiory

http://www.biblioteka.piekary.pl/o-nas-1

W strukturze Miejskiego Domu Kultury funkcjonuje Radio Piekary, które swoim zasięgiem

obejmuje całą aglomerację śląską. Według raportu Radio Track MillwardBrown SMG/KRC za okres

marzec - sierpień 2015, Radio Piekary było trzecie w rankingu najpopularniejszych stacji radiowych

w aglomeracji śląskiej, z wynikiem 5,6% udziału w rynku.12

Ośrodek Kultury „Andaluzja”, który organizuje wiele koncertów muzycznych z udziałem

gwiazd sceny rockowej, bluesowej i jazzowej z kraju i świata. Wśród imprez cyklicznych

organizowanych przez Ośrodek wymienić można: Piekarskie Wieczory Bluesowe, Międzynarodowy

Festiwal Perkusyjny, Progresywną Andaluzję, Młodzieżowe Koncerty Rockowe, Festiwal

G. G. Gorczyckiego, Festiwal Bluestracje, Festiwal Blues Alive oraz Piekarskie Wieczory Bluesowe.

Oferta Ośrodka Kultury jest bardzo bogata i zróżnicowana. Ośrodek prowadzi sekcje i kółka

zainteresowań oraz zajęcia edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W okresie letnim Ośrodek

Kultury „Andaluzja” organizuje festyny rekreacyjne. W okresie wakacji letnich i ferii zimowych

prowadzona jest Akcja Lato i Akcja Zima dla dzieci pozostających w mieście.13

Liczne przedsięwzięcia w obszarze kultury prowadzi także Dzielnicowy Dom Kultury. Wśród

sekcji i kół zainteresowań prowadzonych przez Dzielnicowy Dom Kultury znajdują się sekcje

plastyczne, sportowe, muzyczne, edukacyjne itp.14

Dzielnicowy Dom Kultury jest podmiotem prowadzącym Piekarski Uniwersytet Trzeciego

Wieku. W ramach zajęć dla seniorów odbywają się wykłady, seminaria, dyskusje, konferencje

naukowe z różnych dziedzin nauki, spotkania z przedstawicielami nauki, kultury, sztuki, polityki,

gospodarki oraz zajęcia fakultatywne.15

Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich jest

największym miejscem pielgrzymkowym związanym z kultem maryjnym na Śląsku. W jego skład

wchodzą: Bazylika Najświętszej Maryi Panny i św. Bartłomieja oraz Kalwaria Piekarska.

W okresie międzywojennym XX w. w Piekarach Śląskich rozpoczęto organizowanie

pielgrzymek stanowych: mężczyzn i młodzieńców (ostatnia niedziela maja) oraz kobiet i dziewcząt

(niedziela po 15 sierpnia). W każdej z nich uczestniczy około 100-150 tys. pątników, gromadzących

się na Wzgórzu Kalwaryjskim.

12 http://www.radiotrack.pl/index.php/badanie/millward-brown-smgkrc.html - dostęp dnia 21.10.2015. 13 Por.: http://www.okandaluzja.pl/o_nas.php - dostęp dnia 07.10.2015. 14 Por: http://ddkpiekary.com.pl/ - dostęp dnia 07.10.2015. 15 Por.: http://www.utw.piekary.pl/ - dostęp 08.10.2015.


http://www.radiotrack.pl/index.php/badanie/millward-brown-smgkrc.html

http://www.okandaluzja.pl/o_nas.php

http://ddkpiekary.com.pl/

http://www.utw.piekary.pl/

Od 1992 w przeddzień stanowej pielgrzymki mężczyzn do Matki Boskiej Piekarskiej

organizowane są sympozja naukowe, poświęcone kulturowym i społecznym problemom Górnego

Śląska w aspekcie katolickiej nauki społecznej.

Istotnym elementem wpływającym na rozwój osobisty mieszkańców jest aktywność fizyczna.

W Piekarach Śląskich funkcjonuje sieć klubów sportowych. Działalność klubów dofinansowywana

jest przez miasto w ramach konkursów ofert.

Tabela 21: Organizacje i kluby sportowe działające na terenie Piekar Śląskich

Nazwa klubu Prowadzone sekcje

Górniczy Klub Sportowy „Andaluzja" Brzozowice-Kamień

Piłka Nożna (A Klasa ); Podnoszenie Ciężarów (I Liga Państwowa).

Klub Sportowy „Coslovia" Kozłowa Góra Kolarstwo Szosowe (Rekreacyjna); Piłka Siatkowa (Rekreacyjna).

Dzielnicowy Klub Sportowy „Czarni" Kozłowa Góra

Piłka Nożna (Klasa A)

Górniczy Klub Sportowy „Olimpia" w Piekarach Śląskich

Piłka Ręczna Mężczyzn (I Liga Państwowa)

Ludowy Klub Sportowy „Orkan" Dąbrówka Wielka

Piłka Nożna

Klub Sportowy „Orkan” Dąbrówka Wielka Piłka Nożna (A Klasa)

Klub Sportowy „Orzeł Biały" BRZEZINY Śląskie Piłka Nożna (Liga Okręgowa)

Klub Sportowy „Piekary" Piekary Śląskie Piłka Nożna (A Klasa)

Akademia Juventus Soccer Schools Piłka Nożna, Dzieci W Wieku 5-16 Lat

UKS „Net" Piekary Śląskie Piłka Siatkowa Dziewcząt (IV Liga Kobiet)

UKS „La-Basket" Piekary Śląskie Koszykówka Dziewcząt

UKS „Dojo" Piekary Śląskie Judo Dziewcząt I Chłopców

Integracyjny UKS „Master" Piekary Śląskie Tenis Stołowy Dziewcząt I Chłopców

Ośrodek Sztuk Walki „Triada" Piekary Śląskie Sporty Walki (Muay Thai, Kickboxing, Karate Kyokushinkai,Ju Jitsu, Krav Maga, Judo)

Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej, Ognisko Statutowe Piekary Śląskie

Biegi Dziewcząt I Chłopców (Rekreacyjna)

Źródło: Urząd Miasta Piekary Śląskie16

Poza podmiotami wskazanymi w powyższej tabeli, na terenie miasta funkcjonuje Oddział

Powiatowy Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz Miejski Szkolny Związek

Sportowy w Piekarach Śląskich.17

16 Por.: http://www.piekary.pl/pl/9/1254127153/1254127276/182 - dostęp dnia 07.10.2015. 17 Por.: http://www.piekary.pl/pl/9/1254127153/1254127276/182 - dostęp dnia 07.10.2015.


http://www.piekary.pl/pl/9/1254127153/1254127276/182

http://www.piekary.pl/pl/9/1254127153/1254127276/182

Bieżące utrzymanie sportowych obiektów sezonowych i całorocznych należy do zadań

Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Ośrodek dysponuje bogatą bazą sportowo-rekreacyjną.

Do najchętniej odwiedzanych przez mieszkańców miasta obiektów należą: basen plenerowy,

lodowisko, korty tenisowe, boiska piłkarskie o nawierzchni syntetycznej, skatepark, staw wędkarski,

boiska do petanque, boiska do siatkówki plażowej oraz plac zabaw. W zarządzie MOSiR-u pozostają

również dwa stadiony (przy Olimpijskiej 3 i w Brzozowicach-Kamieniu), dwa boiska piłkarskie

(w Dąbrówce Wielkiej i Kozłowej Górze), kompleks „Orlik” w Kamieniu, sale gimnastyczne

w Kozłowej Górze i Brzezinach Śląskich oraz hala przy ul. Ziętka. Obiekty są stale modernizowane

i dostosowywane do wymagań mieszkańców.18

18 Por.: http://www.mosir.piekary.pl/index.php?mod=onas – dostęp dnia 07.10.2015.


http://www.mosir.piekary.pl/index.php?mod=onas

3.3. Sytuacja społeczna w gminie Piekary Śląskie w opinii przedstawicieli instytucji

W ramach prac nad Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Piekar Śląskich na lata

2016 - 2020 przeprowadzone zostało badanie ankietowe przedstawicieli instytucji i organizacji

prowadzących działania na rzecz mieszkańców miasta w obszarze polityki społecznej. W badaniu

wzięły udział 22 instytucje: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich, Urząd Miasta

w Piekarach Śląskich, Rada Miasta (Komisja Polityki Społecznej/Edukacji Kultury i Sportu), Miejski

Ośrodek Sportu i Rekreacji, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym,

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Piekarskie Stowarzyszenie Rodzin Abstynenckich, Dom

Pomocy Społecznej, Piekarskie Centrum Medyczne Sp. z o.o., Dom Dziecka, Powiatowa Społeczna

Rada do Spraw Osób Niepełnosprawnych w Piekarach Śląskich , Biuro Zdrowia i Spraw Społecznych

Urzędu Miasta Piekary Śląskie, Gminna Komisja do Spraw Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

w Piekarach Śl. , Rada Seniorów, Miejski Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna w Piekarach

Śląskich, Zespół Szkół im. Marii Grzegorzewskiej ul. Popiełuszki 1, Powiatowy Urząd Pracy, Urząd

Miasta Piekary Śląskie -Biuro Gospodarki Mieszkaniowej, Straż Miejska, Komenda Miejska Policji,

Ośrodek Kultury "ANDALUZJA" w Piekarach Śląskich, Polski Związek Niewidomych Okręg Śląski

w Chorzowie Koło w Piekarach Śląskich.

Biorąc pod uwagę podział na obszary działania –najwięcej bo 7 instytucji zadeklarowało,

że głównie działa w obszarze niepełnosprawności, tyle samo w obszarze kultury i edukacji,

4 w obszarze pomocy rodzinie, 3 w obszarze bezpieczeństwa, 2 w obszarze mieszkalnictwa

a 1 związana jest z problemem bezrobocia.

Osoby biorące udział w badaniu wskazywały trzy najważniejsze problemy społeczne

w Piekarach Śląskich. W opinii respondentów najistotniejsze wydały się problemy związane

z bezrobociem, które uzyskały łącznie 14 wskazań, w tym 10 razy wskazane zostały na pierwszym

miejscu. Jako drugi pod względem istotności problem społeczny w mieście badani przedstawiciele

instytucji wskazali uzależnienie – łącznie 8 wskazań i ubóstwo 6 wskazań. Inne wymieniane

problemy to: brak mieszkań, migracje, zanieczyszczenie, starzenie się społeczeństwa,

niepełnosprawność.


Wykres 13: Obszar tematyczny najbliższy działaniom badanych instytucji

Źródło: Opracowanie własne

Analizując poszczególne problemy społeczne występujące na terenie Piekar Śląskich oraz ich

natężenie przedstawiciele instytucji i organizacji ocenili problemy związane z bezdomnością,

sytuacją mieszkaniową, ubóstwem, bezrobociem, niepełnosprawnością, starością, uzależnieniem

od alkoholu i narkotyków, stanem zdrowia mieszkańców, przestępczością, przemocą, problemami

w rodzinie oraz kwestie związane z demografią, zmianami stopy życiowej, edukacją, ofertą

kulturalną i sportową, stanem środowiska naturalnego, migracjami oraz współpracą

międzyinstytucjonalną.

Pierwszym z problemów poddanych analizie był problem bezdomności. Większość

przedstawicieli instytucji określiło natężenie tego problemu jako niskie (16 wskazań), przy

jednoczesnym określeniu tendencji zmiany natężenia problemu jako niezmiennej (14 wskazań).

Respondenci, w większości, jako przyczyny problemu wskazują wysokie bezrobocie, a także

związane z nim ubóstwo oraz uzależnienie od alkoholu.

rodzina17%

niepełnosprawnosć29%

bezpieczeństwo13%

kultura29%

mieszkalnictwo8%

bezrobocie4%


Wykres 14: Natężenie problemu bezdomności w opinii badanych specjalistów


Kolejnym problemem poddawanym analizie była sytuacja mieszkaniowa. Natężenie tego

problemu w opinii badanych przedstawicieli organizacji i instytucji było średnie (12 wskazań) lub

wysokie (4 wskazania), a tendencja zmiany natężenia problemu w opinii respondentów wskazuje na

zachowanie obecnego stanu rzeczy (10 wskazań) lub jego zwiększenie (8 wskazań). Zdaniem

większości respondentów przyczyny ww. problemu osadzone są w niewystarczającej ilości mieszkań

socjalnych i komunalnych oraz w cenach mieszkań na wolnym rynku.

Wykres 15: Natężenie problemu związanego ze złą sytuacją mieszkaniową w opinii badanych specjalistów


brak; 5%

niskie nat.; 84%

średnie nat.; 11%

niskie nat.; 6%

średnie nat.; 71%

często; 23%


Analizując problem ubóstwa badani pracownicy instytucji i organizacji wskazywali średnie

natężenie problemu (12 wskazań) oraz wysokie (6 wskazań), a także tendencje do dalszego

narastania problemu (10 wskazań).

Głównymi przyczynami problemu, wskazanymi przez respondentów jest bezrobocie i niskie

wykształcenie lub niedopasowane kwalifikacje.

Wykres 16: Natężenie problemu ubóstwa w opinii badanych specjalistów


Problem bezrobocia w opinii większości respondentów ma wysokie lub średnie natężenie

(odpowiednio 10 i 8 wskazań). Zadaniem przedstawicieli instytucji i organizacji biorących udział

w badaniu natężenie problemu bezrobocia będzie wzrastać (11 wskazań), lub zachowuje obecny

poziom (7 wskazań).

Respondenci, w znacznej większości, jako przyczyny problemu wskazują niewystarczającą

ilość nowych miejsc pracy, likwidację zakładów pracy. Ponadto, według ankietowanych przyczynami

są również brak przygotowania zawodowego i niski poziom wykształcenia oraz wysokie koszty

pracodawców. Bezrobocie wskazywane jest też jako przyczyna większości innych problemów

społecznych analizowanych w badaniu.

średnie nat.; 67%

często; 33%


Wykres 17: Natężenie problemu bezrobocia w opinii badanych specjalistów


Problemy związane z niepełnosprawnością w opinii uczestników badania charakteryzują się

średnim natężeniem (10 wskazań) lub niskim (5 wskazań). Przedstawiciele instytucji i organizacji

wypełniający ankiety uważają w większości, że poziom ten utrzyma się bez zmian (15 wskazań).

Zdaniem większości respondentów przyczyny ww. problemu mają podłoże w ograniczeniach

dostępności do profesjonalnych usług medycznych i rehabilitacyjnych. Ponadto na istnienie

problemu składają się choroby oraz mała ilość zakładów pracy chronionej.

Wykres 18: Natężenie problemów związanych z niepełnosprawnością w opinii badanych specjalistów


W opinii respondentów problemy związane ze starością cechuje średnie i duże natężenie

(odpowiednio 13 i 5 wskazań) oraz zdecydowana tendencja wzrostowa (17 wskazań). Głównymi

średnie nat.; 44%

często; 56%

niskie nat.; 31%

średnie nat.; 63%

często; 6%


przyczynami problemu, wskazanymi przez respondentów jest niski przyrost naturalny, migracja ludzi

młodych, brak opieki ze strony rodziny, a także niska aktywność seniorów.

Wykres 19: Natężenie problemów związanych ze starością w opinii badanych specjalistów


Uzależnienie od alkoholu cechuje średnie i duże natężenie (odpowiednio 11 i 7 wskazań)

oraz zdecydowana tendencja wzrostowa (11 wskazań). Według respondentów podstawowymi

czynnikami mającymi wpływ na istniejący alkoholizm jest bezrobocie, obciążenia generacyjne osób

uzależnionych, przyzwolenie społeczne, stres.

Wykres 20: Natężenie problemu uzależnienia od alkoholu w opinii badanych specjalistów


średnie nat.; 72%

często; 28%

średnie nat.; 61%

często; 39%


Uzależnienie od narkotyków w oczach respondentów jest problemem o niskim lub średnim

natężeniu (odpowiednio 9 i 5 wskazań), choć zdania są mocno podzielone, co przedstawia powyższy

wykres. Uwagę jednak zwraca wyraźne wskazanie tego problemu jako jednego z głównych

problemów w przyszłości (12 respondentów wskazało tendencje zwyżkową). Zdaniem większości

respondentów przyczyny ww. problemu to brak świadomości, profilaktyki, stres, ciekawość,

osłabienie więzi rodzinnych, niewydolność wychowawcza rodziców.

Wykres 21: Natężenie problemu uzależnienia od narkotyków w opinii badanych specjalistów


Natężenie problemu złego stanu zdrowia społeczeństwa (w tym chorób przewlekłych

i psychicznych) w opinii respondentów cechuje średni lub wysoki poziom (odpowiednio 9 i 7

wskazań). Podobnie jak w przypadku uzależnień i problemów związanych ze starzeniem się

społeczeństwa respondenci zwrócili uwagę na zdecydowanie narastającą tendencję zmiany

natężenia problemu (17 wskazań). Respondenci, w większości, jako przyczyny problemu wskazują

niewystarczającą opiekę medyczną, brak profilaktyki, stres.

brak; 5%

niskie nat.; 50%średnie nat.; 28%

często; 17%


Wykres 22: Natężenie problemu związanego ze złym stanem zdrowia mieszkańców w opinii badanych

specjalistów


Opinie respondentów co do przestępczości wśród nieletnich są mocno podzielone – część

uważa że jest to problem średnim natężeniu (7 wskazań), część o wysokim (5 wskazań), część

o niskim (6 wskazań). Najczęściej wskazywano na brak zmian w tym zakresie (12 wskazań).

Głównymi przyczynami problemu, wskazanymi przez respondentów są dysfunkcyjne rodziny,

problemy wychowawcze, wpływ środowiska.

Wykres 23: Natężenie i tendencja zmian natężenia problemu przestępczości wśród nieletnich w opinii

badanych specjalistów


Przestępczość gospodarcza w opinii respondentów cechuje średnie lub niskie natężenie

(odpowiednio 7 wskazań i 4 wskazania). Przeważająca część badanych przedstawicieli instytucji

niskie nat.; 11%

średnie nat.; 50%

często; 39%

niskie nat.; 33%

średnie nat.; 39%

często; 28%


i organizacji działających w obszarze polityki społecznej wskazuje również na zachowanie

niezmienionego poziomu tego zjawiska (8 wskazań). Podstawowymi przyczynami problemu,

wskazanymi przez respondentów są mała wykrywalność, poczucie bezkarności, chęć szybkiego

zysku.

Wykres 24: Natężenie problemu przestępczości gospodarczej w opinii badanych specjalistów


W opinii respondentów problem przestępczości pospolitej w Piekarach Śląskich cechuje

średnie natężenie (7 wskazań) i niskie (6 wskazań) i oraz tendencja do zachowania niezmienionego

poziomu zjawiska (11 wskazań). Zdaniem większości respondentów przyczyny ww. problemu

ugruntowane są w doświadczeniu ubóstwa i bezrobocia.

Wykres 25: Natężenie i tendencja zmian natężenia problemu przestępczości pospolitej w opinii badanych

specjalistów


brak; 7%

niskie nat.; 31%

średnie nat.; 54%

często; 8%

niskie nat.; 40%

średnie nat.; 47%

często; 13%


Natężenie problemów związanych z przemocą i agresją na ulicach uznane zostało przez

uczestników badania jako średnie (8 wskazań) i niskie (7 wskazań). W dalszej kolejności badani

wskazywali, że problem się nie zmienia lub rośnie (odpowiednio 8 i 7 wskazań). Respondenci,

w większości, jako przyczyny problemu wskazują uzależnienia, ruch pseudokibiców i chuliganów,

wpływ środowiska, złe wzorce rodzinne oraz brak umiejętności radzenia sobie z emocjami.

Wykres 26: Natężenie problemu agresji i przestępczości na ulicach w opinii badanych specjalistów


Respondenci wskazali na średni poziom natężenia problemów związanych z przemocą

w rodzinie (10 wskazań), ale już co piąty respondent wskazuje, że problem jest duży (4 wskazania)

zwracając jednocześnie uwagę na możliwą tendencję wzrostową (9 wskazań) lub brak zmian (też

9 wskazań). Za podłoże przemocy w rodzinie respondenci uznali przede wszystkim uzależnienia,

problemy w relacjach, brak umiejętności rozwiązywania konfliktów, problemy finansowe i osobiste.

niskie nat.; 41%

średnie nat.; 47%

często; 12%


Wykres 27: Natężenie problemu przemocy w rodzinie w opinii badanych specjalistów


Niski przyrost naturalny w gminie wskazany został jako jeden z najpoważniejszych

problemów i wyzwań. Jako problem o średnim natężeniu wskazało go 13 osób, jako problem

o wysokim natężeniu wskazało go 6 osób. Prawie wszyscy respondenci zgodzili się co do tego,

że problem ma tendencję wzrostową (18 wskazań). Jako przyczyny problemu wymienione zostały:

bezrobocie, problemy mieszkaniowe, zmiany kulturowe, migracja młodych.

Wykres 28: Natężenie problemu niskiego przyrostu naturalnego w opinii badanych specjalistów


Spadek stopy życiowej mieszkańców gminy w opinii badanych przedstawicieli instytucji

i organizacji jest problemem o średnim i znacznym natężeniu (odpowiednio 11 i 6 wskazań). Badani

zwrócili uwagę na możliwy wzrost natężenia tego problemu (13 wskazania).

niskie nat.; 18%

średnie nat.; 59%

często; 23%

średnie nat.; 68%

często; 32%


Główną przyczyna istniejącego problemu wskazywana w ankietach to bezrobocie oraz coraz

niższe płace w stosunku do kosztów życia.

Wykres 29: Natężenie problemu obniżania się stopy życiowej mieszkańców w opinii badanych specjalistów


Oceniając problem określany jako niska jakość edukacji, respondenci w większości

wskazywali na jego niskie natężenie (11 wskazań) oraz brak zmian tej sytuacji (12 wskazań) co jest

zjawiskiem korzystnym. Edukacja jest zatem jednym z najmniej problemowych obszarów. Jako

przyczyny problemu w tym zakresie wskazywano niedostosowanie edukacji do potrzeb rynku pracy,

rozdźwięk między teorią a praktyką oraz problemy finansowe szkół i małą motywację nauczycieli.

Wykres 30: Natężenie problemu niskiej jakości edukacji w opinii badanych specjalistów


brak; 6%

średnie nat.; 61%

często; 33%

brak17%

niskie nat.61%

średnie nat.11%

często11%


Uczestniczący w badaniu przedstawiciele instytucji i organizacji działających w obszarze

polityki społecznej na terenie miasta Piekary Śląskie były bardzo podzieleni jeśli chodzi o ocenę

oferty kulturalnej i sportowej na terenie gminy. Większość wskazała, że kultura i sport funkcjonują

dobrze lub problem w tym obszarze jest mały (12 wskazań). Co trzeci wskazał jednak na średnie

natężenie problemu tj. niedostosowania oferty kulturalnej i sportowej do potrzeb (5 wskazań).

Respondenci wskazali ponadto tendencję związaną z utrzymaniem (14 wskazań) tej w miarę

korzystanej sytuacji. Jako przeszkody w pełnej dostępności do oferty kulturowej i sportowej

respondenci wskazali słabą promocję, niewystarczającą infrastrukturę oraz niskie dofinansowanie

w tym obszarze .

Wykres 31: Natężenie problemu braku interesującej oferty kulturalnej i sportowej w opinii badanych

specjalistów


Zanieczyszczenie środowiska naturalnego w opinii uczestników badania jest jednym

z najpoważniejszych problemów miasta. 11 respondentów uznało ten problem za średni, a 7 za

wysoki. Jednocześnie respondenci określając tendencję dla natężenie problemu zanieczyszczenia

środowiska w przyszłości zwrócili uwagę na zachowanie niezmienionego poziomu (10 wskazań) lub

zmniejszenie jego natężenia (6 wskazań). Jako najważniejsze przyczyny problemu respondenci

wskazywali powstawanie wysypisk śmieci (w tym nielegalnych), niską świadomość ekologiczną

mieszkańców i niewystarczające egzekwowanie kar.

brak33%

niskie nat.33%

średnie nat.28%

często6%


Wykres 32: Natężenie problemu zanieczyszczenia środowiska naturalnego w opinii badanych specjalistów


Migracja mieszkańców gminy w poszukiwaniu „lepszego życia” w opinii uczestników badania

stanowi jeden z najpoważniejszych problemów miasta -18 respondentów wskazuje na to,

że problem jest wysoki lub średni. Na uwagę zasługuje w tym miejscu wskazana przez respondentów

zdecydowanie wzrostowa tendencja zmian natężenia tego problemu (16 wskazań). Jako główne

przyczyny problemu respondenci wskazali brak pracy i możliwość uzyskania wyższych zarobków.

Wykres 33: Natężenie problemu migracji mieszkańców w poszukiwaniu "lepszego życia" w opinii badanych

specjalistów


Natężenie problemu określonego w badaniu jako brak współpracy pomiędzy instytucjami

i organizacjami działającymi na terenie gminy zostało ocenione przez respondentów bardzo

różnorodnie. Problem ten mocno podzielił instytucje gdyż dotyczy ich samych – 7 instytucji

wskazało, że problemu nie ma, tyle samo wskazało na niski poziom problemu, 4 instytucje wskazały

niskie nat.; 5%

średnie nat.; 56%

często; 39%

brak; 5%

średnie nat.; 48%

często; 47%


na średnie natężenie. Co istotne respondenci zwrócili uwagę na zachowanie obecnego poziomu

współpracy międzyinstytucjonalnej (10 wskazań) lub poprawę w tym zakresie (5 wskazań). Wśród

problemów związanych ze współpracą międzyinstytucjonalną wskazywane były problemy

w koordynacji działań i zbytnie rozproszenie instytucji, a także przeciążenie bieżącymi zadaniami.

Wykres 34: Natężenie problemu braku współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami na terenie gminy

w opinii badanych specjalistów


Spośród uczestników badania 18 osób oceniło warunki życia w gminie Piekary Śląskie jako

średnie, 2 osoby dały ocenę dobrą, nikt nie uznał że jest źle.

Wykres 35: Warunki życia w gminie Piekary Śląskie w opinii badanych specjalistów


brak34%

niskie nat.33%

średnie nat.19%

często14%

bardzo dobrze10%

średnio90%


Uczestnicy badania określili również sytuację na rynku pracy. W opinii badanych sytuacja

lokalnego rynku pracy w zdecydowanej większości jest zła (80% badanych).

Wykres 36: Sytuacja rynku pracy w Piekary Śląskie w opinii badanych specjalistów


W grupie badanej, reprezentującej w dużej mierze system pomocy i integracji społecznej,

ponad połowa badanych oceniła funkcjonowanie tego sytemu średnio (56% wskazań). 44%

respondentów dała systemowi pomocy społecznej w gminie ocenę dobrą. Nikt nie ocenił systemu

pomocy społecznej źle.

Wykres 37: Skuteczność systemu pomocy społecznej w gminie Piekary Śląskie w opinii badanych

specjalistów


średnio20%

żle80%

bardzo dobrze44%

średnio56%


Sposób najczęściej padających propozycji działań ukierunkowanych na poprawę sytuacji

społecznej w gminie respondenci wskazywali: pozyskanie środków unijnych i inwestorów

zewnętrznych, stowarzyszenie nowych miejsc pracy, dopasowanie systemu edukacji do potrzeb

rynku.


4. Identyfikacja czynników rozwojowych w sferze społecznej –

zastosowane narzędzie: analiza SWOT

Jedną z podstawowych metod analizy strategicznej jest analiza SWOT. Polega ona na

ustaleniu silnych i słabych stron wynikających ze stanu zasobów własnych miasta oraz szans

i zagrożeń związanych z aktualnym stanem i kierunkami zmian otoczenia, czyli pozytywnych

i negatywnych elementów wewnętrznych i zewnętrznych.

Nazwa metody pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:

S – Strengths (silne strony, atuty) – czynniki wewnętrzne (zasoby miasta),

W – Weaknesses (słabe strony, wady) – czynniki wewnętrzne (zasoby miasta),

O – Opportunities (szanse, okazje, możliwości) – czynniki zewnętrzne (otoczenie),

T – Threats (zagrożenia, trudności) – czynniki zewnętrzne (otoczenie).

Dzięki ocenie czynników wewnętrznych i zewnętrznych, mogących mieć wpływ na

powodzenie planu strategicznego, pomaga dokonać analizy zasobów miasta (czynniki materialne,

finansowe, ludzkie, instytucjonalne) w zakresie polityki społecznej oraz analizy otoczenia

zewnętrznego (czynniki polityczne, ekonomiczne, społeczne, prawne, ekologiczne, technologiczne)

mającego wpływ na tę politykę.

W celu zapewnienia sukcesu strategicznego, wybiera się spośród czterech wariantów

strategicznych:

Strategia agresywna – polegająca na wykorzystaniu szans pojawiających się w otoczeniu przy

pomocy silnych stron zasobów własnych miasta - ΣS>ΣW; ΣO>ΣT.;

Strategia konkurencyjna – polegająca na pokonywaniu słabych stron poprzez wykorzystanie

szans w otoczeniu - ΣS<ΣW; ΣO>ΣT;

Strategia konserwatywna – polega na wykorzystaniu mocnych stron w celu uniknięcia lub

zredukowania wpływu zagrożeń - ΣS>ΣW; ΣO<ΣT;

Strategia defensywna – polega na zredukowaniu lub zlikwidowaniu wewnętrznych słabych

stron oraz unikaniu zagrożeń ze strony otoczenia - ΣS<ΣW; ΣO<ΣT.


Poniżej przedstawiono analizę SWOT, opracowaną przez uczestników warsztatów oraz

wybrany wariant strategiczny dla poszczególnych obszarów polityki społecznej.

Oceny poszczególnych czynników dokonano podczas warsztatów międzyinstytucjonalnych

posługując się skalą pięciostopniową, gdzie 1 oznaczało bardzo niską ocenę problemu, a 5 ocenę

bardzo wysoką. Sumy ocen stanowią wyniki dla poszczególnych części analizy. W oparciu o uzyskane

wyniki określone zostały warianty strategiczne, a w ich konsekwencji cele i kierunki działań.


SILNE STRONY Ocena Waga Waga x ocena

Funkcjonowanie Dziennego Domu Pomocy Społecznej 5 0,10 0,5

Działalność Warsztatu Terapii Zajęciowej 4 0,05 0,2

Funkcjonowanie Domu Pomocy Społecznej 5 0,10 0,5

Działalność Klubu Seniora 5 0,10 0,5

Rozbudowa Szpitala Miejskiego 4 0,04 0,16

Funkcjonowanie mieszkań treningowych 3 0,02 0,06

Dobra współpraca między instytucjami 4 0,03 0,12

Funkcjonowanie NGO prowadzących działania na rzecz osób niepełnosprawnych

4 0,04 0,16

Pomoc prawna dla mieszkańców miasta 5 0,10 0,5

Funkcjonowanie Rady Seniorów 3 0,02 0,06

Funkcjonowanie oddziału geriatrycznego w Szpitalu Miejskim 3 0,02 0,06

Usługi długoterminowej opieki domowej 3 0,02 0,06

Działalność Uniwersytetu III Wieku 4 0,04 0,16

Prężnie działające koło Polskiego Związku Niewidomych w Piekarach Śląskich

4 0,04 0,16

Zapewnienie edukacji dla osób niepełnosprawnych 4 0,04 0,16

Pilotaż działań związanych z asystą osób niepełnosprawnych w MOPR 4 0,10 0,4

Zasoby biblioteki dostosowane do osób niepełnosprawnych (książki, nośniki)

4 0,04 0,16

Bezpłatny dostęp mieszkańców do programów zdrowotnych 5 0,10 0,5

SUMA 1 4,42


SŁABE STRONY Ocena Waga Waga x ocena

Rozproszona lokalizacja lokali dla NGO 5 0,10 0,5

Niewystarczający dostęp do rehabilitacji, profilaktyki i rewalidacji oraz lekarzy specjalistów (w tym dentystów i in.), zwłaszcza finansowanych z NFZ

5 0,10 0,5

Bariery architektoniczne (Urząd Miasta, Dom Kultury) 4 0,06 0,24

Ograniczona ilość środków z PFRON 5 0,10 0,5

Brak Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego dla mężczyzn 5 0,10 0,5

Niewystarczająca opieka nad ludźmi samotnymi 4 0,06 0,24

Brak hospicjum 5 0,10 0,5

Niefunkcjonowanie mieszkania chronionego dla osób niepełnosprawnych (brak środków finansowych na dostosowanie lokalu)

5 0,10 0,5

Ubóstwo ludzi starszych 3 0,06 0,18

Brak zakładu aktywności zawodowej i chronionych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych

5 0,10 0,5

Niewystarczająca dostępność do zajęć Klubu Seniora 1 0,02 0,02

Brak dziennego ośrodka opieki medyczno-opiekuńczej dla osób niepełnosprawnych w podziale na dzieci i dorosłych

5 0,10 0,5

SUMA 1 4,68

SZANSE Ocena Waga Waga x ocena

Poczynione starania o wprowadzenie Karty Seniora 5 0,05 0,25

Szpital – nowy budynek 5 0,05 0,25

Pozyskanie środków z Unii Europejskiej 5 0,1 0,5

Coraz większa akceptacja osób niepełnosprawnych w społeczeństwie 4 0,09 0,36

Przepisy prawne zachęcają do zatrudnienia osób niepełnosprawnych 4 0,09 0,36

Przystosowanie stron internetowych dla osób niepełnosprawnych (osoby niewidome i niedowidzące)

4 0,1 0,4

Dostosowanie budynków dla osób niepełnosprawnych 3 0,07 0,21

Rosnąca oferta usług i instytucji dla osób starszych 5 0,1 0,5

Stworzenie mieszkań chronionych 3 0,07 0,21

Stworzenie zakładu opiekuńczo-leczniczego dla mężczyzn 2 0,08 0,16

Stworzenie hospicjum 2 0,08 0,16

Nowy budynek szkoły specjalnej 1 0,08 0,08

Budowa nowego szpitala prywatnego 3 0,4 0,12

SUMA 1 3,56


ZAGROŻENIA Ocena Waga Waga x ocena

Starzenie się społeczeństwa 4 0,2 0,8

Niski poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych utrudniający podjecie zatrudnienia

4 0,2 0,8

Ubóstwo osób starszych 4 0,1 0,4

Roszczeniowe nastawienie niepełnosprawnych świadczeniobiorców pomocy społecznej

4 0,2 0,8

Skomplikowane procedury pozyskiwania środków UE 3 0,1 0,3

Długie terminy oczekiwania na leczenie specjalistyczne i zabiegi rehabilitacyjne

5 0,2 1

SUMA 1 4,1

ΣS <ΣW; ΣO < ΣT

4,42 < 4,68; 3,56 < 4,1

Wniosek:

Strategia w obszarze „zdrowie, niepełnosprawność i seniorzy” powinna być defensywna (mini-

mini), mająca na celu ograniczenie wewnętrznych słabości oraz unikanie zagrożeń ze strony

otoczenia.

Cele strategiczne powinny służyć , co najmniej utrzymaniu stanu obecnego i polegać na

pokonywaniu słabych stron i zagrożeń.




Profesjonalizm, kreatywna kadra (zaangażowana, chętna do podnoszenia kwalifikacji, doświadczenie w realizacji zadań, projektów, programów

5 0,10 0,5

Dobra baza lokalowa 3 0,10 0,3

Działanie Punktu Interwencji Kryzysowej na terenie miasta (poradnictwo specjalistyczne, program korekcyjno-edukacyjny, grupa wsparcia)

4 0,09 0,36

Dom Dziecka – mieszkania rodzinkowe 4 0,06 0,24

Dobra współpraca między instytucjami w mieście, skutkująca interdyscyplinarnym podejściem do rodziny

4 0,12 0,48

Rozwijająca się oferta pomocowa (programy wzmacniania rodziny w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, „Spotkania z psychologią”, pikniki, poradnictwo specjalistyczne, kluby seniora, KIS, CEDR, PAL-e, UTW, organizacje pozarządowe)

4 0,16 0,64

Funkcjonowanie mieszkań usamodzielniających dla wychowanków pieczy zastępczej

4 0,01 0,04

Powołanie zawodowej rodziny zastępczej pełniącej funkcje pogotowia rodzinnego

5 0,04 0,2

- Włączenie społeczności lokalnej do różnych działań 3 0,07 0,21

Realizacja projektów - również międzyinstytucjonalnych 4 0,08 0,32

Podnoszenie świadomości społecznej - ulotki, plakaty, poradniki, konferencje, media lokalne, Radio Piekary)

4 0,16 0,64

Współpraca międzynarodowa - Dom Dziecka 5 0,01 0,05

SUMA 1 3,98


Niewystarczająca liczba żłobków 4 0,15 0,6

Brak centrum leczenia uzależnień 4 0,05 0,2

Starzejące się społeczeństwo 4 0,15 0,6

Migracje mieszkańców 3 0,10 0,3

Ograniczone środki finansowe na realizację zadań 5 0,20 1

Duża liczba rodzin dotkniętych ubóstwem 3 0,05 0,15

Brak miejsc schronienia dla osób w różnych kryzysach na terenie miasta

5 0,15 0,75

Brak specjalistów medycznych dla dzieci i młodzieży (psychiatra, psycholog, ginekolog itp.)

5 0,10 0,75

Wzrastająca liczba rodzin o niskich kompetencjach wychowawczych 4 0,05 0,2

SUMA 1 4,3



Możliwość korzystania ze środków zewnętrznych 5 0,2 1

Miasto na prawach powiatu 5 0,1 0,5

Wielkość miasta sprzyjająca współpracy międzyinstytucjonalnej , integracji

4 0,1 0,4

Rozszerzenie oferty opieki nad małymi dziećmi (żłobki, przedszkola) 5 0,2 1

Dostosowanie szkolnictwa zawodowego do potrzeb rynku pracy 4 0,1 0,4

Rozwijanie oferty dla osób w kryzysach (powstanie ośrodka terapii uzależnień, całodobowego OIK)

4 0,1 0,4

Rozwijanie oferty dla osób starszych 4 0,1 0,4

Stworzenie centrum leczenia uzależnień 4 0,1 0,4

SUMA 1 4,5


Zmiany w modelu rodziny, osłabienie więzi rodzinnych 4 0,05 0,2

Zmniejszająca się liczba mieszkańców (migracje, starzejące się społeczeństwo)

5 0,2 1

Częste zmiany w przepisach prawa 4 0,16 0,64

Mała liczba miejsc pracy 5 0,2 1

Plany dotyczące zamknięcia kopalni 4 0,16 0,64

Pojawiające się nowe formy uzależnień 3 0,07 0,21

„Dziedziczenie biedy ‘’ niska motywacja do zmian , powielanie nieprawidłowych wzorców

4 0,16 0,64

SUMA 1 4,33

ΣS <ΣW; ΣO > ΣT

3,98 < 4,3; 4,5> 4,33

Wniosek:

Strategia w obszarze „rodzina i integracja społeczna” powinna być konkurencyjna (mini-maxi),

polegająca na pokonywaniu słabości instytucji poprzez wykorzystywanie szans jakie stwarza

otoczenie.

Cele strategiczne powinny być budowane w oparciu o szanse i niwelować słabe strony.




Klika dużych zakładów pracy (KWK Piekary, Orzeł Biały) 5 0,25 1,25

Kilkadziesiąt działających organizacji pozarządowych 3 0,05 0,15

Dobra współpraca między MOPR, PUP i UM (np. PAI) 4 0,10 0,4

Dobra komunikacja publiczna ale tylko w ciągu dnia 3 0,10 0,3

Zaangażowanie podmiotów poza PUP w aktywizację zawodową –prowadzenie KIS

3 0,10 0,3

Realizacja projektów EFS na rzecz aktywizacji społecznej i zawodowej 4 0,20 0,8

Samorządowa Elektroniczna Platforma Informacyjna -wymiana informacji między PUP i MOPR

2 0,05 0,1

Potencjał kadrowy i wysokie kompetencje pracowników 5 0,15 0,75

SUMA 1 4,05


Brak rewitalizacji terenów po górniczych 5 0,2 1

Brak parterów społecznych w obszarze rynku pracy 4 0,05 0,2

Brak bazy szkoleniowej 3 0,02 0,06

Mała liczba miejsc pracy dla pracowników o niskich kwalifikacjach 5 0,2 1

Ograniczony rynek pracy –przewaga mikro przedsiębiorstw 4 0,08 0,32

Niedostosowanie edukacji do zmiennych potrzeb rynku pracy 3 0,05 0,15

Dziedziczone bezrobocie (szczególnie w dzielnicy Brzeziny i Centrum) 3 0,05 0,15

Niska motywacja dużej części bezrobotnych 3 0,05 0,15

Niski poziom mobilności 3 0,05 0,15

Problemy z komunikacją publiczną do Gliwic i Pyrzowic (szczególnie w porze nocnej)

1 0,01 0,01

Słabe finansowanie NGO 2 0,02 0,04

Brak organizacji pozarządowych działających w obszarze rynku pracy 2 0,02 0,04

Brak spółdzielni socjalnych, CIS 2 0,02 0,04

Mała liczba zakładów pracy chronionej i brak ZAZ 2 0,06 0,12

Trudność w zapewnieniu opieki nad dziećmi po godzinie 16:00 3 0,1 0,3

Niska świadomość wyboru zawodu w szkołach 2 0,02 0,04

SUMA 1 3,77



Eko Park, Inkubator Przedsiębiorczości 4 0,15 0,6

Tereny KSSE i Strefy Gospodarczej 4 0,15 0,6

Nowe powstające NGO 2 0,02 0,04

Inkubator NGO – centrum organizacji 2 0,05 0,1

Obecność węzła autostrady 3 0,1 0,3

Nowa perspektywa unijna 4 0,13 0,52

Centrum usług społecznych (CIS/Sp. socjalne) 2 0,05 0,1

Program dla Śląska 3 0,1 0,3

Uzbrojenie terenów inwestycyjnych 4 0,1 0,4

Poprawa koniunktury 2 0,15 0,3

SUMA 1 3,26


Spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym (demografia ) plus migracja

3 0,05 0,15

Likwidacja kopalni plus zakłady około górnicze 5 0,25 1,25

Restrukturyzacja górnictwa 4 0,1 0,4

Zmiany legislacyjne wpływające na min. Koszty pracy 3 0,05 0,15

Niska atrakcyjność inwestycyjna innych gmin 4 0,15 0,6

Ograniczona komunikacja publiczna i niska mobilność 3 0,05 0,15

Spadek dochodów gminy 3 0,05 0,15

Spadek finansowania NGO- niskie zaangażowanie ludzi w działalność społeczną

2 0,1 0,2

Kryzys gospodarczy 4 0,1 0,4

Zakończenie finansowania ze środków UE 5 0,15 0,75

SUMA 1 4,2

ΣS > ΣW; ΣO < ΣT

4,05 > 3,77; 3,26 < 4,2

Wniosek:

Strategia w obszarze RYNEK PRACY I EKONOMIA SPOŁECZNA powinna być konserwatywna,

(maxi - mini), oznaczająca wykorzystywanie atutów instytucji w celu uniknięcia lub

zredukowania wpływu zagrożeń.

Cele strategiczne powinny być budowane w oparciu o mocne strony i niwelować oddziaływanie

zagrożeń.




Duża wykrywalność przestępstw i wykroczeń najbardziej uciążliwych społecznie

4 0,2 0,8

Całodobowa koordynacja zdarzeń poprzez centrum zarządzania kryzysowego

5 0,1 0,5

Istniejąca i stosowana procedura dotycząca bezdomności 4 0,05 0,2

Program „Nie reagujesz –akceptujesz” 4 0,05 0,2

Prężnie działające stowarzyszenie abstynenckie „Piątka” 5 0,05 0,25

Stale rosnąca liczba funkcjonariuszy w służbie patrolowej 5 0,1 0,5

Programy Policji „Bezpieczny senior”, „Bezpieczny maluch” 3 0,05 0,15

Współpraca międzyinstytucjonalna i zespoły interdyscyplinarne 4 0,1 0,4

Monitoring wizyjny miasta 5 0,1 0,5

Funkcjonowanie Straży Miejskiej 5 0,1 0,5

Dofinansowanie Policji z budżetu miasta i dofinansowanie sprzętu 4 0,05 0,2

Możliwość odpracowania zadłużenia mieszkaniowego przez lokatorów

3 0,05 0,15

SUMA 1 4,35


Niewystarczające zasoby mieszkaniowe 3 0,1 0,15

Duża liczba osób oczekujących na lokale socjalne 4 0,1 0,2

Znieczulica społeczna 5 0,1 0,5

Sprzęt do monitoringu wymaga modernizacji 5 0,2 1

Niewystarczająca obsada straży miejskiej 5 0,2 1

Brak nowych zasobów mieszkaniowych 4 0,05 0,2

Niski standard mieszkań w zasobie komunalnym 3 0,05 0,15

Niedoskonałość prawa w obszarze gospodarki odpadami (powstało uciążliwe składowisko)

5 0,15 0,75

Niedoskonałość prawa w obszarze organizacji imprez o charakterze kulturalnym i rozrywkowym

3 0,05 0,15

SUMA 1 4,3



Wzrost bezpieczeństwa mieszkańców 4 0,05 0,2

Pozyskiwanie środków unijnych na modernizacje i rozszerzenie monitoringu

5 0,15 0,5

Promocja miasta, jako miasto bezpieczne dla mieszkańców 4 0,05 0,2

Tworzenie nowych miejsc pracy 5 0,15 0,75

Rewitalizacja budynków ze środków zewnętrznych (zasoby mieszkaniowe)

5 0,2 0,75

Budowa nowych , bezpiecznych ścieżek rowerowych 5 0,1 0,5

Pozyskanie środków na dodatkowe patrole , etaty, sprzęt , programy profilaktyczne , policji, straży miejskiej

5 0,2 1

Oferta dla inwestorów w zakresie budownictwa mieszkaniowego 4 0,1 0,4

SUMA 1 4,8


Likwidacja kopalni jako największego zakładu pracy w mieście 5 0,3 1,5

Występowanie środowisk kibiców 3 0,1 0,3

Brak wpływu na wydawane decyzje administracyjne stopnia wojewódzkiego na lokalizacje, składowania odpadów

5 0,2 1

Wzrost zadań dla gminy przekazywanych przez władze państwa 5 0,2 0,5

Odpływ zbyt dużej liczby mieszkań co skutkuje w mniejszym wpływie do kasy miasta (wpływ na mieszkalnictwo i bezpieczeństwo)

4 0,2 0,4

SUMA 1 4,6

ΣS >ΣW; ΣO > ΣT

4,35 > 4,3; 4,8 > 4,6

Wniosek:

Polityka społeczna miasta Piekary Śląskie w obszarze „bezpieczeństwo, mieszkalnictwo

i profilaktyka uzależnień” powinna być agresywna.

Cele strategiczne powinny polegać na wykorzystywaniu mocnych stron oraz szans w otoczeniu.




Ciekawa oferta dla wszystkich grup społecznych (3 domy kultury, 9 bibliotek)

3 0,06 0,18

Sieć placówek 5 0,06 0,3

Dobry dostęp do sieci internetowej w placówkach 5 0,02 0,1

Place zabaw przy szkołach 3 0,05 0,15

Pozyskiwanie środków pozabudżetowych dla bibliotek 4 0,05 0,2

Rozwinięta sieć klubów sportowych 4 0,05 0,2

Posiadanie Radia Piekary 5 0,15 0,75

Fachowa i wykształcona kadra 5 0,06 0,3

Dobra współpraca placówek kulturalnych, edukacyjnych i sportowych 3 0,02 0,06

Duża baza hotelowa 5 0,03 0,15

Duże zaangażowanie kadry trenerskiej 5 0,03 0,15

Działalność chórów i orkiestr 5 0,04 0,2

Aktywność amatorskich zespołów muzycznych i tanecznych 4 0,04 0,16

Turystyka kulturowa i religijna (Kopiec, Bazylika, Kalwaria) 5 0,15 0,75

Bliskość lotniska i węzeł autostradowy 5 0,05 0,25

Wyróżniająca się oferta Ośrodka Kultury "Andaluzja" 5 0,05 0,25

Funkcjonowanie letniej czytelni przy bibliotece 4 0,02 0,08

Kultywowanie śląskich tradycji (Dąbrówka, Kozłowa Góra) 5 0,04 0,2

Funkcjonowanie ogródków działkowych 4 0,03 0,12

SUMA 1 4,55


Stan infrastruktury wymagający modernizacji, w szczególności w placówkach edukacyjnych (potrzeby remontowe, sprzęt, wyposażenie

3 0,1 0,3

Niewystarczająca ilość placów zabaw przy przedszkolach 4 0,05 0,2

Brak strategicznych sponsorów wspierających lokalne kluby sportowe 5 0,1 0,5

Niskie, lecz stabilne, dofinansowanie zadań instytucji kultury 4 0,07 0,28

Słaba aktywność społeczna (udział i zaangażowanie mieszkańców w życie społeczne)

3 0,07 0,21

Brak krytego basenu 5 0,08 0,4

Niewystarczająca ilość hal sportowych 3 0,06 0,18

Słabe opłacanie kadry trenerskiej 4 0,08 0,32

Brak miejsca spotkań mieszkańców, jako miejsca integrującego społeczność lokalną (Rynek)

3 0,06 0,18

Brak kina 1 0,02 0,02

Wybór oferty kulturalnej i gastronomicznej przez mieszkańców w miastach ościennych

4 0,09 0,36


Brak nocnej komunikacji publicznej 5 0,1 0,5

Niewystarczająca promocja oferty kulturalnej poza granicami miasta 4 0,07 0,28

Mała różnorodność oferty 3 0,05 0,15

SUMA 1 3,88


Kształcenie kadry pozyskującej środki unijne 3 0,1 0,3

Moda na sport i aktywność fizyczna 3 0,1 0,3

Fundusze unijne 5 0,1 0,5

Zwiększenie zasięgu radia Piekary 3 0,1 0,3

Rządowe programy wspierające , edukacyjne, oświatowe , ministerialne

4 0,1 0,4

Zsynchronizowanie i koordynacja wspólnych działań kulturalno- oświatowo- sportowych

4 0,1 0,4

Rozbudowa Biblioteki Centralnej (strategia) 5 0,2 1

Rozbudowa Domu Kultury – sala Koncertowa / Wielofunkcyjna 5 0,2 1

1 4,2


Niedostateczne dofinansowanie z budżetu 5 0,1 0,5

Likwidacja zakładów pracy (brak sponsorów wspierających działania) - kopalnie

4 0,2 0,8

Zagrożenie ze strony reform edukacyjnych 4 0,13 0,52

Brak zainteresowania oferta (mentalność mieszkańców) 4 0,14 0,56

Ubożejące społeczeństwo 4 0,13 0,52

Migracja i emigracja 5 0,2 1

Młodzież wybiera szkoły poza Piekarami 2 0,1 0,2

1 4,1

ΣS > ΣW; ΣO > ΣT

4,55 > 3,88; 4,2 > 4,1

Wniosek:

Polityka społeczna miasta Piekary Śląskie w obszarze „kultura, edukacja i sport” powinna być

agresywna.

Cele strategiczne powinny polegać na wykorzystywaniu mocnych stron oraz szans w otoczeniu.


5. Cele strategiczne i operacyjne oraz źródła ich finansowania wypracowane dla Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Piekar Śląskich na lata 2016-2020

Strategia rozwiązywania problemów społecznych, obok diagnozy sytuacji, analizuje

i formułuje cele rozwojowe. Korespondują one z celami strategicznymi polityki społecznej, do

których należą:

1. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu – obejmuje działania mające na celu

redukowanie niekorzystnych zjawisk społecznych, uniemożliwiających jednostkom i grupom

społecznym zaspokajanie ich potrzeb życiowych,

2. integracja społeczna środowisk osób wymagających szczególnego wsparcia – zawiera próby

mające na celu wspieranie jednostek i grup dotkniętych lub zagrożonych marginalizacją, by

dążyły do przezwyciężenia swej trudnej sytuacji życiowej, tworzenie warunków

wzmacniających potencjał społeczny,

3. krzewienie idei społeczeństwa obywatelskiego – celem jest wzmacnianie aktywności

obywatelskiej mieszkańców, wzmacnianie potencjału środowisk pozarządowych, działania

na rzecz społeczności lokalnych, wspieranie przedsięwzięć o charakterze lokalnym,

rozwijanie i umacnianie współpracy jednostek administracji publicznej z sektorem

pozarządowym, kreowanie opinii i świadomości społecznej pozbawionej negatywnych

stereotypów postrzegania życia społecznego,

4. podnoszenie jakości usług społecznych – oznacza wzmacnianie potencjału kadr służb

społecznych, tworzenie możliwości nabywania przez nie nowych kwalifikacji i umiejętności,

inspirowanie i wdrażanie nowatorskich rozwiązań w zakresie polityki społecznej

we współpracy z partnerami społecznymi.

Dla każdego z obszarów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Piekar Śląskich na

lata 2016-2020 określony został cel strategiczny oraz zespół kierunków działań. Wszystkie cele

wynikają bezpośrednio z diagnozy sytuacji społecznej i przeprowadzonej analizy SWOT.



CEL 1.1.: TWORZENIE LEPSZYCH WARUNKÓW W DOSTĘPIE DO REHABILITACJI I USŁUG ZDROWOTNYCH W PEŁNYM ZAKRESIE

KIERUNKI DZIAŁAŃ: KLUCZOWI REALIZATORZY:

1. Tworzenie warunków do uruchomienia i utworzenie zakładu opiekuńczo-leczniczego dla mężczyzn, mieszkania chronionego, Zakładu Aktywności Zawodowej, dziennego ośrodka pobytu dla osób niepełnosprawnych poprzez zapewnienie zaplecza infrastrukturalnego i finansowego.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie

organizacje pozarządowe

przedsiębiorcy

2. Zwiększenie dostępu do informacji o możliwości korzystania z usług medycznych, rehabilitacyjnych itp.


Piekarskie Centrum Medyczne Sp. z o.o. i inne SPZOZ, NZOZ


3. Zwiększenie dostępności usług opiekuńczych i medycznych dla osób przewlekle chorych i starszych.


Piekarskie Centrum Medyczne Sp. z o.o. i inne SPZOZ, NZOZ


4. Zwieszenie świadomości zdrowotnej mieszkańców oraz prowadzenie profilaktyki zdrowotnej.


Urząd Miasta

Miejska Biblioteka Publiczna


CEL 1.2.: ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚCI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I STARSZYCH


1. Tworzenie warunków sprzyjających likwidacji barier architektonicznych, transportowych oraz w komunikowaniu się, a także konsultowanie planów budowy lub przebudowy obiektów użyteczności publicznej z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych i seniorów.

Urząd Miasta i jednostki budżetowe gminy

2. Wsparcie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych.

Powiatowy Urząd Pracy

Organizacje pozarządowe

3. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych i niepełnosprawnych.


Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów

Dom Pomocy Społecznej



1. Środki z budżetu miasta, w tym środki pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na

sprzedaż napojów alkoholowych.

2. Środki z budżetu Państwa, w tym np. środki Narodowego Funduszu Zdrowia, Państwowego

Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Programu Fundusz Inicjatyw

Obywatelskich na lata 2014-2020.

3. Środki Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiego Funduszu

Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

4. Środki w ramach innych zagranicznych instrumentów finansowych (np. Środki z Norweskiego

Mechanizmu Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru

Gospodarczego, Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy).

5. Inne źródła.


CEL 2.1.: WZMACNIANIE OSÓB I RODZIN W FUNKCJONOWANIU SPOŁECZNYM


1. Rozwój sieci placówek wsparcia dziennego (np. żłobek, ośrodek wczesnego wspomagania dzieci, ośrodek rehabilitacyjno-edukacyjny dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, kluby seniora, kluby integracyjne dla dzieci i młodzieży).

– Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – Placówki Wsparcia Dziennego – Urząd Miasta – Organizacje pozarządowe

2. Rozwój sieci placówek specjalistycznych (np. placówki medyczne dla dzieci i młodzieży – psychiatra, neurolog, ginekolog, ośrodek leczenia uzależnień i miejsca schronienia w sytuacjach kryzysowych „szkoły dla rodziców”, Centrum Usług Społecznych, Centrum Edukacyjne Doradztwa i Rozwoju).

– Urząd Miasta – NZOZ-y – Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – Placówki Wsparcia Dziennego – Poradnia psychologiczno-

pedagogiczna – Organizacje pozarządowe

3. Wzmacnianie zdolności rodzin do prawidłowego i samodzielnego funkcjonowania

– Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – Poradnia psychologiczno –

pedagogiczna – Placówki Wsparcia Dziennego

4. Wzmacnianie więzi rodzinnych i społecznych (np. podejmowanie akcji profilaktyczno-

– Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – Poradnia Psychologiczno-


informacyjnych , działań na rzecz integracji społeczności lokalnej).

Pedagogiczna – Organizacje pozarządowe

5. Prowadzenie działań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.


Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Placówki oświatowe

Policja

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

Prokuratura

Sąd

Straż Miejska


CEL 2.2.: WZMACNIANIE OSÓB I RODZIN W FUNKCJONOWANIU ZAWODOWYM


1. Wspieranie aktywizacji zawodowej mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym.




2. Zapewnienie usług opiekuńczych dla rodzin (np. przedszkola, żłobki, opieka nad osobami starszymi), które umożliwią podjęcie pracy jej członkom.



CEL 2.3.: ROZWÓJ DZIAŁAŃ W ZAKRESIE PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ


1. Utworzenie Centrum Leczenia Uzależnień. – Urząd Miasta – podmioty lecznicze

2. Rozwój i wspieranie działań organizacji pozarządowych w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień.

– Urząd Miasta – Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – organizacje pozarządowe

3. Rozwój działań profilaktycznych wśród dorosłych i młodzieży.

– Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – Poradnia psychologiczno -

pedagogiczna – Straż Miejska – Policja – Gminna Komisja Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych – Organizacje pozarządowe


1. Środki z budżetu miasta.


2. Środki z budżetu Państwa, w tym m.in. środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych, Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelski na lata 2014-2020, Krajowego

Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, Programu Osłonowego „Wspieranie

Jednostek Samorządu Terytorialnego w Tworzeniu Systemu Przeciwdziałania Przemocy

w Rodzinie”, „Resortowy Program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – asystent

rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej”, Fundusze Państwowej Agencji

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Programu Ograniczania Przestępczości

i Aspołecznych Zachowań „Razem Bezpieczniej”.

3. Środki Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiego Funduszu Społecznego

i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.




5. Inne źródła.


CEL 3.1.: WSPIERANIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI


1. Wsparcie mieszkańców w uruchamianiu działalności gospodarczej.


Powiatowa Rada Rynku Pracy

organizacje zrzeszające pracodawców


2. Wsparcie tworzenia miejsc pracy i rozwój zawodowy osób pracujących.


Powiatowa Rada Rynku Pracy

organizacje zrzeszające pracodawców


3. Promocja obszarów inwestycyjnych i pozyskiwanie inwestorów.

Urząd Miasta

4. Dostosowanie obszarów inwestycyjnych do potrzeb potencjalnych inwestorów.

Urząd Miasta


CEL 3.2.: AKTYWIZACJA AKTORÓW RYNKU PRACY


1. Stworzenie systemu monitoringu potrzeb rynku pracy i możliwości edukacyjnych oraz ułatwienie dostępu do informacji dotyczących oferty edukacyjnych i szkoleniowych.

– Powiatowy Urząd Pracy – Placówki oświatowe – organizacje zrzeszające pracodawców – organizacje pozarządowe

2. Zwiększenie świadomości w zakresie wyboru zawodu poprzez ułatwienie dostępu do systemu poradnictwa i doradcy zawodowego.

– Placówki oświatowe – Powiatowy Urząd Pracy – Poradnia Psychologiczno-

Pedagogiczna

3. Rozwój zawodowy zasobów rynku pracy w postaci wspierania podnoszenia kompetencji zawodowych osób bezrobotnych oraz pracowników w ramach Krajowego Funduszu Szkoleniowego.

– Powiatowy Urząd Pracy – Powiatowa Rada Rynku Pracy – organizacje zrzeszające pracodawców – organizacje pozarządowe

4. Wspieranie motywacyjne osób bezrobotnych poprzez projekty aktywizacyjne i integracyjne.

– Powiatowy Urząd Pracy – Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie – organizacje pozarządowe – Urząd Miasta

5. Dostosowanie szkolnictwa zawodowego do potrzeb rynku pracy.

Szkoły zawodowe – Placówki oświatowe – Powiatowy Urząd Pracy – Powiatowa Rada Rynku Pracy –

CEL 3.3.: ROZWÓJ III SEKTORA ORAZ WZROST AKTYWNOŚCI SPOŁECZNEJ MIESZKAŃCÓW


1. Integracja i aktywizacja organizacji pozarządowych oraz stworzenie bazy technicznej i lokalowej wspierającej ich działalność.

Urząd Miasta


2. Wzrost udziału organizacji pozarządowych w realizacji zadań publicznych.

Urząd Miasta

3. Promocja i wspieranie przedsiębiorczości społecznej i tworzenie warunków do uruchomienia podmiotów przedsiębiorczości społecznej (szczególnie w obszarze aktywizacji osób niepełnosprawnych).


Urząd Miasta

Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej

4. Podejmowanie działań partnerskich i międzysektorowych w zakresie kreowania lokalnej polityki społecznej.

Urząd Miasta







2. Środki z budżetu Państwa, w tym środki Funduszu Pracy, Państwowego Funduszu

Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelski na lata

2014-2020.






5. Inne źródła.


CEL 4.1.: POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA MIESZKAŃCÓW PIEKAR ŚLĄSKICH


1. Zwiększenie skuteczności działań służb mundurowych poprzez zwiększenie liczby funkcjonariuszy.

Urząd Miasta

Straż Miejska

Policja

Straż Pożarna

2. Rozwój i modernizacja monitoringu miasta. Urząd Miasta

Straż Miejska

3. Prowadzenie działań informujących o możliwości pomocy sąsiedzkiej.

Urząd Miasta

Straż Miejska

Policja

Straż Pożarna



CEL 4.2.: ROZWÓJ I POPRAWA STANDARDÓW MIESZKAŃ W ZASOBACH GMINNYCH


1. Pozyskiwanie infrastruktury mieszkaniowej dostosowanej do potrzeb najuboższych mieszkańców miasta.

Urząd Miasta


Zakład Gospodarki Mieszkaniowej

2. Modernizacja i rewitalizacja istniejących zasobów mieszkaniowych miasta.

Urząd Miasta


3. Prowadzenie działań mających na celu redukcję zadłużenia mieszkańców.

Urząd Miasta



Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe


CEL 4.3.: ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA MIESZKAŃCÓW


1. Poprawa bezpieczeństwa poprzez zapewnienie możliwości bezpiecznego poruszania się pieszych i rowerzystów na terenie miasta.

Urząd Miasta

Straż Miejska

Policja

2. Realizacja programów pomocowych dla osób zagrożonych bezrobociem i innymi formami wykluczenia społecznego.



3. Współpraca międzyinstytucjonalna w zakresie przeciwdziałania przemocy.


Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych


Policja


Prokuratura

Sąd

Straż Miejska




2. Środki z budżetu Państwa, w tym np. środki Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na

lata 2014-2020.



Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz programu Erasmus+.




5. Inne źródła.


CEL 5.1.: AKTYWIZACJA KULTURALNA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ


1. Współpraca instytucji kultury w zakresie przygotowywania oferty i promocji wydarzeń.


Miejskie Centrum Informacji i Turystyki

Miejski Dom Kultury

Ośrodek Kultury Andaluzja

Dzielnicowy Dom Kultury

Radio Piekary

2. Zapewnienie cykliczności najważniejszych wydarzeń kulturalnych w mieście.

Urząd Miasta



Miejski Dom Kultury



Młodzieżowe Domy Kultury

Radio Piekary

3. Wydawanie informatorów o wydarzeniach kulturalnych w mieście.

Urząd Miasta



Miejski Dom Kultury



Radio Piekary

4. Podniesienie jakości infrastruktury placówek kultury i dostosowanie jej do realizowanych zadań i nowych wyzwań.


Miejski Dom Kultury




CEL 5.2.: PODNIESIENIE ATRAKCYJNOŚCI OFERTY EDUKACYJNEJ W MIEŚCIE


1. Realizacja dodatkowych zajęć w szkołach w ramach działań projektowych.

Urząd Miasta

Placówki oświatowe i edukacyjne

2. Uatrakcyjnienie oferty szkół ponadgimnazjalnych w celu zatrzymania młodzieży w Piekarach Śląskich.

Urząd Miasta


3. Prowadzenie działań związanych z planowaniem rozwoju osobistego i zawodowego uczniów.

Urząd Miasta



4. Promowanie postaw przedsiębiorczych wśród młodzieży.

Urząd Miasta



5. Poprawa jakości infrastruktury placówek oświatowych na terenie miasta.

Urząd Miasta


CEL 5.3.: ROZWÓJ DZIAŁAŃ O CHARAKTERZE REKREACYJNYM I SPORTOWYM NA TERENIE MIASTA


1. Dostosowanie i rozwój infrastruktury rekreacyjnej i sportowej do aktualnych potrzeb mieszkańców (np. rozbudowa ścieżek rowerowych, budowa nowych obiektów sportowych, np. basenu miejskiego).

Urząd Miejski

2. Dostosowanie oferty wydarzeń sportowych do potrzeb mieszkańców miasta (np. organizacja masy krytycznej).

Urząd Miejski

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji


kluby sportowe i inne organizacje pozarządowe

3. Organizacja cyklicznych imprez sportowych dla amatorów (np. imprezy rowerowe, biegowe, nordic walking).

Urząd Miejski

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji


kluby sportowe i inne organizacje pozarządowe




2. Środki z budżetu Państwa, w tym środki m.in. Narodowego Funduszu Zdrowia, Państwowego

Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz Rządowego Programu Aktywności

Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020 (ASOS), Program Fundusz Inicjatyw

Obywatelskich na lata 2014-2020.






5. Inne źródła.


6. Ewaluacja i narzędzia pomiaru

Metoda oceny zaistniałych zmian, badająca skuteczność i efektywność podejmowanych

działań, nazywana ewaluacją, jest standardem współczesnego zarządzania w sektorze publicznym –

stanowi integralny element zarządzania przez cele. Ewaluacji podlegać będzie nie tylko Strategia,

ale i każdy Program Operacyjny, a także projekty wykonawcze. Profesjonalna ewaluacja posiada

wszystkie cechy badań stosowanych i nie różni się zasadniczo pod względem projektowania, technik

gromadzenia danych oraz metod analizy od innych przedsięwzięć badawczych stosowanych

w naukach społecznych19. Jedną z kluczowych metod analizy zebranego materiału była jego ocena

za pomocą kryteriów ewaluacji 20:

trafności (relevance) – co pozwoli ocenić, w jakim stopniu cele programu odpowiadają

potrzebom i priorytetom na danym poziomie analizy;

użyteczności (utility) – co pozwoli ocenić, do jakiego stopnia oddziaływanie programu

odpowiada potrzebom grupy docelowej;

skuteczności (effectiveness) – co pozwoli ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia

zdefiniowane na etapie programowania zostały osiągnięte.

Strategia zakłada możliwość wykorzystania trzech różnych typów ewaluacji w zależności od

terminu jej przeprowadzenia. Poniższa typologia, zaproponowana przez Komisję Europejską,

dotyczy oceny strategii, programów operacyjnych i innych wdrażanych programów o wymiarze co

najmniej kilkuletnim:

Ewaluacja ex-ante21 jest to ewaluacja przeprowadzana przed wdrażaniem programu,

strategii i mająca za zadanie ocenić na ile planowana interwencja jest trafna z punktu

widzenia potrzeb (sektora, beneficjentów) oraz spójna w zakresie planowanych celów

i sposobów ich realizacji. Może stanowić również diagnozę, badającą kontekst, identyfikację

potencjalnych trudności oraz diagnozę potrzeb i oczekiwań grupy docelowej.

19 Por. C. Robson: Projektowanie ewaluacji, [w:] L. Korporowicz (red.): Ewaluacja w edukacji, Oficyna Naukowa, Warszawa 1997, s. 147-152; H. Simons: Polityczne implikacje teorii ewaluacyjnych, [w:] L. Korporowicz (red.): Ewaluacja w edukacji, Oficyna Naukowa, Warszawa 1997, s. 65-92. 20 Ewaluacja – kwestie ogólne, Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2005. 21 Ex-ante Evaluation: A Practical Guide for Preparing Proposals for Expenditure Programmes; dokument dostępny na stronach internetowych Komisji Europejskiej.


Ewaluacja mid-term22 jest to ewaluacja realizowana mniej więcej w połowie wdrażania

strategii, programu. Ewaluacja ta poddaje analizie osiągnięte na tym etapie produkty

i rezultaty oraz dokonuje pierwszej oceny jakości realizacji programu. Jej istotną rolą jest

również ocena poczynionych na etapie programowania założeń, w tym szczególnie celów

oraz przyjętych wskaźników. Jest to szczególnie ważne, gdyż zmiana warunków społeczno-

gospodarczych może spowodować dezaktualizację początkowej diagnozy, która stała się

punktem wyjścia dla realizowanej interwencji. W konsekwencji wyniki takiej ewaluacji mogą

się przyczynić do aktualizacji programu, strategii. Ewaluacja mid-term w dużej mierze opiera

się na danych dostarczanych przez system monitoringu.

Ewaluacja ex-post23 przeprowadza się ją po zakończeniu realizacji programu, strategii;

powinna być ona przeprowadzona nie później niż trzy lata po zakończeniu okresu wdrażania

programu, strategii. Podstawowym zadaniem ewaluacji ex-post jest zbadanie długotrwałych

efektów (oddziaływania) programu oraz ich trwałości. Niektóre efekty oddziaływania

programu będą możliwe do zdiagnozowani w dłuższej perspektywie czasowej, dlatego też

ocena trwałości interwencji może mieć charakter szacunkowy, biorący pod uwagę jedynie

aktualne uwarunkowania. Nie mniej ważnym zadaniem ewaluacji ex-post jest całościowa

ocena skuteczności i efektywności interwencji oraz jej trafności i użyteczności. Szczególnie

istotne jest tu odniesienie się do założonych celów oraz sprawdzenie na ile udało się je

osiągnąć.

W odniesieniu do programów i projektów UE akcentuje bardziej wskaźnik osiągnięcia

zakładanych rezultatów projektu. Każdy projekt zawierający interwencję finansową ze środków

publicznych, tzw. wkład (input), w pierwszej kolejności prowadzi do skonkretyzowania rzeczowych

produktów (outputs), np. przeszkolenie x osób, utworzenie x stanowisk komputerowych w szkole.

Dzięki tym produktom beneficjenci projektów odnoszą korzyści zwane rezultatami (results), np.

uzyskanie nowych kwalifikacji, uzyskanie zatrudnienia przez x osób. Interwencja nie wpływa tylko

na beneficjentów, ale także wywołuje zmiany w otoczeniu społeczno-gospodarczym, np. wzrost

22 The Mid Term Evaluation of Structural Fund Interventions, dokument dostępny na stronach internetowych Komisji Europejskiej, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/working/doc/midterm_en.pdf, dostęp 05.10.2015r. 23 Evaluating EU Expenditure Programmes: A Guide: Ex post and intermediate evaluation including glossary of evaluation terms, dokument dostępny na stronach internetowych Komisji Europejskiej, http://ec.europa.eu/dgs/information_society/evaluation/data/pdf/lib_master/eur_budg_guide_ex_post_and_intermediate.pdf, dostęp 05.10.2015r.


http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/working/doc/midterm_en.pdf

http://ec.europa.eu/dgs/information_society/evaluation/data/pdf/lib_master/eur_budg_guide_ex_post_and_intermediate.pdf

http://ec.europa.eu/dgs/information_society/evaluation/data/pdf/lib_master/eur_budg_guide_ex_post_and_intermediate.pdf

wskaźnika skolaryzacji, zmniejszenie procentowego udziału osób bezrobotnych, nazywane

oddziaływaniem (impact), są głównym celem realizowanych ze środków Unii Europejskiej

programów. W szerszym wymiarze ewaluacja jest obiektywnym badaniem racjonalności działań

publicznych i w pewnym sensie je legitymizuje. Aby ocenić zaistniałe zmiany, operacjonalizuje się

cele budując szereg wskaźników ilościowych i jakościowych. Można zbudować swój własny katalog

wskaźników albo posłużyć się już istniejącym, np. wskaźnikami zrównoważonego rozwoju z bazy

Systemu Administracji Samorządowej, dotyczącymi ładu społecznego24.

Tabela 22: Wskaźniki realizacji celów dla poszczególnych obszarów

CEL WSKAŹNIK REALIZACJI CELU TENDENCJA

ZDROWIE, NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I SENIORZY

Cel 1.1.: Tworzenie lepszych warunków w dostępie do rehabilitacji i usług zdrowotnych w pełnym zakresie

Liczba realizowanych projektów z obszaru ochrony zdrowia Rosnąca

Liczba osób starszych i niepełnosprawnych objętych pomocą i opieką w środowisku zamieszkania

Rosnąca

Cel 1.2.: Zwiększenie aktywności społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych i starszych

Liczba podmiotów prowadzących działania ukierunkowane na włączenie osób niepełnosprawnych (w tym WTZ, ZAZ)

Rosnąca

Liczba podmiotów działających na rzecz osób starszych Rosnąca

Liczba korzystających ze zorganizowanych środowiskowych form wsparcia dla osób niepełnosprawnych (w tym ZAZ, WTZ, ŚDS)

Rosnąca

Liczba osób starszych korzystających ze zorganizowanych środowiskowych form wsparcia (DDPS. Kluby Seniora, WTZ) Rosnąca

Liczba osób objętych rehabilitacją społeczną dofinansowaną ze środków PFRON (turnusy rehabilitacyjne, szkolenia, projekty aktywizujące, dofinansowaniami do sprzętu, środków ułatwiających funkcjonowanie, wykonywanie czynności życiowych)

Rosnąca

Liczba osób objętych rehabilitacją zawodową (szkolenia zawodowe, staże, pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz inne działania na rzecz aktywności zawodowej ON)

Rosnąca

RODZINA I INTEGRACJA SPOŁECZNA

Cel 2.1.: Wzmacnianie osób i rodzin w funkcjonowaniu społecznym

Liczba mieszkańców objętych projektami z zakresu włączenia społecznego, realizowanymi z udziałem jednostek miejskich

Rosnąca

Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej na 1000 mieszkańców

Malejąca

Liczba dzieci umieszczonych w rodzinnych formach opiekuńczo wychowawczych

Rosnąca

Liczba dzieci wychowywanych w instytucjonalnej pieczy zastępczej Malejąca

Liczba rodzin korzystających ze specjalistycznych form wsparcia (poradnictwa rodzinnego, terapii rodzinnej itp.)

Rosnąca

Liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny Rosnąca

Liczba osób korzystających z poradni psychologiczno-pedagogicznej Rosnąca

Cel 2.2.: Wzmacnianie osób i rodzin w funkcjonowaniu zawodowym

Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które zakończyły udział w projektach aktywizacyjnych.

Rosnąca

Liczba osób, z którymi podpisano kontrakty socjalne Rosnąca

Cel 2.3.: Rozwój działań w zakresie profilaktyki uzależnień

Liczba realizowanych programów profilaktycznych Rosnąca

Liczba funkcjonujących Centrów Leczenia Uzależnień Rosnąca

Liczba osób objęta programami profilaktycznymi Rosnąca

24 P. Rogala: Raport z realizacji pracy „Zaprojektowanie i przetestowanie systemu mierzenia jakości życia w gminach, etap 1”, Raport dla ZMP, Jelenia Góra – Poznań 2008, s. 44-48.



RYNEK PRACY I EKONOMIA SPOŁECZNA

Cel 3.1.: Wspieranie przedsiębiorczości

Liczba zakładanych działalności gospodarczych Rosnąca

Liczba nowych podmiotów ekonomii społecznej Rosnąca

Cel 3.2.: Aktywizacja aktorów rynku pracy

Liczba osób bezrobotnych, które skorzystały z instrumentów rynku pracy

Rosnąca

Liczba zatrudnionych doradców zawodowych w szkołach i innych placówkach edukacyjnych

Rosnąca

Liczba osób (w tym młodzieży) objętych programami rynku pracy Rosnąca

Liczba osób zarejestrowanych ze statusem osoby bezrobotnej Malejący

Liczba osób pracujących do ludności w wieku produkcyjnym Rosnąca

Cel 3.3.: Rozwój III sektora oraz wzrost aktywności społecznej mieszkańców

Ilość zadań zlecanych przez samorząd organizacjom pozarządowym na zadania własne gminy

Rosnąca

Liczba organizacji, które skorzystały ze wsparcia finansowego lub pozafinansowego gminy

Rosnąca

Liczba organizacji pozarządowych na 1000/10000 mieszkańców Rosnąca

Liczba organizacji pozarządowych i podmiotów ES zarejestrowanych na terenie gminy

Rosnąca

Liczba wolontariuszy współpracujących z Urzędem Miejskim i jego jednostkami

Rosnąca

Liczba funkcjonujących w mieście Klubów Wolontariusza Rosnąca

Liczba partnerstw zawiązanych z udziałem jednostek administracji publicznej i organizacji społecznych

Rosnąca

Liczba mieszkańców objętych projektami rozwoju społeczności lokalnych (PAL, OSL itp.)

Rosnąca

BEZPIECZEŃSTWO I MIESZKALNICTWO

Cel 4.1.: Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców Piekar Śląskich

Liczba zatrzymanych sprawców przestępstw i wykroczeń Rosnąca

Liczba funkcjonariuszy Policji i Straży Miejskiej Rosnąca

Wysokość wydatków poniesionych na modernizację monitoringu Rosnąca

Cel 4.2.: Rozwój i poprawa standardów mieszkań w zasobach gminnych

Ilość m2 powierzchni mieszkalnej na 1 osobę Rosnąca

Ilość mieszkań socjalnych, chronionych i komunalnych Rosnąca

Ilość osób objętych programami oddłużeniowymi i edukacją finansową

Rosnąca

Liczba osób oczekujących na rozpatrzenie wniosku o przydział lokalu z zasobów miejskich

Malejąca

Wartość zadłużenia czynszowego dla mieszkań będących w zasobach gminy

Malejąca

Cel 4.3.: Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców

Liczba programów/projektów w zakresie profilaktyki i poprawy bezpieczeństwa realizowanych z udziałem miejskich jednostek organizacyjnych

Rosnąca

Liczba wypadków drogowych z udziałem pieszych i rowerzystów na 1000 mieszkańców

Malejąca

Liczba instytucji uczestniczących w działaniach międzyinstytucjonalnych w zakresie przeciwdziałania przemocy

Rosnąca

Liczba partnerstw zawiązanych z udziałem jednostek administracji publicznej i organizacji społecznych

Rosnąca

KULTURA, EDUKACJA I SPORT

Cel 5.1.: Aktywizacja kulturalna społeczności lokalnej

Ilość organizowanych w mieście imprez kulturalnych przy współudziale jednostek miejskich

Rosnąca

Ilość osób korzystających ze stałych form działalności publicznych placówek kulturalnych (koła, sekcje, warsztaty)

Rosnąca

Ilość osób korzystających z Biblioteki Miejskiej Rosnąca

Liczba cyklicznych wydarzeń kulturalnych na terenie miasta Rosnąca

Liczba informatorów o wydarzeniach kulturalnych w mieście Rosnąca

Wysokość wydatków ponoszonych na podniesienie jakości infrastruktury placówek kultury

Rosnąca

Cel 5.2.: Podniesienie atrakcyjności oferty edukacyjnej w mieście

Liczba dzieci i młodzieży korzystających z zajęć pozalekcyjnych w szkołach

Rosnąca

Liczba dzieci korzystających z przedszkoli i żłobków Rosnąca



Liczba uczniów objętych doradztwem zawodowym, w tym liczba uczniów dla których opracowano indywidualny plan rozwoju osobistego / zawodowego

Rosnąca

Liczba zajęć pozalekcyjnych i projektów z zakresu przedsiębiorczości dla młodzieży

Rosnąca

Wysokość wydatków ponoszonych na podniesienie jakości infrastruktury placówek oświatowych

Rosnąca

Cel 5.3.: Rozwój działań o charakterze rekreacyjnym i sportowym na terenie miasta

Wysokość wydatków ponoszonych na podniesienie jakości infrastruktury rekreacyjnej i sportowej

Rosnąca

Liczba cyklicznych wydarzeń sportowych na terenie miasta Rosnąca

Liczba mieszkańców korzystających ze stałych form zajęć sportowych w klubach sportowych i Miejskim Ośrodku Sportu i Rekreacji

Rosnąca

Liczba sekcji w klubach sportowych Rosnąca

Źródło: opracowanie własne

Wartość początkowa wskaźników zostanie ustalona przez realizatorów na dzień 31 grudnia

2015 roku za rok 2015 i przekazana do dnia 29 kwietnia 2016 roku do Miejskiego Ośrodka Pomocy

Rodzinie w Piekarach Śląskich.


7. Wdrożenie i monitorowanie strategii

Wdrożenie realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych jest procesem,

w który zaangażowane powinny być wszystkie podmioty uczestniczące w jej opracowaniu oraz

działające w obszarach objętych strategią. Instytucją, która z racji przepisu ustawowego25

koordynuje realizację Strategii jest Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich, to on

prowadzi działania skierowane nie tylko do podopiecznych Ośrodka, ale i do całej społeczności

gminy Piekary Śląskie. Nie da się zrealizować Strategii bez znaczącego udziału pozostałych jednostek

organizacyjnych gminy i jej organizacji pozarządowych. Istotnym elementem realizacji założeń

i celów Strategii jest monitoring jej wdrażania, który wymaga operacjonalizacji celów, ich mierzenia

i analizowania. Strategia jest dokumentem, który może być aktualizowany, szczególnie w dobie

zmieniających się źródeł finansowania oraz przepisów.

Nieodłącznym elementem wdrażania Strategii są programy i projekty wykonawcze, które

tworzone są w oparciu o budżet miasta, np. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych, Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii, Program Współpracy

Gminy z Organizacjami Pozarządowymi oraz inne programy, których realizacja wynika bądź nie

wynika z odrębnych przepisów.

Monitoring Strategii koordynować będzie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach

Śląskich, który zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej, koordynuje realizację Strategii.

W celu opracowania sprawozdania dotyczącego stopnia realizacji celów Strategii, MOPR zbiera

informacje od poszczególnych jej realizatorów. Opracowane sprawozdanie przedstawiane jest

w połowie okresu obowiązywania Strategii oraz w ostatnim roku jej wdrażania.

Monitorowanie nie jest kontrolą ani audytem. Jego istotą jest śledzenie i analizowanie

faktycznego rozwoju. Celem monitoringu jest badanie:

zgodności faktycznego rozwoju z założeniami i celami strategii;

oceny nowych wyzwań i zagrożeń;

25 Obowiązek opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych wynika wprost z art. 17. ust. 1 pkt. 2 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku.


wniosków dotyczących aktualności lub potrzeby zmiany istniejącej strategii.

Aby monitorowanie przyniosło pożądane wyniki konieczne jest spełnienie kilku warunków.

Po pierwsze, zbieranie danych do analizy i analiza techniczna muszą być prowadzone regularnie,

w sposób porównywalny, neutralnie, profesjonalnie i obiektywnie, z możliwością wykorzystania

ekspertów zewnętrznych.


8. Podsumowanie

Rozwiązania w duchu nowego zarządzania publicznego, czyli poszukiwanie efektywnych

ekonomicznie i organizacyjnie zasad systemowego działania dla polityki społecznej spowodowały

wyraźny wzrost zainteresowania instrumentami typowymi dla planowania i zarządzania

strategicznego. Dodatkowo procesy rekonstrukcji państwa opiekuńczego, krytyka kierunków

i struktury wydatków publicznych, a także brak akceptacji dla zbiurokratyzowanego funkcjonowania

instytucji publicznych wymusiły działania, które zakończyły się częściowym urynkowieniem usług

użyteczności publicznej, a nawet prywatyzacją niektórych segmentów. Doprowadzenie do sytuacji,

w której inne niż tylko państwowe podmioty realizują zadania w sferze publicznej spowodowało

konieczność lepszego planowania i ewaluacji rezultatów ich działania przez państwo i jego

uprawnione agendy. Umiejętność kreowania strategii, jej zaplanowanie, a następnie wdrożenie

i monitoring rezultatów stały się niezwykle potrzebne w tworzeniu i realizowaniu polityki społecznej.

Podejście strategiczne stało się konieczne z jednej strony z powodów narastającej potrzeby

polepszenia racjonalności i efektywności wydatków na cele społeczne, z drugiej strony ze względu

na pojawienie się możliwości wykorzystywania środków pomocowych przez organizacje działające

zarówno w sektorze publicznym, społecznym, jak i prywatnym.

Do implementowania podejścia strategicznego do polityki społecznej przyczynia się także jej

interdyscyplinarność i obserwowana w naukach społecznych dyfuzja wiedzy. Podejście strategiczne

spopularyzowała także Komisja Europejska, która już od co najmniej dwóch dekad przywiązuje

niezwykłą wagę do strategicznego planowania zarówno w sferze polityki społecznej, ale także

w polityce funduszy strukturalnych, polityce rozwoju obszarów wiejskich czy polityce zatrudnienia.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że wejście Polski do Unii Europejskiej wymusiło kompleksowe

przygotowanie długoletnich strategii i planów, które mają za zadanie w sposób spójny i przejrzysty

identyfikowanie celów i priorytetów rozwoju Polski, ale także są konieczne do podejmowania

faktycznych działań i oceny osiąganych rezultatów. Na wszystkich poziomach zarządzania powstają

strategie polityki społecznej, które mają na celu diagnozowanie sytuacji społecznej i wyznaczanie

długofalowych kierunków działania. Przykładów strategii europejskich jest wiele – Europa 2020,

Europejska Strategia Zatrudnienia, Europejska Strategia Integracji Społecznej, Europejska Strategia

Kształcenia Ustawicznego, Strategia e-Europe i inne. Krajowe czy narodowe strategie dotyczą także

różnorodnych zagadnień. Dla przykładu w Polsce w ostatnich latach przygotowano na szczeblach


regionalnych przynajmniej kilka strategii w każdym województwie – jedną ogólną strategię rozwoju

województwa i strategie sektorowe, dotyczące m.in. polityki społecznej (np. Strategia Polityki

Społecznej Województwa Śląskiego). Powiaty i gminy dysponują strategiami rozwoju lokalnego

ponieważ w każdej gminie i powiecie jest ustawowy obowiązek przygotowania i realizacji gminnych

i powiatowych strategii rozwiązywania problemów społecznych. Przykłady te pokazują, że

współcześnie istnieje olbrzymie zapotrzebowanie na strategiczne myślenie i działanie wykazywane

przez instytucje UE, państwo i jego podmioty, jak i przez samorządy lokalne oraz

samoorganizujących się obywateli. Stąd próba poszukiwania możliwości zastosowania

instrumentarium zarządzania strategicznego do sektora publicznego.

Przygotowanie strategii i ich wdrożenie to dwa odrębne procesy, które związane są z różnymi

podejściami – teorią i ideą (powstanie strategii) oraz praktyką i działaniem (wdrożenie strategii).

Jakość strategii w dużym stopniu zależy od ilości czasu poświęconego na jej przygotowanie,

nakładów, włączenia różnych interesariuszy do konsultacji, profesjonalizmu autorów. Za wdrażanie

i realizację strategii odpowiedzialni są politycy i działacze oraz pracownicy różnych instytucji, często

z różnych sektorów. A nade wszystko za wdrażanie strategii odpowiedzialni są mieszkańcy danego

miasta, od ich zapału, energii i chęci pracy zależeć będzie uzyskanie zaplanowanych w strategii celów

i zadań. Pozostaje mieć nadzieję, że partycypacyjny mechanizm budowania redefiniowanej strategii

rozwiązywania problemów społecznych zaowocuje wspólnymi działaniami przy pracach nad jej

realizacją.


9. Spisy

9.1. Spis literatury

1. Auleytner J., Głąbicka K.: Polskie kwestie socjalne na przełomie wieków. Wydaw. WSP TWP,

Warszawa 2002.

2. Długosz D., Wygnański J.J.: Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej,

maszynopis powielony, Warszawa 2005.

3. Dziewięcka-Bokun L.: O sposobach rozumienia polityki społecznej, [w:] Uwarunkowania

współczesnej polityki społecznej, pod red. B. Ponikowskiego i J Zarzecznego, Wydawnictwo

Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.

4. Evaluating EU Expenditure Programmes: A Guide: Ex post and intermediate evaluation

including glossary of evaluation terms, dokument dostępny na stronach internetowych

Komisji Europejskiej,

http://ec.europa.eu/dgs/information_society/evaluation/data/pdf/lib_master/eur_budg_g

uide_ex_post_and_intermediate.pdf.

5. Ewaluacja – kwestie ogólne, Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2005.

6. Ex-ante Evaluation: A Practical Guide for Preparing Proposals for Expenditure Programmes;

dokument dostępny na stronach internetowych Komisji Europejskiej.

7. Knox, C. Schacht: Understanding Social Problems. Wardsworth, Belmont 2009, s. 2 i nast.

8. Koncepcja good governance – refleksje do dyskusji, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej, Warszawa 2008, maszynopis powielony.

9. Krąpiec M.A.: Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1993.

10. Lisiecki M., Kwiatkowska-Basałaj B.: Pojęcie bezpieczeństwa oraz prognostyczny model jego

zapewnienia, [w:] P. Tyrała (red.): Zarządzanie bezpieczeństwem, Wydawnictwo

Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 2000.

11. Loseke D.R.: Tinking about Social Problems. Walter de Gruyter Inc., New York 2003, s. 3.

12. Mooney L.A., Knox D., Schacht C.: Understanding Social Problems. Wardsworth, Belmont

2009, s. 29 i nast.;

13. Olechnicki K, Załęcki P.: Słownik socjologiczny. Wydaw. Graffiti BC, Toruń 1998, s. 164;


http://ec.europa.eu/dgs/information_society/evaluation/data/pdf/lib_master/eur_budg_g%09uide_ex_post_and_intermediate.pdf

http://ec.europa.eu/dgs/information_society/evaluation/data/pdf/lib_master/eur_budg_g%09uide_ex_post_and_intermediate.pdf

14. Polakowski D.: Strategia rozwiązywania problemów społecznych na poziomie lokalnym

w oparciu o partycypację społeczną, [w:] Partnerstwo Lokalne jako strategia rozwiązywania

problemów społecznych, red. A. Frączkiewicz-Wronka, UE, Katowice 2010.

15. Robson C.: Projektowanie ewaluacji, [w:] L. Korporowicz (red.): Ewaluacja w edukacji, Oficyna

Naukowa, Warszawa 1997.

16. Rogala P.: Raport z realizacji pracy „Zaprojektowanie i przetestowanie systemu mierzenia

jakości życia w gminach, etap 1”, Raport dla ZMP, Jelenia Góra – Poznań 2008.

17. Rojtek R.: System bezpieczeństwa publicznego Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2006.

18. Sarnecki P., Czarny P.: Kompetencje organów władzy publicznej w zakresie ochrony

bezpieczeństwa i porządku publicznego, [w:] J. Widacki, J. Czapska (red.): Bezpieczny obywatel

- bezpieczne państwo, Lublin 1998

19. Simons H.: Polityczne implikacje teorii ewaluacyjnych, [w:] L. Korporowicz (red.): Ewaluacja

w edukacji, Oficyna Naukowa, Warszawa 1997.

20. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002.

21. Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania”. Raport Narodowego Instytutu

Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. Praca zbiorowa pod red. Bohdana

Wojtyniaka, Pawła Gorczyńskiego, Bożeny Moskalewicz. Warszawa 2012

22. The Mid Term Evaluation of Structural Fund Interventions, dokument dostępny na stronach

internetowych Komisji Europejskiej, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/

working/doc/midterm_en.pdf.

23. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

24. Ustawa o pomocy społecznej.

9.2. Spis tabel

Tabela 1: Wykaz osób i instytucji uczestniczących w pracach nad Strategią Rozwiązywania

Problemów Społecznych

Tabela 2: Dane o liczebności mieszańców Piekar Śląskich w latach 2012-2014

Tabela 3: Struktura wiekowa mieszkańców w latach 2012-2014

Tabela 4: Usługi na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych realizowane przez Miejski Ośrodek

Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich w latach 2012-2014


http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/%20working/doc/midterm_en.pdf

http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/%20working/doc/midterm_en.pdf

Tabela 5: Dane dotyczące przyczyny niepełnosprawności w latach 2012-2014 w gminie Piekary

Śląskie

Tabela 6: Dane dotyczące orzekania stopnia niepełnosprawności z podziałam na stopień

niepełnosprawności oraz według kryterium wieku i płci w latach 2012-2014

Tabela 7: Informacja o wysokości przyznanych środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji

Osób Niepełnosprawnych dla miasta Piekary Śląskie w latach 2012-2014

Tabela 8: Liczba osób i rodzin objętych pomocą społeczną w latach 2012-2014

Tabela 9: Powody przyznania świadczeń przez MOPR w latach 2012-2014

Tabela 10: Zasoby instytucjonalne pomocy społecznej i ich klienci w latach 2012-2014

Tabela 11: Dane dotyczące funkcjonujących form pieczy zastępczej w okresie 2012-2014

Tabela 12: Liczba wszczętych nowych procedur „Niebieskie Karty” w latach 2012-2014,

z podziałem na rejony

Tabela 13: Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu stosowane przez PUP Piekary Śląskie

w latach 2012-2014

Tabela 14: Liczba podmiotów gospodarczych w latach 2012-2014

Tabela 15: Liczba przestępstw popełnianych w Piekarach Śląskich w latach 2010-2014

Tabela 16: Liczba nadzorów Zespołów Kuratorskiej Służby Sądowej w Piekarach Śląskich

w latach 2010-2014

Tabela 17: Liczba lokali mieszkalnych oraz osób oczekujących na mieszkania w Piekarach

Śląskich w latach 2010-2014

Tabela 18: Placówki oświatowe funkcjonujące na terenie Piekar Śląskich

Tabela 19: Liczba dzieci objętych wsparciem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Piekarach

Śląskich w latach 2010/2011 - 2013/2014 z uwzględnieniem rodzajów diagnoz

Tabela 20: Liczba orzeczeń i opinii wydanych przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną

w Piekarach Śląskich w latach 2010/2011 - 2013/2014

Tabela 21: Organizacje i kluby sportowe działające na terenie Piekar Śląskich

Tabela 22: Wskaźniki realizacji celów dla poszczególnych obszarów

9.3. Spis wykresów

Wykres 1: Zmiany stanów ludności w latach 2007-2035 w Polsce


Wykres 2: Struktura wiekowa mieszkańców Piekar Śląskich w 2014 roku

Wykres 3: Liczba środowisk z problemem bezrobocia w 2014 w podziale na obszary terytorialne.

Wykres 4: Liczba środowisk z problemem ubóstwa w 2014 w podziale na obszary terytorialne.

Wykres 5: Liczba środowisk z problemem bezradności opiekuńczo -wychowawczej w 2014

w podziale na obszary terytorialne.

Wykres 6: Liczba zarejestrowanych bezrobotnych i udział kobiet w tej liczbie w Piekarach

Śląskich w okresie 2012-2014

Wykres 7: Struktura wykształcenia zarejestrowanych bezrobotnych w Piekarach Śląskich w 2014

roku

Wykres 8: Struktura wiekowa bezrobocia w 2014 roku

Wykres 9: Liczebność długotrwale bezrobotnych w latach 2012-2014

Wykres 10: Liczebność osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP z uwzględnieniem

stopnia niepełnosprawności w latach 2012-2014

Wykres 11: Struktura bezrobotnych ze względu na profil

Wykres 12: Liczba uczniów w poszczególnych typach placówkach oświatowych w latach

2011/2012 – 2014/2015

Wykres 13: Obszar tematyczny najbliższy działaniom badanych instytucji

Wykres 14: Natężenie problemu bezdomności w opinii badanych specjalistów

Wykres 15: Natężenie problemu związanego ze złą sytuacją mieszkaniową w opinii badanych

specjalistów

Wykres 16: Natężenie problemu ubóstwa w opinii badanych specjalistów

Wykres 17: Natężenie problemu bezrobocia w opinii badanych specjalistów

Wykres 18: Natężenie problemów związanych z niepełnosprawnością w opinii badanych

specjalistów

Wykres 19: Natężenie problemów związanych ze starością w opinii badanych specjalistów

Wykres 20: Natężenie problemu uzależnienia od alkoholu w opinii badanych specjalistów

Wykres 21: Natężenie problemu uzależnienia od narkotyków w opinii badanych specjalistów

Wykres 22: Natężenie problemu związanego ze złym stanem zdrowia mieszkańców w opinii


Wykres 23: Natężenie i tendencja zmian natężenia problemu przestępczości wśród nieletnich


Wykres 24: Natężenie problemu przestępczości gospodarczej w opinii badanych specjalistów


Wykres 25: Natężenie i tendencja zmian natężenia problemu przestępczości pospolitej w opinii


Wykres 26: Natężenie problemu agresji i przestępczości na ulicach w opinii badanych

specjalistów

Wykres 27: Natężenie problemu przemocy w rodzinie w opinii badanych specjalistów

Wykres 28: Natężenie problemu niskiego przyrostu naturalnego w opinii badanych specjalistów

Wykres 29: Natężenie problemu obniżania się stopy życiowej mieszkańców w opinii badanych

specjalistów

Wykres 30: Natężenie problemu niskiej jakości edukacji w opinii badanych specjalistów

Wykres 31: Natężenie problemu braku interesującej oferty kulturalnej i sportowej w opinii


Wykres 32: Natężenie problemu zanieczyszczenia środowiska naturalnego w opinii badanych

specjalistów

Wykres 33: Natężenie problemu migracji mieszkańców w poszukiwaniu "lepszego życia"


Wykres 34: Natężenie problemu braku współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami na

terenie gminy w opinii badanych specjalistów

Wykres 35: Warunki życia w gminie Piekary Śląskie w opinii badanych specjalistów

Wykres 36: Sytuacja rynku pracy w Piekary Śląskie w opinii badanych specjalistów

Wykres 37: Skuteczność systemu pomocy społecznej w gminie Piekary Śląskie w opinii badanych

specjalistów

9.4. Spis rysunków

Rysunek 1. Mapa miasta Piekary Śląskie i okolicznych miejscowości


Uzasadnienie

do projektu Uchwały Rady Miasta w Piekarach Śląskich w sprawie przyjęcia do realizacji „Strategiirozwiązywania problemów społecznych miasta Piekary Śląskie na lata 2016 - 2020”

Przepis art. 17, ust. 1, pkt. 1 i art. 19, pkt. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej ( t.j.Dz.U. 2015 poz. 163 z późn. zm.) nakłada na samorządy obowiązek opracowania i realizacji strategiirozwiązywania problemów społecznych. Proponowaną uchwałą Rada Miasta przyjmie do realizacji strategięna lata 2016-2020, w miejsce poprzedniej, której ważność kończy się 31.12.2015r.

Strategia stanowi podstawę skoordynowanych działań w zakresie rozwiązywania problemów społecznychna terenie Miasta Piekary Śląskie oraz umożliwia aplikowanie, przez podmioty działające na rzeczmieszkańców, w projektach współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej oraz innych źródełzewnętrznych. Z uwagi na wygaśniecie dotychczasowej strategii wskazane jest, by nowy dokumentstrategiczny został uchwalony w bieżącym roku.

W związku z powyższym powstała konieczność podjęcia uchwały w przedmiotowej sprawie.


RADY MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE UCHWAŁA NR...

Documents

Transcript of RADY MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE UCHWAŁA NR...