Publiczne Gimnazjum Katolickieim. św. Stanisława Kostki

Poznań A. D. 2012

Religia

• Od zarania dziejów grzebano zmarłych z bronią, ozdobami, przedmiotami codziennego użytku – jakby miały im się przydać w przyszłym życiu.

• Od zarania dziejów człowiek chciał wyjaśnić takie tajemnice, jak narodziny, śmierć, pochodzenie świata widzialnego, zjawiska, nad którymi nie mógł zapanować (pioruny, grzmoty, wiatr, dzień/noc, pory roku), szukając uzasadnienia w świecie nadrzędnym, niewidzialnym, wierząc w „coś”.

• Od zarania dziejów człowiek chciał oswoić bóstwa, w które wierzył, aby zyskać ich przychylność – tak powstał kult i modlitwa

• Religia – zbiór wierzeń przekazywanych ustnie lub pisemnie co do świata nadprzyrodzonego i boga/Boga/bogów, którzy są poza zwykłym, widzialnym światem.

- Politeiści wierzą w wielu bogów, choć uznają, że na początku był jeden główny bóg.

- Monoteiści wierzą w jednego Boga, który zwraca się do nich bezpośrednio – są to religie objawione.

• Wyznawcy danej religii dokonują określonych aktów, których według nich oczekuje bóstwo/Bóg – jest to kult, czyli oddawanie czci, sprawowanie jakichś ceremonii, modlitwa.

• Największymi, najważniejszymi religiami świata są: hinduizm, buddyzm, judaizm, islam i chrześcijaństwo. hinduizm, buddyzm, judaizm, islam i chrześcijaństwo. Religie mogą się różnić wewnątrz siebie. Mówimy wtedy o wyznaniach.

Religia

Religie świata

Religie i wyznania w świecie

Publiczne Gimnazjum Katolickieim. św. Stanisława Kostki

Poznań A. D. 2012

WprowadzenieHinduizm to najbardziej elastyczna i chłonna religia,

łącząca różne sprzeczności. Brak w niej ustalonej hierarchii lub kanonu zasad moralnych, brak jednolitego kultu, dogmatów lub założyciela. Wielobóstwo funkcjonuje obok wiary w jeden Absolut.

Jest jedną z najstarszych religii świata. Powstał ok. 2000 r. przed Chrystusem w Indiach, gdzie nadal wyznaje go większość mieszkańców. Jego wyznawców nazywa się hinduistami. Religia opiera się na świętych tekstach. Wyznaje ją ok. 950 milionów ludzi na całym świecie, głównie w Indiach (religia ta nigdy nie dążyła do nawracania innych ludzi, a dziś nawrócenia są skutkiem fascynacji np. guru – mistrzami duchowymi).

Hinduizm na świecie

Symbole• Om (także Aum) – najświętsza sylaba w hinduizmie.

Wedy (święte księgi hinduizmu) mówią, że była to pierwsza sylaba nowego świata. Powtarzanie tej sylaby pomaga w harmonijnym opanowaniu umysłu z najwyższą wibracją BrahmanaBrahmana – Najwyższego Absolutu.

• Garuda – mityczny ptak boga Wisznu.

Symbole• Święta Krowa – pierwszy święty

znak hinduizmu; jest symbolem „karmicielki – Matki Ziemi”, dlatego hindusi (nie czczą, lecz) chronią krowy, nie jedzą wołowiny; przejawia się tu szacunek dla wszystkich istot żywych.

• Lotos – święta roślina hinduizmu; Wedy głoszą, że z wyrastającego z pępka śpiącego Wisznu kwiatu lotosu rodzi się Brahma – pan jednego, określonego wszechświata; po jego narodzinach Wisznu się budzi, by otoczyć „noworodka” opieką, aż do momentu zniszczenia go przez Śiwę.

Święte pisma• Są bardzo obszerne. To „oddech” BrahmanaBrahmana –

(Absolutu). Myśli w nich zawarte interpretują i dostosowują do aktualnego świata bramini, którzy tworzą najwyższą kastę w społeczeństwie. Poznanie pism, poszukiwanie Absolutnej Prawdy jest konieczne, by uwolnić się od cierpienia. Niewiedza jest przeszkodą w uzyskaniu szczęścia.

• Świętymi pismami hinduizmu są Wedy (znaczy wiedza) i Upaniszady (komentarze braminów do Wed) oraz wiele epopej, zawierających hinduską mitologię i opisy powstania świata. Spisane są w sanskrycie.

Święte pisma• Są bardzo obszerne. To „oddech” BrahmanaBrahmana –

(Absolutu). Myśli w nich zawarte interpretują i dostosowują do aktualnego świata bramini, którzy tworzą najwyższą kastę w społeczeństwie. Poznanie pism, poszukiwanie Absolutnej Prawdy jest konieczne, by uwolnić się od cierpienia. Niewiedza jest przeszkodą w uzyskaniu szczęścia.

• Świętymi pismami hinduizmu są Wedy (znaczy wiedza) i Upaniszady (komentarze braminów do Wed) oraz wiele epopej, zawierających hinduską mitologię i opisy powstania świata. Spisane są w sanskrycie.

NauczycielZadaniem nauczyciela jest prowadzenie wiernych do

poznania i zrozumienia świętych pism. Bramini – znający je i sprawujący kult – stali się uprzywilejowaną klasą społeczną. Są wybrani do tej roli od powstania wszechświata, dlatego przypisuje się im szczególne zdolności, np. przepowiadanie przyszłości, co sprzyja powstawaniu horoskopów, wróżb z gwiazd, itd.

Nauczyciel

• Guru jest przewodnikiem duchowym i nauczycielem, czasem czczony jako wcielone bóstwo. Prowadzi z ciemności do światła. Prawdziwy guru ma wpływ na swego ucznia, ale nie wykorzystuje przewagi i władzy nad nim. Zerwanie kontaktu z guru jest szkodliwe, a wręcz zakazane. Guru uczy np. medytacji.

ABC wiary• Najwyższa Świadomość, Absolut to BrahmanBrahman. Ma on

swoje awatary – wcielenia, sam jest bezosobowy. • Wisznu – najpopularniejsze

bóstwo, odpowiada za prawa natury i podtrzymywanie świata. Ma swoje awatary, np. Rama, Budda, Kriszna.

ABC wiary

• Śiwa – bóg niszczycielski, którego zadaniem jest niszczyć wszystko, by mogło się odrodzić w kolejnym wcieleniu.

• Brahma – bóg, którego najmniej otacza się czcią, na skutek zemsty żony; stworzył świat; ma cztery twarze i pary ramion – może wszędzie widzieć i działać.

ABC wiary• Podstawą myśli religijnej jest wyjaśnienie procesu

powstawania świata. NajwyższyNajwyższy (BrahmanBrahman) od niechcenia, jednym westchnieniem, może z nudy lub z przypływu mocy stwórczej dokonał stworzenia wielu współistniejących wszechświatów. BrahmanBrahman – tworzy wraz ze swoimi wcieleniami (awatarami): Brahmą, Wisznu i Śiwą – Trimurti, jakby boską trójcę.

• Każdy wszechświat ma swojego Brahmę, a jest ich tylu, ile mieści się w dużym palcu Wisznu, którego BrahmanBrahman wybrał na pana wszystkich wszechświatów. Opiekuje się nimi, bo z jego pępka rodzą się kolejni panowie wszechświatów.

• Wiara w istnienie we wszechświecie rozproszonych pierwiastków boskich – cząstek BrahmanaBrahmana – powoduje szacunek do życia i wszystkiego, co nas otacza.

ABC wiary• Hinduizm opiera się na pojęciu DharmyDharmy – – drogi życia i drogi życia i

myśleniamyślenia. Jej podstawą jest karma-marga, czyli droga uczynków, dzięki której przez ofiarę i przemianę moralną można zapewnić sobie szczęście, zdrowie oraz dobry byt po śmierci.

• Droga poznania (czytanie świętych pism) jest obowiązkowe. Droga uczynków i droga poznania prowadzą dopiero do uwolnienia od cierpienia, którego powodem jest niewiedza i cykl samsary, czyli odradzanie się duszy w różnych formach – reinkarnacja.

• Cykl samsary można przerwać wyzbywając się „ja” i „moje”, osiągając w kolejnym wcieleniu coraz lepszą pozycję społeczną, aż do osiągnięcia stanu nirwany. Jest to prawo karmy, wedle którego życie jest tylko ogniwem w cyklu reinkarnacji.

ABC wiary• Hinduizm opiera się na pojęciu Dharmy – Dharmy – drogi życia i drogi życia i

myśleniamyślenia.. Jej podstawą jest karma-marga, czyli droga uczynków, dzięki której przez ofiarę i przemianę moralną można zapewnić sobie szczęście, zdrowie oraz dobry byt po śmierci.

• Droga poznania (czytanie świętych pism) jest obowiązkowe. Droga uczynków i droga poznania prowadzą dopiero do uwolnienia od cierpienia, którego powodem jest niewiedza i cykl samsary, czyli odradzanie się duszy w różnych formach – reinkarnacja.

• Cykl samsary można przerwać wyzbywając się „ja” i „moje”, osiągając w kolejnym wcieleniu coraz lepszą pozycję społeczną, aż do osiągnięcia stanu nirwany. Jest to prawo karmy, wedle którego życie jest tylko ogniwem w cyklu reinkarnacji.

ABC wiaryBrahma – stwórca świata – dał podział społeczeństwa na cztery kasty: 1. Kasta: braminów-zgłębiający święte teksty, szczyt społeczeństwa, pochodzą od ust Brahmy, 2. Kasta: szlachetnie urodzeni wojownicy-od rąk Brahmy, 3. Kasta: kupcy-bankierzy-od ud Brahmy, 4. Kasta: niewolnicy innych kast-ze stóp Brahmy. Ludzie spoza kast są nieczyści (pariasi-nietykalni).

Niesprawiedliwy system kastowy został zniesiony w Indiach w 1947 roku przez Mahatmę Ghandiego, choć w niektórych regionach funkcjonuje do dziś.

Kult• Bhakti to osobista miłość do bóstwa. Wyraża się przez

uznawanie boga, głoszenie jego chwały, śpiew hymnów, poznawanie go z świętych pism lub z nauczania guru.

• Hinduska świątynia to mandir. Odprawia się w niej rytualne nabożeństwa – pudża.

Kult• W domowych ołtarzykach również

składa się cześć bogom, składa się ofiary (owoce, kwiaty, specjalne, święte produkty, np. ghi-masło), wszyscy domownicy odmawiają modlitwy, paląc laski kadzidła na cześć bóstwa, opiekującego się rodziną.

Kult• Podczas modlitw pali się kadzidło, które ma oczyścić

powietrze. Pudża jest modlitwą raczej błagalną, niż dziękczynną – ma wyjednać przychylność bóstwa.

• Miłe bogom są rytualne oczyszczenia, np. obmycia w Gangesie.

Kult• Ważne jest powtarzanie modlitw – mantr – które są

kombinajcą sylaby OmOm. Otrzymuje się je osobiście od guru i pozwala zbliżyć się do pierwotnej, boskiej

wibracji. Pomocna w modlitwie jest mala – rodzaj sznuru modlitewnego.

ŚwiętaNie ma stałych terminów świąt. Są jednak święta wspólne:

- Diwali – Święto Światła na cześć Lakszmi-żony Wisznu, symbolizujące zwycięstwo nad złem, nazywane też świętem Nowego Początku. W czasie tego święta oświetla się domy i brzegi rzek tysiącami lampek oliwnych. Wszyscy tworzą jedną wielką iluminację.- Holi – Święto Wiosny obchodzone w atmosferze radości, w czasie którego ludzie obsypują się kolorowym proszkiem i polewają wodą. - Pierwszy Ryż – rodzinne święto z racji otrzymania przez niemowlę około trzeciego miesiąca życia pierwszego stałego pokarmu. Świętuje rodzina, bliscy i sąsiedzi. Święto jest prośbą o pomyślność dziecka. - Urodziny Kryszny – obowiązuje wtedy post, a na końcu dnia jest uczta, w czasie której wspomina się podania z Wed o narodzinach tego boga. - także uroczystości rodzinne (np. ślub).

Pielgrzymki• Pielgrzymuje się do wielu miejsc związanych ze świętą rzeką

Gangesem. • Najsłynniejsza pielgrzymka Kumb Mela odbywa się co 12 lat do

ustalonego miejsca nad Gangesem. Kulminacją jest rytualna kąpiel w rzece.

PielgrzymkiW Pushkar jest jedyna świątynia Brahmy, który tam chciał dokonać aktu samozniszczenia, w którym miała mu towarzyszyć żona. Ta się jednak spóźniła, a Brahma zmienił plany i poślubił inną kobietę. Spóźniona żona w akcie zemsty rzuciła przekleństwo na Brahmę – miał być czczony tylko w tym jednym miejscu, w jednej świątyni. Puri – święte miasto hinduizmu, w którym na pamiątkę podróży Kriszny odbywa się festiwal wozów.

Inne ważne miejsca: Tadż Mahal w Agrze, forty Radżastanu, Kadżuraho.

Zadanie domowe

Odpowiedz pisemnie w zeszycie pełnymi zdaniami na pytania:

• Jak nazywa się hinduska idea cyklicznego istnienia w różnych wcieleniach, w wędrówce ku wyzwoleniu z cielesności?

• Jak nazywają się święte księgi hinduizmu?

• Jak nazywają się bóstwa w hinduizmie?

Bibliografia

• Encyklopedia szkolna. Religie świata, red. C. Naudin, M.-L. Cuq, wyd. Delta W-Z.

• M. Kuźmińska, Wielkie religie świata, wyd. Egmont, Warszawa 2007.

• Religie świata, red. H. Tinq, wyd. Larousse, Wrocław 2007.

• Ilustracje, mapy i wykresy pochodzą z: www.wikipedia.pl, www.ekai.pl, www.opoka.org.pl i inne.

dk. Grzegorz Konieczny

Publiczne Gimnazjum Katolickie

im. św. Stanisława Kostki

Poznań

A. D. 2012