8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

1/15

Propaganda Znakomity artykuł, wart dalszego rozpowszechniania – admin.Zdefniowanie propagandy nie jest rzeczą łatwą, ale większość teoretyków ipraktyków zgadza się, że jest to proces intencjonalnego rozpowszechnianiapoglądów i przekona! specyfczny proces ko"#nikowania się, w który" nadawcastara się "anip#lować od$iorca"i drogą roz$#dzania e"ocji oraz zwodniczą l#$pokrętną arg#"entacją% &ir 'a"p$ell &t#art praktyk antynie"ieckich działapropagandowych z lat ( i (( wojny światowej pisał, że propaganda to )prezentacjasprawy w sposó$, który "oże wywrzeć wpływ na innych*.1

“Kraj nie może przygotowywać się do wojny i jednocześnie jej zapobiegać.”Albert Einstein.sp!"czesna de#nicja amery$a%s$a o$reśla propagandę ja$o &podan' w spos!b zamierzonymyln' l(b wprowadzaj'c' w b"'d in)ormację wymierzon' w przeciwni$a* albo w ewent(alnegoprzeciwni$a* w cel( za$"!cenia l(b wywarcia wp"yw( w $ażdej z jego s)er potencja"(narodowego+ in)ormacyjnej* politycznej* wojs$owej l(b gospodarczej”.,-zo"owy brytyjs$i znawca propagandy niemiec$iej z lat wojny światowej* /indley 0raser*(waża"* że propaganda to &szt($a* s$"aniania innyc do dzia"a% odmiennyc od zacowa%*$t!re poczyniliby bez propagandy”.2 3est to tra)na obserwacja* ponieważ w propagandzie celosi'ga się nie tyl$o poprzez tw!rcze zestawianie s"!w* ale r!wnież s(bstyt(t!w s"!w+)otogra#i* rys(n$!w* obraz!w i innyc środ$!w gra#cznyc* a ta$że pieśni* de#lad*mani)estacji* wiec!w i innyc środ$!w oddzia"ywania na emocje. 4o propagandy sięga się

najczęściej w syt(acjac $on)rontacyjnyc* ale jest r!wnież wy$orzystywana w dzia"aniacnie$ontrowersyjnyc. 5ropagandę wy$orzyst(je się w celac destr($cyjnyc* dla os"abieniaprzeciwni$a* ale r!wnież w promocji spraw przyczyniaj'cyc się do og!lnego dobra.5ropaganda może być zamas$owana l(b otwarta* graj'ca na emocjac l(b odwo"(j'ca się dozdrowego rozs'd$(. 6oże r!wnież "'czyć grę na (cz(ciac odbiorc!w z zimn' logi$' i prawdęz )a"szem* bowiem l(dz$a s$"onność do $"amania zadziwia w mniejszym stopni( niżzas$a$(j'ca wprost gotowość do wiary w nieprawdziwe in)ormacje.7 4zienni$arze ja$ oddiab"a odżegn(j' się od s"owa propaganda* cociaż* czy tego cc'* czy nie cc'* s'propagandystami. 4zienni$arstwo staje się bowiem a(tomatycznie propagand'* $iedyprezent(je czyjeś stanowis$o l(b stara się prze$onać $ogo$olwie$ do czego$olwie$. 8amwyb!r in)ormacji do op(bli$owania* proces podejmowania decyzji* $t!ra in)ormacja jestwiadomości' wart' prze$azania odbiorcom* a $t!ra nie* j(ż jest propagand'. 5odobnie procesdobor( arg(ment!w w $omentarz(. 9ba bowiem zasadzaj' się na systemie wartościwyznawanyc przez dzienni$arza. :!żnica między tym* co dzienni$arze nazywaj'bezstronnym in)ormowaniem odbiorc!w* a tym* co przyję"o się (ważać za propagandę wyni$aze stopnia zawartości in)ormacji )a"szywyc oraz z intencji nadawcy. m więcej w prze$azie)a"sz( oraz im więcej d'żenia do s$"onienia odbiorcy do pogl'd!w i zacowa% blis$icnadawcy ; tym mniej w nim bezstronności* a więcej propagandy.

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

2/15

coraz częściej prze$szta"caj' się w agencje towarzys$ie zatr(dniaj'ce dzienni$arzy le$$icobyczaj!w.prawdzie ca"e wie$i tem( przez m(ry obleganyc miast przerz(cano obwi'zanewo$!" strza" $awa"$i pergamin( z apelami do $apit(lacji* to jedna$ w istorii $on=i$t!wmiędzynarodowyc propaganda jest stos(n$owo nowym orężem. jedenastym wydani(s"ynnej Encyclopaedia >ritannica* $t!re ($aza"o się $r!t$o przed wyb(cem wojny światowejnie ma as"a propaganda* ale w dw(nastym* powojennym wydani( j(ż jest. ci'g( $il$(wojennyc lat )a"sz pods(wany (miejętnie na masow' s$alę przerodzi" się w s$(teczny środe$stosowany przez wszyst$ie strony &dla zmylenia w"asnego narod(* zwr!cenia (wagi pa%stwne(tralnyc oraz wprowadzenia w b"'d przeciwni$a”. powojennyc analizac pod$reślano*że &osz($iwanie ca"yc narod!w to nie jest coś* co można le$ceważyć”.? 3on >(can*

(ważany za mistrza propagandy brytyjs$iej* w 1@,7 ro$( przewidywa"* że &wiel$ie o)ensywyprzysz"ości będ' psycologicznea najbardziej śmiercionośn' broni' na świecie będziepotęga masowego prze$onywania”.B 9pinie te nie przesz$odzi"y jedna$ brytyjs$iem(ministerstw( s$arb( obcinać jeszcze w latac 1@2CDtyc na$"ady na propagandępreliminowane przez resort spraw zagranicznyc. znano* że wydat$i te s' za wyso$ie* aprzede wszyst$im zbędne* albowiem propaganda zatr(wa międzynarodow' atmos)erępolityczn'.FGbliżony pogl'd panowa" w arszawie. imię tworzenia atmos)ery wzajemnego za()ania wstos(n$ac międzynarodowyc* 5ols$a proponowa"a $il$a$rotnie w /idze

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

3/15

 jedna$ twierdzenie* że odpowiedzialny za nie 3osep Hoebbels pope"ni" b"'d j(ż na samympocz't$( ; w nazwie resort( i w swym tyt(le minister propagandy. &Jr(dno wymyślić cośg"(pszego. Każda jego wypowied* $ażda a$cja jego resort( ; to propaganda.” G(pe"nieinaczej niż w Gwi'z$( 8owiec$im. &5or!wnajmy+ &5rawda”O* &Komsomols$aja 5rawda”O*&5rawda $rainy”O* &-zer$as$aja 5rawda”O* &ri(pins$aja 5rawda”O. 5rawda* prawda i tyl$oprawda* nic opr!cz prawdyO HoebbelsaD naga propaganda* ( nas naga prawda. A nawetgorz$a prawda jest lepsza niż najwspanialsza propaganda. -zyż nie ta$P”1, 6imo tego b"ęd(

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

4/15

:zeszy Adol)a Nitlera* w ramac a$cji nadzorowanej przez sze)a s"(żby bezpiecze%stwa8icereitsdienst :einarda Neydrica* a dowodzonej przez o#cera 84 8t(rmbann)(erera 88Al)reda Nelm(ta

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

5/15

Heorge >(s zapewnia"* że celem interwencji w ra$( jest &znalezienie i zniszczenie bronimasowej zag"ady posiadanyc przez 8addama N(sajna”. 5!niej j(ż nie by" ta$i pewny siebie. czerwc( m!wi" j(ż tyl$o o irac$ic &programac prod($cji broni masowej zag"ady”. padzierni$( ,CC2 ro$( >(s wspomina" o &programac zwi'zanyc z broniami masowejzag"ady”* by w styczni( ,CC7 ro$( t"(maczyć* że codzi o &dzia"ania w ramac program!wzwi'zanyc z broniami masowej zag"ady”.1Iyco)ywanie się ra$iem jest metod' od dawnastosowan' przez polity$!w przy"apanyc na $"amstwac* $t!ryc nie potra#li (wiarygodnić.Art(r 5onsonby j(ż w latac dw(dziestyc (bieg"ego st(lecia sporz'dzi" listę $reowanyc zpremedytacj' )a"sz!w propagandowyc+

• $"amstwa czynni$!w o#cjalnyc*• ($rywanie niewygodnyc )a$t!w*• sele$tywny dob!r cytat!w*• bra$ dementi i zgoda na rozpowszecnianie in)ormacji nieprawdziwyc*• nieistotne )a$ty rozdm(cane do nieproporcjonalnego znaczenia*• pope"niane z zamys"em Lrzadziej z niewiedzyM b"ędy t"(maczeniowe* z $t!ryc "atwo się

wyco)ać w przypad$( zdemas$owania*• )a"szywe do$(menty spreparowane ja$o a(tentyczne*• )otomontaże i spreparowane #lmy wy$orzyst(j'ce prze$onanie* że &$amera nie

$"amie”*• pom!wienia i oszczerstwa prezent(j'ce przeciwni$a w możliwie najgorszym świetle.• obliczone na masowego odbiorcę nieprawdziwe relacje rze$omyc &naocznyc

świad$!w”*• barwne i atra$cyjne $"amstwa rozpowszecniane w w's$im gronie z nadziej'* że sięszyb$o rozejd'*

8tosowanie powyższyc metod ma prowadzić do $reowania &obsesji wywo"anej przez plot$ę*rozdm(canej przez powtarzanie* wzmocnionej przez isterię* aż w $o%c( (zys$a a$ceptacjęmas”.1@ Gadaniem propagandy w war(n$ac $on=i$t( jest os"abianie morale wrogiego oboz(i (macnianie morale w"asnej spo"eczności. H"!wnym celem propagandy jest przede wszyst$imos"abienie woli wal$i i cęci opor( przeciwni$a. 4oświadczenia wyniesione z wojny światowejs$(t$owa"y pracami nad teori' propagandy* nowym orężem* $t!ry wymaga" bardzo(miejętnego stosowania.4o podstawowyc zasad zaliczono+

• (trzymanie w tajemnicy r!d"a powstawania propagandy i jeśli to możliwe $ana"!w jejrozpowszecniania*

• do$"adne rozpracowanie podatności przeciwni$a na dzia"ania propagandowe*• przygotowanie dobrze przemyślanej strategii propagandowej*• zapewnienie jednolitego i $onse$wentnego nadzor( nad realizacj' tej strategii.

5rzestrzeganie ostatniej zasady jest $oniecznym war(n$iem powodzenia* bowiem cc'coddzia"ywać propagandowo na przeciwni$a należy m!wić jednym g"osem. sp!"pracapropagandyst!w jest imperatywem. dea"em jest* żeby wszyst$ie media* wszyst$ie $ana"y$om(ni$acji spo"ecznej rozpowszecnia"y ten sam prze$az. :ozbieżność w prze$azie isprzeczność arg(mentacji może doprowadzić do powstania w'tpliwości ( odbiorc!w*rozb(dzić cęć dotarcia do prawdy i w $onse$wencji może spowodować zawalenie sięstrategii propagandowej. -ęć (ni$nięcia tego zagrożenia leży zapewne ( r!d"aporoz(mienia A-JA oraz tr(dności JT Jrwam i :adia 6aryja.

/iczbę $oncepcyjnyc rozwi'za% agresywnyc $ampanii propagandowyc ograniczaj' wzasadzie tyl$o możliwości tecniczne i pomys"owość propagandyst!w. stniej' jedna$sprawdzone $anony. 4o nic należ' między innymi+

• (wyp($lanie w"asnyc s($ces!w i prawdziwyc l(b domniemanyc poraże$przeciwni$a*

• przesadna prezentacja w"asnyc możliwości*• pod$olorowywanie w"asnego potencja"(*• przedstawianie moralnej wyższości swojej strony*• straszenie przyw!dztwa przeciwni$a odpowiedzialności' po przegranej*• wzb(dzanie w spo"eczności przeciwni$a w'tpliwości w sprawność i (czciwość jej

przyw!dc!w*• prowo$owanie niesnase$ i podzia"!w w obozie przeciwni$a*• wpajanie w spo"eczność przeciwni$a prze$onania* że jest osz($iwana przez swoic

przyw!dc!w*• $reowanie w spo"eczności przeciwni$a wrażenia* że jest nie(czciwie wy$orzystywana

przez swoic soj(szni$!w.5ierwszym etapem niszcz'cej $ampanii propagandowej jest zdobycie za()ania odbiorc!w*wy$reowanie a(torytet!w i otwarcie świadomości odbiorc!w na ic arg(menty. dr(giej

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

6/15

)azie ata$(je się powszecnie szanowane instyt(cje przeciwni$a* tradycyjne prze$onania*porz'de$ wartości i przestrzegany przez po$olenia "ad moralny. ni$ać przy tym należypods(wania ja$ic$olwie$ &zamienni$!w”. -elem dzia"a% &rozmię$czaj'cyc” jest bowiem nietyle przeorientowanie (stalonego porz'd$(* co wywo"anie caos( myślowego i p(st$imoralnej prowadz'cyc do cynizm( i w'tpliwości we w"asn' zdolność do$onania ocenyrzeczywistości. Jrzecie stadi(m zdominowane jest przez )a"sz. &e mgle $"amstwa i )a"sz(ton' i g(bi' się rzeczywiste wartości cz"owie$a ; odwaga* eroizm* dzielne znoszeniecierpienia* (czciwość* rzetelność. K"amstwo je minimaliz(je i czyni nieistotnymi. 5lami je ibezcześci.”,C 4latego dozwolone s' wszel$ie $"amstwa $re(j'ce psycozę lę$(. >liżejnieo$reślonego lę$(* gdyż obawa przed $on$retnym zagrożeniem może s$"onić odbiorc!w do

zwarcia szereg!w* natcn'ć ic patriotyzmem i zmobilizować do obrony.0ina" $ampanii sprowadza się do (trzymania stan( caos(* wpajania prze$onania obezcelowości opor(* li$widowania w zarod$( wszel$ic inicjatyw* promocji cynizm(prowadz'cego do $or(pcji oraz paraliżowania pr!b organizacji życia spo"ecznego.Anality$antyniemiec$ic dzia"a% propagandowyc lat wojennyc -arles :olo zaleca" żeby+

• nie prze$onywać

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

7/15

&("ożone”* iż pojawi"y się nawet g"osy $rytyczne* zarz(caj'ce >>- &przepycaniepropagandy”.,? 9d tego czas( 8erwis Wwiatowy >>- odzwierciedla stanowis$o ministerstwaspraw zagranicznyc* $t!re decyd(je nie tyl$o o #nansac serwis(* ale r!wnież o języ$(*godzinac nadawania i wymiarze czasowym poszczeg!lnyc program!w.Propaganda )czarna*% Antyniemiec$a &czarna” propaganda brytyjs$a rozwinę"a się po$apit(lacji 0rancji w czerwc( 1@7C ro$(* $iedy ermact sta" po dr(giej stronie $ana"( /a6ance* a armia brytyjs$a straci"a (zbrojenie na plażac wo$!" 4(n$ier$i. Każdy spos!b by"dobry* żeby zniecęcić

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

8/15

armonogramem i tras' prowadz'c' bocznymi drogami* żeby nawet przypad$owo niespot$ać się z l(dmi obs"(g(j'cymi podobne rozg"ośnie w innyc języ$ac. orys"awia.• 5recyzyjne slogany i as"a m(sz' być opracowywane w jednym ośrod$(.

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

9/15

• Nas"a antyszlacec$ie winny się znaleć na wszyst$ic (licac* na wszyst$icdworcac* na stacjac $olejowyc i w innyc miejscac.

• elgii opracowany przez Komisję Kr!lews$' na pocz't$( wojny światowej i op(bli$owany 12 maja 1@1? ro$( w /ondynie. 4o$(ment sygnowa" 3ames>ryce* prawni$ o międzynarodowej renomie* cz"one$ zby /ord!w* by"y ambasador mperi(m>rytyjs$iego w aszyngtonie* znany bojowni$ o prawa cz"owie$a. :aport ocie$a" $rwi' i by"pe"en opis!w masowyc gwa"t!w* obcinania $o%czyn* przybijania dzieci bagnetami do ścian iinnyc $oszmarnyc zbrodni* ja$ic mieli się dop(szczać żo"nierze $ajzerows$ic

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

10/15

9sima Nirosi in)ormowa" Jo$io 1@ l(tego 1@7? ro$(* że w stolicy dogorywaj'cej :zeszy&jest d(ża liczba obco$rajowc!w na robotac* ale nawet rosyjscy je%cy wojenni prac(j'normalnie ja$ w przesz"ości. Jr(dno jest za(ważyć ja$ie$olwie$ ozna$i niepo$oj(. Kradzieżeżywności* al$ooli i wyrob!w tytoniowyc s' na niższym poziomie niż w przesz"ości.

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

11/15

sprzyjaj'cyc war(n$ac. 8po"eczności l(dzi zadowolonyc* nie bez podstaw prze$onanyc os"(szności polity$i rz'dz'cyc* o ic (czciwości i gotowości do s"(żenia dobr( wsp!lnem(*spo"eczności* w $t!ryc nie ma de#cyt( in)ormacji prawdziwej i sprawdzalnej nie poddaj' siędzia"aniom propagandowym* albo poddaj' się bardzo powoli. 4"(gotrwa"e odwo"ywanie się dopropagandy tworzy poważne zagrożenia spo"eczne i jest niebezpieczne dla rz'dz'cyc.Konse$wentne zastępowanie prawdy )a"szem* prowadzi zazwyczaj do (wierzenia we w"asn'propagandę* a co za tym idzie do (traty możliwości poprawnej oceny rzeczywistości iwewnętrznego za$"amania. Gatajanie niewygodnyc in)ormacji* (ni$anie rzetelnyc wyjaśnie%oraz rozpowszecnianie p!"prawd staje się w miarę ic stosowania przyzwyczajeniemczynni$!w o#cjalnyc. K"amstwo "atwo prze$szta"ca się w na"!g )a"szowania rzeczywistości.

miejętne oczernianie przeciwni$a staje się odr(cem* a w pewnyc środowis$ac nawetobowi'z$iem i (rasta do pozytywnej wartości aprobowanej i b(dz'cej szac(ne$ innyccz"on$!w gr(py. 5rowadzi to do destr($cji (gr(powania* bowiem &tr(cizna )a"sz(” niszczy bezwzględ( na to* czy zosta"a wyprod($owana o#cjalnie* p!"o#cjalnie* czy też prywatnie.&strzy$nięcie tr(cizny nienawiści do l(dz$iego (mys"( drog' pods(wania )a"sz(”* jestwię$szym z"em niż zab!jstwo* bowiem &spl(gawienie l(dz$iej d(szy jest gorsze niż destr($cjal(dz$iego cia"a”.7,

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

12/15

sobie odr(c oceny ic wiarygodności. yć może nam j' pods(nięto. przypad$( najmniejszej w'tpliwości dobrze jest zadać sobie pytanie &dlaczegoP”. 5odobnie wprzypad$(* $iedy pojawi się wewnętrzny* int(icyjny op!r przeciw$o przyjęci( ja$iejśin)ormacji. >"ędem jest zas"anianie się nie(miejętności' rozważania i analizowania )a$t!w.

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

13/15

• temat zastępczy ; (ni$anie bezpośredniej odpowiedzi na propagandę przeciwni$adrog' nag"aśniania ważniejszego l(b bardziej atra$cyjnego Lz p(n$t( widzeniaodbiorc!wM temat(. 4ob!r p(bli$owanego problem( m(si być dobrze przemyślany* ado nag"aśniania należy dobrać media o d(żym zasięg(* żeby od pocz't$( narz(caniatemat( zastępczego obj'ć t' $ampani' ma$symaln' liczbę odbiorc!w.

• przemilczenie ; zaplanowany bra$ rea$cji na materia" propagandowy przeciwni$a. 3edyn' dop(szczaln' rea$cj' mog' być r!żne warianty stwierdzenia & zarz(ty s' ta$abs(rdalne* że nie zas"(g(j' na $omentarz”. 4o sposob( tego warto się odwo"ać* $iedyzastosowanie innej metody może być niebezpieczne i tr(dno jest przewidzieć rea$cjęodbiorc!w. Galet' jest (cięcie rozpowszecniania arg(ment!w przeciwni$a oraz

pozbawienie go materia"( do $ontyn(owania dys$(sji Lm!wi" dziad do obraz(M. ad' jest niebezpiecze%stwo* że odbiorcy potra$t(j' bra$ rea$cji za bra$ arg(ment!wzbijaj'cyc propagandowe zarz(ty.

• cenz(ra ; ograniczenie dostęp( odbiorc!w do propagandy. 4ecyzja wprowadzenia m(sibyć dobrze przemyślana* bowiem na"ożenie cenz(ry s$"ania odbiorc!w do potajemnegosz($ania dostęp( do in)ormacji* w tym do propagandy przeciwni$a. 5onadto zewzględ!w istorycznyc b(dzi negatywne s$ojarzenia z rz'dami represyjnymi itotalitarnymi.

• podr!b$a ; rozpowszecnienie imitacji propagandy przeciwni$a w tym samym)ormacie* ale o zmienionej s(btelnie treści. 3est to spos!b z pogranicza czarnejpropagandy i w przypad$( zdemas$owania ogranicza w bardzo niebezpiecznym stopni(wiarygodność w"asnyc dzia"a%.

• (odparnianie ; zesp!" r!żnyc dzia"a% prewencyjnyc elimin(j'cyc l(b red($(j'cycs"abe strony odbiorc!w zanim zostan' one wy$orzystane przez przeciwni$a. 4zia"aniate maj' zazwyczaj cara$ter og!lnej ed($acji możliwie najwię$szej liczby odbiorc!w zmyśl' o zwię$szeni( ic odporności na propagandę.

• wyprzedzenie ; prewencyjne dzia"anie polegaj'ce na zapoznani( odbiorc!w zwybranymi tematami zanim wy$orzysta je propagandowo przeciwni$. miejętneprzedys$(towanie tyc temat!w ogranicza podatność odbiorc!w na propagandę. ad'tego sposob( jest $onieczność posiadania wiedzy o ta$tyce propagandowej przeciwni$aoraz dostęp( do in)ormacji (możliwiaj'cyc tra)ne przewidywanie rozwoj( syt(acji.

• minimalizacja ; pozorne le$ceważenie i prezentowanie* ja$o ma"o istotne* tycwybranyc element!w propagandy przeciwni$a* $t!ryc nie można ani odrz(cić

wprost* ani przemilczeć. ad' tego sposob( jest przyznanie pewnej racji wrogiejpropagandzie* ale przy (miejętnym potwierdzeni( nie$t!ryc nie daj'cyc siępodważyć aspe$t!w* można zwię$szyć w"asn' wiarygodność w oczac odbiorc!w.

4e#cyt in)ormacji* zw"aszcza w po"'czeni( ze zbyt nacaln' propagand'* sprzyjapowstawani( i szyb$iem( rozprzestrzeniani( się plote$. 8yt(ację tę może wy$orzystaćprzeciwni$ wprowadzaj'c do obieg( ta$ zwane &szeptan$i”. iarygodność plote$ oraz ic$olportaż można wydatnie ograniczyć podaj'c do wiadomości oparte na )a$tac i wiarygodnein)ormacje dotycz'ce ma$symalnej liczby spraw będ'cyc przedmiotem powszecnegozainteresowania* z jednoczesnym t"(maczeniem odbiorcom* że plot$i nie zas"(g(j' nadawanie im pos"(c(* a wię$szość z nic rozsiewana jest w z"ej wierze przez przeciwni$a. -oinnego pog"os$i wprowadzane dys$retnie do obieg( przez nasz' stronę* ale tym nie należy sięcwalić. 5owyższe (wagi przeznaczone s' dla wiel$iej maciny propagandowej* ja$' s'

 jednost$i amery$a%s$iej armii l'dowej wyspecjalizowane w prowadzeni( operacjipsycologicznyc. iele z (stale% i zalece% zawartyc w instr($cji może być jedna$wy$orzystanyc przez poszczeg!lnyc obywateli l(b przez gr(py obywateli pragn'cyc(strzec się przed )orsownym oddzia"ywaniem propagandowym. ydawać się może* że wstarci( z globalnymi mediami i s"(żbami wojny psycologicznej wiel$ic mocarstw szarzyobywatele nie maj' żadnyc szans.

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

14/15

7 Art(r 5onsonby* 0alseood in arDJime+ 5ropaganda /ies o) te 0irst orld ar* /ondon*Heorge Allen _ nwin* /ondon* 1@,I* ntrod(ction*ttp+]]www.Xlib.(s]wwi]reso(rces]arciXes]teVts]tC?CI,7i]ponsonby.tml? Art(r 5onsonby* 0alseood in arDJime+ 5ropaganda /ies o) te 0irst orld ar* /ondon*Heorge Allen _ nwin* /ondon* 1@,I* ntrod(ction*ttp+]]www.Xlib.(s]wwi]reso(rces]arciXes]teVts]tC?CI,7i]ponsonby.tmlB 3on >(can* Je Jree Nostages* cyt. za+ ritisHeni(s )or 4eception 1@17D1@7?* /ondyn* 0aber_0aber* ,CCI* str. B1F -arles -r(ic$san$* Je 0o(rt Arm* 9V)ord* 9V)ord niXersity 5ress* 1@I1* str. 11I -arles 3. :olo* :adio Hoes to ar* /ondyn* 0aber and 0aber* 1@72* str. 7I

@ pp"$. :oman miastows$i* :elacja datowana w 5aryż( ,1 listopada 1@2@ r.* nstyt(t 5ols$i i6(ze(m im. gen. 8i$ors$iego w /ondynie* tecz$a >.,.b]11C mjr. 6are$ :!życ$i* :elacja dla >i(ra Nistorycznego datowana ,, maja 1@?C r. nstyt(t5ols$i i 6(ze(m im. gen. 8i$ors$iego w /ondynie* tecz$a >.,.b]211 :obert Edwin Nerzstein* Je ar Jat Nitler on+ Je 6ost n)amo(s 5ropaganda-ampaign in Nistory*

8/16/2019 Propaganda - Rafał Brzeski

15/15

2I >rian King* Je /ying Ape+ An Nonest H(ide to a orld o) 4eception* -ambridge* con>oo$s* ,CCB* str. 22@ Art(r 5onsonby* 0alseood in arDJime+ 5ropaganda /ies o) te 0irst orld ar* /ondon*Heorge Allen _ nwin* /ondon* 1@,I* ntrod(ction*ttp+]]www.Xlib.(s]wwi]reso(rces]arciXes]teVts]tC?CI,7i]ponsonby.tml7C ritis Heni(s )or 4eception 1@17D1@7?*/ondyn* 0aber_0aber* ,CCI* str. ?ID?@71 -arl >oyd* Nitler[s 3apanese -on#dant* /awrence* niXersity 5ress o) Kansas* 1@@2* str.1BI7, Art(r 5onsonby* 0alseood in arDJime+ 5ropaganda /ies o) te 0irst orld ar* /ondon*

Heorge Allen _ nwin* /ondon* 1@,I* ntrod(ction*ttp+]]www.Xlib.(s]wwi]reso(rces]arciXes]teVts]tC?CI,7i]ponsonby.tml72 Art(r 5onsonby* 0alseood in arDJime+ 5ropaganda /ies o) te 0irst orld ar* /ondon*Heorge Allen _ nwin* /ondyn* 1@,I* ntrod(ction*ttp+]]www.Xlib.(s]wwi]reso(rces]arciXes]teVts]tC?CI,7i]ponsonby.tml77 9cena wewnętrzna 5E a(torstwa mjr. Hallie* Je -iXilian -omponent in te coming>attle o) E(rope* cyt. za 4aXid Harnett* Je 8ecret Nistory o) 5E+ Je 5olitical ar)areEVec(tiXe 1@2@D1@7?* /ondyn* 8t. Ermin[s 5ress* ,CC,* str. 27B7? 3!ze) 5i"s(ds$i* G pola wal$i* :obotni$* nr ,I* 1C lipca 1I@I* str. 2D7. cyt. za+ 3!ze) 5i"s(ds$i5isma zbiorowe* arszawa* Krajowa Agencja ydawnicza* 1@I@* str. ,,?7B 0ield 6an(al 22D1D1+ 5sycological 9perations Jecni^(es and 5roced(res* aszyngton*.8. HoXernment 5rinting 9ce* 1@@7* str. 1,]1 ; 1,]177F 0ield 6an(al 2DC?.2C1+ 5sycological 9perations Jactics* Jecni^(es and 5roced(res*aszyngton* Nead^(arters* 4epartment o) te Army* 21 gr(dnia ,CC2* str. 11],, ; 11],B+aał -rzeski