PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU...

110
PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 2033 - AKTUALIZACJA DOKUMENTU Z ROKU 2015.

Transcript of PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU...

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA

W CIEPO, ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA

GAZOWE DLA GMINY MOSINA

NA LATA 2018 2033

- AKTUALIZACJA DOKUMENTU Z ROKU 2015.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 1 z 109

Aktualizacja dokumentu wykonana w lipcu 2018 roku przez:

INTROTERM

Marek Korcz

Ul. W. Kosiskiego 4B

62-040 Puszczykowo

e-mail: [email protected]

Tel. 605 990 411

mailto:[email protected]

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 2 z 109

Spis treci

Wstp .......................................................................................................................... 6

1. Cel i zakres opracowania .................................................................................. 6

1.1 Dokumenty i dane rdowe .............................................................................. 7

2. Powizania z dokumentami strategicznymi ......................................................... 8

2.1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE ........................... 8

w sprawie promowania stosowania energii ze rde odnawialnych. ...................... 8

2.2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE ............................ 9

w sprawie efektywnoci energetycznej .................................................................... 9

2.3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie

charakterystyki energetycznej budynkw. ............................................................. 11

2.4. Strategia Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko ................................. 12

- perspektywa do 2020 r. ...................................................................................... 12

2.5 Polityka energetyczna Polski do roku 2030 ................................................. 14

2.5.1 Podstawowe kierunki polityki energetycznej ............................................. 14

2.5.2 Dugoterminowe kierunki dziaa ............................................................... 15

2.5.3 Prognoza zapotrzebowania na energi ..................................................... 16

2.6 Ustawa o odnawialnych rdach energii ..................................................... 18

2.7 Ustawa o efektywnoci energetycznej ......................................................... 19

2.8 Warunki techniczne, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie 20

2.9 Ustawa o charakterystyce energetycznej budynkw ................................... 22

2.10 Rozporzdzenie w sprawie metodologii oblicze charakterystyki

energetycznej budynku. ........................................................................................ 23

3. Podstawowe dane o Gminie Mosina ..................................................................... 24

3.1. Pooenie administracyjne .............................................................................. 24

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 3 z 109

3.2. Powierzchnia i struktura gruntw .................................................................... 27

3.3. Klimat ............................................................................................................. 28

3.4. Demografia ..................................................................................................... 29

3.4.1 Liczba ludnoci na terenach wiejskich ...................................................... 29

3.4.2 Liczba ludnoci na terenie miejskim .......................................................... 31

3.4.3 Liczba ludnoci ogem na terenie Gminy ................................................. 33

3.4.4 Porwnanie zmian liczby ludnoci na terenach wiejskich i miejskim ......... 35

3.5. Zasoby mieszkaniowe .................................................................................... 38

3.5.1 Dane o zasobach mieszkaniowych na terenach wiejskich ........................ 38

3.5.2 Dane o zasobach mieszkaniowych na terenie miejskim ........................... 41

3.5.3 Dane o zasobach mieszkaniowych na terenie Miasta I Gminy Mosina ..... 44

4. Bilans potrzeb grzewczych .................................................................................... 50

4.1. Bilans zapotrzebowania na energi ciepln ................................................... 50

4.2 Prognoza zapotrzebowania na energi ciepln ......................................... 52

4.2.1 Wariant realistyczny .................................................................................. 52

4.2.2 Wariant dynamicznego rozwoju ................................................................ 52

5. System elektroenergetyczny .................................................................................. 53

5.1. Informacje oglne ........................................................................................... 53

5.2 Opis systemu elektroenergetycznego .......................................................... 53

5.3 Plan rozwoju systemu elektroenergetycznego na terenie Gminy .................... 56

5.4 Ocena systemu elektroenergetycznego ...................................................... 57

5.5 Bilans zapotrzebowania na energi elektryczn .......................................... 58

5.6 Prognoza zapotrzebowania energii elektrycznej ......................................... 59

5.6.1 Wariant realistyczny .................................................................................. 59

5.6.2 Wariant dynamicznego rozwoju ................................................................ 59

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 4 z 109

6. System gazowniczy ............................................................................................... 61

6.1 Informacje oglne ........................................................................................ 61

6.2 Charakterystyka sieci gazowej ..................................................................... 61

6.3 Ocena stanu aktualnego .............................................................................. 63

6.4 Bilans zapotrzebowania na paliwa gazowe ................................................. 63

6.5 Planowane inwestycje ................................................................................. 75

6.6 Prognoza zapotrzebowania paliwa gazowego ............................................. 75

6.6.1 Wariant realistyczny .................................................................................. 75

6.6.2 Wariant dynamicznego rozwoju ................................................................ 76

7. Przedsiwzicia racjonalizujce uytkowanie ciepa, energii elektrycznej i paliw

gazowych ................................................................................................................... 77

7.1 Wprowadzenie ......................................................................................... 77

7.2 Racjonalizacja uytkowania mediw energetycznych .............................. 77

7.2.1 Termomodernizacja .................................................................................. 79

7.2.2 Energia cieplna ..................................................................................... 83

7.2.3 Energia elektryczna .............................................................................. 84

7.2.4 Paliwa gazowe ...................................................................................... 85

8. Moliwoci wykorzystania istniejcych rezerw energetycznych gminy,

kogeneracji i odnawialnych rde energii ................................................................. 86

8.1 Lokalne nadwyki energii ........................................................................... 86

8.2 Energia odpadowa z procesw produkcyjnych ............................................ 86

8.3 Odnawialne rda energii ........................................................................... 87

8.3.1 Biomasa ................................................................................................ 88

8.3.2 Energia soneczna .................................................................................... 90

8.3.3 Energia wiatru ....................................................................................... 94

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 5 z 109

8.3.4 Energetyka wodna ................................................................................ 96

8.3.5 Energia geotermalna ............................................................................. 98

8.3.6 Pompy ciepa........................................................................................... 100

8.3.7 Ukady kogeneracyjne ............................................................................. 103

9. Zakres wsppracy z innymi gminami .................................................................. 104

10. Podsumowanie i wnioski .................................................................................... 106

Zaczniki ................................................................................................................. 109

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 6 z 109

Wstp

1. Cel i zakres opracowania

Celem opracowania Projektu zaoe do planu zaopatrzenia w ciepo, energi

elektryczn i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Mosina, jest ocena stanu aktualnego

i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepo, energi elektryczn i paliwa

gazowe do 2033 roku uwzgldniajcego plan rozwoju Gminy.

W ostatnich latach obserwuje si wzrost zainteresowania bezpieczestwem

energetycznym pastw i spoeczestw. Zagadnienie to sprowadza si do

zabezpieczenia zapotrzebowania w energi na rynku lokalnym miasta, gminy

i kadego z odbiorw.

Sytuacja jaka miaa miejsce latem 2015 roku, kiedy to fala upaw przelaa si przez

Polsk, miaa fatalne skutki dla rolnictwa i gospodarki. Katastrofalnie niski poziom

wd, take gruntowych, wywoa susz. Niski poziom wd w zbiornikach, ktre

wykorzystywane s do chodzenia turbin elektrowni oraz wysokie temperatury

spowodoway konieczno wyczania niektrych turbin produkujcych energi

elektryczn, by nie doprowadzi do ich awarii.

Polskie Sieci Elektroenergetyczne wprowadziy 20 stopie zasilania, czyli

ograniczyy dostawy energii. Wiksze zakady, ktre pobieray znaczne iloci energii

elektrycznej, zmuszone zostay do ograniczenia funkcjonowania w godzinach szczytu

energetycznego.

W polskiej gospodarce rynkowej bya to sytuacja bez precedensu.

Sytuacja ta uwiadomia jeszcze bardziej potrzeb planowania zapotrzebowania na

energi w skali lokalnej oraz oglnokrajowej.

Niniejsze opracowanie wskazuje przedsiwzicia racjonalizujce uytkowanie energii

oraz moliwoci wykorzystania jej lokalnych zasobw, zwaszcza moliwoci

wykorzystania odnawialnych rde energii.

W opracowaniu okrelone zostay moliwoci stosowania rodkw poprawy

efektywnoci energetycznej oraz zakres wsppracy z innymi gminami.

Zawiera on charakterystyk gminy w zakresie rde zasilania, sieci przesyowych

i instalacji odbiorczych wraz z bilansem zuycia energii.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 7 z 109

Niniejszy Projekt zaoe zawiera midzy innymi:

1) ocen stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepo,

energi elektryczn i paliwa gazowe,

2) przedsiwzicia racjonalizujce uytkowanie ciepa, energii elektrycznej

i paliw gazowych,

3) moliwoci wykorzystania istniejcych nadwyek i lokalnych zasobw paliw

i energii, z uwzgldnieniem energii elektrycznej i ciepa wytwarzanych

w odnawialnych rdach energii, energii elektrycznej i ciepa uytkowego,

wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepa odpadowego

z instalacji przemysowych,

3a) moliwoci stosowania rodkw poprawy efektywnoci energetycznej

w rozumieniu ustawy z dnia 20 maja 2016 roku o efektywnoci energetycznej,

4) zakres wsppracy z innymi gminami.

1.1 Dokumenty i dane rdowe

Do opracowania aktualizacji dokumentu posuyy, midzy innymi, niej

wymienione opracowania oraz rda:

wybrane ustawodawstwo Unii Europejskiej

Strategia Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko - perspektywa do 2020r.

Polityka energetyczna Polski do roku 2030

Ustawa prawo energetyczne

Ustawa o efektywnoci energetycznej

Ustawa o odnawialnych rdach energii

dane udostpnione przez Urzd Miasta i Gminy Mosina

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Miasta i Gminy Mosina

dane przekazane przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. oraz Enea

Operator Sp. z o.o.

Krajowy dziesicioletni plan rozwoju systemu przesyowego GAZ System S.A.

o Plany rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszego

zapotrzebowania na paliwa gazowe

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 8 z 109

dane przekazane przez Polska Spk Gazownictwa Sp. z o.o.

informacje przekazane przez ssiadujce gminy

dane Gwnego Urzdu Statystycznego.

2. Powizania z dokumentami strategicznymi

Przeprowadzajc analiz przedsiwzi racjonalizujcych uytkowanie ciepa,

paliw gazowych i energii elektrycznej, przytoczono poniej wymogi UE okrelone

w dyrektywach, ktrych wytyczne musz zosta uwzgldnione w prawie krajw

czonkowskich.

Dyrektywy UE maj wpyw na podejmowanie dziaa racjonalizujcych produkcj

i wykorzystanie ciepa oraz energii elektrycznej.

Polityka energetyczna i ochrona rodowiska UE jest okrelona w kilku dyrektywach,

ktre bezporednio bd porednio, wpywaj na planowanie energetyczne

w krajach czonkowskich, w tym, w Polsce.

Poniej wymieniono przykadowe dokumenty.

2.1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE

w sprawie promowania stosowania energii ze rde odnawialnych.

Z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia

3 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze rde

odnawialnych wynika, e kraje czonkowskie, wsplnie do roku 2020, powinny

osign 20% udzia energii ze rde odnawialnych (OZE), w cakowitym zuyciu

energii i 10 % udzia tej energii w sektorze transportowym.

Dyrektywa przedstawia cele obligatoryjne dla kadego kraju czonkowskiego do

roku 2020 (dla Polski 15% udzia w caym sektorze OZE oraz 10% w sektorze paliw

transportowych) oraz wyszczeglnia minimalne wymagania regulacyjne do

wprowadzenia w ustawodawstwie krajowym, w okrelonym czasie tak, aby uatwi

realizacj celw krajowych i celu wsplnotowego. Nie wskazuje jednak, w ktrych

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 9 z 109

sektorach i poprzez jakie technologie zwiksza produkcj zielonej energii.

Dyrektywa wskazuje, e krajowe cele w zakresie udziau OZE w sektorze transportu,

energii elektrycznej oraz ciepa i chodu, z podziaem na poszczeglne technologie,

a take dziaania w zakresie efektywnoci energetycznej, prowadzce do zmniejszenia

kocowego zuycia energii, okrelone powinny by w Krajowych Planach Dziaa

(KPD).

To w oparciu o ich zapisy kade pastwo czonkowskie powinno realizowa ustalone

Dyrektyw cele.

Zaprezentowane cele, obok koniecznoci zmniejszenia emisji gazw cieplarnianych

oraz poprawy wydajnoci energetycznej, wynikaj z tzw. pakietu klimatyczno-

energetycznego. Realizacja poszczeglnych celw pakietu 3x20 jest ze sob mocno

powizana. Wzrost produkcji energii ze rde odnawialnych wpywa na redukcj

emisji gazw cieplarnianych, jak i poprawia efektywno energetyczn z uwagi na

generacj rozproszon.

Efektywno energetyczna wpywa korzystanie zarwno na ograniczenie emisji oraz

na osiganie udziau odnawialnych rde energii, liczonego w stosunku do finalnego

zuycia energii brutto.

2.2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE

w sprawie efektywnoci energetycznej

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25

padziernika 2012 r., w sprawie efektywnoci energetycznej, poprzez ustanowienie

wsplnej struktury ramowej, w celu obnienia o 20% zuycia energii pierwotnej w UE,

stanowi istotny czynnik, wpywajcy na powodzenie realizacji unijnej strategii

energetycznej na rok 2020. Dokument wskazuje rodki pozwalajce stworzy

odpowiednie warunki do poprawy efektywnoci energetycznej rwnie po tym

terminie. Ponadto, Dyrektywa okrela zasady, na jakich powinien funkcjonowa rynek

energii tak, aby wyeliminowa m.in. wszelkie nieprawidowoci ograniczajce

efektywno dostaw.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 10 z 109

Dokument przewiduje take ustanowienie krajowych celw w zakresie efektywnoci

energetycznej na rok 2020.

Gwne postanowienia nowej Dyrektywy, nakadaj na pastwa czonkowskie

nastpujce obowizki:

ustalenia orientacyjnej krajowej wartoci docelowej w zakresie efektywnoci

energetycznej, w oparciu o swoje zuycie energii pierwotnej lub kocowej,

oszczdno energii pierwotnej lub kocowej albo energochonno,

ustanowienia dugoterminowej strategii wspierania inwestycji w renowacj

krajowych zasobw budynkw mieszkaniowych i uytkowych, zarwno

publicznych, jak i prywatnych,

zapewnienia poddawania renowacji, od dnia 1 stycznia 2014 r., 3% cakowitej

powierzchni ogrzewanych lub chodzonych budynkw administracji rzdowej, w

celu spenienia wymogw odpowiadajcych przynajmniej minimalnym

standardom wyznaczonym dla nowych budynkw, zgodnie z zaoeniem,

e budynki administracji publicznej maj stanowi wzorzec dla pozostaych,

ustanowienia systemu zobowizujcego do efektywnoci energetycznej,

nakadajcego na dystrybutorw energii i/lub przedsibiorstwa prowadzce

detaliczn sprzeda energii, obowizek osignicia cznego celu

oszczdnoci energii rwnego 1,5% wielkoci ich rocznej sprzeday energii do

odbiorcw kocowych,

stworzenia warunkw umoliwiajcych wszystkim kocowym odbiorcom

energii, dostp do audytw energetycznych wysokiej jakoci oraz do nabycia

po konkurencyjnych cenach licznikw, oddajcych rzeczywiste zuycie energii

wraz z informacj o realnym czasie korzystania z energii.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 11 z 109

2.3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE

w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw.

Celem Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19

maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw jest stosowanie

ekonomicznie uzasadnionej poprawy charakterystyki energetycznej budynkw,

na skutek m.in., mniejszego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania, chodzenia,

przygotowania ciepej wody, oraz owietlenia, poprzez stosowanie m.in.

odpowiednich materiaw o dobrych parametrach izolacyjnoci cieplnej, technologii

wykonywania instalacji c.o. i c.w.u. oraz technik montau, przy odpowiedzialnym

i przemylanym zastosowaniu wybranych rde zasilania. Nowelizacja tego

rozporzdzenia, pokazuje rwnie tzw. ciek dojcia do wymaga na rok 2021

(2019 dla budynkw zajmowanych przez wadze publiczne i bdce ich wasnoci),

kiedy to wszystkie nowo wznoszone budynki, w myl zapisw art. 9 dyrektyw

2010/31 UE powinny charakteryzowa si niemal zerowym zuyciem energii.

Wedug postanowie dyrektywy budynek o niemal zerowym zuyciu energii,

to budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej, w ktrym

zapotrzebowanie na energi jest w bardzo wysokim stopniu pokrywane przez

odnawialne rda energii. Dokument ten nie nakazuje montowania urzdze/rde

energii odnawialnej, kwestie doboru odpowiednich rozwiza w tym wzgldzie,

pozostawia projektantowi, ktry ma dowolno wyboru konkretnych rozwiza, majc

za drogowskaz sztywne parametry minimalne, ktre szczegowo zostay pokazane

jako wartoci liczbowe.

Najistotniejsze wskazania, dotycz stopniowych zmian w zakresie obnienia

wspczynnika przenikania ciepa cian zewntrznych, dachw i stropodachw,

podogi na gruncie oraz stolarki okiennej i drzwiowej.

Oznacza to w praktyce, stosowanie materiaw izolacyjnych o niszym

wspczynniku przewodzenia ciepa, np. = 0,032 W/(m*K), zamiast standardowo

stosowanego = 0,04 W/(m*K) czy = 0,045 W/(m*K), zachowujc t sam grubo.

Ponadto, przepisy rozporzdzenia okrelaj minimalne wartoci wskanika EP -

wskanika energii pierwotnej, ktry w zalenoci od zastosowanego rda ciepa

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 12 z 109

(konwencjonalne - energia nieodnawialna np. gaz, wgiel, olej) lub

niekonwencjonalne - energia odnawialna, np. panele soneczne, ogniwa

fotowoltaiczne, biomasa), charakteryzuje si rnymi wspczynnikami nakadu.

Istotn zmian w znowelizowanym rozporzdzeniu jest wymg jednoczesnego

spenienia, dla kadego nowego budynku, wymaga minimalnych oraz wymaga

zwizanych z maksymalnym dopuszczalnym poziomem energii pierwotnej.

2.4. Strategia Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko

- perspektywa do 2020 r.

Strategia Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko - perspektywa do 2020

r. (BEi) zostaa przyjta uchwa Rady Ministrw z dnia 15 kwietnia 2014 r.

(M.P. z 2014, poz. 469).

Strategia Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko jest jedn z 9

zintegrowanych strategii rozwoju, powstaych w oparciu o ustaw z 6 grudnia 2006 r.

o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Dokument uszczegawia zapisy

redniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 w dziedzinie energetyki i rodowiska

oraz stanowi wytyczne dla Polityki energetycznej Polski. Celem gwnym Strategii

Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko jest zapewnienie wysokiej jakoci ycia

obecnych i przyszych pokole z uwzgldnieniem ochrony rodowiska oraz stworzenie

warunkw do zrwnowaonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego,

zdolnego zapewni Polsce bezpieczestwo energetyczne oraz konkurencyjn

i efektywn gospodark.

Celami szczegowymi BEi s:

1. zrwnowaone gospodarowanie zasobami rodowiska,

2. zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego

zaopatrzenia w energi oraz

3. poprawa stanu rodowiska.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 13 z 109

Ponadto w dokumencie wskazano take zagadnienia horyzontalne, wykraczajce

poza wskazan perspektyw czasow.

Ponadto w dokumencie wskazano take zagadnienia horyzontalne, wykraczajce

poza wskazan perspektyw czasow.

W celu monitorowania stopnia realizacji celw szczegowych przypisano im 26

miernikw, ktrych wykonanie dostpne jest na stronie internetowej koordynowanej

przez Gwny Urzd Statystyczny Strateg system monitorowania rozwoju

w zakadce Strategie i programy.

Minister Energii we wsppracy z Ministrem rodowiska nadzoruj postpy we

wdraaniu Strategii BEi, oraz dla celw informacyjnych przedkadaj Radzie

Ministrw roczne sprawozdania z realizacji BEi.

W ramach prac nad system zarzdzania rozwojem Polski, przystosowujcym

dokumenty strategiczne do Strategii odpowiedzialnego rozwoju, Strategia

Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko perspektywa do 2020 roku zostanie

uchylona i zastpiona przez dwa dokumenty strategiczne: Polityk energetyczn

Polski oraz Polityk ekologiczn Polski. Przewidywany koniec obowizywania strategii

BEi to koniec 2018 roku.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 14 z 109

2.5 Polityka energetyczna Polski do roku 2030

2.5.1 Podstawowe kierunki polityki energetycznej

Polska, jako kraj czonkowski Unii Europejskiej, czynnie uczestniczy

w tworzeniu wsplnotowej polityki energetycznej, a take dokonuje implementacji jej

gwnych celw w specyficznych warunkach krajowych, biorc pod uwag ochron

interesw odbiorcw, posiadane zasoby energetyczne oraz uwarunkowania

technologiczne, wytwarzania i przesyu energii.

W zwizku z powyszym, podstawowymi kierunkami polskiej polityki

energetycznej s:

poprawa efektywnoci energetycznej,

wzrost bezpieczestwa dostaw paliw i energii,

dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej, poprzez

wprowadzenie energetyki jdrowej,

rozwj wykorzystania odnawialnych rde energii, w tym biopaliw,

rozwj konkurencyjnych rynkw paliw i energii,

ograniczenie oddziaywania energetyki na rodowisko.

Przyjte kierunki polityki energetycznej s w znacznym stopniu wspzalene.

Poprawa efektywnoci energetycznej, ogranicza wzrost zapotrzebowania na paliwa

i energi, przyczyniajc si do zwikszenia bezpieczestwa energetycznego,

na skutek zmniejszenia uzalenienia od importu, a take dziaa na rzecz

ograniczenia wpywu energetyki na rodowisko, poprzez redukcj emisji

zanieczyszcze. Podobne efekty przynosi rozwj wykorzystania odnawialnych rde

energii, w tym zastosowanie biopaliw, wykorzystanie czystych technologii wglowych

oraz wprowadzenie energetyki jdrowej. Realizujc dziaania zgodnie z tymi

kierunkami, polityka energetyczna bdzie dya do wzrostu bezpieczestwa

energetycznego kraju, przy zachowaniu zasady zrwnowaonego rozwoju.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 15 z 109

Cele Polityki energetycznej s take zbiene z celami Odnowionej Strategii

Lizboskiej i Odnowionej Strategii Zrwnowaonego Rozwoju UE. Polityka

energetyczna bdzie zmierza do realizacji zobowizania, wyraonego

w powyszych strategiach UE, o przeksztaceniu Europy w gospodark o niskiej

emisji dwutlenku wgla oraz pewnym, zrwnowaonym i konkurencyjnym

zaopatrzeniu w energi.

2.5.2 Dugoterminowe kierunki dziaa

Kierunki dziaa okrelonych w Polityce energetycznej Polski do 2030 roku:

1. Cele polityki energetycznej w zakresie efektywnoci energetycznej:

denie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj.

rozwoju gospodarki nastpujcego bez wzrostu zapotrzebowanie na energi

pierwotn;

konsekwentne zmniejszanie energochonnoci polskiej gospodarki do poziomu

UE-15.

2. Przewidziano zastosowanie oraz oceniono wpyw zapotrzebowanie na energi,

istniejcych rezerw efektywnoci:

rozszerzenia stosowania audytw energetycznych,

wprowadzenia systemw zarzdzania energi w przemyle,

wprowadzenia zrwnowaonego zarzdzania ruchem i infrastruktur

w transporcie,

wprowadzenia standardw efektywnoci energetycznej dla budynkw

i urzdze powszechnego uytku,

intensyfikacji wymiany owietlenia na energooszczdne,

wprowadzenia systemu biaych certyfikatw.

3. Bezpieczestwo dostaw paliw i energii:

dywersyfikacja zarwno nonikw energii pierwotnej, jak i kierunkw dostaw

tych nonikw, a take rozwj wszystkich dostpnych technologii wytwarzania

energii o racjonalnych kosztach, zwaszcza energetyki jdrowej, jako istotnej

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 16 z 109

technologii, z zerow emisj gazw cieplarnianych i ma wraliwoci na

wzrost cen paliwa jdrowego,

krajowe zasoby wgla kamiennego i brunatnego, pozostan wanymi

stabilizatorami bezpieczestwa energetycznego kraju. Zaoono odbudow

wycofywanych z eksploatacji wglowych rde energii oraz budow czci

elektrociepowni systemowych na wgiel kamienny. Jednoczenie nie

nakadano ogranicze na wzrost udziau gazu w elektroenergetyce, zarwno

w jednostkach gazowych do wytwarzania energii elektrycznej w kogeneracji z

ciepem oraz w rdach szczytowych i rezerwie dla elektrowni wiatrowych.

4. Zaoono wzrost udziau energii odnawialnej (zgodnie z przewidywanym

wymaganiami UE) w strukturze energii finalnej do 15% w roku 2020, oraz

osignicie 10% udziau biopaliw w rynku paliw transportowych.

5. Zaoono ochron lasw przed nadmiernym pozyskiwaniem biomasy oraz

zrwnowaone wykorzystanie obszarw rolniczych do wytwarzania energii

odnawialnej, w tym biopaliw, tak, aby nie doprowadzi do konkurencji pomidzy

energetyk odnawialn i rolnictwem.

2.5.3 Prognoza zapotrzebowania na energi

Nieodcznym elementem polityki energetycznej jest prognozowanie

zapotrzebowania na energi. Zapotrzebowanie na noniki energii finalnej,

sporzdzono przy zaoeniu kontynuacji reformy rynkowej w gospodarce narodowej

i w sektorze energetycznym, z uwzgldnieniem dodatkowych dziaa

efektywnociowych, przewidzianych w Dyrektywie 2006/32/WE i w Zielonej Ksidze

w sprawie Racjonalizacji Zuycia Energii.

Zmiany zapotrzebowania na energi w perspektywie dugoterminowej, zale

przede wszystkim od tempa rozwoju gospodarczego oraz od efektywnoci

wykorzystania energii oraz jej nonikw.

Wnioski odnonie prognoz na kolejne lata:

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 17 z 109

1. Prognozowany wzrost zuycia energii finalnej w horyzoncie prognozy wynosi ok.

29%, przy czym najwikszy wzrost 90% przewidywany jest w sektorze usug.

W sektorze przemysu ten wzrost wyniesie ok. 15%.

a) Udzia energii odnawialnej w cakowitym zuyciu energii pierwotnej

wzronie

z poziomu ok. 5% w 2006 r. do 12% w 2020 r. i 12,4% w 2030 r.,

b) W zwizku z przewidywanym rozwojem energetyki jdrowej, w 2020 r.

w strukturze energii pierwotnej, pojawi si energia jdrowa, ktrej udzia

w caoci energii pierwotnej osignie w roku 2030 okoo 6,5%.

2. Prognozowany wzrost zapotrzebowania na energi pierwotn w okresie do 2030

r. wyniesie ok. 21%, przy czym wzrost ten nastpi gwnie po 2020 r., ze wzgldu

na wysze bezwzgldnie przewidywane wzrosty PKB oraz wejcie elektrowni

jdrowych o niszej sprawnoci wytwarzania energii elektrycznej ni w rdach

wglowych.

3. Przewiduje si umiarkowany wzrost finalnego zapotrzebowania na energi

elektryczn z poziomu ok. 111 TWh w 2006 r., do ok. 172 TWh w 2030 r., tzn. o

ok. 55%, co jest spowodowane przewidywanym wykorzystaniem istniejcych

jeszcze rezerw transformacji rynkowej i dziaa efektywnociowych w

gospodarce. Zapotrzebowanie na moc szczytow wzronie z poziomu 23,5 MW w

2006 r. do ok. 34,5 MW w 2030 r. Zapotrzebowanie na energi elektryczn brutto,

wzronie z poziomu ok. 151 TWh

w 2006 r. do ok. 217 TWh w 2030 r.

Osignicie celw unijnych w zakresie energii odnawialnej, wymaga bdzie

produkcji energii elektrycznej brutto z OZE w 2020 r. na poziomie ok. 31 TWh, co

bdzie stanowi 18,4% produkcji cakowitej, natomiast w 2030 r., wymagany poziom

wynosiby 39,5 TWh, co oznacza ok. 18,2% produkcji cakowitej. Najwikszy udzia

bdzie stanowi energia z elektrowni wiatrowych w 2030 r. ok. 18 TWh, a wic ok.

8,2% przewidywanej produkcji cakowitej brutto.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 18 z 109

Produkcja energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji bdzie wzrasta

z 24,4 TWh w 2006 r. do 47,9 TWh w 2030 r., a wic udzia jej w krajowym

zapotrzebowaniu na energi elektryczn brutto wzronie z 16,2% w 2006 r. do 22%

w 2030 r.

4. Przewiduje si znaczne obnienie zuycia energii pierwotnej na jednostk PKB

z poziomu ok. 89,4 toe/mln z w 2006 r. do ok. 33,0 toe/mln z w 2030 r.

2.6 Ustawa o odnawialnych rdach energii

W dniu 11 marca 2015 r., Prezydent RP podpisa ustaw z dnia 20 lutego

2015 r. o odnawialnych rdach energii. Ustawa ta okrela:

1) zasady i warunki wykonywania dziaalnoci w zakresie wytwarzania:

a) energii elektrycznej z odnawialnych rde energii,

b) biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego rda energii,

c) biopynw;

2) mechanizmy i instrumenty wspierajce wytwarzanie:

a) energii elektrycznej z odnawialnych rde energii,

b) biogazu rolniczego,

c) ciepa w instalacjach odnawialnego rda energii;

3) zasady wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej

z odnawialnych rde energii w instalacjach odnawialnego rda energii;

4) zasady realizacji krajowego planu dziaania w zakresie energii ze rde

odnawialnych;

5) warunki i tryb certyfikowania instalatorw mikroinstalacji, maych instalacji i

instalacji odnawialnego rda energii o cznej mocy cieplnej zainstalowanej nie

wikszej ni 600 kW oraz akredytowania organizatorw szkole;

6) zasady wsppracy midzynarodowej w zakresie odnawialnych rde energii oraz

wsplnych projektw inwestycyjnych.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 19 z 109

Jedn z najwaniejszych zmian wprowadzanych now ustaw, w stosunku do

obowizujcych przepisw, jest odejcie od systemu wiadectw pochodzenia energii

na system aukcyjny oraz wprowadzenia odrbnych regulacji dla mikroinstalacji, w

postaci moliwoci rozliczania si ich wacicieli z waciwymi przedsibiorstwami

energetycznymi na zasadzie net-metering, czyli rozliczenia netto. W trakcie procesu

legislacyjnego przyjto tzw. poprawk prosumenck, dotyczc wprowadzenia, po

raz pierwszy w Polsce, systemu taryf gwarantowanych dla najmniejszych wytwrcw

energii z OZE mikroprosumentw, eksploatujcych najmniejsze mikroinstalacje o

mocach poniej 10 kW.

Uchwalona ustawa pozwala na realizacj pierwszych inwestycji w systemie

taryf gwarantowanych, bezporednio po wejciu w ycie przepisw dotyczcych

wsparcia, czyli od 1 stycznia 2016 roku.

2.7 Ustawa o efektywnoci energetycznej

Z dniem 1 padziernika 2016 r. weszy w ycie przepisy ustawy z dnia 20 maja

2016 r. o efektywnoci energetycznej (Dz. U 2016, poz. 831), implementujce zapisy

dyrektywy 2012/27/UE z dnia 25 padziernika 2012 r. w sprawie efektywnoci

energetycznej, ktre zastpuj dotychczasowe regulacje w obszarze efektywnoci

energetycznej z 15 kwietnia 2011 r.

Poprawa efektywnoci energetycznej oraz racjonalne wykorzystywanie istniejcych

zasobw energetycznych, w perspektywie wzrastajcego zapotrzebowania na

energi, s obszarami do ktrych Polska przywizuje wielk wag. Priorytetowym

celem Rzdu stao si stworzenie ram prawnych oraz systemu wsparcia dziaa

zwizanych z popraw efektywnoci energetycznej.

Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywnoci energetycznej okrela:

zasady opracowywania krajowego planu dziaa dotyczcego efektywnoci

energetycznej uwzgledniajcego w szczeglnoci cel w zakresie oszczdnoci

energii,

http://dziennikustaw.gov.pl/DU/2016/831

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 20 z 109

zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywnoci

energetycznej,

zasady realizacji obowizku uzyskania oszczdnoci energii (system biaych

certyfikatw),

zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsibiorstwa.

2.8 Warunki techniczne, jakim powinny odpowiada budynki i ich

usytuowanie

Szacuje si, e ok 40 % energii w Unii Europejskiej przypada na budownictwo.

Akty prawne odnoszce si do zuycia energii w budownictwie ulegay w ostatnim

czasie najczstszym zmianom. Z dniem 1 stycznia 2014 r weszy w ycie zmiany,

w Rozporzdzeniu, w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada

budynki i ich usytuowanie.

Jest to konsekwencja wdraania w Polsce dyrektywy Parlamentu

Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r., w sprawie charakterystyki

energetycznej budynkw. Celem tych dziaa jest obnienie iloci energii niezbdnej

do pokrycia zapotrzebowania na ciepo budynkw we wszystkich krajach

czonkowskich Unii Europejskiej.

Rozporzdzenie przewiduje, e wymagania dotyczce wskanikw EP

(zapotrzebowania na nieodnawialn energi pierwotn) oraz wspczynnikw

U (wspczynnik przenikania ciepa), bd si konsekwentnie zwiksza wraz z

pocztkiem lat 2017 oraz 2021. Zabieg ten ma na celu przygotowanie rynku

budowlanego na spenienie wymogu zapisanego w artykule 9 dyrektywy 2010/31/UE.

Docelowo, od 1 stycznia 2021 roku, wszystkie nowoprojektowane budynki powinny

by budynkami o niemal zerowym zuyciu energii. Najwaniejsze zmiany w

warunkach technicznych dla budynkw, dotyczy bd wentylacji nawiewno-

wywiewnej oraz parametrw, jakie powinien osiga wskanik EP dla budynkw,

okrelajcy roczne zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn,

przeznaczon do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepej wody uytkowej

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 21 z 109

w budynku.

W odniesieniu do wentylacji, nowe warunki techniczne okrelaj m.in., by wentylacj

mechaniczn wywiewn lub nawiewno-wywiewn, stosowa w budynkach wysokich

i wysokociowych oraz w innych budynkach, w ktrych zapewnienie odpowiedniej

jakoci rodowiska wewntrznego nie jest moliwe za pomoc wentylacji

grawitacyjnej.

W pozostaych budynkach moe by stosowana wentylacja grawitacyjna lub

wentylacja hybrydowa. W pomieszczeniu, w ktrym jest zastosowana wentylacja

mechaniczna lub klimatyzacja, nie mona stosowa wentylacji grawitacyjnej, ani

wentylacji hybrydowej. Wymaganie to nie dotyczy pomieszcze z urzdzeniami

klimatyzacyjnymi, niepobierajcymi powietrza zewntrznego. Instalacja wentylacji

hybrydowej, wentylacji mechanicznej wywiewnej oraz nawiewno-wywiewnej, powinna

mie wentylatory o regulowanej wydajnoci.

Nowe warunki techniczne ustalaj stae wartoci bazowe wskanika EPH+W, ktry

okrela roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn, przeznaczon do ogrzewania,

wentylacji i przygotowania ciepej wody w budynku. Ta warto bazowa moe by

powikszona o ilo energii zuywanej na chodzenie i owietlenie budynku.

Nowe wymagania dla energochonnoci budynkw, przekadaj si rwnie na

wymagania wobec izolacyjnoci termicznej przegrd - obowizywa bdzie nowa

warto graniczna wspczynnika przenikania ciepa przez ciany zewntrzne U

0,25 W/(m2K).

Zmianie ulegn rwnie wymagania wobec dachw, stropw czy cian

wewntrznych. Nowoprojektowane budynki bd musiay spenia jednoczenie

wymagania co do maksymalnego zapotrzebowania na energi pierwotn (wskanik

EP) oraz co do minimalnej izolacyjnoci termicznej przegrd (wspczynnik U)

(obowizujce jeszcze przepisy, dopuszczaj spenienie tylko jednego z powyszych

wymaga).

Maksymalna warto wskanika EP okrelajcego roczne obliczeniowe

zapotrzebowanie budynku na nieodnawialn energi pierwotn do ogrzewania,

wentylacji, chodzenia, przygotowania ciepej wody uytkowej oraz owietlenia,

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 22 z 109

naley oblicza na podstawie wzoru:

EP=EPH+W +EPC +EPL;[kWh/(m2 rok)] gdzie:

EPH+W czstkowa maksymalna warto wskanika EP na potrzeby ogrzewania,

wentylacji oraz przygotowania ciepej wody uytkowej,

EPC czstkowa maksymalna warto wskanika EP na potrzeby chodzenia,

EPL czstkowa maksymalna warto wskanika EP na potrzeby owietlenia.

2.9 Ustawa o charakterystyce energetycznej budynkw

Nowelizacji ulega dotychczas obowizujca ustawa o sporzdzaniu

wiadectw charakterystyki energetycznej budynkw.

Ustawa o charakterystyce energetycznej budynkw, zapewnia wdroenie unijnej

dyrektywy. Zgodnie z ni, od pocztku 2021 r. wszystkie nowe budynki w krajach

czonkowskich bd musiay spenia wyrubowane wymagania zuycia energii.

Wczeniej, bo od 2018 r., takie standardy bd musiay spenia budynki

publiczne. Waciciele lub zarzdcy budynkw, chccy je sprzeda bd wynaj,

bd musieli zleci sporzdzenie wiadectwa. W ustawie zapisano take, e bdzie

to dotyczyo rwnie osb posiadajcych spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu,

w przypadku gdy zechc taki lokal sprzeda. Zgodnie z regulacj takie wiadectwo

musz mie budynki o powierzchni uytkowej przekraczajcej 500 m kw., a od 9

lipca 2015 r. - od 250 m kw., zajmowane przez: prokuratur, wymiar sprawiedliwoci i

administracj publiczn. Budynki zajmowane przez te instytucje o powierzchni

uytkowej od 250 m kw. bd musiay mie wiadectwa charakterystyki

energetycznej zaraz po wejciu w ycie ustawy.

Przepisy wprowadzaj ponadto obowizek, umieszczenia kopii wiadectwa

charakterystyki energetycznej w widocznym miejscu w budynkach o powierzchni

przekraczajcej 500 m kw., w ktrych wiadczone s usugi. Chodzi m.in. o dworce,

lotniska, muzea, hale wystawiennicze i centra handlowe. Ustawa zakada take, e

okresowej kontroli (co najmniej raz na 5 lat) bd podlegay koty o mocy do 20 KW.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 23 z 109

2.10 Rozporzdzenie w sprawie metodologii oblicze charakterystyki

energetycznej budynku.

Znowelizowano rwnie metodologi dotyczc oblicze. Nowelizacj

wprowadzio Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014

r., w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu

mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-

uytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw charakterystyki

energetycznej.

Wszystkie wymienione rozporzdzenia maj na celu zmniejszenie

zapotrzebowania na ciepo nowego budownictwa, zwaszcza po roku 2020,

kiedy to wszystkie nowe budynki powinny by budowane o charakterystyce

energetycznej, speniajcej zasad niemal zerowego zuycia energii pierwotnej,

to znaczy, e ilo energii powinna pochodzi w bardzo wysokim stopniu z energii

ze rde odnawialnych, w tym energii ze rde odnawialnych wytwarzanej

na miejscu lub w pobliu.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 24 z 109

3. Podstawowe dane o Gminie Mosina

3.1. Pooenie administracyjne

Gmina Mosina ley w rodkowej czci wojewdztwa wielkopolskiego,

w powiecie poznaskim, w odlegoci 18 km na poudnie od Poznania. Przez teren

Gminy przebiega linia kolejowa czca Pozna i Wrocaw. Gmina Mosina spenia

funkcje mieszkaniow, rolnicz i czciowo turystyczno-rekreacyjn, z rozwinitym

drobnym przemysem, posiada spore walory wypoczynkowo-rekreacyjne.

Gmina pooona jest w granicach Wielkopolskiego Parku Narodowego,

Rogaliskiego Parku Krajobrazowego oraz obszarw Natura 2000 Ostoja

Wielkopolska, Ostoja Rogaliska, Rogaliska Dolina Warty, Bdlewo Bieczyny.

Miasto Mosina stanowi centrum usugowe i administracyjne dla okolicznych

miejscowoci. Podstawowymi funkcjami realizowanymi na terenie miasta s:

Mieszkaniowa, usugowa, administracyjna i gospodarcza.

Na terenach wiejskich dominuje, oprcz funkcji mieszkaniowej, gwnie

jednorodzinnej, rolnictwo i drobna dziaalno produkcyjna.

Gmina Mosina graniczy z miastem Pozna oraz z gminami;

1. Lubo,

2. Komorniki,

3. Krnik,

4. Stszew,

5. Puszczykowo,

6. Czempi,

7. Brodnica.

W skad Gminy Mosina wchodzi 21 soectw:

8. Babki, Kubalin, Guszyna Lena,

9. Baranwko,

10. Borkowice, Bolesawiec,

11. Czapury,

12. Daszewice,

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 25 z 109

13. Druyna, Nowinki,

14. Dymaczewo Nowe,

15. Dymaczewo Stare,

16. Krajkowo, Baranowo,

17. Krosno,

18. Krosinko, Ludwikowo,

19. Mieczewo,

20. Pecna, Konstantynowo,

21. Radzewice

22. Rogalin,

23. Rogalinek,

24. Sasinowo,

25. Sowinki, Sowiniec,

26. witniki,

27. Wirek,

28. abinko.

Ponadto na terenie miasta funkcjonuje 7 osiedli.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 26 z 109

Mapa Gminy Mosina.

rdo: UMiG Mosina

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 27 z 109

3.2. Powierzchnia i struktura gruntw

Powierzchnia gminy wynosi 171,43 km. Struktur poszczeglnych rodzajw

gruntw przedstawia ponisze zestawienie.

Struktura uytkowa gruntw w gminie.

Klasyfikacja gruntu Ilo

hektarw [ha]

Udzia gruntu w powierzchni cakowitej

Uytki rolne 8 413 49,20%

Lasy i grunty lene 6 413 37,50%

Tereny osiedlowe 633 3,70%

Wody powierzchniowe 428 2,50%

Pozostae tereny 1 214 7,10%

rdo: GUS

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 28 z 109

Udzia rodzaju gruntu w powierzchni cakowitej gminy.

3.3. Klimat

Warunki klimatyczne na obszarze gminy ksztatuj masy powietrza polarno

morskiego, ktre pojawiaj si tu z czstotliwoci okoo 80 % jesieni, a latem okoo

85 %. Wiosn i zim czsto wystpowania w/w mas powietrza nie przekracza 69

%. Znacznie rzadziej w omawianym rejonie pojawiaj si masy powietrza polarno

kontynentalnego, ktrego obecno obserwuje si przewanie zim i wiosn. Do

napywajcych mas powietrza najczciej nawizuj kierunki wiatrw. Wartoci

rednie roczne czstoci wystpowania poszczeglnych kierunkw wiatru wskazuj,

e na omawianym obszarze najczciej obserwowane s wiatry z sektora

zachodniego i poudniowo zachodniego. Z analizy czstoci wystpowania wiatrw

o okrelonej prdkoci wynika, e najczciej wystpuj wiatry sabe. Wystpuje tu

100-110 dni z przymrozkami, 50-80 dni z pokryw nien, okres wegetacyjny trwa

210-220 dni, a rednia temperatura roczna powietrza wynosi ok. 8C.

35,62%; Grunty orne

0,18%; Sady

7,99%; ki3,42%; Pastwiska

37,75%; Lasy i grunty lene

15,04%; Pozostae gruntu i nieuytki

Udzia rodzaju klasyfikacji gruntu w powierzchni cakowitej

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 29 z 109

3.4. Demografia

W rozdziale tym zostay przedstawione dane o populacji ludnoci na terenie

Gminy Mosina ogem oraz w podziale na treny wiejskie i miejskie w latach 2009

2017.

3.4.1 Liczba ludnoci na terenach wiejskich

Tabela przedstawia dane o liczbie ludnoci oraz o zmianach w liczbie ludnoci

na terenach wiejskich w latach 2009 2017.

Rok Liczba ludnoci obszar wiejski

Przyrost ludnoci rok do roku

Trend zmiany liczby ludnoci rok do roku [%]

2009 14 253

2010 15 053 800 5,61%

2011 15 625 572 3,80%

2012 16 180 555 3,55%

2013 16 759 579 3,58%

2014 17 280 521 3,11%

2015 17 685 405 2,34%

2016 18 130 445 2,52%

2017 18 588 458 2,53%

rdo: GUS

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 30 z 109

Interpretacj graficzn danych o liczbie ludnoci oraz zmianach w liczbie ludnoci

przedstawiaj ponisze wykresy.

14 25315 053 15 625

16 180 16 75917 280 17 685

18 130 18 588

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

14 000

16 000

18 000

20 000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Liczba ludnoci w latach 2009-2017 - obszar wiejski

800

572555 579

521

405445

458

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Zmiana liczby ludnoci w latach 2009 - 2016 - obszar wiejski

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 31 z 109

3.4.2 Liczba ludnoci na terenie miejskim

Tabela przedstawia dane o liczbie ludnoci oraz o zmianach w liczbie ludnoci

na terenie miejskim w latach 2009 2017.

Rok Liczba ludnoci obszar miejski

Przyrost ludnoci rok do roku

Trend zmiany liczby ludnoci rok do roku [%]

2009 12 397

2010 12 725 328 2,65%

2011 12 890 165 1,30%

2012 12 941 51 0,40%

2013 13 065 124 0,96%

2014 13 220 155 1,19%

2015 13 403 183 1,38%

2016 13 574 171 1,28%

2017 13 762 188 1,39%

rdo: GUS

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 32 z 109

Interpretacj graficzn danych o liczbie ludnoci oraz zmianach w liczbie ludnoci

przedstawiaj ponisze wykresy.

12 397

12 72512 890 12 941

13 06513 220

13 40313 574

13 762

11 500

12 000

12 500

13 000

13 500

14 000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Liczba ludnoci w latach 2009-2017 - obszar miejski

328

165

51

124

155

183171

188

0

50

100

150

200

250

300

350

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Zmiana liczby ludnoci w latach 2009 - 2017 - obszar miejski

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 33 z 109

3.4.3 Liczba ludnoci ogem na terenie Gminy

Tabela przedstawi liczb ludnoci ogem na terenie Gminy w latach 2009 2017.

Rok Liczba ludnoci Przyrost ludnoci

rok do roku

Trend zmiany liczby ludnoci rok do roku [%]

2009 26 650

2010 27 778 1 128 4,23%

2011 28 515 737 2,65%

2012 29 121 606 2,13%

2013 29 824 703 2,41%

2014 30 500 676 2,27%

2015 31 088 588 1,93%

2016 31 704 616 1,98%

2017 32 350 646 2,04%

rdo: GUS

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 34 z 109

Interpretacj graficzn danych o liczbie ludnoci oraz zmianach w liczbie ludnoci

przedstawiaj ponisze wykresy.

Zmian liczby osb liczc rok do roku w latach 2009 2017.

26 65027 778 28 515

29 121 29 82430 500 31 088

31 704 32 350

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Liczba ludnoci ogem w latach 2009-2017

1 128

737606

703 676

588 616646

0

200

400

600

800

1 000

1 200

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Zmiana liczby ludnoci w latach 2009 - 2017

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 35 z 109

3.4.4 Porwnanie zmian liczby ludnoci na terenach wiejskich i miejskim

Poniszy wykres przedstawia porwnanie liczny ludnoci na terenach

wiejskich i miejskim. Na terenach wiejskich zamieszkuje wiksza liczba ludnoci,

rnica ta w analizowanym okresie lat 2009- 2017 systematycznie powiksza si.

Sytuacja ta powoduje stay wzrost zapotrzebowania na energi na terenach wiejskich

oraz wikszy nacisk na rozwj infrastruktury energetycznej na tych terenach.

14 25315 053

15 62516 180

16 75917 280 17 685

18 130 18 588

12 397 12 725 12 890 12 94113 065 13 220 13 403 13 574

13 762

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

14 000

16 000

18 000

20 000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Porwnanie liczby ludnoci na obszarach wiejskim i miejskim w latach 2009-2017

Liczba ludnoci obszar wiejski Liczba ludnoci obszar miejski

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 36 z 109

Tabela przedstawia liczb ludnoci na terenach wiejskich i miejskich oraz jej rnic.

Rok Liczba ludnoci tereny wiejskie

Liczba ludnoci tereny miejskie

Rnica wie - miasto

2009 14 253 12 397 1 856

2010 15 053 12 725 2 328

2011 15 625 12 890 2 735

2012 16 180 12 941 3 239

2013 16 759 13 065 3 694

2014 17 280 13 220 4 060

2015 17 685 13 403 4 282

2016 18 130 13 574 4 556

2017 18 588 13 762 4 826

Rnica w liczbie ludnoci pomidzy terenami wiejskim a miejskimi.

1 856

2 3282 735

3 239

3 694

4 060 4 2824 556

4 826

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Porwnanie liczby ludnoci na obszarach wiejskichi miejskim

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 37 z 109

Widoczny jest stay trend wzrostowy liczby ludnoci na terenach wiejskich w

porwnaniu z liczb ludnoci na terenach miejskich, liczona rok do roku w okresie lat

2009 - 2017.

Gmina Mosina ze wzgldu na swoje walory przyrodnicze, komunikacj oraz blisko

duej aglomeracji jak jest Pozna, staa si od wielu lat atrakcyjnym miejscem do

zamieszkania.

O wielu lat utrzymuje si stay wzrost liczby mieszkacw Gminy.

Szczeglnie widoczny jest on na terenach wiejskich, gdzie powstaje zabudowa

wielorodzinna ora indywidualna.

Widoczny jest skokowy przyrost liczby ludnoci w roku 2012 oraz w roku 2013.

Trwajcy wwczas boom budowlany zaowocowa wzrostem liczby ludnoci, w wyniku

zakoczenia wielu inwestycji budowlanych, w wikszoci domw jednorodzinnych

i znaczn liczb osb osiedlajcych si w gminie.

Zmiany w liczbie ludnoci maj swoje odzwierciedlenie we wzrocie powierzchni

mieszkaniowej na terenie gminy.

Analiz te przedstawia nastpny rozdzia.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 38 z 109

3.5. Zasoby mieszkaniowe

W niniejszym rozdziale zostay przedstawione dane obejmujce okres lat 2008

- 2016 o iloci mieszka, ich powierzchni oraz liczbie izb mieszkalnych.

Dane zostay zaprezentowane w ujciu dla obszaru wiejskiego, obszaru miejskiego

oraz ogem dla Gminy.

3.5.1 Dane o zasobach mieszkaniowych na terenach wiejskich

Ponisza tabela przedstawia dane o izbach mieszkalnych, mieszkaniach oraz

ich powierzchni na trenach wiejskich w latach 2008 -2016.

Rok Mieszkania,

szt Izby

mieszkalne,

Powierzchnia uytkowa mieszka,

m2

Przyrost powierzchni uytkowej

m2

2008 3 660 16 575 352 180

2009 3 764 17 167 368 437 16 257

2010 4 351 20 120 438 252 69 815

2011 4 644 21 243 462 833 24 581

2012 4 913 22 244 487 786 24 953

2013 5 194 23 376 513 070 25 284

2014 5 416 24 290 534 936 21 866

2015 5 587 25 011 551 113 16 177

2016 5 687 25 513 563 230 12 117

rdo: GUS

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 39 z 109

Ponisze wykresy przedstawiaj interpretacj graficzn danych o liczbie mieszka,

liczbie izb mieszkalnych oraz powierzchni mieszka.

3 660 3 764

4 3514 644

4 9135 194

5 4165 587 5 687

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Liczba mieszka w latach 2008-2016 - obszar wiejski

16 575 17 167

20 12021 243

22 24423 376

24 290 25 01125 513

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Liczba izb mieszkalnych w latach 2008-2016 - obszar wiejski

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 40 z 109

Z powyszych danych wida, e na obszarze wiejskim Gminy Mosina liczba

mieszka systematycznie wzrasta. Ronie rwnie liczba izb mieszkalnych.

24 581 24 953 25 284

21 866

16 177

12 117

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Obszar wiejski przyrost powierzchni mieszkaniowej rok do roku w latach 2008 - 2016 [m2]

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 41 z 109

3.5.2 Dane o zasobach mieszkaniowych na terenie miejskim

Ponisza tabela przedstawia dane o iloci mieszka ich powierzchni oraz

o iloci izb mieszkalnych na terenie miejskim Gminy Mosina w latach 2008 - 2016.

Rok Mieszkania,

szt Izby

mieszkalne,

Powierzchnia uytkowa mieszka,

m2

Przyrost powierzchni

uytkowej m2

2008 3 581 16 259 332 137

2009 3 636 16 557 339 438 7 301

2010 3 765 17 408 357 603 18 165

2011 3 819 17 682 364 414 6 811

2012 3 924 18 125 374 796 10 382

2013 3 998 18 479 384 459 9 663

2014 4 097 18 930 398 510 14 051

2015 4 224 19 421 414 502 15 992

2016 4 322 19 822 426 956 12 454

rdo: GUS

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 42 z 109

Ponisze wykresy przedstawiaj interpretacj graficzn danych o liczbie mieszka,

liczbie izb mieszkalnych oraz powierzchni mieszka dla obszaru miejskiego Gminy.

3 581 3 6363 765 3 819

3 924 3 9984 097

4 224 4 322

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

4 000

4 500

5 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Liczba mieszka w latach 2008-2016 - obszar miejski

16 259 16 55717 408 17 682

18 125 18 47918 930 19 421

19 822

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Liczba izb mieszkalnych w latach 2008-2016 - obszar miejski

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 43 z 109

Jak wida z interpretacji graficznej danych, liczba mieszka, a co za tym idzie ich

powierzchnia systematycznie ronie.

7 301

18 165

6 811

10 382

9 663

14 051

15 992

12 454

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

14 000

16 000

18 000

20 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Obszar miejski przyrost powierzchni mieszkaniowej rok do roku w latach 2008 - 2016 [m2]

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 44 z 109

3.5.3 Dane o zasobach mieszkaniowych na terenie Miasta I Gminy Mosina

Iloci mieszka oraz ich powierzchnia na terenach wiejskich i obszarze

miejskim Gminy Mosina systematycznie ronie. Ponisza tabela przedstawia dane

ogem dla Gminy o iloci mieszka oraz przecitnej powierzchni przypadajcej w

przeliczeniu na mieszkaca w latach 2008 2016.

Rok Mieszkania,

szt Izby

mieszkalne

Powierzchnia uytkowa mieszka,

m2

Przecitna powierzchnia

jednego mieszkania,

m2

Powierzchnia uytkowa na osob, m2/os

2008 7 241 32 834 684 317 94,5 26,2

2009 7 400 33 724 707 875 95,7 26,6

2010 8 116 37 528 795 855 98,1 28,7

2011 8 463 38 925 827 247 97,7 29,0

2012 8 837 40 369 862 582 97,6 29,6

2013 9 192 41 855 897 529 97,6 30,1

2014 9 513 43 220 933 446 98,1 30,6

2015 9 811 44 432 965 615 98,4 31,1

2016 10 009 45 335 990 186 98,9 31,2

rdo:GUS

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 45 z 109

Ponisze wykresy przedstawiaj interpretacj graficzn danych o iloci mieszka na

terenie Miasta i Gminy Mosina w latach 2008 2016, powierzchni mieszka oraz

iloci izb mieszkalnych.

Liczba izb mieszkalnych ogem w latach 2008 2016.

7 241 7 4008 116

8 4638 837

9 1929 513 9 811

10 009

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Ogem liczba mieszka w latach 2008-20016

32 834 33 724

37 52838 925

40 36941 855

43 220 44 43245 335

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

45 000

50 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Ogem liczba izb mieszkalnych w latach 2008-2016

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 46 z 109

Powierzchnia uytkowa mieszka ogem w latach 2008 2016.

Na powyszych wykresach widoczny jest stay trend wzrostowy liczby mieszka, izb

mieszkalnych oraz powierzchni mieszka.

684 317 707 875

795 855827 247

862 582897 529

933 446965 615 990 186

0

200 000

400 000

600 000

800 000

1 000 000

1 200 000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Ogem powierzchnia uytkowa mieszka w latach 2008-2016

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 47 z 109

Dane o przyrocie liczby mieszka, izb mieszkalnych oraz powierzchni uytkowej

w przeliczeniu na mieszkaca, w ujciu procentowym, przedstawia ponisza tabela.

Rok

Przyrost powierzchni uytkowej

m2

Mieszkania przyrost rok

do roku

Izby mieszkalne przyrost rok

do roku

Powierzchnia uytkowa mieszka

przyrost rok do roku

2008

2009 23 558 2,15% 2,64% 3,33%

2010 87 980 8,82% 10,14% 11,05%

2011 31 392 4,10% 3,59% 3,79%

2012 35 335 4,23% 3,58% 4,10%

2013 34 947 3,86% 3,55% 3,89%

2014 35 917 3,37% 3,16% 3,85%

2015 32 169 3,04% 2,73% 3,33%

2016 24 571 1,98% 1,99% 2,48%

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 48 z 109

Poniszy wykres przedstawia interpretacj graficzn danych o przecitnej

powierzchni mieszka w analizowanym okresie.

Jak wida z powyszych danych liczba mieszka, ich powierzchnia systematycznie

ronie.

Ronie te powierzchnia mieszka oddawanych do uytkowania oraz powierzchnia

94,5

95,7

98,1

97,7 97,6 97,6

98,198,4

98,9

94,0

94,5

95,0

95,5

96,0

96,5

97,0

97,5

98,0

98,5

99,0

99,5

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Przecitna powierzchnia mieszkania w latach 2008-2016

26,2

26,6

28,7 29,0

29,630,1

30,631,1 31,2

25,0

26,0

27,0

28,0

29,0

30,0

31,0

32,0

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Powierzchnia uytkowa mieszkania na osob w latach 2008-2016

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 49 z 109

w mieszka w przeliczeniu na mieszkaca. Oznacza to wzrost standardu mieszka

oddawanych do uytkowania. Trend ten utrzymuje si w caym analizowanym okresie

lat 2008 2016.

Najwikszy wzrost powierzchni mieszkalnej, liczc rok do roku, odnotowano w roku

2010, wynis on 11,05 %.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 50 z 109

4. Bilans potrzeb grzewczych

4.1. Bilans zapotrzebowania na energi ciepln

Gwnym skadnikiem w okrelaniu bilansu zapotrzebowania energii jest

zapotrzebowanie na ciepo do ogrzewania.

Ocena okrelenia zapotrzebowania na ciepo odbiorcw rozproszonych jest

zadaniem znacznie trudniejszym ni odbiorcw korzystajcych ze rde

scentralizowanych. Ocena potrzeb energetycznych moe by wykonywana przez

uproszczone audyty energetyczne.

Przedstawiona prognoza ma charakter szacunkowy, opiera si na danych

statystycznych GUS. Do przygotowania prognozy, uyto dane o iloci i powierzchni

mieszkalnej w 2016 roku, ktra wynosia 990 186 m2.

Zapotrzebowanie na cele grzewcze w nowych budynkach bdzie spada, ze wzgldu

na coraz bardziej energooszczdn technologi wznoszonych budynkw oraz

wykonywan termomodernizacj istniejcych. Wymogi prawa normujce parametry

nowo wznoszonych budynkw s pod tym wzgldem coraz bardziej restrykcyjne.

Wskaniki zapotrzebowania na ciepo zalene s od wieku budynku, przedstawia je

ponisza tabela.

Budynki budowane w latach

redni wskanik zuycia energii cieplnej

(kWh/m2a)

do 1966 240 - 350

1967 1985 240 - 280

1985 1992 160 - 200

1993 1997 120 -160

po 1998 90 120

rdo: Ogrzewnictwo praktyczne pod red. prof. dr hab. In. H.Koczyk

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 51 z 109

Zapotrzebowanie ciepa dla budownictwa jednorodzinnego przyjto

- 9 % zasobw 260 kWh/m2a, co daje roczne zapotrzebowanie 23 170,352 MWh,

- 26 % zasobw 190 kWh/m2a, co daje roczne zapotrzebowanie 48 915,188 MWh,

- 29 % zasobw 160 kWh/m2a, co daje roczne zapotrzebowanie 45 944,630 MWh,

- 23 % zasobw 140 kWh/m2a, co daje roczne zapotrzebowanie 31 883,989 MWh,

- 12 % zasobw 120 kWh/m2a, co daje roczne zapotrzebowanie 14 258,678 MWh,

- 1 % zasobw 90 kWh/m2a, co daje roczne zapotrzebowanie 891,167 MWh.

Roczne zapotrzebowanie na energi ciepln do ogrzewania budynkw na terenie

Gminy Mosina wynosi 165 064,006 MWh.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 52 z 109

4.2 Prognoza zapotrzebowania na energi ciepln

4.2.1 Wariant realistyczny

Prognozy dotyczce zuycia energii cieplnej w Polsce wedug Polityki

energetycznej Polski do 2030 roku wskazuj, e zapotrzebowanie na ciepo wzrasta

bdzie w redniorocznym tempie ok. 2,0% .

Przewidywane zapotrzebowanie energii cieplnej dla Gminy do roku 2033

przedstawia ponisze zestawienie.

Rok 2016 2023 2028 2033

MWh

165 064,006

189 606,658 209 341,0712 231 129,458

W przypadku realizacji tego wariantu szacuje si, e zapotrzebowanie na ciepo

moe wynie w 2033 roku 231 129,458 MWh.

4.2.2 Wariant dynamicznego rozwoju

Dla zaoe wariantu dynamicznego rozwoju i wzrostu zapotrzebowania na

energi ciepln, przyjto 4 % roczny wzrost zapotrzebowania na ciepo.

Wariant ten moe mie miejsce w przypadku lokowania na terenie Gminy

dziaalnoci gospodarczej o znacznym zapotrzebowaniu na ciepo, skokowego

wzrostu budownictwa i liczby mieszkacw oraz warunkw atmosferycznych, dugich

i mronych zim.

Rok 2016 2023 2028 2033

MWh

165 064,006

217 212,971 264 272,792 321 528,259

W przypadku realizacji tego wariantu zapotrzebowanie na ciepo moe sign

w 2033 roku 321 528,259 MWh.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 53 z 109

5. System elektroenergetyczny

5.1. Informacje oglne

Na terenie Gminy Mosina znajduj si elementy Krajowego Systemu

Przesyowego, ktrych wacicielem s Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.

ul. Marceliska 71, 60-354 Pozna. S to obiekty elektroenergetyczne o napiciu 220

i 400 kV. PSE S.A. dziaaj zgodnie z ustaw Prawo energetyczne, wykonujc take

zadania Operatora Systemu Przesyowego.

Dystrybucj energii elektrycznej na terenie Gminy prowadzi Enea Operator Sp. z o.o.

Oddzia Dystrybucji Pozna ul. Panny Marii 2, 61-108 Pozna.

5.2 Opis systemu elektroenergetycznego

Obecnie na terenie Gminy Mosina s trzy elementy Krajowego Systemu

Przesyowego:

fragment linii wielotorowej wielonapiciowej pomidzy stacjami

elektroenergetycznymi SE Plewiska - SE Kromolice.

W granicach Gminy Mosina znajduje si fragment linii pomidzy supem 29,

a supem 47 o dugoci 6,0 km. Przebieg linii przedstawia zacznik do

niniejszego opracowania.

fragment linii 220 kV pomidzy stacjami elektroenergetycznymi SE Plewiska -

SE Pozna Poudnie.

W granicach Gminy Mosiny znajduje si fragment linii pomidzy supem nr 39,

a supem 229/13 o dugoci 4,61 km.

Przebieg linii przedstawia zacznik do niniejszego opracowania.

stacja elektroenergetyczna SE Pozna Poudnie, ktra znajduje si

w miejscowoci Czapury przy ul. Poznaskiej 1 Gm. Mosina.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 54 z 109

Enea Operator Sp. z o.o. posiada na terenie Gminy nastpujce elementy

infrastruktury elektroenergetycznej na poziomie SN (redniego napicia) i nn

(nieskiego napicia):

stacje transformatorowe SN/nn 174 szt.

moc zainstalowanych transformatorw SN/nn 39,765 MVA

Linie elektroenergetyczne SN i nn;

Poziomy napi

Dugo linii [km]

Kablowej Napowietrznej

SN 60,242 138,506

nn 261,633 169,92

Linie WN 110 kV Dugo linii na terenie gminy [m]

Gdki - Pozna Poudnie 94

Grczyn - Pozna Poudnie 465

Iwiec - Kocian 271

Lubo Pozna Poudnie 465

Mosina - Iwiec 8862

Pozna Poudnie - Mosina 11376

Staroka - Pozna Poudnie 80

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 55 z 109

Odbiorcy zlokalizowani na terenie Gminy Mosina zasilani s ze stacji WN/SN:

Nazwa stacji

Poziomy napi kV/kV

Moc znamionowa jednostek

transformatorowych pracujcych w stacji

[MVA]

Moc stacji WN/SN

Liczba jednostek transformatorowych zainstalowanych w

stacji

Obcienie szczytowe

stacji - lato

Obcienie szczytowe

stacji - zima

T1 T2 MVA szt. MVA MVA

Mosina 110/15 16 16 32 2 15,4 19,2

Iwiec 110/15 16 10 26 2 10,8 11

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 56 z 109

5.3 Plan rozwoju systemu elektroenergetycznego na terenie Gminy

Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. nie przewiduj rozbudowy Krajowego

Systemu Przesyowego na terenie Gminy Mosina do roku 2025.

Plan Rozwoju Enea Operator Sp. z o.o. do roku 2022 dotyczcy Gminy Mosina

obejmuje:

modernizacj sieci SN i nn

przyczenie odbiorcw do sieci Sn i nn.

Enea Operator Sp. z o.o., jako operator systemu dystrybucyjnego,

zobowizany jest (zgodnie z art. 7. ust I ustawy Prawo energetyczne), do zawarcia

umowy o przyczenie do sieci z podmiotami ubiegajcymi si o przyczenie do

sieci, na zasadzie rwnoprawnego traktowania, jeeli istniej techniczne

i ekonomiczne warunki przyczenia do sieci i dostarczania tych paliw lub energii,

a dajcy zawarcia umowy, spenia warunki przyczenia do sieci i odbioru.

Tak wic, majc na uwadze wymogi obowizujcego prawa, operator

deklaruje gotowo do realizacji przycze i rozbudowy sieci elektroenergetycznej,

umoliwiajcej aktywizacj i rozwj gminy, zarwno w zakresie przycze

komunalnych, jak i podmiotw realizujcych dziaalno gospodarcz.

Niezbdnym jednak, dla takiego dziaania, jest spenienie przywoanych powyej

technicznych i ekonomicznych warunkw przyczenia.

Natomiast w przypadku przyczenia do sieci operatora odnawialnych rde

energii, nale mie na uwadze fakt, i jednostki wytwrcze niezalenie od mocy

wytwrczej, s rdami o znacznym wpywie na parametry jakociowe energii

elektrycznej, ktre operator musi zapewni odbiorcom. Parametry energii

elektrycznej zostay okrelonej w Rozporzdzeniu Ministra Gospodarki z dnia 04

maja 2007 r. (Dz.U. z 2007 r. nr 93, poz. 623, z pon. zm.). Przed przyczeniem

kadej jednostki wytwrczej, naley dokona szczegowej ekspertyzy moliwoci

przyczenia, a take wpywu na sie elektroenergetyczn.

Obowizek zapewnienia tych parametrw spoczywa na Operatorze Sieci

Dystrybucyjnej. Ekspertyza moe zosta wykonana po zoeniu stosownego wniosku

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 57 z 109

o okrelenie warunkw przyczenia. Otrzymane wyniki ekspertyzy przedstawi

obliczenia dopuszczajce lub wykluczajce moliwo przyczenia rda

wytwrczego oraz sprawdz, czy po przyczeniu jednostki wytwrczej nie zostan

przekroczone parametry jakociowe energii elektrycznej, wynikajce zarwno z ww.

rozporzdzenia jak i Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej (IRiESD).

5.4 Ocena systemu elektroenergetycznego

Gmina Mosina jest w caoci zelektryfikowana.

System elektroenergetyczny zaspakaja potrzeby odbiorcw. Przeprowadzane s

planowane przegldy istniejcej infrastruktury energetycznej oraz konserwacje.

Dostawca energii elektrycznej deklaruje moliwo podczenia nowych odbiorcw.

Oglnie stan infrastruktury elektroenergetycznej i jej utrzymanie przez wadajcych

ni dostawcw naley uzna jako dobry, cho widoczne s na terenie Gminy, supy

energetyczne, ktre posiadaj oznaki znacznego zuycia.

System zasilania w energi elektryczn Gminy jest dobrze skonfigurowany.

Pewno zasilania jest zachowana zgodnie z wymaganymi standardami.

Zaopatrzenie w energi elektryczn odbywa si z zachowaniem standardw

jakociowych obsugi odbiorcw okrelonych Rozporzdzeniem przyczeniowym"

Ministra Gospodarki.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 58 z 109

5.5 Bilans zapotrzebowania na energi elektryczn

Enea Operator Sp. z o.o. nie dysponuje danymi biecymi, ani historycznymi,

dotyczcymi zuycia energii elektrycznej na terenie Gminy. Udostpniono dane,

ktre s wymagane przepisami obowizujcego prawa. Dane dotyczce struktury

i zuycia energii elektrycznej nie s objte tym obowizkiem.

Od roku 2012 dystrybutorzy energii elektrycznej sporzdzaj w systemach

informatycznych sprawozdanie G10.8 dla Agencji Rynku Energii S.A. i nie ma

moliwoci uzyskania informacji o wielkoci zuycia energii elektrycznej dla

odbiorcw przyczonych na terenie poszczeglnych gmin.

W celu oszacowania zapotrzebowania Gminy na energi elektryczn, przyjto

dane, ktre wynikaj z dotychczasowego dowiadczenia. Na bazie dowiadczenia

oraz danych z lat poprzednich;

rok 2012 liczba mieszkacw 29 121, zuycie energii elektrycznej

66 392 MWh, rednia na mieszkaca 2,280 MWh,

rok 2013 liczba mieszkacw 29 824, zuycie energii elektrycznej 70

233 MWh, rednia na mieszkaca 2,355 MWh,

rok 2014 liczba mieszkacw 30 500, zuycie energii elektrycznej 64

891 MWh, rednia na mieszkaca 2,128 MWh,

dla roku bazowego 2017 zuycie energii elektrycznej wynioso 72 916,900 MWh,

dla liczby mieszkacw 32 350 i redniego zuycia energii elektrycznej w iloci 2,254

MWh na mieszkaca.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 59 z 109

5.6 Prognoza zapotrzebowania energii elektrycznej

5.6.1 Wariant realistyczny

Przy opracowaniu prognozy przyjto, e rozwj Miasta i Gminy Mosina bdzie

si odbywa zgodnie ze wskanikami rozwoju makroekonomicznego caego kraju.

Prognozy dotyczce zuycia energii elektrycznej w Polsce, wedug Polityki

energetycznej Polski do 2030 roku wskazuj, e zapotrzebowanie na energi

elektryczn, wzrasta bdzie w redniorocznym tempie 2 % liczc rok do roku.

Przewidywane zapotrzebowanie energii elektrycznej do roku 2033 przedstawia

ponisze zestawienie.

Rok 2017 2023 2028 2033

Prognozowane zuycie [MWh]

72 916,900 82 116,273 90 663,000 100 099,278

Zatem zapotrzebowanie na energi elektryczn w roku 2033 przewidywane jest na

poziomie 100 099,278 MWh.

5.6.2 Wariant dynamicznego rozwoju

Dla zaoe wariantu dynamicznego rozwoju i wzrostu zapotrzebowania na

energi elektryczna, przyjto na poziomie 4 %.

Wariant ten moe mie miejsce w przypadku lokowania na terenie gminy dziaalnoci

gospodarczej o znacznym zapotrzebowaniu na energi elektryczn, znacznego

wzrostu budownictwa mieszkaniowego i liczby mieszkacw. Wzrost liczby

mieszkacw moe by przyczynkiem znaczcym. Stale wzrasta liczba urzdze

elektrycznych wykorzystywanych w gospodarstwach domowych. Ostatnie upalne lata

spowodoway, e nieomal standardem w nowych budynkach staje si klimatyzacja.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 60 z 109

Rok 2017 2023 2028 2033

Prognozowane zuycie [MWh]

72 916,900 92 263,140 112 252,217 136 571,986

W przypadku realizacji tego wariantu zapotrzebowanie na ciepo moe sign

w 2033 roku 136 571,986 MWh.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 61 z 109

6. System gazowniczy

6.1 Informacje oglne

Na obszarze Miasta i Gminy Mosina usugi dystrybucji paliwa gazowego

wiadczy Polska Spka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddzia Zakad Gazowniczy

w Poznaniu ul. Za Grobl 8, 61-860 Pozna.

PSG S.A. dostarcza paliwo gazowe grupy E. Sie dystrybucyjna PSG S.A. zasilana

jest w paliwo gazowe z krajowego systemu przesyowego GAZ- System S.A. poprzez

punkt odbioru Mosina - Puszczykowo.

Miejscowoci/miejsca, w ktrych PSG Sp. z o.o. wiadczy usug dystrybucji paliwa

gazowego to: Babki, Budzy, Czapury, Czarnokurz, Daszewice, Dymaczewo Nowe,

Karolewo, Krosinko, Krosno, Ludwikowo, Mosina, Nowe Krosno, Osowa Gra,

Poegowo, Radzewice, Rogalin, Sowiniec, witniki, Wirek, Za Barw.

Stopie gazyfikacji Gminy wynosi 42,15 %.

6.2 Charakterystyka sieci gazowej

Podstawowym rdem zaopatrzenia Gminy Mosina w paliwo gazowe jest

gazocig wysokiego cinienia odboczny o rednicy 200 mm na odcinku Komorniki

Mosina stanowicy element infrastruktury krajowego systemu przesyowego GAZ

System S.A.

Dane punktu odbioru dla Gminy Mosina;

- ID punktu odbioru: 760199

- nazwa punktu: Mosina Puszczykowo

- rodzaj punktu: dystrybucja

- rodzaj gazu: E

- przepustowo stacji gazowej: 18 000 m3/h

- nazwa strefy: Punkt wyjcia do PSG

- techniczna zdolno przesyowa strefy [kWh]: 38 760 028

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 62 z 109

- cakowita zdolno zakontraktowana zdolno przesyowa ciga strefy [kWh]

38 760 028

- wskanik wykorzystania dostpnej zdolnoci 100 %.

Mapa krajowego systemu przesyowego Gaz System S.A. dla Gminy Mosina

stanowi zacznik nr 11 do niniejszego opracowania.

Charakterystyka i dugo dystrybucyjnej sieci gazowej na terenie Gminy Mosina;

dugo sieci 149 249 m

sie redniego cinienia wykonana z rur PE.

Na terenie Gminy znajduj si poniej wymienione stacje:

stacja redukcyjno pompowa II stopnia Mosina ul. Czereniowa 1,

przepustowo stacji Q=300 m3/h,

stacja pompowa II stopnia Mosina ul. Gaczyskiego 20, przepustowo stacji

Q=630 m3/h.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 63 z 109

6.3 Ocena stanu aktualnego

Funkcjonujca na terenie Miasta i Gminy Mosina infrastruktura, suca do

dystrybucji paliwa gazowego jest utrzymywana przez wadajc ni spk w dobrym

stanie technicznym. Wykonywane s planowane przegldy, konserwacje oraz kontrole

funkcjonujcej infrastruktury.

Stacje zasilajce w paliwo gazowe Gmin Mosina:

- Konarskie moc stacji Q = 300 m3/h

- Puszczykowo moc stacji Q = 15 000 m3/h

- Stszew moc stacji Q = 5 000 m3/h.

Stopie gazyfikacji Gminy wynosi 42,15 %. Biorc pod uwag problem niskiej emisji,

w tym szczeglnie smogu, wskazane jest zwikszenie stopnia gazyfikacji Gminy.

6.4 Bilans zapotrzebowania na paliwa gazowe

W rozdziale tym przedstawiono dane udostpnione przez Polsk Spka

Gazownictwa sp. z o.o. Oddzia Zakad Gazowniczy w Poznaniu, odnonie zuycia

paliwa gazowego na terenie Gminy.

Paliwo gazowe dostarczane jest dla odbiorcw wedug taryf:

Taryfa Moc umowna - b

[kWh/h]

Roczna ilo odbieranego paliwa

gazowego - a [kWh/rok]

Liczba odczytw

ukadu pomiarowego

w roku

W-1.1 b 110 a 3 350 1

W-2.1 b 110 3 350 < a 13 350 1

W-2.2 b 110 3 350 < a 13 350 2

W-3.6 b 110 13 350 < a 88

900 6

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 64 z 109

W-3.9 b 110 13 350 < a 88

900 9

W-4 b 110 a > 88 900 12

W-5.1 110 < b 710 12

W-6.1 710 < b 6 580 12

rdo: PSG Sp. z o.o.

Zuycie paliwa gazowego w latach 2015 -2017 w podziale na taryfy i liczb

odbiorcw przedstawiao si nastpujco.

Tabela przedstawia dane o liczbie odbiorcw w ramach poszczeglnych taryf oraz

wielko zuycia paliwa gazowego w roku 2015.

Grupa taryfowa

Liczba odbiorcw

Zuycie [m3]

Zuycie [kWh]

W-1.1 392 52 846 596 454

W-1.2 10 1 272 14 366

W-2.1 1 280 851 272 9 607 940

W-2.2 33 24 387 275 118

W-3.6 986 1 918 723 21 667 359

W-3.9 30 53 269 601 840

W-4 23 263 160 2 971 504

W-5.1 22 673 445 7 604 987

W-6.1 4 754 564 8 520 447

Razem 2 780 4 592 938 51 860 015

rdo: PSG Sp. z o.o.

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 65 z 109

596 454 14 366

9 607 940

275 118

21 667 359

601 840

2 971 504

7 604 9878 520 447

0

5 000 000

10 000 000

15 000 000

20 000 000

25 000 000

W-1.1 W-1.2 W-2.1 W-2.2 W-3.6 W-3.9 W-4 W-5.1 W-6.1

Zuycie gazu dla poszczeglnych grup taryfowych w 2015 roku [kWh]

PROJEKT ZAOE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPO ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MOSINA NA LATA 2018 - 2033

Strona 66 z 109

Tabela przedstawia dane o liczbie odbiorcw w ramach poszczeglnych taryf oraz

wielko zuycia paliwa gazowego w roku 2016.

Grupa taryfowa

Liczba odbiorcw

Zuycie [m3]

Zuycie [kWh]

W-1.1 408 58 595 665 696

W-1.2 9 639 7 251

W-2.1 1 342 963 302 10 944 977

W-2.2 35 24 033 272 987

W-3.6 1 052 2 170 446 24 608 788

W-3.9 31 66 484 753 423

W-4 26 324 282 3 675 410

W-5.1 22 787 581 8 928 087

W-6.1 4 801 070 9 089 407

Razem 2 929 5 196 432 58 946 026

rdo: PSG Sp. z o.o.

PRO