Opisy zawodów jako źródło wiedzy Opisy zawodów jako źródło wiedzy o oczekiwanych kompetencjach o oczekiwanych kompetencjach

w zawodach: kucharz, sprzedawca, elektryk i technolog robót w zawodach: kucharz, sprzedawca, elektryk i technolog robót wykończeniowych w budownictwie. Wyniki badańwykończeniowych w budownictwie. Wyniki badań

9 czerwca 2010 r.

Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego,

Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Plan prezentacji

- Metodologia badań (pytania badawcze; metoda

i technika badawcza; narzędzia badawcze; informacje dotyczące przebiegu badań)

- Opis zawodu: sprzedawca- Wnioski końcowe

Pytania badawczeNadrzędne pytania badawcze:Jak charakteryzują określony zawód:

pracodawcy, pracownicy i organizatorzy kształcenia zawodowego?

Jaki jest obraz określonego zawodu?i pytania szczegółowe: 1. Jakie są przewidywane zadania zawodowe w danym

zawodzie przez pracodawcę, pracownika i organizatora kształcenia zawodowego?

2. Jakie są oczekiwania pracodawców odnośnie kompetencji zawodowych i ponadzawodowych w danym zawodzie? Jakie kompetencje zawodowe i ponadzawodowe mają osoby pracujące w danym zawodzie? Jak rozwijają kompetencje zawodowe

i ponadzawodowe organizatorzy kształcenia zawodowego dotyczące danego zawodu?

Metoda badań: sondaż diagnostycznyTechniki badawcze: wywiad pogłębionyNarzędzia badawcze: kwestionariusz

wywiadu z pracodawcą; kwestionariusz wywiadu z

pracownikiem;kwestionariusz wywiadu z organizatorem

kształcenia zawodowego

Badane zawody

Badania posłużyły przygotowaniu 4 opisów zawodów:

- Elektryk- Kucharz- Sprzedawca- Technolog robót wykończeniowych w

budownictwie

Respondenci

Wywiady były prowadzone z:- Pracodawcami- Pracownikami (osoby zatrudnione u

badanych pracodawców)- Organizatorami kształcenia zawodowego

(wskazane osoby przez dyrektora szkoły - najbardziej kompetentne do udzielenia wywiadu)

Rozkład badańBadania prowadzono w 5 powiatach:

dzierżoniowskim, kłodzkim, świdnickim, wałbrzyskim i ząbkowickim

Łącznie przeprowadzono 68 wywiadów:- 24 wywiady z pracodawcami, - 24 wywiady z pracownikami,- 20 wywiadów z organizatorami kształcenia

zawodowego.Na każdy zawód zaplanowano 17 wywiadów.

Kwestionariusze wywiadów – obszary badań

1. Przygotowanie zawodowe pracownika- Wykształcenie- Dokształcanie- Doskonalenie zawodowe- Samokształcenie- Doświadczenie zawodowe- Wymagania rekrutacyjne- Informacje na temat zatrudniania

absolwentów

Kwestionariusze wywiadów – obszary badań

2. Zadania zawodowe wykonywane w badanym zawodzie

- Zadania zawodowe - Stanowiska pracy- Możliwości awansowania- Wyzwania / trudności wpisane w badane

zawody

Kwestionariusze wywiadów – obszary badań

3. Kompetencje zawodowe i ponadzawodowe pracownika

- Wiadomości- Umiejętności - Cechy osobowości - Przeciwwskazania do pracy w badanych

zawodach

I. Przygotowanie zawodowe1. Wymagane wykształcenie (wg pracodawców)- zasadnicze zawodowe – 1 osoba- zasadnicze zawodowe lub średnie zawodowe –

2 osoby- średnie zawodowe – 4 osoby- wykształcenie nie ma znaczenia (w tej i

innych wypowiedziach pojawiły się informacje o konieczności posiadania predyspozycji do

pracy w zawodzie sprzedawcy np. „Ważne jest

zaangażowanie, chęć do pracy, optymizm, uśmiech na twarzy”)

I. Przygotowanie zawodowe

1. Wykształcenie (wg pracowników)- Zasadnicza szkoła zawodowa – 4 osoby- Technikum ekonomiczne – 1 osoba- Technikum handlowe – 2 osoby- Liceum ogólnokształcące – 1 osoba

I. Przygotowanie zawodowe

Wymagane wykształcenie (wg organizatorów kształcenia

zawodowego):- zasadnicza szkoła – 6 osób

I. Przygotowanie zawodowe2. Szkoły w opiniach badanych: Pracodawcy nie wskazali szkół, które preferują jeśli

chodzi o kształcenie sprzedawcówPracownicy byli zadowoleni z przygotowania

zawodowego (6 osób); 2 nie były zadowoloneOrganizatorzy kształcenia zawodowego byli pytani o to, jak postrzegają przygotowanie zawodowe

realizowane w szkołach (100% wskazało, że dobrze bądź bardzo

dobrze). W wypowiedziach uzupełniających wskazali na: naukę

języków obcych, przedsiębiorczość, obsługę kas fiskalnych – jako na obszary wymagające przeznaczenia większej ilości godzin dydaktycznych

I. Przygotowanie zawodowe3. Wymagane dodatkowe kwalifikacje

Wnioski co do dodatkowych formalnych uprawnień wymaganych

w zawodzie sprzedawcy:

- wszystkie grupy badanych mają przykłady dodatkowych wymagań (formalnych, potwierdzonych certyfikatami)

- wszystkie trzy grupy badanych wskazują w głównej mierze na certyfikat obsługi kasy fiskalnej

- certyfikaty związane z obsługą komputera, obsługą klienta także znalazły się wśród wskazań każdej z grup badanych

- tylko w grupie organizatorów kształcenia zawodowe nie było odpowiedzi typu „nie ma takiej potrzeby”

I. Przygotowanie zawodowe4. Znaczenie dokształcania, doskonalenia

zawodowego i samokształcenia

Grupy badane wskazały obszary wiedzy i umiejętności,

które powinny zainteresować sprzedawców:- Kontakty interpersonalne- Obsługa klienta- Psychologia sprzedaży- Obsługa kas fiskalnych- Kursy branżowe (nowe towary)

I. Przygotowanie zawodowe4b. Znaczenie samokształcenia:- Pracodawcy mówili, że jest ważne, mile

widziane- Pracownicy bardziej otwarcie podkreślali

korzyści płynące z samokształcenia np. a) „ Czytam informacje (ulotki) o różnych

towarach znajdujących się na rynku, rozmawiam z ludźmi dzięki czemu poznaję ich oczekiwania i opinię”;

b) „Jest niezbędne, należy czytać o nowościach, patrzeć na modę (szeroko rozumianą), znać nowinki techniczne”

I. Przygotowanie zawodowe

Organizatorzy kształcenia zawodowego dostrzegali trudności w zachęceniu młodzieży do korzystania

z samokształcenia np. „Uczniowie powinni się doskonalić, ale z moich obserwacji wynika, że nie wykazują takiego zainteresowania”

I. Przygotowanie zawodowe6. Znaczenie doświadczenia zawodowegoNie wszyscy pracodawcy przypisują

znaczenie doświadczeniu zawodowemu. Dają szansę także tym, którzy zaczynają pracę, którzy nie mają doświadczenia zawodowego. Zdaniem pracodawców doświadczenie zawodowe nie determinuje tego, że się jest dobrym sprzedawcą

I. Przygotowanie zawodowe

Pracownicy w przeciwieństwie do pracodawców bardzo cenią sobie doświadczenie zawodowe

w wykonywanej pracy. Ich wypowiedzi w tej kwestii były następujące: „Jest bardzo potrzebne. Wraz

z doświadczeniem wszystkie czynności wykonuję szybciej, lepiej, dokładnie. Potrafię rozmawiać

z klientem, doradzać”

I. Przygotowanie zawodoweOrganizatorzy kształcenia zawodowego także

podkreślali znaczenie doświadczenia zawodowego, np. „Bardzo duża jest rola doświadczenia zawodowego; pomaga w nawiązaniu kontaktu z klientem, dostawcą; pracownik właściwie reklamuje towar, nabywa umiejętności interpersonalnych, stosuje wiedzę towaroznawczą w praktyce oraz przepisy bhp”

„Potrzebne z punktu widzenia pracodawcy, pomocne w kontaktach z różnymi klientami np. sytuacje dotyczące reklamacji klientowskich”

I. Przygotowanie zawodowe7. Wymogi rekrutacyjneWymogi rekrutacyjne wg pracodawców:

komunikatywność, wygląd, miła aparycja, ukończenie szkoły kierunkowej, kultura osobista, pracowitość

Wymogi rekrutacyjne wg pracowników:

wykształcenie, komunikatywność, wygląd, doświadczenie

Wymogi rekrutacyjne wg organizatorów kształcenia zawodowego: obsługa kasy fiskalnej, ukończenie szkoły

z egzaminem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe,

znajomość oprogramowania komputerowego, dyspozycyjność, wygląd, komunikatywność

I. Przygotowanie zawodowe8. Przygotowanie „na stracie” do pracy

sprzedawcyPracodawcy wskazali: prowadzenie rozmów z klientami, obsługa kasy fiskalnej, liczenie,

zamawianie i przyjmowanie towar Organizatorzy kształcenia zawodowego

wskazali: obsługa klienta, obliczanie i zainkasowanie należności, obsługa kasy fiskalnej, znajomość zagadnień towaroznawstwa, rozmieszczanie towarów na półkach, chronienie towaru przed ubytkami i zniszczeniem

I. Przygotowanie zawodowe

„Braki” na stracie u pracownikówPracodawcy wskazali: obsługa kasy

fiskalnej, obsługa klienta, dobre wydawanie pieniędzy

Organizatorzy kształcenia zawodowego wskazali: liczenie, wypisywanie faktur, obsługa kasy fiskalnej

I. Przygotowanie zawodowe

9. Oczekiwania pracodawców wobec szkół kształcących

w zawodzie sprzedawcy:

- nauka szybkiego i poprawnego liczenia- nauka obsługi kas fiskalnych, obsługi

terminali płatniczych- kształtowanie umiejętności obsługi klienta- właściwe obchodzenie się z towarami

II. Zadania zawodowe1. Zadania zawodoweNajważniejsze zadania zawodowe wymieniane

przez pracodawców: obsługa klienta, obsługa kasy fiskalnej, eksponowanie towaru

Najważniejsze zadania zawodowe wymieniane przez pracowników: obsługa klienta, przyjmowanie towaru,

obsługa kasy fiskalnej, kasowanie należnościNajważniejsze zadania zawodowe wymieniane

przez organizatorów kształcenia zawodowego: obsługa klienta, odbiór ilościowy towarów, kasowanie należności

II. Zadania zawodowe2. Stanowiska pracyStanowiska pracy wg pracodawców:

sprzedawca, kasjer, kasjer – sprzedawca, magazynier

Stanowiska pracy wg pracowników: sprzedawca, kasjer – sprzedawca, kasjer

Stanowiska pracy wg organizatorów kształcenia zawodowego: sprzedawca, kasjer, pomoc sprzedawcy

II. Zadania zawodowe3. Awans zawodowyMożliwości awansowania wg pracodawców:

stanowisko kierownicze (6),awans finansowy (3), rozszerzenie uprawnień

i obowiązków (1), nie (1)Możliwości awansowania wg pracowników: awans

finansowy (2) wzrost zakresu odpowiedzialności (1), kierownik sklepu (1)

specjalista ds. sprzedaży (1), wyższe stanowisko (1), nie (4) Możliwość awansowania wg organizatorów

kształcenia zawodowego: stanowisko kierownicze (3), awans finansowy (2), manager (1), może zostać kasjerem (1), jest możliwy po ukończeniu szkoły średniej (3)

III. Kompetencje zawodowe i ponadzawodowe1. WiadomościWiadomości wg pracodawców: znajomość

towarów, obsługa klienta, organizacja i techniki sprzedaży, obsługa kasy fiskalnej

Wiadomości wg pracowników: towaroznawstwo, obsługa kasy fiskalnej

Wiadomości wg organizatorów kształcenia zawodowego: towaroznawstwo, marketing i reklama,

obsługa klienta, organizacja i techniki sprzedaży, rachunkowość

III. Kompetencje zawodowe i ponadzawodowe2. UmiejętnościUmiejętności wymieniane przez

pracodawców: interpersonalne, obsługa klienta, organizacja pracy, praca w zespole

Umiejętności wymieniane przez pracowników: interpersonalne, obsługa klienta, liczenie

Umiejętności wymieniane przez organizatorów kształcenia zawodowego: interpersonalne, obsługa klienta, liczenie, obsługa kasy fiskalnej

III. Kompetencje zawodowe i ponadzawodowe

Umiejętności brane pod uwagę podczas rekrutacji:

- umiejętność obsługi klienta - komunikatywność - obsługa kasy fiskalnej - umiejętność prowadzenia rozmowy

sprzedażowej- posługiwanie się językiem obcym

III. Kompetencje zawodowe i ponadzawodowe3. Cechy osobowościPracodawcy byli pytani o cechy, które ich

zdaniem, są szczególnie ważne w pracy sprzedawcy. Wymienili: komunikatywność, uczciwość, cierpliwość, uśmiech, otwartość, dokładność, uprzejmość, opanowanie

Aby nadać znaczenie wymienianym cechom, pracowników pytano, które z cechy chcieliby u siebie rozwijać. Wskazania były następujące: cierpliwość, komunikatywność, pewność siebie, opanowanie, zdecydowanie, samodzielność

III. Kompetencje zawodowe i ponadzawodowe

Natomiast organizatorzy kształcenia zawodowego byli pytani o te cechy, które ich zdaniem, rozwija szkoła. Te osoby wymieniły następując cechy: punktualność, kultura osobista, obowiązkowość, komunikatywność, dyscyplina, praca w zespole, solidność

Rekomendacje, propozycje wzbogacenia oferty szkół

- warto zabiegać o wydłużenie kształcenia w badanym zawodzie (z 2 letniego cyklu kształcenia do 3 letniego cyklu kształcenia)

- więcej uwagi warto poświęcić zagadnieniom z zakresu obsługi klienta, szczególnie pod kątem praktyki

- szczególnie istotny okazał się moduł powiązany z obsługą klienta (szkoły powinny kłaść większy

nacisk na zajęcia praktyczne z tego obszaru)- ważne jest rozwijanie umiejętności z zakresu

komunikacji interpersonalnej

Rekomendacje, propozycje wzbogacenia oferty szkół

- kolejnym modułem wymaganym jest obsługa kasy fiskalnej

- szkoły mogą rozważyć stworzenie dodatkowej oferty szkoleniowej adekwatnej do potrzeb rynku pracy (poza godzinami obowiązkowymi przewidzianymi

w dokumentacji szkoły)- jednym z modułów istotnych jest

towaroznawstwo (akcentować towary nie tylko te żywieniowe)

Rekomendacje, propozycje wzbogacenia oferty szkół

- większy nacisk szkoły powinny kłaść na naukę języków obcych

- wątkiem poruszanym przez osoby badane były predyspozycje zawodowe. Proponowane rozwiązanie: zatrudnienie szkolnego doradcy zawodowego

- bardzo ważne jest nawiązanie na większą skalę współpracy szkół z pracodawcami

Dziękuję za uwagę