Projekt jako metoda korygowania zaburzeń

oraz wspierania rozwoju dzieci

„Skoncentrujmy wysiłek na wzmacnianiu tego, co dobre i w taki

sposób, aby dobro pozostawiało coraz mniej miejsca na zło…”

Maria Montessori

Dzieci w świetlicy Postawa roszczeniowa:

nie chciały po sobie sprzątać, unikały wykonywania jakichkolwiek działań na rzecz innych

mówiły do wychowawców: ”Wy musicie tu być, bo Wam za to płacą”, „Wy jesteście tu od tego, żeby nam pomagać”

funkcjonowały na zajęciach na zasadzie: ”bawcie mnie”, mówiły do wychowawców: „moglibyście coś ciekawszego wymyślić”, „nie chce nam się” , „to bez sensu”, „ale nudy”, „znowu konkurs plastyczny?”

lekceważyły naukę i pracę „nauka jest bez sensu, moja mama też nie

skończyła szkoły i żyje”, „zasiłek z MOPS wystarczy na życie, nie trzeba pracować”, „po co się wysilać?”

Agresja i destrukcja w świetlicy

celowo niszczyły mienie świetlicy, zdarzało się, że kradły (słodycze z magazynku)

były agresywne wobec wychowawców źle traktowały nowe osoby w świetlicy

(nie chciały dopuścić do swojej grupy zarówno dzieci, jak i dorosłych)

koncentrowały się na walce między sobą i z dorosłymi

Relacje z otoczeniem

izolowały się z grupy społecznej do kręgu osób z najbliższego otoczenia, nie miały znajomych i kolegów poza osobami ze świetlicy

miały negatywny, wręcz agresywny stosunek do osób słabszych

miały niski stopień wrażliwości na krzywdę innych („Co mnie obchodzi, że inni są chorzy, ja też czasem choruję”)

Deficyty kompetencji brakowało im obycia w codziennych sytuacjach społecznych

typu: wyjazd poza teren dzielnicy w której mieszkają, nie umiały stosować podstawowych form grzecznościowych,

poprosić o podanie towaru w sklepie,

w kinie zamiast patrzeć na film dotykały ścian pytając: ”Skąd idzie ten dźwięk?”

nie potrafiły nazwać swoich potrzeb (mówiły: „Wszystko mi jedno”)

niechętnie podejmowały zadania, nie potrafiły zaplanować i zorganizować pracy, nie miały motywacji, by wykonać dobrze to co zaczęły (mówiły: „Jakoś to będzie”, „Zrobię tyle ile zdążę”, „Nie zależy mi, by zrobić wszystko.” ,,Byle jak byleby było”)

miały niskie poczucie własnej wartości i nie wierzyły we własne możliwości („Ja tego nie zrobię”, „Ja nic nie potrafię”)

Stosunek do zajęć socjoterapeutycznych

unikały zajęć socjoterapeutycznych (nie przychodziły w tym dniu do świetlicy, albo swoim zachowaniem uniemożliwiały przeprowadzenie zajęć)

nie potrafiły umiejętności zdobytych podczas zajęć socjoterapeutycznych przenieść do realnego życia

Przyczyny trudności

emocjonalne skutki traumy doznanej w rodzinie dysfunkcyjne wzorce zachowań w rodzinie specyfika kulturowa:

język- dzieci mówią gwarą i używają kodu językowego specyficznego dla ich środowiska

warunki życiowe: bieda, bezrobocie, brak dostępu do kultury, brak perspektyw na lepsze życie

postawy życiowe dorosłych orientacja na przetrwanie (nie na rozwój) realizacja celów poprzez wzbudzanie w innych poczucia

odpowiedzialności za własną biedę (musicie mi pomóc) stosunek do instytucji - roszczeniowy i wrogi

pierwotne założenia pomocy

dzieci mają trudne warunki środowiskowe- musimy wyrównać ich szanse= zaspokajać ich potrzeby, zastąpić rodzinę

dzieci przejawiają zaburzenia zachowania- musimy je korygować poprzez socjoterapię

pytanie - czego one naprawdę potrzebują, aby podjąć w przyszłości konstruktywne role w swoim środowisku?, przekroczyć schemat, w którym żyją ich rodziny („obywatel MOPS”- zasiłki jako źródło dochodu, patologia życia rodzinnego)

Socjoterapia jako metoda pomocy

Zaburzone zachowania: sztywne nieadekwatne szkodliwe przykre emocje

Zaburzeniom zachowania towarzyszą dysfunkcyjne przekonania dzieci, które są skutkiem: urazu psychicznego nieprawidłowych wzorców zachowania w otoczeniu

Socjoterapia- dostarczanie specjalnie zaplanowanych doświadczeń społecznych, które będą korygować dysfunkcyjne przekonania dzieci i uczyć nowych zachowań

Zajęcia socjoterapeutyczne

zajęcia mają charakter ustrukturalizowanych spotkań grupowych, na które składają się odpowiednio dobrane gry, zabawy i ćwiczenia grupowe

każde spotkanie ma swój cel, aktywność dzieci jest podporządkowana celom korygującym

dzieci uczą się przez doświadczenia -grupa stanowi terytorium do nabywania nowych doświadczeń i eksperymentowania

grupa, przechodząc przez etapy rozwoju działa korygująco (czynniki terapeutyczne działające w grupie)

dzieci dodatkowo korzystają w świetlicy z różnych form pomocy socjalnej, zajęć rozwijających ich zainteresowania i pomocy w nauce

Mocne strony metody

możliwość precyzyjnego planowania doświadczeń korygujących, trenowania umiejętności w bezpiecznych, kontrolowanych warunkach, dostarczania wiedzy w sposób przemyślany i zorganizowany

terapeutyczne oddziaływanie grupy, która może się stać grupą odniesienia dla jej uczestników (może to mieć szczególne znaczenie dla młodzieży)

Ograniczenia metody Dzieci nie widzą celu zajęć lub nie identyfikują się z nim- uczestniczą

w aktywności zaplanowanej przez dorosłych Doświadczenia mają charakter laboratoryjny (w grupie stworzonej

w sztuczny sposób): są oderwane od codziennych sytuacji, w jakich żyje dziecko, mogą być

dla niego trudne do przyjęcia dziecku trudno je przenieść na relacje w środowisku dziecko może nie rozumieć ich celu i traktować z dystansem

(przychodzę tu, żeby się oderwać, ale prawdziwe życie jest tam…) Jest to oddziaływanie na samo dziecko, relacje w środowisku nie

zmieniają się Dzieci są odbiorcami- biorą, ale mało dają z siebie- ryzyko wzmacniania

postaw roszczeniowych i zależnościowych Zajęcia socjoterapeutyczne najczęściej odbywają się w świetlicy

(ograniczona przestrzeń fizyczna i społeczna) koncentracja zaburzeń w zamkniętym systemie brak przestrzeni na realizowanie niektórych potrzeb rozwojowych np.

podejmowania rzeczywistych ról społecznych w środowisku czy rozwijania umiejętności życiowych

Projekt jako metoda socjoterapeutyczna

Projekt jest metodą stosowana w edukacji, której istota polega na samodzielnej realizacji przez uczniów określonego przedsięwzięcia. Realizacja zadania jest koordynowana przez nauczyciela w oparciu o wcześniej przyjęte założenia.

Projekt można zastosować jako metodę w socjoterapii.Cel: korygowanie zaburzonych zachowań i wspieranie rozwoju dzieci poprzez dostarczanie specjalnie zaplanowanych doświadczeń korygujących.

Realizacja projektu jest źródłem doświadczeń korygujących i wspierających rozwój dzieci kontekst grupowy: formy pracy całej grupy

(doświadczenia korygujące dla grupy) kontekst indywidualny: zadania indywidualne (specyficzne

doświadczenia korygujące dla konkretnego dziecka)

Praca metodą projektu

Ukierunkowanie energii dzieci na wykonywanie zadań i czynności społecznie użytecznych, budujących ich poczucie własnej wartości i sprawstwa sprzyja wygaszaniu zaburzonych zachowań („dobro wypiera zło”)

Rozwijanie kompetencji społecznych i umiejętności życiowych odbywa się poprzez zadania realizowane w naturalnym środowisku dziecka. Przyczynia się to do rzeczywistych zmian w relacjach dziecka z otoczeniem („prawdziwe życie”)

Dzieci wykorzystują kompetencje, które rozwinęły, do działania na rzecz innych („podaj dalej”)

Zasady realizacji projektu

Każdorazowo realizację projektu poprzedza diagnoza potrzeb grupy i poszczególnych jej uczestników

W oparciu o diagnozę określane są treści korygujące, a na ich podstawie dobrana treść i sposób realizacji projektu

Projekt jest realizowany w etapach, dzieci planują zadania, przygotowują się do nich i realizują. Każdy etap projektu i każde zadanie stwarza okazję do nabywania doświadczeń korygujących. Dzieci są współtwórcami projektu

Projekty realizowane są przez indywidualne osoby, poszczególne grupy lub całą społeczność świetlicową. Projekt może obejmować środowisko poza świetlicą- rodzina, szkoła, lokalna społeczność

Projekt jako metoda środowiskowa

W projekcie możemy wykorzystywać zasoby tkwiące w różnych segmentach środowiska (młodzież z klubów przygotowuje olimpiadę dla dzieci ze świetlic)

Możemy łączyć ze sobą osoby które potrzebują i mają coś do dania (dzieci opiekują się niepełnosprawnymi)

Możemy łączyć zasoby we wspólnym działaniu i rozwijać nowe (współpraca różnych organizacji)

W realizację projektu mogą być zaangażowane całe rodziny

Projekt jako proces rozwoju

Planowanie działań

Przygotowanie

Realizacja działań

Ocena efektów działania, wnioski

Ocena aktualnych potrzeb grupy

Rozwój

przygotowanie i prowadzenie nabożeństw: różańcowych, majowych, Drogi Krzyżowej, czuwań

współorganizowanie pielgrzymek do Sanktuarium Rodzinnych Błogosławieństw

w Leśniowie „oprawa” mszy św.: min. z okazji 10- lecia

Stowarzyszenia, urodzin placówek oraz cotygodniowych mszy szkolnych (dzieci).

Projekty dzieci i młodzieżydla ducha:

olimpiady sportowe (dla kilkuset dzieci) turnieje piłki nożnej i tenisa stołowego bale karnawałowe, zabawy z okazji dnia

dziecka osiedlowe „Akademie zabawy”

odwiedziny chorych dzieci w szpitalach, ośrodkach dla niepełnosprawnych, domach dziecka

odwiedziny dzieci w ich domach w dzień św. Mikołaja z dobrym słowem.... i smakołykiem

czytanie bajek – w trakcie realizacji

Projekty dzieci i młodzieżydla dzieci:

- odwiedziny w przeddzień Świąt Bożego Narodzenia z własnoręcznie upieczonymi pierniczkami, a w przeddzień Wielkiej Nocy z barankami wielkanocnymi oraz życzeniami

- odwiedziny w Domach Pomocy Społecznej z okazji Dnia Babci i Dziadka – przygotowanie i prowadzenie przez dzieci wspólnych zabaw i gier – międzypokoleniowe bycie razem...

Projekty dzieci i młodzieży dla starszych i chorych:

Organizowanie: koncertów (poezja śpiewana) koncertów gwiazd (ostatni: „Silesianie dzieciom”) festynów rodzinnych wspólnych wycieczek, spotkań z ciekawymi

ludźmi spotkań okolicznościowych (wigilia, śniadanie

wielkanocne, kolędowanie, urodziny placówek, „podwieczorki” – min. karaoke)

akcji „dobre bajanie”

Projekty dzieci i młodzieży dla dorosłych i rodzin:

Projekty dzieci i młodzieży dla zmarłych

dbanie o zniszczone groby, dekorowanie własnoręcznie wykonanymi stroikami i zniczami

jedna z młodszych grup w świetlicy codziennie modli się za zmarłych

w sytuacjach wypadków, katastrof – podawanie dzieciom informacji – uczczenie pamięci ofiar minutą ciszy i natychmiastowy „akt strzelisty” w ich intencji oraz tych, którzy z powodu straty najbliższych płaczą

Zmiany w zachowaniu dzieci- relacje z innymi

dzieci inicjują i podejmują działania na rzecz innych (odwiedzają w okresie świątecznym mieszkańców w domach starców, rozpakowują auto z zakupami, zrzucają kilka ton węgla do piwnicy świetlicy przed zimą, przychodzą wcześniej przed wyjazdem na wycieczkę przygotować prowiant dla wszystkich, starsi pomagają młodszym w odrabianiu zadań itp.)

odkrywają swoją wrażliwość (po obejrzeniu filmu, którego bohater stracił rodziców, chcą iść pomagać dzieciom w domu dziecka, chcą zrobić zbiórkę na biedne dzieci na Białorusi)

troszczą się o chorych - piszą e - maile z pozdrowieniami dla chorych wychowawców,

współpracują z wychowawcami i między sobą- potrafią zwrócić się o pomoc

dobrze traktują nowe osoby w grupie, pomagają im chętnie spotykają się z rodzicami we wspólnych działaniach

Własna inicjatywa

dzieci same proponują zajęcia, uczestniczą w ich tworzeniu (organizują według własnego pomysłu wewnątrz grupowe zawody sportowe, bawią się w szkołę, organizują wystawy z wykonanych prac, najstarsi chłopcy planują otworzyć „Park linowy” w ogrodzie ks. proboszcza i zarabiać w nim na wyjazd całej świetlicy w czasie ferii na zimowisko, przygotowują jasełka)

chcą się uczyć, dużo czasu przeznaczają na naukę

Kompetencje

zdobywają nowe kompetencje i umiejętności życiowe (kulturalne zachowanie w miejscach użyteczności publicznej, prowadzenie rozmów telefonicznych, redagowanie gazetki, przeprowadzanie wywiadów z dorosłymi, kupowanie biletów, planowanie programu półkolonii, chodzenie po górach, zaprojektowanie i wykonanie wystroju gabinetu psychologa, gotowanie prostych potraw) i korzystają z nich w codziennym życiu

dbają o mienie świetlicy i porządek w obejściu (niektóre dzieci same proszą o dodatkowe prace)

na oczach wychowawców dzieci się „przemieniają”, wychowawcy obserwując wzrost ich kompetencji zaczynają wierzyć w ich dobrą przyszłość i wzmacniają zmiany (DOBRO wypiera ZŁO)

Jakie nadzieje stwarza metoda projektów?

Pomoc tym dzieciom, które nie korzystają z tradycyjnych zajęć socjoterapeutycznych

Rzeczywiste przygotowanie do pełnienia ról społecznych w środowisku zdobywanie umiejętności życiowych doświadczenia w pełnieniu ról

Dzieci mogą działać w swoim środowisku- zmniejsza to efekt różnic kulturowych i alienacji dzieci korzystających z pomocy (już nie pasuję do mojego środowiska, ale nie potrafię się odnaleźć w innym)

Zmiany w środowisku dziecka Realizacja projektów wpływa na zmianę modelu funkcjonowania

świetlicy socjoterapeutycznej czy opiekuńczo-wychowawczej zmiana organizacji pracy, plastyczność w działaniu, kreatywność,

podążanie za zmieniającymi się potrzebami dzieci, współpraca ze środowiskiem

zmiana tradycyjnej roli wychowawców- opiekunów czy osób prowadzących zajęcia grupowe w kierunku roli instruktora, animatora, partnera, mentora

Skąd czerpać pomysły na projekty?

uważnie słuchać tego co mówią dzieci wykorzystywać święta, tradycje, urodziny, imieniny (Boże

Narodzenie, Wielkanoc, Andrzejki, Dzień Kobiet, karnawał – przygotowywać je inaczej, odkrywać na nowo – nie wolno wpaść w rutynę)

oddawać dzieciom odpowiedzialności za życie placówki ( zakupy, sprzątanie, dekorowanie pomieszczeń, przygotowanie programu kolonii, półkolonii, wycieczek...)

wykorzystywać okazje, które niesie życie ( firma wypożycza świetlicy klocki)

uczyć się od innych, dzielić się doświadczeniami (spotkania, superwizje, szkolenia – współpraca NIE rywalizacja)

stawiać dzieciom wyzwania – żeby pojechać na wycieczkę trzeba pozyskać 3000 zł

Jak można zainicjować projekt?

osoba znacząca dla dzieci ( wychowawca, wolontariusz, ksiądz, kierownik...) nadaje znaczenie osobie, wydarzeniu, sytuacji, mówi dzieciom, że trzeba się przygotować, pyta dzieci w jaki sposób? (przyjadą do nas goście z Białorusi, jak możemy ich ugościć?)

dorośli informują dzieci, że potrzebna jest ich pomoc (w zrobieniu zakupów, w zrzuceniu węgla itp.)

przyjmowanie pomysłów, dzieci, utwierdzanie ich w przekonaniu, że to dobra inicjatywa (olimpiada, bal, zajęcia dla przedszkolaków)

oddanie dzieciom odpowiedzialności za zajęcia, sytuacje... dostarczanie dzieciom informacji z życia wziętych w celu

wzbudzenia empatii i chęci pomocy (maile, sms-y, artykuły, programy tv, filmy..)