Sławomir Osiński Szczecin

„Punkt nauczania, co to będzie…”

„Ojczysta szkoła, znajomość języka ukraińskiego, to podstawowe kryterium zachowania tożsamości narodowej, a więc i tradycji w ogóle”. Miron Kertyczak

Międzyszkolne punkty nauczania języka, kultury i religii mniejszości narodowych są bardzo dobrym rozwiązaniem na terenie wielkich aglomeracji miejskich oraz tam, gdzie środowisko ludzi danej narodowości jest mocno rozproszone, a zbyt mało jest uczniów, aby uruchomić szkoły bądź oddziały dwujęzyczne. Niewątpliwie teraz podczas modyfikacji oświatowych ustaw i rozporządzeń trzeba wprowadzić modyfikacje w przepisach dotyczących tych punktów. Zgadzam się tutaj z Markiem Syrnykiem, że „należy niezwłocznie uregulować kwestie wynikające z potrzeby zawierania stosownych umów pomiędzy organami prowadzącymi placówki szkolne, w taki sposób, ażeby jednoznacznie określić kto powinien występować z inicjatywą tworzenia międzyszkolnych zespołów, w przypadku, gdy część dzieci i szkół podlega innemu organowi prowadzącemu, a także jasno określić zasady finansowania tych zespołów w takich okolicznościach.” 1 Ali ści uważam, iż nie może być tu zawężenia do obszaru gminy, nie da też rezultatu przeniesienie tego na poziom starostwa – wystarczy brak ograniczenia dotyczącego obszaru oraz skierowanie subwencji „za uczniem” do konkretnej szkoły na podstawie ilości pobierających naukę. Zawarte w dotychczasowym rozporządzeniu limity uczniów (minimum 3 osoby w grupie) w pełni gwarantują racjonalny rozkład tego typu punktów na terenie kraju – ważne też jest, żeby umiejscowienie punktów umożliwiało bliski kontakt z ośrodkiem kultury czy parafią określonego wyzwania. Obecne przepisy nakładają na szkoły, przy których działają punkty, obowiązki wynikające z zatrudnienia nauczycieli, realizacji określonych podstaw programowych, nadzoru pedagogicznego oraz zaopatrzenia (poprzez Kuratoria) w bezpłatne podręczniki. Fakt prowadzenia punktu i zasady działania muszą być zapisane w statucie.

§ 6.

1. W celu podtrzymania i rozwijania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej, wspomagania umiejętności komunikowania się oraz wprowadzania w świat kultury uczniów należących do mniejszości ukraińskiej w mieście Szczecin, tworzy się w szkole międzyszkolny zespół nauczania języka ukraińskiego. Szkoła realizuje wymienione cele poprzez: a) naukę języka ukraińskiego, b) naukę religii grekokatolickiej, c) poznawanie historii i kultury ukraińskiej, d) tworzenie warunków do integracji przedstawicieli różnych kultur, e) udział uczniów w zajęciach artystycznych. f) do organizacji zajęć w międzyszkolnym zespole nauczania języka ukraińskiego zobowiązany jest dyrektor szkoły na

podstawie pisemnego wniosku rodziców lub prawnych opiekunów dziecka. g) dyrektor szkoły powiadamia macierzystą szkołę o objęciu nauczaniem języka ukraińskiego i religii grekokatolickiej

ucznia tej szkoły. h) wymiar godzin przeznaczonych na naukę języka ukraińskiego wynosi 3 godziny tygodniowo. i) nauka religii grekokatolickiej organizowana jest zgodnie z odrębnymi przepisami. j) podstawową jednostką organizacyjną w międzyszkolnym zespole nauczania języka ukraińskiego jest oddział

o liczebności powyżej trzech uczniów. k) w oddziale mogą znajdować się uczniowie z różnych grup wiekowych

1 Syrnyk Jan: Tendencje rozwojowe nauczania języka ukraińskiego w Polsce, http://www.interklasa.pl/portal/ dokumenty/ridna_mowa_pl/index.php?page=tendencje-rozwojowe

l) podstawową formą pracy są zajęcia dydaktyczne i wychowawcze prowadzone w systemie klasowo- lekcyjnym. m) szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki określa arkusz organizacji szkoły. n) na podstawie zatwierdzonego przez OP arkusza organizacji, dyrektor szkoły, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia

i higieny pracy oraz opinii rodziców, ustala tygodniowy rozkład zajęć. o) wyniki klasyfikacji uczniów międzyszkolnego zespołu nauczania języka ukraińskiego wpisywane są do arkusza ocen

oraz na świadectwie. p) nauczyciele języka ukraińskiego i religii grekokatolickiej są nauczycielami szkoły.

Rozdział II Cele i zadania szkoły

§ 7. 1. Kierując się misją wyrażoną słowami Ludwika Hirszfelda: „Człowiek nauki musi być przygotowany na to, że w gmachu,

który buduje, inni mieszkać będą” , szkoła realizuje cele i zadania wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska.

2. Wprowadza uczniów w świat nauki na poziomie umożliwiającym dalsze kształcenie. 3. Umożliwia zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do uzyskania świadectwa ukończenia szkoły poprzez:

a) stwarzanie uczniom właściwych warunków do nabywania i utrwalania wiedzy i umiejętności, b) realizowanie podstawy programowej dla szkoły podstawowej, c) zatrudnianie nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach, d) stosowanie wewnątrzszkolnego systemu oceniania, e) organizację nauczania indywidualnego dla uczniów stale lub okresowo niezdolnych do pobierania nauki w warunkach

szkolnych. 4. Umożliwia rozwijanie zainteresowań i talentów uczniów poprzez:

a) kształcenie postawy dociekliwości i refleksyjności, b) atrakcyjny i nowatorski proces nauczania, c) realizację programów autorskich, d) organizację indywidualnego toku lub programu nauczania dla uczniów szczególnie uzdolnionych, e) organizację konkursów, kółek zainteresowań i innych zajęć w ramach posiadanych przez szkołę środków, f) współpracę z ośrodkami kulturalnymi, sportowymi itp.

5. Kształtuje szacunek do środowiska, w którym egzystuje człowiek. 6. Wprowadza w świat kultury i sztuki. 7. Współdziała z rodziną, wspomagając ją w wychowaniu. 8. Wspomaga rozwój pracowników przez organizowanie konferencji, szkoleń i innych przedsięwzięć na rzecz środowiska. 9. Rozwija umiejętności społeczne poprzez zdobywanie doświadczeń we współżyciu, współdziałaniu w grupie rówieśników

oraz przejrzyste zasady funkcjonowania szkoły. 10. Umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności:

a) organizuje w ramach planu zajęć szkolnych naukę religii i etyki dla uczniów, których rodzice wyrażą takie życzenie; b) dba, aby uczestniczenie lub nieuczestniczenie w szkolnej nauce religii lub etyki nie było powodem dyskryminacji przez

kogokolwiek i w jakiejkolwiek formie; c) uczniów uczęszczających na naukę religii zwalnia z obowiązków szkolnych na trzy kolejne dni w celu odbycia rekolekcji

wielkopostnych, jeżeli religia lub wyznanie, do którego uczniowie należą, nakłada na swoich członków tego rodzaju obowiązek;

d) organizuje lekcje religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy, a w przypadku mniejszej liczby uczniów w grupie między klasowej;

e) jeżeli w szkole na naukę religii danego wyznania lub wyznań wspólnie nauczających zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, Dyrektor szkoły w porozumieniu z rodzicami oraz właściwym kościołem lub związkiem wyznaniowym zorganizuje naukę religii w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym punkcie katechetycznym;

f) organizuje naukę języka ojczystego mniejszości narodowych na pisemny wniosek rodziców lub prawnych opiekunów, złożony u Dyrektora szkoły przy zapisie dziecka do szkoły;

g) klasa, w której nauczanie odbywa się w języku ojczystym mniejszości, może być zorganizowana wówczas, gdy na naukę w niej zgłosi się co najmniej siedmiu uczniów;

h) w przypadku, gdy liczba zgłoszonych uczniów jest mniejsza niż siedmiu, nauczanie w języku mniejszości organizuje się w grupach między oddziałowych lub między klasowych.

11. Realizuje zadania wychowawcze zawarte w programie wychowawczym szkoły. 12. Sprawuje opiekę nad uczniami odpowiednio do ich potrzeb oraz możliwości szkoły z uwzględnieniem obowiązujących

przepisów z zakresu bezpieczeństwa. 13. Rozwija poczucie odpowiedzialności, uczciwości i miłości ojczyzny. 14. Przygotowuje do sprawnego funkcjonowania absolwenta w świecie cywilizacji informacyjnej.

2 Również dyrektor takiej szkoły zobowiązany jest poinformować wszystkie szkoły, do których uczęszczają uczniowie punktu o realizowaniu przez nich zajęć z języka i religii i wynikającej z przepisów konieczności klasyfikowania z tych przedmiotów i odpowiedniego zapisania ich w arkuszach ocen i na świadectwie. Te informacje są także przesyłane do konkretnych placówek przed klasyfikacją.

Szczecin, 11.12.2009r.

Dyrektor

Liceum Ogólnokształcącego w Szczecinie

Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 47 w Szczecinie prowadzącej Międzyszkolny zespół nauczania języka ukraińskiego informuje, że

XXXXXX YYYYYYYY uczęszcza na zajęcia języka ukraińskiego oraz religii grekokatolickiej.

Na podstawie Ustawy z dn. 7.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496; Dz. U. z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943 oraz 1998 r. Nr 117, poz.759 i Nr 162, poz. 1126 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. z 1992 r. Nr 36, poz. 155; z późn. zm.), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej uczniów należących do mniejszości narodowych i grup etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. z 2007 r. Nr 214, poz. 1579) proszę o uwzględnienie wyników i

ocen w klasyfikacji i wpisaniu ich do arkusza ocen, na świadectwie lub innych dokumentach potwierdzających uczęszczanie do placówki. 3 Przed klasyfikacją do szkół uczniów międzyszkolnego punktu dyrektor wysyła pismo informujące o ocenach, co stanowi podstawę do wpisania oceny z religii, a w przedmiotach dodatkowych – języka i kultury ukraińskiej.

Szczecin, 14.12.2009r.

Dyrektor Liceum Ogólnokształcącego

w Szczecinie Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 47 w Szczecinie prowadzącej Międzyszkolny zespół nauczania języka ukraińskiego informuje, że

XXXXX YYYYYY uczęszczała na zajęcia religii grekokatolickiej

i otrzymała następującą ocenę:

- religia grekokatolicka: (5) bardzo dobry - język ukraiński: (6) celujący

2 Statut Szkoły Podstawowej nr 47 im. Kornela Makuszyńskiego w Szczecinie, s.3-4. 3 Przykład pisma informującego wydanego przez dyrektora SP 47

Na podstawie Ustawy z dn. 7.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496; Dz. U. z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943 oraz 1998 r. Nr 117, poz.759 i Nr 162, poz. 1126 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. z 1992 r. Nr 36, poz. 155; z późn. zm.), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej uczniów należących do mniejszości narodowych i grup etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. z 2007 r. Nr 214, poz. 1579) proszę o uwzględnienie wyników i

ocen w klasyfikacji i wpisaniu ich do arkusza ocen, na świadectwie lub innych dokumentach potwierdzających uczęszczanie do placówki. 4 Rozporządzenia nie precyzują natomiast miejsca, gdzie ma odbywać się nauczanie. Niewątpliwie związane jest to ze specyfiką funkcjonowanie punktów w soboty i niedziele, co zapewne pociągałoby za sobą problemy organizacyjne i finansowe. Praktyka na szczęście uczy, że to niedoprecyzowanie pozwala na prowadzenie zajęć w ośrodku kultury danej mniejszości, jak ma to miejsce w Szczecinie. Dla dyrektora szkoły nastręcza to nieco trudności związanych z kwestiami BHP takiego miejsca oraz administrowaniem. Jeżeli jednak to jest możliwe, lekcje języka narodowego i religii powinny odbywać się w miejscu, gdzie skupia się życie mniejszości (oczywiście w niektórych środowiskach może to być szkoła), albowiem pogłębia to integrację, ułatwia informację o działaniach związków mniejszościowych, buduje kontakty międzyludzkie, gdy rodzice dowożący dzieci z różnych stron mogą się ze sobą spotkać oraz wzmacnia rolę ośrodka w kultywowaniu tradycji narodowych. Dyrektor szkoły tworzy także plan zajęć uwzględniający wymagania przepisów, ale także dostosowany do potrzeb i możliwości większości rodziców. Przedstawiony poniżej obejmuje również sobotę, dzisiaj zajęcia odbywają się również w niedzielę. 5

4 Przykład pisma o ocenach wydanego przez dyrektora SP 47 5 Plan zajęć w punkcie 2009/2010;

Podsumowując, ogólnie zadania dyrektora szkoły prowadzącej punkt nauczania języka i religii mniejszości narodowej można przedstawić w następujących punktach: 1. Dostosowanie statutu do zadań realizowanych przez szkołę, związanych z organizacją nauczania języka oraz podtrzymywaniem i rozwijaniem poczucia tożsamości narodowej uczniów mniejszości ukraińskiej. 2. Dbałość o zgodności liczby uczniów mniejszości narodowej wykazywanej w dziennikach i arkuszach ocen z danymi zawartymi w Systemie Informacji Oświatowej. 3. Ustanowienie procedur i realizowanie nadzoru pedagogicznego nad zajęciami prowadzonymi w ramach Międzyszkolnego Punktu Nauczania Języka Ukraińskiego ze szczególnym uwzględnieniem jakości pracy i kwalifikacji zatrudnianej kadry. 4. Podjęcie współpracy ze Związkiem Ukraińców w Polsce oraz rodzicami uczniów mniejszości ukraińskiej. 5. Realizowanie edukacji wielokulturowej w szkole prowadzącej punkt oraz w środowisku. Mimo dostosowania planu do potrzeb rodziców problemem jest liczebność uczniów w stosunku do liczby mniejszości zamieszkującej Szczecin i okolice. O problemie frekwencji w punktach mowa była już w 2004 roku na konferencji w Elblągu, o czym pisze Michał Szynkiewicz: „(…)przyczyną zbyt małej ilości uczniów jest fakt nieposyłania dzieci do ukraińskich placówek przez rodziców. Argumentuje się to obciążeniem pociech dużą ilością przedmiotów w szkołach. (…) jak stwierdza jeden z publicystów – Marek Syrnyk, problem tkwi w postawie samych Ukraińców wobec ukraińskości, wobec kulturowego spadku po przodkach. W wielu przypadkach mowa ojczysta nie jest doceniana i sprowadzana bywa do czegoś dodatkowego, niepotrzebnego, niekiedy nawet przeszkadzającego, natomiast sama ukraińskość zamykana jest w obrębie czterech ścian domu. Często rodzice uważają za ważniejsze wysłanie dzieci na

godziny poniedziałek czwartek piątek sobota

1. 9:00 – 9:45 0 – REL. IV-VI – J. UKR.

2. 9:55 – 10:40 0 – REL. IV-VI – J. UKR.

3. 10:50 – 11:35 0-III – J. UKR.

IV-VI – REL.

4. 11:45 – 12:30 0-III – J. UKR.

IV-VI – REL.

5. 12:40 – 13:25 I-III – REL. IV-VI – KULT.

6. 13:35 – 14:20 I-III – REL. IV-VI – J. UKR.

7. 14:30 – 15:15

1. 16:30 – 17:15 GIM – REL. 0-III – KULT. GIM – REL.

0-III – J. UKR.

2. 17:25 – 18:10 GIM i LO – J. UKR.

GIM i LO – J. UKR.

3. 18:20 – 19:05 GIM i LO – J. UKR. GIM i LO –

KULT.

4. 19:15 – 20:00 LO – REL. LO – REL.

dodatkowe lekcje języka obcego, do kółka zainteresowań, na kursy, niż na język ukraiński, na który nie ma czasu. Nie ma wśród nich poczucia, że to ukraińskość i język ojczysty powinny być najważniejsze.” 6 Dzisiaj to najważniejszy problem dla Związku Ukraińców w Polsce, albowiem ilość uczniów przekłada się na ilość godzin, możliwość zatrudnienia dobrych nauczycieli – nie da się tego osiągnąć bez woli samych zainteresowanych. Tym bardziej, że nauka języka i religii jest organizowana zawsze tylko i wyłącznie na wniosek rodziców, który jest składany do dyrektora szkoły. Wniosek powinien zostać złożony w trakcie przygotowywania kolejnego roku szkolnego, bo na jego podstawie dyrektor w planie organizacyjnym szkoły dokonuje przydziału godzin na dodatkowe nauczanie języka mniejszości, a organ prowadzący je zatwierdza. W dobie oszczędności w oświacie świadome i konsekwentne posyłanie dzieci i młodzieży na zajęcia w międzyszkolnym punkcie jest podstawowym warunkiem jego właściwego funkcjonowania. Z racji zróżnicowania wieku uczniów i uczęszczania ich do różnych szkół (od przedszkola do liceum) trudno o pełną integrację ze szkołą prowadzącą punkt nauczania. Ważne natomiast jest, aby szkoła takowa podejmowała działania na rzecz wzajemnego szacunku, zrozumienia i przyjaźni między narodem polskim i ukraińskim. U nas objawia się to uroczystym rozpoczęciem roku w szkole, gdy odgrywane są hymny obu krajów oraz zaproszeni są przedstawiciele ZUP. Także wszystkim uroczystościom patriotycznym i ważnym dla szkoły towarzyszy obecność flagi ukraińskiej. Dyrektor szkoły stara się uczestniczyć w przedsięwzięciach organizowanych przez nauczyciel punktu i ZUP. Uroczyste zakończenie roku dla uczniów punktu odbywa się specjalnie ze względu na konieczność wcześniejszej klasyfikacji. Najlepsi uczniowie otrzymują nagrody. Przed nami (trudne ze względu na specyfikę zajęć w ośrodku) działania zmierzające do wspólnych kontaktów a przede wszystkim prezentacji dokonań artystycznych. Chętnie skorzystamy z doświadczeń podobnych punktów z dużych miast w Polsce.

Sławomir Osiński, dyrektor SP 47 w Szczecinie BIBLIOGRAFIA: Janusz Grzegorz: Ustawodawstwo polskie dotyczące mniejszości narodowych w zakresie praw językowych i oświatowych. 2004 http://www.agdm.pl/pdf/prawa_jezykowe.pdf Syrnyk Marek, Historia organizacji nauki języka ukraińskiego w Polsce po 1952 roku, „Ridna Mowa”, http://www.interklasa.pl/portal/dokumenty/ridna_mowa_pl Syrnyk Marek, Tendencje rozwojowe nauczania języka ukraińskiego w Polsce, „Ridna Mowa”, http://www. interklasa.pl/portal/dokumenty/ridna_mowa_pl Szynkiewicz Michał: Specyfika szkolnictwa ukraińskiego w Polsce, http://www.scenamysli.eu/artykuly. php?id=293&lang=PL&dzial=1&s=2008 Czornyj Jan: Mniejszość ukraińska w Polsce, portal www.scenamysli.eu nr 5 / 2010 Przepisy: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483), Konwencja ramowa Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych (Dz. U. z 2002 r., Nr 22, poz. 209), Traktat między Rzeczypospolitą Polską a Ukrainą o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy, sporządzony w Warszawie dnia 18 maja 1992 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 125, poz. 573), Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o współpracy w dziedzinie kultury, nauki i oświaty, sporządzony w Kijowie dnia 20 maja 1997 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 3, poz. 29),

6 Szynkiewicz Michał: Specyfika szkolnictwa ukraińskiego w Polsce, http://www.scenamysli.eu/artykuly. php?id=293& lang=PL&dzial=1&s=2008

Porozumienie o współpracy między Ministrem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Oświaty i Nauki Ukrainy, sporządzone w Górowie Iławeckim dnia 2 lipca 2001 r. (M.P. z dnia 5 lutego 2002 r.) Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. Nr 214, poz. 1579, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4 poz.17) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 54, poz. 422, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. z 2009 r. Nr 89, poz. 730), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r., Nr 61, poz. 624, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. z Nr 200, poz. 1537, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2009 r., Nr 50, poz. 400) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2010 (Dz. U. Nr 222, poz. 1756).