Przepisy prawne, decyzje, zalecenia i wyjaśnienia...

Nr 3/03 (116) Rok XIII MAJ-CZERWIEC 2003

Biuletyn Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku

O

:« I

W biuletynie m. in.:

• Przepisy prawne, decyzje, zalecenia i wyjaśnienia...

• Informacje o placówkach oświatowych

• Innowacje i poszukiwania w nauczaniu i wychowaniu

• Propozycje doskonalenia nauczycieli

• Informacje o konkursach i olimpiadach dla uczniów

• Recenzje, nowości wydawnicze i informacje prasowe

• Komunikaty GEN

INFORMATOR OMlMOM W NUMERZE 3/2003

I . PRZEPISY, ZALECENIA, WYJAŚNIENIA S. 2

• Polecamy... ustawy, rozporządzenia, zarządzenia (s.2-3) • Kalendarz roku szkolnego 2003/2004 (s.3) • Komunikaty Mini-stersta Edukacji Narodowej i Sportu: * Certyfikaty językowe (s.4) * Wykorzystanie poświadczonego notarialnie odpisu świadectwa ukończenia szkoły w procedurze rekrutacji uczniów do szkół wyższego szczebla (s.4) * Decyzja Nr 12 z dnia 18 lutego 2003 r. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie przyznawania w 2003 roku środków na finansowanie międzynarodowej wymiany i współpracy dzieci i młodzieży (s.4) * Zasady wypoczynku letniego (s.5) * Raport: Modernizacja kształcenia ustawicznego i kształcenia dorosłych w Polsce (s.5) * Świadectwa szkolne bez opłat (s.5) • Komunikat Kuratorium Oświaty w Gdańsku:Wyniki przetargu nieograniczonego na realizację wojewódzkich zadań edukacyjnych w 2003 roku (s.5) •

I I . INFORMACJE, OPINIE, PROPOZYCJE S. 6

• Lidia Jureń: Program edukacyjny "Bocian" (s.6) • Bożena Petrykowska: EkoJedynka (s.7) • Iwona Powideł: Trudności w nauce (s.7-8) • Lilia Połóg: Trudności w pracy dydaktyczno-wychowawczej w szpitalu (s.8-9) • Maria Baczyńska: Profilaktyka (s.9-11) * Ewa Skiba: Program profilaktyki antyalkoholowej i antynikotynowej (s.12-13) • Małgorzata Kowalczyk: Blokersi na lekcji języka polskiego (s.13-14) • Janina Łowiecka: Ćwiczenia relaksujące (s.14-15) • Ewa Szypen: Starożytni wobec zdrowia (s.15-16) • Małgorzata Cybulska: Bieg jako forma rekreacji (s.16) • Magdalena Szymańska: Zajęcia z kinezjologii (s.17-18) • Małgorzata Daglis-Hopało: Zaburzenia mowy - SORM i NORM (s. 19-20) » Janna Wrzołek: Logorytmika w terapii mowy (s.21) • Anna Agnieszka Suchocka, Małgorzata Kowalska: Rola nauczyciela w kształtowaniu inteligencji emocjonalnej (s.22) • Iwona Psuja: Zabawy w litery i nazwy (s.23) • Wanda Pietruszko-lwanus: O metodach nauczania ortografii (s.24-25) • Teresa Kropidłowska: Z ortografią "za pan brat". I Gimnazjalny Konkurs Ortograficzny (s.25-26) • Beata Górna: Dwa słowiki. Lekcje z Andersem (s.26-28) • Anna Burczyńska, Małgorzata Jaworska: Roczny plan pracy przedszkola (s.28-29) • Elżbieta Ventzke: Kształcenie uczuć patriotycznych u dzieci w wieku przedszkolnym (s.30) • Alicja Prokop: Poznawanie regionu (s.31-32) • Katarzyna Lisowiec-Poręba, Romana Komisaruk: Region i baśnie na lekcjach języka polskiego (s.32-34) • Renata Jastrzębowska: Ścieżka regionalna na zajęciach pozalekcyjnych (s.34-35) • Sylwia Siedlar: O edukacji europejskiej (s.35) • Helena Kowalczyk: Nauczanie matematyki. Cele i praktyka (s.35-37) • Anna Butryn: Matematyka w świecie ciszy (s.37) • Jolanta Majewska: O promieniotwórczości (s.37-39) • Grażyna Pioterek, Katarzyna Wrońska, Alicja Jaroszewicz-Sycz: Test z języka polskiego w klasie III gimnazjum (s.40-42) • Renata Bukowska, Maria Majkowska, Jadwiga Pietrulewicz: Test z języka angielskiego w klasie VI (s.43-44) • Iwona Chrzanowska, Teresa Frąckowiak, Alina Stebelska, Wojciech Sierakowski: Wielostopniowy test z matematyki (s.44-46) • Iwona Majkowska: O samozatrudnieniu absolwentów (s.47) •

III. DOSKONALENIE NAUCZYCIELI S. 4 8

• Ewa Misiewicz: Odbyło się w ODN.... Formy kursowe i warsztatowe w r.szk. 2002/2003 (s.48-49) • Łucja Knop: Szkolenia rad pedagogicznych (s.50) • Zaproszenie na studia podyplomowe (s.50) • Elżbieta Pliszka, Maria Pietryka: Pasja czytania. VIII Forum nauczycieli - bibliotekarzy w Warszawie (s.50-51) • Dorota Iwanowicz, Jan Tyborczyk: Forum - 4 (s.51) •

I V . OLIMPIADY, KONKURSY S. 5 2

• Konkursy przedmiotowe: * Regina Franczak: Konkurs Języka rosyjskiego (s.52) * Anna Zgórska: Konkursy języka niemieckiego (s.52-54) * Zdzisław Szpiter: Konkurs fizyki i astronomii (s.54-55) • Konkurs Matematyczny KANGUR (s.55) • Laureaci XIX Ogólnopolskiego Konkursu Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży Gimnazjalnej (s.55-56) • Maria Pietryka, Jolanta Wiśniewska: Ze Wstępu do zbioru wierszy "Zaczepił się świat..." (s.56) • Teresa Mysik: Konkurs Matematyczny "Lokata" (s.57) • Bogumiła Dulewicz: Trzydzieści lat minęło... (s.58-59) • Małgorzata Szczęsna-Bukowska, Wioletta Ratajczak-Toczek: Z dziejów Szkoły Podstawowej w Ugoszczy (s.59-60) • Małgorzata Szczęsna-Bukowska: Uczniowski zespół taneczno-wokalny w Ugoszczy (s.60) • Leszek Leciejewski: Nauka i zabawa z komputerem (s.60) • Małgorzata Czapiewska, Ludmiła Mohr: Zespół wokalno-taneczny "Stokrotki" (s.61) • Małgorzata Łaska:Dwa teatry w szkole (s.62) • Katarzyna Lisowiec-Poręba i Renata Starynowicz: Fragment scenaiusza "Dzieciństwo Kazimiery lłłakowiczówny i jej twórczość dla dzieci" (s. 59, 62, 63) • Mirosław Sobczyński: Klub hobbystów (s.63) •

V . KSIĄŻKI I CZASOPISMA S. 6 4

• Jan Tyborczyk: Odnotowano w prasie (s.64) • Małgorzata Mielnicka: Wspomnienie o Profesorze Józefie Paczoskim (s.65) • Alicja Zwolska: Lekcja przysposobienia czytelniczego. Elementy książki popularnonaukowej (s.65-66) • Jolanta Bona: "Domy Dziecka" - Zestawienie bibliograficzne w wyborze (s.67) • Wiersze laureatów XIX Ogólnopolskiego Konkursu Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży Gimnazjalnej (s. 11, 15, 28) • Wskazówki dla przygotowujących publikacje (s.68) •

3/2003

PRZEPISY

ZALECENIA WYJAŚNIENIA

Polecamy...

Ustawy

• Z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy -Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 49, poz. 408).

• Z dnia 28 marca 2003 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 80, poz. 719).

• Z dnia 10 kwietnia 2003 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 73, poz. 660).

• Z dnia 11 kwietnia 2003 r. o zmianie ustawy o języku polskim (Dz. U. Nr 73, poz. 661); Po rozdziale 2 w ustawie z dnia 7 października 1999r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999, z 2000 r. Nr 29, poz. 358 oraz z 2002 r. Nr 144, poz. 1204), dodano rozdział 2a. W rozdziale tym ustala się zasady i zakres działania Państwowej Komisji Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego.

Rozporządzenia

• Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 3 lutego 2003 r. w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (Dz. U. Nr 49, poz. 411) + Załącznik stanowiący oddzielny załącznik do numeru 49 Dz. U. z dnia 24 marca 2003 r.

• Ministra Edukacj i Narodowej i Sportu z dnia 11 marca 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu przepro

wadzania egzaminów eksternistycznych oraz szczegółowych zasad odpłatności za ich przeprowadzanie (Dz. U. Nr 49, poz. 412).

Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 14 lutego 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad wydawania oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, sposobu dokonywania ich sprostowań i wydawania duplikatów, a także zasad legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą oraz zasad odpłatności za wykonywanie tych czynności (Dz. U. Nr 61, poz. 536).Zmiany wprowadzono do poprzednich wersji rozporządzenia MEN z dnia 24 stycznia 2000 r. (Dz. U. Nr 6 z 2000 r., poz. 73, zpóźn. zmianami). W paragrafie 9 po ust. 2 dodano ust. 2a w brzmieniu: "2a. Nazwy zajęć edukacyjnych wpisuje się w pełnym brzmieniu. Dopuszcza się wpisywanie nazwy zajęcia edukacyjnego w dwóch wierszach, z tym że w pierwszym wierszu przeznaczonym na wpisywanie oceny z zajęcia edukacyjnego wstawia się poziomą kreskę." W paragrafie 11 określono zasady poświadczania przez dyrektora szkoły zgodności kopii z oryginałem świadectwa, dyplomu, zaświadczenia lub innego druku szkolnego. Dyrektor szkoły poświadcza zgodność kopii z oryginałem tylko wtedy gdy: "1) jest to niezbędne dla złożenia kopii w aktach szkoły, 2) dotyczy to wydania dla celów rekrutacj i: a) dwóch kopii świadectwa ukończenia gimnazjum, b) dwóch kopii zaświadczenia o szczegółowych wynikach egzaminu przeprowadzonego w ostatnim roku nauki w gimnazjum. Na każdej stronie kopii należy umieścić adnotację ^Stwierdzam zgodność z oryginałem<, datę, pieczęć urzędową szkoły oraz podpis i pieczęć imienną dyrektora szkoły lub upoważnionej przez niego osoby." Ponadto w rozporządzeniu określono zasady odpłatności za wydanie duplikatu i za legalizację dokumentu przeznaczonego do obrotu prawnego z zagranicą. W załączniku nr 1 w części 1 "informacje ogólne" w ustępie 13 określono kiedy i w jakim zakresie odnotowuje się na świadectwach promocyjnych i ukończenia szkoły szczególne osiągnięcia ucznia: "1) udział wkonkursach i turniejach wiedzy organizowanych przez kuratora oświaty, co najmniej na szczeblu wojewódzkim, 2) osiągnięcia artystyczne i sportowe uczniów szkoły

IWFOMMTOff OfWMTOWł

3 / 2 0 0 3 PRZEPISY • ZALECENIA - WYJAŚNIENIA

podstawowej, co najmniej na szczeblu gminnym, a w przypadku uczniów gimnazjum i szkoły po-nadgimnazjalnej -co najmniej na szczeblu powiatowym, 3) osiągnięcia w aktywności na rzecz innych ludzi, zwłaszcza w formie wolontariatu, lub środowiska szkolnego." W innych załącznikach podano wykaz wzorów (numerów) świadectw obowiązujących i tych które utraciły lub wkrótce utracą ważność. Załącznik do rozporządzenia opublikowano w formie odrębnego załącznika do numeru 61 Dziennika Ustaw z dnia 10 kwietnia 2003 r.

• Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania działań opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. Nr 51, poz.446).

• Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 kwietnia 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie profili kształcenia ogółnozawo-dowego (Dz. U. Nr 86, poz. 798).

• Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 kwietnia 2003 r. w sprawie warunków i trybu tworzenia, przekształcania i likwidowania oraz organizacji i sposobu działania placówek doskonalenia nauczycieli, w tym zakresu ich działalności obowiązkowej oraz zadań doradców metodycznych, warunków i trybu powierzania nauczycielom zadań doradcy metodycznego (Dz. U. Nr 84, poz. 779).

Obwieszczenia • Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia

7 marca 2003 r. w sprawie ogłoszeniajednolitego tekstu ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. Nr 58, poz. 514).

• Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 marca 2003 r. w sprawie ogłoszeniajednolitego tekstu ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 58, poz. 515).

(J.T.)

mmmm otuimm

Kalendarz roku szkolnego 2003/2004 1 Rozpoczęcie roku szkolnego 1 września 2003 r. 2 Zimowa przerwa świąteczna 22-31 grudnia 2003 r. 3 Pisemne egzaminy dojrzałości w

sesji zimowej: 1. język polski 2. drugi przedmiot

12 stycznia 2004 r., 13 stycznia 2004 r.

4 Ferie zimowe: trwają dwa tygodnie w okresie od 19 stycznia do 28 lutego 2004 r., szczegółowe terminy ferii zimowych ustalają kuratorzy oświaty za zgodą wojewody i po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady oświatowej.

19 - 31 stvcznia: Małopolskie, Świętokrzyskie 26 stycznia - 7 lutego:

4 Ferie zimowe: trwają dwa tygodnie w okresie od 19 stycznia do 28 lutego 2004 r., szczegółowe terminy ferii zimowych ustalają kuratorzy oświaty za zgodą wojewody i po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady oświatowej.

Lubelskie, Lubuskie, Łódzkie, Podkarpackie, Podlaskie, Pomorskie, Warmińsko-Mazurskie 2 - 1 4 lutego: Dolnośląskie, Kujawsko-pomorskie, Mazowieckie, Opolskie, Śląskie, Zachodniopomorskie 9 - 2 1 lutego: Wielkopolskie.

5 Wiosenna przerwa świąteczna 8 kwietnia - 13 kwietnia 2004r.

6 Sprawdzian w klasie szóstej szkoły podstawowej Sprawdzian dodatkowy

Ustala dyrektor CKE

7 Egzamin gimnazjalny: - część humanistyczna - część matematyczno-przyrodnicza Egzamin dodatkowy: - część humanistyczna - część matematycz.no-przyrodnicza

1

Ustala dyrektor CKE

8 Zakończenie zajęć w klasach programowo najwyższych szkół średnich / maturalnych/

30 kwietnia 2004 r.

9 Zakończenie zajęć w klasach programowo najwyższych szkół zasadniczych, policealnych i pomaturalnych

2 stycznia 2004 r. lub 11 czerwca 2004 r.

10 Pisemne egzaminy dojrzałości w sesji wiosennej język polski drugi przedmiot język ojczysty - w szkołach lub oddziałach z ojczystym językiem nauczania mniejszości narodowej

11 maja 204 r., 12 maja 2004 r., 13 maja 2004 r.

11 Egzaminy z nauki zawodu i z przygotowania zawodowego

Ustalają Kuratorzy Oświaty

12 Egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe

Ustala dyrektor CKE

13 Zakończenie rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych

25 czerwca 2004 r.

14 Ferie letnie 26 czerwca - 31 sierpnia 2004 r.

15 Dodatkowym dniem wolnym od zajęć w szkołach z 5 dniowym tygodniem pracy może być po odpracowaniu:

10 listopada 2003 r.. 2 stycznia 2004 r., 11 czerwca 2004 r.

16 Dodatkowym dniem wolnym od zajęć w szkołach z 6 dniowym

10 listopada 2003 r.

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz.U.Nr 46, poz. 432). Rozporządzenie Ministra Edukaqi Naro-dowejzdnia21 marca2001r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz.U.Nr29, poz. 323zpóźń. zm.).

PRZEPISY • ZALECENIA - WYJAŚNIENIA 3 / 2 0 0 3

Komunikaty

> Certyfikaty językowe W związku z licznymi pytaniami i wątpliwościami doty

czącymi § 25a Załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 29 poz. 323 z późn. zmian.), Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu przedstawia następującą interpretację odnośnego przepisu:

Certyfikat, zaświadczenie lub dokument o innej nazwie, potwierdzający zdanie egzaminu z danego języka obcego w wymaganym przepisami zakresie (Komunikat Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 2001 roku - Dz. Urz. Nr 1 poz. 6), jeżeli jest wydany przez instytucję - o której mowa w § 25a cytowanego rozporządzenia - uprawnioną do przeprowadzenia tego egzaminu, jest certyfikatem w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu, a zatem zwalnia z egzaminu dojrzałości z tego języka.

Jednocześnie uprzejmie informujemy, że Centralna Komisja Egzaminacyjna, na podstawie § 43 ust. 4-6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 roku, rozszerzyła listę certyfikatów językowych uprawniających do zwolnienia z egzaminu maturalnego z języka obcego o certyfikat "Attestation de reussite - Test d'accćs direct au D.E.L.F 2nd degre", który poświadcza realizację D.E.L.F. ler degre i stanowi tym samym podstawę do zwolnienia z egzaminu dojrzałości z języka francuskiego.

> Wykorzystanie poświadczonego notarialnie odpisu świadectwa ukończenia szkoły w procedurze rekrutacji uczniów do szkół wyższego szczebla

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu wyjaśnia, że poświadczony notarialnie odpis świadectwa ukończenia szkoły ma, jak każdy tego typu dokument moc oryginału i może być wykorzystany w procedurze rekrutacji uczniów do szkół wyższego szczebla.

Dyrektor szkoły, o przyjęcie do której ubiega się absolwent gimnazjum, nie może odmówić przyjęcia tak sporządzonego dokumentu.

Jednak obowiązkiem dyrektora szkoły jest stosowanie się do przepisów prawa, w tym do przepisu stanowiącego, że kandydat do szkoły ponadgimnazj alnej może złożyć dokumenty co najwyżej do trzech szkół.

A zatem kandydat (opiekun) przynoszący notarialnie poświadczony odpis świadectwa ukończenia gimnazjum zostanie poproszony o złożenie oświadczenia, że nic ubiega się o przyjęcie do więcej niż trzech szkół.

Ze strony www.men.waw.pl

• 4 -

> Decyzja Nr 12 z dnia 18 lutego 2003 r. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie przyznawania w 2003 roku środków na finansowanie międzynarodowej wymiany i współpracy dzieci i młodzieży § 1 1 . Projekty wymiany i współpracy finansowane ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu to: 1) projekty wynikające z umów międzynarodowych wiążących

RP, 2) projekty wymiany między organizacjami polskimi a organiza

cjami zagranicznymi, 3) projekty krótkoterminowe realizowane w kraju - z udziałem

partnerów zagranicznych, 4) projekty wynikające z planu pracy Biura ds. Młodzieży. 2. Pierwszeństwo w przyznawaniu środków na finansowanie mię

dzynarodowej wymiany dzieci i młodzieży mają projekty wynikające z umów międzynarodowych.

§ 2 Przy rozpatrywaniu wniosków priorytetami będą objęte następujące projekty: 1) przygotowanie młodzieży do życia w społeczeństwie obywa

telskim, 2) udział w formalnych i nieformalnych formach edukacyjnych. 3) edukacja i przygotowanie do rynku pracy, 4) poszanowanie tożsamości narodowej i kulturowej oraz prze

zwyciężanie barier, stereotypów i uprzedzeń zakorzenionych w mentalności i kulturze,

5) zwiększenie dostępu młodych ludzi do informacji i budowanie sieci informacji młodzieżowej.

§ 3 Wnioskodawca, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, może ubiegać się o dofinansowanie projektu na poniższych zasadach: 1) dla młodzieży polskiej wyjeżdżającej do kraju partnera zagra

nicznego: * w wysokości do 70% kosztów podróży, * 100% ubezpieczenia, jednak nie więcej niż 60 zł na osobę,

2) na przyjęcie partnera zagranicznego w wysokości do 40% kosztów zakwaterowania, wyżywienia! programu,

3) na projekt krótkoterminowy realizowany w kraju z udziałem partnera zagranicznego do 30% kosztów przewidzianych / poniesionych przez organizatorów.

§ 4 Dotacja może być przyznana wnioskodawcy, który: 1) złoży wniosek o przyznanie środków na wymaganym przez

MENiS formularzu w określonym w niniejszej decyzji terminie,

2) udokumentuj e, że: * posiada partnera zagranicznego do realizacji wspólnego projektu, * posiada środki na pokrycie kosztów części projektu nie objętej dotacją * ubiegając się o zwiększenie wysokości dotacji udokumentuje liczbę dzieci, w których dochód na 1 osobę w rodzinie nie przekracza 110% kryterium dochodowego określonego w art. 4 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej, * wykaże oszczędności w realizacji zadania oraz efektywność.

§5 1) Wnioskodawca powinien złożyć wniosek, którego wzór zosta

nie opublikowany na stronie internetowej MENiS. 2) Terminy składania wniosków upływają: * 15 marca dla projek

tów realizowanych w 1 połowie roku, * 15 maja dla projektów realizowanych w II połowie roku.

3) Warunkiem przystąpienia do realizacji projektu jest podpisanie umowy z Ministerstwem Edukacji Narodowej i Sportu.

§ 6 Wnioskodawca obowiązany jest oszacować strukturę kosztów projektu w walucie polskiej.

MF0MM766 OSHMTóm

http://www.men.waw.pl

3 / 2 0 0 3 PRZEPISY « ZALECENIA • WYJAŚNIENIA

> Zasady wypoczynku letniego 1. Organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej

są obowiązani do zapewnienia bezpieczeństwa i właściwej opieki wychowawczej.

2. Liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką 1 wychowawcy nie może przekraczać 20 osób (w przypadku dzieci do 10 roku życia - 1 5 osób).

3. Nadzór nad organizacją wypoczynku sprawuje właściwy ze względu na miejsce lokalizacji placówki kurator oświaty (za pośrednictwem wizytatorów), który m.in. wydaje organizatorowi wypoczynku zaświadczenie o zgłoszeniu placówki.

4. Wychowawcami mogą być: nauczyciele, studenci szkół wyższych (których program obejmuje przygotowanie pedagogiczne) po odbyciu odpowiedniego przeszkolenia, słuchacze kolegiów nauczycielskich i kolegiów językowych (po odbyciu odpowiedniego przeszkolenia), osoby posiadające zaświadczenia o ukończeniu kursu dla wychowawców kolonijnych, instruktorzy harcerscy (od stopnia przewodnika), trenerzy i instruktorzy sportowi, przodownicy turystyki kwalifikowanej oraz instruktorzy PTTK. Wymienione osoby powinny mieć ukończone 18 lat. posiadać co najmniej średnie wykształcenie oraz stosowne zaświadczenie lekarskie.

5. Placówki wypoczynku dzieci i młodzieży kontrolowane są m.in. przez pracowników kuratoriów oświaty, pracowników Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, inspekcję sanitarną, inspekcję handlową, straż pożarną, straż miejską, policję.

6. Wszelkie informacje nt. akcji letniej można uzyskać w kuratoriach oświaty i ich delegaturach oraz w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu (tel. 0-22 - 6288157 - Pani Ewa Zalewska-Steć).

Zasady organizacji wypoczynku dla dzieci i młodzieży określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. (Dz. U. Nr 12, poz. 67). Obowiązuje ono wszystkich organizatorów wypoczynku dzieci i młodzieży.

> Raport: Modernizacja kształcenia ustawicznego i kształcenia dorosłych w Polsce, jako integralnych części uczenia się przez całe życie

Informacja o Raporcie opracowanym dla MENiS przez Stoc-kholm University Institute Of International Education jest dostępna na stronie internetowej MENiS.

> Świadectwa szkolne bez opłat Krystyna Łybacka - Minister Edukacji Narodowej i Sportu -

przypomina, w liście do Kuratorów Oświaty, że wstrzymywanie wydawania uczniom i absolwentom świadectw promocyjnych i ukończenia szkoły z powodu m.in.: * nieuiszczenia opłaty za świadectwo, * nieuiszczenia tzw. „składki" na radę rodziców lub radę szkoły, * braku przedłożenia przez absolwenta tzw. ..obiegówkf. jest naganne i niedopuszczalne.

Ze strony www.men.waw.pl

> Wyniki przetargu nieograniczonego na realizację wojewódzkich zadań edukacyjnych w 2003 roku TEMAT 1. Edukacja europejska w kontekście wejścia Polski do Unii Europejskiej Adresat: Nauczyciele szkół wiejskich w tym 2 grupy z rejonu Słupska Liczba szkol, naucz/ grup: 100/4 Liczb. godz. w grup:. 30 Nazwa oferenta, który wygrał: Ośrodek Rozwoju Nauczycieli „Edukator" Adres: 84-110 Krokowa, ul. Żarnowiecka 8/3, tel.(0-58) 774-20-50 Cena w złotych: 15420

TEMAT 2: Kurs kwalifikacyjny z zakresu metodyki nauczania języka angielskiego i niemieckiego w okresie wczesnoszkolnym dla nauczycieli nauczania początkowego Adresat: Nauczyciele posiadający kwalifikacje do nauczania w kl. I-III SP Liczba szkol, naucz/ grup: 60/3 angielski; 20/1 niemiecki Liczb. godz. w grup:. 240 Nazwa oferenta: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli ..Oświata -Lingwista1'NCE Adres: 80-107 Gdańsk, ul. Gdyńskich Kosynierów 11, tel.(0-58) 346-35-56 Cena w złotych : 91900

I TEMAT 3: Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym | kadry kierowniczej szkół ! Adresat: Dyrektorzy, wicedyrektorzy, szkół ! i nauczyciele pełniący funkcje kierownicze , Liczba szkol, naucz/ grup: 100/4 i Liczb. godz. w grup:. 40

Nazwa oferenta: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Adres: 76-200 Słupsk, ul.Bałtycka 29

: tel. (0-59)842-35-67 ! Cena w złotych: 14200

TEMAT 4: Wspieranie rozwoju dziecka w świetlicy szkolnej Adresat: Nauczyciele pracujący w świetlicach szkolnych Liczba szkol, naucz/ grup: 100/4 Liczb. godz. w grup:. 40 Nazwa oferenta: Centrum Edukacji Nauczycieli Adres: 80-401 Gdańsk, ul. Gen. J. Hallera 14, tel.(0-58) 341-93-73 Cena w złotych : 17000

TEMAT 5: Doskonalenie umiejętności organizacyjnych i metodycznych wicedyrektorów szkół Adresat: Wicedyrektorzy SP. Gimnazjów, LO, Zaw. Liczba szkol, naucz/ grup: 100/4 Liczb. godz. w grup:. 40 Nazwa oferenta: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „Oświata -Lingwista" NCE Adres: 80-107 Gdańsk, ul. Gdyńskich Kosynierów 11, tel.(0-58) 346-35-56 Cena w złotych: 20240

TEMAT 6: Wprowadzenie innowacyjnych form i metod kształcenia. w szczególności kształcenia modułowego Adresat: Nauczyciele szkół zawodowych Liczba szkol, naucz/ grup: 50/2; Liczb. godz. w grup:. 40; Nazwa oferenta: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „Oświata -Lingwista" NCE Adres: 80-107 Gdańsk, ul. Gdyńskich Kosynierów 11, tel.(0-58) 346-35-56 Cena w złotych: 11400

Ze strony www.kuratorium.gda.pl

mmmm ommom

http://www.men.waw.pl

http://www.kuratorium.gda.pl

3/2003

INFORMACJE OPINIE

PROPOZYCJE

Szkoła Podstawowa w Motarzynie

Program edukacyjny BOCIAN

Od 2000 roku Szkolne Koło LOP działające przy SP w Mo-tarzynie czynnie włączyło się w realizację programu edukacyjnego "Bocian, dotyczącego ochrony bociana białego i terenów podmokłych. W pierwszym roku swojej działalności prowadziliśmy obserwacje dwóch gniazd bocianich w miejscowościach Motarzyno i Kotowo. Nasze obserwacje były okazjonalne i przypadkowe. Poza zlokalizowaniem gniazd i żerowisk udało się nam jedynie ustalić liczbę potomstwa i datę odlotu jednej z par.

W roku 2001 rozpoczęliśmy ukierunkowaną i systematyczną pracę z wykorzystaniem przysłanych przez PTPP upro Natura" materiałów (poprosiłam o nie listownie, zgłaszając chęć udziału w programie). Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody "pro Natura", główny koordynator programu w Polsce, opracowało materiały dla pragnących włączyć się w ochronę gniazd i terenów żerowania bociana. Uważam, że proponowane materiały stanowią znaczną pomoc w edukacji dzieci i młodzieży. Materiały, wydane w postaci książkowej, składają się z czterech części. Pierwsza obejmuje istotne i ciekawe informacje o bocianach. Druga część zawiera wskazówki jak prowadzić obserwacje, organizować pracę i aktywizować uczniów w czasie realizacji projektu. Trzecia część obejmuje zestaw przykładowych zadań dla uczniów z różnych grup wiekowych. Każda uczestnicząca w projekcie szkoła powinna zrealizować dwa obowiązkowe zadania: jedno z tematu "Polska królestwem bocianów", drugie z tematu "Bocianie stołówki". Wyniki tych zadań przesłane do PTPP "pro Natura" we Wrocławiu posłużą ocenie sytuacji bociana w Polsce. Ponadto książka zawiera 12 zadań dodatkowych, których wykonanie zależy od chęci i inicjatywy nauczyciela. Część czwartą książki stanowią załączniki do zadań. Pierwsze zadanie polegało na przeprowadzeniu inwentaryzacji gniazd bocianich w najbliższych miejscowościach. Po zapoznaniu się z instrukcją obserwacji wraz z uczniami przystąpiłam do pracy. Zlokalizowaliśmy 3 gniazda położone na słupach elektrycznych, z których jedno w czasie naszych 3-letnich obserwacji nigdy nie było zajęte. Obserwacją objęliśmy zatem dwa gniazda: jedno w Motarzynie i drugie w Koto-wie. W czasie prowadzenia obserwacji zwracano uwagę na: • uchwycenie dnia przylotu pierwszego i drugiego ptaka (najczęściej pierwszy przylatuje samiec, a w kilka dni po nim sami

ca); • walki o gniazdo (zanotowanie daty i liczby ptaków biorących udział w walce), • wyrzucanie z gniazd j a j lub piskląt, • liczbę młodych, • termin pierwszego lotu młodych bocianów, • termin odlotu ptaków młodych i starych (młode bociany z reguły odlatują pierwsze). W przypadku zaistnienia należy także podać datę, przyczynę i szczegółowo opisać zdarzenie śmierci lub kalectwa obserwowanych bocianów. Na szczęście takie przypadki nas ominęły i nasze bociany w zdrowiu i dobrej kondycji opuszczały swoje gniazda.

Drugie zadanie dotyczyło opisu żerowisk bocianów. Polegało na sporządzeniu mapki, na której uczniowie lokalizowali żerowiska, określali ich położenie, wielkość, typ środowiska, występujące rośliny i zwierzęta oraz dokonywali oceny zagrożenia żerowiska. Dodatkowo podjęliśmy działania w celu ochrony terenu i usunęliśmy nielegalne wysypisko śmieci usytuowane na skraju łąki, będącej żerowiskiem bocianów zajmujących gniazdo w Motarzynie.

W roku 2001 oprócz części obowiązkowej wykonaliśmy dodatkowo zadania: • "Rok z życia pewnego boćka", -"Czym żywią się nasze boćki?". W roku 2002 - 4 zadania: • "Obserwacja bocianiego gniazda", ""Rok z życia pewnego boćka", • "Gdzie bociany, tam i my", • "Które zwierzęta stanowią pokarm bociana?". W realizację projektu zaangażowanych jest 17 osób, w tym czworo uczniów i dwie osoby dorosłe prowadzące długotrwałe, systematyczne obserwacje ptaków (są to uczniowie mieszkający w bezpośrednim sąsiedztwie gniazd bocianów). W 2002 roku w ramach projektu przepracowano około 130 godzin.

Program "Bocian" pozwala na realizację różnorodnych celów edukacyjnych i nabywanie przez uczniów cennych umiejętności, głównie w zakresie prowadzenia i dokumentowania obserwacji. Umożliwia także uczniom działanie w miejscu swego zamieszkania i poznanie najbliższego środowiska. W trakcie zajęć mają oni okazję dostrzeżenia zależności istniejących w przyrodzie oraz zaobserwowania przekształceń środowiska dokonywanych w najbliższej okolicy. Prace wykonywane w ramach programu "Bocian" dają dużo satysfakcji. Dzieci bardzo emocjonalnie angażują się w wykonywanie zadań. Są dumne, że uczestniczą w tak ważnym przedsięwzięciu. Świadomość, że Polskę obecnie zasiedla 2 5 % światowej populacji bociana białego utwierdza ich w przekonaniu, iż przyszłość tego gatunku zależy w dużej mierze od sytuacji w naszym kraju, zwłaszcza od właściwej ochrony terenów podmokłych będących żerowiskami tych ptaków.

Otrzymane od PTPP "pro Natura" podziękowania za przysłanie raportu, wyników obserwacji i zdjęć stanowią źródło naszej radości i satysfakcji, że także "nasze boćki" wpisane zostały do komputerowej bazy danych o gniazdach i żerowiskach bocianich. Czujemy, że nasze prace są dostrzegane i ważne. Pozwala nam to z zapałem co roku na nowo podejmować zadania i zachęcać do nich nowe osoby, w tym także, poprzez różne formy informowania, dorosłych mieszkańców wsi.

Wszystkim chętnym pragnącym włączyć się w realizację programu edukacyjnego "Bocian" podaję adres, pod którym można uzyskać potrzebne materiały i informacje: Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody "pro Natura", Podwale 75, 50-449 Wrocław.

mmmm otumom

Lidia Jureń

3 / 2 0 0 3 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Bożena Petrykowska Szkoła Podstawowa nr 1 w Ustce

EkoJedynka

Wie£_ XXI Będzie stuleciem efąpCogicznym -affio nie Sędzię go utcaCe" ttSk^tirnowski

Stworzyliśmy Zespół Nauczycieli Przyrodników. Członkowie zespołu realizują autorskie innowacje programowe oraz ścieżki przedmiotowe z ekologii, edukacji regionalnej, przyrodniczej i prozdrowotnej.

W klasach I-III realizacja tych zadań jest ściśle powiązana z zasadami edukacji zintegrowanej. Opracowaliśmy szereg kart pracy ucznia oraz scenariuszy zajęć, dzięki którym dzieci lepiej poznają środowisko i uczą się kochać przyrodę. Dużym zainteresowaniem cieszą się konkursy, quizy, wycieczki, gry, zabawy i ekospacery. Systematycznie dokarmiamy ptaki nadmorskie, zbieramy makulaturę i zużyte tonery od drukarek. Staramy się zachęcać uczniów i ich rodziców, aby nie tylko uczestniczyli w zajęciach z ekologii, ale przede wszystkim na co dzień stosowali rozwiązania sprzyjające ochronie środowiska. Rodzice bardzo chętnie wspomagają nasze działania, np. odwożą do punktu skupu (własnymi środkami transportu) zebrane surowce wtórne. Od kilku lat uczestniczymy w akcjach "Gwiazdka dla Burka" i "Sprzątanie Świata", "Ochrona bociana białego w Polsce"oraz "Dzień Ziemi". Wydajemy także kwartalnik "Regionalne ABC".

W bieżącym roku szkolnym uczniowie klas IV - VI już po raz dziewiąty wspaniale realizowali europejski program badawczy "Obserwator Wybrzeża Europy". Ponadto aktywnie uczestniczą w działaniach podejmowanych przez młodszych kolegów. Redagują szkolną gazetkę z zakresu ekologii "EkoJe-dyneczka".

Nauczyciele wkładają wiele wysiłku w przygotowanie atrakcyjnej oferty dydaktycznej, opracowują testy i arkusze ewaluacji, które są ciekawą formą oceniania wiadomości i umiejętności uczniów. Często zapraszają na zajęcia otwarte także rodziców, przedstawicieli instytucji zajmujących się ochroną środowiska oraz władze lokalne. Pedagodzy systematycznie doskonalą swój warsztat i metody pracy, uczestniczą w szkoleniach, prowadzą wymianę doświadczeń z innymi placówkami oświatowymi. Wielokrotnie prowadzili zajęcia z edukacji ekologicznej i regionalnej dla nauczycieli z Belgii, Francji, Hiszpanii, Włoch i Austrii, które odbywały się w ramach programu "Socrates Comenius".

Prowadzimy systematycznie dokumentację naszych działań; opracowaliśmy "Internetowy katalog ekologiczny", który ułatwia nauczycielom korzystanie z internetowych zasobów sieci - dotyczących ekologii. Biblioteka szkolna dysponuje znacznym księgozbiorem oraz filmoteką, które staramy się wzbogacać w miarę posiadanych środków finansowych.

Mamy nadzieję, że kiedy nasi uczniowie staną się osobami dorosłymi, będą nadal pamiętali przesłanie, które wypowiedziano ponad sto lat temu, a które nadal pozostaje jak najbardziej aktualne "... Ziemia nie jest własnością człowieka, to człowiek należy do Ziemi..."

INFORMATOR OfWMTOWV

Iwona Powideł Szkoła Podstawowa Nr 1 w Słupsku

Trudności w nauce

Pojęcie trudności w nauce szkolnej jes t rozmaicie interpretowane przez różnych autorów. Najczęściej przyjmuje się, że trudności są to przeszkody piętrzące się przed człowiekiem w dążeniu do osiągnięcia jakiegoś celu. Zamiennie do pojęcia "trudność w nauce" używa się pojęć "opóźnienie w nauce szkolnej", "niepowodzenie szkolne". Z punktu widzenia dydaktyki, mówiąc o niepowodzeniach szkolnych, mamy na myśli te sytuacje, które charakteryzują się występowaniem wyraźnych rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a postępowaniem uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania.

Na przyczyny niepowodzeń szkolnych składają się czynniki względnie zależne od dzieci i młodzieży, j a k niechętny stosunek do nauki, nieodpowiednie zachowanie się w szkole oraz czynniki względnie niezależne od uczniów: zła atmosfera wychowawcza w rodzinie, długotrwała choroba, niedostatki w dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły.

Badacze nie są zgodni co do tego, które spośród różnych uwarunkowań decydują ostatecznie o szkolnych postępach uczniów. H. Radlińska za główne źródło złych wyników nauczania uznała złe warunki społeczno-ekonomiczne życia dzieci. J.Pieter i M.Grzywak-Kaczyńska sądzili, że dominującej przyczyny zła należy szukać w brakach biopsychicznego "wyposażenia" uczniów. Wielu współczesnych pedagogów i psychologów nie godzi się z przecenianiem wpływu czynników społeczno-ekonomicznych i biopsychicznych na powodzenie lub niepowodzenie uczniów w nauce. Przecenianie tych czynników prowadzi do pomniejszania odpowiedzialności szkoły i rodziny za poziom i wyniki pracy wychowawczej oraz niedocenianie roli pedagogiki. Za czynnik decydujący o szkolnych losach uczniów badacze uważają pracę dydaktyczno-wychowawczą.

M. Tyszkowa dopatruje się przyczyn niepowodzeń szkolnych w następujących czynnikach: 1. okoliczności wynikające z sytuacji szkolnej, tj. niedosta

teczne opanowanie materiału z języka polskiego i matematyki, uznanych za przedmioty podstawowe oraz opuszczanie godzin lekcyjnych i wagary;

2. niesprzyjające warunki środowiska rodzinnego m.in. nieprawidłowa struktura rodziny, niskie wykształcenie rodziców, stosowanie zbyt surowych kar lub liberalnych środków i metod wychowawczych;

3. warunki psychiczne: niska sprawność umysłowa oraz wysoki poziom neurotyzmu.

Okres nauczania zintegrowanego ma zasadnicze znaczenie dla całej kariery szkolnej ucznia. Nieprzezwyciężone w tym okresie trudności dydaktyczne stają się czynnikiem hamującym dalszy rozwój intelektualny ucznia. Nowe trudności rozpoczynają się w klasie czwartej, tam też liczba niepowodzeń jest najwyższa. Klasa czwarta okazuje się być niebezpiecznym progiem do przebrnięcia, co wiąże się prawdopodobnie ze wszystkimi zjawiskami towarzyszącymi przejściu od naucza

E H i i :

INFORMACJE « OPINIE • PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

nia propedeutycznego do nauczania systematycznego. Uczeń przekracza próg, za którym znajduje nowych nauczycieli, nowe przedmioty, inne oceny i przede wszystkim większe wymagania. Czynniki te w znacznym stopniu wpływająna pojawienie się trudności w nauce u uczniów, którzy do tej pory otrzymywali pozytywne oceny.

L. Bandura wskazał na trudności: • w zdobywaniu wiedzy, - w opanowaniu umiejętności, - w zapamiętywaniu, • w odczuwaniu wartości, • w praktycznym stosowaniu wiedzy.

Zjawisko niepowodzenia szkolnego jest stanem stopniowo narastającym i przebiega w czterech fazach: 1. Na początku powstają pewne braki w wiadomościach,

symptomy niezadowolenia ze szkoły, brak zainteresowania szkołą, niechęć do nauki.

2. Opóźnienia i braki w wiadomościach są tak duże, iż dziecko nie może normalnie korzystać z lekcji, stara się oszukiwać i odpisuje zadania jednakże otoczenie nie zawsze to zauważa.

3. Następna faza pociąga za sobą oceny niedostateczne. Gdy otoczenie podejmuje środki zaradcze, często zły dobór metod wywołuje u ucznia reakcje neurotyczne, bunt, nawet agresję. Mogą pojawić się wagary.

4. Etap zwany drugorocznością. Autor podaje w wątpliwość skuteczność tego środka. Pozostawienie ucznia w klasie na drugi rok jest zwichnięciem jego równowagi życiowej, a często początkiem procesu wykolejania się ucznia. Uczniowie w różny sposób próbują odreagować stres

i niepowodzenia szkolne. Wśród wymienionych przez dzieci sposobów, wyróżnić można m.in.: poszukiwanie wsparcia ze strony innych osób (zwierzanie się, prośba o pomoc) lub izolowanie się; zachowania agresywne w stosunku do osób lub przedmiotów, reagowanie emocjonalne-płacz, krzyk. B. Ho-łyst w wyniku przeprowadzonych badań dodaje, że dzieci z niepowodzeniami szkolnymi zaczynająnadużywać alkoholu, palić papierosy, dokonywać prób samobójczych, a także wkraczać na drogę przestępczą. Jak widać skutki nielikwidowanych niepowodzeń szkolnych mogą być katastrofalne zarówno dla samego ucznia, jak i dla społeczeństwa.

W ankietach, które przeprowadziła B.Balcerzak, nauczyciele zaproponowali następujące środki zaradcze: • indywidualizacja pracy na lekcji, dostosowanie j e j do możliwości uczniów; • aktywizacja, motywowanie uczniów do większego wysiłku; • stworzenie serdecznej atmosfery w klasie, • poświęcanie więcej uwagi dzieciom z trudnościami, • wnikliwa obserwacja, jak najszybsze wykrywanie trudności; • dokładne poznanie dzieci, zainteresowań, potrzeb; • zachęcanie rodziców do bardziej efektywnej i systematycznej współpracy.

Zaleca się dzieciom udział w zajęciach reedukacyjnych. Ponadto proponuje się zajęcia w zespołach wyrównawczych, indywidualizację w procesie nauczania i oceniania, dostosowywanie wymagań do indywidualnych możliwości ucznia, organizowanie pomocy koleżeńskiej.

BIBLIOGRAFIA: • Balcerzak B.: Przyczyny niepowodzeń. "Edukacja i Dialog" nr8, 1992. • Bandura L.: Trudności w procesie uczenia się. PZWS, W-wa 1968. • Hołyst B.: Zagrożona młodzież. "Kwartalnik Pedagogiczny" nr3, 1990. • Krumin L.: Niepowodzenia szkolne i ich niektóre przyczyny. '"Acta Universitatis Wratislaviens", 1991. • Kupisiewicz Cz.: "Podstawy dydaktyki ogólnej"'. W-wa 1988. • Pańtak G.: Środowisko szkolne w o b e c osiągnięć uczniów w nauce. "Edukacja. Studia. Badania" n r l , 1991. • Pisula E., Baum M.: Jak dzieci radzą sobie z e stresem. "Edukacja i Dialog" nr8,1992. • Tyszkowa M.: Czynniki determinujące pracę szkolną dziecka. PWN, W -w a 1964

Lilia Połóg Filia Szpitalna SP Nr 9 w Słupsku

Trudności w pracy dydaktyczno-wychowawczej w szpitalu

Pobyt w szpitalu obciąża psychikę chorego. Łagodzenie obciążeń psychicznych u dzieci jest naczelnym zadaniem pedagogów ze szkół szpitalnych.Nauczyciele umiejętnie prowadząc pracę wychowawczą, chronią przed zagrażającą małemu dziecku chorobą szpitalną, zwanąhospitalizmem. Objawia się ona ciężkimi zaburzeniami psychicznymi i somatycznymi, a spowodowana jest brakiem zaspokojenia elementarnych potrzeb psychicznych, w szczególności potrzeb uczuciowych.

Podstawę pracy nauczyciela z dziećmi chorymi stanowi pełna znajomość stanu chorobowego dziecka i orientowanie się w jego poziomie wysiłkowym w celu doboru takich metod pracy, które pozwolą na realizację zadań leczniczych, rewalidacyjnych i dydaktycznych.

Pracuję w filii szpitalnej SP Nr 9 przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Słupsku. Szpital usytuowany jest bardzo niekorzystnie, gdyż mieści się w dwóch dość oddalonych od siebie punktach miasta. Zajęcia lekcyjne prowadzone są na oddziałach: Chirurgii Dziecięcej, Dziecięcym Wewnętrznym, Dermatologii i Laryngologii. Warunki na poszczególnych oddziałach są trudne. Nie ma sal wyłączonych do nauczania dzieci oraz świetlic.

Praca z dziećmi ma przeważnie charakter indywidualny, gdyż różnie reagują na warunki szpitalne. Bardzo często są apatyczne. Obserwuje się u nich chwiejność stanów uczuciowych. Trudno wywołać ich uśmiech, często wykonują chaotyczne i niecelowe ruchy lub rytmicznie kołyszą się, łatwo popadają w stany rozdrażnienia. U większości małych dzieci, które przebywają w szpitalu dłuższy okres, występują zaburzenia i opóźnienia rozwoju mowy. Dużym problemem jest niekontrolowane załatwianie potrzeb fizjologicznych.

Większość bardzo przeżywa rozstanie z domem. Jedne reagują płaczem, inne biernością i apatią. Lecz wszelka możliwość kontaktu z domem usposabia j e pozytywnie. Każde widzenie z matką dostarcza dziecku wiele radosnych przeżyć. Dziecko przebywające w szpitalu ma zahamowane podstawowe potrzeby, takie jak: swobodny ruch, nieskrępowana aktywność, doznawanie doświadczeń związanych z życiem w normalnym środowisku.

Silna u dzieci chorych jest potrzeba bezpieczeństwa, gdyż rozłąka z najbliższymi, z własnym domem, kolegami jest mocno przez nie przeżywana. W szpitalu czują się one zagubione, zagrożone i wyobcowane. Nauczyciel może te uczucia złagodzić, ponieważ jest on jedyną osobą, która nie wykonuje żadnych przykrych zabiegów. Istotne jest zaspokajanie potrzeb uczuciowych. Szpital niesie braki uczuciowe: brak ciepła rodzinnego, brak żywego zainteresowania się kogoś losem dziecka, brak radości, ciekawości. Powodują one złe samopoczucie,

M M M M OMINOM


a nawet konsekwencje charakterologiczne (kompleks niższości, upór, przekora, grymaszenie, niechęć do wysiłków i obowiązków, frustrację).

Nauczyciel stwarzając atmosferę życzliwości oraz stosując odpowiednie metody pracy z tymi dziećmi, może stworzyć nastrój radości i optymizmu tak potrzebny w procesie leczenia. Pewna grupa chorób bezpośrednio atakuje układ nerwowy np. w chorobie Heinego-Medina, gruźlicy, choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego (tarczyca, zapalenie trzustki), choroby układu krwionośnego (zapalenie szpiku kostnego). Niektóre choroby niosą ze sobą konieczność długotrwałego leżenia w łóżku (np. choroby serca, nerek, gościec stawowy). Choroba unieruchamiając, przytwierdza dziecko do łóżka. Nie wolno chodzić, wstawać. To " leżenie na baczność" jest sprzeczne z naturalną potrzebą ruchu. Dzieci mimo zakazów ruszają się, biegają, co powoduje opóźnienia w leczeniu; inne znów unieruchomione na dłuższy czas popadają w apatię, są milczące, nie reagują na polecenia, unikają kontaktów z rówieśnikami.

Dziecku przebywającemu na leczeniu podaje się różne leki, które wpływają pobudzająco lub hamująco na układ nerwowy. Nauczyciel napotykana trudności wychowawcze. Najczęściej przejawiają się one w negatywnym stosunku do obowiązków, do otoczenia (złośliwość, nieposłuszeństwo, upór, agresywność i aroganckie zachowanie się względem dorosłych i rówieśników). Dużo problemów nastręczają zarówno dzieci ze wzmożoną aktywnością ruchową - jes t ich większość (zakłócają porządek i ciszę, prowadzą niestarannie zeszyty, nie potrafią skoncentrować się w trakcie zajęć), jak i te z obniżoną aktywnością ruchową (bierne, opieszałe, powolne, leniwe ruchowo).

Inna grupa trudności związana jest z zaburzeniami umysłowymi: wzmożonej - dzieci są uciążliwe dla otoczenia, gdyż zamęczają swoją gadatliwością, popisywaniem się, przez co tracą kontakt z rówieśnikami i dorosłymi; obniżonej - przejawiającej się w lenistwie szkolnym, nieodrabianiu zadań, ucieczkami z lekcji, biernością

Inne trudności wychowawcze związane są z zaburzeniami sfery emocjonalno-uczuciowej. Przejawiają się one najczęściej w nieśmiałości względem rówieśników i personelu lub w agresji.

W szpitalu dzieci często kłamią, aby uniknąć przykrości, uwolnić się od obowiązków, np. w celu nieuczestniczenia w lek-cj i lub przyj ęciaj akiegoś leku. Zdarzaj ą się też popełniane przez nie kradzieże. Przedmiotem kradzieży najczęściej są słodycze, zabawki, książki i przybory szkolne.

Dzieci chore po krótszym lub dłuższym pobycie w szpitalu wracają do świata ludzi zdrowych, do swojego środowiska. Nauczyciel w szpitalu rzadko ma okazję widzieć efekty swoich starań, swojej walki o dziecko.

B I B L I O G R A F I A : • Doroszewska J.: "'Nauczyciel - wychowawca w zakładzie leczniczym" W-wa 1963 r.. PZWS • Han-IlgiewiczN.: "Potrzeby psychiczne dziecka", W-wa 1963 r., PZWS • Han-Ilgiewicz N.: "Trudności wychowawcze i ich tło psychiczne", W-wa 1961 PZWS

INFOftMflTM oiuimom

Maria Baczyńska Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Człuchowie

Profilaktyka

Miejski Zespół Interdyscyplinarny zajmujący się problematyką uzależnień, którego jestem członkiem, przystąpił do konkursu zorganizowanego przez Marszałka Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku pt. Tydzień profi laktyki w powiecie. Wygraliśmy ten konkurs i otrzymaliśmy dofinansowanie na powyższą akcję.

W ramach Tygodnia profilaktyki zorganizowałam w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Stefana Czarnieckiego w Człuchowie w dniu 11 grudnia 2002 roku debatę "Potrzeba profilaktyki w środowisku". Na debatę zaproszono przedstawicieli władz miasta i powiatu, radnych gminy i powiatu, dyrektorów ośrodków zajmujących się problematyką uzależnień, dyrektorów wszystkich szkół oraz młodzież. Po wystąpieniu Grażyny Radziemskiej, koordynatora programu Tydzień profilaktyki w powiecie człuchowskim, wykład wprowadzający wygłosił Karol Krzyżanowski, psycholog pracujący w Zakładzie Karnym w Czarnem.

Poniżej przedstawiam wystąpienia uczniów na temat: Czego oczekuję od dorosłych w zakresie profilaktyki.

Alina Mróz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Człuchowie

Z uwagi na to, że mój głos na temat oczekiwań młodzieży w zakresie profilaktyki powinien przedstawiać nie tylko mój punkt widzenia, ale również oczekiwania innych uczniów naszego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych, pokusiłam się o sporządzenie mini ankiety. Przeprowadziłam ją w grupie 50 koleżanek i kolegów. Pytania skonstruowałam tak, aby dotyczyły głównie profilaktyki antyuzależnienio-wej. Wyszłam także z założenia, że uczniowie szkół ponadgimnazjalnych zetknęli się już z profilaktyką uzależnień. Oto pokrótce wyniki mojej ankiety, w której można było zaznaczyć dowolną ilość odpowiedzi, a także dopisać swoje sugestie:

• Na pytanie "Czego oczekujesz od dorosłych w zakresie profilaktyki antyuzależnieniowej?" młodzież odpowiedziała, że szczerości, wyrozumiałości, cierpliwości, otwarcia i zaangażowania dorosłych, pokazania skutków uzależnień. Co 5 osoba odpowiedziała, że niczego. Pojawiły się również odpowiedzi: "świętego spokoju", "że ją to nie obchodzi", "niech dają nam przykład".

• Na pytanie "Czy w Twoim mieście jest instytucja, do której możesz zgłosić się mając kłopoty łub stwierdzając uzależnienie przyjaciela?" 23 osoby odpowiedziały, że tak, ale nie umiały podać nazwy nawet jednej takiej instytucji, 5 osób podało Klub A. A., 1 osoba - ośrodek w Wandzinie;17 osób wybrało odpowiedź - nie wiem, a 4 osoby, że w naszym mieście nie ma takiej instytucji.

INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

• Na pytanie "Co jest, według Ciebie, największym zagrożeniem dla Ciebie i Twoich rówieśników?" 25 osób wymieniło alkohol, 41 osób - narkotyki, 22 - tytoń, 28 -wirus HIV i AIDS, 26 osób - nieplanowaną ciążę.

• Na pytanie "Kto, Twoim zdaniem, powinien zajmować się profilaktyką w szkole?" 45 uczniów odpowiedziało, że pedagog szkolny, 24 wskazało wychowawcę, 18 -pielęgniarkę szkolną, 16 - dyrektora lub kogoś z zewnątrz np. specjalistę w zakresie uzależnień, Bogusława Lindę, policjanta, księdza lub katechetę, siostrę zakonną, rodziców.

• Na pytanie uDo kogo zwróciłbyś się po pomoc, gdybyś zauważył, że Twój przyjaciel bierze narkotyki, pije alkohol, pali papierosy lub doznaje przemocy?" 25 uczniów odpowiedziało, że do nauczycieli, 23 - do kolegów, 13 -do rodziców, 5 - do nikogo.

• Na pytanie: "Za pomocą czego dorośli powinni propagować zdrowy tryb życia bez uzależnień?" 9 uczniów odpowiedziało, że za pomocą prelekcji, 18- pogadanek ze specjalistami, 38 - spotkań z ludźmi, którym udało się wyjść z nałogu, 5 - ulotek, 13 - wyjazdów do różnych ośrodków, np. typu MONAR.

Jakiej zatem odpowiedzi powinnam udzielić na pytanie "Czego oczekuję od dorosłych w zakresie profilaktyki?" Zacznę od potrzeby informacji. Sadzę, że wyjść należałoby właśnie od tego. Biorąc pod uwagę realia, prawie każdy z nas zgodzi się pewnie z tym, że to młodzieży należy wychodzić naprzeciw, zmuszać ją do aktywności, a czasami robić nawet pewne rzeczy za nich. Od siebie mogę powiedzieć tylko tyle, że sięganie po papierosy, alkohol i narkotyki nie musi wynikać z czyjejkolwiek zachęty. Nasze często mylne wybory są spowodowane dezorientacją, problemami w domu, w szkole, najzwyklejszą w świecie nudą. Niewiele wiadomo mi o staraniach dorosłych w informowaniu nas o zagrożeniach, które są skutkami uzależnień, próbowaniu rozwiązywania naszych problemów czy po prostu zapełniania nam czasu. Według większości dorosłych żaden z człuchowskich pubów nie jest dla nas przeznaczony. Większość z nich uważa, że są to ośrodki handlu narkotykami, sprzedaży nieletnim alkoholu i papierosów. Sądzę jednak, że większość uczniów chodzi tam po to, by miło spędzić czas z przyjaciółmi. Kupić czy sprzedać kreskę, tripa, skuna lub zioło można, nie ukrywajmy, wszędzie. Prawdopodobnie w szkole też. Dlatego dobrym działaniem w zakresie profilaktyki antyuzależ-nieniowej powinno być stworzenie miejsca, najlepiej pubu, ale "broń Boże" kawiarenki, bo już sama nazwa młodym kojarzy się z klatką dla "inteligenciaków", pełną ograniczeń. Według mojego rozeznania w środowisku młodzieżowym zapotrzebowanie na takie miejsce jest ogromne. Z ankiety jasno wynika, że z chęcią uczestniczylibyśmy w programach, akcjach i różnorakich przedsięwzięciach propagujących zdrowy tryb życia bez uzależnień.

Mimo iż doskonale wiemy jakie niebezpieczeństwa w tej dziedzinie na nas czyhają, nadal domagamy się informacji, a co ważniejsze, wsparcia i rozmowy. Uważam, że to właśnie młodzież najlepiej orientuje się w najnowszych technikach i trendach, dlatego multimedialne prezentacje również byłyby dla wielu ciekawym źródłem wiedzy o uzależnieniach.

W Holandii po zalegalizowaniu narkotyków, ich spożywanie gwałtownie spadło i nadal utrzymuje się na tym samym, najniższym w Europie poziomie. Dlatego apelujemy o nie wyolbrzymianie problemu, a obiektywne ukazanie zagrożeń nałogami, a także nieprzesadzanie z karami dla mło

dzieży, które wręcz zachęcają do posmakowania czegoś złego, zakazanego i przeznaczonego jedynie dla dorosłych. W odpowiedziach na ankietę spotkałam się z sugestią, aby dorośli po prostu dawali nam przykład własnym zachowaniem. Nie ma to niestety miejsca. Podczas zorganizowanego z okazji dnia walki z AIDS koncertu nie zauważyłam na przykład osób, które swoim autorytetem wsparłyby tę formę profilaktyki (władz miasta, powiatu, radnych, nauczycieli). Owszem, leżały ulotki, ale słowa mówionego nie mogły one zastąpić.

Najwięcej czasu spędzamy w szkole, dlatego bardzo ważne, według mnie, jest rozpoczęcie działań profilaktycznych właśnie od niej. Z mojego rozeznania wynika, że młodzież otwarta jest na każdą propozycję ze strony dorosłych.

Ada Hryniewicz Gimnazjum Nr 1 w Człuchowie

Narkotyki - śmiertelny odlot. Narkotyki stały się łatwo dostępne - i modne. Dziś narkomanem nie jest już wynędzniały ćpun, może być nim każdy. Nowoczesne narkotyki są bowiem "atrakcyjne" w formie i działaniu: tabletka zamiast zastrzyku, środek pobudzający zamiast odurzającego. Niestety, mało kto liczy się z tym, że uzależniają tak samo....

Środki odurzające stały się nieodłącznym niemal elementem codzienności współczesnej młodzieży, ale nie tylko jej. Coraz częściej sięgają po nie dorośli, aby "odprężyć się" po ciężkim dniu lub nabrać sił do dalszej pracy. W Polsce uzależnionych jest co najmniej 40-60 tysięcy osób, zaś sporadycznie po środki odurzające sięga 300-400 tysięcy ludzi.

Czynny narkoman to dziecko w skórze dorosłego. Branie spowodowało "zatrzymanie się". Trzeźwiejący uzależniony to człowiek, który wsiadł na ruchome schody, jadące w dół. By się wyleczyć, nie wystarczy przestać brać. Trzeba iść w górę, rozwijać się, bo inaczej zacznie się zjeżdżać.

Uzależnieni są podobni do siebie. Różnią się tylko stopniem zaawansowania choroby i postępami w leczeniu. Łączy ich ciężka, nieuleczalna, często śmiertelna choroba, którą charakteryzuje nałogowe zażywanie środków psychoaktywnych w celu wprowadzenia się w stan odurzenia. Narkoman zaprzecza, że ma jakiekolwiek problemy wynikające z brania. Nawet gdy je dostrzega, mówi, że to przejściowe kłopoty i szuka innych przyczyn tego stanu, niż chemiczne. Narkoman zaprzecza, że ćpał. Jeżeli powie "tak", to znaczy, że nie były to narkotyki. Obiecuje, że przestanie, gdy skończy szkołę, zda maturę, dostanie się na studia, znajdzie pracę, założy rodzinę.... Oszukuje siebie i innych. Powtarza, że potrzebuje pomocy i przyjmuje ją tylko wtedy, gdy zmuszają go do tego okoliczności. Narkoman jest przekonany, że nad wszystkim czuwa. Obsesyjnie kontroluje narkotykami swoje samopoczucie. Gdy nie widzi efektów swych wysiłków, gardzi sobą. Narkomania to izolacja. Uzależniony pragnie kontaktu, ale gdy do niego dochodzi, nie przyjmuje go. Cechuje go niskie poczucie własnej wartości, dlatego izoluje się zewnętrznie i wewnętrznie. Nie troszczy się o siebie i innych. Z czasem przywiązanie do środków odurzających wydaje się stanem, który będzie trwał ciągle. Życie jest całkowicie podporządkowane jednemu....

1 0 INFORMATOR OM/MTOM

3 / 2 0 0 3 INFORMACJE - OPINIE • PROPOZYCJE

Miłe złego początki... Już pierwszy skręt, pierwszy niuch, pierwsza pigułka może rozpocząć reakcję łańcuchową, której nie można zatrzymać siłą woli. Uzależnienie postępuje niezależnie od przerw, zwiększania (lub zmniejszania) dawek, przerzucania się na inne substancje. Zażywanie narkotyków niszczy ciało, umysł i duszę. Prowadzi do więzienia, zakładów psychiatrycznych, instytucji zamkniętych, śmierci samobójczej lub przedawkowania. Uzależnienie to obsesja - natrętna, powracająca myśl, że tylko narkotyk może przynieść ulgę, zaspokojenie.

Narkotyki nie są drogie. Porcja amfetaminy kosztuje średnio 8 złotych, niemal tyle samo, co centymetr "kompotu" (tzw. polska heroina). Jednak uzależnieni od" brown sugar" wydają miesięcznie ok. 3-6 tys. zł. Pojawiają się też narkotyki w nietypowej postaci: haszyszowe ciasteczka, narkotyki w cukierkach czy amfetamina dodawana do coca-coli. W ciągu ostatnich pięciu lat popularność narkotyków, zwłaszcza amfetaminy i marihuany, znacznie wzrosła. Pięć lat temu co dziesiąty piętnastolatek palił przynajmniej raz w życiu marihuanę, dziś prawie co szósty.

Jak walczyć z tym zjawiskiem? Najważniejsza jest rodzina. Od niej zależy, czy dziecko raz spróbuje i na tym poprzestanie, czy wpadnie w nałóg. Tylko najbliżsi są w stanie szybko zorientować się, że dziecko zaczyna eksperymentować z narkotykami i pomóc mu się od nich uwolnić.

Uzależnienie nie pojawia się nagle. Rodzice, którzy naprawdę interesują się dzieckiem, mogą wcześnie bez trudu zaobserwować sygnały ostrzegawcze, a dzięki temu zapobiec nieszczęściu. Często jednak rodzice myślą, że dziecko jest przemęczone czy chore, lub że jego zachowania wynikają z buntu normalnego dla okresu dojrzewania.

Narkomania to choroba braku: miłości, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa, przynależności, poczucia własnej wartości, zrozumienia, zaufania. To głód uczuciowy i potęgowanie pragnienia. To strach przed życiem.

Paulina Szpotańska Publiczne Gimnazjum w Koczale

Młodzież sięga zazwyczaj po narkotyki, gdy nie może znaleźć dla siebie miejsca we współczesnym świecie. Dlatego też jednym z oczekiwań nastolatków jest zagospodarowanie przez dorosłych naszego wolnego czasu poprzez organizowanie m in. zajęć pozalekcyjnych, które są szansą na rozwijanie nowych pasji i zainteresowań stanowiących ucieczkę od nałogów. Nauczyciele powinni dbać o pogłębianie naszej wiedzy na temat uzależnień, zaś rodzice zapewnić domową bezpieczną atmosferę. Potrzebne są także rozmowy uświadamiające istotę i konsekwencje zażywania używek. Ważna jest obserwacja. Rozpoznając pierwsze symptomy uzależnienia mamy większą szansę na skuteczne przeciwdziałanie lub uchronienie przed uzależnieniem innych osób nie mających wcześniejszych doświadczeń z tym aspołecznym zjawiskiem.

żeniem dla wielu z nich jest "przysłowiowa" nuda i brak odpowiedniego miejsca i ludzi, sprzyjających pożytecznemu spędzeniu wolnego czasu. Większości z Państwa może wydawać się to zbyt prozaiczne, ale obserwując starszych kolegów i koleżanki wiemy, ż e poprzez nieumiejętność korzystania z wolnego czasu wielu z nich sięga w młodym wieku po używki różnego typu: papierosy, alkohol, narkotyki. A przecież mówi się głośno, że jesteśmy jednym wielkim społeczeństwem. Powinniśmy więc wzajemnie się wspierać.

Dlatego stąd i dzisiaj APELUJEMY do ludzi, którzy są w stanie nam pomóc: • Stwórzcie nam warunki ku temu, byśmy mogli przyjem

nie i pożytecznie spędzać wolny czas. • Dajcie nam szansę na odkrycie wielu istniejących wśród

nas talentów!

Jak j u ż wspomniałam wyżej, debata pozwoliła Miejskiej Komisji Interdyscyplinarni], a także dyrektorom szkół, radnym spojrzeć na profilaktykę uzależnień oczami młodzieży. Wnioski jakie wynikają z powyższych wystąpień można było włączyć do swoich szkolnych przedsięwzięć w tym zakresie. Ponadto pobudziły one radnych do podjęcia nowych inicjatyw. Jednakże najważniejszym skutkiem debaty i tygodnia profilaktyki było podjęcie wspólnych działań wszystkich organów i osób zainteresowanych w całym powiecie.

SjlóI Do Êcuia ^Bog/CL S a c a e p i l Ówiat...

d b i e w ltjj44 iMiepcii co t t i e k a !

S i e i i u a 3i | i ic)a w o l e w a m

S a c j u t k o i i a ? . . .

£Eotwaiia. p t i e i 3t-a&£a!!!

^ K x e w ilo5ć, poâtcla, (kec)a.

StMietć, cjfóc), (vuj, c ietpie i iue.

2 ) u e c i i 111 a l k i ~ pto<ną o t a k l u e w i e f e .

Spokói cl i iecalótwa i k a w a ł e k c&Ce&a...

9 b i e £ B m i e ^Boie!

£Popcîa n a ^ i ą kuie<

©t/ocê ^ i e j / 9bi/e6a!

Katarzyna Szymkowicz Szkoła Podstawowa w Rzeczenicy

Jestem uczennicą V I klasy Szkoły Podstawowej w Rzeczenicy. My, uczniowie tej szkoły choć mamy dziś po 13 lat doskonale rozumiemy problemy "młodych ludzi", wywodzących się z małych, wiejskich środowisk. Wiemy, jakim zagro

Joanna Gutral, SP nr 3 Słupsk, klasa V-Laureatka XIX Ogólnopolskiego Konkursu Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży Gimnazjalnej. Wiersz tytułowy z tomiku "Zaczepił się świat".

INFORMATOR OfWMTOWV

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

Ewa Skiba Szkoła Podstawowa w Borzytuchomiu

Program profilaktyki antyalkoholowej i antynikotynowej

Z A D A N I E : Warsztaty prowadzone z uczniami TERMIN REALIZACJI : Praca całoroczna ŚRODKI: • papier, pisaki OSOBY ODPOWIEDZIALNE: • wychowawcy klas • nauczyciele przyrody K R Y T E R I A SUKCESU:

• Ograniczenie spożycia alkoholu i palenia papierosów.

Przed realizacją programu przeprowadzono wśród uczniów ankietę "Zdrowa i bezpieczna szkoła", aby uzyskać dane o skali problemu. Działania w ramach programu przewidziano na jeden rok. Po ich zakończeniu przeprowadzona będzie kolejna ankieta ewaluacyjna w celu sprecyzowania dalszych działań.

C E L OGÓLNY:

• Przeciwdziałanie alkoholizmowi i nikotynizmowi

C E L E SZCZEGÓŁOWE:

• Uświadomienie nauczycielom i rodzicom istniejącego zagrożenia.

• Nabycie przez nauczycieli umiejętności prowadzenia zajęć z profilaktyki antyalkoholowej i antynikotynowej.

• Stosowanie różnorodnych form pracy z uczniami, mających na celu przeciwdziałanie tym problemom.

• Aktywne włączenie rodziców do realizacji programu.

Z A D A N I E : Rada pedagogiczna poświęcona: • omówieniu wyników ankiet przeprowadzonych wśród

uczniów; • ustaleniu programu działań. TERMIN REALIZACJI : do końca września ŚRODKI: • arkusze ankiet "Zdrowa i bezpieczna szkoła" • powielone na ksero egzemplarze programu OSOBY ODPOWIEDZIALNE: • dyrektor szkoły • wychowawcy klas • wszyscy nauczyciele • nauczyciel-autor programu K R Y T E R I A SUKCESU: • Dostrzeżenie istniejących zagrożeń. * Przyjęcie do realizacj i programu działań.

Z A D A N I E : Szkolenia i warsztaty nauczycieli w ramach programu "Dziękuję, nie" TERMIN : Do końca października ŚRODKI: • materiały dydaktyczne, poradniki: "Zanim spróbujesz",

"Przygotowanie do profilaktyki domowej" OSOBY ODPOWIEDZIALNE:

• dyrektor szkoły • lider programu "Dziękuję, nie" • pedagog • psycholog K R Y T E R I A SUKCESU: • Nabycie umiejętności prowadzenia zajęć z uczniami i ro

dzicami.

Z A D A N I E : Otwarte spotkanie z rodzicami TERMIN REALIZACJI: D O 15 listopada ŚRODKI:

• program działań powielony na ksero OSOBY ODPOWIEDZIALNE: • dyrektor szkoły • autor programu • psycholog • pedagog K R Y T E R I A SUKCESU:

• Uświadomienie istniejącego problemu, wprowadzenie w problematykę zajęć, w których uczestniczą dzieci.

ZADANIE:Wystawy prac plastycznych: "Alkohol i papierosy? -NIE"

TERMIN REALIZACJI : Praca całoroczna ŚRODKI: • bloki rysunkowe • kredki • farby • plastelina OSOBY ODPOWIEDZIALNE: • wychowawcy klas I-III • nauczyciele sztuki K R Y T E R I A SUKCESU:

• Uwrażliwienie uczniów na istnienie zagrożeń.

Z A D A N I E : Apel "Młodość- trzeźwość" TERMIN REALIZACJI : do 15. grudnia ŚRODKI:

• Inscenizacje dotyczące w/w problematyki OSOBY ODPOWIEDZIALNE: • wychowawca kl.VI wraz z uczniami K R Y T E R I A SUKCESU: • Kształtowanie pozytywnych postaw wśród młodzieży.

Z A D A N I E : Spotkanie z rodzicami TERMIN REALIZACJI : do końca stycznia OSOBY ODPOWIEDZIALNE: • dyrektor szkoły, • lekarz K R Y T E R I A SUKCESU: • Uświadomienie zagrożeń zdrowotnych, jakie niosą ze sobą

alkohol i papierosy. • Pozyskanie rodziców do współpracy.

Z A D A N I E : Szkolny turniej "Alkohol-stop" (wiedza teoretyczna przeplatana zmaganiami sportowymi) TERMIN REALIZACJI : Luty ŚRODKI: • Nagrody ufundowane przez gminną komisję d/s rozwią

zywania problemów alkoholowych

mi fNFOftlfATOe (KWIATOWY


O S O B Y ODPOWIEDZIALNE:

• nauczyciele różnych przedmiotów • wychowawcy klas K R Y T E R I A SUKCESU:

• Kształtowanie pozytywnych postaw.

Małgorzata Kowalczyk Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 w Słupsku

Z A D A N I E : Gminny konkurs plastyczny TERMIN REALIZACJI : Kwiecień ŚRODKI: • arkusze bloku rysunkowego • farby • kredki O S O B Y ODPOWIEDZIALNE:

• nauczyciele sztuki, • kierownik GOK-u K R Y T E R I A SUKCESU:

• Kształcenie umiejętności wyrażania własnego zdania w sztuce.

Z A D A N I A : Festyn integracyjny pod hasłem "Dziękuję-nie": • Podsumowanie gminnego konkursu plastycznego • Koncert uczniów uczęszczających do szkoły muzycznej

i ogniska • Pogadanką profilaktyczna • Konkurs "Śpiewać każdy może" • Wybory miss i mistera szkoły • Wspólne biesiadowanie przy ognisku TERMIN REALIZACJI : M a j

ŚRODKI: • Nagrody ufundowane przez gminną komisję d/s rozwiązy

wania problemów alkoholowych O S O B Y ODPOWIEDZIALNE: • nauczyciele • rodzice • uczniowie • kierownik GOK-u • członkowie komisji antyalkoholowej K R Y T E R I A SUKCESU: • Wdrażanie do spędzania wolnego czasu bez używek. • Pogłębianie integracj i szkoły ze środowiskiem.

Z A D A N I E : Przeprowadzenie ankiet ewaluacyjnych TERMIN REALIZACJI : Do 10 czerwca ŚRODKI: • arkusze ankiet OSOBY ODPOWIEDZIALNE :

• nauczyciele • wychowawcy klas K R Y T E R I A SUKCESU:

• Zmniejszenie liczby uczniów spożywających alkohol i palących papierosy.

Z A D A N I A : Podsumowanie realizacji programu Przedstawienie wyników ankiet.

TERMIN REALIZACJI: D O 20 czerwca ŚRODKI: • wyniki ankiet OSOBY ODPOWIEDZIALNE: • dyrektor szkoły • nauczyciel odpowiedzialny za realizację programu K R Y T E R I A SUKCESU: • Wnioski dotyczące efektywności przeprowadzonego

programu.

Blokersi na lekcji języka polskiego

Samo życie stwarza okazje do niekonwencjonalnych lekcji. Mimo, że do tej pory wielokrotnie uczestniczyłam w projekcjach filmowych i przedstawieniach teatralnych wraz z uczniami, nie spotkałam się z tak dużym ich zainteresowaniem j a k w przypadku filmu Roberta Glińskiego "Cześć Tereska". Poprosiłam zatem uczniów o spisanie refleksji, jakie im się nasunęły po obejrzeniu filmu. Wywiązała się także dyskusja.

Na pytanie: Czy podobał ci się film "Cześć Tereska"? zdecydowana większość uczniów odpowiedziała pozytywnie. Kilka osób było zbulwersowanych drastycznymi scenami, czy niecenzuralnymi dialogami, jednakże większość odebrała film bardzo spokojnie. Pojawiła się grupa osób, którą film zszokował i zadziwił, poraził oczywistością koszmaru rozgrywającego się na każdym blokowisku i w każdym mieście. Część osób uświadomiła sobie, ż e takie sytuacje rozgrywają się tuż obok nas, prawie niezauważone. Pomimo tak wielu uwag młodzież poleciłaby ten film do obejrzenia zarówno swoim rówieśnikom j a k i dorosłym. Na uwagę zasługuje aktualna problematyka życia w blokowiskach. Najłatwiej i najszybciej w środowisku rówieśników można zaistnieć przez zuchwałą kradzież, rozboje, picie tanich win. Zadziwiające jest j a k łatwo zejść na zła drogę i j a k trudno z niej zawrócić.

Spośród ankietowanych uczniów ponad 6 0 % mieszka w bloku w mieście. Część mieszka w bloku na wsi, a 2 6 % w domku jednorodzinnym. Zdecydowana większość uczniów zauważa problem tzw. blokowisk, t j . agres y w n e g o zachowania młodzieży z osiedli miejskich. Chłopcy z reguły nie boją się grup przesiadujących na ławkach lub zbierających się przed klatkami schodowymi, ponieważ jeśli mieszkają w bloku, są to najczęściej ich koledzy, z którymi mają dobry kontakt. Natomiast część dziewcząt odczuwa lęk. Podkreślają one agresywne zachowanie objawiające się np. chamskimi zaczepkami często podchmielonych chłopców. Tzw. blokersi według uczniów to młodzież bez zainteresowań, która ma dużo wolnego czasu i chce zaimponować rówieśnikom. Jedyne, na co ich stać, to szukanie taniej, łatwej rozrywki, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, bójki, w których odreagow u j ą to, że nie radzą sobie w codziennym życiu. Młodzież zauważyła również, że chłopcy z bloków ubierają się podobnie, bronią swojego terenu, tym samym upodabniając się do gangów. Dlaczego tak się dzieje? Na pewno grupa daje poczucie siły, bezpieczeństwa, przynależności. Źródło takich zachowań znajduje się w patologii mieszkających w blokach ludzi o mniej zasobnych portfelach.

iwFOPMflTOfl oiumom


Uczniowie szansę na poprawę sytuacji młodzieży z zagrożonych rodzin upatrują między innymi w stosowaniu surowego prawa wobec przestępstw, stworzenia zajęć pozalekcyjnych, ale również w świadomym wychowaniu. Lecz tutaj pojawiło się paradoksalne stwierdzenie ze strony uczniów, że rodzice nie rozumieją swoich dzieci i poświęcają im zbyt mało czasu.

Zdaniem uczniów wpływ na osobowość dziecka rozkłada się prawie na pół między rodziców a kolegów i koleżanki. Na 4 7 głosów, dwadzieścia zebrali rodzice. 17 koleżanki i koledzy, 7 głosów szkoła, a tylko 3 religia. Rodzina zaczyna przegrywać na rzecz otoczenia rówieśników. Liczy się młodość, przedsiębiorczość, cwaniactwo, wygodnictwo, brak odpowiedzialności, zamiast mądrości, wiedzy, doświadczenia i odpowiedzialności. Rodzice nie wychowują swoich pociech, robią to za nich koledzy syna, koleżanki córki. Wiara w Boga i związane z nim nadrzędne wartości nie odgrywają prawie żadnej roli. W niewielkim stopniu zauważa się rolę szkoły.

Film "Cześć Tereska" ma ostrzegać młodych ludzi przed pochopnymi decyzjami, uświadamiać, że wybór drogi życiowej należy do nich samych. Przeraża ukazany kryzys wartości współczesnych Polaków, którego fundamentem jes t dewaluacja znaczenia rodziny. Rodzina spełnia rolę zabezpieczenia socjalnego, nie stanowi oparcia dla młodego człowieka, a j u ż na pewno w mniejszym stopniu niż było to kiedyś, kształtuje jego osobowość. Tę rolę przejmują rówieśnicy z podwórka, mający dużo wolnego czasu i wiele gotowych recept na to, j a k żyć.

Film Roberta Glińskiego nCześć Tereska" podejmuje problem kryzysu wartości w rodzinach.Barbara Fatyga, socjolog z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, stwierdziła, że nazwę "blokers" wykreowały media. Nasze blokowiska nie są zasiedlone, j a k na Zachodzie, przez jakichś gorszych ludzi, ale ich skład społeczny jes t zróżnicowany. Można tam znaleźć humanistę obok złodzieja. Dlatego młodzi ludzie często czują się urażeni, że tylko z tego powodu, że mieszkają w blokach na osiedlu, przylega do nich nazwa "blokers" wraz z bagażem negatywnych skojarzeń. Za problemem blokerseów kryje się ubożenie społeczeństwa oraz fala agresji, brutalnych aspołecznych zachowań. Jest ona wynikiem pos tępu jące j degradacj i o b y c z a j ó w i w i e l k i e j rozbieżności pomiędzy aspiracjami i oczekiwaniami a możliwościami ich realizacji. Mamy aspiracje na poziomie rozwiniętych państw zachodnich, a w wie lu wymiarach należymy do trzeciego świata.Ta konstatacja oraz frustracja związana z biedą i niemożnością zaspokojenia tzw. godziwych warunków egzystencji j e s t powodem wzrostu patologicznych zachowań.

Ze wspólnego obejrzenia filmu "Cześć Tereska" korzyści odniosły obie strony: nauczyciel i uczniowie. Zrozumieliśmy, że faktu istnienia blokowisk nie można pominąć milczeniem. Należy mówić głośno o problemach, które być może nie dotykają jeszcze bezpośrednio, ale funkcjonują blisko nas.

Janina Łowiecka Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi

Ćwiczenia relaksujące

Jedną z metod relaksujących są "haki pamięciowe". Gdy po raz pierwszy zastosowałam tę metodę zdziwienie dzieci było duże. Jak to? Nauczyciel pozwala położyć się na ławce w wybranej pozycji, zamknąć oczy? Obserwując wysiłek dzieci zrozumiałam, że należy poszukać metod relaksujących, które pozwoliłyby dziecku odpocząć. Oto niektóre ćwiczenia relaksujące (z jogi) odprężające i antystresowe, które stosuję podczas swoich zajęć. Uczniów nie powinno się zmuszać do udziału w ćwiczeniach.

ĆWICZENIA PORANNE. l.Stań wyprostowany, patrz przed siebie, unieś głowę do góry, złącz kolana, ułóż ręce wzdłuż bioder i ud. 2.Podnoś się wolno na palcach nóg stopniowo wdychając powietrze pełnym wdechem. 3.Pozostając na palcach zatrzymaj oddech na 6 sekund. 4.Powoli opuść się na pięty wydychając powietrze przez nos. 5. Powtórz ćwiczenie.

PRZECIĄGANIE SIĘ. Stajemy na podłodze twarzą do okna, rozstawiamy nogi, ręce wyrzucamy swobodnie ponad głowę, unosimy się na palcach obydwu nóg i wyciągamy całe ciało do góry, starając się jakby dosięgnąć sufitu.

SKRZYDŁA ORLA . Stań prosto z głową lekko uniesioną; ręce swobodnie zwieszone. Powoli oderwij pięty od podłoża i przenoś stopniowo cały ciężar ciała na palce, równocześnie podnoś ręce, dopóki nie będą rozpostarte na wysokości ramion (jak skrzydła orła). Kiedy cały ciężar ciała przeniesie się na palce wykonaj pełen głęboki wdech, będziesz miał wrażenie jakbyś płynął w powietrzu. Powoli opuszczaj się na pięty, równocześnie opuszczając ramiona i powoli wykonując wydech ustami.

PISANIE NOSEM. Wyobraź sobie, że nos to ołówek, którym można pisać. Narysuj spiralę od góry do dołu i od dołu do góry, napisz swoje imię, narysuj co chcesz.

R E P L A Y . Spróbuj naśladować biegacza w zwolnionym tempie, stój cały czas w jednym miejscu, coraz bardziej zwalniając ruchy, w ten sposób naśladując narciarzy.

W Y D Y C H A N I E STRESU. Udajemy, że zrywamy jabłka, sięgając obiema rękami do wyimaginowanej gałęzi, wdychając powietrze przez nos, następnie odkładamy jabłka do skrzynki, równocześnie wydychając powietrze ustami. Udajemy, że jesteśmy balonami. Wciągamy przez nos bardzo dużo powietrza, naprężamy mięśnie, po paru sekundach powoli wypuszczamy powietrze ustami, mięśnie powoli wiotcze-ją. Można wymyślać własne wersje ćwiczeń.

OTRZĄSANIE . Miękko swobodnie otrząsamy kolejno całe ciało (jak mokry pies).

INFOfMMTOft OtWMTOWV


OŚMIESZANIE LĘKU . Uczestnicy wymieniają różne sytuacje, w których oni sami lub inni ludzie czegoś się obawiali, co powstrzymywało ich od działania. Uczestnicy w grupach "pracują" nad wybranymi przykładami, najpierw wypisu ją wszystkie możliwe odpowiedzi na pytanie "czego naprawdę się boisz w tej sytuacji?", następnie celowo wyolbrzymiają różne przypuszczalne skutki, tworzą cały łańcuch skojarzeń, doprowadzając do absurdu (np. przestaną mnie lubić, nie pójdą ze mną do kina, posadzą dookoła mojego domu bluszcz, nie będę mógł wyjść, umrę z głodu itp.).

ABSURDALNE PORÓWNANIA . Uczestnicy nazywają swój obecny nastrój lub uczucia, następnie wymyślająjak najwięcej porównań swojego stanu doprowadzając j e do absurdu (np. jestem zdenerwowany jak osika trzęsąca się na wietrze, albo jak dwie osiki, albo cały las osik i jeszcze na dodatek dębów, świerków itp.)

W Y R A B I A N I E DYSTANSU. Uczestnicy przypominają sobie nieprzyjemne, stresujące przeżycie, następnie wyobrażają sobie (wizualizacja) siebie za 20 lat: Gdzie mieszkasz, jak wygląda twój dom, co robisz, gdzie pracujesz, następnie wyobraź sobie że opowiadasz o tym przeżyciu swojemu dziecku, żonie, mężowi lub przyjacielowi. Wyobraź sobie szczegółowo gdzie się znajdujesz w jaki sposób o tym opowiadasz, jakim głosem, jakie uczucia przeżywasz.

BIBLIOGRAFIA: • C h o m c z y ń s k a - M i l i s z k i e w i c z M., P a n k o w s k a D.: Polub i ć szkołę. Warszawa 1995 " G r u p a b a w i s ię i pracuje. Wałbrzych 1994 • Skarżyńsk i A . : A n t y stres. W a r s z a w a 1988 • T e m l H.: R e l a k s w na

uczaniu. W a r s z a w a 1997

oLebtzWy^/ delt

SaiuuoCoiiii L ii-e ptie/z Caw

8 e u cf?uAj j a k f a t a m i a

A ? i a LIII u ćktaDa IM t o k

9 b i e o^ótępując u a k t o k

S e n j m k a wokófc c i ę t a

Ciei i Liktijl w u e f e u i

^raóitoócią oódepiouy o f e ^ n j/ak ót e f i u i i j óeii S k t a c i a die n a itLefeodkEoutj,

0iou>xtiti p a t e cjpwiau)

pottąCL mWA^OLLLj,

J wij/CLeva u 0.1

S e n c&otij, l a k a t a t a o u L j

Izumi Yoshida, Gimnazjum nr 36 w Łodzi, klasa I - Laureatka XIX Ogólnopolskiego Konkursu Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży Gimnazjalnej. Wiersz z tomu "Zaczepił się świat".

mmmm otmrom

Ewa Szypen Szkoła Podstawowa Nr 4 w Słupsku

Starożytni wobec zdrowia

Mając na uwadze fakt, iż edukacja w szkole podstawowej wspomagając rozwój dziecka jako osoby i wprowadzając j e w życie społeczne powinna między innymi kształtować potrzeby i umiejętności dbania o własne ciało, zdrowie i sprawność fizyczną, wyrabiać czujność wobec zagrożeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego, postanowiłam w swojej pracy dydaktycznej uwzględnić edukację prozdrowotną.

W myśl tezy, że historia jest ważna i przydatna uczniom o tyle, o ile pomaga i ułatwia zrozumienie świata współczesnego opracowałam dla klas piątych szkoły podstawowej (metodą projektu) temat lekcji " J a k w starożytności dbano o zdrowie". Scenariusz lekcji dostosowałam do programu "Człowiek i jego cywilizacja" Wiesławy Surdyk-Fertsch, Bogumiły Szeweluk-Wyrwy, Grzegorza Wojciechowskiego, numer w spisie programów nauczania DKW - 4014-175/99. Realizując go chciałam: • wprowadzić uczniów w problematykę zdrowotną społeczeństwa starożytnego, • rozwijać wśród dzieci takie postawy, które pozwolą im wybrać odpowiednie zachowania zdrowotne we współczesnym świecie, • kształtować u dzieci poczucie odpowiedzialności za własne zdrowie. Wyeksponowanie w czasie lekcji takich treści j a k higiena ciała, odzieży i wypoczynku, zestaw posiłków, estetyka ich spożywania, ruch i rekreacja, leczenie chorób ma charakter wychowawczy i ułatwiło mi kształtowanie nawyków prozdrowotnego stylu życia wśród dzieci. Poniższa propozycja jest przykładem tego, jak w atrakcyjny i sprawdzony sposób można przeprowadzić lekcję przy współpracy z nauczycielem muzyki i wychowania fizycznego, a także wychowawców klas V, aktywizując całą klasę.

Cele lekcji: 1. Kształtowanie nawyków prozdrowotnego stylu życia. 2. Popularyzacja wiedzy dotyczącej sfery zdrowotnej Gre

ków i Rzymian. 3. Kształcenie umiejętności poszukiwania, selekcji i wyko

rzystania informacji z różnych źródeł. 4. Kształcenie umiejętności efektywnego współdziałania

w grupie. 5. Integracja klasy poprzez działanie w grupie. 6. Przygotowanie do publicznych wystąpień.

Tok lekcji:

1. Przedstawienie uczniom celu i sposobu przygotowania projektu.

2. Podanie miejsca i terminu prezentacji.

3. Podzielenie klasy na grupy z uwzględnieniem zasad współpracy w grupie • Kto będzie przewodniczącym zespołu? • Jak podzielimy odpowiedzialność za realizację zadań? • W jaki sposób będziemy podejmowali decyzje? • W jaki sposób rozwiążemy nasze spory i konflikty? • Gdzie i kiedy będą się odbywały zebrania naszego zespołu? • Jakie zadania będą obowiązywały w naszej grupie, aby się nam' dobrze pracowało?


4. Przydział zadań poszczególnym grupom: • I grupa - jak odżywiali się starożytni ludzie, • II grupa - jakie dyscypliny sportu uprawiano w starożytności, • III grupa - jak dbano o higienę osobistą, • IV grupa - w jaki sposób leczono choroby, • V grupa - choreografia tańca antycznego „Anonim" - antyczny.

5. Instrukcje dla poszczególnych grup:

• I grupa zebrane z różnych źródeł materiały posegregować wg. zagadnień: • Co jedli starożytni Grecy i Rzymianie? • Estetyka spożywanych posiłków. • Czy odżywiali się zdrowo? Włożyć do koszulek, a następnie do teczki. Przygotować posiłek grecki - prezentacja.

• II grupa Jakie dyscypliny sportu uprawiano w starożytności? Prezentacja jednej z dyscyplin pięcioboju olimpijskiego.

• III grupa Na co chorowali starożytni ludzie? W jaki sposób byli leczeni? Prezentacja - sprawozdawca w interesujący sposób relacjonuje rozmowę Hipokratesa z przyszłym lekarzem.

• IV grupa Prezentacja tańca antycznego.

• V grupa Jak Grecy i Rzymianie dbali o higienę i czystość? Prezentacja - przewodnik oprowadzający po termach.

6. Podział pracy w zespole:

L p . Z a d a n i e

d o w y k o n a n i a K t o to z r o b i ?

C o j e s t d o t e g o p o t r z e b n e ?

1 2 3 4 5

6

7. Źródła, do których uczniowie mogą sięgnąć podczas zbierania informacji: • encyklopedia multimedialna - historia • miesięcznik „Wiedza i świat" • „Słownik mitologiczny" • „Mitologia" J.Parandowski • „Historia i społeczeństwo" • „Victor Junior".

8. Ocenianie. Uczniowie klasy wraz z nauczycielem wybrali 6 - osobowe jury, którego zadaniem była ocena każdej grupy w g ustalonych wcześniej kryteriów podanych w karcie do głosowania. Każdy juror mógł przydzielić od 1 -5 punktów w poszczególnych kategoriach:

Grupa

Czy ilość materiałów

była wystarczająca?

Czy zawsze informacje

były ciekawe?

Czy zostały przekazane w interesujący

sposób?

Łączna liczba

pkt

I 11 III IV V

Małgorzata Cybulska Liceum Ogólnokształcące w Bytowie

Bieg jako forma rekreacji

W wielu krajach zachodnich upowszechnił się obok sportu wyczynowego nurt powszechnej rekreacji ruchowej. Bazuje ona na bardzo popularnym bieganiu. W zgodnej ocenie amerykańskich badaczy, na czele z Kenethem Cooperem, różnorodne łagodne formy biegu mogą stanowić antidotum na liczne schorzenia postcywili-zacyjne. Niezbyt racjonalna dieta połączona z deficytem ruchu powoduje, że chociaż przeciętny Amerykanin na początku XXI w. żyje dłużej, to niestety wcale nie jest zdrowszy od swojego rodaka sprzed 40-50 lat. Ilustrują to kwoty wydane przez mieszkańców USA na leczenie. O ile w 1950r. leczenie pochłonęło 12 mld dolarów, to w 1970r. kwota ta wzrosła do 70 mld dolarów, a 20 lat później wynosiła aż 700 mld dolarów. Wymieniona suma z 1990r. stanowiła aż 13% całego budżetu socjalnego USA. Niepokojące dane uzyskano z badań amerykańskich dzieci w wieku 7-14 lat, prowadzonych w latach 70-tych. 80-tych i 90-tych. Przy stałej średniej wzrostu nastąpił wyraźny przyrost masy ciała. W porównaniu do 1970r. przeciętne dziecko w 1990r. było cięższe od swojego rówieśnika sprzed 20 lat aż o 5 kg. Badane dzieci przebiegały w 1970r. dystans 1 mili średnio o 1 min szybciej od swoich rówieśników w 1990r.

Na przełomie lat 1969/1970 K.Cooper założył w Dallas Aero-bic-Centrum, w którym zebrał grupę ponad 100 badaczy, zajmujących się korzystnym oddziaływaniem biegu i innych uprawianych regularnie ćwiczeń na organizm człowieka. Odbył wiele spotkań i przeprowadził kilkaset prelekcji w ponad 10 krajach na temat: bieg a zdrowie współczesnego człowieka. Opracow ał także próbę oceny wydolności organizmu, która od jego nazwiska przyjęła nazwę testu (próby) Coopera. Specjaliści z Jogging Center doszli do wniosku, że bardzo ważną rolę w utrzymaniu właściwej homeostazy organizmu, a w ślad za tym zdrowia człowieka, odgrywa poziom tkanki tłuszczowej. Dzięki aktywnej promocji wyników badań więcej ludzi zaczęło uprawiać rekreacyjną formę biegu czyli jogging. Szacuje się, że w latach 80-tych i 90-tych jogging uprawiało regularnie około 100 min mieszkańców naszego globu.

Cooper stwierdził: "jeżeli znam sportową osobo w ość danego człowieka, to mogę przypuszczalnie obliczyć długość jego życia". W latach 1983-1991 przebadano w Dallas 13 400 osób i w przypadku 65% ogółu badanych potwierdziła się teza Coopera o roli biegu w przedłużeniu życia o około 5 lat. Zespół Centrum w Dallas opracował program minimum dla przeciętnego człowieka w wieku 40 lat, pragnącego poprawić swoją sprawność i stan zdrowia. Fitness-Mi-nimum wg Coopera należy systematycznie stosować wiele lat zgodnie z następującym cyklem tygodniowym: 4 x 2 0 min (tętno 140/ min) - bieg, 3 x 3 0 min (tętno 140/min) - aerobic, 4 x 4 5 min (tętno 110/min) - chód. Program obejmuje zarówno dość intensywny bieg 4 x w tygodniu, jak również aerobic 3 x po 30 min w tygodniu oraz swobodny chód wykonywany 4 x po 45 min. Ogólny czas wszystkich ćwiczeń realizowanych zgodnie z planem minimum wynosi 80 min biegu, 90 min aerobicu i 180 min marszu, co daje ogółem 5 godz. 50 min. Zatem przeciętna czasu poświęconego każdego dnia na sport powinna wg Coopera wynosić 50 min. Cooper sugeruje by zajęcia sprawnościowe odbywały się w naturalnych warunkach, przy możliwie największym kontakcie z przyrodą. Bieg, chód, aerobic zarówno w sferze somatycznej jak i psychicznej powinien przynosić wyłącznie pozytywne reakcje. Program Coopera był wskazówką do działania w tym zakresie w innych krajach, a jego idee stały się popularne zwłaszcza w Niemczech.

sną nmium otmrom

3 / 2 0 0 3 INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE

Magdalena Szymańska Szkoła Podstawowa Nr 3 w Słupsku

Zajęcia z kinezjologii

Pedagogiczna kinezjologia jest systemem umożliwiającym uczniom rozwinięcie ich potencjalnych możliwości. Poprzez wykonywanie prostych ćwiczeń fizycznych można spowodować powstanie nowych połączeń neuronowych w mózgu lub przywrócenie zablokowanych na skutek stresu. Stosowanie tej metody przynosi wzrost zdolności uczenia się w naturalny sposób: poprawy koncentracji na zadaniach, lepszej koordynacji wzrokowo-ruchowej, synchronicznej pracy obu półkul mózgowych.

Od trzech lat jestem członkiem Polskiego Stowarzyszenia Kinezjologów i Konsultantem Gimnastyki Mózgu. Prowadzę z a j ę c i a metodą Paula Dennisona i o b s e r w u j ę wszechstronne działanie tych ćwiczeń: usprawniają one ciało, aktywują system nerwowy, rozładowują napięcie wywołane stresem i podnoszą energię.

Temat: Wprowadzenie ćwiczenia "leniwa ósemka"

K O R Z Y Ś C I :

• zwiększenie efektywności uczenia się poprzez stosowanie prostych ćwiczeni ruchowych,

• kształtowanie orientacj i przestrzennej, • doskonalenie koordynacj i wzroko wo-rucho wej, • nabywanie umiejętności relaksacji i wizualizacji, • pobudzenie twórczej ekspresj i.

P O M O C E :

• magnetofon, » kaseta z muzyką relaksacyjną, • ilustracja przestawiającą

symbol leniwej ósemki, • kaseta "Kinezjologiczne Nutki", • kreda.

Aktywne słuchanie:

1. Słuchając piosenki "Motyl", dzieci zapamiętują, czym można malować motyla.

2. W czasie refrenu naśladując nauczycielkę, pokazują naprzemiennie: oczy, uszy, ręce, nogi.

Rysowanie leniwej ósemki:

1. Nauczyciel rysuje kredą na materacach kształt leniwej ósemki, rozpoczynając od środka w lewo-góra. Każde dziecko otrzymuje kredę i po śladzie odtwarza samodzielnie kształt leniwej ósemki.

2. Dzieci rysują w powietrzu leniwą ósemkę. • prawą, potem lewą ręką, • dłońmi złączonymi, • nosem, • biodrem, • prawą nogą, potem lewą nogą, • złączonymi nogami.

Zabawa rytmiczno-ruchowa 1. Przy piosence "Motyl" dzieci tworzą pociąg. Podczas pio

senki poruszają się po śladzie narysowanej kredą leniwej ósemki. W czasie zwrotek poruszają się:

• przodem, • tyłem, • skaczą na jednej nodze, • idą na czworakach, • podskakują.

2. W czasie refrenu zatrzymują się i ponownie pokazują naprzemiennie: oczy, uszy, ręce i nogi.

Sprawdzenie umiejętności prawidłowego odtworzenia kształtu leniwej ósemki:

1. Najważniejszy moment terapeutyczny: odwzorowanie kształtu leniwej ósemki wzrokiem. Dzieci wodzą wzrokiem trzykrotnie za ręką nauczyciela.

Ćwiczenia oddechowe i rozluźniające:

1. Dzieci swobodnie oddychają z zamkniętymi oczami (wdech nosem, wydech ustami), wyobrażając sobie motyle.

Zabawa muzyczno ruchowa:

1. Na zakończenie dzieci tańczą taniec integracyjny: "Motor Gigant" z elementami ruchów naprzemiennych

PRZEBIEG ZAJĘĆ

Wprowadzenie:

1.

2.

Zaciekawienie uczniów tematem zajęć: rozpoznawanie graficznej formy leniwej ósemki na ilustracji. Swobodne skojarzenia dzieci.

Ćwiczenia wstępne (PACE) picie wody, punkt na myślenie, ruchy naprzemienne przy piosence "Budziki", pozycja Dennisona - dwa warianty przy muzyce relaksacyjnej.

Załączniki:

Piosenka MOTYL - PRZEPIS NA TAŃCZĄCĄ ÓSEMKĘ

Maluj, maluj ręką motyla Maluj, maluj go przez chwilę maluj, maluj go w wyobraźni dla: Oka - oka

Ucha - ucha Tańczącej nogi też bis

Maluj, maluj Okiem motyla Maluj, maluj go przez chwilę maluj, maluj go w wyobraźni dla: Oka - oka


imemim oimmom


Maluj, maluj nogą motyla Maluj, maluj go przez chwilę maluj, maluj go w wyobraźni dla: Oka - oka


Maluj, maluj nosem motyla Maluj, maluj go przez chwilę maluj, maluj go w wyobraźni dla: Oka - oka


Maluj, maluj biodrem motyla Maluj, maluj go przez chwilę maluj, maluj go w wyobraźni dla: Oka - oka


Taniec integracyjny MOTOR GIGANT Charakterystyka tańca. Oryginalna, popularna melodia meksykańska, do której się tańczy „meksykański taniec z kapeluszami''. „Samba wycieczka" może być traktowana jako zabawa - rozgrzewka przed przystąpieniem do zajęć wymagających wzmożonego wysiłku. Zabawa ta z powodzeniem może być przeprowadzana z różnymi grupami, bez ograniczeń wiekowych, z dowolną liczbą tańczących.

Metrum: 4/4 Tempo: dość żywe. Części muzyczne: W - Wstęp - 4 takty A - 4 takty B - 4 takty C - 10 taktów D - 12 taktów Z - Zakończenie - 4 takt)'

Układ części muzycznych w tańcu.: W AABBACABAD Z Ustawienie początkowe: kilkuosobowe grupy tworzące wężyki. Trzymanie: W wężykach pierwsza stoi osoba prowadząca (kierowca motoru). Wszystkie kolejne osoby trzymają się osób stojących przed nimi, wspierając dłonie na ich biodrach (w pół). Kroki i elementy taneczne: rytmiczne, delikatne podskoki tańczone do przodu. Figury taneczne: zespołowe.

- Wężyki po sali w dowolnym kierunku. - Elementy ruchowe wynikające z opisanych czynności, zawarte w opisie zabawy w poszczególnych częściach.

Opis tańca. Utwór posiada fabułę, z którą należy zapoznać wcześniej osoby uczestniczące w zabawie, jednocześnie ćwicząc: elementy i gesty charakterystyczne dla danej części tańca. Całość utworu dzielimy na kilka etapów, które poparte są charakterystycznymi częściami muzycznymi.

Część I. W - wstęp - 4 takty Przed rozpoczęciem zabawy w grupach po kilka osób tworzymy „wężyki". Z osób stojących w wężykach wybieramy jedną chętną osobę, która będzie kierowcą motoru. Kierowcy pierwsi wsiadają na motor (charakterystyczny ruch), ręce kładą na kierownicy.

Następnie wsiadają pasażerowie, trzymając się osoby przed sobą. Obejmują ją w pół. Wszyscy uruchamiają - zapalają motor, wykonując charakterystyczny ruch lewą lub prawą nogą, zgiętą w kolanie od góry ku dołowi.

Część II. A - 8 taktów Rozpoczynamy jazdę motorem w rytmie samby. Kierowca jeździ w dowolnie obranym przez siebie kierunku. Wykonuje przy tym ruchy kierownicą. Etap drugi traktowany jest w trakcie zabawy jako tzw. refren.

Część III. B - 8 taktów Motor, którym wyjechaliśmy na wycieczkę, okazał się niesprawny - zepsuł się. Wszyscy przystępują do naprawy. Trzymając „klucz" w prawej ręce, wykonujemy: a) 3 razy ruch dokręcania śruby. Następnie prawą ręką obcieramy pot z czoła, b) 3 razy ruch dokręcania śruby lewą ręką - obcieramy pot z czoła, c) powtarzamy część „a", d) powtarzamy część „b". Po naprawieniu motoru, udajemy się w dalszą drogę. Część IV. A - 4 takty Powtarzamy część II. Na koniec melodii części IV kierowca niezbyt umiejętnie kierował i najechaliśmy na duży gwóźdź. Słyszymy „huk" (werbalny) przebijanego koła.

Część V. C-10 taktów Wszyscy przystępują do pompowania nowych kół pompka. Każdy z uczestników wycieczki chwyta oburącz przed sobą pompkę i wykonuje cztery skłony, naśladując pompowanie, po czym obcie-ra pot z czoła. Ruchy pompowania i obcierania potu wykonujemy 5 razy. Zadowoleni udajemy się w dalszą podróż.

Część VI. A - 4 takty Powtarzamy część II. Na koniec tej części melodii motor zaczyna j echać coraz wolniej.

Część VII. A - 4 takty Okazuje się, że zabrakło nam benzyny. Kierowca motoru, zmartwiony. siedzi na motorze, a pasażerowie, lekko pochyleni do przodu, pchają motor do stacji paliw. W tym etapie kierowcy wszystkich motorów tak kierują, żeby na zakończenie tej części melodii wszyscy znaleźli się w jednym dużym kole, czyli w naszej umownej stacji paliw.

Część VIII. A - 4 takty Po zatankowaniu paliwa wszystkie motory jadą razem po obwodzie dużego koła w 1 KT. powtarzając część II. Na koniec melodii tej części zabawy jadąc MOTOREM GIGANTEM, każdy dochodzi do wniosku, że po tylu perypetiach z motorem gigantem woli jechać dalej swoim motorem. Każdy z uczestników zabawy staje twarzą do środka koła, wykonując gest trzymania kierownicy swojego motoru.

Część IX. D-12 taktów Każdy jedzie swoim motorem: * do środka koła wykonując 8 drobnych kroków przodem, * następnie 8 kroków tyłem na zewnątrz koła, * ostry wiraż w prawo - dwa obroty, * ostry wiraż w lewo -dwa obroty, * do środka koła, wykonując 8 drobnych kroków przodem, * następnie 8 kroków tyłem na zewnątrz koła.

Z - zakończenie - 2 takty Stoimy w miejscu twarzami do środka koła, wykonując gest „dodawania gazu": lekko pochylamy sylwetki do przodu, by na koniec tej części melodii wystartować do środka kota.

BIBLIOGRAFIA: * Praca zbiorowa: Twórcza kinezjologia w praktyce - propozycje dla każdego. KINED, Warszawa 2002 *Paul Dennison, Gail Dennison: Kinezjologia Edukacyjna - materiały z kursu

imtmim «KWIATOWY


Małgorzata Daglis-Hopało Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Słupsku

Zaburzenia mowy - SORM i NORM

Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. Dziecko uczy się j e j od najbliższego otoczenia. Przyswajanie mowy jest procesem długotrwałym, rozłożonym w czasie i uwarunkowanym wieloma czynnikami. Do 3 roku życia mamy do czynienia z kształtowaniem się mowy dziecka. Okres ten kończy się umiejętnością budowania poprawnych gramatycznie zdań. Od 3 do 7 r. ż. trwa etap rozwoju mowy, czyli doskonalenia j e j pod każdym względem: fonetycznym, leksykalnym i gramatycznym.

Do zaburzeń mowy może dochodzić na skutek opóźnień któregokolwiek z takich procesów jak :

• procesy orientacyjno - poznawcze (odbiór, analiza, synteza informacji; funkcje spostrzeżeniowe: wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne, dotykowe, itp.);

• procesy intelektualne i myślenie (wnioskowanie, uogólnianie, abstrahowanie);

• procesy emocjonalno - motywacyjne (pozaintelektual-ne-złość, strach, radość, smutek, itp.);

• procesy wykonawcze (ruchowe, motoryczne, decydują np. o działaniach werbalnych).

Zaburzenie mowy jest pojęciem najszerszym i nadrzędnym w stosunku do wad mowy i wymowy. Wada wymowy to termin najwęższy, określający wadliwą realizację fonemów, które nie mieszczą się w normie danego języka. Przejawia się: a) zniekształcaniem głosek, czyli wytwarzaniem dźwięków

nie występujących w zasobie fonetycznym języka polskiego np. seplenienie boczne, międzyzębowe, rotacy-zmy;

b) zakłóceniem znajomości systemu fonetycznego, który prowadzi do:

• niewymawiania pewnych głosek (elizje, np.: wtorek -torek, sałata - ałata, itp.);

• zastępowania jednych głosek przez inne (substytucje, np.: samolot-szamolot, rak- jak, itp.);

• przestawiania kolejności głosek (metatezy, np.: walizka -wazilka, kołdra-kordła, itp.).

Wszelkie wady wymowy i zaburzenia mowy mają konsekwencje w komunikacji międzyludzkiej oraz duże odbicie w osiągnięciach dydaktycznych dziecka. O ile wady wymowy są przyczyną niepowodzenia szkolnego, o tyle zaburzenia mowy mogą stać się przyczyną klęski szkolnej.

Obszar zaburzeń mowy sięga głębiej i znacznie wykracza poza płaszczyznę artykulacyjną. Oznacza wszelkie nieprawidłowości mowy - od prostej wady wymowy do niemożności mówienia włącznie. Tu zaburzona jest nie tylko artykulacja, ale także strona leksykalna i gramatyczna języka. Do najistotniejszych i najczęściej wymienianych zaburzeń mowy należą:

• opóźniony rozwój mowy, • dysartria - uszkodzenie narządów i dróg unerwiających

narządy mowne, • dysglosja- zniekształcanie dźwięków mowy lub niemoż

ność ich wytwarzania na skutek nieprawidłowej budowy narządów mowy,

w f 0 » * M 7 0 » otmnwm

• afazja - całkowita lub częściowa utrata znajomości języka na skutek uszkodzenia struktur mózgowych,

• j ąkanie - zaburzenie płynności mowy, • oligofazj a - zaburzenie mowy spowodowane upośledze

niem umysłowym.

Zaburzeniem, które występuje często i ma rozległe konsekwencje dydaktyczne w postaci trudności w nauce czytania, pisania i opanowania materiału programowego jest opóźniony rozwój mowy (ORM). ORM dotyczy rozwoju mowy u dzieci i polega na wolniejszym niż u rówieśników wykształcaniu się zdolności ekspresyjnych i\lub percepcyjnych co sprawia, że dynamika ich rozwoju jest odmienna od normalnej.

Do najczęstszych symptomów ORM uwzględnianych w wywiadzie logopedycznym należą:

• późniejsze pojawienie się gaworzenia, tj. po 7 m.ż.; • późniejsze pojawienie się pierwszych słów, tj. około 18

m. ż. i później; • ubóstwo czynnego i biernego słownika, brak niektórych

części mowy - w 2 r. ż. dużo mniej niż 300 słów, w 3 r. ż poniżej 1000 słów;

• późniejsze pojawienie się zdań prostych i złożonych, tj. proste po 2 r. ż., złożone po 3 r. ż.;

• zbyt długie utrzymywanie się nieprawidłowych struktur gramatycznych,

• przedłużający się okres swoistej wymowy dziecięcej -utrzymująca się wadliwa realizacja różnych dźwięków mowy.

ORM może mieć stopień lekki lub poważny. O lżejszym stopniu mówimy wówczas, gdy np. mowa dziecka 2 letniego jest na poziomie dziecka 1,5 rocznego lub gdy u 7-8 latka rozwój mowy jest charakterystyczny jak dla 5-6 latka. O poważnym stopniu ORM mówimy z kolei gdy mowa dziecka: • rocznego jest na poziomie półrocznego (jedynie gawo-

rzy), * 2 letniego jest na poziomie rocznego (kilka słów), • 3 letniego na poziomie 1,5 rocznego (równoważniki zdań), • 4 letniego na poziomie 2 letniego (ok. 300 słów), • 5 letniego na poziomie 2.5 latka (zdania proste, ubogi

słownik); • 6 letniego na poziomie 3 letniego (pojawiają się zdania

złożone), • 7 letniego jest na poziomie 3,5 letniego.

Zauważyć można, że im starsze dziecko, tym większy dopuszczalny przedział czasowy, którego nie można jednak przekroczyć.

Do charakterystycznych przejawów ORM zaliczamy: a) ograniczenie zasobu dźwięków wynikające z substytu

cji-jeden dźwięk zastępuje kilka i przedłuża się okres rozwoju artykulacji:

• większość głosek zastępowana przez t oraz a, • samogłoski e oraz o zastępowane przez a, • brak głosek dźwięcznych, • do 5-6 r. ż. ograniczony zasób głosek miękkich, • głoski k, g zamieniane odpowiednio przez t, d lub opusz

czane, • spółgłoski dentalizowane mogą być zastępowane przez

t lub d np. sanki - tanki, • spółgłoska ch zastępowana p r z e z / lub A r , np. chleb -

kleb\ • spółgłoska r zastępowana przez j lub /, np. rower - jo-

wej;


• mylenie spółgłosek ł-w, • zdarza się, że prawie wszystkie głoski są opuszczane, a

mowa opiera się na samogłoskach;

b) zniekształcenie fonetycznej budowy wyrazów w wyniku:

• opuszczania lub przestawiania głosek lub sylab w wyrazie {krokodyl - korkodyl, lampa - łapa);

• redukcji grup spółgłoskowych (szczotka - śotka), • kontaminacj i czyli tworzenia nowych wyrazów ze skrzy

żowania dwóch (idlaczego + czemu = dlaczemu), • reduplikacj i czyli powtórzenia sylab końcowych lub ak

centowanych (kaczka - kaka), • asymilacji czyli upodabniania (król - krór), • augmentatywy czyli specyficznego zgrubiania wyrazów

(jabłko -jabłucho), • występowania sylaby początkowej w znaczeniu całego

wyrazu (kaczka - ka)> • neologizmów dziecięcych (żelazko -parasolnik).

Należy zauważyć, że wszystkie wymienione zjawiska w trakcie procesu kształtowania się i rozwoju mowy są zjawiskami normalnymi i mają prawo wystąpić w procesie rozwoju mowy, czyli do 5-6 r. ż. Są one wówczas przejawem braku dojrzałości, nieprzygotowania aparatu artykulacyjnego do wykonywania trudnych, precyzyjnych ruchów oraz wynikają z faktu, że w pewnym okresie rozwój myślenia wyprzedza rozwój sprawności artykulacyjnej.

Dla praktyki logopedycznej znaczenie ma fakt czy rozpoznajemy proste t j . samoistne opóźnienie rozwoju mowy (SORM), czy też bardziej złożone, głębokie, tzw. niesamoistne opóźnienie rozwoju mowy (NORM). Te dwie postaci ORM mają bowiem zupełnie inny ciężar gatunkowy.

SORM jest przejawem dysharmonii rozwoju, fragmentarycznych opóźnień procesu rozwojowego. Mowa rozwija się tu na prawidłowej podstawie, tzn. są warunki anatomiczne i psychoneurologiczne do j e j rozwoju. Ten typ opóźnienia może być uwarunkowany dziedzicznie lub środowiskowo (brak podniet do mówienia, słaby kontakt werbalny i emocjonalny z rodzicami nieprawidłowe wzorce językowe wśród dorosłych, nieprawidłowe używanie form gramatycznych, lekceważenie wypowiedzi dziecka) lub wolniejszym tempem dojrzewania układu nerwowego. O SORM mówimy tylko wówczas, gdy wyeliminujemy głuchotę, upośledzenie rozwoju psychicznego oraz występowanie wad anatomicznych w obwodowym aparacie mowy.

Charakterystyczne objawy SORM to:

a) wycinkowe opóźnienie rozwoju mowy; dziecko wypowiada długo tylko kilka sylab lub słów, ale sposób zabawy i zachowanie się dowodzą, że jego inteligencja jest w normie - w tym wypadku rozwój mowy niejednokrotnie rozpoczyna się nagle i gwałtownie;

b) zespół opóźnienia mowy czynnej objawiający się tym, że dziecko zaczyna mówić później i dalszy rozwój mowy przebiega z trudnościami; przyczyną jest niedojrzałość aparatu artykulacyjnego w wyniku opóźnienia mieliniza-cj i włókien nerwów czaszkowych ruchowych, co powoduje opóźnienie w przewodzeniu bodźców do mięśni arty-kulacyjnych; dzieci te:

• mówią mało lub wcale, • słyszą dobrze wykonują polecenia słowne, • mówiąprawie wszystkie głoski w izolacji, nie potrafią ich

jednak płynnie złożyć; • ich poziom umysłowy j est prawidłowy, • opóźniony jest rozwój artykulacji, • w następstwie opóźnienia rozwoj u mowy występuj ą trud

ności w nauce czytania i pisania;

c) opóźnienie rozwoju artykulacji zwane dyslaliąrozwojową, przejawiające się niemożnością wymówienia jednego, kilku czy kilkunastu dźwięków; zaliczamy tu: sygma-tyzmy, rotacyzmy, mowę bezdźwięczną, rynolalię (noso-wanie).

Wczesne rozpoznanie SORM jest sprawą bardzo ważną, gdyż odpowiednio szybko wdrożone postępowanie wyrównawcze umożliwia opanowanie mowy na poziomie rówieśników i zapobiega dalszym następstwom wadliwej mowy.

NORM jest z kolei konsekwencją określonych lub trudno uchwytnych schorzeń i wad rozwojowych wywołanych przez różne czynniki patogenne (biologiczne, psychospołeczne), które oddziaływały na organizm dziecka w różnych okresach rozwojowych.

Do przyczyn opóźnień w rozwoju mowy zalicza się: a) upośledzenie motoryki mowy czyli sprawności wyko

nawczej, b) upośledzenie sensoryczne czyli sprawności czuciowej, c) zaburzenia neurologiczne czyli uszkodzenia c.u.n.. d) zaburzenia psychiczne, e) defekty strukturalne czyli nieprawidłowości anatomicz

ne w obrębie aparatu mowy.

NORM nie wyrównuje się samo, a ponieważ wynika z zaburzeń, z góry wiadomo, że będzie wymagało długotrwałej i intensywnej terapii. NORM może być podstawą wielu cięższych zaburzeń mowy, np. afazji, dysfazji, itp. Przy tym zaburzeniu mowa w swej końcowej fazie rozwojowej zazwyczaj nie osiąga normalnego poziomu i nie pozostaje bez konsekwencj i dla ogólnego rozwoju dziecka.

Przybliżenie tematyki związanej z kształtowaniem się mowy i zróżnicowanie zaburzeń, jakie mogą temu towarzyszyć, pokazuje, jak ważna jest to sfera rozwoju dziecka i w jak ogromnym stopniu determinuje prawidłowy rozwój innych jego sprawności. Istotna i cenna jest umiejętność wczesnego i właściwego rozpoznania symptomów zaburzeń mowy, gdyż często są one pierwszymi objawami innych opóźnień lub nieprawidłowości rozwojowych.

LITERATURA : • Gałkowski T., Jastrzębowska G. (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, Uniwersytet Opolski, Opole 1999. • Minczakiewicz E. M., Mowa: rozwój, zaburzenia, terapia, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1997. • Zaleski T., Opóźniony rozwój mowy, PZWL, Warszawa 1992.

MfFOftllMTOft OfWMTOWV


Joanna Wrzołek Szkoła Podstawowa Nr 8 w Słupsku

Logorytmika w terapii mowy

Moje wieloletnie doświadczenia w terapii dzieci z zaburzeniami mowy oraz studia podyplomomowe w zakresie logo-rytmiki, zainspirowały mnie do opracowania programu "Korelacja ćwiczeń logorytmicznych z ćwiczeniami logopedycznymi w terapii dzieci z zaburzeniami mowy". Ćwiczenia logorytmiczne stosuję na zajęciach logopedycznych w formie zabawy dla wszystkich uczniów objętych terapią, jak również w klasach pierwszych w ramach innowacji pedagogicznej. Walory ćwiczeń logorytmicznych: • rozwij a j ąpamięć muzyczną i uwrażliwiają na cechy prozodii języka (melodia, akcent, rytm), • mają wpływ na wytonowanie emocjonalne dziecka, jego uspokojenie lub pobudzenie;" poprawiaja sprawność ruchową narządów mowy.

Poniżej przedstawiam przykładowy konspekt zajęć.

TEMAT ZAJĘĆ: Ćwiczenia utrwalające prawidłową wymowę głoski [sz] w izolacji, w opozycji do głoski [s]

C E L E :

• utrwalenie prawidłowej wymowy głoski [sz] w izolacj i, • kształcenie sprawności ruchowej i słuchowej, • kształcenie koordynacj i ruchowej, • kształcenie słuchu fonematycznego, • doskonalenie procesów oddechowych, • usprawnianie motoryki narządów mownych.

M E T O D Y : • lingwistyczna, • filologiczna, • psychologiczna, •pedagogiczna, • rysunkowa, "motoryczno-kinestetyczna, • ćwiczenia logorytmiczne.

F O R M Y : • aktywność indywidualna, • aktywność zbiorowa.

ŚRODKI : • lustro, • papierowe ścinki, • deseczki," kawałki wykładziny; • lalki, • kaseta magnetofonowa z muzyką, • skakan-ka, • bębenek, • blok techniczny, • kredki," mazaki," pionki, • piłki, " kołatki, " tamburyna," bangosy.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Zdmuchiwanie z deseczek skrawków papieru.

2. Zdmuchiwanie skrawka papieru z chropowatej powierzchni wykładziny.

3. Zabawa: " Uśnij mała laleczko". Dzieci naśladują płacz lalki: u u u. Logopeda podpowiada dzieciom, że usypianie lalek należy wyrazić głosem: a aa. Do zabawy włącza się pacynka koziołek, który śpiewa płaczącym lalkom kołysankę: e e e- dzieci naśladują głos koziołka. Jednak lale dalej płaczą (co dzieci wyrażaj ą głosem: u u u). W odwiedziny do lalek przyszła myszka, która stara się j e uspokoić delikatnym piskiem: i i i (dzieci naśladują głosik myszki). Jako ostatnia przychodzi małpka, która stara się utulić lale do snu swoją kołysanką: y y y (dzieci naśladuj ą głos małpki). Lale zasypiają.

imgUHTOtt OfWMTOWV

4. Ćwiczenia logoiytmiczne - poprzedza instruktaż słowny i demonstracja logopedy:

• marsz zgodnie z muzyką z wysoko podnoszonymi kolanami;

• marsz przez trzymaną oburącz skakankę (ćwiczenie wykonane bez muzyki);

• marsz w rozsypce, na sygnał "dookoła siebie" wykonanie ruchu dookoła własnej osi (jeden raz);

• w siadzie skulnym toczenie oburącz piłki dookoła siebie (ćwiczenie bez muzyki);

• ćwiczenie hamujące: bieg zgodny z muzyką; przerwa w muzyce - zatrzymanie ruchu, muzyka w tempie szybkim oznacza rozpoczęcie biegu:

• przeskoki na czworakach w przód - skoki "zajęcze" -zgodnie z muzyką.

• siad skrzyźny - klaskanie w dłonie zgodnie z muzyką -"raz" nad głową "dwa" o kolano;

• marsz krótkimi krokami po linii prostej (przy leżącej ska-kance);

• ćwiczenia ramion - luźne wymachy ramion w górę;

• marsz ze wspięciem na palce.

5. Zabawa: "Podróże Pana Pytalskiego". Logopeda opowiada dzieciom historyjkę o Panu Pytalskim, który został zaproszony w poniedziałek przez głoskę "E" do parku, we wtorek przez głoskę " O " do kina, przez głoskę "U" do teatru w środę, przez głoskę " Y " w czwartek do lasu. W poniedziałek Pan Pytalski był w wielkim kłopocie, ponieważ zapomniał, która głoska go zaprosiła. Poprosił dzieci o pomoc. Pan Pytalski wymienia nazwy głosek, a dzieci uderzają w instrumenty perkusyjne (tamburyna, bangosy) gdy wymawia imię głoski, przez którą został zaproszony.

6. Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mownych:

• szczęki dolnej - zabawa "Krowa". Dzieci naśladują żucie krowy, wykonując przed lustrem ruchy szczęki w prawo i w lewo, do tyłu, opuszczając j ą i unosząc;

• języka - zabawa "Język na wycieczce". Opowiadanie logopedy o spacerze języka po jamie ustnej;

• w a r g - przesadna wymowa samogłosek: A, O, U, E, I, Y przed lustrem.

7. Ćwiczenia artykulacyjne - dzieci demonstrują przed lustrem prawidłową wymowę głoski [sz]. Następnie wykonują na planszy tor żużlowy w kształcie ósemki. Górną część ósemki zamalowują kolorem czerwonym, dolną kolorem niebieskim. Na pole czerwone logopeda nakleja graficzny odpowiednik głoski [sz], natomiast na pole niebieskie - odpowiednik głoski [s]. Dzieci ustawiająna starcie pionek, który przesuwają po torze żużlowym w kształcie ósemki i łączą wymowę głosek z ruchem ręki.

INFORMACJE • OPINIE « PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

Anna Agnieszka Suchocka Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku

Małgorzata Kowalska Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku

Rola nauczyciela w kształtowaniu inteligencji emocjonalnej

Nauczyciel odgrywa bardzo ważną rolę w rozwijaniu u dzieci inteligencji emocjonalnej. Szczególnie nauczyciel w przedszkolu ma szansę w każdej relacji z dzieckiem na kształtowanie w nim inteligencji emocjonalnej. Nie ma uniwersalnej metody, skutecznych sposobów, które gwarantują sukces. Są natomiast filary, bez których każde działanie wychowawcze może zakończyć się porażką. Są nimi: uwaga, czas i otwartość. Nauczyciel powinien kierować swoją uwagę na to, co ważne dla dziecka -jego niepokoje, emocje.

W pracy z małym dzieckiem należy pamiętać o tym aby nie osądzać, nie krytykować, nie karać, lecz zauważać jego potrzeby, wysiłki, chwilowe trudności i wskazywać mu sposoby radzenia sobie z nimi. Zauważenie tego, co jest w dziecku, jego indywidualnych cech, potrzeb, trudności, czy ograniczeń, a następnie akceptacja, stanowi podstawę autentycznego porozumienia się. Wtedy wszelkie polecenia, uwagi, pouczenia nie wywołają buntu, opóru, rezygnacji, nie zniechęcą dziecka.

Nauczyciel powinien koncentrować się na pozytywnych cechach i to da mu szansę na uzyskanie efektów w kształtowaniu inteligencji emocjonalnej. Nastawienie na dostrzeganie pozytywów, docenianie tego, co jest dobre w dziecku i pochwały, to cegiełki, z których buduje sobie ono silne poczucie własnej wartości, a więc fundament tego, co nazywamy dojrzałością emocjonalną. Nauczyciel powinien uczyć się metod kontaktowania się z dzieckiem. Pierwszym krokiem jest nazywanie, określanie cechy, zachowania, którą chcemy wzmocnić, czyli tego na czym nam w danej chwili najbardziej zależy. Pochwała ma być bezwarunkowa, czyli nie należy używać słów "ale" i "dlaczego".

Aby wychowywać dzieci emocjonalnie inteligentne, trzeba nauczyć się nowych sposobów porozumiewania się z dzieckiem, nowych zasad budowania wzajemnych relacji, co wymaga cierpliwości i wytrwałości, a także otwartości na nowe treści. Przede wszystkim nauczyciel powinien w sobie rozwijać emocjonalnie inteligentną postawę wobec zadań wychowawczych, których jeśli sam nie będzie stosował na co dzień w życiu, to nie nauczy tego innych.

"Możemy światu dać tylko to, co mamy w sobie. Nie możemy dzielić się czymś, czego się nie ma."1

Jeśli nauczyciel chce, aby dzieci radziły sobie z uczuciami, najpierw sam musi być świadomy własnych uczuć i nauczyć się radzić z nimi. Dzieci będą umiały być empa-tyczne, wrażliwe na potrzeby innych wówczas, gdy sam wychowawca będzie potrafił uczuciowo utożsamiać się z innymi. Należy pamiętać, aby nie udawać -emocje i uczucia i tak znajdą sposób, aby się ujawnić. Dzieci im młodsze tym bardziej odbierają świat przez emocje i uczucia.

Wielka niespójność między usłyszanymi komunikatami, a tymi odebranymi, wywołuje w dzieciach zamęt emocjonalny, niepokój i poczucie zagubienia. Należy pamiętać, że dzieci wychowujemy przez przykład, a nie przez słowa, które do nich wypowiadamy. Dzieci odbierają najpierw to, jak my się zachowujemy, jacy jesteśmy, jak reagujemy w różnych sytuacjach.

Od nauczyciela zależy charakter relacji dorosły -dziecko. On decyduje na ile i jak rozwija dojrzałość emocjonalną u wychowanków.

Emocjonalna inteligencja nie bazuje na tym, jak mądre jest dziecko, a raczej na tym co nazywamy osobowością lub charakterem.

Badania pokazują, że społeczne i emocjonalne umiejętności mogą mieć większe znaczenie przy odniesieniu sukcesu w życiu, niż wysoki iloraz inteligencji mierzony standartowymi testami werbalnej i niewerbalnej inteligencji poznawczej.Wskaźnik inteligencji emocjonalnej jest w znacznie mniejszym stopniu zdeterminowany czynnikami genetycznymi - daje to szansę rodzicom i wychowawcom w kształtowaniu inteligencji emocjonalnej u dzieci, zwiększając ich szanse na osiągnięcie sukcesu w życiu.

Musimy pamiętać: "W wychowaniu według zasad inteligencji emocjonalnej, trzeba używać głowy, jak serca."2

P R Z Y P I S Y : 1 .Kownacka M. Edukacja W przedszkolu, Warszawa 1999 s.192. Goleman D. Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997 s.71

Cecha zwana potocznie znajomością ludzi najtrafniej określa istotę "emocjonalnej inteligencji" albo EQ (angielski skrót od emotional quality). Jednak "inteligencja uczuć", jak definiuje inteligencję emocjonalną Daniel Goleman w swoim bestsellerze, obejmuje więcej zjawisk. Wyraża się współczuciem, intuicją umiejętnością kontrolowania uczuć i zdolnością wejrzenia w siebie albo znajomością własnej osobowości.

Fragmen z książki Marion M.Sehr "Inteligencja emocjonalna. Testy", Świat Książki, Klub Diogenes, Warszawa 1999, s. 19-20

otulinowi


Iwona Psuja Przedszkole w Sztumie

Zabawy w litery i nazwy

Przedstawiam scenariusz zajęć z grupą dzieci 4-5-letnich. W zajęciach uczestniczyli rodzice, którzy mieli okazję poznać alternatywną metodę Ireny Majchrzak "Wprowadzanie dziecka w świat pisma".

T E M A T KOMPLEKSOWY: W krainie zimy T E M A T ZAJĘCIA: W krainie zimy - zabawy wprowadzające dzieci w świat pisma

C E L E OGÓLNE:

• rozumienie relacji znaczeniowej między wyrazem napisanym a słowem mówionym,

• przyzwyczaj anie do posługiwania się symbolami jako etap przygotowania do nauki czytania i pisania,

• rozwijanie umiejętności sprawnego funkcjonowania analizatora wzrokowego i słuchowego,

• angażowanie procesów myślowych, kształtowanie logicznego myślenia,

• utrwalenie zdobytych wiadomości o warunkach życia na Dalekiej Północy,

• wzmacnianie więzi emocjonalnej z rodzicami.

C E L E OPERACYJNE: Dziecko • rozpoznaje swoje imię i imiona innych dzieci z grupy oraz

wyrazy: lalka, klocki, pojazdy, mama, tata; • przeprowadza analizę i syntezę sylabową wyrazów, • rozwiązuje zagadki słowne i obrazkowe, • tworzy i wypowiada zdania na określony temat, • współdziała z dziećmi i z członkami swojej rodziny.

M E T O D A : • słowna-zagadki, piosenka. • oglądowa, • czynna - zadań stawianych dzieciom.

F O R M A : • zbiorowa, • indywidualna.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: • tablica z imionami dzieci, "jedna figura geometryczna dla każdego dziecka (koło albo trójkąt)," papierowe śnieżynki, • szablony stóp dla każdego dziecka z jego imieniem, • wędka z magnesem, • rybki z imionami dzieci i innymi wyrazami (mama, tata), • karteczki z imionami dzieci dla rodziców, • duża zasłona, • koperta z literami dla każdego dziecka (do układania imienia), • worek z klockami, • worek z lalką.1 worek z pojazdami, • napisy do poszczególnych worków ("klocki", "lalka", "pojazdy"), • duży obrazek pocięty na części do układania na tablicy i niedokończone zdanie do tego obrazka "tata ma • zestaw dla każdego dziecka do pracy przy stoliku (zdania "Tata ma...", "Mamama..." i pocięty obrazek), • cukierki z naklejonymi imionami dzieci i wyrazami: mama, tata.

MFommM oimmoini

PRZEBIEG ZAJĘCIA 1. Przedstawianie się dzieci połączone z gestodźwiękami

(dzieci dzielą swoje imię na sylaby przyporządkowując każdej sylabie dowolny gestodźwięk, np. klaskanie, pstrykanie, uderzanie o kolana).

2. Sprawdzanie obecności - zabawa "Skreślanki - imiona". Dzieci podzielone na dwa zespoły (oznaczone figurami geometrycznymi: kołem i trójkątem). Na tablicy znajdują się imiona dzieci podzielone na dwie grupy (jedna oznaczona kołem, a druga trójkątem).Dzieci kolejno podchodzą do tablicy i wykreślają swoje imię.

3. Wysłuchanie piosenki "Śnieg pada" (śpiew nauczycielki). Podczas śpiewu nauczycielka rozrzuca papierowe śnieżynki. Po zaśpiewaniu nauczycielka zwraca uwagę dzieciom na różnorodny kształt śnieżynek - próby wymyślania imion płatkom. Potem następuje nawiązanie do tematu zajęcia - nauczycielka zadaje pytania: gdzie zawsze jest bardzo dużo śniegu, w jakiej krainie? kto tam mieszka? jak wygląda ich życie?

4. Taniec walczyka przy piosence "Biały walczyk" (dzieci ustawione w kole). Po wykonaniu tańca odszukiwanie przez dzieci swoich śladów stóp (szablony stóp wycięte z białego papieru z naklejonymi imionami dzieci).

5. Zabawa "Łowienie ryb" - zabawę zaczyna wyznaczone przez nauczycielkę dziecko, które wędką wyławia rybkę z imieniem. Następnie ma za zadanie rozpoznać, czyje to imię i temu dziecku przekazać wędkę.

6. Zabawa z udziałem rodziców "Czyje to ręce?" - rodzice naklejają na swoją rękę karteczkę z imieniem swojego dziecka, a następnie chowają się za zasłonę wystawiając jedynie oznaczoną rękę. Dzieci mają za zadanie rozpoznać rękę swojego rodzica (pomocąjest naklejone imię).

7. Układanie przez dzieci swoich imion z liter w kopertach (na kopertach naklejony wzór imienia).

8. Rozwiązywanie zagadek słownych, następnie dopasowywanie do odgadniętych rzeczy napisów: lalka, klocki, pojazdy (zabawa z całą grupą).

Zagadki:

Oczka zamyka i mówi: mama, Niektóre mkną po ulicach, sukienki dla niej uszyjesz sama. inne po torach.

Podróżują nimi ludzie Są kolorowe, duże i małe, o różnych porach, do budowy doskonałe.

9. Rozwiązanie przez (chętne) dziecko zagadki obrazkowej -układanie na tablicy obrazka z części (telewizor). Następnie, po umieszczeniu przez nuaczyciela napisu "Tata ma", wspólne odczytanie zdania: Tata ma telewizor.

10. Praca przy stolikach - dzieci układają obrazek z części i odczytują zdania: Tata ma..., Mama ma....

11. Zabawa ruchowa z udziałem rodziców przy piosence "Sanna"-każde dziecko tworzy zaprzęg ze swoim rodzicem.

12. Odszukiwanie przez dzieci słodkiej niespodzianki - cukierka ze swoim imieniem, a także cukierków dla mamy i taty (z odpowiednim napisem).

INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

Wanda Pietruszko-Iwanus Szkoła Podstawowa w Bierkowie

O metodach nauczania ortografii

Nauczanie ortografii jest procesem żmudnym i wymagającym wysiłku. W swojej długoletniej pracy nauczyciela języka polskiego często zastanawiałam się jakich sposobów użyć, aby nauczanie ortografii było bardziej efektywne, a przy tym przyjemne dla ucznia. Okazało się, iż tradycyjne ćwiczenia ortograficzne z reguły są nieciekawe i monotonne, nie wymagaj ą od ucznia aktywnej postawy i często są wykonywane mechanicznie. Również, tak nielubiane przez uczniów, dyktando sprawdzające nie jest najlepszą formą uczenia ortografii. Ponieważ różne są uzdolnienia i predyspozycje uczniów, tylko w wyniku stosowania różnorodnych metod można zwiększyć skuteczność oddziaływań dydaktycznych.

Nauczanie ortografii nie może być okazjonalne, (tylko na wybranych lekcjach), ale systematyczne. Na co dzień stosuję metodę eksponowania kolorem liter: ó, u, rz, ź, h, ch w wyrazach, aby wzmocnić wrażenia wzrokowe. Wprowadziłam stałe kolory dla poszczególnych liter. W każdym tekście zapisywanym na tablicy i w zeszycie uczniowie kolorują: ó -na niebiesko, u - na brązowo, rz - na czerwono, ż - na zielono, h - na żółto, ch - na fioletowo.

Przekonałam się, że pozytywny wpływ na proces zapamiętywania poprawnej pisowni mają - motywacja i zainteresowania dzieci. Poznawanie i utrwalanie reguł ortograficznych mają uprzyjemnić żartobliwe teksty.

Oto zabawne wierszyki o zasadach pisowni ó i u:

Nikną wszelkie niepokoje, Kiedy stwierdzę: dwójka-dwoje, Przed pomyłką mnie ustrzeże: Wrócę - wracam, pióro - pierze. Nie drży także ma stalówka, Pisząc: -ówna, -ów i -ówka. Zaokrąglam ó w dwu słowach: ósmy, ów, bo osiem, owa.

Zapamiętaj, zawsze tu pisz otwarte, zwykłe u W słowach: skuwka i zasuwka, Gdyż wyjątkiem są te słówka; W cząstkach:-unka, -un, i -unek: Opiekunka, zdun, pakunek. Pisz je także: w cząstce -ulec, Więc: budulec i hamulec; W ulu, dwu, gdzie u litera Wyraz kończy lub otwiera. Wreszcie - niech nikt nie kreskuje W czasowniku cząstki -uje.

Z kolei w poniższym tekście występują słowa ilustrujące najważniejsze zasady pisowni wyrazów z rz:

Rzepa, krzew, porzeczka, korzyść, moździerz, Murzyn, podkomorzy, perz, korzenie, rzędy, grządek, rzec, korytarz, kurz, porządek, talerz, orzech, rzodkiew, rzemień, grzmoty burza, uderzenie, szczerzyć, tchórz, nietoperz, zwierzę, jarzębina, pojezierze, rznąć, zdarzenie, elementarz, jarzmo, kołnierz, świerzb, kalendarz, rzadko, rzęsa, rzeźba, twarzy, rzec, rzetelny, rzut, towarzysz, rzeka, wierzba, węgorz, wierzch, wietrzyk, rześki, zorza, zmierzch, kałamarz, rzemiosło, urząd. Naucz się, wszak słów niedużo.

A oto wierszyk " W z o r o w y pszczelarz" z wyjątkami pisowni rz po spółgłoskach:

Imć pan Bukszpan - hen, pod Pszczyną -Z wielkiej pszczół hodowli słynął. Pszczółki jego - kształtne - zawsze Od pszczół innych były źwawsze, Więc codziennie pszczelarz chwacki Jadał z miodem pszenne placki. Bo też dbał o pszczoły czule: Ciągle im ulepszał ule I upiększał sad co roku, Sadząc wonne róże wokół. Wreszcie, gdy już zrobił wszystko, Z wielkiej o swe pszczółki troski Zmienił nawet swe nazwisko: Odtąd zwie się - imć Pszczółkowski.

O pisowni h informuje rymowanka "Kłopotliwe samo h "

Dość szczególną skłonność ma; Lubi "hałaśliwe" słowa: huk, harmider, hałasować, heca, hurmem, hej, hop, hura, hola, horda, hejnał, hulać, hasać, halo, hop, wataha... W tych wypadkach się nie wahaj!

Zasady pisowni h, (kiedy w wyrazach pokrewnych występuje g, z, ż, dz) znajdziemy w poniższym tekście:

Hańba to "gańba" - godna nagany. Błazen - człek z "błahych" postępków znany; Wahadło znaczy: "wagadło", waga; Druh swemu"drużce" zawsze pomaga; Hołysz to "goły", inaczej: biedak. "Hardy" - kto "gardzi". Tu ce-ha nie daj!

Uczniowie chętnie uczą się tak podanych reguł i lepiej j e zapamiętują. Kiedy podczas codziennego zapisu tematu i różnorodnych notatek kolorujemy, a także wyjaśniamy pisownię wyrazów z trudnością ortograficzną, dzieci szybko przypominają sobie zabawne reguły. Zasad pisowni łatwiej jest się uczyć przez różnego rodzaju skojarzenia, oto lista spółgłosek, po których piszemy rz:

Pan Bogdan trzy dni głośno kaszlał, chociaż jadł witaminy.

245! imnuam os minom

3 / 2 0 0 3 INFORMACJE • OPINIE * PROPOZYCJE

Zapamiętywanie wyrazów trudnych ortograficznie może odbywać się poprzez tzw. ciągi wyrazów, np. rycerz, żołnierz, harcerz, lekarz, tragarz, piekarz, aptekarz.

Ciekawą formą ćwiczeń ortograficznych jest uzupełnianie tzw. "rymowanego słowniczka", np. w poniższym tekście, co drugie rymujące się słowo wypadło. Należy j e dopisać.

Żarłok, wyżeł, kożuch, stróża, Żak, żartowniś, żółta ..., Żółw, żubr, szarża, żmija żywa, Żyto, żąć, spiżarnia,..., Bagażowy, ciężkie łoże, Żyłka, życzyć, żyzny, ..., Sierżant, wieża, garaż, dążę Żagiel, żegnać, żona, ..., W ą ż , drapieżny, oręż jeża, Żądać, ryż, pożyczka Wróżba, żuraw, bandaż, żebra, Każdy, żal, jałmużna, ..., Łyżka, smażyć, drożdże, żuczek, Żłób, rżeć, chyżo, ciężka, ..., Błędów nie znam, bo się uczę, Ortografii na wesoło.

Wykorzystując naturalną chęć dziecka do rysowania, można ilustrować wyrazy trudne ortograficznie. Uczniowie chętnie wykonują takie ćwiczenia. Na tablicy powstają tematyczne słowniki wyrazów z określoną trudnością ortograficzną (są to rzeczowniki). Następnie w kilkuosobowych grupach uczniowie układają zabawne opowiadania, wykorzystując podany zestaw wyrazów. Oto przykład takiego tekstu:

"Ortograficzna łąka" (pisownia wyrazów z i) Na ortograficznej łące pasły się żubry, żyrafy i nosorożce. W żarnowcach zagnieździły się krzyżówki, żurawie i bażanty. W kałużach pływały żaby, węże i żółwie. W zbożu żerowały drapieżniki. Nad żółtymi żonkilami i rzeżuchą obok żywopłotu fruwały ważki, żuki, żółtodzioby, żurawie i różne żyjątka.Gadożery i jeże pożerały żywokost. Żwirowiec użądlił żującego żołędzie żbika, który skoczył na wyżynę niedaleko żywopłotu i pożegnał żonglującą żołnę. Zbliżał się zmierzch i żywica zaczęła kapać na małże, jeżyny, żmijowce i śnieżyczki. Na żadnej łące nie było aż tyle żarłoków.

Powyższe ćwiczenia są próbą przekształcenia żmudnej nauki ortografii w zajęcia zbliżone do zabawy. Poznawanie i utrwalanie poprawnej pisowni mająuprzyjemnić żartobliwe teksty i ćwiczenia tak pomyślane, aby bawiąc uczyły, a nauka ortografii nie była uciążliwym obowiązkiem, ale przyjemnością.

LITERATURA: • W i t o l d G a w d z i k : " O r t o g r a f i a n a w e s o ł o i n a s e r i o "

• A n n a , J ó z e f C z ę ś c i k o w i e : " O r t o g r a f i a , c o d o g ł o w y t r a f i a " • " W i e r

s z e m ł a t w i e j "

OftVMTOWV

Teresa Kropidłowska Gimnazjum Nr 1 w Bytowie

Z ortografią "za pan brat" I GIMNAZJALNY KONKURS ORTOGRAFICZNY

Poprawna pisownia jest jednym z podstawowych warunków efektywności przekazu informacji za pomocą tekstu pisanego. Zabezpiecza jednoznaczność i dokładność tego sposobu porozumiewania się.

Praca nad ortografią wymaga konsekwencji i stałego czuwania nad stanem pisowni uczniów. Celem nauczania ortograf i i j e s t bowiem doprowadzenie ucznia do nawyku ortograficznego pisania, które powinno stać się czynnością automatyczną. Podczas wieloletniej pracy z młodzieżą, zauważyłam, że nauka poprawnej pisowni nastręcza coraz więcej trudności. W programie szkolnym za mało miejsca poświęcono tej dziedzinie językoznawstwa, tymczasem uczeń na różnych lekcjach poznaje cały szereg nowych wyrazów, których pisownię musi zapamiętać. Dlatego też podstawową zasadą w nauczaniu ortografii winno być hasło: "Wszyscy uczymy ortografii". Sposobów na kształtowanie tej sprawności językowej jest wiele. Często mimo ogromnego wysiłku nauczycieli i uczniów, nie zawsze są one gwarancją wysokiej sprawności ortograficznej dzieci. Jednym ze sposobów propagowania i utrwalania zasad pisowni polskiej jest organizowanie szkolnych konkursów ortograficznych.

4 czerwca 2002 roku przeprowadziłam w naszej szkole I Gimnazjalny Konkurs Ortograficzny "Mistrz Ortografii". Celem konkursu było utrwalanie umiejętności samodzielnego zastosowania przez uczniów reguł ortograficznych (często znajomość reguł nie idzie w parze z poprawną pisownią), sprawdzenie stopnia zrozumienia czytanego przez nich tekstu oraz wyrabianie nawyku dokładnego wykonywania poleceń. Informacja o planowanym konkursie była rozpowszechniona w formie ogłoszeń i plakatów na terenie szkoły miesiąc wcześniej. W konkursie brali udział laureaci wyłonieni podczas eliminacji klasowych, po trzech przedstawicieli z każdej klasy. Na zwycięzców czekały piękne dyplomy "Mistrza Ortografii", wykonane przez nauczyciela informatyki oraz nagrody książkowe, które ufundował sponsor.

Konkurs zorganizowany był na sali gimnastycznej, gdzie uczniowie losowali miejsca przy wcześniej przygotowanych stolikach. Do konkursu przystąpiło 52 uczniów, w tym: 19 -reprezentowało klasy pierwsze, 17 - klasy drugie i 16-klasy trzecie. Każdy z uczestników otrzymał tekst dyktanda do uzupełnienia. Przed przystąpieniem do samodzielnej pracy należało uważnie przeczytać polecenie oraz tekst, a potem wypełniać luki w wyrazach odpowiednimi literami. Czas trwania konkursu - 45 minut.

Tytuł "Mistrza Ortografii" w I Gimnazjalnym Konkursie Ortograficznym w roku szkolnym 2001/2002 zdobyli następujący uczniowie: Agnieszka Wasielewska - 1 c, Ewa Orłowska - III b, Kaja Karolczak - II b, Wojciech Rudnik - II d.

INFORMACJE « OPINIE - PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

Następnego dnia odbył się w szkole uroczysty apel, na którym dyrektor Krystyna Marcinkowska wręczyła nagrody i dyplomy zwycięzcom, a pisemne podziękowania polonistom za przygotowanie uczniów do udziału w konkursie.

Konkurs cieszył się dużym zainteresowaniem. To utwierdziło mnie w przekonaniu, że oprócz celu kształcącego, osiągnęliśmy duży sukces wychowawczy.

ZAŁĄCZNIK -TEKST DYKTANDA

I Gimnazjalny Konkurs Ortograficzny "Mistrz Ortografii"

imię i nazwisko ucznia klasa nauczyciel j. polskiego

Uzupełnij podany tekst. Powodzenia !

Modna by sądzić, że sprawy ortografu wypadałoby na razie odłoOyć na pGźniej, ale przecieOnasze błędy w tym zakresie Dadko mają Garakter błaGych usterek. A ileż mamy ponadto w tym zakresie waGań! SprGbujmy dzisiaj Cucić szereg zdań nieupoGądkowanych, ale zawierających Hasła, które na ogół sprawiają niektGrym sporo trOdności. Zdania te, przez polonistę nie upoDądkowane do końca, pozwolą nam się sprawdzić i niewątpliwie będą mogły stać się podstawą dla opinO o naszych sprawnościach. Zobaczmy, czy naprawdę niektduy z nas piszą nie rozumując, nie odwołując się do regGł i zdradzają brak ambicji Czy zawsze chce się nam zajGeć do słownika? Czy często Dądamy wyjaśnień od nauczyciela? Tymczasem wciąG jakiś złośliwy GoGlik (nie ten wesoły psotnik z "Balladyny") czyGa na nasze błędy Jak słonie ktoś kiedyś żartobliwie napisał, uczeń Gypomina kolaDa na wiraCu trudnej biedni, bo musi wykazać zarGwno opanowanie swego Gemiosła, jaki i spokGj, umiejGtność Uamowania oraz szybką orGentacGę.

Skończmy z mGonkami o promocjach nie popGedzo-nych uczciwą pracą. Jeśli raGące błędy nie są w klasie Gadki m wydaOeniem, nie naleGy wtedy mieć zbyt wielkich nadziej, bo niesłusznie traktujemy nieraz owe błędy jako pozorne błaCostki. Nikt nie chce derować na naszych potknięciach, bo cieszą go jedynie nasze powodzenia. Jeśli się z nami 0 coś wykłCca, jeśli tu i dwdzie ukłOje dowcipem, nie wynika to bynajmniej ze złośliwości czy tendecG do tyranD. Nie powinniśmy zawieD tych, ktGOy moOe aż nazbyt często naOekają na nas, pGywołując do poOądku, strołGjąc, ale przecieO na pewno chcą naszego dobra. OstrzeOenie przed kompromi-tacOą w jakiejś Gyciowej sytuacO jeszcze nikomu nie zaszkodziło.

TGeba by zatem wykonać to ćwiczenie modliwie bezbłędnie i to ku własnej przede wszystkim radości. Im szyG-ciej przestaniemy wybOydzać na ortografGę, im częściej postaramy się koOystać z dostępnych nam źrGdeł i poradników, tym pewniej spełnią się nasze maGenia o pochwale 1 nagrodzie dla zwycięDcy.

Nie tylko z punktu widzenia sprawności i kultury językowej waOne jest, jak kto pisze takie wyrazy jak: komentaG, reportaG, montaG, monteOy, reporteGy, Gałas, Gaos, itp.

Pdyznacie chyba rację zasadzie: pokaG mi, jak piszesz, a powiem ci, jaki jest twój stosGnek do rodzimej spGścizny kultGrowej.

Beata Górna Szkoła Podstawowa Nr 2 w Ustce

Dwa słowiki LEKCJE Z ANDERSENEM

TEMAT 1: Fantastyka i realizm w baśni "Słowik" Hansa Christiana Andersena. (1 godz.)

C E L OGÓLNY:

• rozbudzanie motywacji czytania i rozwijanie umiejętności odbioru dzieła literackiego,

• kształcenie umiejętności wypowiadania się w mowie i piśmie.

C E L E OPERACYJNE: uczeń: • uważnie słucha tekstu baśni, • określa elementy świata przedstawionego, • rozumie pojęcie "fantastyczny5' (nieprawdopodobny)

i "realny" (prawdopodobny), • odróżnia prawdopodobne i nieprawdopodobne elementy

świata przedstawionego, • wyodrębnia z tekstu wydarzenia, • rozumie znaczenie słowa "fikcja".

METODY : • praca z tekstem.

POMOCE : • tekst w podręczniku.

Wprowadzenie d o lekcji: Wzorowe i sugestywne przeczytanie baśni przez nauczyciela. Uczniowie śledzą tekst w podręczniku i zaznacząjąelementy świata przedstawionego (czas i miejsce zdarzeń, bohaterowie, wydarzenia). Tło tworzy nagrany na taśmie śpiew słowika.

Przebieg lekcji > Uczniowie opowiadają treść baśni ze zwróceniem uwagi

na zagadnienia: • gdzie rozgrywa się akcja utworu (nauczyciel zwraca uwa

gę na nietypowe dla baśni ukonkretnienie miejsca -Chiny),

• kim są bohaterowie baśni (żywy ptak, drogocenny przedmiot w kształcie słowika).

> Nauczyciel wyjaśnia znaczenie pojęć fantastyka i realizm:

REALISTYCZNY F A N T A S T Y C Z N Y

i i PRAWDOPODOBNY NIEPRAWDOPODOBNY

> Korzystając z tekstu baśni dzieci wskazują postacie i wydarzenia prawdopodobne i fantastyczne. Pod kierunkiem nauczyciela uzupełniają tabelę:

w; imnuam osmmm


Postacie i wydarzenia prawdopodobne

(realistyczne)

Postacie i wydarzenia nieprawdopodobne

(fantastyczne) C e s a r z , r y b a k , m a r s z a ł e k d w o r u , m a ł a p o m y w a c z k a , n a d w o r n y l e k a r z , m u z y k , d a m y d w o r u , z e g a r m i s t r z , s ł o w i k m e c h a n i c z n y

S ł o w i k , k t ó r y p o t r a f i ł m y ś l e ć i m ó w i ć j a k c z ł o w i e k ( u o s o b i e n i e ) , z ł e i d o b r e u c z y n k i , ś m i e r ć

- k o n c e r t p t a s z k ó w

- p r z y s ł a n i e s z t u c z n e g o p t a k a w p r e z e n c i e c e s a r z o w i C h i n

- z e p s u c i e s i ę m e c h a n i z m u

- c h o r o b a i w y z d r o w i e n i e c e s a r z a

- w y g n a n i e s ł o w i k a z p a ń s t w a

- r o z m o w a c e s a r z a z e ś m i e r c i ą i z j a w a m i

- w y k u p i e n i e c e s a r z a z r ą k ś m i e r c i p r z e z ś p i e w s ł o w i k a

- r o z m o w a c e s a r z a z e

s ł o w i k i e m

> Podsumowanie. Podawanie przez dzieci przykładów wydarzeń i postaci fantastycznych w dowolnie wybranych baśniach.

> Praca domowa: Ćw. 1/ s. 122 w podręczniku M. Nagajowa "Słowo za słowem"

T E M A T 2 : Który z e słowików był cenniejszy? (1-2 godz.)

C E L OGÓLNY: kształtowanie umiejętności: • myślenia analitycznego, • wnioskowania, • pracy w grupie, • wypowiadania się w mowie i słuchania, • odbioru dzieła literackiego.

C E L E OPERACYJNE : uczeń: • umie gromadzić słownictwo do tematu, " wskazuje bohaterów literackich baśni, • wyszukuje fragmenty tekstu, • czyta wyraźnie i wyraziście wybrane fragmenty, • nazywa cechy osobowości, • zamyka myśli w granicach zdania, • zna wyrazy związane z tematyką tekstu, • rozumie znaczenie pojęcia "wartość", • uzasadnia klasyfikację wartości, • ocenia postępowanie postaci literackich.

M E T O D Y : • praca z tekstem (ćwiczenia analityczne), • praca w grupach, • pogadanka.

POMOCE : • podręcznik,• ilustracje i fotografie słowików.

Wprowadzenie d o lekcji: Uczniowie przypominająbaśń o słowiku, zwracając uwagę na zagadnienia:

> Kto zapoznał cesarza z małym śpiewakiem?

> Co czuli: cesarz, słowik i dworzanie podczas koncertu w pałacu?

> Dlaczego "prawdziwego słowika wygnano z kraju i z państwa"?

> Co wydarzyło się w pięć lat później?

> Kto uratował cesarza Chin od śmierci?

i m m u m m o m m o m

Przebieg lekcj i > Prezentacja na planszach prawdziwego i sztucznego

słowika. > Pogadanka nauczyciela lub wypowiedzi uczniów na te

mat: gdzie żyjesłowik, kiedy i po co śpiewa? > Gromadzenie przez uczniów słownictwa wokół wyrazów:

słowik:śpiewak, ptak, ulubieniec cesarza, ptasi artysta był: natura obdarzyła go, natura odziała go,

odznaczał się, wyróżniał, poznać g o Słownictwo to pozwoli uczniom na swobodne i poprawne budowanie wypowiedzi na temat bohaterów baśni.

> Podział klasy na dwie grupy, których zadaniem jest wyszukiwanie w tekście fragmentów dotyczących wyglądu i zachowań:

I grupa - żywego słowika, II grupa - sztucznego słowika.

> Przedstawienie przez dzieci informacj i o baśniowych bohaterach, ilustrowane fragmentami tekstu; selekcja materiału przez nauczyciela i zapisanie na tablicy w formie tabeli:

Żywy słowik Sztuczny słowik W y g l ą d - m a ł y , s z a r y p t a s z e k W y g l ą d - m e c h a n i z m p o d o b n y

d o p r a w d z i w e g o s ł o w i k a ,

b ł y s z c z a ł z ł o t e m i s r e b r e m ,

w y s a d z a n y b y ł b r y l a n t a m i ,

s z a f i r a m i i r u b i n a m i

Śpiew żywego ptaszka: - „ Ś p i e w a ł t a k p i ę k n i e ( . . . ) ,

ż e a ż r o z k o s z ą b y ł o g o s ł u c h a ć " o r a z „ c e s a r z o w i ł z y s t a n ę ł y w o c z a c h "

- „ Ś p i e w a ł s w y m s ł o d k i m

c u d o w n y m g ł o s e m 1 ' - „ Ś p i e w e m d o d a w a ł o t u c h y

i n a d z i e i ' "

- „ O d p ę d z i ł e ś s w y m ś p i e w e m . z ł e m o c e o d m e g o l o ż a . . . "

Działanie mechanizmu: - t r z e b a g o b y ł o n a k r ę c a ć - ś p i e w a ł t e s a m e m e l o d i e

- n i e p o m ó g ł c h o r e m u c e s a r z o w i . b o b y ł t y l k o m e c h a n i z m e m , p o z b a w i o n y m u c z u ć

- „ M a ł y z ł o t y p t a s z k u ! Ś p i e w a j m i . ś p i e w a j ! ( . . . ) A l e p t a k m i l c z a ł . "

> Na podstawie zgromadzonych informacji o bohaterach uczniowie nazywają ich cechy. Pomocna w tym może być zabawa w "dopowiadanie"- uczniowie wypowiadają się parami. Jeden z uczniów dopowiada cechę, drugi j ą uzasadnia, np. Słowik był życzliwy, gdyż swo im śpiewem uszczęśliwiał innych. Ptak był skromny, ponieważ n ie chwalił się swoim głosem, chętnie śpiewał d l a cesarza. Słowik to p r a w d z i w y przyjaciel, gdyż był przy cesarzu, kiedy on go naprawdę potrzebował. Ptasi artysta był szlachetny, obronił sztucznego słowika, kiedy cesarz chciał g o rozbić na tysiąc kawałków. W czasie zabawy wybrani uczniowie zapisują na kartkach z podobiznami słowików cechy baśniowych bohaterów. Dzieci dochodzą do wniosku, że w baśniach słowiki mają cechy ludzi. Żywy słowik- skromny, wdzięczny, wierny, życzliwy, łagodny, wyrozumiały, współczujący, szlachetny. Sztuczny słowik- pyszny, nieczuły, obojętny, niewzruszony.


> Komentarz nauczyciela: Każdy z nas ceni coś w życiu, np. naukę, miłość, rodziców, przyjaźń, kolegów, grę w piłkę, oglądanie telewizji lub gry komputerowe. To, co się ceni, może być więcej lub mniej warte albo nic, np. dokuczanie kolegom albo palenie papierosów. Słowiki- prawdziwy i sztuczny są w baśni znakiem tego, co w życiu ma wartość.

> Wypowiedzi dzieci na temat tego, co stanowi dla nich wartość.

> Nawiązanie do tematu lekcji i próba odpowiedzi przez uczniów na pytanie zawarte w temacie lekcji. Formułowanie wniosków Wniosek: Cenniejszy był prawdziwy słowik. Sztuczny ptak, mimo swego zewnętrznego piękna nie posiadał cech, którymi obdarzony był żywy słowik.

> Podsumowanie: Wspólne zredagowanie notatki i zapisanie j e j do zeszytu: Narrator w baśni "Słowik" opowiada o prawdziwym przywiązaniu i wierności. Prawdziwy słowik, choć z wyglądu niepozorny i szary, okazał się cenniejszy od drogocennego mechanizmu. Był prawdziwym przyjacielem, swym śpiewem pomógł cesarzowi pokonać śmierć. Opowieść ta uczy, że "nie szata zdobi... słowika", a w życiu bardziej niż piękny wygląd liczy się serce - dobroć, życzliwość i pomoc.

> Praca domowa: 1. Nauczę się szczególnie pięknie czytać wybrany fragment baśni "Słowik". 2. Praca dla chętnych: Napiszę, które cechy swojego charakteru uważam za wartościowe, a nad którymi muszę jeszcze popracować.

W w ^ o ^ t a m

^ 9 afębuiie. wu o&Lami

%Liodl W i iôta

3 w ó ^ ó t k o oh m e c l c e m a

C i ą g l e &ę o t W i e i u a

Stuecj, óteSti i j w fceîi

S&Mce poci &ę w ^ a e ^ u

J n u k a j ,ak Diieu

SaeEeóteiu 5 i u a i&LtSôuij,

M/lCLLOett l e u i u oti|l % S k t l ^ poaa LIAEe-

avoSioiti

JID p o i w i ^ u i 14/1 aEu p t i e ^ t i e i u e

iJTiyicEo litowe J x D ^ x d i e u t e

S e to j/CLwa, a u t e óei-t

A/i/ia Burczyńska Małgorzata Jaworska Miejskie Przedszkole Nr 4 w Słupsku

Roczny plan pracy przedszkola

Roczny plan pracy przedszkola jest ściśle powiązany z planem rozwoju; zawiera kierunki działania, sposoby realizacji zamierzeń, uwzględnia możliwości placówki. Biorąc pod uwagę te wszystkie aspekty podjęłyśmy się opracowania planu rocznego dla naszego przedszkola. Hasłem wiodącym w naszym planie było "Nauka czytania i pisania j a k o wczesna aktywizacja dziecka - stosowane metody i forma realizacji". Temu też zostały podporządkowane szczegółowe cele. Określone zostały formy, środki, przydziały zadań, terminy, jak również tematy rad pedagogicznych oraz doskonalenie zawodowe zewnętrzne i WDN. Wzięto pod uwagę współprace ze środowiskiem a tym samym promocję placówki, współpracę z rodzicami i przede wszystkim pracę z wychowankiem. Dzięki takiej konstrukcji planu można było dokonać samoobserwacji i diagnozowania oraz ewaluacj i. Prawidłowe planowanie pozwala na przeprowadzanie z powodzeniem zmian w placówce.

D O S K O N A L E N I E N A U C Z Y C I E L I W P L A C Ó W C E

D O S K O N A L E N I E Z E S P O Ł O W E

1. Rada Panelowa: ''Przyczyny zaburzeń w rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym oraz efektywne sposoby korygowania ich przy współpracy nauczycieli, rodziców i logopedy".

2. Dyskusja z udziałem specjalisty - logopedy. Warsztaty "Dbajmy o prawidłową wymowę dziecka" ("Wychowanie w przedszkolu" nr 1/98., s.66-67).

D O S K O N A L E N I E W P A R A C H

1. Uczestnictwo w kursach, konferencjach, warsztatach. Benchmarking - uczenie się od innych, powracających z kursu, konferencji. Studiowanie literatury fachowej.

2. Hospitacje koleżeńskie z wykorzystaniem elementów metody dobrego startu.

3. Hospitacje koleżeńskie z wykorzystaniem metody Ireny Majchrzak "Wczesna nauka czytania i pisania".

D O S K O N A L E N I E I N D Y W I N D U A L N E

1. Prowadzenie dziennika zawodowego w celu systematycznego zapisu własnych refleksji (zapis raz w miesiącu).

2. Zebranie, analiza, dokonanie wyboru kart badania wymowy, arkuszy ankiet służących analizie postępów dziecka w przygotowaniu do czytania i pisania.

Izumi Yoshida, Gimnazjum nr 36 w Lodzi, klasa I - Laureatka XIX Ogólnopolskiego Konkursu Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży Gimnazjalnej. Wiersz z tomu "Zaczepił się świat".

D O S K O N A L E N I E W A R S Z T A T U P R A C Y

1. Rada Samokształceniowa: M. Aleksiak, J. Całus: "Metoda dobrego startu i ruchu rozwijającego w nauce czytania" ("Wychowanie w Przedszkolu" nr 6/95r., s. 343- 345);

inmiiam ommom


U. Winkiewicz, A . Jatowicz: "Metoda Dobrego Startu" ("Wychowanie w Przedszkolu" nr 8/98r., s. 592 - 594).

2. Panel: "Przyczyny zaburzeń w rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym oraz efektywne sposoby korygowania przy współpracy nauczycieli, rodziców i logopedy.

3. Warsztaty: "Dbajmy o prawidłową wymowę dziecka" ("Wychowanie w Przedszkolu" nr l/98r., s. 66 - 67). Spotkanie z logopedą.

4. Bibliografia opracowań metodycznych dotyczących wczesnej nauki czytania i pisania (zbiory PBW w Słupsku).

5. Przygotowanie wykazu artykułów dotyczących wczesnej nauki czytania i pisania - zebranie ich do teczki tematycznej z wyeksponowaniem w pokoju nauczycielskim.

6. Wykonanie różnych gier planszowych w celu wykorzystania ich do stymulacji analizatora wzrokowego, słuchowego oraz orientacji przestrzennej i lateralizacji.

7. Kącik literatury dotyczącej sprawności aparatu mowy, sprawności manualnej, analizatora wzrokowego i słuchowego - dla rodziców.

8. Systematyczne uwzględnienie w codziennej pracy t j . w I i III części dnia pracy korekcyjno - kompensacyjnych ćwiczeń logopedycznych: • ortofonicznych, • słuchu fo-nematycznego oraz wspomagających i usprawniających motorykę dłoni, • analizatora wzrokowego

9. Przygotowanie w grupach wiekowych zestawu ćwiczeń rozwijających mowę i sprawność manualną.

10. Prowadzenie karty7 mowy dziecka.

P R A C A Z W Y C H O W A N K I E M

1. Inspirowanie dzieci do dbania o prawidłowa i wysoką sprawność swojego sposobu mówienia: • wymowa, • intonacja, • akcent, • proste i zrozumiałe budowanie wypowiedzi (jednoznaczność, żywość, obrazowość, sugestywność).

2. Uczestnictwo dzieci w spektaklach teatralnych w Teatrze lalek "Tęcza" - spotkanie z aktorem teatru lalkowego w celu poznania jego pracy, a szczególnie wymowy i dykcji.

3. Wzbogacenie kącików tematycznych o nowe pozycje literackie w poszczególnych grupach - stworzenie odpowiedniej atmosfery do kontaktu dziecka z książka - "kącik ciekawej książki".

4. W celu zachęcenia dzieci do nauki pisania i czytania, utworzenie kącików alfabetycznych w początkowych grupach wiekowych. Zgromadzenie w nich pomocy kształtujących analizę i syntezę wzrokową (usprawnienie sprawności gra-fomotorycznej).

5. Zorganizowanie kącika teatralnego i rozwijanie spontanicznego zainteresowania formami scenicznymi jako żywym słowem.

6. Przygotowanie tygodnia teatralnego "Dni Teatru - Imieniny książki": • konkurs recytatorski - przedstawienie przez dzieci ulubionego wiersza, "inscenizacja - wybrane wiersze J. Tuwima, J. Brzechwy, zaprezentowanie ich kolegom i koleżankom z grup młodszych - "Biesiada literacka", • konkurs plastyczny - "Mój ulubiony bohater ze znanego mi wiersza, bajki, opowiadania".

im/Mam otmiom

7. Inspirowanie dzieci w grupach starszych do redagowania przedszkolnej gazetki.

8. "Zabawa w redaktorów przedszkolnej gazety".

9. Stworzenie możliwości do wprowadzenia elementów metody dobrego startu w poszczególnych grupach z uwzględnieniem przygotowania do pisania (M. Bogdanowicz "Metoda Dobrego Startu").

10. Spotkanie z bibliotekarką w Miejskiej Bibliotece Publicznej - Dział Dziecięcy w Słupsku.

11. Przygotowanie propozycji ćwiczeń logopedycznych w poszczególnych grupach wiekowych.

12. Ranek z książką- systematyczny kontakt z książką szczególnie w I i II części dnia pod hasłem "Moja ulubiona książka".

W S P Ó Ł P R A C A Z E Ś R O D O W I S K I E M I RODZICAMI

1. Zapoznanie rodziców z aspektem rozwoju mowy dziecka oraz przedstawienie im podstaw programowych i programów innowacyjnych - wczesna nauka czytania i pisania.

2. Zebranie rodziców z udziałem logopedy - prelekcja na temat: "Rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym oraz podstawowe wady wymowy tego okresu."

3. Konsultacje indywidualne - wymiana spostrzeżeń o rozwoju mowy i sprawności manualnej.

4. Zdiagnozowanie logopedyczne dzieci i udostępnienie wyników badań rodzicom. Objęcie opieką logopedyczną dzieci - udzielanie porad i wskazówek.

5. Udostępnianie rodzicom wykazu literatury dotyczącej rozwoju mowy dziecka.

6. Współudział rodziców w zorganizowaniu kącika alfabetycznego np. książki, szablony, stemple itp.

7. Współpraca z Miejską Biblioteką - Dział Dziecięcy w Słupsku - rozwijanie zainteresowań czytelniczych.

8. Urządzanie dla rodziców wystawy prac konkursu plastycznego - uczestnictwo rodziców w jury.

9. Konkurs recytatorski - zaproszenie logopedy do jury.

10. "Biesiada literacka" z udziałem rodziców, zaproszonych gości, prezentacja inscenizacji w Dziennym Domu Pomocy Społecznej.

11. Spotkanie z emerytami Miejskiego Przedszkola z okazji Dnia Edukacji Narodowej.

12. Systematyczne uczestnictwo w spotkaniach teatralnych w teatrze "Tęcza".

13. Organizowanie uroczystości przedszkolnych: Mikołajki, Bal karnawałowy, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Matki i Ojca.

14. Współpraca z Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną w celu zdiagnozowania zaburzeń lateralizacji i ewentualnych problemów wychowawczo - dydaktycznych u wychowanków.

S E


Elżbieta Ventzke Miejskie Przedszkole Nr 23 w Słupsku

Kształcenie uczuć patriotycznych u dzieci w wieku przedszkolnym

"Ojczyzna to samo życie. Ja/^ fęrezu 6ije w tętnachj jat^serce wpiersiach uderza, ja/^myśCw mózguprzepfyiua taf^zu nas żyje Ojczyzna\ Stefan Żeromski

Wychowania patriotyczne obejmuje rozwijanie takich cech charakteru jak: życzliwość, uczciwość, obowiązkowość, wzmacnianie więzi uczuciowej z rodziną, wyrabianie samodzielności, umiejętności współdziałania i działania na rzecz innych, wdrażanie do przestrzegania zasad życia zbiorowego i szacunku dla pracy.

Ojczyzna przedszkolaka jest blisko na wyciągnięcie ręki to ulica, dom, podwórko. Przedszkole ma do spełnienia istotną rolę w kształtowaniu więzi emocjonalnej dzieci z rodziną i stworzeniu takich warunków życia swoich wychowanków w placówce, by nie zostały zakłócone wspomnienia z lat najmłodszych. Wychowanie patriotyczne nie może stanowić dziedziny izolowanej od całokształtu pracy z dziećmi. Dlatego od pierwszych dni ich pobytu w przedszkolu należy starać się tak zorganizować nasze działania, by mieściły się w określonej tematyce na dany okres.

Ważną sprawą jest potrzeba uświadomienia rodzicom konieczności porozumienia się domu i przedszkola, celem ujednolicenia wpływów wychowawczych na dzieci, stworzenia środowiska wychowawczego. Z jednej strony nauczyciele dążą do porozumienia z rodzicami, z drugiej sami rodzice muszą być świadomi, że przedszkole oczekuje także ich inicjatywy.

Bardzo duży wpływ na wychowanie patriotyczne ma praca. Wychowując przez pracę dzieci w wieku przedszkolnym nawiązujemy do ich potrzeb, zwłaszcza aktywności przejawianej w działaniu. Nauczyciele przede wszystkim uczą czynności, które trzeba codziennie powtarzać. W toku różnorodnej pracy wychowawczej oddziałujemy na dziecko jako całość. Wychowanie przez pracę spełnia istotną rolę w kształtowaniu moralno-społecznym dzieci. Duża grupa zagadnień z tym związanych dotyczy kształtowania zespołu dziecięcego, kultury zachowania w toku wykonywania prac, wzajemnej pomocy, kształtowania u dzieci systematyczności, dokładności.

Założenia wychowania patriotycznego realizowałam i realizuję niemal na każdym kroku, na przykład przez wycieczki. Bezpośrednie obserwacje, odniesione wrażenia i przeżycia pozostawiają w psychice dziecka trwały ślad, budzą uczucia

przywiązania i miłości do polskiej ziemi. W ramach wycieczek dzieci w sposób bezpośredni zaznajamiają się z miejscami instytucji użyteczności społecznej (szkoła, ośrodek zdrowia, apteka, poczta, straż pożarna, zakład krawiecki). Podczas różnego rodzaju zajęć o Słupsku zapoznaję dzieci z godłem, barwami i hymnem narodowym, herbem rodzinnego miasta. Dzieci miały możliwość poznania Ratusza Miejskiego, krótkiej historii Słupska, najciekawszych zabytków. Organizuję ze starszymi dziećmi wyjścia do muzeum, gdzie dzieci doznają wielu wrażeń. Bardzo atrakcyjną była wycieczka do Chmielna, do muzeum garncarstwa. Dużą rolę w wychowaniu patriotycznym spełniająwycieczki przyrodnicze. Dzięki nim dzieci potraf ią ocenić zmiany zachodzące w różnych porach roku. Wycieczką, która wywołała pozytywne uczucia u dzieci, był wyjazd do lasu w Leśnym Dworze.

Co roku przed świętem zmarłych odwiedzamy cmentarz; dzieci zapalają świeczki na grobie nieznanego żołnierza.

Dużą rolę w wychowaniu patriotycznym spełnia literatura. Przy tej okazji dzieci odwiedzają bibliotekę, poznająjej wyposażenie, czynności pracowników, wzbogacają swój słownik, uczą się kulturalnego zachowania w miejscu użyteczności publicznej.

Społecznemu wychowaniu dzieci sprzyjają uroczystości przedszkolne. Od wielu lat w moim przedszkolu organizowane są uroczystości z okazji Dnia Babci i Dziadka, Święta Rodziców oraz spotkania wigilijne. Mogę stwierdzić, że dzięki tym uroczystościom dzieci uczą się szacunku dla osób starszych, bliskich, wdrażane są do porządku, dyscypliny, samodzielności, starannej pracy poprzez przygotowanie upominków dla najbliższych.

Zorganizowane we właściwy sposób codzienne, przedszkolne życie, stwarza wiele sytuacji sprzyjających kontaktom z rówieśnikami. Szczególne miejsce zajmuje zabawa. Staram się wspólnie z dziećmi przestrzegać zawartych umów, które stopniowo w grupie stają się normami postępowania społecznego. Obowiązuje np. określony sposób korzystania z zabawek, a dyżurni troszczą się, by j e odniesiono na ustalone miejsce po skończonej zabawie. Podczas schodzenia się dzieci do sal i podczas rozchodzenia do domów szczególną uwagę zwracam na przestrzeganie zasad grzecznościowych, odnoszenia się do osób starszych oraz kształtowania więzi uczuciowej między dziećmi. Dziecko stopniowo uświadamia sobie, że człowiek żyje w określonym środowisku, w przyrodzie, w czasie i przestrzeni.

BIBLIOGRAFIA : • Dobosik Krystyna, Nasza Ojczyzna w utworach Marii Konopnickiej, "Wychowanie w przedszkolu " nr 7-8/1980r. • Sawicka Antonina, Z problematyki wychowania patriotycznego w przedszkolu, WSiP W-wa 1980. • WaśniewskaMaria, Uroczystości sprzyjają społecznemu wychowaniu, "Wychowanie w przedszkolu" nr 4/ 1985. "Zając Wiesława, Kształtowanie więzi uczuciowej między dziećmi, "Wychowanie w przedszkolu" nr 7-8/1980. • Kaferski Tadeusz. Społeczeństwo i prawa jego rozwoju, WSi P W-wa 1984.

i m mmmm ofmiom


Alicja Prokop Szkoła Podstawowa Nr 4 w Słupsku

Poznawanie regionu

Autorski program edukacji regionalenej realizuję wspólnie z koleżanką Mariolą Zakrzewską, w klasach IV-VI w wymiarze 1 godziny w tygodniu, od roku szkolnego 1999/2000.

W ramach realizacji programu uczniowie poznają:

• w klasie IV Słupsk - moje miasto, • w klasie V Pobrzeże Słowińskie. • w klasie VI województwo pomorskie.

Uczeń powinien poznać specyfikę regionu - cechy środowiska i zmiany w nim zachodzące, dominujące działy gospodarki dawniej i dziś, ważniejsze zakłady pracy, najważniejsze wydarzenia historyczne, dorobek kulturalny i walory turystyczne. Zadaniem nauczyciela jest umożliwienie poznania regionu i jego kultury oraz wprowadzenie w życie kulturalne wspólnoty lokalnej. Poznawanie regionu odbywa się poprzez bezpośredni kontakt - wycieczki, czytanie lokalnej prasy, czasopism, wybranej literatury, a także korzystanie z encyklopedii. Internetu i spotkania z ciekawymi ludźmi.

Początki nauczania nowego przedmiotu były trudne -brak podręcznika, na lekcji trzeba intensywnie pracować, sporo notować. WII semestrze zajęcia cieszyły się większym zainteresowaniem, ponieważ uczniowie zrozumieli istotę zajęć z edukacji regionalnej. Chętnie angażowali się w przygotowywanie lekcji, wyszukiwali informacje z różnych źródeł-najczęściej z magazynu "Głosu Pomorza", encyklopedii, folderów a nawet z Internetu. Najciekawsze są informacje zdobywane od rodziny, najczęściej dziadków.

Podczas realizacji programu edukacji regionalnej szczególnie owocna okazała się współpraca z wydawnictwem LENART w zakresie przygotowania dla szkół podręczników pomocniczych dotyczących wiedzy o regionie słupskim. Na podstawie moich programów i przy moim udziale powstał zeszyt ćwiczeń do edukacji regionalnej. Nieco wcześniej wydano atlas regionu słupskiego, który jest szczególnie przydatny do zajęć z regionalizmu w szkole podstawowej. Uczeń, w jednej publikacji, ma zebrane najważniejsze informacje o Słupsku, regionie słupskim i województwie pomorskim szczególnie przydatne do uzupełniania zeszytu ćwiczeń. Już drugi rok nasze dzieci pracują z tymi zeszytami, a trzeci z atlasami. Korzystamy też z innych pozycji wydanych przez LENART, np. albumów, przewodników i folderów. Często sięgamy do przewodników dotyczących PK "Dolina Słupi" - w klasach szóstych podczas realizacji tematów o tym parku. Współpracujemy z Dyrekcją Parku Krajobrazowego "Dolina Słupi" przy ul. Szarych Szeregów, gdzie co roku udajemy się na ciekawą lekcję wzbogaconą o eksponaty, zdjęcia, slajdy i otrzymujemy przewodniki.

MFOMam ofMTom

Organizujemy do Parku wycieczki piesze i rowerowe. Zdobytą wiedzę nasi uczniowie wykorzystali podczas konkursu o PK "Dolina Słupi". W 2000 r. zespołowo zajęli III miejsce wśród uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. W organizacji wycieczek rowerowych współpracujemy z e Szkolnym Klubem Rowerowym "Szprycha". Jego opiekunowie pomagają nam w organizacji wypraw do Swołowa - wsi o starej szachulcowej zabudowie.

W klasach czwartych organizuję wycieczki po Słupsku, gdyż (jak się okazuje) uczniowie często nie znają własnego miasta (poza sklepami). Pierwsza wycieczka, w e wrześniu, jest związana z początkiem osadnictwa w naszym mieście, które koncentrowało się na prawym brzegu Słupi.

Druga wyprawa dotyczy starej, lewobrzeżnej części miasta: Kościół Mariacki, mury obronne, kościół św. Jacka, Zamek Książąt Pomorskich, Młyn Zamkowy, Brama Młyńska, Baszta Czarownic, Spichlerz Richtera. Podczas tej wycieczki, wspólnie z Januszem Dudzińskim - muzykiem i informatykiem, zwiedzamy kościół św. Jacka i podziwiamy stare organy. Nasz przewodnik chętnie opowiada o historii słupskich organów, które liczą sobie ponad 300 lat; zapoznaje uczniów z zasadą działania tego wspaniałego instrumentu, omawia budowę, a szczególnie piszczałki, z których każda jest sw oistym dziełem sztuki. Uczniowie mają również możliwość zagrania na organach. Zajęcia kończy koncert w wykonaniu mistrza.

Do Muzeum Pomorza Środkowego wybieramy się przy innej okazji, np. ciekawej wystawy dotyczącej strojów karnawałowych z dawnych czasów.

W II semestrze organizuję wycieczki do Szkoły Policji dawnej Lessingschule - gimnazjum dla dziewcząt oddanego do użytku w 1929 r., które było najnowocześniejszą szkołą w Europie. Na lekcji zapoznajemy się ze wspomnieniami byłych uczennic, których wypowiedzi i zdjęcia ukazały się w "Głosie Pomorza". Ciekawostkę stanowi fakt, że szkoła powstała nad rzeką, na podmokłych terenach zwanych Krowimi Łąkami Bernharda. Podczas wycieczki uczniowie zwiedzają Izbę Pamięci, sale dydaktyczne, zbrojownię, strzelnicę i inne obiekty sportowe.

Druga wycieczka w tym semestrze odbywa się szlakiem pomników. Trasa wycieczki rozpoczyna się przy ul. Kołłątaja a kończy przy ul. Szarych Szeregów. Przy każdym pomniku zatrzymujemy się i omawiamy komu został poświęcony lub jakie wydarzenie upamiętnia.

Ciekawa jest wyprawa do Galerii Bursztynowej; dzieci dowiadują się, j ak i kiedy powstał bursztyn, jak się odbywa obróbka i do czego jest wykorzystywany? Na koniec wycieczki można dokonać zakupów.

Uczniowie klas V odbywają wycieczki na trasie Koszalin - Kołobrzeg - Darłowo - Jarosławiec, a klas VI do Parku Krajobrazowego "Dolina Słupi", do Trójmiasta i na Pojezierze Kaszubskie.

Nauczyciele edukacji regionalnej współpracują z nauczycielami plastyki, a przykładem są warsztaty plastyczne organizowane w szkole i w plenerze, np. w Swołowie i Jarosławcu. Nieco inny charakter ma współpraca z nauczycielami języka polskiego. Drugi rok jest wdrażana innowacja napisana na


podstawie mojego programu, która dotyczy miasta Słupska. Tematy są realizowane w klasach IV - VI, z wykorzystaniem wiedzy zdobytej podczas zajęć edukacji regionalnej w klasie IV. Bardzo ważna jest współpraca z wychowawcami klas. Zawsze w marcu współorganizujemy Turniej Wiedzy o Słupsku w klasach IV - VI. Do turnieju klasy przygotowują się wcześniej, wiąże się to z dodatkowymi zadaniami (w każdym roku coś się zmienia). Do ogólnej punktacji zalicza się: udzielenie poprawnej odpowiedzi na wylosowane pytanie, rozstrzygnięcie konkursu na najładniejszy album (może to być konkurs na plakat o swoim mieście), rymowanka reklamująca nasze miasto, piosenka lub wiersz o Słupsku oraz prezentacja wcześniej wylosowanego zabytku (przewodnik). Bywająteż niespodzianki, np. malowanie herbu Słupska z pamięci. Klasa otrzymuje punkty za doping i strój.

Podczas lekcji edukacji regionalnej, dzięki współpracy z nauczycielami informatyki, korzystamy z pracowni komputerowej, gdzie mamy dostęp do Internetu (strony Słupska i Gdańska),możliwość prezentacji multimedialnej z płyty "Ustka -historia i dzień dzisiejszy".

Wykorzystujemy filmy, które wypożyczamy z filmoteki znajdującej się w Bibliotece Pedagogicznej. Najczęściej korzystamy z filmów o miejscowościach nadmorskich, Słowińskim Parku Narodowym i Kaszubach.

Jeśli tylko jest to możliwe, udaję się w plener z "Głosem Pomorza", co stanowi wspaniałą lekcję edukacji regionalnej, np. 14.10.2002 r. byłam z klasą VI na wędrówce po Parku Krajobrazowym "Dolina Słupi". Oprócz wspólnej zabawy połączonej z aktywnym wypoczynkiem, można było poznać osobliwości przyrodnicze Parku, zwiedzić elektrownię wodną z 1914 r. w Gałęźni Małej, pałac z XVIII w znajdujący się w Sarnowie niedaleko Kołczygłów.

Od początku współpracuję z biblioteką szkolną. Wspólnie organizujemy zawsze w marcu wystawy o Słupsku i regionie, w kwietniu o ochronie przyrody w naszym regionie -Słowiński ParkNarodowy i Park Krajobrazowy "Dolina Słupi" a ostatnio wystawę o Kaszubach. Oprócz wspólnie przygotowywanych wystaw organizujemy spotkania z ciekawymi ludźmi i konkursy.

Dzięki współpracy nauczycieli edukacji regionalnej z nauczycielami innych przedmiotów, biblioteką i różnymi instytucjami, lekcje o regionie są ciekawsze, a wiedza zdobyta przez uczniów - bardziej trwała.

Na lekcjach edukacji regionalnej przede wszystkim jest oceniany wkład pracy ucznia w przygotowanie do lekcji, zebrane wiadomości i materiały oraz sposób ich prezenta-cji.Uczniowie wcześniej znajątemat zajęć, nauczyciel informuje, jakie wiadomości trzeba zdobyć, gdzie j e znaleźć oraz zachęca do zbierania materiałów.

Należy podkreślić, że motywuje nie tylko ocena. Uczniowie są zainteresowani formą zajęć i możliwością praktycznego wykorzystania zdobytych wiadomości.

Katarzyna Lisowiec-Poręba Szkoła Podstawowa Nr 5 w Słupsku Romana Komisaruk Szkoła Podstawowa Nr 10 w Słupsku

Region i baśnie NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO

W programie nauczania języka polskiego od kilku lat obowiązują zagadnienia związane z regionem, w którym żyjemy. Z radością przyj ęłyśmy powstanie zbioru baśni autorstwa Jolanty Nitkowskiej-Węglarz. Akcja utworów rozgrywa się na Ziemi Słupskiej, ukazuje j e j historię i geografię, świat czarów, marzeń, fantazji. W tekstach słupskiej pisarki dostrzegamy znane motywy baśniowe przeniesione na grunt Pomorza. Bohaterowie opowieści to prości ludzie, którzy za swe czyny otrzymują nagrodę lub zostają ukarani. Obok nich na kartach baśni spotykamy księżniczki, smoki, dzielnych rycerzy, stole-my, skrzaty. Ciekawym materiałem do pracy polonistycznej jest język tych utworów.

Przedstawiamy propozycję opracowania "Baśni regionu słupskiego". Mamy świadomość, że na niewielu jednostkach lekcyjnych jesteśmy w stanie omówić tylko wybrane baśnie.

SCENARIUSZE LEKCJI

M A T E R I A Ł DYDAKTYCZNY : "Czerwone trzewiki zaklętej kasztelanki", "Kamienna wyspa" "Książę Trzęsawisk i smok", "Przeklęty zamek", "Zagłada Glewic", "Sługa Stolema".

C E L OGÓLNY:

• dzieci poznają baśnie naszego regionu i ich specyfikę.

C E L E SZCZEGÓŁOWE: • uczeń poznaje baśnie regionu słupskiego, • potrafi wyodrębnić cechy baśni, • poprawnie zapisuj e geograficzne nazwy własne, • posługuje się mapą regionu słupskiego, • wzbogaca wiedzę o regionie, • zdobywa informacje o autorce najpopularniejszych słup

skich baśni, • potrafi opisać postać, • poznaje znaczenie związków frazeologicznych, • rozumie znaczenie przenośni i porównań, • dostrzega różnice między baśniami słupskimi a innymi, • formułuj e wnioski, • potrafi współdziałać w zespole, • pracuje z tekstem, • wzbogaca słownictwo.

M E T O D Y : • oglądowa, • słowna podająca i problemowa, • praca w grupach.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE : • karty ksero z wybranymi baśniami J. Nitkowskiej, na których zaznaczono wybrane słownictwo (materiał do pracy w grupach), • mapa regionu słupskiego,

immuiam otumrom

3 / 2 0 0 3 INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE

• taśma magnetofonowa z nagraniem piosenki autorstwa J. Nitko wskiej, • Słownik frazeologiczny, • Słownik języka polskiego, • instrukcje do pracy w grupach • mapki przedstawiające kontur regionu słupskiego oraz tekst z lukami (karty ksero).

Przed rozpoczęciem cyklu lekcji klasa została podzielona na 6 zespołów. Wszyscy uczniowie zapoznali się z sześcioma baśniami. Każda grupa otrzymała egzemplarze skserowanego tekstu tylko jednej baśni.

T E M A T 1: Czy miejsce w którym żyjemy może być światem baśniowym? (1 godz.)

Tok lekcji:

1. Podanie tematu.

2. Informacja o autorce baśni i źródłach, z których czerpała pomysły.

3. Wyjaśnienie wskazanych przez uczniów słów niezrozumiałych dla nich (np. kasztel, krużganek, keja, gościniec itp.).

4. Samodzielne zaznaczanie na podanych kartach ksero geograficznych nazw własnych zawartych w tekstach baśni (nazwy, które powinny się pojawić: Słupsk, Słupia, rzeka Łeba, Słowiński ParkNarodowy, jezioro Łebsko, Chabrow-ska Struga, Łosino, Ustka, Glewice, jezioro Serbsko, Chełst, Bałtyk, Serbsko).

5. Wskazywanie na mapie powiatu słupskiego przez przedstawicieli grup miejsc, których nazwy pojawiły się w baśniach i zapisywanie ich na tablicy oraz na mapkach przedstawiający zarys regionu słupskiego.

6. Wyjaśnienie zasad pisowni nazw geograficznych wielką literą np. jezioro Łebsko i Chabrowska Struga.

7. Określanie czasu wydarzeń w wybranych baśniach (w każdym z utworów czas akcj i nie został bliżej określony; o tym, że jest to przeszłość, świadczą niektóre informacje zawarte w tekstach np. nazwy zawodów, realia życia, stosunki społeczne).

8. Sformułowanie i zapisywanie wniosku (tekst z lukami):

Akcja baśni, które poznaliśmy, wcześniej rozgrywała się najczęściej w nieznanym miejscu i odległym czasie. Okazuje się, że baśniowym światem może być Słupsk, Dokładnie nie wiemy, kiedy rozgrywa się akcja w baśniach słupskich, ale jesteśmy przekonani, że to odległa przeszłość (wyrazy podkreślone dzieci powinny wpisać samodzielnie).

9. Zadanie domowe: • Napisz krótki list, w którym zachęcisz kolegę lub koleżankę do zwiedzania naszego regionu. Zastosuj jak najwięcej nazw geograficznych.Pamiętaj o cechach listu! lub: • Narysuj trasę wycieczki po regionie, zaznaczając te miejsca na mapce, które chciałbyś zaproponować do zwiedzania. Napisz ich nazwy wielką literą.

T E M A T 2 : Świat baśniowych postaci i wydarzeń w utworach Jolanty Nitkowskiej. (1 godz.)

Tok lekcj i :

1. Wskazanie w baśniach J. Nitkowskiej wydarzeń fantastycznych: wyłonienie się z nurtów Słupi kasztelu i pięknej kasztelanki, wybudowanie kościoła na jeziorze Gardno, pokonanie smoka, przemiana ludzi w głazy, zniknięcie osady w tajemnicztch okolicznościach, przechytrzenie olbrzyma przez śmiertelnika.

2. Zapisanie tematu lekcji.

3. Zapoznanie się członków grup z instrukcj ami. Wzór instrukcji:

a) Zaznacz fragmenty opisujące głównych bohaterów baśni; zwróć uwagę na wygląd postaci.

b) Wykonaj portret najbardziej charakterystycznej postaci (czas na wykonanie zad. 15 min.).

4. Prezentacja portretów, rozpoznawanie postaci i nazywanie ich (powinny pojawić się: zaklęta kasztelanka, czerwone buciki, diabeł w zielonym kubraku i kapeluszu, smok, flisak, młynarz, Stołem).

5. Podział bohaterów na realistycznych i fantastycznych (zredagowanie wniosków w postaci tabeli).

Tytuł baśni Bohaterowie realistyczni

Bohaterowie fantastyczni

I II III IV V VI

T E M A T 3: "A tam dziw nad dziwy..." czyli o cechach charakterystycznych "Baśni regionu słupskiego". (2godz.)

Tok lekcj i :

1. Podanie tematu lekcj i.

2. Sformułowanie i zapisanie zagadnień będących tematem rozważań na lekcji:

• Świat baśniowych postaci, wydarzeń i miejsc(podsumo-wanie).

• Zakończenie utworów. • Nauka płynąca z baśni. • Motywy wędrowne. • Język poznanych utworów.

3. Przypomnienie przez uczniów wniosków dotyczących miejsc, zdarzeń i postaci pojawiających cię w baśniach J. Nitkowskiej.

4. Przedstawiciele każdego zespołu formułują wniosek dotyczący zakończenia utworu (okaże się, że jest ono zazwyczaj szczęśliwe).

5. Nauki płynące z baśni - zapisanie ich na tablicy i w zeszycie:

otmiotn 33


• Chciwość nie popłaca. • Pozory czasami mylą; ważniej sze są w życiu rozum i spryt

niż władza i majątek. • W życiu bywają takie sytuacje, że można odkupić swoje

winy. • Musimy być wrażliwi na ludzką krzywdę i nieszczęście. • Nie powinniśmy kierować się w życiu pychą. • Słabszy może pokonać silniejszego, jeżeli wykaże się spry

tem, mądrością i rozwagą.

W wolniej pracujących klasach po zapisaniu wniosków na tablicy uczniowie połączą j e z odpowiednim tytułem baśni.

6. Próba odpowiedzi na pytania dotyczącego bohaterów, wydarzeń, sytuacji, które uczniowie znająz innych baśni, a które w jakiś sposób kojarzą się im z omawianymi postaciami czy zdarzeniami w baśniach pomorskich,

7. Wprowadzenie pojęcia: motyw wędrowny i wyszczególnienie motywów:

• Stuletni sen. • Trzej bracia, z których najmłodszy okazuje się najspryt

niejszy. • Pokonanie smoka przez skazańca. • Podarowanie królestwa i ręki księżniczki w nagrodę za

pokonanie bestii. • Pokonanie diabła siłą rozumu i sprytu.

8. Przedstawiciele grup odczytują podkreślone w tekście wyrażenia i zwroty. Próba ich wyjaśnienia. Wprowadzenie pojęcia związek frazeologiczny. Korzystanie ze słownika frazeologicznego.

Związki frazeologiczne pojawiające się w utworach:

• z niejednego pieca chleb jeść, • kusić licho, • stanąć jak wryty, • postawić na swoim, • wyrosnąć spod ziemi, • ugryźć się w język, • dostrzec kątem oka, • mieć serce z kamienia. • pomieszać szyki, • zajrzeć śmierci w oczy. • trząść się jak osika,

9. Uosobienia i porównania zawarte w tekstach:

• zaczarowany szept wiatru, • j a tu jestem panem- zapiał dumnie. • jak stado szatanów pędzili weselni goście.

. Praca domowa: "Dawno, dawno temu..." Ułóż baśń związaną z naszym regionem.

10.1

11. Podsumowanie - ocena pracy zespołów.

iPoCecamy

JoCanta 'Hitkgwska-WęgOirz

O pięknej fersarce i s^aróacfi l^pzuokptu

Le£enda pomorską

^ydazimictzoo Lenftrt, Sćupsf^ 2002, ss. 24

Renata Jastrzębowska Gimnazjum Nr 6 w Słupsku

Ścieżka regionalna na zajęciach pozalekcyjnych

Kształtowaniu poczucia tożsamości regionalnejnaj lepiej służą pozalekcyjne formy pracy z uczniami. Pozwalają one bowiem na bardziej indywidualny kontakt uczniów z nauczycielem. Dzięki temu w większym stopniu można ich wdrażać do samodzielnej i badawczej pracy. Mając na względzie powyższe cele opracowałam plan zajęć koła historycznego dla uczniów gimnazjum. Zadania rozłożyłam na okres trzyletni. Wykorzystuję następujące publikacje: "Źródła do historii Słupska do XIV wieku" pod redakcjąB.Popielas-Szultki; "Dzieje Słupska"pod redakcją J. Lindmajera, T. Machury, J. Sporsa i B. Wachowiaka oraz strony internetowe - dotyczące Słupska i ziomkowstwa słupskiego. Uczniowie znaj dują tu potrzebne do pracy teksty źródłowe, ich interpretacje, mapy dawnego Słupska, informacje dotyczące historii miasta, dawne widoki i krajobrazy.

Ponieważ przeprowadziłam szereg zajęć, według własnych scenariuszy i zauważyłam pozytywne efekty pracy koła, chciałabym podzielić się swoimi doświadczeniami. Według mnie, prace na zajęciach koła, należałoby zacząć od tematyki związanej z początkami osadnictwa na terenie Słupska, poprzez omówienie okoliczności powstania grodu. Wskazane by uczniowie obejrzeli ilustrację kamiennej płaskorzeźby pogańskiego bożka, zamieszczonej również w "Dziejach Słupska". Po teoretycznych zajęciach można wybrać się z członkami koła na wycieczkę do miasta w miejsce dawnego grodu. Tam będą oni mogli wyobrazić sobie jego zasięg i wygląd. Z pewnością ułatwi to również zrozumienie dogodności lokalizacji grodu.

Kolejne zajęcia poświęcam okolicznościom powstania samego miasta, zwracając uwagę na datę jego lokacji. Uczniowie korzystają bowiem z różnych publikacji, encyklopedii, słowników, w których za datę założenia miasta podaje się rok 1310. Jednakże, jak wiemy, historycy słupscy udowodnili, że miasto jest blisko pół wieku starsze i należy j e wiązać z 1265r. Fakt ten w pracy z uczniami należy mocno podkreślić. Mówiąc o lokacji miasta nie sposób pominąć aktu lokacyjnego, wystawionego przez margrabiów brandenburskich Jana i Waldemara, który dostarczy cennych informacji na temat organizacji życia w średniowiecznym mieście.

Po wprowadzeniu w tematykę, na kolejnych zajęciach można wybrać się z uczniami do miasta, by mogli w terenie sprawdzić swoje wiadomości, a następnie na podstawie planu układu przestrzennego średniowiecznego miasta odtworzyć jego wygląd. Zachęcam także do skorzystania z lekcji muzealnych organizowanych przez pracowników Muzeum Pomorza Środkowego. Dzięki nim uczniowie będą mogli poznać zasługi wybitnych słupszczan.

Działalność koła powinna również pozytywnie wpływać na jakość pracy szkoły. Tak więc, ich członkowie mogą przygotować dla innych gimnazjalistów inscenizacje czy szkolne sesje popularnonaukowe. W tym celu doradzałabym skorzy

i iNFomm oimmom


stać z doświadczeń zasłużonych dla oświaty nauczycieli historii. Szczególnie polecam scenariusz inscenizacjiH. Machuiy poświęcony pomorskim księżnym, których życie związane było ze Słupskiem.

Problemu nie powinno stwarzać również zorganizowanie szkolnej sesji popularno-naukowej. Członkowie koła, prowadząc samodzielne prace badawcze, zapoznając się z mapami, konfrontując zdobyte wiadomości w terenie, mając dużą pewność posiadanych wiadomości, mogą podzielić się nimi z innymi uczniami. Wskazana byłaby też współpraca z samorządem uczniowskim i wspólne przygotowanie np. turnieju wiedzy 0 Słupsku. Jednak raczej zalecałabym zorganizowanie go nie w formie konkursu, lecz w formie różnorakich przedsięwzięć zleconych poszczególnym klasom. Ocenie podlegałyby najlepiej wykonane zadania.

Praca z uczniami na zajęciach koła historycznego rozwija wielorakie kompetencje: twórcze myślenie, samokształcenie, umiejętność analizy tekstów i pracy z mapą. Uczniowie mają również możliwość wdrażania się do publicznych wystąpień 1 prezentowania zdobytej wiedzy. Z całą pewnością realizowanie ścieżki regionalnej na zajęciach koła historycznego przynosi pożądane efekty.

Sylwia Siedlar Szkoła Podstawowa Nr 9 w Słupsku

O edukacji europejskiej

Jedną ze ścieżek edukacyjnych, realizowanych w klasach starszych szkoły podstawowej, jest edukacja europejska. Przeciętny uczeń szkoły podstawowej nie musi wiedzieć na czym polega proces decyzyjny w Parlamencie Europejskim, czy znać genezę Unii Europejskiej, powinien wiedzieć natomiast, jak pracować w grupie, umieć porozumieć się z obcokrajowcem w jego oj czystym języku, być ambasadorem własnego kraju, interesować się tym, co dzieje się wokół niego, być odpowiedzialnym i otwartym na wszelkie nowości. Czy można życzyć sobie czegoś więcej od młodego człowieka?

Obszar edukacji europejskiej można przedstawić w postaci piramidy. Na samym dole należy umieścić: kształtowanie umiejętności demokratycznych form działania: aktywności, kreatywności, samodzielności, tolerancji i samorządności. Powyżej: patriotyzm lokalny i ogólnonarodowy. Jeszcze wyżej: naukę języków obcych. Następnie: wiedzę o krajach Europy. A dopiero na samym szczycie piramidy: wiedzę o Unii Europejskiej.

Edukacja europejska może przybierać różne formy. Mogą to być: innowacje pedagogiczne, koła zainteresowań, organizowanie spotkań z osobami odpowiedzialnymi za integrację, prowadzenie gabloty informacyjnej, a także organizowanie różnego rodzaju konkursów o tematyce europejskiej. Mogą to być konkursy plastyczne, literackie oraz quizy.

„Europa bez granic" to już nie slogan, lecz niebawem rzeczywistość, dlatego powinniśmy być przygotowani do życia w Zjednoczonej Europie.

Helena Kowalczyk

Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Supsku

Nauczanie matematyki CELE I PRAKTYKA

Oceny i komentarze dotyczące interpretacji i realizacji w praktyce szkolnej nauczania matematyki skupiają się głównie na ogólnych celach nauczania przedmiotu. Zauważyłam, że wiele myśli i poglądów formułowanych w okresie pierwszych lat po odzyskaniu niepodległości do dziś nie straciło na aktualności.

Pierwsze opinie i komentarze na temat celów nauczania matematyki pojawiły się w 192 lr., po opublikowaniu programów nauczania dla gimnazjum wyższego. Były to na ogół uwagi krytyczne. I tak zamieszczony w programie ("Program ministerialny gimnazjum państwowego - Gimnazjum wyższe") jako pierwszy cel: "wdrążanie ucznia do ścisłego rozumowania, a w szczególności do rozumowania dedukcyjnego" oceniano jako "niewłaściwie ujęty pod względem taktycznym". Uważano, że takie sformułowanie celu może w praktyce szkolnej "torować drogę ku werbalizmowi". Podkreślano również, że cel ten jest niedostatecznie jasno sformułowany.

W. Borejko w "Uwagach o programie nauczania w gimnazjum typu humanistycznego" stwierdził, że nie wiadomo, czy wdrażanie do ścisłego rozumowania według programu, ma polegać na tym, żeby ucznia nauczyć wyprowadzania wniosków z danych, czy też cel obejmuje rzecz znacznie ogólniejszą- rozwój logiczny ucznia. Dwie te sprawy nie są do siebie podobne. Wyprowadzanie wniosków z przesłanek podanych przez nauczyciela jest tylko namiastką rozwoju logicznego ucznia, pozorem samodzielności. Kultura logiczna koncentruje się przede wszystkim na umiejętności samodzielnego poszukiwania dowodu oraz badania i sprawdzania wszelkich pomysłów, jakie nasuwają się w czasie rozwiązywania zagadnienia. Warunkiem kultury logicznej jest także zdolność do tworzenia ścisłych pojęć oraz precyzja języka.

Drugi cel nauczania matematyki wymieniamy w omawianym programie "przyzwyczajenia do dostrzegania związków funkcjonalnych między zjawiskami, do ujmowania tych związków w postaci wzorów analitycznych i do badania odpowiednich funkcji", oceniano także jako nieprecyzyjne i niejasno sformułowany. Za zbyteczne uznano umieszczone wśród celów sformułowanie: "przyswojenie zasadniczych wiadomości z matematyki elementarnej, bowiem cel ten jest sam przez siebie zrealizowany i powinien wynikać z należytego traktowania treści przedmiotu".

W programie zauważono też i inne niedociągnięcia, np. brak odpowiedniego zróżnicowania celów nauczania w poszczególnych typach gimnazjum. B.Bielecki twierdził, że sformułowane w programie cele w słabym stopniu nawiązują do ich "podstawy dydaktycznej", i że nie uwzględniają specyfiki poszczególnych typów gimnazjum, np. w gimnazjum matema-tyczno-przyrodniczym "powinny być mocniej zaakcentowane cele swoiste dla aktywności matematycznej. Należałoby

mmmm osmtom


też sformułować j e z myślą o przyszłym studiowaniu przez absolwentów nauk ścisłych lub technicznych w szkole wyższej. W gimnazjum humanistycznym założone cele ogólnokształcące powinno się realizować w takim zakresie, w jakim są nieodłączną częścią składową kultury".

O wadze, jaką przywiązano w Polsce międzywojennej do celów nauczania matematyki świadczą również referaty wygłaszane na I Zjeździe Matematyków Polskich (1929) i II Kongresie Pedagogicznym (1932). W opracowaniu " O programach nauczania matematyki w szkołach średnich Rzeczypospolitej Polskiej". R. Łomnicki proponował: "Celem nauczania matematyki jest zrozumienie i przyswojenie sobie zasadniczych wiadomości z matematyki elementarnej, wprawa w operowaniu symbolami matematycznymi i umiejętne stosowanie nabytych wiadomości dla zagadnień z innych dziedzin nauki i życia codziennego". Uważał, że tak pojęte cele odzwierciedlałyby zarówno tendencje rozwojowe matematyki, jak też wzrastającą j e j rolę w wielu dziedzinach nauki i działalności człowieka.

Na II Kongresie Pedagogicznym ustalono, że celem nauczania matematyki w szkole średniej powinno być:

• zdobycie sprawności i techniki rachunkowej,

• zdobycie umiejętności dostrzegania, formułowania i badania zależności funkcjonalnych między wielkościami;

• zdobycie przeświadczenia, że matematyka jest potężnym narzędziem umysłu ludzkiego, zdolnym do badania i ujmowania zjawisk świata;

• zapoznanie się i oswojenie ze ścisłością matematyczną, rzetelnością metody matematycznej oraz przyzwyczajanie ucznia do kontrolowania wszelkiego rozumowania;

• kształcenie wyobraźni przestrzennej i ilościowej oraz rozumienie rysunku matematycznego,

• opanowanie minimum wiedzy matematycznej określonej programem.

Na mocy ustawy o ustroju szkolnictwa z 11 marca 1932r. utworzono szkoły ogólnokształcące składające się z jednolitego czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum. W 1933r. ukazał się Projekt programu matematyki dla gimnazjum państwowego. Na łamach "Oświaty i wychowania" komentarz do celów nauczania matematyki opracował A. Rusiecki.

Cel "Zrozumienie i przyswojenie przez uczniów zasadniczych wiadomości z matematyki elementarnej" będzie osiągnięty wówczas, gdy uczeń przyswoi sobie nie tylko pewną porcję wiadomości, ale też zdobył zdolność rozumienia i reprodukowania dowodów twierdzeń podanych w podręczniku, a także samodzielnego przeprowadzania dowodów. Cel "zdobycie wprawy w operowaniu symbolami matematycznymi" należy rozumieć tak, że uczeń powinien wiedzieć nie tylko "jak to się robi", ale i rozumieć "dlaczego tak się robi". Wreszcie cel "umiejętność stosowania wiedzy matematycznej w różnych dziedzinach nauki i w życiu praktycznym, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb życia gospodarczego", zdaniem autora może być osiągnięty za pomocą niezbyt szerokiej wiedzy teoretycznej. Teoria polecana dla uczniów powinna być ograniczona do niezbędnego minimum, chodzić powinno o poka

zanie praktycznych wartości matematyki. Praktyczną wartość nauczania matematyki w szkole sprowadza się do wyrobienia u uczniów spostrzegawczości potrzebnej i dostatecznej do wyszukiwania związków ilościowych w zagadnieniach "życiowych", w szczególności w problemach gospodarczych.

Cele nauczania matematyki w dwuletnim liceum ogólnokształcącym zostały częściowo zróżnicowane w zależności od typu liceum. Głównym celem nauczania matematyki powinno być zrozumienie i przyswojenie wskazanych działów matematyki oraz nabycie wprawy w przeprowadzaniu niektórych rozumowań matematycznych oraz umiejętności poprawnego wyrażania myśli i praktycznego stosowania matematyki.

Przedstawione wyżej poglądy, oceny zaważyły na ostatecznym sformułowaniu celów w programach. Nie doczekały się jednak pełnej i rzeczowej oceny wynikającej z praktyki szkolnej, gdyż uniemożliwiła j ą wojna w 1939r. Jednak i po wojnie do końca lat czterdziestych nauczano wedle programów z okresu międzywojennego, a ogólne cele pozostały niezmienione. Wprowadzone od lat pięćdziesiątych reformy doprowadziły do ujednolicenia systemu nauczania (7 + 4; później 8 + 4), ale jednocześnie umocniły metody tradycyjnego nauczania matematyki. Jeden obowiązujący wszystkich program, jeden obowiązujący wszystkich podręcznik z zaleceniami nie zmie-nianiał kolejności działów i tematów sprzyjał stosowanemu powszechnie w Polsce systemowi nauczania podającego tzw. "równym frontem".

Nauczyciel pracuje z całąklasąjednakowo. Dobór metod zadań i tempa pracy dostosowany jest do średniego poziomu klasy. Na tradycyjnie prowadzonej lekcji nie ma miejsca, ani czasu na indywidualne podejście do uczniów. Zwykle pracuje mała grupka zawsze tych samych uczniów, podczas gdy reszta biernie czeka na podanie wyników na tablicy, aby spokojnie j e przepisać. Jednocześnie do podstawowych celów kształcenia matematycznego należą: wyrabianie aktywnej postawy u uczniów, wyrabianie samodzielności w poszukiwaniu rozwiązań, przyzwyczajenie do zdobywania wiedzy własnym wysiłkiem, rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, umiejętne organizowanie własnej pracy.

Metoda tradycyjna nauczania matematyki w naszych szkołach nie służy osiąganiu tych celów. Przeciwnie, u większości uczniów wyrabia bierny stosunek do uczenia się i zabij a samodzielność nie tylko myślenia, ale i działania. Uważa się, że lekarstwem na taki stan rzeczy jest indywidualizowanie nauczania, t j . stworzenie w klasie takich warunków, aby każdy uczeń miał nie tylko prawo, ale przede wszystkim możliwość dla własnych przemyśleń. By każdy uczeń był choć trochę twórcą, a nie tylko kopiował w procesie zdobywania wiedzy.

W wielu krajach podjęto próby spełnienia tego postulatu, i tak chociażby w Danii zostały one uwieńczone sukcesem. W Polsce, w tej materii eksperymentuje się od lat, a to tworząc klasy tzw. uniwersyteckie z uzdolnionymi matematycznie uczniami - pierwsze próby we Wrocławiu na przełomie lat 60/ 70 z mierzalnymi sukcesami - a to prowadząc eksperymenty w systemie nauczania, który stworzyłby możliwości indywidualnej pracy w klasie wszystkim uczniom: dobrym, średnim, złym. Taki eksperyment prowadził Zakład Dydaktyki Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego w latach 80-90.

mfowwmw osumom


Jednak mimo zgromadzonych doświadczeń w tym zakresie, mimo złagodzenia dyscypliny i ograniczeń co do metod i środków nauczania, zasada działania pozostaje niezmieniona.

L I T E R A T U R A : • Matematyka z 2.5/8b Władysław Dubiel - "Poglądy na cele nauczania matematyki" • Matematyka z 3/91 Krystyna Dałek - "Problemy i indywidualizacja nauczania matematyki" • Matematyka "Program nauczania- seria szkolna XXI dla liceum ogólnokształcącego Wyd. Pedag. OPERON 2001 • Matematyka "Poradnik - program nauczania i liceum ogólnokształcącym" Wyd. Szkolne i Pedag. W- wa 2002 • "Oświata i wychowanie W-wa 1935 z 8-10 projekt programu dla gimnazjum państwowego" • "Poradnik w sprawach nauczania i wychowania oraz administracji w szkołach średnich ogólnokształcących i seminariach nauczycielskich 2.3/9 W-wa 1933

Anna Butryn Szkoła Podstawowa Nr 9 w Słupsku

Matematyka w świecie ciszy

3 kwietnia w Szkole Podstawowej Nr 9 w Słupsku odbyła się pokazowa lekcja matematyki "Jak nic nie mówiąc - nauczyć?" połączona z konferencją metodyczną. Na lekcję przybyli bardzo licznie nauczyciele matematycy szkół podstawowych z miasta i powiatu słupskiego.

Lekcję dotyczącą prostokątnego układu współrzędnych dla uczniów klasy VI przeprowadziła Danuta Nowakowska. Nauczycielka przedstawiła ciekawą propozycję lekcji matematyki - w zupełnej ciszy. Było to nowe i ciekawe doświadczenie dla uczniów i nauczycieli uczestniczących w spotkaniu, którzy zapoznali się z inną formą aktywizującą uczniów.

Po lekcji uczennice klasy szóstej przedstawiły zebranym pracę długoterminową - prezentację graniastosłupów. która była na tyle interesująca, że zostały zaproszone przez konsultanta Jerzego Paczkowskiego do Liceum Ogólnokształcącego Nr 2 na młodzieżową sesję popularnonaukową pod hasłem "Świat matematyki profesora Krysic-kiego".

Konferencji towarzyszyła wystawa prac uczniów oraz gazetki matematyczno-informatycznej "Liczydło" wydawanej w szkole. Na zakończenie dyrektor szkoły Jan Wild zapoznał zebranych z pracą nauczycieli "dziewiątki" i podziękował za przybycie. Pokrótce przedstawił także osiągnięcia oraz zmiany innowacyjne prowadzone przez pozostałe pracujące w szkole nauczycielki matematyki: Annę Butryn i Beatę Grądzką.

Jolanta Majewska II Liceum Ogólnokształcące w Starogardzie Gdańskim

O promieniotwórczości

Promieniotwórczość (radioaktywność) od zawsze była ściśle związana z życiem na Ziemi. Substancje promieniotwórcze znajdują się w skorupie ziemskiej, ścianach naszych domów, szkół, a także w naszym pożywieniu i napojach. Promieniotwórcze gazy znajdują się w powietrzu, którym oddychamy. Nasze mięśnie, kości i tkanki zawierają występujące w przyrodzie substancje promieniotwórcze. Zauważyłam jednak poważne braki informacyjne w tej dziedzinie.

Z pomocą przyszła mi centralna instytucja zajmująca się w Polsce kontrolą nadzorowaniem i edukacją związaną z problematyką jądrową o nazwie Państwowa Agencja Atomistyki z siedzibą w Warszawie. Z Departamentu Szkolenia i Informacji Społecznej w/w instytucji otrzymałam podręcznik "Promieniowanie i ochrona p r z e d promien iowaniem. Materiały dla szkół podstawowych i średnich". Autorzy: Jos Draijer, John Lakey. Tytuł oryginału: "Radiation & Radiation Protec-tion". Polski przekład i druk wydania I: Państwowa Agencja Atomistyki Warszawa 1999.

Zaciekawiła mnie i zainspirowała przedmowa Jerzego Niewodniczańskiego - Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki:

"Polacy czczą swoją wielką rodaczkę, Marię Skłodowską-Curie, a jednocześnie jednym tchem łącząjej wielkie odkrycia sprzed 100 lat z katastrofą w Czarnobylu czy z tragedią Hiroszimy i Nagasaki. Mówiąc o promieniowaniu, mają na myśli jedynie jego niekorzystne oddziaływanie na człowieka, jednocześnie w pełni akceptując obowiązek okresowych badań radiologicznych... Winę za taki stan rzeczy ponoszą programy nauczania, od pierwszych klas szkoły podstawowej po studia wyższe. W rezultacie olbrzymia większość Polaków zupełnie nie orientuje się w tych zagadnieniach, a dotyczy to także absolwentów studiów wyższych i to nie tylko humanistycznych! Brak wiedzy rodzi skłonności do powstawania mitów, do formułowania pochopnych sądów, do wyrażania nieuzasadnionych opinii („gdy rozum śpi, rodzą się demony"), co znamy np. z dyskusji na temat właśnie skutków katastrofy w Czarnobylu, czy przyszłości polskiej energetyki jądrowej. (...) Powodzenie podręcznika i skutki nauczania zawartych w nim treści zależą oczywiście przede wszystkim od zaakceptowania przez nauczycieli zaproponowanej metodyki nauczania. Pozostaje mi wyrazić nadzieję, że nauczyciele i uczniowie polubią przedkładany podręcznik, a rezultatem kilkuletniego z nim obcowania będzie lepsze rozumienie otaczającego nas świata i współczesnych technologii."

W celu przybliżęnia treści i metod nauczania proponowanych w podręczniku podaję wybrane informacje ze spisu treści: Poziom I: wiek 6-8 lat. Ania i Paweł w różnych sytuacjach, dowiadują się o oparzeniach słonecznych, promieniowaniu X (rentgenowskim) i poznają działanie telewizji. Uczniowie uzyskują informacje o promieniowaniu w ich najbliższym otoczeniu: * Słońce (ciepło) * Szpitale (promienie X) * Telewizja (fale elektro-magnetyczne) Lekcja 1: Opalanie się na słońcu Lekcja 2: Paweł w szpitalu Lekcja 3: Telewizja nie działa

mmmm osmmm •


Poziom II: wiek 8-10 lat.Ania i Paweł rozmawiając promieniowaniu i poznają je, korzystając z własnych doświadczeń. Lekcja 1: Słońce i promieniowanie Lekcja 2: Twoja skóra i promieniowanie L e k c j a 3: Idziemy do szpitala? Idziemy do dentysty? Tylko nie to! Lekcja 4: Walkie-talkie z epoki kamienia

Poziom III: wiek 10-12 lat. Ania i Paweł są ich przewodnikami. Mająpo 10 lat i zdobywają coraz więcej wiadomości o promieniowaniu, a pomaga im w tym wujek Ani, dr A.Tom. Lekcja 1: Dźwięk, ciepło i światło Lekcja 2: Becquerel? A kto to jest? Lekcja 3: Przenikliwość promieniowania jonizującego Lekcja 4: Zastosowania promieniowania jonizującego w szpitalach Lekcja 5: Czy promieniowanie jonizujące jest potrzebne? Lekcja 6: Co sądzisz o energetyce jądrowej?

Poziom IV: wiek 12-14 lat. Wprowadza się rozróżnienie między naturalnymi i sztucznymi źródłami promieniowania: * Źródła promieniowania * Rodzaje promieniowania * Atomy i promieniowanie jonizujące * Skutki promieniowania jonizującego * Różne zastosowania promieniowania jonizującego * Elektrownie jądrowe Lekcja 1: Promieniowanie jest wszędzie Lekcja 2: Co to jest promieniowanie jonizujące? Lekcja 3: Jak można wykryć promieniowanie jonizujące? Lekcja 4: Jak promieniowanie oddziałuje na twoje ciało? Lekcja 5: Zastosowania substancji promieniotwórczych w medycynie Lekcja 6: Zastosowania energii jądrowej

Poziom V : wiek 14-16 lat. Proponowane lekcje zawierają informacje o budowie atomu, zastosowaniu promieniowania jonizującego i jego skutkach oraz o elektrowniach jądrowych. Lekcja 1: Promieniotwórczość i źródła promieniowania jonizującego Lekcja 2: Promieniowanie jonizujące i jego skutki biologiczne Lekcja 3: Ochrona przed promieniowaniem Lekcja 4: Promieniowanie jonizujące na co dzień Lekcja 5: Zastosowania promieniowania w medycynie i stomatologii Lekcja 6: Inne zastosowania promieniowania Lekcja 7: Atom i energetyka jądrowa Lekcja 8: Energetyka jądrowa i środowisko

Z podręcznika "Promieniowanie i ochrona przed promieniowaniem" korzystałam przygotowując lekcję, której konspekt załączam.

TEMAT : Atomy i promieniowanie jonizujące

C E L OGÓLNY : • Wyj aśnienie i przypomnienie struktury budowy materii. • Wyrobienie u ucznia racjonalnej opinii na temat promie

niowania j onizuj ącego. • Uczniowie osiągają kompetencje kluczowe składające się

z wielu umiejętności.

C E L E SZCZEGÓŁOWE - uczeń wie: • że cała materia składa się z pierwiastków, które mają różną

budowę atomów; • że niestabilne atomy emitująpromieniowanie jonizujące; • jaka jest jednostka promieniotwórczości; • jakie są rodzaje promieniowania jonizującego i ich cechy

charakterystyczne.

C E L E OPERACYJNE - UCZEŃ POTRAFI:

• korzystać z różnych źródeł informacj i (tekstu źródłowego, przekazu słownego);

• przekazywać zdobyte wiadomości - doskonalić umiejętności komunikacyjne;

• precyzować własne sądy i opinie, • dostrzegać powiązania chemii z innymi dziedzinami, • uczyć się współpracy i współodpowiedzialności, • przekonać się o możliwościach skutecznego działania, • wykorzystać swoje doświadczenie i łączyć różne elemen

ty wiedzy.

M E T O D Y NAUCZANIA: • wspomagaj ąca: słowna - naprowadzaj ąca, • praca w grupie zadaniowo-eksperckiej (z modyfikacją

w postaci sprawozdawcy grupy), • praca indywidualna.

FORMY PRACY:

• zbiorowa, • indywidualna.

POMOCE DYDAKTYCZNE: • układ okresowy, • teksty źródłowe dla poszczególnych grup, • instrukcja pracy dla grup, • foliogramy na temat budowy atomu.

PRZEBIEG LEKCJI

1. Czynności wstępne.

2. Nawiązanie do lekcji wcześniejszej (rozwój poglądów na temat budowy materii, prawo okresowości).

3. Realizacjatematu: • sformułowanie tematu lekcj i, • określenie celów lekcj i, • podanie przebiegu lekcji, • ustalenie zasad nagradzania pracy uczniów na lekcji, • podział klasy na 3 grupy, • rozdzielenie tekstu źródłowego: "Co to jest promienio

wanie jonizujące", • rozdanie instrukcj i pracy i arkuszy papieru, • praca w grupach i na forum klasy.

4. Podsumowanie zajęć:

• wypełnienie karty ewaluacyjnej typu: Jakie są wasze odczucia związane z opracowanym wspólnie tematem? Co należało w tym temacie wyjaśnić? Czy podoba wam się sposób prowadzenia lekcji?

• uzupełnienie karty pracy ucznia typu: Niestabilne atomy ulegają przemianie (rozpadowi) i emitują. Jednostką aktywności równą jednej przemianie na sekundą nazywamy Rozróżniamy trzy główne rodzaje promieniowania jonizującego:

mroRMMm oiumom


5. Zadanie domowe:

• Przedstaw teorię Demokryta na temat budowy materii. Jeżeli potrafisz, przedstaw na rysunku budowę atomu.

• W opowiadaniu przeczytaliście, ż e j e s t około 100 podstawowych atomów. Czym się one różnią?

• Wyjaśni j , co to j e s t substancja promieniotwórcza.

• Naszkicuj rysunek, przedstawiający różną przenikliwość promieniowania alfa, beta, gamma i promieniowania X (dla chętnych).

Tekst źródłowy pt. "Co to jest promieniowanie jonizujące"

Pogoda była „pod psem", ale w domu było przyjemnie i ciepło. Paweł siedział z rodzicami w salonie. Właśnie skończył czytać książkę „Z Ziemi na Księżyc" [De la terre a la lunę] napisaną przez Juliusza Verne'a w 1865 roku. „To było naprawdę fascynujące!" zawołał. „Co mówisz, Pawełku?" zapytał ojciec. „Właśnie skończyłem fantastyczną powieść Verne'a o trzech ludziach, którzy polecieli na Księżyc" odpowiedział Paweł. „Wyobraź sobie, że on to napisał w roku 1865. Wtedy to była tylko fantastyka naukowa. Nie mógł przecież wiedzieć, że w 1969 roku, a więc 100 lat później, człowiek naprawdę poleci na księżyc!" Ojciec przyznał, że Juliusz Verne miał genialną wyobraźnię. „Idę już spać", powiedział Paweł, „muszę jutro wcześnie wstać". I poszedł do swojego pokoju. Ale tej nocy nie mógł zasnąć. Ciągle myślał o książce Verne'a i tylko przewracał się z boku na bok. „Już wiem!" wyszeptał nagle. „Pomyślę, że wybieram się w podróż". I Paweł wyobraził sobie, że jest jedną z trzech osób, które lecą na Księżyc i ... zasnął. Przygoda się zaczęła. Paweł śnił, że jest w drodze na Księżyc....

„Ach!" wykrzyknął. „Nigdy przedtem czegoś takiego nie widziałem". Patrzył na Ziemię, którą właśnie opuścił. Wyglądała jak kolorowa piłka i stawała się coraz mniejsza i mniejsza. Była już tak daleko! Słońce, Księżyc i wszystkie planety wyglądały inaczej. Nigdy przedtem nie widział planet z takiej perspektywy. Wydawały się być znacznie bliżej niż zwykle i po raz pierwszy zobaczył system słoneczny ze Słońcem w środku i planetami, poruszającymi się dokoła niego. Paweł patrzył jak urzeczony. „Czy podoba ci się ten widok?" zapytał głęboki głos z ciemności. Paweł przestraszył się i rozejrzał niespokojnie. Zobaczył starego człowieka w białej szacie, który powoli zbliżał się do niego. „Nazywam się Demokryt", powiedział ów człowiek przyjaźnie. „Demokryt?", pomyślał Paweł, "czy to nie ten filozof, który żył w starożytnej Grecji? Co on robi w Kosmosie? Paweł pamiętał historię o Demokrycie i jego urodzinowym torcie, którą kiedyś usłyszał od ojca. Kiedy Demokryt kroił swój urodzinowy tort, przyszło mu na myśl, że jeśli kawałek tortu kroi się na coraz mniejsze i mniejsze kawałeczki, to w końcu zostanie tak mały kawałek, że będzie on niepodzielny. Nazwał te niepodzielne kawałki materii „atomami". Demokryt był pierwszym, który sądził, że wszystko składa się z atomów i wszystkie substancje złożone są z podstawowych atomów lub kombinacji tych atomów.

„Jak masz na imię?" zapytał Demokryt. Kiedy Paweł odpowiedział, Demokryt wyjaśnił, dlaczego zdecydował się na rozmowę. „Zobaczyłem, że oczarował cię widok systemu słonecznego z krążącymi wokół Słońca planetami", powiedział. „Atom Pawle, jest bardzo podobny do systemu słonecznego. Wszystko, co nas otacza, składa się z atomów. Słowo atom pochodzi z języka starogreckie-go i znaczy „niepodzielny", ponieważ my starożytni Grecy myśleliśmy, że atomy są najmniejszymi cząstkami, jakie istnieją. Dopiero w XX wieku ludzie odkryli, że atom zbudowany jest z jeszcze mniejszych cząstek nazywanych elektronami, protonami i neutronami." Demokryt mówił dalej: „Teraz atom można sobie wyobrazić jako malusieńki system słoneczny: z jądrem jako Słońcem w środku i „orbitującymi" wokół niego elektronami. Jądro atomu składa się z protonów i neutronów, natomiast znacznie lżejsze cząstki, tzw. elektrony krążą wokół niego z ogromną prędkością. Atom jest elektrycznie obojętny, kiedy liczba protonów w jego jądrze jest równa liczbie krążących wokół niego elektronów. Schemat atomu helu po

MFMMflToe oimiom

kazuje budowę najprostszych atomów. Atom helu ma jądro zbudowane z dwóch protonów i dwóch neutronów. Wokół niego krążą dwa elektrony. Z kolei atom węgła ma w swoim jądrze sześć protonów i sześć neutronów oraz sześć, krążących wokół niego elektronów. „Uran", mówił dalej Demokryt, „jest najcięższym naturalnym atomem. Ma 92 protony i ponad 100 neutronów. Mamy około 100 podstawowych atomów, takich jak na przykład wodór, węgiel, żelazo i uran. Zazwyczaj, Pawle, liczba protonów i neutronów jest w przybliżeniu jednakowa, ale jeśli jest więcej neutronów niż protonów, jądro jest niestabilne i może ulec przemianie, emitując cząstki lub fale. Ponieważ mają one dużą energię, taką emisję nazywamy promieniowaniem jonizującym. Proces przemiany jąder atomów nazywamy promieniotwórczością (radioaktywnością). Zazwyczaj możemy zmierzyć, w jakim tempie ten proces zachodzi i wyrazić to, stosując specjalną jednostkę nazwaną bekerelem, która oznacza jedną przemianę na sekundę. Nazwa ta pochodzi od nazwiska Henri Becquerela." (Becquerel? To nazwisko wydawało się Pawłowi znajome). „Promieniowanie emitowane przez niestabilne atomy nazywamy promieniowaniem jonizującym, ponieważ kiedy przechodzi przez napotkany atom, może oderwać od niego elektrony. To oznacza, że atom nie jest już elektrycznie obojętny i staje się jonem. Innymi słowy, atom został zjonizowany".

„Są różne rodzaje promieniowania jonizującego: • promieniowanie alfa (o) : To małe cząstki złożone z dwóch

protonów i dwóch neutronów. Promieniowanie alfa, jak tępa igła, wnika zaledwie w naskórek twojej dłoni.

• promieniowanie beta (P): To malutkie cząstki - swobodne elektrony. Promieniowanie beta, jak ostra igła głęboko (na kilka milimetrów) wnika w twoją dłoń.

• promieniowanie gamma (?): Jest podobne do promieniowania X, ale bardziej przenikliwe. Można je sobie wyobrazić jako naładowane energią fale.

Promieniowanie gamma i promieniowanie X bez trudu przenikają przez dłoń. Może to oryginalne porównanie, ale przypomina to silne światło, które prześwieca twoją dłoń.": Paweł słuchał Demokryta bardzo uważnie. „To fascynujące, ale dosyć skomplikowane", stwierdził. „Tak", zgodził się Demokryt, „później zrozumiesz to lepiej. W tej chwili ważne jest, że się tym zainteresowałeś. A teraz Pawle muszę już iść. Mam nadzieję, że pewnego dnia znowu się spotkamy". I tak szybko, jak się pojawił, Demokryt zniknął w ciemnościach.

Paweł obudził się. Sen minął. Popatrzył na sufit i ściany swojego pokoju i stwierdził, że znowu jest w domu. „Co za wspaniały sen", pomyślał i spojrzał na tytuł książki leżącej na podłodze obok łóżka: „Z Ziemi na Księżyc" [De la terre a la lunę] napisanej przez Juliusza Verne'a w roku 1865....

Instrukcja: • Odczytajcie swó j tekst źródłowy.

• Odpowiedzcie na pytania: „czy zrozumiałem tekst, czy mogę przekazać swo ją wiedzę innym?"

• Przedyskutujcie między sobą w grupie przeczytany tekst.

• Wyjaśnijcie sobie wzajemnie lub z pomocą nauczyciela ewentualne niejasności.

• Wypiszcie wspólnie na arkuszu papieru ustalone najważniejsze punkty z opracowanego tekstu. Macie 10 minut.

• Wybierzcie sprawozdawcę grupy.

• W tym samym czasie inna osoba z grupy przymocuje do ściany lub tablicy zapisany arkusz papieru. Podczas prezentacji grup należy robić własne notatki.

• Porównajcie propozycje waszych koleżanek i kolegów.

INFORMACJE - OPINIE • PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

Grażyna Pioterek Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3 w Słupsku Katarzyna Wrońska Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3 w Słupsku Alicja Jaroszewicz-Sycz Szkoła Podstawowa Nr 8 w Słupsku

Test z języka polskiego W KLASIE III GIMNAZJUM

CHARAKTERYSTYKA TESTU

Zadaniem testu jest badanie umiejętności sprawnego i poprawnego posługiwania się wypowiedzeniami złożonymi. Szczegółowy ich wykaz został przygotowany w oparciu o wymagania określone w programie nauczania dla gimnazjum "Świat w słowach i obrazach" -D K W - 4 0 1 4 - 72/99 i obejmuje następujące umiejętności: • rozpoznawanie i nazywanie rodzajów zdań

złożonych, • rozpoznawanie spójników podrzędności

i współrzędności, • przekształcanie wypowiedzeń pojedynczych

w określony rodzaj złożonych, • poprawne stosowanie interpunkcj i, • sporządzanie wykresów wypowiedzeń złożonych, • określanie stosunków zdań składowych, • poprawianie błędów składniowych, • układanie zdania wielokrotnie złożonego

do podanego wykresu.

Test składa się z 19 zadań różnego typu: WW (9), D(3), KO(7) oraz fragmentu tekstu J.R.R.Tolkiena -"Dwie wieże". Czas przeznaczony na rozwiązanie zadań wynosi 40 minut. Zanim uczeń przystąpi do rozwiązywania zadań, powinien zapoznać się z instrukcją.

Zadania obejmują: • poziom konieczny - 4 zadania, • poziom podstawowy - 5 zadań, • poziom rozszerzaj ący - 5 zadań, • poziom dopełniający - 4 zadania, • poziom wykraczający - 1 zadanie.

Wszystkie zadania punktowane są w skali (M. Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania to 19. Dokładna punktacja i propozycja przeliczenia punktów na oceny znajduje się w "Kryteriach i schematach punktowania"

PLAN TESTU

P O Z I O M W Y M A G A Ń K A T E G O R I A C E L E

K P R D W Z a d a ń

A B 1 3 1 5 C 3 2 4 i 11 D 2 1 1 3

I l o ś ć z a d a ń 4 5 5 4 1 1 9 P r o c e n t z a d a ń N o r m a z a l i c z e n i a P o z i o m u

3 z 4 3 z 5 4 z 5 2 z 4 1

KARTOTEKA TESTU

Lp. Cel operacyjny - Uczeń potrafi: poziom

taksonomiczny

poziom wymagań

nr zad.

ilość pkt

1. 2 . 3. 4 .

- r o z p o z n a ć w y p o w i e d z e n i e z ł o ż o n e - p o ł ą c z y ć z d a n i e p o j e d y n c z e w z d a n i e z ł o ż o n e - u z u p e ł n i ć w y p o w i e d z e n i e o d p o w i e d n i m w y r a z e m - u ł o ż y ć z d a n i e z ł o ż o n e

B C C C

K 1 2 3 4

1

1 1

5. 6 . 7 . 8. 9.

- w s k a z a ć z d a n i e z ł o ż o n e w s p ó ł r z ę d n i e

- w s k a z a ć z d a n i e z ł o ż o n e p o d r z ę d n i e - r o z p o z n a ć s p ó j n i k i w s p ó ł r z ę d n o ś c i - p r z y p o r z ą d k o w a ć s p ó j n i k i n a z w o m w y p o w i e d z e ń p o d r z ę d n i e z ł o ż o n y c h - przekształc ić z d a n i e p o j e d y n c z e w o k r e ś l o n e z d a n i e z ł o ż o n e

B B B C C

P

5

6 7 8 9

1

1

1

1

1 10. 11. 12. 13. 14.

- u z u p e ł n i ć z d a n i a z ł o ż o n e p r z e c i n k a m i - n a r y s o w a ć w y k r e s d o p o d a n e g o z d a n i a - p r z y p o r z ą d k o w a ć w y k r e s d o z d a n i a - r o z p o z n a ć w y p o w i e d z e n i e z ł o ż o n e z p o d r z ę d n y m o k o l i c z n i k o w y m - o k r e ś l i ć s t o s u n e k z d a ń s k ł a d o w y c h

C C C B C

R

1 0 11 12 13 1 4

1 1 1 1 1

15. 16. 17. 18.

- u z u p e ł n i ć z d a n i e p r z e c i n k a m i - p o p r a w i ć b ł ą d s k ł a d n i o w y - n a r y s o w a ć w y k r e s w y p o w i e d z e n i a w i e l o k r o t n i e z ł o ż o n e g o - u z u p e ł n i ć w y k r e s n a z w a m i w y p o w i e d z e ń s k ł a d n i o w y c h

C D C D

D 15 16 17 18

1 1 1 4

19. - u ł o ż y ć w y p o w i e d z e n i e w i e l o k r o t n i e z ł o ż o n e d o p o d a n e g o w y k r e s u D w 1 9 6

Etó wmunon oimrom


INSRUKCJA DLA UCZNIA • Masz przed sobą test, składający się z 19 zadań. • Na ich rozwiązanie masz 4 0 minut. • Wszystkie zadania są jednakowo ważne, rozwiązuj j e po

kolei. W zadaniach wielokrotnego wyboru szukaj jednej poprawnej odpowiedzi.

• Rozwiązanie każdego zadania umieszczaj w karcie odpowiedzi. Zaznaczaj j e krzyżykiem. Odpowiedzi do zadań nr 2-4,8-11,16-19 również wpisuj na karcie odpowiedzi.

• Jeżeli popełnisz błąd, obwiedź kółkiem poprzedni wybór i zaznacz jeszcze raz.

• Polecenia czytaj uważnie, abyś był pewien, że zrozumiałeś j e właściwie.

• Pisz starannie i czytelnie. • Pracuj bardzo uważnie. Powodzenia!

TEST

POZIOM KONIECZNY

1. Zaznacz wypowiedzenie złożone:

A . Nie dolewaj oliwy do ognia. B. Kto się czubi, ten się lubi. C. Trafiła kosa na kamień. D. Przyszła koza do woza.

2. Połącz odpowiednie zdania pojedyncze w zdania złożone: A . Góra z góra się nie zejdzie, B. Gdyby kózka nie skakała, C. Mówiłyjaskółki,

D. Gdzie drwa rąbią.

1. to by nóżki nie złamała. 2. żaba nogę podstawia. 3. człowiek z człowiekiem

zawsze. 4 . ż e niedobre są spółki. 5. tam wióry lecą.

3. Uzupełnij podane wypowiedzenie odpowiednim wyrażeniem: Myszy tańcują,.... kota nie c z u j ą A . gdyby

B. mimo co C. kiedy D. natomiast

4. Dokończ podane zdanie tak, aby powstało zdanie złożone: Uczę się

POZIOM PODSTAWOWY

5. W skaż zdanie złożone współrzędnie: A . Kto się czubi, ten się lubi. B. Słowo wyleci wróblem, a powróci wołem. C. Kto rano wstaje, temu pan B ó g daje. D. Pierwsze koty za płoty.

6. Które z podanych wypowiedzeń jes t zdaniem złożonym podrzędnie?:

A . Szukać igły w stogu siana. B. Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby. C. Przyganiał kocioł garnkowi, a sam smoli. D. Zarobił tyle, co kot napłakał.

7. Zaznacz szereg, w którym znaj dują się tylko spójniki łączące zdania złożone współrzędnie:

A . oraz, więc, gdzie, ale B. jaki, czyj, zaś, natomiast C. lub, albo, ani, bądź D. jakby, i, skąd. zatem

8. Przyporządkuj odpowiednie spójniki nazwom wypowiedzeń podrzędnie złożonym:

A . przydawkowe 1. jak, dokąd B. dopełnieniowe 2 . dlatego, lecz C. okolicznikowe 3. która, jaki

4. że, komu

9. Przekształć podane zdanie pojedyncze w zdanie złożone w podrzędne podmiotowe. Pasjonat literatury fantastycznej zna bohaterów Tolkiena.

POZIOM ROZSZERZAJĄCY

Tekst

( I ) Jeszcze nie skończył tych słów, gdy dziwny cień padł na dolinę. (2) Coś nagle odgrodziło jasny księżyc, ale nie zaciemniło ziemi. (3) Kilku jeźdźców krzyknęło i przysiadło na trawie osłaniając głowy rękami jakby z góry zagrażał cios. (4) Zimny dreszcz przejął wszystkich i poraził trwogą. (5) Gan-dalf wciąż patrzał w niebo, ramiona wyciągnął sztywno przed siebie i zaciskał splecione dłonie, gdyż wiedział, co to oznacza. (6)- Nazgul! - krzyknął - Wysłannik Mordoru. (7) Burza jest już blisko ! (8) Nazgule przebyły granice Wielkiej Rzeki.(9) W drogę ! (10) Nie czekajcie świtu ! ( I I ) Odskoczył od gromady i biegnąc przyzywał Gryfa. (12) Aragorn pospieszył za Czarodziejem, który tymczasem dopadł do legowiska hobbitów i podniósł w ramionach Pippi-na. (13) Gryf gnał przez równinę i nie trzeba było nim kierować ani też go popędzać. (wg J.R.R. Tolkiena "Dwie wieże")

10. Ile przecinków należy wstawić w zdaniu nr 3 7: A. 1 G 3 B. 2 D. żadnego

11. Narysuj wykres do zdania nr 1:

12. Który wykres pasuje do zdania nr 12 ?

C. 1

B. D.

13. Ile zdań złożonych z podrzędnym okolicznikowym występuje w tekście?:

A . O C. 2 B. 1 D. 3

14. W zdaniu nr 2 stosunek zdań składowych jes t : A . współrzędnie łączny B. współrzędnie przeciwstawny C. współrzędnie rozłączny D. współrzędnie wynikowy

POZIOM DOPEŁNIAJĄCY

15. Przed jakim wyrazem w zdaniu nr 13 należy postawić przecinek?:

A . ani C. gnał B. równinę D. przed żadnym wyrazem

INFORMATOR OFWLFLTOWV


16. Popraw błąd składniowy w podanym zdaniu: Gandalf wraz z królem, odjechawszy na wschód, rozpętała się burza.

17. Narysuj wykres do zdania nr 5:

18. Uzupełnij podany wykres nazwami wypowiedzi składniowych: Saruman, który opuścił Isengard, zachował resztki rozsądku i do strzeżenia bramy trzymał ludzi, gdyż nie ufał orkom, mimo że nie było z ich strony większego zagrożenia.

l a l b 3 B

POZIOM W Y K R A C Z A J Ą C Y D

19. Ułóż zdanie wielokrotne złożone do podanego wykresu. Pamiętaj, aby zdanie było poprawne gramatycznie i stylistycznie:

. — ^ — .

l . (podmiotowe)

KARTA ODPOWIEDZI imię i nazwisko

i 4 5 (przydawxowe)

(okolicznikowe przyczyny)

POZIOM KONIECZNY

1 A B C D

2. A B C D 2.

3. A B C D 4. Uczę się

POZIOM PODSTAWOWY

5. A B C D 6. A B C D 7. A B C D

8. A B C 8.

POZIOM ROZSZERZAJĄCY'

H ó . D

11.

12. A B C D 13. A B C D 14. A B C D

18. A B C D

POZIOM W Y K R A C Z A J Ą C Y

19

KLUCZ ODPOWIEDZI

POZIOM KONIECZNY

1. 2.

J.

4.

B A. 3 B . l C.4 E.5 C Uczę się

0 - 1 pkt. 0 - 1 pkt. Uczeń zalicza zadanie,

jeżeli uzyska 3 z 4 pkt.

0 - 1 pkt. 0 - 1 pkt.

0 - 1 pkt. 0 - 1 pkt. 0 - 1 pkt.

-1 pkt. Uczeń zalicza zadanie jeżeli uzyska 2 z 3 pkt.

POZIOM PODSTAW O W Y

5.B 6.D 7. C 8. A . 3 0-B.4 C. l 9. Ten, kto pasjonuje się literaturą fantastyczną, zna bohate

rów Tolkiena. 0 - 1 pkt

POZIOM ROZSZERZAJĄCY

10. B 0 - 1 pkt. 11. —1—, 0 - 1 p k t

12. C 13.D 14. B

O - 1 pkt. O - 1 pkt. O — 1 pkt.


15.D 0 - 1 pkt. 16. Kiedy Gandalf wraz z królem odjechał na wschód, rozpęta

ła się burza. 0 - 1 pkt. 17 . i 2 3 0 - 1 pkt. Uczeń zalicza

| 4 zadanie, jeżeli poprawnie 1 1 narysuje 3 z 5 zdań

i 5 składowych

18. A. podrzędne przydawkowe B. współrzędne łączne C. okolicznikowe przyczyny D. okolicznikowe przyzwolenia

0 - 1 pkt. Uczeń zalicza zadanie, jeżeli poda

3 z4nazwzdań składowych


15. A B C D 16..

17..

POZIOM W Y K R A C Z A J Ą C Y

19. 0 - 1 pkt. Uczeń zalicza zadanie jeżeli poprawnie zredaguje zdanie składające się z 5 zdań składowych.

9&I inronuam ofuimom

3 / 2 0 0 3 INFORMACJE • OPINIE « PROPOZYCJE

Renata Bukowska Zespół Szkół E-R w Bytowie Maria Majkowska Szkoła Podstawowa Nr 2 w Bytowie Jadwiga Pietrulewicz Szkoła Podstawowa w Niedarzynie

Test z języka angielskiego w klasie VI DZIAŁ "ROUND THE CLOCK"

INSTRUKCJA Rozwiązuj zadania po kolei. Czytaj uważnie polecenia. Na wykonanie wszystkich zadań masz 40 minut. Powodzenia.

1. Ułóż z podanych liter nazwy środków transportu (2 pkt) nrita blarolerlesd

2. Podpisz obrazki. (2 pkt)

3. Wpisz prawidłową odpowiedź. 1 usually go to school by

(1 pkt)

a) bus b) foot

4. Znajdź w wężu ukryte wyrazy.

5. Podkreśl wyrażenie, które nie pasuje do pozostałych.(2pkt) a ) g e t d r e s s e d g o s h o p p i n g m a k e t h e b e d g o t o t h e c i n e m a

b ) b r e a k f a s t d i n n e r j o g g i n g s u p p e r

6. Dopasuj wyrażenia do obrazków. (3 pkt)

i ;

a) get up c) do the washing-up

i? b) catch the bus d) get dressed

7. Ułóż zdania z rozsypanki wyrazowej. a) at/eight/breakfast/has/he/o'clock.

(2 pkt)

b) you/Do/work/to/go/bus/by/?

8. Wpisz prawidłowy czasownik. 1. Do you want anything from the supermarket?

I am going a) washing b) shopping 2. Tim the bus to work every morning. a) catches b) holds 3. Brian the TV every eveninig. a) plays b) watches

(4 pkt)

4. They. a) have

. golf at the weekend, b) play

9. Uzupełnij zdania. 1. Linda

Linda ^ to school

3. Linda

4. Linda

(4 pkt)

the bed

homework ( 10. Przeczytaj, wybierz i wpisz prawidłową odpowiedź. (2pkt) A: What time do you usually go jogging?

a) at 5 in the afternoon. B:

b) I sometimes go to the gym. A: Do you usually go to bed early?

c) 1 never go jogging in the afternoon. B:

d) Yes, I never go to bed late! 11. Przeczytaj i wpisz odpowiednie czasowniki (4 pkt)

(make, do. have, go) 1 a shower 3 dancing 2 the washing-up 4 the bed

12. Wybierz i podkreśl poprawny wyraz. (4 pkt) 1. The game start/starts at six. 2. Jason goes/go shopping on Thursdays. 3. My friends does/do their homework in the evening. 4. Are/Do they have French lessons?

13. Opisz swój dzień. (4 pkt)

JL KARTA ODPOWIEDZI 1. train, rollerblades 2. train, car

bus plan, car, taxi, bike, school bus, ship, go to the cinema, jogging Ib, 2c, 3d

7. a) He has breakfast at eight o'clock. b) Do you go to work by bus?

8. Ib, 2a, 3b, 4b 9. gets...at7.30, goes...at7.45, makes...at 7.00, does...at 5.00. 10. a, d 11. have, do, go, make 12.starts, goes, do, Do 13.1 usually get up at 7 o'clock. Then I make the bed. I have

a shower and clean my teeth. A t 7.30 I eat breakfast. I al-ways go to school at 7.45.1 usually eat dinner at 3 o'clock. After dinner I do my homework. Then I go to play football. At 9 o'clock I go to bed.

OiMTOM


Kryterium i schematy punktowania zadań otwartych Zadanie 13: "Opisz swój dzień"

• maksymalna ilość punktów - 3 pkt • wymienienie 2 codziennych czynności 1 pkt

1 codziennej czynności 0 pkt • poprawność stylistyczna:

2 błędy stylistyczne 1 pkt 3 i więcej błędów stylu O pkt

• poprawność gramatyczna: 2 błędy gramatyczne 1 pkt 3 i więcej O pkt

Zadanie 8: uzupełnienie właściwym czasownikiem 2 zdań 1 pkt 4 zdań 2 pkt

Zadanie 9: uzupełnienie właściwym czasownikiem wszystkich zdań 1 pkt prawidłowe określenie godziny 1 pkt

KARTOTEKA Cel główny: Stosowanie pojęć określających codzienny rytm dnia. Zakres sprawdzianu: 3 jednostki lekcyjne Klasa: VI

L p

|

U c z e ń p o t r a f i : K a t e g o r i a t a k s o n o m i c z n a

P o z i o m w y m a

g a ń

N r z a d .

1 W y m i e n i ć p o d s t a w o w e c z y n n o ś c i w y k o n y w a n e w c i ą g u d n i a

C

i

P o d s t a w o

w y

<o oo

2 P o i n f o r m o w a ć o c z a s i e w y - |

k o n y w a n i a c o d z i e n n y c h

c z y n n o ś c i C

R o z s z e r z a j ą c y

9 . 10

3 W y m i e n i ć p o d s t a w o w e ś r o d k i t ransportu

B K o

n i e c z n y

1 , 2 ,

3 , 4

4

U ż y ć w ł a ś c i w y c h s truktur z d a n i o w y c h d o t y c z ą c y c h s p o s o b u d o c i e r a n i a d o s z k o ł y i c o d z i e n n e j r u t y n y

C R o z s z e r z a j ą c y

1 L 12

5 Z r e d a g o w a ć k r ó t k i o p i s s w o j e g o d n i a

C D o p e ł n i a j ą c y

13

PLAN TESTU

Poziom wymagań Poziom taksonomiczny K P R D w I za

dań % zadań

A

B 1,2, 3 , 4 4 30,8

C 5,6, 7 ,8

9, 10, 11, 12

13 9 69,2

D Z zadań 4 4 4 1 13 % zadań 30,8 30,8 30,8 7,6

Norma zaliczenia po

ziomu

3 z 4 pkt

3 z 5 pkt

4 z 5 pkt

2 z 3 pkt

Iwona Chrzanowska Teresa Frąckowiak Alina Stebelska Wojciech Sierakowski Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3 w Słupsku

Wielostopniowy test z matematyki

CHARAKTERYSTYKA TESTU Celem testu jest sprawdzenie umiejętności uczniów III

klasy gimnazjum w zakresie: • posługiwania się procentami,- wykonywania działań na wyrażeniach algebraicznych,» rozwiązywania równań i nierówności," zastosowania powyższych treści w rozwiązywaniu zadań tekstowych. Opracowany test jest wielostopniowy, nieformalny, nauczycielski i pisemny. Składa się z dwóch zestawów (grupa A i B ) po 20 zadań, w tym: • 16 zadań wielokrotnego wyboru, • 4 zadań otwartych (w tym 2 sprawdzane kryterialnie). Badaniem zostały objęte dwie klasy (56 uczniów) . Czas rozwiązania testu 45 minut. Test opracowano w oparciu o program nauczania matematyki dla gimnazjum "Matematyka z plusem" DKW-4014-139/99.

KARTOTEKA TESTU

N r z a d .

C z y n n o ś ć s p r a w d z a n a - u c z e ń p o t r a f i :

K a t e g o r ia c e l u

P o z i o m w y m a

g a ń

I l o ś ć p k t z a

z a d .

1 o b l i c z y ć p r o c e n t d a n e j l i c z b y B K 1

2 o b l i c z y ć w a r t o ś ć l i c z b o w ą w y r a ż e n i a a l g e b r a i c z n e g o

B K 1

3 z a p i s a ć w y r a ż e n i e a l g e b r a i c z n e • C ' : K 1

4 o d c z y t a ć r o z w i ą z a n i e n i e r ó w n o ś c i p r z e d s t a w i o n e j n a o s i l i c z b o w e j

c K 1

5 w y k o n a ć r e d u k c j ę w y r a z ó w p o d o b n y c h

c K 1

6 r o z r ó ż n i ć r o z w i ą z a n i e r ó w n a n i a t o ż s a m o ś c i o w e g o i s p r z e c z n e g o

D K 1

7 o b l i c z y ć l i c z b ę , z n a j ą c j e j p r o c e n t B P 1

8 p r z e k s z t a ł c i ć w y r a ż e n i e a l g e b r a i c z n e

B P 1

9 r o z w i ą z a ć r ó w n a n i e I-go s t o p n i a z j e d n ą n i e w i a d o m ą

C P 1

10 p o r ó w n y w a ć l i c z b y C P 1

11 o b l i c z y ć , j a k i m p r o c e n t e m j e d n e j l i c z b y jes t d r u g a l i c z b a

D P 1

1 2 r o z w i ą z a ć n i e r ó w n o ś ć I - g o s t o p n i a z j e d n ą n i e w i a d o m ą z a w i e r a j ą c ą w z o r y s k r ó c o n e g o m n o ż e n i a

B R 1

13 r o z w i ą z a ć z a d a n i e t e k s t o w e z a w i e r a j ą c e p r o c e n t y

B R 1

1 4 d o k o n a ć o b l i c z e ń p r o c e n t o w y c h n a

p o d s t a w i e d i a g r a m u C R 1

15 p r z e k s z t a ł c i ć w z ó r C R 1

16 z a p i s a ć t reść z a d a n i a t e k s t o w e g o z a p o m o c ą w y r a ż e n i a a l g e b r a i c z n e g o

D R 1

17 z a p i s a ć r o z w i ą z a n i e z a d a n i a w p o staci w y r a ż e n i a a l g e b r a i c z n e g o

B D 2

1 8 r o z w i ą z a ć z a d a n i e t e k s t o w e z w i ą z a n e z z a s t o s o w a n i e m r ó w n a n i a

C D 1

19 d o k o n a ć o b l i c z e ń p r o c e n t o w y c h n a p o d s t a w i e d i a g r a m u

D D 1

20 r o z w i ą z a ć z a d a n i e t e k s t o w e z a w i e r a j ą c e s t ę ż e n i a p r o c e n t o w e

D W 3

INFORMUJ00 OfWMTOWV

PLAN TESTU Kategoria celu Poziomy wymagań

I lość z a d

I lość p k t K o

n i e c z n y Podstaw o w y

R o z s z e r z a j ą c y

D o p e ł n i a j ą c y li

I lość z a d

I lość p k t

A - - - - - 0 0

B 2 2 2 1*

(2pkt. ) - 7 8

C 3 2 2 1 - 8 8

D 1 1 1 1 1* (3 pkt . )

5 7

I lość z a d a ń

6 5 5 3 1 2 0 2 3

N o r m a i lośc iow a z a d .

4 z 6 3 z 5 4 z 5 2 z 3 1 z 1

N o r m a i lośc iow a p k t

4 z 6 3 z 5 4 z 5 3 z 4 2 z 3

* Zadanie sprawdzane kryterialnie

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Zadania rozwiązuj kolej no. 2. Używaj tylko długopisu lub pióra. 3. Zadania zamknięte majątylko jednąprawidłowąodpowiedź. 4. Prawidłową odpowiedź zaznacz kółkiem. 5. Błędnie zaznaczoną przez ciebie odpowiedź skreśl krzyży

kiem, a poprawną w e ź w kółko. 6. Zadania otwarte rozwiązuj pod treścią zadania. 7. Polecenia pomocnicze wykonuj na odwrotnych stronach

tego testu. 8. Zadanie oznaczone * j e s t na ocenę celującą

Powodzenia!

Z a d l . 3 0 % liczby 2 ^ to:

A . 7 - B . 10

C . 10

D . 100

Zad 2. Dla x=-l i y= 2 wyrażenie x y - 2x 2 y ma wartość: A . 2 B. 6 C . - 6 D . - 2

Z a d 3. "Suma iloczynu liczb a i b oraz różnicy liczb c i d" można zapisać jako: A . a - b + ( c - d ) C. a : b + ( c - d ) B. a - ( b + c ) - d D. a b - ( c + d )

Z a d 4. Rysunek

przedstawia rozwiązanie nierówności: A . x < 1,5 B. x > 1,5 C. x < 1,5 D. x > 1,5

Z a d 5. Po redukcji wyrazów podobnych w wyrażeniu

-2a + 3ab + 4— a - 7ab otrzymamy:

A . 6 ^ - a - 4 a b C. 6 ~ a - 1 0 a b

1 1 B. 2—a - 4ab D. 2T~a + 4ab

3 3

Zad 6. Rozwiązując pewne równanie otrzymaliśmy równość 0 = 0 . Wnioskujemy stąd, że:

A . popełniliśmy błąd w obliczeniach, B. równanie nie ma rozwiązania, C. rozwiązaniem równania je s t liczba 0, D. rozwiązaniem równania s ą wszystkie liczby rzeczywiste.

Z a d 7. Liczba której 5 % wynosi 12 to: A . 6 0 B. 2 4 C. 240 D. 0,6

Z a d 8. Wyrażenie: 5 (y 2 - 2 ) - (17 - 7y 2 ) w swoje j najprostszej postaci j e s t zapisane w : A . 5 y 2 - 1 9 B . - 2 y 2 - 1 9 C. - 2 y 2 - 2 7 D. 1 2 y 2 - 2 7

Z a d 9. Rozwiązaniem równania + ^ 1 = 2 j e s t :

A ! B I C 2 F ° I Z a d 10. Co j e s t większe — jabłka czy 2 5 % tego jabłka ?

A . 2 5 % tego jabłka ^ C. s ą równe

B. — tego jabłka D. nie można tego ocenić.

Z a d 11. Pomidory kosztują 6 zł, a ogórki 8 zł. Wynika stąd, ż e cena pomidorów stanowi następujący procent ceny ogórków: A . 7,5% B. 13,3% C. 133% D. 7 5 %

Zad 12. Rozwiązaniem nierówności:

(2x -1)2 < (2x - 3X2x + 3) j e s t :

A.x<-2-2

B.JC > 2 —

C.x — —2 — ?

D. x < 2 — 2

Z a d 13. Podczas suszenia grzyby tracą 8 0 % swoje j masy. Ile będzie ważyć po wysuszeniu 1,2 k g grzybów? A . 0,24 k g B. 0.4 k g C. 0,20 k g D. 0.96 k g

Z a d 14. Ile k g warzyw \ zebrał Wojtek z e swoj e j działki, jeś l i fasola ważyła 4 0 k g ? A . 80 k g B. 120 k g C. 2 4 0 k g D. 200 k g

Zbiory z działki Wojtka

Z a d 15. Wyznacz b ze wzoru:

buraki 15% *

fasola ' 20%

pietruszka 30%

cebula 10%

, marchew 25%

p = (a + b)- h

Z a d 16. Mirek zebrał z działki y k g marchwi, x k g pietruszki, (x+l) k g cebuli, 3 k g buraków, a fasoli 2 razy mniej niż marchwi. Zapisz plony z działki Mirka w postaci j a k najprostszego w y rażenia algebraicznego. A. y + 2,5x+4 C. 2,5y+2x+4 B. 3x + y + 2 D. 2,5x + 2y + 4

OfWMTOWV

INFORMACJE - OPINIE • PROPOZYCJE 3 / 2 0 0 3

Zad 17. Jeżeli jeden bok prostokąta zwiększymy o 2 cm, a drugi bok zmniejszymy o 2 cm to pole prostokąta zmieni się o:

Zad 18. Agnieszka j e s t o 8 lat młodsza od Wojtka. Za 2 lata Agnieszka będzie 2 razy młodsza od Wojtka. Ile lat ma Woj-

Zad 19.0 ile procent sprzedaż samolotów przez firmę WZLOT jes t większa od sprzedaży firmy AERO ?

Liczba sprzedanych samolotów

W Z L O T

A E R O

200 300 400 500 600 700

A . 2 5 % B. 2 0 % C. 8 0 % D. 125%

Zad 20* Ile trzeba wziąć 3 0 % roztworu kwasu, a ile 6 0 % aby otrzymać po zmieszaniu 600 g roztworu 4 0 %

KLUCZ ODPOWIEDZI Zad. 1 B .

Zad. 2 C. Zad. 3 A . Zad. 4 C. Zad. 5 B. Zad. 6 D.

Zad. 7 C. Zad. 8 D. Zad. 9 B. Zad. 10 A . Zad. 11 D. Zad. 12 B.

Zad. 13 A . Zad. 14 D. Zad. 15 b = Zad. 16 C. Zad. 18 14 lat Zad. 19 A .

a

Zad. 17 - za 2 punkty: • 1 punkt za zapisanie pól w postaci wyrażeń. • 1 punkt za poprawną odpowiedź. P2-P1 =-2y+ 2 x - 4 lub P2-P1 = - 2 x + 2 y - 4 Zad. 2 0 - za 3 punkty: • 1 punkt za prawidłowe zapisanie układu równań. • 1 punkt za prawidłowe podanie ilości roztworu pierwszego rodzaju. • 1 punkt za prawidłowe podanie ilości roztworu drugiego rodzaju. (Odp. Trzeba wziąć 200g roztworu 6 0 % i 400g roztworu 3 0 % aby otrzymać 600g roztworu 40%.)

ANALIZAJAKOŚCIOWA

STAN OSIĄGNIĘĆ

Test pisało 100% uczniów w obu klasach. Został on przygotowany dla 2 grup. Odpowiednie zadania różniły się przeważnie danymi. Gwarantowało to samodzielną pracę uczniów.

W obu klasach procent zaliczenia przez uczniów poszczególnych poziomów wymagań malał wraz ze wzrostem trudności zadań. Klasa 3 j zaliczyła lepiej każdy poziom.

Test na poziomie koniecznym i podstawowym został rozwiązany w obu klasach przez ponad 8 0 % uczniów. Poziom rozszerzający zaliczyło 2 6 % uczniów w klasie 3b i 3 6 % w klasie 3j. W obu klasach zadania z poziomu dopełniającego rozwiązało ponad 13% uczniów. Zadanie z poziomu wykraczającego rozwiązało odpowiednio 3 % i 4 % badanych.

ZALICZENIE POZIOMÓW WYMAGAŃ

PROCENT 100

3 4

!E33B|

13 J

W

SUKCESY I BRAKI

Test nie wykazał żadnych braków pełnych ani częściowych. Wynika stąd, że uczniowie obu klas m a j ą dobrze opanowany poziom konieczny i podstawowy. W klasie 3 b (częściowym sukcesem) było rozwiązanie nierówności I-go stopnia z jedną niewiadomą zawierającej wzory skróconego mnożenia, dokonanie obliczeń procentowych na podstawie diagramu oraz zapisanie treści zadania tekstowego za pomocą wyrażenia algebraicznego. W klasie 3 j pełnym sukcesem było zadanie nr 14. Uczniowie potrafią dokonać obliczeń procentowych na podstawie diagramu. Częściowym sukcesem było rozwiązanie zadania tekstowego zawierającego procenty oraz zapisanie treści zadania tekstowego z a pomocą wyrażenia algebraicznego. Z powyższego wynika kompatybilność osiągnięć uczniów w obu klasach.

P o z i o m p o d - j P o z i o m p o n a d p o d s t a w o -

KLASA 3b

s u k c e s y p e ł n e - -

s u k c e s y c z ę ś c i o w e - Z a d . : 12, 14, 1 6

b r a k p e ł n y - -

b r a k c z ę ś c i o w y - -

KLASA 3 j

s u k c e s y p e ł n e - z a d . 1 4

s u k c e s y c z ę ś c i o w e - z a d . : 13, 1 6

b r a k p e ł n y - -

b r a k c z ę ś c i o w y - -

HLERARCHIA - STOPNIOWALNOŚĆ W Y N I K Ó W TESTU

W obu klasach test okazał się stopniowalny. W klasie 3 b na 31 uczniów piszących 3 osoby uzyskały wyniki niestop-niowalne. Stanowiło to 9,7% wszystkich uczniów klasy. Uczeń nr 1 zaliczył wszystkie poziomy oprócz rozszerzającego, zdobywając przy tym 100% punktów z zaliczonych poziomów. Uczniowie o numerach 2 4 i 2 7 zaliczyli poziom podstawowy, a nie zaliczyli poziomu koniecznego. Sytuacja ta mogła być spowodowana pośpiechem (ucz. nr 1) lub złym zrozumieniem zadań w dwóch pozostałych przypadkach. W klasie 3 j na 2 5 uczniów piszących jedna osoba uzyskała wynik niestopnio-walny, co stanowi 4 % wszystkich uczniów klasy. Uczeń o numerze 14 zaliczył poziom konieczny i rozszerzający, anie zaliczył poziomu podstawowego. Może to świadczyć o j e g o niesamodzielnej pracy. Najwyższa liczba opuszczeń przypadała na zadania z poziomu dopełniającego i wykraczającego, co j e s t całkowicie naturalne i świadczy o poprawnym doborze zadań.

;-:i I M A M I M O?WMTOWV

3 / 2 0 0 3 INFORMACJE - OPINIE - PROPOZYCJE

Iwona Majkowska V Liceum Ogólnokształcące w Słupsku

O samozatrudnieniu absolwentów

Rynek, na którym panuje konkurencja, determinuje konieczność przygotowania uczniów do ciągłego przystosowywania się do szybkich zmian w otaczającej rzeczywistości. Oczywistość tych sformułowań potwierdzają dane: • bezrobocie na poziomie 18% • rocznie ok. 700 tys. wchodzących na rynek pracy oraz 300 tys. przechodzących na emeryturę • ponad 800 tys. osób to młodzież w wieku 18-24 lata, co stanowi 31% ogólnej liczby bezrobotnych • liczba bezrobotnych absolwentów w skali kraju wynosi ponad 180 tys., co stanowi 6,5 % całkowitej liczby zarejestrowanych bezrobotnych.

Przy tak niekorzystnych wskaźnikach warto rozważyć możliwość samozatrudnienia. Aktywność ekonomiczna to nie tylko duże przedsiębiorstwa, lecz również średnie i małe firmy, a wpływ tych ostatnich jest coraz bardziej odczuwalny w wielu dziedzinach gospodarki. Podczas zajęć podstaw przedsiębiorczości szczególny nacisk kładzie się na planowanie kariery zawodowej, na strategię podejmowania decyzji o tworzeniu firmy oraz procedury z tym związane. Konieczne jest jednakże przybliżenie uczniom problematyki małych firm na poziomie regionalnym np. województwa, a najlepiej gminy lub własnego miasta. Ustawa Prawo działalności gospodarczej z dnia 19.XL1999r. (Dz.U. nr 101, poz. 1178, rozdz. 6, art. 54,55) dokładnie określa definicję małego przedsiębiorcy. Jest się nim wtedy gdy:

• średnioroczne zatrudnienie jest mniejsze niż 50 pracowników,

• osiągnięty przychód netto ze sprzedaży towarów, usług oraz operacji finansowych nie przekracza równowartości w złotych 7 min EURO lub suma aktywów bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekracza równowartości w złotych 5 min EURO.

W przypadku przedsiębiorcy funkcjonującego krócej niż rok, o uznaniu przedsiębiorcy za małego lub średniego stanowi tylko wysokość średniomiesięcznego zatrudnienia za ostatni, pełny miesiąc działania.

W strategii rozwoju Słupska wyróżniono kilka podstawowych problemów miasta w zakresie gospodarki, a wśród nich niestabilny i powolny w czasie przyrost małych i średnich przedsiębiorstw. Potwierdzają to dane Słupskiego Urzędu Miasta, który w roku 2002 zarejestrował większą liczbę wykreśleń z ewidencji (1245) niż nowych wpisów do niej (1007). Tendencje te, w g ankietowanych przedsiębiorców, były wynikiem niskiego popytu, wzrostu negatywnych odczuć związanych ze zbyt wysokimi podatkami i opłatami przewidzianymi prawem oraz narastania biurokratycznych obciążeń prowadzenia działalności gospodarczej.

MFORMam ofumom

Co, wobec tego, powinno skłaniać przyszłych, młodych inwestorów do lokalizowania własnych przedsiębiorstw w Słupsku? Miasto dysponuje wieloma walorami, które mogą okazać się dla nich ważne: • położone na międzynarodowym szlaku z Berlina poprzez Gdańsk do Kaliningradu,- bliskość Bałtyku, • centralne usytuowanie w najciekawszym pod względem przyrodniczo-krąjoznawczym regionie,«ważny ośrodek gospodarczy, naukowy, kulturalny i turystyczny Pomorza Środkowego.

Słupsk ma szanse rozwoju z uwagi na swoje położenie, zasoby i inne uwarunkowania (np. rolnictwo, gospodarkę leśną i morską) i może być atrakcyjnym miejscem dla inwestowania zagranicznego kapitału. Jako preferowane kierunki rozwoju dla Słupska określa się działalność wytwórczą i turystykę. Wyłoniono trzy grupy działań w zakresie rozwijania funkcji turystycznej miasta: 1. stworzenie korzystnych warunków w obszarze podatków, sprzedaży gruntów i konce-sj i; 2. stworzenie warunków do powstania rodzimej twórczości w zakresie pamiątkarstwa, 3. rozwijanie infrastruktury turystycznej w postaci wyspecjalizowanych usług z wykorzystaniem m.in. walorów przyrodniczych i kulturowych miasta (przez Słupsk "przewija s ię" 420 tys. turystów rocznie). Czy jednak ma to odzwierciedlenie w układzie rodzaj owym funkcjonujących firm w Słupsku? Tylko 4,3% spośród wszystkich istniejących, za jmuje się działalnością związaną z turystyką, choć powszechnie wiadomo, że infrastruktura turystyczna wciąż nie jest wystarczająco rozwinięta. Gdy dysponujemy kapitałem warto więc zainwestować w hotele, zajazdy, ośrodki wypoczynkowe, kempingi i restauracje; w przypadku absolwenta-powinny to być inwestycje o podobnym charakterze a nic wymagające dużych nakładów. Sekcją preferowaną wśród słupskich przedsiębiorców jest handel (33 % firm ogółem) oraz obsługa nieruchomości, finansów -15,6%. Zainteresowaniem nie cieszą się: • budownictwo - 9,1% • przemysł i przetwórstwo - 8,45%, których rozwój szczególnie zaktywizowałby nasz region. Kolejną branż ą której wróży się pomyślną przyszłość jest przemysł drzewny. Województwo pomorskie ze wskaźnikiem lesistości 35,4% stanowi idealne zaplecze surowcowe. Warto i w tę stronę zwrócić swoje zainteresowania.

Struktura wielkości słupskich podmiotów gospodarczych ukazuje znaczną dominację małych przedsiębiorstw. Spośród 12643 firm - 12166 zatrudnia do 10 osób i stanowi 96% podmiotów ogółem. Powinno to zachęcić absolwentów do ewentualnej próby wkroczenia na drogę samozatrudnienia i wykorzystania lokalnych warunków do tworzenia własnej kariery. W j e j planowaniu pomoże, zarówno znajomość preferowanych dziedzin działalności w Słupsku jak i dostrzeganie pojawiających się szans, wykorzystywanie istniejących luk w rynku, znajdowanie niekonwencjonalnych sposobów wychodzenia z trudnych sytuacji. Wszystkie te elementy, połączone z pomysłowością i determinacją pozwolą sformułować odpowiedź na pytanie: "Ile można zyskać inwestując w Słupsku?"

BIBLIOGRAFIA: • R o c z n i k S t a t y s t y c z n y W o j e w ó d z t w a P o m o r s k i e g o

• m a t e r i a ł y u z y s k a n e z U r z ę d u M i a s t a M a k o w s k a S ł u p s k u

3 / 2 0 0 3

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Odbyło się w ODN... FORMY KURSOWE I WARSZTATOWE W ROKU SZKOLNYM 2002/2003

W bieżącym roku szkolnym w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku odbyło się 8 5 form doskonalenia zawodowego nauczycieli, w tym:

• studia podyplomowe z zakresu oligofrenopedagogiki (58 uczestników)

• 2 kursy kwalifikacyjne: "Dla kierowniczej kadry oświatow e j " ( 1 8 osób) oraz "Wychowanie do życia w rodzin i e ^ 14 osób)

• 82 kursv doskonalace i warsztaty

Udział nauczycieli w formach doskonalenia w roku szkolnym 2002/2003

według typów placówek oświatowych

Zespoły szkół -14%

Szkoły ponadpod-staw ow e

1%

Inne: Domy Dziecka, Internaty, PAP, inne

uczelnie wyższe,

Domy Kultury,

Biblioteki,

4%

Gimnazja 12%

Przedszkola 6% /

s o s w 5%

Szkoły podstawowe

58%

Największy procent - 5 8 % stanowili nauczyciele szkół podstawowych. Znacznie mniejszy udział w szkoleniach wzięli nauczyciele gimnazjów - 1 2 % , zespołów szkół - 1 4 % , nauczyciele przedszkoli - zaledwie 6 % , nauczyciele SOSW-- 5 % . Najmniejsze zainteresowanie doskonaleniem wykazali nauczyciele szkół ponadpodstawowych - 1 % . Inni uczestnicy kursów - 4 % to: nauczycie bibliotekarze, instruktorzy domów kultury, nauczyciele akademiccy, pracownicy samorządowi, studenci, konsultanci ODN, doradcy metodyczni, kadra kierownicza.

Liczbę form i uczestników doskonalenia w zestawieniu do lat ubiegłych przedstawia poniższy wykres:

2167

1752 2000

1500

1000

500 4 68 70

, 1806

9 0 3

40 85

1999/2000 2000/2001 2001/2002 2002/2003 rok szkolny

•liczba form - - liczba uczestników

Większość kursów - 4 9 (57,7%) zostało zorganizowanych w rejonie dla całych rad pedagogicznych szkół. Ze zgłoszeń indywidualnych nauczycieli odbyło s ię 3 6 kursów ( 4 2 , 3 % ) .

O g ó ł e m z o s t a ł o p r z e s z k o l o n y c h 2 1 6 7 n a u c z y c i e l i i i n

n y c h p r a c o w n i k ó w p l a c ó w e k o ś w i a t o w o - w y c h o w a w c z y c h .

W tym roku największą popularnością cieszyły się następujące kursy: • Kurs kierowników wycieczek szkolnych - 9 edycji - 359

uczestników. • Pomiar dydaktyczny - 5 edycj i - 1 8 4 uczestników. • O tematyce związanej z mierzeniem jakości pracy szkoły

i przedszkola - 7edycj i -147 uczestników. • Rola i funkcje wychowawcy klasy, pedagoga i psycholo

ga szkolnego w szkole - 5 edycji - 1 3 3 uczestników. • Kursy informatyczne - 9 edycj i - 1 1 2 uczestników. • Podnoszenie jakości pracy szkoły - 5 edycji - 123 uczest

ników. • Awans zawodowy nauczyciela - 4 edycje - 105 uczestni

ków.

Ze 100 propozycji form doskonalenia, które zawierała oferta ODN na rok szkolny 2002/2003 zrealizowano 39, w tym niektóre w kilku edycjach. Kilkanaście form doskonalenia przeprowadzono na życzenie rad pedagogicznych. Ponadto ODN wygrał kuratoryjny przetarg na 2 kursy z oferty grantowej: • Rola i funkcje wychowawcy klasy, pedagoga i psycholo

g a szkolnego w szkole - 5 edycji (Słupsk, Lębork, Chojnice, Somonino) - 1 3 3 uczestników.

• Profilaktyka chorób cywilizacyjnych, rozwijanie umiejętności w zakresie promocji zdrowia - 2 edycje (Chojnice, Lębork) - 6 0 uczestników.

Ewaluacja przeprowadzonych form była zadowalająca. Uczestnicy podkreślali dobry poziom merytoryczny zajęć i przydatność nabytych treści i umiejętności w pracy zawodowej.

Dziękujemy uczestnikom form doskonalenia za skorzystanie z naszej oferty. Zapraszamy w roku szkolnym 2003/2004!

481 INFOMMT00 0 f W M T 0 W V

3 / 2 0 0 3 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Szczegółowy wykaz form i uczestników doskonalenia w roku szkolnym 2002/2003

L.p. Nazwa kursu Liczba godzin

Liczba edycji

Edycje dla całych rad

pedagogicznych

Edycje ze zgłoszeń

indywidualnych

Liczba uczestników

1 Aktywność muzyczna dzieci w wieku przedszkolnym 15 1 1 25 2 Alternatywne sposoby porozumiewania się osób niepełno

sprawnych 20 1 - 1 17 3 Animacja teatru szkolnego 20 1 - 1 29 4 Awans zawodowy nauczyciela 20 4 2 2 105 6 Budowanie i opiniowanie programów kształcenia 30 1 . 1 24 7 Budowanie narzędzi pomiaru osiągnięć szkolnych uczniów 30 1 1 _ 27 8 Diagnoza indywidualnych potrzeb edukacyjnych, wycho

wawczych ucznia, studium przypadku 30 1 1 - 27

9 Działania twórcze - myśli, emocje, ciało 20 1 - 1 31 10 Edukacja matematyczna w nauczaniu zintegrowanym 10 1 1 _ 18 11 Edukacja matematyczna w wychowaniu przedszkolnym 10 1 - 1 21 12 Jakość w placówce doskonalenia nauczycieli 35 1 1 - 42 13 Komunikacja i zajęcia integrujące wychowawcę z klasą 20 3 2 1 84 14 Konstruowanie programu autorskiego 20 1 1 - 20 15 Kurs dla kierowników wycieczek szkolnych 15 9 8 1 359 16 Kurs komputerowy „Nauczanie ku przyszłości" 40 1 - 1 12 17 Kurs kwalifikacyjny „Wychowanie do życia w rodzinie" 270 1 - 1 14 18 Kurs kwalifikacyjny dla oświatowej kadry kierowniczej 270 1 - 1 18

19 Kurs przygotowujący do prowadzenia zajęć terapeutycznych dla dzieci z rodzin alkoholowych (techniki socjoterapeutyczne) 120 1 - 1 21

20 Metody aktywne w wychowaniu przedszkolnym 10 2 1 1 39 21 Mierzenie jakości pracy szkoły 10 5 5 - 89 22 Monitorowanie jakości pracy przedszkola 24 1 1 - 29 23 Najnowsza literatura dla dzieci i młodzieży 10 2 1 1 52 24 Opracowanie i realizacja projektu w szkole 10 2 2 - 53 25 Pismo (gazeta) jako forma pracy z uczniami 20 1 - 1 14 26 Podnoszenie jakości pracy szkoły 16 5 5 - 123 27 Podstawy obsługi komputera IBM PC 28 5 3 2 61 28 Podstawy obsługi komputera z elementami Internetu 35 1 1 - 10 29 Podstawy tańca i choreografii 60 1 - 1 33 30 Pomiar dydaktyczny 80 5 4 1 184 31 Pomoc dzieciom w sytuacjach trudnych 20 2 1 1 39

32 Profilaktyka chorób cywilizacyjnych, rozwijanie umiejętności nauczycieli w zakresie promocji zdrowia 30 2 - 2 60

33 Realizacja ścieżek edukacyjnych 8 1 1 - 15 34 Regionalizm w pracy biblioteki szkolnej 20 1 - 1 18

35 Rola dyrektora w wewnętrznym mierzeniu jakości pracy szkoły 15 1 1 - 19

36 Rola i funkcje wychowawcy klasy, pedagoga i psychologa szkolnego w szkole 20 5 - 5 133

37 Skuteczne sposoby nauki czytania. Uczyć czytać ale jak? 10 2 1 1 46 38 Studia podyplomowe „Oligofrenopedagogika" 300 1 - 1 60 39 Szkoła w dobie integracji z Unią Europejską 20 - 3 69 40 Warsztaty w zakresie pracy z programem „Zielony pakiet" 8 1 - 1 15

41 Wczesna terapia i profilaktyka zaburzeń psychomotorycznych według metody Marii Montessori

15 1 1 - 24

42 Wewnętrzne mierzenie jakości pracy szkoły z elementami pomiaru dydaktycznego 30 1 1 - 29

43 Wspomaganie psychoruchowego rozwoju dziecka (metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherbourne)

24 1 - 1 30

44 Wykorzystanie technologii informatycznej i komputerowej w pracy dydaktycznej 30 1 1 - 13

45 Z a s t o s o w a n i e k o m p u t e r a w s z k o l e 28 1 1 - 16

R A Z E M 8 5 4 9 ! 3 6 2167

Ewa Misiewicz - konsultant ds. doskonalenia nauczycieli

INFORMATOR OtWlflTOWV

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 3 / 2 0 0 3

Szkolenia rad pedagogicznych PRZEPROWADZONE PRZEZ NAUCZYCIELI KONSULTANTÓW W ROKU SZKOLNYM 2002/2003

L p Tematyka Ilość

uczestników

1 Awans zawodowy nauczyciela - prawo oświatowe, dokumentowanie osiągnięć. 331

2 Mierzenie jakości pracy szkoły, placówki. 249

3 Analiza i opis przypadku wychowawczego 236

4 Ścieżki edukacyjne 162

5 Zadania wychowawcze szkoły. Rozwiązywanie problemów wychowawczych

170

6 Dialog zamiast agresji 102 7 Rola wymagań edukacyjnych 104 8 Rozwój szkoły a rozwój nauczyciela 52 9 Konstruowanie programów autorskich 108 10 Wizja i misja szkoły 83 11 Aktywne metody nauczania 19 12 Hospitacja diagnozująca 45 13 Prawa dziecka 19 14 Praca z uczniem dorosłym 25 15 Edukacja europejska 42 16 Szkolny system oceniania 39 17 Edukacja ekologiczna 13

RAZEM 1799

Łucja Knop wicedyrektor ODN w Słupsku

Zaproszenie na studia podyplomowe

Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku wspólnie z Pomorską Akademią Pedagogiczną organizuje w roku szkolnym 2003/2004 studia podyplomowe w zakresie: • oligofrenopedagogiki • terapii pedagogicznej • pedagogiki opiekuńczej • pedagogiki leczniczej • pedagogiki korekcyjno-kompensacyjnej.

Szczegółowe informacje są dostępne na stronie www.odn.slupsk.pl oraz w "Informatorze 2003/2004. Formy doskonalnenia nauczycieli" (ODN, Słupsk 2003).

Pasja czytania VIII FORUM NAUCZYCIEU-BIBUOTEKARZY W WARSZAWIE

W dniach 15-16 marca 2003 r., w IILO im. Stefana Batorego w Warszawie, odbyło się VIII Ogólnopolskie Forum Nauczycieli - Bibliotekarzy, którego głównym organizatorem była Rada Główna Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich. Forum było połączone z obchodami 10-lecia działalności TNBSP.

Tematem Forum była Pasja czytania. W Forum uczestniczyli nauczyciele - bibliotekarze, reprezentujący Oddziały TNBSP z całej Polski oraz zaproszeni goście. Wśród nich znaleźli się reprezentanci władz oświatowych, redakcji czasopism bibliotekarskich oraz pracownicy naukowi.

Uroczystego otwarcia Forum dokonała pani Barbara Tomkiewicz - prezes Rady Głównej TNBSP, a następnie pani Małgorzata Żuber- Zielicz - Dyrektor II Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Batorego w Warszawie, w swoim wystąpieniu przedstawiła historię szkoły. Kabaret uczniowski "Ale lipa" z XXVIII LO im. Jana Kochanowskiego w Warszawie rozbawił uczestników spotkania krótkim spektaklem "Matura tonie boli...".

W merytorycznej część Forum wystąpili:

• dr Grzegorz Leszczyński - krytyk literacki i jednocześnie pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego - mówił o pasji czytania w życiu człowieka na podstawie wybranych przykładów z literatury pięknej,

• Artur Barciś - znany aktor podzielił się swoimi spostrzeżeniami odnośnie czytania i pasji czytania, zwracając przy tym uwagę na uruchamianie własnej wyobraźni,

• Alina Adamowska i Maria Sikorska - bibliotekarki szkolne -dokonały omówienia ankiety "Wartość książki w opinii uczniów"; ankieta została przeprowadzona wśród uczniów szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły średniej. Jednym z wniosków wypływających z ankiety było stwierdzenie, że książka w formie kodeksu ma szansę przetrwania w przyszłości.

Uzupełnieniem części merytorycznej był konkurs pięknego czytania, w którym udział wzięli uczniowie ze szkoły podstawowej i gimnazjum, utwierdzając nas w przekonaniu, że młodzież odwiedza biblioteki i oddaje się pasji czytania.

O akcji "Cała Polska czyta dzieciom", zapoczątkowanej przez Fundację "ABC XXI - Program Zdrowia Emocjonalnego" mówiła j e j Prezes - pani Irena Koźmińska. Bibliotekarze szkolni biorą czynny udział w tym przedsięwzięciu, propagując czytelnictwo w szkołach poprzez akcję głośnego czytania wśród najmłodszych czytelników.

Podsumowaniem pierwszego dnia spotkania były zajęcia warsztatowe - "Książka inspiracją do działań twórczych; plastycznych, teatralnych, literackich". Warsztaty te udowodniły, że tekst literacki jest inspiracjądo różnorodnych działań twórczych.

5 0 mmmm ofmnm

http://www.odn.slupsk.pl

3 / 2 0 0 3 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Drugi dzień Forum poświęcony był zwiedzaniu Łazienek Królewskich, Starego Miasta i to co dla większości bibliotekarzy było najważniejsze - nowego gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej.

Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego została założona w 1817 roku. Nowy j e j gmach oddano do użytku 15 grudnia 1999r. Zajmuje on powierzchnię ponad 60 tys. m 2 i odpowiada wszystkim wymaganiom nowoczesnej biblioteki XXI wieku. Biblioteka składa się z dwóch budynków: frontowego (tzw. rogala) i głównego. Obie części połączone są pasażem, tzw. uliczką przykrytą przeszklonym dachem. Zarówno część frontowa, jak i kondygnacja podziemna w pierwszych latach funkcjonowania nie b ę d ą w y k o r z y s t y w a n e do ce lów bibliotecznych. Zostały one wynajęte firmom komercyjnym, a dochody przeznaczone są na spłatę kredytów zaciągniętych na budowę Biblioteki. Właściwy budynek Biblioteki składa się z czterech kondygnacji. Czytelnicy mają bezpośredni dostęp do części zbiorów, bez konieczności wypełniania rewersów i korzystania z pośrednictwa bibliotekarzy. Zbiory Biblioteki ustawione są według j u ż dobrze sprawdzonej na świecie, a zwłaszcza a bibliotekach amerykańskich, klasyfikacji Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie. Wśród regałów z wolnym dostępem znajdują się miejsca pracy dla czytelników. Bibliotekarz - specjalista dziedzinowy - pomaga jedynie czytelnikowi w poszukiwaniach i kieruje do odpowiedniego obszaru zbiorów.

Na zakończenie Forum, jego uczestnicy zwiedzili oryginalny ogród usytuowany na dachu Biblioteki Uniwersyteckiej. Został on otwarty później niż Biblioteka (12 czerwca 2002 r.) i jest jednym z największych, najpiękniejszych ogrodów dachowych w Europie. Zajmuje powierzchnię 1 ha, przy czym roślinność zajmuje 511 m2. Ogród składa się z 2 części: górnej (o powierzchni 200 nr) i dolnej (o powierzchni 15 000 m2), połączonych strumieniem z kaskadowo spływającą wodą. Różnorodne gatunki i odmiany roślin posadzone są w trzech odmiennie skomponowanych częściach. Ogród jest ogólnie dostępny, odwiedzający mogą też przez specjalne okna lub szklany dach zajrzeć z góry do wnętrza biblioteki.

Elżbieta Pliszka - doradca ds. bibliotek szkolnych Maria Pietryka - doradca ds. bibliotek szkolnych

Materiały konferencyjne

Wojewódzkie biblioteki pedagogiczne w krajowej sieci współpracy Ogólnopolska konferencja drektorów

wojewódzkich bibliotek pedagogicznych, 3-4 października 2002r.

Opracowanie: Janusz Kostynowicz, Robert Miszczuk

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie, P e d a g o g i c z n a B i b l i o t e k a W o j e w ó d z k a i m K E N w W a r s z a w i e , W a r s z a w a 2 0 0 2 .

i i n F o m a m o m m m

Forum - 4 SULEJÓWEK 14-15 KWIETNIA 2003

Tegoroczne Forum - 4 poświęcone było działalności in-formacyjno-wydawniczej placówek doskonalenia nauczycieli. Publikacje w postaci wydawnictw ciągłych - czasopism (od dwutygodników po kwartalniki), książek i broszur pełnią ważną rolę edukacyjną. Przede wszystkim są odpowiedzią na potrzeby odbiorców. Ich atutem jest także bezpośredni związek z praktyką pedagogiczną. Wydawało się, że rozwój rynku wydawniczego i stała już obecność problematyki oświatowej w pismach wysokonakładowych, spowodują zanik, a przynajmniej ograniczenie działalności wydawniczej placówek doskonalenia. Tak się nie stało. Pomimo niskich stosunkowo nakładów i ograniczonego zasięgu, publikacje informacyjno-metodyczne powstające w ośrodkach nadal uzupełniają w znacznym stopniu rynek wydawnictw edukacyjnych. Nauczyciele konsultanci ds. informacji pedagogicznej i wydawnictw, uczestnicy Forum-4, mieli okazję skonfrontować i wzbogacić swoje doświadczenia, a także sprecyzować potrzeby i możliwości dalszych działań.

Program Forum-4, którego organizatorem była Pracownia Informacji Pedagogicznej CODN, uwzględniał zagadnienia teoretyczne i praktyczne.

Maciej Lipko - kierownik Pracowni Wydawnictw Edukacyjnych CODN - przedstawił publikacje CODN oraz rolę mediateki, która gromadzi i udostępnia czytelnikom publikacje ośrodków wojewódzkich.

Janusz K o s t y n o w i c z - w ramach zajęć warsztatowych-uprzystępnił zagadnienia informacji edukacyjnej w kontekście szerszych systemów informacyjnych oraz bliskich powiązań ośrodków doskonalenia z bibliotekami pedagogicznymi, bibliotekami szkolnymi, nadzorem pedagogicznym.

Elżbieta Bady na - w ramach zajęć warsztatowych - scharakteryzowała informatory tematyczne CODN oraz czasopisma (od strony zawartości oraz ich poziomu edytorskiego) poszczególnych placówek doskonalenia.

Małgorzata Czapska - nauczyciel konsultant w WOM w Gorzowie Wielkopolskim- przedstawiła główne cele oraz etapy projektowania oferty doskonalenia. W trakcie zajęć warsztatowych określono mocne i słabe strony przygotowywanych przez ośrodki informatorów oraz skonstruowano przykładową (modelową) kartę kursu. Uwzględniono także różne formy informacji - promocji, wskazując na znaczenie bezpośrednich kontaktów z nauczycielami.

Ewa Niezgoda - Wydawnictwo Fraszka - przybliżyła w swoim wykładzie zagadnienia planowania działalności wydawniczej w aspekcie finansowym i promocyjnym.

Joanna Konic - redaktor miesięcznika "Poszukiwania" -przedstawiła linię pisma i przyjęte standardy jakościowe w zakresie treści, druku, grafiki.

Uczestnicy Forum - 4 mogli także zapoznać się z projektem edukacyjnym w postaci skrótu filmu "Makrokosmos -podniebny taniec"oraz poradnika dydaktycznego.

Dorota Iwanowicz i Jan Ty bor czy k uczestnicy Forum-4

3 / 2 0 0 3

R-"F T N L E B - J

OLIMPIADY

KONKURSY

> 4

Konkursy przedmiotowe

Eliminacje szkolne zostały przeprowadzone w 3 gimnazjach z rejonu słupskiego i 5 w rejonie gdańskim. Listy laureatów i finalistów Konkursu Języka rosyjskiego zostały zatwierdzone przez Pomorskiego Kuratora Oświaty w Gdańsku. Odwołań o decyzji komisji konkursowych nie było na żadnym z etapów. Ogółem na wszystkich etapach brało udział ponad 40 uczniów gimnazjów. Należy podkreślić wyrównany poziom na wszystkich szczeblach eliminacji jak również ciekawe, świadczące o dużej swobodzie w operowaniu językiem i znajomością kultury Rosji, prezentacje.

Regina Franczak - Przewodnicząca WKK

KONKURS JĘZYKA ROSYJSKIEGO Z Protokołu eliminacji wojewódzkich konkursu języka ro

syjskiego dla uczniów gimnazjów woj. pomorskiego przeprowadzonego w dniu 21 marca 2003 r. w Gdańsku: Komisja oceniająca w składzie: Regina Franczak - przewodnicząca (ODN Słupsk), Krystyna Łątka (CEN Gdańsk), Wanda Tyra-kowska (Zespół Szkół Nr 8 Gdańsk), Ewa Fałkowska (UG), stwierdza, że w etapie wojewódzkim konkursu uczestniczyło 23 uczniów.

INFORMACJE PODANO w KOLEJNOŚCI: * Lp. * Imię i nazwisko ucznia * Nazwa gimnazjum * Imię i nazwisko nauczyciela - opiekuna

LAUREACI: 1. Elżbieta Licznarowska; Gimnazjum nr 34 Gdańsk; Krysty

na Kaźmierska 2. Urszula Wilk; Gimnazjum Starkowo; Janina Ganewska 3. Marta Terefenko; Gimnazjum Starkowo; Janina Ganew

ska 4. Marzena Nowak; Gimnazjum Sztutowo; Waleria Banasik 5. Agata Krajka; Gimnazjum Nr 34 Gdańsk; Krystyna Kaź

mierska 6. Joanna Kozłowska: Gimnazjum Nr 34 Gdańsk; Krystyna

Kaźmierska 7. Emilia Matuszewska; Gimnazjum Kostkowo; Ewa Papkę 8. Kamila Jaszul; Gimnazjum Starkowo; Janina Ganewska 9. Dorota Płotek; Gimnazjum Kostkowo; Ewa Papkę 10. Beata Walaszkowska; Gimnazjum Kostkowo; Ewa Papkę 11. Katarzyna Cichosz; Gimnazjum Miechucino; Barbara Za

borowska 12. Katarzyna Osmańska; Gimnazjum Kostkowo; Ewa Papkę 13. Paulina Szymańska; Gimnazjum Sztutowo; Waleria Ba

nasik

F I N A L I Ś C I

1. Joanna Witka; Gimnazjum Miechucino; Barbara Zaborowska

2. Izabela Lewna; Gimnazjum Miechucino; Barbara Zaborowska

3. Martyna Klawikowska; Gimnazjum Miechucino; Barbara Zaborowska

4. Małgorzata Karczewska; Gimnazjum Kostkowo; Ewa Papkę

5. Dariusz Dzodz; Gimnazjum Rychnowy; Teresa Bouarioua 6. Anna Rutkowska; Gimnazjum Kostkowo; Ewa Papkę 7. Jacek Żegleń; Gimnazjum Potęgowo; Zofia Szóstakiewicz 8. Mateusz Zawadzki; Gimnazjum Potęgowo; Zofia Szósta

kiewicz 9. Karolina Dominik; Gimnazjum Kostkowo; Ewa Papkę 10. Paweł Ślęzak; Gimnazjum Rychnowy; Teresa Bouarioua

KONKURS JĘZYKA NIEMIECKIEGO GIMNAZJA

Z Protokołu eliminacji wojewódzkich konkursu języka niemieckiego dla uczniów gimnazjów woj. pomorskiego przeprowadzonego w dniu 16 marca 2003r. w Gdańsku. Komisja oceniająca w składzie: Anna Zgórska (ODN Słupsk), Ewa Fur-che (CEN Gdańsk), Helena Gómiewicz (Gimnazjum Nr 4 Słupsk), Grażyna Jastrzębska (V LO Słupsk), Małgorzata Drobniewska (I LO Gdańsk), Jolanta Nienałtowska (LO Gdańsk), Inga Ja-nuszko (Instytut Herdera Gdańsk), stwierdza, że w etapie wojewódzkim konkursu uczestniczyło 50 uczniów.

LAUREACI: 1. Maciej Rokita; ZSO nr 1 Pruszcz Gdański; Ewa Rostecka 2. Kamil Richert; ZSO nr 1 Pruszcz Gdański; Ewa Rostecka 3. Joanna Krzemińska; Gimnazjum nr 2 Malbork; Emilia Bie

licka 4. Justyna Bartkowska; Gimnazjum nr 1 Człuchów; Marzena

Gostomczyk 5. Salm Ariel; Społeczne Gimnazjum nr 1 STO Słupsk; A.Czy-

żewska 6. Agata Peplińska; Gimnazjum nr 1 Rumia; Aneta Brelik-

Kuc 7. Katarzyna Hermanowska; Gimnazjum nr 16 Gdańsk; Ewa

Kulczyk 8. Magdalena Arndt; Gimnazjum nr 24 Gdynia; Agata Taż-

bierska 9. Joanna Głazowska; II Społ. Gimnazjum STO Gdańsk;

Agnieszka Markowicz 10. Karol Stasiewski; IV Społeczne Gimnazjum STO Gdańsk;

Joanna Ferenc 11. Anna Fennig; Zesp. Szkół Publicznych Kościerzyna;

Katarzyna Fennig 12. Nikolina Pałkowska; Gimnazjum Skarszewy; Bogdan Krzy-

kowski 13. Justyna Ciesielska; Gimnazjum nr 19 Gdynia; Ormiana

Ćwirko-Białas 14. Natalia Repta; Gimnazjum nr 23 Gdynia; Grażyna Bobiń

ska 15. Natalia Majcher: Gimnazjum im. Skłodowskiej-Curie;

Nowy Staw; Aleksandra Stefanowska 16. Maria Dąbrowska; Gimnazjum nr 33 Gdańsk; Lidia War-

ras

F I N A L I Ś C I A 1. Natalia Podkowińska; Gimnazjum nr 1 Lębork; Katarzyna

Kurzydło-Wróblewska 2. Julien Ziemnicki; SAT - Prywatne Gimnazjum Sopot; Jo

anna Winiarska

ES3« mmmm omiutom

3 / 2 0 0 3 OLIMPIADY » KONKURSY

3. Kamil Molski; Gimnazjum nr 1 Bytów; Irena Sabisz 4. Monika Gołębiewska; Gimnazjum nr 7 Gdańsk 5. Natalia Piwowarska; Gimnazjum nr 16 Gdańsk; Ewa Kul

czyk 6. Katarzyna Schtitz; Publ. Gimnazjum nr 1 Starogard Gdań

ski; Grażyna Pokay 7. Dawid Kortas; Zesp. Szkół Publicznych nr 1 Kościerzy

na; Joanna Peplińska 8. Angelina Wronkowska; Ginmazjum nr 15 Gdynia; R. Peck 9. Eryk Kortas; Zesp. Szkół Publicznych nr 1 Kościerzyna;

Lucyna Piątkowska 10. Karolina Wirkus; Gimnazjum im. Św. Jana de La Salle

Gdańsk; Marek Kozłow 11. Evelin Michalczuk; Gimnazjum nr 4 Rumia; Magdalena

Kamoń 12. Miron Kaftański; ZS Łebień; Elwira Młyńska 13. Małgorzata Grabowska; Gimnazjum nr 2 Pruszcz Gdań

ski; Joanna Piotrowicz 14. Rafał Kropidłowski; Gimnazjum nr 33 Gdańsk; Tomasz

Chróścielewski 15. Kacper Nyka; Sopockie Szkoły Autonomiczne Sopot;

Lucyna Darawa-Biłowicz 16. Lucyna Szewczyk; Gimnazjum Dziemiany; Maria Pobłoc

ka 17. Joanna Tuszakowska; Gimnazjum nr 1 Malbork; Iwona

Cedler-Wilkocka 18. Agnieszka Przybyszewska; Gimnazjum nr 16 Gdańsk:

Anna Patoka - Marks 19. Szymon Saath; Zesp. Szkół Publicznych nr 1 Kościerzy

na; Katarzyna Fennig 20. Martin Orzeszko; Gimnazjum w Tuchomiu; Bernadeta

Lenz 21. Artur Baran; Gimnazjum Krokowa; Patrycja Wierzba 22. Kamila Myszka; Gimnazjum Dziemiany; Maria Pobłocka 23. Piotr Wittk-Jeżewski; Gimnazjum nr 1 Bytów; Sławomir

Polański 24. Justyna Mielewczyk; Gimnazjum nr 1 Lębork; Katarzyna

Kurzydło-Wróblewska 25. Alicja Kamińska; Gimnazjum Publiczne Stary Targ; Rena

ta Witka 26. Justyna Pałbicka; Gimnazjum nr 1 Bytów; Magdalena Tre

der 27. Marta Styp- Rekowska; Gimnazjum nr 1 Bytów; Małgo

rzata Kropidłowska 28. Marzena Rekowska; Gimnazjum nr 2 Miastko; Małgorza

ta Przychodniak 29. Zofia Rink; Gimnazjum nr 27 Gdańsk; Zofia Krasnopol

ska 30. Ewa Jackiewicz; Gimnazjum nr 8 Gdańsk; Mariusz Stę

pień 31. Katarzyna Tywusik; Gimnazjum nr 16 Gdańsk; Anna Pa

toka-Marks 32. Kristian Pierzgalski; SGJ Lębork; Ksenia Mańska 33. Ewa Haśkiewicz; Gimnazjum nr 16 Gdańsk; Anna Patoka

- Marks 34. Sarah Rożek; Gimnazjum nr 1 Chojnice; Lucyna Balcerzak

Informacja STATYSTYCZNA. W etapie szkolnym konkursu uczestniczyło 1881 uczniów. Drugi etap odbywał się w 9 rejonach i uczestniczyło w nim 377 uczniów. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikowało się 50 uczniów z 37 gimnazjów. W etapie wojewódzkim po części pisemnej i ustnej egzaminu wyłoniono 16 laureatów (za zgodą Kuratora Oświaty w Gdańsku wobec faktu osiągnięcia identycznych wyników przez trójkę uczestników) oraz 34 finalistów.

imgmm osmnom

SZKOŁY PODSTAWOWE

Z protokołu eliminacji wojewódzkich konkursu języka niemieckiego dla uczniów szkół podstawowych woj. pomorskiego przeprowadzonego w dniu 29.03.2003 w Gdańsku: Komisja oceniająca w składzie: Anna Zgórska - przewodnicząca (ODN Słupsk), Ewa Furche (CEN Gdańsk), Zbigniew Zembrzu-ski (Instytut Herdera - Gdańsk), Irena Markuszewicz (SP Nr 17 Gdańsk), Hanna Drozdowicz (SP Nr 7 Słupsk), Marita Kiepuszewska (SP Nr 4 Słupsk) stwierdza, że w etapie wojewódzkim konkursu uczestniczyło 59 uczniów.

LAUREACI 1. Patryk Hoffman; Sopocka Szkoła Autonomiczna; Lucy

na Dorawa 2. Patrick Szulc; SP-1 Starogard Gdański; Alina Sadowska 3. Robert Dados; SP-17 Gdańsk; Irena Markuszewicz 4. Knitter Patrycj a; SP Dziemany; Maria Pobłocka 5. Aleksandra Bednarczyk; SP-17 Gdańsk; Irena Markusze

wicz 6. Czupryniak Krystian; SP Suchorze; Marta Narloch 7. Robert Bistroń; SP Luzino; Aleksandra Bistroń 8. Sławomir Tyborczyk; Zespół Szkół Lipnica; Lucyna Mo

drzejewska 9. Daniel Królak; SP-19 Gdańsk; Sylwia Adamiec 10. Joanna Werra; SP-2 Bytów; Magdalena Świstak 11. Magdalena Odrowąż-Piramowicz; SP-8 Lębork; Ewa Cha-

ciej 12. Paweł Bohdziewicz; SP-15 Gdańsk; Stefan Zyskowski 13. Malwina Donarska; SP im. J. Brzechwy Wicko; Anna

Milewczyk 14. Adrian Rybicki; SSP-20 Gdynia; Maria Labędzka 15. Izabela Szpynda; SP Kramarzyny; Grzegorz Starzyński

FINALIŚCI 1. Adam Bigus; SP-4 Pruszcz Gdański; Joanna Piotrowicz 2. Maria Zawadzka; SP-1 Człuchów; Ewa Gliwka 3. Literska Natalia; SP-3 Chojnice; Teresa Kolińska 4. Simona Bukowska; SP-12 Tczew; Sławomira Januchta 5. Klaudia Szczeponik; SP-10 Tczew; Krystyna Knopik 6. Agnieszka Wiloch; SP-24 Gdańsk; Iwona Kulawy 7. Magdalena Błaszczyk; SP przy Parafii Św. Kazimierza

Gdańsk Zaspa; Joanna Kalicka 8. Hanna Szimikowska; Szkoła Podstawowa Półczno; Wie

sława Szimikowska 9. Dawid Rehmus; SP-l Starogard Gdański; Anna Kowal

kowska 10. Monika Zębala; SP-2 Bytów; Olimpia Sommerfeld-Sa-

wicka 11. Stanisław Elas; SP-1 Człuchów; Teresa Senger 12. Marcin Barłóg; Społ. SP STO Słupsk; A . Czyżewska 13. Marta Sominka; SP Koczała; Grażyna Chylewska 14. Tomasz Naruszewicz; SP im kom.ppor Jana Grudzińskie

go Gdańsk; Irena Wojciechowska 15. Justyna Fiszka Borzyszkowska; SP-2 Bytów; Olimpia

Sommerfeld-Sawicka 16. Magdalena Misiun; Samorządowa SP-20 Gdynia; Maria

Labędzka 17. Patrycja Styp - Rekowska; SP Niezabyszewo; Bernadetta

Lenz 18. Marcin Wachowicz; SP im. Św. Jana de La Salle Gdańsk;

Barbara Bech 19. Magdalena Pankanin; SP-10 Tczew; Krystyna Knopik 20. Filip Rudolf; SSP-20 Gdynia; Maria Labędzka 21. Tomasz Ropiński; Zesp. Szkół Rytel; Anna Jażdżewska 22. Michał Jastrzębowski; SP-1 Człuchów; Barbara Kubiak 23. Michel Krzemiński; SP-l O Tczew; Piotr Wojtysiuk 24. Karolina Jędrzejczak; SP-8 Malbork; Edyta Włodarczyk

OLIMPIADY • KONKURSY 3 / 2 0 0 3

25. Iwona Markiewicz; SP-4 Słupsk; Marita Kiepuszewska 26. Katarzyna Dyczewska; SP-4 Słupsk; Marita Kiepuszew

ska 27. Manuela Rudnik; SP Brzeźno Szlacheckie; Stanisława

Bastian Brzezińska 28. Anna Cichosz; Zesp. Szkół Lipnica; Agnieszka Hresiu-

kiewicz 29. Maciej Nagucki; SP-19 Gdańsk; Sylwia Adamiec 30. Agnieszka Kaszubowska; SP im J.Dąbrowskiego Gdańsk

- Oliwa; Bogumiła Bothe 31. Agata Dados; SP-2 Ustka; Mirosława Wilczyńska 32. Marta Pluto Prondzyńska; SP Ugoszcz; Magdalena Pie

chowska 33. Christian Kamiński; SP Kolbudy; Teresa Czajkowska 34. Justyna Bola; SP Ugoszcz; Magdalena Piechowska 35. Claudia Antosz; SP-15 Gdańsk; 36. Skiba Mateusz; Zesp. Szkół Lipnica; Lucyna Modrzejew

ska 37. Biłanicz Anita; SP Kramarzyny; Grzegorz Starzyński 38. Natalia Protasiuk; SP-10 Tczew; Krystyna Knopik 39. Wadas Sonia; SP Dretyń; Agnieszka Hresiukiewicz 40. Szukała Tomasz; Zesp. Szkół Lipnica; Lucyna Modrze

jewska 41. Anna Wirkus; SP-1 Człuchów; Ewa Gliwka 42. Nicole Szoła; SP-10 Tczew; Piotr Wojtysiak 43. Troka Seweryn; SP-1 Kościerzyna; Joanna Idczak 44. Agata Resmerowska; SP-12 Tczew; Izabela Pietrowska

Informacja STATYSTYCZNA. W etapie szkolnym konkursu uczestniczyło 741 uczniów. Drugi etap odbywał się w 8 rejonach i uczestniczyło w nim 250 uczniów. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikowało się 59 uczniów z 35 szkół. W etapie wojewódzkim wyłoniono 15 laureatów i 44 finalistów. Na tym etapie konkursu uczniowie rozwiązywali test pisemny oraz prezentowali przygotowane przez siebie wystąpienia na wybrany temat.

Anna Zgórska - Przewodnicząca WKK

KONKURS FIZYKI I ASTRONOMII

Z protokołu eliminacji wojewódzkich konkursu fizyki i astronomii dla uczniów gimnazjów woj. pomorskiego przeprowadzonego w dniu. 29.03.2003r. w Zespole Szkół Ponad-gimnazjalnych nr 1 w Słupsku, ul. Szczecińska 60: Komisja oceniająca w składzie: Zdzisław Szpiter - doradca metodyczny fizyki - przewodniczący (ODN Słupsk), Czesław Juszczyk- zastępca przewodniczącego (LO Ustka), Bogusława Łobocka -doradca metodyczny fizyki (Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Słupsku), Elżbieta Utig- członek (Gimnazjum w Dębnicy Kaszubskiej), Albin Szewc - członek - emerytowany nauczyciel fizyki, Zagórzyca, Agata Krasny - członek -(Gimnazjum nr 5 w Słupsku) - stwierdza, że w etapie wojewódzkim konkursu uczestniczyło 56 uczniów. Eliminacje przeprowadzono zgodnie z wymaganiami regulaminowymi konkursu.

LAUREACI 1. Wojciech Śmietanka; Gimnazjum nr 24 Gdynia; Halina

Różalska 2. Tomasz Gogacz; Gimnazjum nr 19 Gdynia; Wiktoria Bo

cheńska i Maria Należny 3. Sławomir Cygan; Gimnazjum nr 1 Gdynia; Sławomira

Smelkowska 4. Michał Antos; Gimnazjum nr 2 Kwidzyn; Elżbieta Do

mbek 5. Jakub Kallas; Gimnazjum nr 24 Gdynia; Halina Różalska 6. Malwina Karpińska; Gimnazjum nr 1 Bytów; Maria Ba-

dziąg 7. Michał Kochman; Gimnazjum nr 24 Gdynia; Włodzimierz

Subczyński 8. Maciej Klimczuk; Gimnazjum nr 1 Lębork; Andrzej Pło-

charski 9. Rafał Szepietowski; Gimnazjum nr 18 Gdańsk-Zaspa; Łu

cja Rozenfeld 10. Kamil Nowacki; Gimnazjum nr 1 Lębork; Marian Kawzo-

wicz 11. Andrzej Redlarski; Gimnazjum nr 3 Gdańsk-Chełm; Elż

bieta Matera 12. Natalia Piwowarska; Gimnazjum nr 16 Gdańsk-Zaspa; Ja

nina Szydłowska 13. Tadeusz Janowski; Gimnazjum nr 3 Wejherowo; Justyna

Roszman 14. Adam Ratajczak; Gimnazjum nr 16 Gdynia; E. Litkiewicz

FINALIŚCI 1. Michał Sikora; Gimnazjum nr 3 Gdańsk-Chełm; Elżbieta

Matera 2. Piotr Olszewski; Gimnazjum nr 15 Gdynia: Renata Kubic

ka 3. Paweł Wnuk-Lipiński; Gimnazjum nr 2 Miastko; Miro

sław Hołubowski 4. Krzysztof Duwe; Społeczne Gimn. Językowe Lębork;

Andrzej Płocharski 5. Kamil Szwaba; Gimnazjum nr 1 Lębork; Marian Kawzo-

wicz 6. Cezary Łada; Gimnazjum nr 1 Gdynia: S.Smelkowska 7. Mateusz Przybylski; Publiczne Katolickie Gimnazjum

Gdańsk; Maria Gaczoł 8. Paweł Makowski; Gimnazjum nr 1 Sopot; Mirosława Ada

mowicz 9. Rafał Kierończyk; Gimnazjum nr 2 Rumia; Małgorzata

Ratajczak 10. Paweł Wieczorek; Gimnazjum nr 2 Kwidzyn; Marianna

Kwiatkowska 11. Marta Maćkowska; Gimnazjum nr 2 Kwidzyn; Elżbieta

Dombek 12. Martyna Stępniewicź; Gimnazjum nr Kwidzyn; Marianna

Kwiatkowska 13. Krzesimir Arodź; Gimnazjum nr 20 Gdynia-Chwarzno; Elż

bieta Bartoszewska 14. Łukasz Bosz; Gimnazjum nr 2 Żukowo; Joanna Pontus 15. Monika Drżał; Gimnazjum nr 6 Słupsk; Andrzej Litka 16. Karolina Król; Gimnazjum nr 2 Kwidzyn; Marianna Kwiat

kowska 17. Wiktor Buczak; Społeczne Gimnazjum Językowe Lębork;

Andrzej Płocharski 18. Aleksandra Walkiewicz; Gimnazjum nr 2 Kwidzyn; Elż

bieta Dombek 19. Justyna Sokół; Gimnazjum nr 28 Gdańsk-Morena; Mał

gorzata Kusz 20. Dariusz Krajewski; Gimnazjum nr 10 Gdynia; G.Kozubska 21. Łukasz Mandziara; Gimnazjum nr 11 Gdynia; Krystyna

S z c z ę ś n i a k 22. Tomasz Krampikowski; Gimnazjum nr 1 Człuchów; An

drzej Rolewicz 2 3 . D a r i u s z G u l a t o w s k i ; G i m n a z j u m n r 1 C z ł u c h ó w ; A n d r z e j

Rolewicz

itiFOfiMnm o t m i o m

3 / 2 0 0 3 OLIMPIADY - KONKURSY

24. Mateusz Włoch; Gimnazjum nr 19 Gdynia-Dąbrowa; Maria Należny i Wiktoria Bocheńska

25. Piotr Majcher; Gimnazjum Straszyn; Violetta Michalska 26. Ewelina Wetta; Gimnazjum nr 1 Lębork; Andrzej Płochar-

ski 27. Robert Kupski; Gimnazjum nr 3 Wejherowo; M.Bieńkow

ska 28. Cezary Kosicki; Gimnazjum nr 5 Gdynia-Orłowo; Bogu

miła Sieradzan 29. Monika Daleka; Gimnazjum nr 1 Lębork; Marian Kawzo-

wicz 30. Andrzej Krawczyk; Gimnazjum nr 3 Starogard Gdański;

Wiesław Wostal 31. Piotr Majewski; Gdańskie Gimnazjum Autonomiczne

Gdańsk; Krzysztof Horodecki 32. Tomasz Kopera; Gimnazjum nr 4 Słupsk; Katarzyna Kali

nowska 33. Janusz Kwiatek; Gimnazjum nr 2 8 Gdańsk; Małgorzata

Kusz 34. Kamil Kuchta; Gimnazjum nr 18 Gdynia; Tamara Błaże

wicz 35. Anna Wilk; Gimnazjum nr 1 Lębork; Andrzej Płocharski 36. Paweł Lisiecki; Gimnazjum nr 1 Lębork: Marian Kawzo-

wicz 37. Krzysztof Gośliński; Sopołeczne Gimnazjum Językowe

Lębork; Andrzej Płocharski 38. Ilona Hałas; Społeczne Gimnazjum Językowe Lębork;

Andrzej Płocharski 39. Bartosz Smagieł; Gimnazjum nr 1 Lębork; Marian Kawzo-

wicz 40. Aleksandra Andrzejewska; Gimnazjum nr 2 Kwidzyn;

Marianna Kwiatkowska 41. Anna Zakrocka; Gimnazjum - 8 Gdańsk; Tadeusz Bielecki 42. Marcin Nowak; Gimnazjum - 2 Lębork; Elżbieta Kosińska

Informacja STATYSTYCZNA. W etapie szkolnym konkursu uczestniczyło 1354 uczniów z 125 gimnazjów, etap drugi odbywał się w 13 rejonach i uczestniczyło w nim 397 uczniów z 59 gimnazjów. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikowanych zostało 56 uczestników z 31 gimnazjów. Etap wojewódzki składał się z 2 części, najpierw uczniowie rozwiązywali 15 zadaniowy test, a następnie zadania problemowo - obliczeniowe. Wyłoniono 14 laureatów i 42 finalistów konkursu.

Zdzisław Szpiter - przewodniczący WKK

Międzynarodowy Konkurs Matematyczny KANGUR 2003.

W regionie słupskim uczestniczyło w nim 6500 uczniów z 220 szkół. Nagrodzono 606 uczniów. Tytuł laureata zdobyli: Marcin Piekarczyk - klasa III, SP-3 w Lęborku; Dominika Klimek - kl. IV, SP-3 w Słupsku; Konrad Korf - kl. IV, SP-8 w Lęborku; Jan Adamiec - kl. IV, SP-1 w Ustce; Mikołaj Kołaczek - kl. IV, SP-2 w Ustce; Miłosz Wieczór - kl. V, SP-8 w Lęborku; Dawid Szczu-kowski - kl. VI, SP w Brusach; Tomasz Lenart - kl. I, G-5 w Słupsku, Piotr Ossowski - kl. II, gimnazjum ZS-2 w Chojnicach; Arkadiusz Kitowski - kl. III, Gimnazjum w Rytlu; Sławomir Licow - kl. I, LO w Lęborku; Mateusz Klimczuk- kl. III, LO-1 w Lęborku; Fryderyk Kon-dej - kl. IV, LO-2 w Słupsku.

Informacja z "Głosu Pomorza"

XIX Ogólnopolski Konkurs Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży Gimnazjalnej

LAUREACI-POEZJA

Grupa wiekowa /-IV 1. Lipińska Klaudia, SP K w a k o w o k lasa III, Tęcza,

Walentynkowy wierszyk, Wierszyk na dobranoc 2. Rogowska Malwina, SP nr 19 Włocławek klasa III, Kropla 3. Skrzypińska Kinga, SP nr 3 Słupsk klasa III, Drzewa 4. Żukowska Arieta, SP nr 2 Słupsk klasa III, Moje kotki,

Płatek śniegu 5. Żukowska Żaneta, SP nr 2 Słupsk klasa III, Magiczna

serwetka

Grupa wiekowa V-VI 1. Gutral Joanna, SP nr 3 Słupsk klasa V, List do Pana Boga,

Pejzaż Pani Jesieni, Wspomnienie lata 2. Hałuszka Katarzyna, SP Izabelin klasa V, Odwaga, Wzlot,

Wycieczka 3. Kiciński Kuba, SP Lupawa klasa VI, Przyjemność

w wyobraźni 4. Łataś Sandra, SP nr 2 Kielce klasa V, Przepiórki,

Wynalazek, Hotel 5. Żmuda - Trzebiatowska Ewelina, SP nr 5 Bytów klasa V,

Okruchy myśli

Grupa wiekowa/-III Gimnazjum 1. Dwulit Adriana, Gimnazjum nr 2 Słupsk klasa II, Babcia,

ludzie 2. Kowalkowska Dorota, Gimnazjum nr 6 Słupsk klasa III,

Piosnka, Czas 3. Kowgan Justyna, Gimnazjum nr 3 Kołobrzeg klasa III, Tłum

ludzi.., Nie chcą być szczęśliwa... 4. Madziąg Lidia, Gimnazjum nr 2 Wejherowo klasa III, Ciasto

marzeń 5. Myślińska Joanna, PG nr 10 Białystok klasa III, Biesiada

Literacka 2002, Kapryśna szczypawka, Dewaluacja pojęć

6. Popek Katarzyna, Gimnazjum nr 39 Łódź klasa III, Dom 7. Sokół Krzysztof, Prywatne Gimnazjum Filomata Gliwice

klasa III, Gwiazdy, Herr Mozart 8. Wieczorek Magda, Gimnazjum Kobylnica klasa III, dla

ciebie, Miedziana Dziewczyna, I love you 9. Yoshida Izumi, Gimnazjum nr 36 Łódź klasa I, Srebrny sen,

W głębinie wyobraźni, Boże Narodzenie

LAUREACI - PROZA

Grupa wiekowa /- IV 1. Antoń Nadia, SP nr 3 Słupsk klasa IV, Wspomnienia... ze

strychu 2. Bielewska Justyna, SP nr 4 Świdnica klasa IV, Szkoła

piątego tysiąclecia 3. Filek Agnieszka, SP nr 4 Świdnica klasa IV, Yroblelandia 4. Kowalski Jacek, SP nr 6 Słupsk klasa III, Kłótnia 5. Kurkowska Katarzyna, SP Sławianowo klasa IV, Bal liści 6. Mirecki Kacper, SP nr 5 Słupsk klasa IV, Wyprawa po skarb 7. Walczak Karol, SP nr 19 Włocławek klasa III, Miecz mocy 8. Węglarz Jakub, SP nr 5 Słupsk klasa IV, Wyspa skarbów,

Baśń o zaczarowanym kamieniu 9. Zabrocka Aleksandra, SP nr 2 Miastko klasa III, Skarby

świata 10. Zakosztowicz Aleksander, SP nr 141 Łódź klasa I,

Polowanie na diamenty

mmmm oimrom

OLIMPIADY * KONKURSY 3 / 2 0 0 3

Grupa wiekowa V - Vi 1. Biały Aleksandra, SP nr 1 Świdnica klasa VI, bez tytułu 2. Bzdel Marta, SP nr 8 Lębork klasa V, Podróż w czasie 3. Cichorska Barbara, SP nr 79 Poznań klasa VI, Balladyna

ze złotej stajni, Przyjaźń z dżungli, Skąd się wzięła lilia wodna

4. Karmelita Natalia, SP nr 2 Ustka klasa V, Fotografia w kolorze sepii

5. Krasnowski Eryk, SP nr 2 Ustka klasa V, Rodzinna pamiątka, Baśń ekologiczna o Ustce i Bałtyku

6. Lubarska Anna, SP nr 3 Słupsk klasa VI, Prawdziwa kobieta

7. Ochenkowski Andrzej, SP nr 5 Słupsk klasa V, Klasowy fajtłapa

8. Schmidt Anna, SP Nowe Kwakowo klasa V, Brutus, Harmentiss

Grupa wiekowa i - HI Gimnazjum 1. Czoska Agnieszka i Hajbowicz Anna, SG Kostkowo klasa

III, Opowieść wędrowna 2. Dutkiewicz Antoni, Gimnazjum nr 3 Starachowice klasa III,

East but story 3. Napiecek Jędrzej, Gimnazjum nr 1 Wągrowiec klasa I,

Powrót 4. Popek Katarzyna, Gimnazjum nr 39 Łódź klasa III, Świat

Anastazji, Wspomnienie o Małym Księciu 5. Szynkiewicz Monika, Gimnazjum nr 5 Słupsk klasa III, Angel

vs Devil 6. Ślifierz Katarzyna, Gimnazjum nr 3 Starachowice, Dawno,

dawno temu... 7. Ślifirski Maciej Gimnazjum nr 33 Gdańsk - Osowa klasa III,

Pomiot Lokiego 8. Zatorski Łukasz, Gimnazjum nr 3 Starachowice klasa III.

Pola

Już po raz dziewiętnasty składamy głęboki ukłon przed wzruszającym, zachwycającym i pełnym uroku światem wyobraźni najmłodszych polskich poetów i pisarzy. Jak zawsze -dziękujemy gorąco za tak wielkie zaufanie i zainteresowanie naszym konkursem. Prawie 6000 wierszy i opowiadań z 191 szkół podstawowych i gimnazjów z całej Polski to powód do radości i dumy dla organizatorów, to także wielki kredyt zaufania, którym obdarzyliście nasz smak literacki, gust, obiektywizm i wrażliwość. To dzięki Wam nasz konkurs uznawany jest za ważne wydarzenie w promowaniu literackiej twórczości dziecięcej i młodzieżowej.

Przed dziewiętnastu laty zaczął się bardzo skromnie, od kilku słupskich szkół, ale z roku na rok stawał się coraz bardziej znany i ceniony. Nadsyłane wiersze i opowiadania liczyliśmy już nie na dziesiątki, lecz na setki, a od dziecięciu lat, dzięki zaprzyjaźnionej z Waszą twórczością - wspaniałej poetce, pisarce, laureatce Orderu Uśmiechu i od 1 kwietnia 2003 r. Honorowej Obywatelce Miasta Słupska Wandzie Chotomskiej - na tysiące.

Jest już tradycją, że tytuł każdego tomiku z Waszymi wierszami i opowiadaniami jest efektem zachwytu jurorów społeczników - fragmentem wiersza któregoś z uczestników konkursu. W tym roku oczarował nas wers z wiersza Joasi Gutral "Zaczepił się świat...", który w sposób niezwykle pojemny i trafny ujmuje Wasz odbiór rzeczywistości. Przy wyborze tekstów wyróżnionych kierowaliśmy się - j ak zawsze -przede wszystkim autentycznością i oryginalnością wierszy i opowiadań, wyobraźnią, wrażliwością, szczerością i odwagą

wypowiedzi, prawdą i świeżością ujęcia tematu. Niestety -nigdy nie mamy całkowitej pewności, że nie nagrodziliśmy autora dopuszczającego się plagiatu. A szkoda, bo choćby jeden nieuczciwy "literat" kładzie cień na ocenie innych, pięknych i oryginalnych tekstów.

W dziewiętnastej edycji konkursu jurorzy wyłonili 46 laureatów, wyróżnili zaś 169 osób w trzech grupach wiekowych: klasy I - IV Szkoły Podstawowej, klasy V - VI Szkoły Podstawowej, klasy I-III Gimnazjum.

W dziecięcej literaturze jak w lustrze odbija się nasza rzeczywistość. Pierwsze konkursy prezentowały samą radość, cudowny, przetykany słońcem świat, wspaniałych rodziców i nauczycieli. Ten obraz zaczął pękać po 1989 roku. Do dziecięcych prac wkroczył smutek, a jego rozmiary są dziś niepokojące. Dzieci piszą bolesne teksty, postrzegają biedę i beznadzieję w Polsce. Kryzys więzi rodzinnych, samotność i brak czasu rodziców to "żelazny temat", który zawładnął wyobraźnią młodych twórców. Jeszcze nigdy nie przysłaliście na nasz konkurs tylu wierszy i opowiadań będących wyrazem próśb zanoszonych do Boga - próśb o pokój, miłość, godne życie, tekstów o nastawieniu moralnym, filozoficznym z dominującą tęsknotą za przyjaznym domem rodzinnym. W Waszych opowiadaniach jest bardzo wiele przestrzeni magicznej - elfy i czarownice rodem z Harrego Pottera i Wiedźmina stanowią odskocznię od smutku i przygnębienia w realnym świecie. Wszyscy jurorzy zgodnie zauważyli, iż coraz mniej jest śmiechu i uśmiechu w Waszych wierszach i opowiadaniach. Jolanta Nitkowska-Węglarz stwierdziła: "Polskie dzieci j u ż się nie śmieją!"

W grupie najmłodszych literatów, dzieci klas I - IV szkoły podstawowej szczególnie widoczna jest tęsknota do świata baśni, którym rządzą odwieczne reguły - dobro jest nagrodzone, zło ukarane. Według jurorów nieco niepokojące jest "przekładanie" na język pisany gier komputerowych, bez próby w y j ścia poza ekran monitora. Za najlepsze wśród opowiadań dzieci najmłodszych-jurorzy uznali teksty "oswajające" codzienną rzeczywistość znanąmałym autorom, bowiem tutaj pojawiły się bardzo ciekawe pomysły literackie i przemyślana dramaturgia.

W opowiadaniach dzieci starszych wyjątkowo modne stały się zabawy literackie polegające na wcielaniu się w coś lub kogoś. Obrodziło tekstami "jestem liściem, wiatrem, drzewem, oknem, psem, kotem" oraz wspomnieniami z wakacji. Szkoda, że tak mało w tym roku tekstów ironicznych, satyrycznych, wypełnionych humorem.

Od kilku lat powtarzamy - nad dziecięcą i młodzieżową literaturą powinni pochylić się psychologowie, socjologowie, nauczyciele, rodzice. Itak będzie. (...)

Zaczepił się świat... Świat Joasi Gutral - uczennicy klasy piątej SP nr 3 w Słupsku. Świat Was wszystkich zaczepił się o naszą, dorosłą wrażliwość, sumienie... Zaczepił się na zawsze. Dziękujemy. (...)

Do zobaczenia na podsumowaniu X X Ogólnopolskiego Konkursu Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży Gimnazjalnej w 2004 roku. Słupsk przywita Was wiosną.

Maria Pietryka - organizator Konkursu Jolanta Wiśniewska - Dyrektor Gimnazjum Nr 2 w Słupsku

Z e W s t ę p u d o z b i o r u w i e r s z y " Z a c z e p i ł s i ę świat . . ."

mmmiw oimnom

3 / 2 0 0 3 OLIMPIADY « KONKURSY

Konkurs Matematyczny LOKATA LOKATA W UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW

Utarło się przekonanie, ż e przeciętny Polak słabo radzi sobie z naliczaniem odsetek od założonej lokaty czy z wykonaniem planu spłaty kredytu. Analizując różne gimnazjalne podręczniki do matematyki pod kątem doboru zadań poświęconych w/w tematyce stwierdziłam, ż e przede wszystkim j e s t ich zbyt mało, b y mogły: • w pierwszej kolejności pomóc młodzieży współuczestniczyć w kształtowaniu domowego budżetu (np. doradzić rodzicom jakiego typu lokata byłaby najbardziej korzystna, przedstawić różne warianty spłaty kredytu, czy prosta - wydawałoby się sprawa - opłacenie domowych rachunków, która wiąże się z umiejętnością właściwego odczytywania informacj i), • nauczyć świadomego korzystania z usług banku i innych instytucji, nauczyć przedsiębiorczości. Rozwiązywanie problemów tego typu wymaga korzystania z dostępnych dzisiaj narzędzi - kalkulatora i komputera.

Po uzyskaniu aprobaty dyrektora gimnazjum, zwróciłam się z pomysłem zorganizowania Konkursu Matematycznego "Lokata" do dyrektora przechlewskiego oddziału Banku Spółdzielczego w Człuchowie. Przedstawiłam cele konkursu: 1. Kształcenie umiejętności stosowania wiedzy matematycznej w praktyce, związanej bezpośrednio z usługami, które oferuje bank: -opłacanie rachunków za: energię, RTV, itp. • naliczanie kapitału złożonego w banku na pewien procent, • planowanie spłaty kredytu wraz z należnymi odsetkami. 2. Rozwijanie umiejętności rozwiązywania zadań praktycznych w arkuszu kalkulacyjnym, 3. Popularyzowanie matematyki wśród uczniów, rozwijanie zainteresowań, pobudzanie twórczego myślenia. Dyrektor banku - B. Kołodziej przyjął patronat nad konkursem. Kolejną czy nnością było przygotowanie, w oparciu m.in. o materiały udostępnione przez bank, minizbioru zadań, który podzieliłam na 3 części: 1.Opłacamy w banku rachunki. 2. Zakładamy lokaty bankowe. 3. Korzystamy z kredytów.

Po tych przygotowaniach zwróciłam się do koleżanek i kolegów uczących matematyki i informatyki o współudział w organizacji konkursu. Uczniowie zostali zapoznani z regulaminem, udostępniono chętnym zbiorek zadań. Nastąpił etap przygotowań młodzieży; na lekcjach matematyki i informatyki, na kółku matematyczno-informatycznym, uczniowie pracowali również samodzielnie. Do konkursu w dniu 9 kwietnia 2003 r. przystąpiło ostatecznie 21 uczniów klas I-III Publicznego Gimnazjum w Przechlewie.

KONKURS Przed Tobą 6 zadań. Możesz za nie uzyskać 37 punktów. Zapisuj obliczenia - rozwiązując zadania możesz posługiwać się kalkulatorem. Ostatnie zadanie rozwiąż w arkuszu kalkulacyjnym Ms Works lub Ms Excel- plik zapisz pod nazwą "Kredyt" i umieść w MENOI.w folderze Company, w podfolderze Konk_Lok, wewnątrz katalogu opatrzonego Twoim imieniem i nazwiskiem. Czas rozwiązywania zadań: 90 minut. 1. (4 pkt.). Mama chce opłacić w banku rachunki; abonament radio-wo-telewizyjny za 2 miesiące w wysokości 29,20 zł łącznie, za telefon w wysokości 245 zł oraz prąd 183,70 zł. Policz ile złotych będzie wynosić koszt tych usług. Ile zł musi przygotować mama?

INFOftMflTOft OfMTOM

2. (6 pkt.) Gdybyś dzisiaj wpłacił do banku 1 000 zł na lokatę roczną oprocentowaną w wysokości 5% w stosunku rocznym, to jaką kwotą dysponowałbyś po 50 latach będąc już na emeryturze? Przez 50 lat nie dokonywanoby żadnych wpłat ani wypłat oprócz corocznej kapitalizacji odsetek.

3. (5 pkt.). Masz do wyboru 2 banki. W jednym oprocentowanie półroczne wynosi 3%, a w drugim oprocentowanie roczne 6%. W którym banku złożyłbyś swoje oszczędności co najmniej na rok, jeśli w pierwszym banku odsetki dopisuje się po pół roku, a w drugim po roku?

4. (7 pkt.). Państwo Kowalscy złożyli swoje oszczędności w dwóch bankach; pani Kowalska w banku A na 5,5% w stosunku rocznym, a pan Kowalski w banku B na 5% w skali roku. Oblicz jaką kwotę złożyło każde z nich wiedząc, że oszczędności wynosiły łącznie 25 000 zł i dały po roku 1 300 zł odsetek razem.

5. (6 pkt.).Twoi rodzice chcą kupić lodówkozamrażarkę. Na brakującą im kwotę 1 200 zł zamierzają wziąć kredyt. Ustalili, że spłacą go w 6 miesięcznych ratach. Ułóż plan spłaty kredytu wiedząc, że oprocentowanie kredytu wynosi 15% w skali roku oraz, że do każdej raty bank nalicza odsetki należne za jeden miesiąc aktualnej kwoty zadłużenia.

6. (9 pkt.) Pan Janusz - młody rolnik, zajmuje się hodowlą trzody chlewnej. Chciałby wybudować małą masarnię - dostosowaną do standartów Unii Europejskiej, zajmującą się produkcjązdrowej żywności. W tym celu zamierza wziąć kredyt inwestycyjny dla młodych rolników "MR". Oprocentowanie w skali roku wynosi 9,38%, z czego sam kredytobiorca spłaca 1,88%, a Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłaca resztę czyli 7,5%. Pan Janusz myśli o kwocie 100 000 zł, o równych miesięcznych ratach, ale zastanawia się czy spłacić kredyt w ciągu 4 (48 rat) czy 5 lat (60 rat). Opracuj w arkuszu kalkulacyjnym spłatę rat kredytu uwzględniając 2 wymienione warianty oraz udział w spłacie kredytu p. Janusza oraz ARiMR. POWODZENIA!

Zwycięzcy konkursu: 1. Joanna Cieślik (ki. IIB), 2. A leks a n d r a M a r i a k (I C), 3. Marta Ciesielska (II C) otrzymali dyplomy i nagrody rzeczowe, a pozostali uczestnicy drobne upominki, ufundowane przez Bank Spółdzielczy.

Konkurs i j e g o wyniki (rys. 1) skłaniają do refleksji: • na lekcjach matematyki (dodatkowo informatyki) ćwiczyć umiejętność rozwiązywania zadań: 1. w arkuszu kalkulacyjnym (zad. 6), 2 . przy pomocy równania lub układu równań (zad. 4), 3. na obliczanie kapitału wraz z odsetkami należnymi za długi okres czasu - potęgowanie za pomocą kalkulatora (zad. 2), 4 . na obliczanie kolejnych rat kredytu (zad. 5), 5. polegających na uważnym odczytaniu, odszukaniu i wykorzystaniu potrzebnych informacji (zad. 1 - wykonane przez ogół uczniów dość dobrze ale nie w stu procentach), • tym razem dwustopniowy konkurs - zorganizować w latach następnych; pierwszym etapem objąć całą młodzież gimnazjalną.

Teresa Mysik Publiczne Gimnazjum w Przechlewie

BSCBMCHÓW O/PRZECHLEWO

Informuje, m nrzvimuie wszelkie wpłaty oa dobro rachunków:

«KRtiS be* prowizji - Usłwg RTV bez prowizji

Od niżej wymienionych wpłat prowizja od dnia 16.01.2002 wynosi 0,5%

nie mniej niż:

- TilitowimBacJa 0,Mxt. PZU 4,00 eL

- Urząd Skarbowy 4,00 zŁ - Udugl <00 *L -Inne wpięty 4,00 ai. ~ ZakAad Enarg» 1 ^ Q 0 z L - ^

ZAMMZMIY DO KORZYSTANIA Z NASZYCH USUJQ


Trzydzieści lat minęło...

W Sfupsfęu przy uticy (Banacha Stoi szfęofa imienia Janusza 2(orczafęą

dzieci ją tat^nazwaiy, *D(a swojej i patrona cfizuaiy.

ST 14-t/ęcj, ląedyś Syfa, Lecz po reformie oświaty numer na 3 zmienifa

Trzez [at trzydzieści swojego istnienia W tej sz/ępCe Syfy iu)a potępienia

uczennica £f. Va S& 3

Szkoła Podstawowa nr 14 w Słupsku przy ul. Banacha 5 rozpoczęła działalność dydaktyczno-wychowawczą 1 września 1972 r. Pierwszym dyrektorem został mgr Stefan Dąbrowski. Uroczystość otwarcia nowej szkoły miała charakter podniosły, mobilizujący do rzetelnej pracy. Były przemówienia, gratulacje, przekazanie przez budowniczych symbolicznego klucza na ręce dyrektora, przecięcie wstęgi, radosny dźwięk dzwonka i wreszcie wejście nauczycieli i uczniów z postanowieniem: "Nie zawiedziemy, postaramy się godnie podążać za innymi słupskimi szkołami, które mają j u ż długą historię i bogaty dorobek".

Na kartach kroniki szkolnej honorowi goście, uczestniczący w uroczystym otwarciu szkoły zapisali te słowa: "Gratulujemy nowej szkoły. Życzymy j e j kierownictwu, gronu pedagogicznemu i młodzieży najlepszych wyników w nauce, w pracy społeczno- wychowawczej i w sporcie. Niech w tej kronice same superlatywy na konto szkoły wpisywane będą." Szkoła Podstawowa nr 14 bardzo szybko zyskała renomę placówki o wysokim poziomie pracy dydaktycznej i wychowawczej.

"Głos Pomorza" z 1 września 1972 r. donosił: "Dzielnica "Zatorze" wzbogaciła się o nową, piękną szkołę, która przyjęła w swoje mury ponad 800 uczniów do swoich 18 klas i 6 pracowni." Grono pedagogiczne liczyło 27 osób. Jak zwykle w nauczycielskim zawodzie dominowały panie. Panów było zaledwie czterech. Budynek był zaplanowany na 700 uczniów, ale z roku na rok rosła liczba nowo przyjmowanych dzieci, a tym samym wzrastała ilość oddziałów. Najliczniejsze były klasy młodsze. Zdarzały się takie owocne lata, że pierwszaki stanowiły 8 oddziałów: od liter "a" aż do "h". Nauka początkowo odbywała się na dwie, a później na trzy zmiany, czyli od godziny 8.00 aż do 17.10.! Warunki stawały się coraz trudniejsze. W roku szkolnym 1979/ 80, funkcjonowało aż 45 oddziałów! Dopiero wybudowanie kolejnej nowej szkoły na Zatorzu (SP 15) przyniosło spadek ilości uczniów. Odeszło 300, a tym samym ubyło 9 oddziałów. Poprawiły się wreszcie warunki pracy i nauki.

Na dziesięciolecie placówki została wybudowana nowa szatnia jako przybudówka przy frontowej ścianie. Szkoła otrzymała też sztandar i imię Janusza Korczaka. Patrona wybrały same dzieci w plebiscycie szkolnym. Drugie dziesięciolecie istnienia SP 14 też wzbogaciło się o nowe obiekty. W marcu 1987 r. odbyło się uroczyste otwarcie hali sportowej wykonanej w ramach inwestycyjnych czynów społecznych na 40 le

cie PRL. W styczniu 1990 r. został oddany nowy budynek dydaktyczny dla klas I-III. Od tej pory maluchy mają komfortowe warunki do nauki i spędzania przerw, gdyż odizolowane są od klas starszych. Dzięki temu dzieci czują się bezpieczniej, a rodzice są bardziej zadowoleni.

Od pierwszego dzwonka w "czternastce" minęło 30 lat. Przez ten okres rządy sprawowało 7 kolejnych dyrektorów. Uroczyste obchody trzydziestolecia przypadły na czas sprawowania funkcji dyrektora przez mgr Dorotę Marcinkowską.

Dnia 27 listopada 2003 r. społeczność szkolna zgromadziła się w dużej sali gimnastycznej. Zaproszeni byli przedstawiciele władz oświatowych i samorządowych, a także dyrektorzy słupskich szkół, przedstawiciele związków zawodowych i lokalnych mediów. Obecni byli: Wiceprezydent Słupska - Andrzej Obecny, Przewodnicząca Rady Miejskiej w Słupsku - Anna Bogucka-Skowrońska, Dyrektor Delegatury w Słupsku KO w Gdańsku - Barbara Grędecka, Wizytator KO w Gdańsku - Delegatura w Słupsku - Mirosława Sawicka, Naczelnik Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego - Bogdan Leszczuk, z-ca Naczelnika Wydziału Oświaty UM- Anna Sa-dlak, Inspektor Wydziału Oświaty UM - Wanda Daczkowska, Prezes ZNP- Ewa Jakubczyk, PrzewodniczącaNSZZ "Solidarność" - Dorota Bublej-Bojarowska, Ks. prałat Marian Subocz. Pozostali zaproszeni goście również dopisali. Najważniejszymi jednak gośćmi byli.. . dyrektorzy, którzy wcześniej rządzili "czternastką", a także emeryci, którzy zostawili w murach tej szkoły dużą część swojego życia. Byli dyrektorzy to: Zygmunt Kołodziej, Zbigniew Walo, Elżbieta Naumczyk, Irena Gatz (wicedyrektor), Janusz Kozioł. Nieobecna była dyrektor Mirosława Mikuś. Goście przybyli punktualnie. Gościnnie witał ich...Korczak - patron szkoły mistrzowsko wykonany przez nauczycielkę Izabelę Zdanowicz. Posąg patrona otaczała gromadka dzieci. W ich towarzystwie na tle Korczaka goście chętnie pozowali do pamiątkowych fotografii. Gości poprowadzono drogą wspomnień i sukcesów wiodącą przez małą salę gimnastyczną. Na ten dzień sala dzięki pomysłowej dekoracji przekształciła się w górzystą krainę sąsiadującą z nadmorskim pejzażem. Drogowskazy wskazywały kierunek dó wspomnień i sukcesów. Były tam puchary, dyplomy, fotografie i inne rzeczy upamiętniające ważne wydarzenia z życia szkoły. Efekt był niezwykły. Goście byli pod wrażeniem. Autorami takiego oryginalnego wystroju byli nauczyciele: Wioletta Małachowska, Wioletta Knapa-Przedborska, Dorota Lenard, Izabela Zdanowicz i Barbara Staszkiewicz.

Oficjalna część uroczystości odbywała się na dużej sali gimnastycznej, również pięknie udekorowanej w g projektu Wioletty Małachowskiej. Tu się odbyła część artystyczna. Scenariusza przygotowała polonistka Elżbieta Troka, a program: Elżbieta Gawrońska, Bogumiła Dulewicz i Magda Szymańska.

W humorystyczny sposób zaprezentowani zostali kolejni dyrektorzy SP 14 i ich najważniejsze osiągnięcia (szatnia, hala sportowa, budynek klas 1- III, sprzęt sportowy i turystyczny, posadzki, wystrój wnętrz i otoczenia szkoły itp.). Dyrektor Dorota Marcinkowska również znalazła się w tym programie. Występy były przeplatane muzyką, śpiewem i tańcami, które przygotowały Ewa Chowaniec i Elżbieta Zięciak. Dla każdego było więc coś interesującego. Szczególnie przeżywali ten program dyrektorzy- obecni emeryci, gdy patrzyli

mmmm osmiom


na uczniów, którzy wcielili się w ich postacie i naśladowali ich styl bycia, mówienia a nawet ubierania. Szczery śmiech i łzy wzruszenia widzów świadczyły, że program podobał się i trafił do serc.

Widzowie mieli również okazję obejrzeć film dokumentujący pracę SP 3, zrealizowany przez wicedyrektor Katarzynę Grabowską. Z okazji jubileuszu wydany został biuletyn promujący szkołę. Powstał dzięki zaangażowaniu wielu nauczycieli. Natomiast Koło Młodych Dziennikarzy przygotowało specjalny numer gazety szkolnej "Mały Przegląd". Gazeta ta wydawana jest od 1983r. Należy chyba do najstarszych czasopism szkolnych na terenie Słupska. Dziennikarze się zmieniają, redaktor ciągle jest ten sam (Bogumiła Dulewicz -polonistka). Uczniowie z klas I - III również wydali okolicznościowy numer gazety "Skarbnica" pod redakcją Renaty Bu-giel. Ważnym akcentem literackim upamiętniającym jubileusz szkoły był tomik poezji "30-lecie SP 3 w którym zostały zamieszczone wiersze dzieci z klas IV- VI. Do powstania tomiku przyczynili się głównie poloniści oraz Ilona Skiba. Wyboru tekstów dokonała polonistka Małgorzata Kuśmierczyk. Dzięki j e j operatywności tomik został wydrukowany przez zakład poligraficzny w Słupsku w dużej ilości egzemplarzy.

"30 lat minęło i jeden dzień..."- ta trawestacja słów popularnej piosenki jeszcze długo będzie nam towarzyszyć.

Bogumiła Dulewicz Szkoła Podstawowa Nr 3 w Słupsku

W pasiece - aż dzwoni W powietrzu różowo jest od kwiecia wiśni ija6foni, a wiatr po par/ąi goni iprzyf(/ę/ęą - i całuje zaciśnięte p iąstecz fęi p iwonil

Kazimiera Ittakowiczówna - Wiosna - wiersz wyjęty ze scenariusza montażu słowno-muzycznego autorstwa Katarzyny Lisowiec-Poręby i Renaty Starynowicz.

Z dziejów Szkoły Podstawowej w Ugoszczy

1. S z k o ł a w U g o s z c z y d z i a ł a o d 1 k w i e t n i a 1930r. G d y p o w s t a w a ł a b y ł a 3 p o l s k ą s z k o ł ą w p o w i e c i e b y t o w s k i m . M i e ś c i ł a s i ę w b u d y n k u m i e s z k a l n y m T e o d o r a M i s z e w s k i e g o . O t w a r c i a j e j d o k o n a ł p r e z e s P o l s k i c h T o w a r z y s t w S z k o l n y c h w N i e m c z e c h , J a n B a c z e w s k i . D o j e j p o w s t a n i a p r z y c z y n i l i s i ę o p r ó c z g o s p o d a r z a , k t ó r y u d o s t ę p n i ł s w ó j d o m , B e r n a r d W r ó b e l i A n t o n i J a k u b e k . D o s z k o ł y u c z ę s z c z a ł o p o c z ą t k o w o 1 7 u c z n i ó w . N a u c z y c i e l e m i c h b y ł L e o n W y s i e c k i . W p r a s i e n i e m i e c k i e j p o j a w i a ł y s i ę n a p a s t l i w e artyk u ł y k r y t y k u j ą c e w ł a d z e p o w i a t o w e i r e j e n c y j n e z a " z b y t t o l e r a n c y j n y " s t o s u n e k d o d z i a ł a l n o ś c i p o l s k i e j . M i a ł y m i e j s c a b ó j k i , n a p a d y , z n i e s ł a w i e n i a i p o m ó w i e n i a r o d z i c ó w , a t a k ż e a r e s z t o w a n i a i p r o c e s y s ą d o w e . J e d y n a k s z k o ł a w U g o s z c z y . m i e j s c e o ś w i a t o w e j . k u l t u r a l n e j i p o l i t y c z n e j e d u k a c j i , j a k o j e d y n a w p o w i e c i e p r z e t r w a ł a d o d r u g i e j w o j n y ś w i a t o w e j . A p r z e t r w a ł a d z i ę k i g r u p i e P o l a k ó w i n a u c z y c i e l o w i L e o n o w i W y s i e c k i e m u , k t ó r y p r a c o w a ł w n i e j o d c h w i l i o t w a r c i a d o d n i a 2 w r z e ś n i a 1 9 3 9 r o k u , d n i a s w o j e g o a r e s z t o w a n i a . Został o s a d z o n y w o b o z i e w S a c h s e n h a u s e n . L e o n W y s i e c k i d o U g o s z c z y p o w r ó c i ł z o b o z u i j e s z c z e p r z e d z a k o ń c z e n i e m d z i a ł a ń w o j e n n y c h r o z p o c z ą ł w s z k o l e n a u c z a n i e j ę z y k a p o l sk iego.

2 . P o z a k o ń c z e n i u d z i a ł a ń w o j e n n y c h p r z e j ę t o b u d y n e k s z k o ł y

n i e m i e c k i e j . O b o w i ą z k i k i e r o w n i k a pełnił w l a t a c h 1 9 4 5 - 1 9 4 8 n a d a l

L e o n W y s i e c k i . J e g o n a s t ę p c ą z o s t a ł H u b e r t K r e f t , a p o n i m w r o k u

1 9 5 3 r. F r a n c i s z e k R u d n i k . W 1 9 5 6 r. k i e r o w n i c t w o s z k o ł y n a r o k

o b j ę ł a K a z i m i e r a D o r o s z , a p o n i e j Z e n o n M a r m u ł o w s k i . G r o n o p e

d a g o g i c z n e l i c z y ł o w t e d y 5 o s ó b .

W 1 9 5 9 r. s z k o ł a w U g o s z c z y o b c h o d z i ł a j u b i l e u s z 3 0 - l e c i a . W z w i ą z k u z t ą r o c z n i c ą n a b u d y n k u , w k ó r y m p r z e d w o j n ą m i e ś c i ła s i ę p o l s k a s z k o ł a w m u r o w a n o t a b l i c ę p a m i ą t k o w a z n a p i s e m : " T u w la tach 1 9 3 0 - 1 9 3 9 w c z a s i e p a n o w a n i a n i e m i e c k i e g o m i e ś c i ł a s i ę p o l s k a szkoła".

W t y m ż e r o k u L e o n W y s i e c k i p r z e s z e d ł n a e m e r y t u r ę . J e d n a k

j e s z c z e p r z e z p i ę ć n a s t ę p n y c h lat n i e z e r w a ł k o n t a k t u z u c z n i a m i . Z m a r ł 2 6 m a r c a 1983r. Z a s w o j ą w i e l o l e t n i ą d z i a ł a l n o ś ć . p o l o n i j ą i p r a c ę p e d a g o g i c z n ą u h o n o r o w a n o G o w i e l o m a o d z n a c z e n i a m i m . i n . K r z y ż e m K o m a n d o r s k i m i K r z y ż e m K a w a l e r s k i m O r d e r u O d r o d z e n i a P o l s k i .

W 1 9 7 2 r o k u d y r e k t o r e m został W a l d e m a r K a p i s z k a , a p o n i m

A n d r z e j F i e r e k . U c z n i o w i e z d o b y w a l i w y s o k i e w y n i k i w n a u c e

i s p o r c i e . P r z y s z k o l e istniał z e s p ó ł t a n e c z n y i i n s t r u m e n t a l n y . D r u

ż y n a H a r c e r s k a i m . T. K o ś c i u s z k i o r g a n i z o w a ł a p r a c e s p o ł e c z n e n a

r z e c z s z k o ł y o r a z l i c z n e b i w a k i , o b o z y i w y c i e c z k i . S z k o ł a p r o w a

d z i ł a k u r s y d o k s z t a ł c a j ą c e d l a d o r o s ł y c h w z a k r e s i e s i ó d m e j k l a s y

o r a z U n i w e r s y t e t P o w s z e c h n y d l a m i e s z k a ń c ó w w s i . D l a u c z n i ó w

o r g a n i z o w a n o z a j ę c i a p o z a l e k c y j n e : k ó ł k o a r t y s t y c z n e , k r a j o z n a w

c z e i f o t o g r a f i c z n e . W 1 9 7 9 r o k u " G m i n a S t u d z i e n i c e g o d n i e u c z c i ł a r o c z n i c ę

5 0 - l e c i a i s t n i e n i a p o l s k i e g o s z k o l n i c t w a w B y t o w s k i e m . Z t e j o k a

z j i z o r g a n i z o w a n o u r o c z y s t e s p o t k a n i e z u d z i a ł e m b y ł y c h u c z n i ó w

s z k o ł y p o l s k i e j (...). W b u d y n k u s z k o l n y m w K ł ą c z n i e d o k o n a n o

o t w a r c i a sa l i t r a d y c j i " . K o l e j n y m d y r e k t o r e m , o d 7 l u t e g o 1 9 8 3 r o k u , zos tał H e n r y k

S z y m c z a k . Z a j e g o k a d e n c j i 5 p a ź d z i e r n i k a 1 9 8 5 r o k u , z o k a z j i 4 0 -

l e c i a p o w r o t u Z i e m Z a c h o d n i c h i P ó ł n o c n y c h d o M a c i e r z y i w u z n a

n i u z a s ł u g w k r z e w i e n i u p o l s k i e j o ś w i a t y i k u l t u r y , R a d a P a ń s t w a

n a d a ł a s z k o l e K r z y ż O f i c e r s k i O r d e r u O d r o d z e n i a P o l s k i . A k t u

d e k o r a c j i i o d s ł o n i ę c i a t a b l i c y d o k o n a ł m i n i s t e r o ś w i a t y i w y c h o w a

n i a B o l e s ł a w F a r o n .

mmmm oimrom . y'.


N a s t ę p n e l a t a p r z y n i o s ł y i s t o t n e z m i a n y . O b o w i ą z k i d y r e k

t o r a p r z e j ę ł a T e r e s a P l u t o P r o n d z i ń s k a . P r z e b u d o w a n o k l a t k ę s c h o

d o w ą , z a m o n t o w a n o s a n i t a r i a t y o r a z z m i e n i o n o u k ł a d ś c i a n

w e w n ę t r z n y c h , w y m i e n i o n o r ó w n i e ż o k n a , d r z w i i p o d ł o g i ; o d n o

w i o n o stare m e b l e o r a z w y p o s a ż o n o sani tar iaty w lus t ra i d o z o w

n i k i m y d ł a , z a k u p i o n o k a r n i s z e i f i r a n y . W s i e r p n i u 1 9 9 8 r o k u

r o z e b r a n o b u d y n e k g o s p o d a r c z y p r z y s z k o l e , w k t ó r y m m i e ś c i ł y

s i ę d w i e k lasy, m a g a z y n e k s p o r t o w y . D r u g a c z ę ś ć r o z b u d o w y s z k o ł y

u g o s k i e j r o z p o c z ę ł a s i ę p o d k o n i e c l i s t o p a d a 2 0 0 1 r., w y k o p a n o

i z a l a n o f u n d a m e n t y p o d ł ą c z n i k i s a l ę g i m n a s t y c z n ą . W r o k u n a

s t ę p n y m p o s t a w i o n o m u r y . W ł a d z e s a m o r z ą d o w e z a p e w n i a j ą , ż e

o d w r z e ś n i a 2003r . s a l a g i m n a s t y c z n a w r a z z c a ł y m z a p l e c z e m z o

s t a n i e o d d a n a d o u ż y t k u . S a l a i n f o r m a t y c z n a została w y p o s a ż o n a

w s i e d e m k o m p u t e r ó w . D z i e c i m a j ą d o s t ę p d o i n t e m e t u . D o d a t k o

w o m a j ą m o ż l i w o ś ć u c z e s t n i c z e n i a w z a j ę c i a c h k ó ł k a i n f o r m a t y c z

n e g o . T y m , k t ó r z y p r a g n ą u c z y ć s i ę d r u g i e g o j ę z y k a ( j ę z y k a

n i e m i e c k i e g o u c z ą s i ę j u ż p i e r w s z o k l a s i ś c i ) , n p . a n g i e l s k i e g o ( o d

płatn ie ) , t e ż t a k ą m o ż l i w o ś ć s t w o r z o n o . W p o c z ą t k a c h l i s t o p a d a

2 0 0 0 r. u t w o r z o n o p r z y s z k o l e k a s z u b s k i z e s p ó ł w o k a l n o - t a n e c z

n y "Uparte lce" . U ś w i e t n i a o n l i c z n e u r o c z y s t o ś c i s z k o l n e i l o k a l n e .

K a d r ę n a u c z y c i e l s k ą t w o r z y o b e c n i e 1 0 n a u c z y c i e l i , w t y m 8 p e ł

n o e t a t o w y c h .

N a u r o c z y s t o ś ć 7 0 - l e c i a i s t n i e n i a p l a c ó w k i - w p a ź d z i e r n i k u 2 0 0 0 r. - p r z y b y l i l i c z n i e g o ś c i e , a w ś r ó d n i c h s y n p i e r w s z e g o p o l s k i e g o n a u c z y c i e l a - p r o f e s o r M i e c z y s ł a w W y s i e c k i - r e k t o r P o l i t e c h n i k i S z c z e c i ń s k i e j , a t a k ż e ó w c z e s n y s e n a t o r R P - K a z i m i e r z K l e i n a , w ł a d z e k u r a t o r y j n e , s a m o r z ą d o w e , b y l i d y r e k t o r z y s z k o ł y i j e j p i e r w s i u c z n i o w i e .

N a p r z e s t r z e n i o s t a t n i c h d w u d z i e s t u lat, u c z n i o w i e r e p r e z e n

t o w a l i s z k o ł ę w l i c z n y c h k o n k u r s a c h p r z e d m i o t o w y c h i ar tystycz

n y c h . O s i ą g a l i w y s o k i e w y n i k i w t e s t a c h k o m p e t e n c y j n y c h . O d

1 9 4 5 r. S z k o ł ę P o d s t a w o w ą w U g o s z c z y u k o ń c z y ł o p o n a d 6 0 0

a b s o l w e n t ó w . N i e k t ó r z y z n i c h s ą d z i s i a j n a u c z y c i e l a m i , i n ż y n i e r a

m i , w o j s k o w y m i . Małgorzata Szczęsna-Bukowska Wioletta Ratajczak-Toczek Szkoła Podstawowa w Ugoszczy

L i t e r a t u r a : • Kroniki szkoły. • Dzieje z iemi bytowskiej. Praca zbiorow a p o d redakcją red. S. Gierwszewskiego • Szkolnictwo polskie n a z iemi Bytowskie j w latach 1928-1939, Praca d y p l o m o w a Jana Sadowskiego n a p i s a n a w Z a w o d o w y m S t u d i u m A d m i n i s t r a c y j n y m U n i w e r s y t e t u A . Mickiewicza w Poznaniu p o d kierunkiem prof.dr. J.Wąsickiego, Poznań 1967 • "Głos Pomorza" nr 211 z 1979 r. W y w i a d z emerytowan y m nauczycie lem Stanisławem Szroederem z Kłączna

Uczniowski zespół taneczno-wokalny w Ugoszczy

Z e s p ó ł p o w s t a ł w l i s t o p a d z i e 2 0 0 0 r., s k u p i a 2 4 u c z n i ó w

z k l a s II-IV, k t ó r z y t w o r z ą 1 0 p a r t a n e c z n y c h , w t y m 2 r e z e r w o w e

o r a z 4 - o s o b o w ą g r u p ę w o k a l n ą . P r o w a d z ą g o T e r e s a P l u t o P r o n

d z i ń s k a - d y r e k t o r s z k o ł y o r a z n a u c z y c i e l k i W i o l e t t a R a t a j c z a k -

T o c z e k i Małgorzata S z c z ę s n a - B u k o w s k a . R e g i o n a l n e s tro je k a s z u b

s k i e u s z y ł a w ł a s n o r ę c z n i e i w y h a f t o w a ł a p r z y p o m o c y r o d z i c ó w

T e r e s a P l u t o P r o n d z i ń s k a . N a z w a z e s p o ł u "Uparte lce" ( " U p a r c i u

c h y " ) n a w i ą z u j e d o u p o r u i w y t r w a ł o ś c i . D e b i u t z e s p o ł u z b i e g ł s i ę z e s z k o l n y m i o b c h o d a m i D n i a Se

n i o r a o r a z Ś w i ę t a B a b c i i D z i a d k a - 2 1 s t y c z n i a 2 0 0 1 r o k u . N a s t ę p

n i e " U p a r t e l c e " p r e z e n t o w a ł y s i ę p o d c z a s w i e l u u r o c z y s t o ś c i w i e j

s k i c h , g m i n n y c h o r a z n a p r z e g l ą d a c h i f e s t i w a l a c h . W r o k u 2 0 0 1

u ś w i e t n i ł y : D z i e ń K o b i e t , f e s t y n l u d o w y , Ś w i ę t o M a t k i i O j c a .

d o ż y n k i g m i n n e i p o w i a t o w e . P o n a d t o w y s t ą p i ł y n a : * I F e s t y n i e

L u d o w y m o r g a n i z o w a n y m p r z e z s z k o ł ę n a r o z p o c z ę c i e lata, d o

c h ó d z f e s t y n u p r z e z n a c z o n y został d l a c h o r e j u c z e n n i c y o r a z d o

k o ń c z e n i e b o i s k a s z k o l n e g o ; * I X P r z e g l ą d z i e T w ó r c z o ś c i K a s z u b

s k i e j w K a r t u z a c h ; * p o d c z a s " D n i S t u d z i e n i c "

W 2 0 0 2 r o k u d o z n a c z ą c y c h w y d a r z e ń n a l e ż a ł o : * " t a ń c z e n i e

i ś p i e w a n i e " d l a W i e l k i e j O r k i e s t r y Ś w i ą t e c z n e j P o m o c y , * w y s t ę p

n a X P r z e g l ą d z i e T w ó r c z o ś c i K a s z u b s k i e j w K a r t u z a c h , * u d z i a ł

w M i ę d z y n a r o d o w y c h Warsz ta tach A r t y s t y c z n y c h " B a l t i c S e a D a n -

c e " o d b y w a j ą c y s i ę p o d p a t r o n a t e m S z k o ł y P o d s t a w o w e j w S t u

d z i e n i c a c h , * " S o m m e r F e s t " z o r g a n i z o w a n y p r z e z M n i e j s z o ś ć

P o l s k o - N i e m i e c k ą z B y t o w a .

C o r o k u , p o d k o n i e c c z e r w c a , c z ł o n k o w i e z e s p o ł u w y j e ż d ż a

j ą n a t r z y d n i o w y b i w a k . B y l i w S o m i n a c h , R e k o w i e . T y m r a z e m

w y j a d ą d a l e j , w o k o l i c e Słupska, a l b o n a P ó ł w y s e p H e l s k i . Jest t o

n a g r o d a z a i c h z e s p o ł o w ą p r a c ę , t r u d i w y t r w a ł o ś ć .

Z e s p ó ł p o s z e r z y ł s w ó j p r o g r a m w o k a l n o - t a n e c z n y . U s z y t o

i w y h a f t o w a n o s e r d a k i i k a m i z e l k i d l a tancerzy, a d z i e w c z y n k o m

p r z y b y ł y w i a n k i n a g ł o w ę . I d z i s i a j z e s p ó ł m a d u ż e p o t r z e b y . B r a

k u j e j e s z c z e c h ł o p c o m k a p e l u s z y o r a z d l a w s z y s t k i c h j e d n a k o w y c h

b u t ó w . S z c z y t e m m a r z e ń b y ł y b y p r a w d z i w e , s k ó r z a n e b u t y , a l e

s k r o m n e f u n d u s z e s z k o ł y j e s z c z e d ł u g o t e m u n i e p o d o ł a j ą .

Małgorzata Szczęsna-Bukowska

Nauka i zabawa z komputerem

T r a f i a j ą d o n a s z e g o internatu S O S W w L ę b o r k u d z i e c i , k t ó r e

s ł a b o o p a n o w a ł } ' n a u k ę c z y t a n i a i p i s a n i a . S ą o n e c z ę s t o n a d p o b u

d l i w e i m a j ą p r o b l e m y z e s k u p i e n i e m u w a g i . T r u d n o j e z m o b i l i z o

w a ć d o n a u k i , s z y b k o s i ę n u d z ą i z r a ż a j ą n i e p o w o d z e n i a m i .

Stara jąc s i ę p o m ó c s w o i m w y c h o w a n k o m , p o s t a n o w i ł e m z a

c h ę c i ć i c h d o n a u k i p o p r z e z m u l t i m e d i a l n e g r y e d u k a c y j n e d l a d z i e

ci. S z c z e g ó l n i e p r z y d a t n a o k a z a ł a s i ę p r o p o z y c j a f i r m y A l b i o n Sp.

z o .o . z W r o c ł a w i a p t . M M ó j p i e r w s z y e l e m e n t a r z " . P r o g r a m z a w i e

ra b o g a t y z e s t a w ć w i c z e ń o g ó l n o r o z w o j o w y c h , z a b a w y l o g i c z n e ,

t e s t y r e b u s y i z a g a d k i . D z i e c i p o r u s z a j ą c s i ę w k o l o r o w y m , b a j k o

w y m ś w i e c i e , m o g ą p o z n a ć litery, c y f r y , k o l o r y i kształty. U c z ą s i ę

okreś lan ia p r z e d m i o t ó w i z j a w i s k , d z i ę k i c z e m u ć w i c z ą p a m i ę ć i z d o l

n o ś ć l o g i c z n e g o m y ś l e n i a . N a p o c z ą t k u z a b a w y g r a c z w y b i e r a p o

stać j e d n e g o z s z e ś c i u b o h a t e r ó w , k t ó r y n a j b a r d z i e j m u s i ę s p o d o b a .

P o b a ś n i o w e j k r a i n i e u c z e s t n i k a g r y p r o w a d z i m a ł a m y s z k a , k t ó r a

o p o w i a d a h i s t o r i ę o u w i ę z i o n e j p r z e z p i r a t ó w k s i ę ż n i c z c e Z u z a n

n i e . G r a p o l e g a n a t y m , b y w y b r a n y b o h a t e r u w o l n i ł k s i ę ż n i c z k ę

z t w i e r d z y p i r a t ó w . W t y m c e l u m u s i o n z d o b y ć o s i e m m a g i c z n y c h

p r z e d m i o t ó w w r ó ż n y c h , w s k a z a n y c h n a m a p i e c z ę ś c i a c h p r o g r a

m u , r o z w i ą z u j ą c t a m p o p r a w n i e z a d a n i a . W r a z i e j a k i c h k o l w i e k

w ą t p l i w o ś c i g r a j ą c y m o ż e k l i k n ą ć n a p o s t a ć m y s z k i , k t ó r a w y j a ś n i

w j a k i s p o s ó b n a l e ż y w y k o n a ć p o s z c z e g ó l n e ć w i c z e n i a ; p o i n f o r

m u j e t a k ż e , w j a k i s p o s ó b i k i e d y n a l e ż y w y k o r z y s t a ć z d o b y t e

p r z e d m i o t y . P r a w i d ł o w o w y k o n a n e z a d a n i a n a g r a d z a n e s ą b r a w a

m i . K s i ę ż n i c z k a z o s t a j e u w o l n i o n a p o p r z y p o r z ą d k o w a n i u z d o b y

t y c h m a g i c z n y c h p r z e d m i o t ó w d o o d p o w i e d n i c h postac i i e l e m e n t ó w

z n a j d u j ą c y c h s i ę w t w i e r d z y p i r a t ó w .

M u l t i m e d i a l n a g r a e d u k a c y j n a " M ó j p i e r w s z y e l e m e n t a r z " n i c t y l k o b a w i , a l e r ó w n i e ż u c z y . Z a c h ę c a m n a u c z y c i e l i i r o d z i c ó w , b y s i ę g n ę l i p o t e n p r o g r a m i w s p ó l n i e z d z i e ć m i s p ę d z i l i p o ż y t e c z n i e w o l n y c z a s .

Leszek Leciejewski Internat SOS W w Lęborku

i m n u a r n OfWMTOWV

3 / 2 0 0 3 OLIMPIADY • KONKURSY

Zespół wokalno-taneczny STOKROTKI W SOSW W BYTOWIE

Nauka tekstów piosenek i inscenizacji pogłębia znajomość mowy ojczystej. Konieczność zapamiętywania tekstów, elementów tańca ćwiczy u dziecka spostrzegawczość, uwagę, myślenie i pamięć. Melodyczno-rytmiczne formy ruchu tworzą nastrój pogody i radości, uaktywniają dzieci, uspołeczniaj ą je . wdrażają do podporządkowania się regułom przyjętym w grupie. Zajęcia umuzykałniające i rytmiczne kształcą wrażliwość estetyczną dziecka, wzbudzają w nim zamiłowanie do muzyki, śpiewu i tańca. Zabawy rytmiczne związane są ściśle z rytmem piosenki. W zabawach stosujemy marsz, bieg, skoki, klaskanie w rytmie piosenki. Układ poszczególnych elementów musi być łatwy do zapamiętania. Zabawy taneczne oparte są na elementach najprostszych tańców. Kroki taneczne występujące w danej zabawie należy dzieciom dokładnie zademonstrować, przećwiczyć z nimi kilkakrotnie, aby potem zabawa się udała. Zabawy ilustrowane ruchem i zabawy inscenizowane odtwarzają treść piosenki. Inscenizowane piosenki dają możliwość podziału na role grupowe i solowe.

Działalność zespołu "Stokrotki" działającego xv SOSW xv Bytowie zainicjowały w roku 1983 Elżbieta Puchała i Alicja Marmołowska. Zespół skupiał wówczas dzieci z klas młodszych. Swój dorobek przedstawiał na imprezach i uroczystościach szkolnych, w przeglądach zespołów szkolnych na szczeblu miejskim i wojewódzkim. Od roku 1999 zespół prowadzą Małgorzata Czapiewska i Ludmiła Mohr, akompaniuje Czesław Tuszyński.

Pracę w zespole rozpoczęłyśmy od uaktywniania zarówno dzieci z klas młodszych jak i starszych. Wiele dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim odznacza s ię zdolnościami muzycznymi, dobrym słuchem i pamięcią muzyczną. Przyjmując do zespołu brałyśmy pod uwagę także sprawność ruchową. Zainteresowanie uczestnictwem w zajęciach było bardzo duże. Uczestnictwo w zespole daje dzieciom szansę na przeżycie wielu radosnych chwil, a także stymuluje prawidłowy rozwój. Kolejną modyfikacją było połączenie ze sobą trzech form: muzyki, ruchu i mowy. • Muzyka -śpiew, gra na instrumentach muzycznych, • ruchu - inspirowane muzyką zabawy rytmiczne, z rekwizytami oraz ruchowe interpretacje piosenek i tańce, • mowa - ekspresyjna i komunikacyjna. Priorytetowym zadaniem zespołu jest oprawa artystyczna wszystkich uroczystości szkolnych. Chętnie uczestniczymy w przeglądach i konkursach organizowanych na terenie powiatu i województwa.

Zespół brał udział w następujących uroczystościach i imprezach:

Rok szkolny 1999/2000: • programy "W pewnym lesie1' i "Morze nasze morze" przedstawione podczas I Wojewódzkiego Konkursu Wiedzy o Regionie, • prezentacja dorobku zespołu podczas Dni Otwartych sklepu Komfort w Słupsku, • występy z okazji Dnia Dziecka na dziedzińcu zamkowym, • udział w I Konfrontacjach Artystycznych w Damnicy, • program artystyczny z okazji zakończenia roku szkolnego.

informator omhtomv

R o k szkolny 2000/2001: • program artystyczny z okazji Dnia Nauczyciela "Wdzięczność w rytmie rap", • uświetnienie otwarcia I Wojewódzkich Targów Prac Dziecięcych "Pomysłowy Dobromir", "program "Bal pod choinką" na otwarcie balu karnawałowego, "występy podczas II Wojewódzkiego Konkursu Wiedzy o Regionie, • udział w II Wojewódzkich Konfrontacjach Kulturalnych w Damnicy z programem "Kacper w lesie", • występy z okazji Dnia Dziecka organizowanego przez Bibliotekę Miejską na dziedzińcu zamkowym, • część artystyczna na zakończenie roku szkolnego.

R o k szkolny 2001/2002: • udział w III Ogólnopolskim Festiwalu Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych w kategorii taniec, • program "Dzień Nauczyciela na wesoło", • otwarcie II Wojewódzkich Targów Prac Dziecięcych "Pomysłowy Dobromir", • nawiązanie współpracy z zespołem tanecznym " Animax" z Domu Dziecka w Bytowie, • organizacja akademii z okazji zakończenia roku szkolnego, • "Jak karnawał to karnawał" - bal karnawałowy, • udział w imprezie "Integracja na wesoło" zorganizowanej przez Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Miastku, • przygotowanie programu "Zdrowo żyć" na III Wojewódzki Konkurs Wiedzy o Regionie, • udział w imprezie integracyjnej "Czerwcówka na zamku".

R o k szkolny 2002/2003: • przygotowanie programu na uroczystość nadania Ośrodkowi imienia "Dzieci Europy" • uświetnienie otwarcia III Wojewódzkich Targów Prac Dziecięcych "Pomysłowy Dobromir", • program na bal karnawałowy "Zimowa bajeczka".

Pracę nad każdym programem rozpoczynamy od ustalenia tematyki, zgromadzenia literatury i opracowania scenariusza. Poza pracą nad tekstem, piosenką i tańcem opracowujemy scenografię i rekwizyty we własnym zakresie. Duże zaangażowanie i wysiłek włożony w pracę z zespołem nagradzane jest radością, chęcią uczestniczenia dzieci w każdym tworzonym przez nas programie. Nawet te dzieci, które są zaburzone emocjonalnie, sprawiające trudności wychowawcze podczas prób zespołu realizują swe podstawowe potrzeby natury emocjonalnej, dowartościowują się. Ich agresywne zachowania mają swoje ujście w spontanicznej i twórczej aktywności. Nie warunkowana niczym akceptacja dziecka ze wszystkimi j e g o ograniczeniami, tolerancja niedoskonałości wykonań proponowanych czynności - z jednoczesnym życzliwym ukierunkowaniem - stwarzają szansę na odnoszenie sukcesów przez nasze dzieci.

Profilaktyka i terapia polegająca na stwarzaniu dziecku warunków do samorealizacji przez bliskie i dostępne jego naturze formy aktywności, umożliwiające zmniejszenie napięć psychofizycznych, odprężenie, radość, wyzwolenie i rozładowanie zablokowanej energii, dają poczucie bezpieczeństwa i pomagają w rozwoju osobowości.

Małgorzata Czapiewska i Ludmiła Mohr SOSW w Bytowie


Dwa teatry w szkole

Teatr s z k o l n y m a d w i e o d m i a n y : teatr n a l e k c j i , s t a n o w i ą c y

e l e m e n t p r o c e s u d y d a k t y c z n e g o , o r a z f o r m a p r a c y p o z a l e k c y j n e j .

O b i e f o r m y z a s p a k a j a j ą p o t r z e b y d z i e c i , w y c h o d z ą n a p r z e c i w p o

t r z e b i e teatra l izac j i , s t w a r z a j ą o k a z j ę d o t w ó r c z e j a k t y w n o ś c i , d a j ą

m o ż l i w o ś ć z a s p o k o j e n i a p o t r z e b y u z n a n i a i p o c z u c i a w ł a s n e j w a r

tośc i . O b i e w y m a g a j ą z d y s c y p l i n o w a n i a u c z e s t n i k ó w , w s p ó l n e j p r a

c y i w s p ó ł o d p o w i e d z i a l n o ś c i z a j e j e f e k t , p o d z i a ł u f u n k c j i i z a d a ń ,

w y m a g a j ą w i ę c w y r z e c z e n i a s i ę o s o b i s t y c h p r a g n i e ń n a r z e c z w s p ó l

n e g o z a m i e r z e n i a .

1. "Teatr w k l a s i e " m a charakter o k a z j o n a l n y . Jest ś w i ę t e m

i w y d a r z e n i e m d l a u c z n i ó w , w y z w a l a w i e l e e m o c j i . B u d z i z a i n t e r e

s o w a n i e t e k s t e m p r z e z n a c z o n y m d o i n s c e n i z a c j i . O p r a c o w a n i e i n

s c e n i z a c j i s p r z y j a ć w i c z e n i o m w c z y t a n i u z e z r o z u m i e n i e m ,

z p o d z i a ł e m n a ro le , ć w i c z e n i u a k c e n t u d r a m a t y c z n e g o i l o g i c z n e g o ,

u c z u l a n a p i ę k n o j ę z y k a . P r z y g o t o w a n i e i n s c e n i z a c j i j e s t o k a z j ą d o

ć w i c z e ń d y k c y j n y c h i o d d e c h o w y c h . P o p r a w n e w y g ł o s z e n i e r o l i

w y m a g a u m i e j ę t n e g o o p e r o w a n i a o d d e c h e m , s i ł ą w y s o k o ś c i ą ! bar

w ą głosu . P r o c e s p r z y g o t o w a n i a p r z e d s t a w i e n i a s p r z y j a p o z n a n i u

w i e l u t e r m i n ó w z w i ą z a n y c h z p r a c ą teatru, j a k : aktor, s u f l e r , r e ż y

ser, i n s p i c j e n t , s c e n o g r a f i a , antrakt i tp . W i e l e n o w y c h z w r o t ó w

i w z o r ó w s t y l i s t y c z n y c h d o s t a r c z a s a m tekst, k t ó r y z a p a m i ę t a n y

z o s t a j e o w i e l e l e p i e j d z i ę k i a t r a k c y j n e j f o r m i e o p r a c o w a n i a . P o

m o c n e d l a " w y s t a w i e n i a " s z t u k i s ą z a j ę c i a m u z y c z n e - n a u k a p i o s e

n e k i p l ą s ó w , z a j ę c i a p l a s t y c z n e - w y k o n a n i e d e k o r a c j i i r e k w i z y t ó w .

P r a c a n a d i n s c e n i z a c j ą s t a j e s i ę d l a d z i e c i z a b a w ą i p r z y j e m n o ś c i ą .

A b y s p e k t a k l w k l a s i e spełnił s w o j e z a d a n i a , m u s i b r a ć w n i m

u d z i a ł m o ż l i w i e n a j w i ę k s z a l i c z b a d z i e c i . D l a t e g o w y b o r u a k t o r ó w

d o k o n u j e s i ę m a j ą c n a w z g l ę d z i e j e d y n i e w a l o r y g ł o s o w e u c z n i ó w

( b a r w a , w y s o k o ś ć ) n i e b a c z ą c n a i c h a k t o r s k i e z d o l n o ś c i . W p r z e

ciwnym r a z i e m o g ł o b y t o d o p r o w a d z i ć d o o b s a d z a n i a g ł ó w n y c h ró l

c i ą g l e t y m i s a m y m i d z i e ć m i . Z a g r a ż a to k r e o w a n i e m a k t o r ó w - g w i a z

d o r ó w k l a s o w y c h , c o s p a c z y ł o b y charakter i d e i - teatr n a l e k c j i .

S a m p r o c e s t w o r z e n i a p r z e d s t a w i e n i a o d p o c z ą t k u d o k o ń c a p o w i

n i e n b y ć s p o n t a n i c z n ą z a b a w ą , n i g d y p r z y k r y m o b o w i ą z k i e m . W t e

a t r z y k u s z k o l n y m d z i e c i p o p r z e z z a b a w ę w teatr m a j ą p r z y b l i ż y ć

s i ę d o p o z n a n i a u t w o r u l i t e rack iego . W c z u w a ć s i ę w s y t u a c j ę p o s t a

ci, t a k j a k w c z a s i e z a b a w y w c z u w a j ą s i ę d z i e c i w i n d i a ń s k i c h w o

j o w n i k ó w . Z o r r o c z y p a r t y z a n t ó w w les ie .

2 . Z a j ę c i a g r u p y teatra lne j p o s z e r z a j ą z a d a n i a i z a l e t y teatru

n a l e k c j i o b a r d z o i s t o t n y e l e m e n t . Jest n i m w a l o r a r t y s t y c z n y .

P r a c a n a d o p r a c o w a n i e m i n s c e n i z a c j i p r o w a d z o n a j e s t t a k j a k p o d

c z a s p r a c y k l a s o w e j , a l e c e c h u j ą j ą w y ż s z e w y m a g a n i a s t a w i a n e

u c z n i o m . N i e z a r z u c a j ą c p r a c y w y c h o w a w c z e j i d y d a k t y c z n e j n a -

u c z y c i e l - i n s t r u k t o r z w r a c a b a c z n i e j s z ą u w a g ę n a w s z y s t k i e t e e l e

m e n t y , k t ó r e s k ł a d a j ą s i ę n a k u l t u r ę ż y w e g o s ł o w a . D y k c j a d z i e c i

n i e m o ż e b u d z i ć ż a d n y c h z a s t r z e ż e ń , p o w i n n a b y ć w z o r e m d l a

s ł u c h a c z y tym w a r t o ś c i o w s z y m , ż e a k t o r z y s ą w i c h w i e k u . N a

s t ę p n y m e l e m e n t e m , n a k t ó r y z w r a c a s i ę s z c z e g ó l n ą u w a g ę , j e s t

in terpretac ja u t w o r ó w . U c z n i o w i e m u s z ą z r o z u m i e ć treść u t w o r u ,

i n t e n c j e autora, p o w i n n i t a k ż e r o z u m i e ć m o t y w y p o s t ę p o w a n i a

i u c z u c i a k r e o w a n y c h p r z e z s i e b i e pos tac i . T r z e c i m z a g a d n i e n i e m ,

n a k t ó r e k ł a d z i e s i ę n a c i s k i z w r a c a u w a g ę , j e s t u m i e j ę t n o ś ć t a k i e g o

p o r u s z a n i a s i ę n a s c e n i e , b ą d ź o p e r o w a n i a l a l k ą w p r z y p a d k u teatru

la lek, b y a k c j a d r a m a t u r g i c z n a b y ł a p r z e j r z y s t a .

P r o c e s p r z y g o t o w a n i a i n s c e n i z a c j i p o l e g a n a j e d n o l i t y m s c h e

m a c i e : • p o z n a n i e tekstu, • o m ó w i e n i e tekstu, • ć w i c z e n i a g ł o s o w e

i d y k c y j n e , " c z y t a n i e z e z r o z u m i e n i e m , • c z y t a n i e z e k s p r e s j ą • c z y

t a n i e z p o d z i a ł e m n a ro le , • p r z y d z i a ł ró l u c z n i o m , • p r o j e k t o w a n i e

i w y k o n a n i e s c e n o g r a f i i , • n a u k a p i o s e n e k i p l ą s ó w , • p r ó b y p r z e d

s t a w i e n i a , • w y s t ę p . P o d a n y s c h e m a t m o ż e u l e g a ć m o d y f i k a c j o m

w z a l e ż n o ś c i o d r o d z a j u i n s c e n i z a c j i i c z a s u , j a k i p r z e z n a c z a m y n a

j e j p r z y g o t o w a n i e , w i e k u u c z n i ó w itd.

I s t n i e j e w i e l e f o r m p r a c y z d z i e ć m i , k t ó r e t a k ż e m i e s z c z ą s i ę

w z a k r e s i e p o j ę c i a "teatr s z k o l n y " . A b y p r a c a z d z i e ć m i m i a ł a c h a r a k

ter t w ó r c z y n a l e ż y o p r z e ć j ą n a s p o n t a n i c z n e j a k t y w n o ś c i d z i e c k a .

U k a z a ć m u w s z y s t k i e m o ż l i w o ś c i w y k o r z y s t a n i a j e g o g ł o s u , c iała,

w y o b r a ź n i z m y s ł ó w , o t w o r z y ć p r z e d n i m d r o g ę k u o d k r y w a n i u i t w o

r z e n i u b o g a t e g o w p r z e ż y c i a ś w i a t a . N a u c z y c i e l e m u s z ą r o z w i j a ć

u u c z n i ó w w r a ż l i w o ś ć n a b a r w ę , w y s o k o ś ć i n a t ę ż e n i e i c h g ł o s u , a b y

p o t r a f i l i o n i n a d a ć s w y m w y p o w i e d z i o m o d p o w i e d n i charakter, a t a k

ż e r o z u m i e l i w y p o w i e d z i i n n y c h . N a l e ż y n a u c z y ć d z i e c i s ł u c h a ć , słu

c h a ć d ź w i ę k ó w i c i s z y , s ł u c h a ć i n n y c h tak, a b y r o z u m i a ł y u c z u c i a

i i n t e n c j ę m ó w i ą c e g o . B a r d z o w a ż n y m z a g a d n i e n i e m j e s t r o z b u d z e n i e

w y o b r a ź n i d z i e c i . W y o b r a ź n i a w z b o g a c a i u b a r w i a ż y c i e c z ł o w i e k a .

E k s p r e s j a c iała d z i e c k a j e s t z a g a d n i e n i e m c a ł k o w i c i e p o m i j a n y m

w p r o c e s i e l e k c y j n y m . Ś w i a d o m o ś ć r u c h u , s w o b o d a w p o r u s z a n i u s i ę

d o d a j ą d z i e c k u p e w n o ś c i s i e b i e . P r z e ł a m a n i e b a r i e r y s t rachu, n i e p e w

n o ś c i , o b a w y p r z e d ś m i e s z n o ś c i ą s p r a w i a , ż e d z i e c k o p o z b y w a s i ę

t remy, s t a j e s i ę a k t y w n e i c h ę t n e d o u c z e s t n i c t w a w z a b a w a c h , l e k c j i .

P r z e d m i o t e m p r a c y z d z i e ć m i p o w i n n a s tać s i ę t a k ż e u m i e j ę t n o ś ć r ó ż

n i c o w a n i a u c z u ć i n a s t r o j ó w , i c h n a z y w a n i a i w y r a ż a n i a .

Z a d a n i e m n a u c z y c i e l a j e s t u k a z y w a n i e d z i e c i o m n o w y c h s p o s o

b ó w o p i s y w a n i a ś w i a t a - r u c h e m , g e s t e m , w y o b r a ź n i ą

Małgorzata Łaska - Szkoła Podstawowa w Głobinie

Kazimiera Iłłakowiczówna: Kiedy byłam maleńka, tak mała, że się z tego wieku zwykle nic a nic nie pamięta, mieszkałam z matką moją Barbarą i starszą siostrą w Wilnie. Mama była bardzo niezamożna, dawała lekcje i z tego żyłyśmy we trzy ze starą niańką Kazimierzową. Matka nasza umiała po francusku, po niemiecku, po rosyjsku, po łacinie i po grecku. Dawała także lekcje muzyki i śpiewu. Pozostała na zawsze młoda, bo kiedy umarła, miała lat dwadzieścia osiem. Ojca właściwie nie znałam. Zginął w pełni sił swoich trzydziestu ośmiu lat. Nikt nigdy nie dowiedział się, co i jak się stało.Dzieciństwo moje nie było więc bynajmniej ani sielskie, ani anielskie. Po śmierci matki zostałyśmy z siostrą Barbarą rozdzielone. Mnie wzięła pod swoją opiekę Zofia z Zybert - Platerów Buynowa - matka Zofia - moja największa życiowa miłość.

Poetka przerywa narrację. Wchodzą recytatorzy IV i V.

Recytatorzy IV i V: Mama zasłoniła oczy, stanęła zdumiona za progiem: ivszaf^ to Laffęa i %jzysia idą -pod ręce ze stogiem. Z najczystszej słomy pszenicznej jest prześłiczny! 9{ifęt nie widziałjafc przez podwórze szedt śmiało i cudnie,, 60 to właśnie południe. ,vDzieci, dziecij fętóż widział ta£ działać bez żadnej rachuby. 9{ie Będzie można do wnętrza go prosić, jest o wiełe za gruby... Jafęże takiego gościa do domu prowadzić, którego niepodobna w sałonie posadzić?!" xyfrch, Mamo, on jest ta(ęi miły, kochany, (ęosmaty! 9{iechaj stanie w ogrodzie - damy mu herbaty. On sam nie łub i do domu bywać zapraszany, bo łęfęa się swe suknie powałać o ściany."

Katarzyna Lisowiec-Poręba, Renata Stary nowi cz - Szkoła Podstawowa Nr 5 w Słupsku, Dzieciństwo Kzimiery Iłłakowiczów-ny i jej twórczość dla dzieci. Fragment scenariusza montażu słowno-muzycznego prezentowanego podczas sesji naukowej poświęconej twórczości Poetki w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Słupsku.

iMFOftuMTOft oimiom


Klub hobbystów W GIMNAZJUM NR 2 W BYTOWIE

Zakładając muzeum w mojej szkole i obserwując duże zainteresowanie uczniów eksponatami, ich pochodzeniem i wiekiem, postanowiłem założyć szkolny klub hobbystów. Skupia on uczniów, którzy może nie wyróżniają się w nauce, ale za to pasjonują się zbieractwem, techniką i konserwacją. Poniżej przedstawiam scenariusz zajęć naszego klubu. TEMAT: Sporządzanie kart katalogowych eksponatów muzealnych.

G Ł Ó W N E ZAGADNIENIA ZAJĘĆ : • zapoznanie z techniką sporządzania kart katalogowych eksponatów, • celowość sporządzania dokumentacji dotyczącej eksponatów muzealnych, • przygotowanie kart do umieszczenia ich na stronie internetowej szkoły.

CELE: Po zajęciach uczniowie powinni: • znać podstawowe pojęcia związane z dokumentowaniem eksponatów muzealnych, • znać przyczyny, dla których sporządza się karty katalogowe, -umieć sporządzać kartę katalogową, • umieć selekcjonować i uszeregować posiadaną wiedzę, • umieć sprawniej posługiwać się katalogami, • ugruntować swój szacunek dla zabytków przeszłości, • odczuwać dumę z wykonanej pracy i świadomości j e j wagi, • poszerzyć swoje zainteresowania - być może hobby.

Ś R O D K I D Y D A K T Y C Z N E : -eksponaty muzealne,-katalogi, • encyklopedie itp., • materiały zdobyte przez uczniów: wywiady, kserokopie, zapiski itp.

M E T O D Y : • samodzielna praca uczniów z wykorzystaniem zgromadzonych danych. • pomoc nauczyciela w selekcji materiału i techniki sporządzania karty katalogowej.

PRZEBIEG ZAJĘĆ: L Rozdanie uczniom kart katalogowych i wyjaśnienie tech

niki zapisywania danych. IL Uczniowie przy pomocy nauczyciela sporządzają karty ka

talogowe swoich eksponatów w g załaczonego wzoru.

INSTRUKCJA DO K A R T Y KATOLOGOWEJ

1. P o s ł o w i e " M u z e u m " - w p i s u j e s i ę p e ł n ą n a z w ę m u z e u m s z k o l n e

g o .

2 . " N u m e r i n w e n t a r z a " - u m i e s z c z a s i ę n u m e r , p o d k t ó r y m p r z e d

m i o t z o s t a ł z a p i s a n y w k s i ę d z e i n w e n t a r z o w e j .

3 . " K r a j " - w p i s u j e s i ę k r a j . z k t ó r e g o p o c h o d z i d a n y e k s p o n a t

4. "Czas powstania"- podaje się czas powstania przedmiotu z maks y m a l n ą , m o ż l i w ą d o o k r e ś l e n i a d o k ł a d n o ś c i ą .

5 . " P r z e d m i o t " - w p i s u j e s i ę n a z w ę p r z e d m i o t u s t a n o w i ą c ą p o d s t a

w ę d o j e g o w s t ę p n e j i d e n t y f i k a c j i i k l a s y f i k a c j i .

6 . " M i e j s c o w o ś ć , w y t w ó r n i a , a u t o r " - u m i e s z c z a s i ę d a n e m o ż l i w e

d o u z y s k a n i a .

7 . " O p i s p r z e d m i o t u " - w p i s u j e s i ę s z c z e g ó ł o w y o p i s w y g l ą d u z e

w n ę t r z n e g o p r z e d m i o t u . W o p i s i e n a l e ż y u m i e ś c i ć w s z e l k i e

c e c h y c h a r a k t e r y s t y c z n e : n u m e r y , s y g n a t u r y , n a p i s y i tp. , w r a z

z o k r e ś l e n i e m m i e j s c a , g d z i e s i ę z n a j d u j ą . W y m i e n i a s i ę i o p i s u j e

o d d z i e l n i e c z ę ś c i s k ł a d o w e , j e ś l i n i e s t a n o w i ą j e d n o l i t e j c a ł o ś c i .

8. "Fotografia i numer negatywu"- umieszcza się fotografię lub szkic p r z e d m i o t u i z a p i s u j e n u m e r , p o d k t ó r y m z o s t a ł z a p i s a n y n e

g a t y w t e g o z d j ę c i a w z b i o r a c h m u z e u m .

9 . " W y m i a i y " - d l a p r z e d m i o t ó w t r ó j w y m i a r o w y c h p o d a j e s i ę w c e n

t y m e t r a c h w y s o k o ś ć , s z e r o k o ś ć i g ł ę b o k o ś ć , d l a p r z e d m i o t ó w

d w u w y m i a r o w y c h w y s o k o ś ć i s z e r o k o ś ć .

10. " H i s t o r i a p r z e d m i o t u " - u m i e s z c z a s i ę i n f o r m a c j e o t y m , d o k o g o

p r z e d m i o t n a l e ż a ł , g d z i e b y ł p r z e c h o w y w a n y p r z e d p r z e k a z a

n i e m d o m u z e u m , z j a k i m i w y d a r z e n i a m i z p r z e s z ł o ś c i b y ł b e z

p o ś r e d n i o z w i ą z a n y .

1 1 . " M a t e r i a ł " - p o d a j e s i ę m a t e r i a ł , z k t ó r e g o j e s t w y k o n a n y e k s p o n a t .

12. " S t a n z a c h o w a n i a i z a b i e g i k o n s e r w a t o r s k i e " - w p i s u j e s i ę e w e n

t u a l n e u s z k o d z e n i a i s t a n z n i s z c z e n i a n a s k u t e k c z a s u w m o

m e n c i e s p o r z ą d z a n i a o p i s u o r a z w s z e l k i e z a b i e g i

k o n s e r w a t o r s k i e .

13. " D a t a i s p o s ó b n a b y c i a " , " W a r t o ś ć " - w y p e ł n i a s i ę t a k , j a k w k s i ę

d z e i n w e n t a r z o w e j .

1 4 . " B i b l i o g r a f i a ( i n n e d a n e ) " - p o d a j e s i ę ź r ó d ł a i n f o r m a c j i , n a p o d

s t a w i e k t ó r y c h d o k o n a n o i d e n t y f i k a c j i p r z e d m i o t u l u b z w e r y

f i k o w a n o j e g o h i s t o r i ę o r a z l i t e r a t u r ę , w k t ó r e j p r z e d m i o t b y ł

p o w o ł a n y l u b c y t o w a n y .

W Z Ó R K A R T Y KATOLOGOWEJ

M u z e u m N r inwentarza: . K r a j : . C z a s p o w s t a n i a : . Przedmiot: .

Mie j scowość, w y t w ó r n i a , autor: .

Wymiary : . .

Materiał:..

Data i s p o s ó b nabycia:

Wartość:

O p i s przedmiotu:

Historia przedmiotu :

Stan z a c h o w a n i a i zab ieg i konserwatorskie:

B ib l iogra f ia (inne dane) :

Fotograf ia i n u m e r n e g a t y w u :

Data, i m i ę i naz w i s k o zakładaj ą c e g o kartę:

III. Zakończenie: • Prezentacja sporządzonych kart i ewentualnie poprawa

błędów. • Rozmowa na temat sensu i celowości wykonanej pracy. • Przygotowanie kart do umieszczenia ich na stronie inter

netowej szkoły.

BIBLIOGRAFIA: • K o z ł o w s k a W.E.: M u z e u m s z k o l n e w proces ie d y d a k -t y c z n o - w y c h o w a w c z y m szkoły. " W i a d o m o ś c i His toryczne" 1992, n r 1. • Matern ick i J.: S z k o l n e k ó ł k a h i s toryczne . W a r s z a w a 1966. • U n g e r P.: E w i d e n c j a z b i o r ó w m u z e u m s z k o l n e g o . " W i a d o m o ś c i His toryczne" 1 9 9 1 , n r 4 .

Mirosław Sobczyński - Gimnazjum Nr 2 w Bytowie

Ojczyzna nasza sięga szerofęo - jal^poCslqa modCitzua, Cecz dom nasz pozostać za nami,, za nami zostafa Litwa, dom nasz nad Brzegiem jeziora, za jakimś bortm, 6ajorem, i dusza go ciąg Cc wspomina, i serce z tęsknoty chore...

K a z i m i e r a Iłłakowiczówna - Ojczyzna - wiersz wyjęty z e scenar i u s z a m o n t a ż u s ł o w n o - m u z y c z n e g o a u t o r s t w a K a t a r z y n y L i s o w i e c -P o r ę b y i R e n a t y S t a r y n o w i c z .

INFORMATOR OtWIflTOHN

3 / 2 0 0 3

KSIĄŻKI CZASOPISMA

Odnotowano w prasie

Egzaminy W kwietniu uczniowie klas szóstych ze szkół podstawo

wych przystąpili do obowiązkowego sprawdzianu, w maju uczniowie klas trzecich gimnazjalnych wypełniali testy kompetencji - humanistycznych i matematyczno - przyrodniczych, a abiturienci przystąpili do egzaminów maturalnych. Przeciętny wynik sprawdzianu 31 tysięcy 654 szóstoklasistów z województwa pomorskiego wynosi 29 punktów. Zdaniem Iwony Wojciechowskiej - dyrektora OKE w Gdańsku -"Nie jest lepiej ani gorzej niż w poprzednim roku." Uczniowie wykazali się umiejętnościami korzystania z informacji. Trudności sprawia im jednak czytanie, pisanie i rozumienie.

Do egzaminu gimnazjalnego przystąpiło 570 tysięcy uczniów

Maturę w województwie pomorskim zdawało 21 490 absolwentów szkół średnich młodzieżowych oraz 5 181 absolwentów szkół dla dorosłych. Maturzyści słupscy, w liczbie 250, ustawili się po pierwszym dniu matury pisemnej pod ratuszem do wspólnego zdjęcia z Prezydentem Miasta. Zdjęcie zamieścił "Głos Pomorza".

Monika Romanowska i inni Laureatka XXXIII Olimpiady Literatury i Języka Polskie

go jest uczennicą w II Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Mickiewicza w Słupsku. Języka polskiego naucza j ą Irena Dę-bowska. Monika Romanowska została wcześnie finalistkąOlim-piady artystycznej. "Głos Pomorza" zamieścił w jednym z kwietniowych numerów grupowe zdjęcie tegorocznych olimpijczyków - uczniów IILO wraz i z ich opiekunami. Oto niektórzy spośród nich: Małgorzata Dziem - finalistka Olimpiady Języka Łacińskiego, Honorata Mazepus - laureatka Olimpiady Języka Rosyjskiego, Łukasz Graliński -finalista Olimpiady Artystycznej, Tomasz Uptas - laureat Olimpiady Nautologicz-nej i Olimpiady Geograficznej, Sylwia Szczepaniak - finalistka Olimpiady Biologicznej, Małgorzata Mossakowska i Szymon Kaiser - finaliści Olimpiady Języka Angielskiego. Prócz tego Sławomir Żabicki utrwalił na zdjęciu finalistów i laureatów: Olimpiady Wiedzy Religijnej, Ogólnopolskiego Konkursu Biblijnego, Olimpiady Misyjnej o Afryce, Ogólnopolskiego Konkursu Chemicznego i Konkursu Chemicznego "Wygra j Indeks",Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej.

50 lat Szkolnego Koła LOP W Zespole Szkół Leśnych w Warcinie obchodzono -

w kwietniu bież. roku - Pięćdziesięciolecie działalności Koła LOP. Na uroczystość przybyli m. in. prezes słupskiego Od

działu LOP - Józef Cieplik, Starosta Słupski, Burmistrz Kępic, przedstawiciele innych Kół. Koncertowali sygnaliści, a fragment z "Pana Tadeusza" opisujący łowy na niedźwiedzia recytował uczeń ze SP w Podgórach - Krzysztof Ławrenowicz. Zasłużonych działaczy Ligi wyróżniono dyplomami, złotymi i srebrnymi odznakami LOP, medalami pamiątkowymi. Medale "Za zasługi dla ochrony przyrody i kształtowania środowiska" zarząd Główny LOP przyznał Zespołowi Szkół Leśnych oraz Rejonowej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku.

Sukces uczniów "budowlanki" W II Konkursie Młodych Talentów, zorganizowanym

przez Środkowopomorską Radę Naczelnej Organizacji Technicznej i Politechnikę Koszalińską, sukces odnieśli uczniowie słupskiego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 - Jolanta Laskowska i Sebastian Michałowski. Za projekt rozbudowy i modernizacji swojej szkoły przyznano im drugą nagrodę oraz zakwalifikowano do finału Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Budowlanych.

Współpraca II LO w Słupsku z Liceum w Nowogrodzie Wielkim

Trzynastu uczniów z liceum w Nowogrodzie Wielkim oraz ich trzech opiekunów zwiedziło podczas sześciodniowego pobytu Warszawę i Trójmiasto. W Słupsku, poza spotkaniami w goszczącej ich szkole (II LO) i rodzinach, odwiedzili m. in. Grawipol, Pomorzankę, Pomorską Akademię Pedagogiczną. Przyjął ich także wiceprezydent miasta Ryszard Kwiatkowski.

Imię Roberta Schumana Gimnazjum nr 3 w Słupsku nosi imię Roberta Schumana-

jednego z projektantów i realizatorów zjednoczenia Europy. 16 maja 2003 r. Tablicę pamiątkową poświęconą patronowi szkoły odsłonił uroczyście Aleksander Kwaśniewski - Prezydent RP. Uruchomił on także nową pracownię komputerową.

Belfer na 6+ "Głos Pomorza" ogłosił swoisty konkurs opinii o nauczy

cielach. "Z pomocą czytelników chcemy sporządzić ranking najwyżej cenionych nauczycieli z każdego powiatu regionu słupskiego". W kolejnych numerach pisma do - 26 maja - zamieszczono stosowną ankietę - kupon zgłoszeniowy oraz nazwiska zgłaszanych przez uczniów, ich rodziców i dyrekcje szkół, nauczycieli, a od 30 maja do 13 czerwca specjalny kupon - kartę głosowania.

Nagroda Polcul Fundation dla Ewy Borowczyk NagrodąPolcul Fundation - Niezależnej Fundacji Popie

rania Kultury Polskiej uhonorowano Ewę Borowczyk, nauczycielkę w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Damnicy. Nagrodę przyznaje się za działania na rzecz dzieci niepełnosprawnych intelektualnie.

Święto Słowa Finał XLVIII Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskie

go w słupskim OT Rondo zgromadził około 140 recytatorów wyłonionych w eliminacjach wojewódzkich. Nasze województwo reprezentowali: Natalia Sikora i Aleksandra Mikucka (kategoria młodzieży), Grzegorz Szlanga, Lucjan Romanek (kategoria dorosłych), Aleksandra Radzikowska (kategoria "wywiedzione ze słowa").Tytuł laureata przyznano Natalii Sikorze - uczennicy I Liceum Ogólnokształcącego w Słupsku. Zaprezentowała fragment powieści Witkacego "Pożegnanie jesieni" oraz Jacka Podsiadły "Naukę o człowieku".

immumm ommtom

3 / 2 0 0 3 KSIĄŻKI » CZASOPISMA

Wspomnienie 0 Profesorze Józefie Paczoskim

Józef Paczoski był moim pradziadkiem. Nie znałam go osobiście (14 lutego minęła 61 rocznicajego śmierci), ale w moj e j rodzinie panował wielki szacunek dla jego dorobku naukowego. Wychowałam się w atmosferze miłości do przyrody we wszystkich j e j postaciach, a ideę ochrony środowiska staram się propagować zawsze od ukończenia studiów rolniczych 1 podjęcia pracy w szkolnictwie.Od 25 lat uczę produkcji roślinnej i opiekuję się Szkolnym kołem LOP. Kolejnym pokoleniom młodzieży opowiadam o moim pradziadku licząc na to, że przykład człowieka, który żył dla idei ochrony środowiska, bardziej przemówi do ich wyobraźni, niż wygłaszane teorie. Opowiadam o jego ciekawym życiu, o pracach, które prowadził, o jego pasjach, sukcesach, porażkach, o tym, że tylko wytrwałą pracą i wiernością swoim przekonaniom możemy osiągnąć cel.

Moja Babcia - Olga Paczoska pieczołowicie przechowywała pamiątki po profesorze, a ojciec - wnuk Józefa Paczoskie-go - opowiadał mi wiele ciekawych historii, gdy j a k o kilkunastoletni chłopak, pomagał dziadkowi w pracach badawczych.

Profesor Paczoski wraz z prof. W. Szaferem i A. Wo-dziczko przyczynił się do utworzenia najpierw rezerwatu, a potem w 1947r. Białowieskiego Parku Narodowego. Był inicjatorem powstania Muzeum Puszczy Białowieskiej. W trakcie wycieczki do Białowieży moi uczniowie mogli obejrzeć zgromadzone tam eksponaty i zapoznać się szczegółowo z wynikami pracy profesora. Józef Paczoski podkreślał, że Puszcza Białowieska jest najcenniejszym kompleksem leśnym do badań naukowych nad naturalnymi układami szaty roślinnej i całymi biocenozami. W jednej ze swoich prac stwierdził: "chodzi nam o to, żeby cała nasza gospodarka w przyrodzie najmniej wymagała łamania praw przyrody i burzenia tego, co nie przez nas zostało stworzone". Tę ideę profesor wprowadzał w czyn, angażując w to cały swój autorytet.

Omawiając na lekcjach zagadnienia związane z ochroną roślin uprawnych przed szkodnikami, podkreślam wagę metod biologicznych i agrotechnicznych, które już w latach dwudziestych ubiegłego wieku, prof. Paczoski propagował jako zgodne z ochroną środowiska. Nikt nie myślał jeszcze wówczas jak wszechwładnie zapanują w rolnictwie pestycydy. Po okresie bezkrytycznego zachłyśnięcia się zdobyczami chemii, idee profesora zaczynają ponownie dochodzić do głosu i tam gdzie tylko jest to możliwe stosuje się metody ekologiczne w rolnictwie.

Profesor Józef Paczoski jest twórcą nowej gałęzi botaniki - fitosocjologii. Jako pierwszy w świecie opisywał zależności występujące w zespołach roślinnych. Każda ingerencja człowieka pociąga za sobą często katastrofalne skutki dla środowiska. W ciągu tych ponad sześćdziesięciu lat które upłynęły od śmierci Profesora nasze środowisko naturalne uległo wielkiemu zniszczeniu. Pocieszające jest jednak to, że idea dla której poświęcił życie znalazła kontynuatorów. Coraz więcej młodych ludzi rozumie i działa na rzecz ochrony przyrody.

Małgorzata Mielnicka Zespół Szkół GŻiA w Lęborku

nifommm oimmm

Lekcja przysposobienia czytelniczego ELEMENTY KSIĄŻKI POPULARNONAUKOWEJ. SZYBKI PRZEGLĄD ORIENTACYJNY

C E L GŁÓWNY: Uczniowie poznają elementy książki popularnonaukowej i zasady dokonywania szybkiego przeglądu orientacyjnego. C E L E OPERACYJNE:

WIADOMOŚCI. Uczeń po lekcji powinien zapamiętać: • elementy książki popularnonaukowej • zasady dokonywania szybkiego przeglądu orientacyjnego" podstawowe typy czytania. Uczeń po lekcji powinien rozumieć: • konieczność doskonalenia własnego warsztatu pracy i techniki czytania. UMIEJĘTNOŚCI. Uczeń po lekcji powinien umieć: "wykorzystać znajomość podstawowych elementów książki popularnonaukowej w celu wyszukania potrzebnych informacji • dokonać szybkiego przeglądu orientacyjnego tekstu. M E T O D Y : • pogadanka wprowadzająca, • praca w grupach POMOCE : • plansze "Elementy książki popularnonaukowej", • książki z różnych dziedzin wiedzy, • teksty do ćwiczeń "Dwa modele działania", "Jak zwalczać hałas?"

P R Z E B I E G L E K C J I

1 . NAWIĄZANIE DO TEMATU. Wskazanie na różnice w czytaniu literatury pięknej i popularnonaukowej. To, co czytamy i jak czytamy, zależy głównie od wymogów, jakie stawia nam życie i od naszych wewnętrznych potrzeb i dążeń, a często i od przypadku. Wyróżniamy dwa główne rodzaje czytania:

*1. Czytanie użytkowe. Zaspokaja praktyczne potrzeby codziennego życia, pracy zawodowej, uczenia się. Z potrzeb codziennych wypływa czytanie gazety, przepisu na tort czy wskazań dotyczących pielęgnacji dziecka. W pracy zawodowej technik czyta instrukcję obsługi nowej maszyny, adwokat przegląda literaturę prawniczą. Ucząc się, młody człowiek czyta teksty z różnych dziedzin - głównie podręcznikowe, informacyjne - stara się j e dobrze zrozumieć i zapamiętać ich treści. Często nie dostrzega korzyści swej pracy, uczy się dla stopnia. W wyżej wymienionych przypadkach do czytania zmusiły nas potrzeby życiowe, one narzuciły nam teksty (zwykle rzeczowe, informacyjne) oraz cel i sposób czytania (głównie poznawczy, zwykle bez zaangażowania uczuciowego). Jest to czytanie usługowe, pożyteczne, przynoszące korzyść natychmiastową, bądź w odleglejszej przyszłości, jak na przykład przy uczeniu się.

*2. Czytanie wolne, bezinteresowne. Podejmujemy j e z własnej inicjatywy, dla własnej satysfakcji. Rozróżniamy dwa główne nurty takiej lektury z uwagi na cel i na rodzaj tekstów: • Lektura literatury poznawczej, książek popularnonaukowych, przynoszących informacje o świecie, o rozwoju kultury i nauki. Czytamy te książki nie spiesząc się, wnikliwie, starając się j e dobrze zrozumieć, angażując przede wszystkim swój umysł, zdolność logicznego myślenia, dokonywania krytycznych analiz, uogólniających syntez. Lektura ta zaspokaja nasze zainteresowanie, nasze potrzeby poznawcze, dostarcza nam wiele emocji. Nie przynosi namacalnych korzyści, ale daje coś więcej: rozszerza nasze horyzonty myślowe. • Literatura piękna wprowadza czytelnika w dziedzinę sztuki, w świat obrazów, wzruszeń i nastrojów, przeżyć estetycznych i moralnych. Czytając powieści, poezję pozwalamy autorowi wprowadzić się w stworzony przez niego świat. Mamy wrażenie, jakbyśmy spotkali ciekawych ludzi. Stajemy się bardziej wrażliwi na piękno, na ludzką dolę i niedolę.

KSIĄŻKI « CZASOPISMA 3 / 2 0 0 3

Wspomnieć należy również o literaturze rozrywkowej. Na zajęciach skupimy się na pierwszym rodzaju czytania - użytkowym. Zastanowimy się, co może ułatwić nam pracę z książką oraz j a k doskonalić technikę czytania.

2 . ZAPOZNANIE z ELEMENTAMI KSIĄŻKI POPULARNONAUKO

WEJ WEDŁUG PRZYGOTOWANEJ PLANSZY. Umiejętne zapoznanie się z książką jes t bardzo ważne. Często, nawet wykształceni ludzie robią to niedbale. Nie zwracają uwagi na datę wydania, nie czytają przedmowy, nie zaglądają do spisu treści, nie wykorzystują indeksów, dużo na tym tracąc. W czasie korzystania z książek popularnonaukowych pomocna jest znajomość układu j e j elementów, dzięki czemu możemy zorientować się w treści książki, bądź też wybrać interesujący nas rozdział lub znaleźć informację o osobie, która nas interesuje.

BUDOWA TYTULATURA • a u t o r

• w s p ó ł t w ó r c y k s i ą ż k i

• ty tuł

• p o d t y t u ł

• k o l e j n o ś ć

w y d a n i a

• a d r e s

w y d a w n i c z y

• m e t r y k a

k s i ą ż k i

TEKSTY WPROWADZAJĄCE • d e d y k a c j a

• p r z e d m o w a

• w s t ę p

• p o s ł o w i e

KSIĄŻKI POPULARNONAUKOWEJ UZUPEŁNIENIA TEKSTU GŁÓWNEGO • i l u s t r a c j e

" m a p y , p l a n y

• p r z y p i s y

• t a b e l e

• a n e k s y 1 b i b l i o g r a f i a

TEKST GŁÓWNY może być podzielony na: • t o m y

• c z ę ś c i

• r o z d z i a ł y

• p o d r o z d z i a ł y

ELEMENTY INFORMACYJNO -POMOCNICZE • s p i s t r e ś c i

• s p i s i l u s t r a c j i

• s ł o w n i k t e r m i n ó w • w y k a z y

- s k r ó t ó w

- z n a k ó w

• i n d e k s y ( s k o r o w i d z e )

• p a g i n a c j a • ż y w a p a g i n a

3. ĆWICZENIA. Każdy uczeń otrzymuje książkę i odnajduje w niej poszczególne j e j elementy.

4 . ZWRÓCENIE UWAGI UCZNIÓW NA MOŻLIWOŚĆ DOSKONALE

NIA TEMPA CZYTANIA. Szybkość czytania jest najczęściej poruszaną sprawą, zarówno wśród specjalistów, jak i w potocznej publicystyce czy w zwykłych codziennych dyskusjach. Są przeprowadzane specjalne szkolenia, na których można doskonalić umiejętność szybkiego czytania, polega ona m.in. na szybkim dokonywaniu przeglądu treści. Główne zasady dokonywania szybkiego przeglądu orientacyjnego:

I. a) Przegląd rozpoczynamy od błyskawicznego rzutu oka na całość tekstu. Poznajemy autora i tytuł; dowiadujemy się więc o jak ie j sprawie będzie mowa. Zwracamy uwagę na budowę artykułu: j e g o rozczłonkowanie sygnalizowane podtytułami, numerację. Dostrzegamy wyposażenie graficzne tekstu: ilustracje, tablice. Na tej podstawie określamy kierunek dokonywanego przeglądu (wyławiamy problem), b ) Potem czytamy tekst stosując następującą technikę: przebiegamy tekst wyławiając jedynie główne myśli z akapitów, wykorzystujemy wszystkie rodzaje wyróżnień b y uchwycić słowa kluczowe, niosące główną treść. Ze słów kluczowych i myśli odtwarzamy tok myśli autora. Pamiętamy, że najczęściej główną myśl akapitu, autor wypowiada w pierwszym zdaniu. Zamykając przegląd zwracamy specjalną uwagę na końcowy ustęp, zawiera on bowiem często końcowe wnioski.

II. a ) Jak wyżej, b ) Czytamy tylko pierwsze zdania kolejnych ustępów (często są to właśnie główne myśli), a w całości czytamy ostatni ustęp.

5 . ĆWICZENIA.

G r u p a A : Dokonaj szybkiego przeglądu orientacyjnego artykułu W. Kieżuna "Dwa modele działania". Czas 3 min. Przygotuj się do odpowiedzi na pytania. Zastosuj technikę: a ) rzut oka na całość: tytuł, pierwszy akapit, problem, wyróżnienie głównych części, b ) czytanie selektywne: wyławianie słów kluczowych, głównych myśli (jedna osoba w zespole wytypowana, koledzy mierzą czas). G r u p a B : Dokonaj szybkiego przeglądu orientacyjnego artykułu J. Czarneckiego i L. Łukaszka "Jak zwalczać hałas?". Czas 3 min. Przygotuj się do odpowiedzi na pytania. Zastosuj technikę: a ) rzut oka na całość: tytuł, problem, główne części, b ) czytanie selektywne w oparciu o pierwsze zdania ustępów. Po upływie określonego czasu uczniowie zwracają teksty nauczycielowi i otrzymują listę pytań do swoich tekstów. Pisemnie odpowiadają na nie, a odpowiedzi porównują z kluczem.

Pytania d o tekstów w r a z z kluczem odpowiedzi : " D W A M O D E L E D Z I A Ł A N I A " : 1. N a j a k i e t a p z w r a c a s i ę g ł ó w n ą

u w a g ę i p o ś w i ę c a n a j w i ę c e j c z a s u p r z y i n t e n s y w n o - j a k o ś c i o w y m

m o d e l u d z i a ł a n i a ? ( n a o k r e s p r z y g o t o w a n i a ) 2 . J a k p r z e b i e g a r e a l i

z a c j a p r a c p r z y d r u g i m m o d e l u ? ( p l a n o w a n i e i w y k o n a n i e p r a w i e

r ó w n o c z e s n e , w m a r s z u , d z i a ł a n i e o p e r a t y w n e z p o ś p i e c h e m , z p r z e

s t o j a m i , z d u ż y m w y s i ł k i e m ) 3 . J a k a j e s t j a k o ś ć k o ń c o w e g o p r o

d u k t u w o b u p r z y p a d k a c h ? ( w p i e r w s z y m p r z y p a d k u l e p s z e

w y k o n a n i e , w d r u g i m - s p o r o u s t e r e k , k t ó r e s i ę u s u w a ) 4 . K i e d y m a

s e n s z a s t o s o w a n i e d r u g i e g o m o d e l u ? ( g d y j e s t b r a k t o w a r ó w , a z a

p o t r z e b o w a n i e d u ż e , g d y i l o ś ć , a n i e j a k o ś ć m a d e c y d u j ą c e z n a c z e

n i e ) 5 . K i e d y m o ż n a z a s t o s o w a ć p i e r w s z y m o d e l ? ( g d y w z r a s t a

z a p o t r z e b o w a n i e n a l e p s z e t o w a r y , g d y j e s t f a c h o w e k i e r o w n i c t w o

i s i ł a r o b o c z a o w y s o k i c h k w a l i f i k a c j a c h )

" J A K Z W A L C Z A Ć H A Ł A S ? " : 1 . W y m i e ń p r z y n a j m n i e j c z t e r y

g ł ó w n e k i e r u n k i d z i a ł a n i a , ( b a d a n i a n a u k o w e , w y k o r z y s t a n i e i c h

w y n i k ó w w p r a k t y c e , ś r o d k i t e c h n o l o g i c z n e , w ł a ś c i w a e k s p l o a t a

c j a n a r z ę d z i , u s u n i ę c i e z b y t e c z n y c h h a ł a s ó w , n o r m y i p r z e p i s y ) .

2 . W y m i e ń p r z y n a j m n i e j d w a t e m a t y b a d a ń n a u k o w y c h ( w ł a ś c i w o

ś c i a k u s t y c z n e m a t e r i a ł ó w , m e t o d y p o m i a r ó w , s z k o d l i w o ś ć h a ł a s u ,

b a d a n i e p o w s t a w a n i a i p r z e n o s z e n i e s i ę d ź w i ę k ó w p o w i e t r z n y c h

o r a z m a t e r i a ł o w y c h ) . 3 . W y m i e ń p r z y n a j m n i e j c z t e r y p r z y k ł a d y

p r a k t y c z n e g o z a s t o s o w a n i a w y n i k ó w b a d a ń n a u k o w y c h ( w y k o

r z y s t a n i e b a d a ń n a u k o w y c h p r z y b u d o w i e o b i e k t ó w p r z e m y s ł o

w y c h i k o m u n i k a c y j n y c h , u ż y t e c z n o ś c i p u b l i c z n e j , m i e s z k a ń , p r z y

p l a n o w a n i u p r z e s t r z e n n y m o s i e d l i , k o n s t r u o w a n i u c i c h o b i e ż n y c h

u r z ą d z e ń , i n s t a l a c j i u r z ą d z e ń h a ł a ś l i w y c h , s t o s o w a n i u m a t e r i a ł ó w

i z o l a c y j n y c h ) . 4 . P o d a j p r z y k ł a d s t o s o w a n i a z a g r a n i c ą n o r m d o t y

c z ą c y c h h a ł a s u ( d a n e o p o z i o m i c h a ł a ś l i w o ś c i u r z ą d z e n i a ) . 5 . K t o

p o w i n i e n w s p ó ł d z i a ł a ć w a k c j i z w a l c z a n i a h a ł a s u ? W y m i e ń p r z y

n a j m n i e j c z t e r e c h s p e c j a l i s t ó w ( m e c h a n i c y , t e c h n i c y , h y d r o m e c h a

n i c y , i n ż y n i e r o w i e b u d o w l a n i , l e k a r z e , f i z j o l o g o w i e , p s y c h o l o g o w i e ,

p r a w n i c y , r a d y n a r o d o w e ) .

LITERATURA: • K r ó l F.: S z t u k a c z y t a n i a . W a r s z a w a : W y d a w n i c t w a

S z k o l n e i P e d a g o g i c z n e 1 9 8 2 • S z p u l a k G . : K s i ą ż k a ź r ó d ł e m i n f o r

m a c j i . " B i b l i o t e k a w S z k o l e " 2 0 0 1 n r 1 2 s . 1 3

Alicja Zwolska Zespół Szkół Ogólnokształcących w Bytowie

INFORMATOR 0$Wlf lT0WV

3 / 2 0 0 3 KSIĄŻKI - CZASOPISMA

DOMY DZIECKA Zestawienie bibliograficzne w wyborze

1. A n d r z e j e w s k i M.: D o m y n a piasku. R z e c z o s ieroctwie i d o m a c h dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1998 nr 4 s.45

2 . A n d r z e j e w s k i M.: P r a w o d z i e c k a d o ż y c i a w rodz in ie w świe t le d o ś w i a d c z e ń z pracy w d o m u dziecka. P P R O B L E M Y OPIEKUŃC Z O W Y C H O W A W C Z E ! 9 9 5 n r 2 s. 12

3. A n d r z e j e w s k i M.: W c z y m t k w i sedno.PROBLEMY OPIEKUŃC Z O W Y C H O W A W C Z E 1999 n r 4 s.31

4 . B e j g e r H.: F o r m y terapii w praktyce w y c h o w a w c z e j d o m ó w dziecka. O P I E K A W Y C H O W A N I E T E R A P I A 2001 nr 3 s. 18

5. Biedrzyccy E. J.: Proces usamodzie ln iania s ię w y c h o w a n k ó w w rodzinnych domach dziecka. PROBLEMY OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1997 n r 3 s.31

6. Biedrzycki J.: Ż e g l o w a n i e w r o d z i n n y m d o m u dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 0 nr 6 s.20

7. Borecka I.: Elementy biblioterapii w d o m a c h dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1995 nr 9 s.25

8. Cierpioł B.: Przekształcanie D o m u Dziecka. P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2002 n r 8 s.27

9. C z a s w o l n y w y c h o w a n k ó w D o m u Dziecka. P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2001 nr 6 s.48

10. Czeredrecka B.: Trudna sytuacja wychowanków.PROBLEMY OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1999 nr 8 s.29

11. Dąbrowsk i Z.: W ę z ł o w e p r o b l e m y opieki i w y c h o w a n i a w d o m u dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1998 n r 9 s.44

12. Gomułka E.: R o d z i n a w ż y c i u w y c h o w a n k ó w d o m u dziecka. PROB L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1997 nr 1 s.30

13. G u m i e n n y B.: W y c h o w a n k o w i e d o m u dz iecka w klasie szko lne j . P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2003 n r 2 s.31

14. Hańska M.: G o r y c z bezdomnośc i . P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1997 nr 5 s.8 (wkładka)

15. K a m i ń s k a D.: O p r z y j a ź n i z dz ieck iem. P R O B L E M Y OPIEKUŃC Z O W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 2 nr 7 s.30

16. K a m i ń s k a U.: Społeczna percepcja w y c h o w a n k ó w d o m ó w dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 2 n r 5 s. 16

17. K e l m A . : D o m y dz iecka w p o w o j e n n y m 45-leciu. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1998 nr 1 s. 33

18. K e l m A . : Z d o ś w i a d c z e ń rodzinnych d o m ó w dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1996 nr 10 s.24

19. Ko lank iewicz M.: Dz iec i z H I V w D o m u Małych Dzieci. PROBLEM Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2001 n r 6 s.29

20. K o l a n k i e w i c z M.: K i m są sieroty społeczne? P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1993 nr 8 s.342

21. K o l a n k i e w i c z M.: Podopieczni D o m u Małego Dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1993 nr 10 s.430

22. Kompensac ja sieroctwa społecznego. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1999 n r 3 s.42

23. K o p e ć D.: Przemoc i p r z y m u s w d o m u dziecka. P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1993 n r 10 s.441

24. Kromol icka B.: D o m dz iecka - op in ie i p r o p o z y c j e zmian. PROB L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1998 nr 3 s. 18

25. Król A . : R o d z i n y zaprzy jaźn ione w pracy d o m ó w dziecka. PROB L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1993 n r 2 s.73

26. K r ó l B.: R e f l e k s j e z z a j ę ć h a p p e n i n g o w y c h w d o m u dziecka. PROB L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1993 nr 9 s.392

27. K u r J.: Jak p r y w a t y z o w a l i ś m y d o m dziecka. P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 0 nr 4 s.36

28. K u r e k I.: P r z y j m o w a n i e w y c h o w a n k a d o d o m u dziecka. PROBLEM Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2002 nr 6 s. 13

29. K u s i a k K.: Potrzeby p o z n a w c z e w y c h o w a n k ó w d o m ó w dz iecka. P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 3 nr 2 s .29

30. Ł a b ą d ź A . : D o m d z i e c k a j a k o ośrodek r o d z i n zastępczych. PROB L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1998 n r 6 s. 18

31. Maciarz A . : Moż l iwość kompensac j i sieroctwa w m a ł y m d o m u dziecka. P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1999 n r 4 s.17

32. M a k o w s k a J.: Diabeł w sednie, n i e w szczegółach. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1999 n r 2 s. 16

33. Marcinkowska M.: Przec iw p r z e m o c y rówieśn icze j w d o m a c h dz iecka. P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 1 n r 2 s.45

34. Maty jas B.: R o d z i c e w y c h o w a n k ó w d o m u dz iecka. P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1995 n r 2 s.32

35. Metodyka o p i e k i i w y c h o w a n i a w d o m u dz iecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1998 nr 1 s.40

36. Mikuła L.: Szansa n a d o m . S Z K O Ł A S P E C J A L N A 1997 n r 3 s .157 37. Nastuła L.: Ś r o d o w i s k o w y d o m dz iecka. Szanse i zagrożenia. P R O

B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1997 n r 9 s .29 38. N i e m a s z I.: Jak d o m d z i e c k a z a m i e n i ć n a m i e s z k a n i e ? I N F O R M A

T O R O Ś W I A T O W Y 2 0 0 2 n r 3 s. 12 39. Olszańska M.: W s p o m a g a n i e procesu przekształcania d o m u dz iec

ka. P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1998 n r 8 s .19

40. O przekształcaniu d o m u dz iecka w w i e l o f u n k c y j n ą p l a c ó w k ę . PROB L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 2 n r 4 s. 16

41. Perzanowski T.: Praca z personelem d o m u dz iecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1997 n r 2 s.32

42. Perzanowski T.: SQN, c z y l i narkotyki w d o m u dz iecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2001 n r 1 s.22

43. Perzanowski T.: Sytuacja w d o m a c h d z i e c k a w rok p o re formie. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 0 n r 5 s.22

44. Po lkowsk i T.: R o d z i n y zastępcze alternatywa d l a d o m ó w dz iecka. P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1999 n r 9 s. 10

45. Posłuszna-Owcarz M.: Praca d o m u d z i e c k a z rodz iną w y c h o w a n k a . P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 2 nr 4 s.26

46. RaszewskaM.: Korczakowska k o n c e p c j a w y c h o w a n i a i w y c h o w a w cy w d o m u dziecka. O P I E K A W Y C H O W A N I E T E R A P I A 1998 nr 4 s.27

47. R u t k o w s k i R.: K o n f l i k t y i ich r o z w i ą z y w a n i e w ś r o d o w i s k u d o m u dziecka. O P I E K A W Y C H O W A N I E T E R A P I A 1999 n r 1 s.8

48. Skwarek B.: Prob lemy d o m u m a ł y c h dz iec i . P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 2 n r 5 s.31

49. Socha R.: Wszystko, b y l e n i e d o m dz iecka. P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1995 n r 9 s.21

50. Stencel E.: Próba przekształcenia D o m u Dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 0 n r 4 s.31

51. Telka L.: W y c h o w a n k o w i e r o d z i n n y c h d o m ó w dz iecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1995 nr 2 s.35

52. W a l c W : U w a g i o m o d e l u d o m u dziecka. P R O B L E M Y OPIEKUŃC Z O W Y C H O W A W C Z E 1998 n r 8 s.8

53. W i e r z c h o w s k i A . : Teatrzyk ż y w e g o p l a n u w d o m u dz iecka. PROB L E M Y OPIEKUŃCZO W Y C H O W A W C Z E 1990 n r 7 s .262

54. W o l s k a E.: Współpraca d o m u d z i e c k a z r o d z i n a m i w y c h o w a n k ó w . P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2 0 0 1 n r 7 s.33

55. W y c i e c z k i w D o m u Małych Dziec i . P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 2001 n r 6 s.49

56. Zarzecka B.: N o w e działania d o m u dz iecka. P R O B L E M Y OPIEK U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1993 n r 5 s.215

57. Żeromska I., F i k s M.: Sytuacja s z k o l n a w y c h o w a n k ó w d o m u dziecka. P R O B L E M Y O P I E K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1996 nr 2 s.32

58. Ż m u d a B.: Jak s p r y w a t y z o w a n o d o m dziecka. P R O B L E M Y OPIE

K U Ń C Z O W Y C H O W A W C Z E 1998 n r 3 s. 16

Jolanta Bona Biblioteka Pedagogiczna w Lęborku

immnm otumom

Słonecznych zoatęącji życzymy czytelnikom

i wszystkim 6uszującymzvz60żuj

ptywającympo morzu, stąpającympo górach,

Bujającymw chmurach...

Dyrekcja i pracownicy

OD9i zo Sfupstąi

To (ące stąpają Bociany powoCne, W owsach jednostajnie Brzęczą świerszcze poCne,

z Borów cienistych Ceśnej okpCicy Rozwiewa się wonność sosnowej żywicy

'Tadeusz Lenartozaicz, Jafęto na Mazowszu

M WSKAZÓWKI DLA PRZYGOTOWUJĄCYCH PUBLIKACJĘ

> Tabele, wzory matematyczne i rysunki należy stosować tylko wtedy, gdy jest to niezbędne.

Artykuły i opracowania przeznaczone do publikacji należy dostarczać w postaci wydruku komputerowego i dyskietki zawierającej zapisany tekst. Tekst nie powinien przekraczać 6 stron formatu A4. Powinien być napisany czcionką wielkości 12 pkt, z zachowaniem marginesu i podwójnego odstępu między wierszami (lub 3 strony formatu A4, czcionka wielkości 12 pkt. i z zachowaniem pojedynczego odstępu między wierszami).

Tekst należy podpisać własnoręcznie. Ponadto konieczne są następujące informacje: a) imię i nazwisko autora, b) miejsce pracy i ewentualnie pełniona funkcja (nauczyciel przedmiotu, pedagog, dyrektor, wicedyrektor itp.), c) adres domowy i (ewentualnie) numer telefonu. Do tekstu należy dołączyć oświadczenie stwierdzające, że materiał nie był opublikowany.

> Należy stosować ogólnie przyjęte oznaczenia i symbole; unikać skrótów.

> Tekst powinien być komunikatywny, nienaganny pod względem poprawności językowej.

> W wykazie literatury podać należy te pozycje, z których autor korzystał, tj. książki, czasopisma, inną dokumentację.

UWAGI:

> Konspekty i scenariusze zajęć prosimy poprzedzać opisem sytuacji dydaktycznej w danym zespole klasowym.

> Nie przyjmujemy scenariuszy imprez szkolnych.

iniFOUuaTOR 0iw/iT0wv NR 3/03 ISSN 1505-0904 REDAKCJA: Jan Tyborczyk, Dorota Iwanowicz j WSPÓŁPRACA: Jerzy Byczkowski, Renata Kołosowska, Łucja Knop, Elżbieta Kowalczyk, Lech Kowalewski, j Małgorzata Kowalska, Maria Kozak, Mariola Łukasiuk, Ewa Misiewicz, Alicja Nykiel, Jerzy Paczkowski, Maria Pietryka, | Elżbieta Pliszka, Anna Maria Romb ais ka, Lucyna Sroczyńska, Dorota Werbińska, Maria Grażyna Wieczorek, Anna Zgórska, i Bożena Żuk SKŁAD KOMPUTEROWY: Dorota Iwanowicz. KOREKTA: Jan Tyborczyk i WYKONANIE TECHNICZNE: Anna Lipa. OKŁADKA: Wydawnictwo i Drukarnia LenART ! WYDAWCA: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku, ul. Bałtycka 29, tel/fax sekretariat (059) 842-35-67, | centrala (059) 842-34-62, redakcja (059) 842-42-18; www.odn.slupsk.pl; e-mail: [email protected]; [email protected] i Zastrzegamy sobie prawo do skracania tekstów i do nadawania im własnych tytułów. Materiały prosimy przesyłać na j dyskietkach lub e-mailem. Numer zamknięto 03.06.2003r.

INFORMATOR OfWMTOWtf


mailto:[email protected]


Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

Organ [prowadzący Samorząd Województwa Pomorskiego

Nadzórpedagogiczny Pomorski Kurator Oświaty w Gdańsku

Status Publiczna wojewódzka placówka doskonalenia nauczycieli

Organizuje i prowadzi doskonalenie zawodowe i metodyczne nauczycieli i wychowawców doskonalenie kierowniczej kadry oświatowej konsultacje dla nauczycieli ubiegających się o wyższy stopień awansu zawodowego doradztwo metodyczne

Wspiera 1 upowszechnia zmiany edukacyjne programy autorskie dydaktyczne i wychowawcze osiągnięcia nauczycieli i uczniów rozwój organizacyjny szkół wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli

Gromadzi, opracowuje i upowszechnia informacje o edukacji w ramach

biuletynu "Informator Oświatowy" publikacji metodycznych nauczycieli informatorów o formach doskonalenia serwisu informacyjnego www.odn.slupsk.pl biblioteki metodycznej sprzedaży wydawnictw własnych

SŁUPSK

ADRES 76-200 Słupsk ul. Bałtycka 29

tel/fax (059) 842-35-67 tel. (059) 842-34-62

e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

www.odn.slupsk.pl DYREKTOR

Małgorzata Kowalska e-mail: [email protected]

ZASTĘPCA DYREKTORA Łucja Knop

e-mail: [email protected]

GEN

a s a ' ^

+ Ą-iMA J D i l

BROMEvVSKlEGO •n YSPIANSKIŁS£

4 # V •:

- 9; W wryx

m m : # '

F ^ > S * ^







Przepisy prawne, decyzje, zalecenia i wyjaśnienia...

Documents

Transcript of Przepisy prawne, decyzje, zalecenia i wyjaśnienia...