Projekt

U S T AWA

z dnia

o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw1)

Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553,

z pó�n. zm.2)

) wprowadza si� nast�puj�ce zmiany:

1) w art. 42 § 2 i 3 otrzymuj� brzmienie:

„§ 2. S�d orzeka, na okres nie krótszy ni� lat 3, zakaz prowadzenia wszelkich

pojazdów albo pojazdów okre�lonego rodzaju, je�eli sprawca w czasie popełnienia

przest�pstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrze�wo�ci, pod wpływem �rodka

odurzaj�cego lub zbiegł z miejsca zdarzenia okre�lonego w art. 173, 174 lub 177.

§ 3. S�d orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze

w razie popełnienia przest�pstwa okre�lonego w art. 178a § 4 lub je�eli sprawca

w czasie popełnienia przest�pstwa okre�lonego w art. 173, którego nast�pstwem jest

�mier� innej osoby lub ci��ki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia

przest�pstwa okre�lonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2, był w stanie nietrze�wo�ci

lub pod wpływem �rodka odurzaj�cego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba �e

zachodzi wyj�tkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okoliczno�ciami.”;

2) w art. 43 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Je�eli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawienie praw publicznych oraz zakazy

i nakaz wymienione w art. 39 pkt 2, 2d i 2e orzeka si� w latach, od roku do lat 10,

1) Niniejsz� ustaw� zmienia si� ustawy: ustaw� z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, ustaw�

z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym i ustaw� z dnia 5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych

pojazdami. 2)

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729 i Nr 83,

poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071,

z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935 i Nr 228, poz. 2255,

z 2004 r. Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732,

Nr 90, poz. 757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479 i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r.

Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850,

Nr 124, poz. 859 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056,

Nr 173, poz. 1080 i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 62, poz. 504, Nr 63, poz. 533, Nr 166, poz. 1317,

Nr 168, poz. 1323, Nr 190, poz. 1474, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 40,

poz. 227 i 229, Nr 98, poz. 625 i 626, Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 857, Nr 152, poz. 1018 i 1021, Nr 182,

poz. 1228, Nr 225, poz. 1474 i Nr 240, poz. 1602, z 2011 r. Nr 17, poz. 78, Nr 24, poz. 130, Nr 39, poz. 202,

Nr 48, poz. 245, Nr 72, poz. 381, Nr 94, poz. 549, Nr 117, poz. 678, Nr 129, poz. 734, Nr 133, poz. 767,

Nr 160, poz. 964, Nr 191, poz. 1135, Nr 217, poz. 1280, Nr 233, poz. 1381 i Nr 240, poz. 1431, z 2012 r.

poz. 611, z 2013 r. poz. 849, 905, 1036 i 1247 oraz z 2014 r. poz. 538.

– 2 –

zakazy oraz obowi�zek wymienione w art. 39 pkt 2a, 2b i 3 orzeka si� w latach, od roku

do lat 15, zakaz wymieniony w art. 39 pkt 2c orzeka si� w latach, od lat 2 do 6.”;

3) w art. 47:

a) § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. W razie skazania sprawcy za umy�lne przest�pstwo przeciwko �yciu lub

zdrowiu albo za inne przest�pstwo umy�lne, którego skutkiem jest �mier�

człowieka, ci��ki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynno�ci narz�du ciała lub

rozstrój zdrowia s�d mo�e orzec nawi�zk� na rzecz Funduszu Pomocy

Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.”,

b) po § 2 dodaje si� § 3 w brzmieniu:

„§ 3. W razie skazania sprawcy za przest�pstwo okre�lone w art. 173, 174,

177 lub w art. 355, je�eli sprawca był w stanie nietrze�wo�ci lub pod wpływem

�rodka odurzaj�cego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, s�d orzeka nawi�zk�

w wysoko�ci co najmniej 10.000 złotych na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego

�mierci w wyniku popełnionego przez skazanego przest�pstwa, nawi�zk� na rzecz

osoby najbli�szej, której sytuacja �yciowa wskutek �mierci pokrzywdzonego uległa

znacznemu pogorszeniu. Je�li ustalenie takiej osoby nie jest mo�liwe, s�d orzeka

nawi�zk� na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy

Postpenitencjarnej.”;

4) w art. 49 § 2 otrzymuje brzmienie:

„§ 2. W razie skazania sprawcy za przest�pstwo okre�lone w art. 178a § 1, 179 lub

art. 180, s�d orzeka �wiadczenie pieni��ne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz

Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysoko�ci co

najmniej 5.000 złotych, a w razie skazania sprawcy za przest�pstwo okre�lone

w art. 178a § 4 co najmniej 10.000 złotych, do wysoko�ci okre�lonej w § 1.”;

5) po art. 180 dodaje si� art. 180a w brzmieniu:

„Art. 180a. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu

prowadzi pojazd mechaniczny, pomimo cofni�cia uprawnie� do prowadzenia pojazdów

na mocy decyzji wła�ciwego organu,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno�ci albo pozbawienia wolno�ci

do lat 2.”.

– 3 –

Art. 2. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90,

poz. 557, z pó�n. zm.3)

) wprowadza si� nast�puj�ce zmiany:

1) w art. 197 po § 1 dodaje si� §1a w brzmieniu:

„§ 1a. Je�eli sposób podania wyroku do publicznej wiadomo�ci nie został

okre�lony w wyroku, s�d mo�e orzec o podaniu wyroku do publicznej wiadomo�ci przez

umieszczenie odpisu z wyroku lub wyci�gu z wyroku, ze wzmiank� dotycz�c�

prawomocno�ci, na stronie Biuletynu Informacji Publicznej s�du.”;

2) w art. 206 § 3 otrzymuje brzmienie:

„§ 3. Przepisy § 1 i 2 maj� odpowiednie zastosowanie do wykonania orzeczenia

o �wiadczeniu pieni��nym na rzecz Skarbu Pa�stwa lub Funduszu Pomocy

Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, o nawi�zce na rzecz Skarbu Pa�stwa

oraz o przepadku, je�eli jego przedmiotem jest kwota pieni��na, z tym �e okres

rozło�enia na raty tych nale�no�ci nie mo�e przekroczy� 1 roku.”.

Art. 3. W ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U.

z 2012 r. poz. 1137, z pó�n. zm.4)

) wprowadza si� nast�puj�ce zmiany:

1) w art. 2 po pkt 83 kropk� zast�puje si� �rednikiem i dodaje si� pkt 84 i 85 w brzmieniu:

„84) blokada alkoholowa – urz�dzenie techniczne blokuj�ce działanie silnika pojazdu

silnikowego i pojazdu szynowego w przypadku, gdy poziom alkoholu

w wydychanym przez kieruj�cego powietrzu wynosi co najmniej 0,1 mg alkoholu

w 1 dm3;

85) kalibracja blokady alkoholowej – ogół czynno�ci słu��cych wzorcowaniu blokady

alkoholowej oraz regulacji tego urz�dzenia w sposób umo�liwiaj�cy spełnienie

wymaga�, o których mowa w art. 2 pkt 84.”;

3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. Nr 160, poz. 1083, z 1999 r. Nr 83, poz. 931,

z 2000 r. Nr 60, poz. 701, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1318, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071, Nr 111,

poz. 1194 i Nr 151, poz. 1686, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 121, poz. 1033 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r.

Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380 i Nr 179, poz. 1750, z 2004 r. Nr 93, poz. 889, Nr 210, poz. 2135,

Nr 240, poz. 2405, Nr 243, poz. 2426 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1363 i Nr 178, poz. 1479,

z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 123, poz. 849, z 2008 r. Nr 96, poz. 620

i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 22, poz. 119, Nr 62, poz. 504, Nr 98, poz. 817, Nr 108,

poz. 911, Nr 115, poz. 963, Nr 190, poz. 1475, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 34,

poz. 191, Nr 40, poz. 227, Nr 125, poz. 842 i Nr 182, poz. 1228, z 2011 r. Nr 39, poz. 201 i 202, Nr 112,

poz. 654, Nr 129, poz. 734, Nr 185, poz. 1092, Nr 217, poz. 1280 i Nr 240, poz. 1431, z 2012 r. poz. 908,

z 2013 r. poz. 628 i 1247 oraz z 2014 r. poz. 287 i 619. 4)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2012 r. poz. 1448, z 2013 r.

poz. 700, 991, 1446 i 1611 oraz z 2014 r. poz. 312, 486, 529 i 768.

– 4 –

2) w art. 38 po pkt 4 kropk� zast�puje si� �rednikiem i dodaje si� pkt 4a i 4b w brzmieniu:

„4a) za�wiadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym z wynikiem

pozytywnym, w zakresie wyposa�enia pojazdu w blokad� alkoholow�,

w przypadku, o którym mowa w art. 13 ust. 5 pkt 7 ustawy z dnia 5 stycznia

2011 r. o kieruj�cych pojazdami;

4b) aktualny dokument potwierdzaj�cy kalibracj� blokady alkoholowej, wystawiony

przez producenta urz�dzenia lub jego upowa�nionego przedstawiciela.”;

3) w art. 81:

a) w ust. 11 po pkt 9 kropk� zast�puje si� �rednikiem i dodaje si� pkt 10 w brzmieniu:

„10) wyposa�ony w blokad� alkoholow�.”,

b) po ust. 12 dodaje si� ust. 12a w brzmieniu:

„12a. Badanie techniczne pojazdu wyposa�onego w blokad� alkoholow�

przeprowadza si� po przedstawieniu dokumentu potwierdzaj�cego kalibracj�

blokady alkoholowej, wystawionego przez producenta urz�dzenia lub jego

upowa�nionego przedstawiciela.”,

c) po ust. 16 dodaje si� ust. 17 w brzmieniu:

„17. Minister wła�ciwy do spraw transportu okre�li, w drodze rozporz�dzenia,

wymagania funkcjonalne, wymogi techniczne oraz cz�stotliwo�� kalibracji

blokady alkoholowej, uwzgl�dniaj�c dost�pno�� rynkow� takich urz�dze�

oraz konieczno�� zapewnienia bezpiecze�stwa ruchu drogowego.”;

4) w art. 130a w ust. 1 w pkt 5 kropk� zast�puje si� �rednikiem i dodaje si� pkt 6

w brzmieniu:

„6) kierowania nim przez osob� nieposiadaj�c� uprawnienia do kierowania pojazdami

albo której zatrzymano prawo jazdy i nie ma mo�liwo�ci zabezpieczenia pojazdu

poprzez przekazanie go osobie znajduj�cej si� w nim i posiadaj�cej uprawnienie do

kierowania tym pojazdem, z zastrze�eniem art. 135 ust. 3.”;

5) w art. 135:

a) w ust. 1:

– w pkt 1:

– – lit. f otrzymuje brzmienie:

„f) gdy wobec kieruj�cego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia

pojazdów lub wydano decyzj� o cofni�ciu uprawnie� do kierowania

pojazdami,”,

– 5 –

– – lit. h otrzymuje brzmienie:

„h) przekroczenia przez kieruj�cego pojazdem, w okresie 1 roku od dnia

wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za

naruszenie przepisów ruchu drogowego lub popełnienia, w okresie

dwóch lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, wykrocze�,

o których mowa w art. 140 ust. 1 pkt 3a lit. a, lub przest�pstwa

przeciwko bezpiecze�stwu w komunikacji,”,

– – po lit. h �rednik zast�puje si� przecinkiem i dodaje si� lit. i w brzmieniu:

„i) stwierdzenia prowadzenia pojazdu niewyposa�onego w blokad�

alkoholow� w przypadku, o którym mowa w art. 13 ust. 5 pkt 7

ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych pojazdami, lub braku

dokumentu, o którym mowa w art. 38 pkt 4a lub 4b.”,

– po pkt 1 dodaje si� pkt 1a w brzmieniu:

„1a) zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem w przypadku ujawnienia czynu

polegaj�cego na:

a) kierowaniu pojazdem z pr�dko�ci� przekraczaj�c� dopuszczaln�

o wi�cej ni� 50 km/h w obszarze zabudowanym lub

b) przewo�eniu osób w liczbie przekraczaj�cej liczb� miejsc okre�lon�

w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikaj�c�

z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegaj�cego

rejestracji; przepis nie dotyczy przewozu osób pojazdem komunikacji

miejskiej, w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r.

o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13,

Nr 228, poz. 1368 oraz z 2014 r. poz. 423), o ile w poje�dzie

przewidziane s� miejsca stoj�ce;”,

b) po ust. 1 dodaje si� ust. 1a i 1b w brzmieniu:

„1a. Przepisu ust. 1 pkt 1a lit. b nie stosuje si�, je�eli liczba przewo�onych

osób w sposób, o którym mowa w tym przepisie, nie przekracza:

1) 5 – w przypadku przewo�enia ich autobusem;

2) 2 – w przypadku przewo�enia ich samochodem osobowym lub samochodem

ci��arowym;

3) 2 – w przypadku przewo�enia ich w przyczepie ci�gni�tej przez ci�gnik

rolniczy lub pojazd wolnobie�ny.

– 6 –

1b. Kieruj�cy, o którym mowa w art. 136 ust. 1a, jest zobowi�zany poda�

organowi kontroli ruchu drogowego adres do dor�cze�. W przypadku niewskazania

adresu do dor�cze� stosuje si� art. 40 § 4 i 5 Kodeksu post�powania

administracyjnego, o czym poucza si� kieruj�cego.”,

c) po ust. 2 dodaje si� ust. 3 i 4 w brzmieniu:

„3. Pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy z przyczyn, o których mowa

w ust. 1 pkt 1a, uprawnia do kierowania pojazdem w okresie 24 godzin od chwili

zatrzymania, a w przypadku, o którym mowa w art. 136 ust. 1a – w okresie

72 godzin.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. i, w zakresie braku

dokumentu, o którym mowa w art. 38 pkt 4a lub 4b, starosta wydaje zatrzymane

prawo jazdy po przedstawieniu dokumentu.”;

6) w art. 136 po ust. 1 dodaje si� ust. 1a i 1b w brzmieniu:

„1a. Je�eli prawo jazdy jest wydane przez pa�stwo inne ni� Rzeczpospolita Polska

i kieruj�cy pojazdem nie ma miejsca zamieszkania na jej terytorium, prawo jazdy

przekazuje si� niezwłocznie staro�cie wła�ciwemu ze wzgl�du na miejsce naruszenia.

1b. Prawo jazdy zatrzymane na podstawie ust. 1a starosta niezwłocznie przekazuje

do wła�ciwego organu pa�stwa, w którym prawo jazdy było wydane.”;

7) w art. 140 w ust. 1 po pkt 3 dodaje si� pkt 3a w brzmieniu:

„3a) popełnienia przez kieruj�cego pojazdem silnikowym lub motorowerem, w okresie

dwóch lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy:

a) trzech wykrocze� okre�lonych w ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks

wykrocze� (Dz. U. z 2013 r. poz. 482, z pó�n. zm.5)

) w art. 86 § 1 lub 2,

art. 87 § 1, art. 98 lub art. 92a w przypadku przekroczenia dopuszczalnej

pr�dko�ci o ponad 30km/h,

b) przest�pstwa przeciwko bezpiecze�stwu w komunikacji

– decyzja o cofni�ciu uprawnienia jest wydawana na wniosek komendanta

wojewódzkiego Policji.”.

5) Zmiany tekstu wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. poz. 829, 1247, 1446 i 1567 oraz z 2014 r.

poz. 498 i 659.

– 7 –

Art. 4. W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych pojazdami (Dz. U. z 2014 r.

poz. 600) wprowadza si� nast�puj�ce zmiany:

1) w art. 13 w ust. 5 po pkt 6 kropk� zast�puje si� �rednikiem i dodaje si� pkt 7

w brzmieniu:

„7) ograniczenia uprawnienia do kierowania wył�cznie pojazdem wyposa�onym

w blokad� alkoholow�, o której mowa w art. 2 pkt 84 ustawy z dnia 20 czerwca

1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.”;

2) w art. 102:

a) w ust. 1 w pkt 3 kropk� zast�puje si� �rednikiem i dodaje si� pkt 4 i 5 w brzmieniu:

„4) kieruj�cy pojazdem jedzie z pr�dko�ci� przekraczaj�c� dopuszczaln� o wi�cej

ni� 50 km/h w obszarze zabudowanym;

5) kieruj�cy pojazdem silnikowym lub motorowerem przewozi osoby w liczbie

przekraczaj�cej liczb� miejsc okre�lon� w dowodzie rejestracyjnym

(pozwoleniu czasowym) lub wynikaj�c� z konstrukcyjnego przeznaczenia

pojazdu niepodlegaj�cego rejestracji; przepis nie dotyczy przewo�enia osób

autobusem komunikacji miejskiej, w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia

2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13,

Nr 228, poz. 1368 oraz z 2014 r. poz. 423), o ile w poje�dzie przewidziane s�

miejsca stoj�ce.”,

b) po ust. 1 dodaje si� ust. 1a–1e w brzmieniu:

„1a. Przepisu ust. 1 pkt 5 nie stosuje si�, je�eli liczba przewo�onych osób

w sposób, o którym mowa w tym przepisie, nie przekracza:

1) 5 – w przypadku przewo�enia ich autobusem;

2) 2 – w przypadku przewo�enia ich samochodem osobowym lub samochodem

ci��arowym;

3) 2 – w przypadku przewo�enia ich w przyczepie ci�gni�tej przez ci�gnik

rolniczy lub pojazd wolnobie�ny.

1b. Administrator centralnej ewidencji kierowców przekazuje staro�cie

informacje w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, b�d�ce podstaw�

wydania decyzji administracyjnej o zatrzymaniu prawa jazdy.

1c. Starosta wydaje decyzj�, o której mowa w ust. 1 pkt 4 lub 5, na okres

3 miesi�cy, nadaj�c jej rygor natychmiastowej wykonalno�ci oraz zobowi�zuj�c

kieruj�cego do zwrotu prawa jazdy, je�eli dokument ten nie został zatrzymany

– 8 –

w trybie art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu

drogowym.

1d. Je�eli osoba kierowała pojazdem pomimo zatrzymania jej prawa jazdy na

podstawie ust. 1 pkt 4 lub 5 albo art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 czerwca

1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, okres, o którym mowa w ust. 1c, zostaje

przedłu�ony z mocy ustawy do 6 miesi�cy.

1e. Okres, o którym mowa w ust. 1c i 1d, oblicza si� na zasadach okre�lonych

w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks post�powania administracyjnego,

przy czym dla ustalenia pocz�tku okresu jest wła�ciwa data zwrotu dokumentu do

organu wła�ciwego w sprawach wydawania dokumentów stwierdzaj�cych

uprawnienia do kierowania pojazdami, a w przypadku zatrzymania prawa jazdy

w trybie art. 135 ust. 1 pkt. 1a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu

drogowym – data tej czynno�ci. Je�eli w chwili wydawania decyzji, o której mowa

w ust. 1 pkt 4 lub 5, prawo jazdy było ju� w posiadaniu starosty z innego tytułu,

okres zatrzymania prawa jazdy liczy si� od dnia wydania tej decyzji.”,

c) po ust. 2 dodaje si� ust. 3 w brzmieniu:

„3. Je�eli sprawa o naruszenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4 lub 5, została

skierowana do rozpoznania przez s�d lub organ orzekaj�cy o sprawie

w post�powaniu dyscyplinarnym i nie zako�czyła si� prawomocnym

rozstrzygni�ciem w okresie 3 miesi�cy od dnia zatrzymania dokumentu,

a w przypadku, o którym mowa w ust. 1d – w okresie 6 miesi�cy, podlega on

zwrotowi.”;

3) w art. 103:

a) w ust. 1 w pkt 4 kropk� zast�puje si� �rednikiem i dodaje si� pkt 5 i 6 w brzmieniu:

„5) kierowania pojazdem w okresie, o którym mowa w art. 102 ust. 1d;

6) stwierdzenia na podstawie prawomocnego mandatu karnego, wyroku

s�dowego lub orzeczenia organu orzekaj�cego w sprawie o naruszenie

w post�powaniu dyscyplinarnym, �e osoba nie przestrzega ograniczenia,

o którym mowa w art. 13 ust. 5 pkt 7.”,

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Administrator centralnej ewidencji kierowców przekazuje staro�cie

informacje w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 3 i 5, b�d�ce podstaw�

decyzji administracyjnej o cofni�ciu uprawnie� do kierowania pojazdami.”,

– 9 –

c) �st. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Przepisu ust. 3 nie stosuje si� w przypadkach, o których mowa w ust. 1

pkt 2, 3 i 5.”,

d) ust. 6 otrzymuje brzmienie:

„6. Decyzj� administracyjn� o cofni�ciu lub przywróceniu uprawnie� do

kierowania pojazdami osobom, o których mowa w art. 10 ust. 3, wydaje marszałek

województwa mazowieckiego.”,

e) po ust. 6 dodaje si� ust. 7 i 8 w brzmieniu:

„7. Wydaj�c decyzj� o przywróceniu uprawnie� do kierowania pojazdami po

ustaniu przyczyny, o której mowa w ust. 1 pkt 4, zwi�zanej z prowadzeniem

pojazdu w stanie nietrze�wo�ci, lub w ust. 1 pkt 6, starosta wpisuje do prawa jazdy

na okres 3 lat informacj� o ograniczeniu, o którym mowa w art. 13 ust. 5 pkt 7.

Wpis jest dokonywany z urz�du, w formie wymiany prawa jazdy, po dokonaniu

przez osob� ubiegaj�c� si� o przywrócenie uprawnienia opłaty, o której mowa

w art. 10 ust. 1, oraz opłaty ewidencyjnej.

8. Decyzja, o której mowa w ust. 1 pkt 6, jest wydawana na okres

12 miesi�cy.”;

4) art. 104 otrzymuje brzmienie:

„Art. 104. Osoba, w stosunku do której została wydana decyzja o cofni�ciu

uprawnienia do kierowania pojazdami, odpowiednio w trybie art. 103 ust. 1 pkt 2, 3 lub

5, mo�e uzyska� uprawnienie do kierowania pojazdami po ponownym spełnieniu

wszystkich wymaga� stawianych osobie po raz pierwszy ubiegaj�cej si� o uprawnienie

do kierowania pojazdem.”;

5) w art. 139 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

„3) art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. b, art. 43 ust. 2 pkt 4, art. 44 ust. 1 pkt 2 lit. b i ust. 3 pkt 2,

art. 67 ust. 2 pkt 2, art. 82 ust. 1 pkt 4 lit. c, art. 91–95, art. 98, art. 99 ust. 1 pkt 3

lit. c, pkt 4, ust. 2 pkt 1 lit. b, oraz ust. 3, art. 100, art. 101, art. 102 ust. 1 pkt 2

w zakresie kursu reedukacyjnego, o którym mowa w art. 99 ust. 1 pkt 4 oraz

art. 103 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2, art. 105 ust. 1 i 2, art. 112 ust. 1 pkt 1 lit. b,

art. 124 ust. 7 i ust. 10 pkt 2, art. 125 pkt 10 lit. c–f i lit. g w zakresie art. 114 ust. 1

pkt 1 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, pkt 13

oraz pkt 16 w zakresie art. 140 ust. 1 pkt 3, pkt 3a i pkt 4 lit. a ustawy z dnia

– 10 –

20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, oraz art. 136 ust. 1–3, które

wchodz� w �ycie z dniem 4 stycznia 2016 r.”.

Art. 5. 1. Do dnia 3 stycznia 2016 r.:

1) podmiot, który wydał prawomocne rozstrzygni�cie za naruszenie, o którym mowa

w art. 102 ust. 1 pkt 4 lub 5 ustawy wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym

niniejsz� ustaw�, niezwłocznie powiadamia o tym starost� wła�ciwego ze wzgl�du na

miejsce zamieszkania kieruj�cego pojazdem;

2) podstaw� wydania decyzji, o której mowa w art. 102 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz art. 103 ust. 1

pkt 5 ustawy wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejsz� ustaw�, jest

informacja o zatrzymaniu prawa jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy

wymienionej w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejsz� ustaw�;

3) organ kontroli ruchu drogowego, który stwierdził kierowanie pojazdem

w okoliczno�ciach, o których mowa w art. 102 ust. 1d albo art. 103 ust. 1 pkt 5 ustawy

wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejsz� ustaw�, niezwłocznie

powiadamia o tym starost� wła�ciwego ze wzgl�du na miejsce zamieszkania kieruj�cego

pojazdem;

4) starosta niezwłocznie przekazuje do centralnej ewidencji kierowców informacj�

o zaistnieniu okoliczno�ci, o których mowa w art. 102 ust. 1d ustawy wymienionej

w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejsz� ustaw�;

5) starosta wydaje decyzj� administracyjn� o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na

kierowanie tramwajem w przypadku przekroczenia liczby 24 punktów za naruszenie

przepisów ruchu drogowego otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 ustawy

wymienionej w art. 3;

6) w stosunku do osoby, której cofni�to uprawnienie do kierowania pojazdami w trybie

art. 140 ust. 1 pkt 3 ustawy wymienionej w art. 3, stosuje si� art. 104 ustawy

wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejsz� ustaw�.

2. Przepis ust. 1 pkt 3 stosuje si� odpowiednio do organu Policji prowadz�cego

ewidencj�, o której mowa w art. 130 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 3.

Art. 6. Art. 99 ust. 1 pkt 5 oraz art. 100, art. 101, art. 102 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia

5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych pojazdami, w zakresie kursu reedukacyjnego, o którym

mowa w art. 99 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych pojazdami,

– 11 –

wchodz� w �ycie z dniem wej�cia w �ycie ustawy z dnia … o zmianie ustawy – Kodeks

karny oraz niektórych innych ustaw.

Art. 7. Ustawa wchodzi w �ycie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyj�tkiem

art. 4 pkt 2 lit. b, w zakresie dotycz�cym art. 102 ust. 1b ustawy wymienionej w art. 4, oraz

art. 4 pkt 3 lit. b, które wchodz� w �ycie z dniem 4 stycznia 2016 r.

06/93rch

UZASADNIENIE

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw odpowiada na

potrzeb� bardziej zdecydowanego i efektywnego działania na rzecz poprawy bezpiecze�stwa

w ruchu drogowym, w szczególno�ci wyeliminowania zjawiska prowadzenia pojazdów

mechanicznych w stanie nietrze�wo�ci.

Liczba prowadz�cych pojazd mechaniczny w stanie nietrze�wo�ci, pomimo licznych działa�,

zarówno o charakterze prawnym, jak i pozaprawnym, wci�� utrzymuje si� na wysokim

poziomie, stwarzaj�c powa�ne zagro�enie dla bezpiecze�stwa komunikacji. Znacz�ca liczba

wypadków drogowych wskazuje na fakt, �e chocia� w Polsce od kilku lat odnotowywany jest

spadek liczby ofiar �miertelnych wypadków drogowych, to niezb�dne jest poszukiwanie

nowych rozwi�za� oraz ulepszanie obowi�zuj�cych instrumentów prawnych w celu dalszej

poprawy stanu bezpiecze�stwa na polskich drogach. Jakkolwiek nieznaczny spadek

nietrze�wych kierowców w ostatnich latach, szczególnie w kontek�cie znacznie

intensywniejszych wysiłków Policji w zakresie kontroli trze�wo�ci kierowców, daje nadziej�

na odwrócenie negatywnego zjawiska, to jego skala i zwi�zane z tym niebezpiecze�stwo

wymagaj� bardziej stanowczej reakcji pa�stwa.

Statystyki ukazuj�ce struktur� kar orzekanych za przest�pstwa przeciw bezpiecze�stwu w

komunikacji popełniane w stanie nietrze�wo�ci unaoczniaj� niepokoj�ce zjawisko polegaj�ce

na coraz cz�stszych przypadkach powtórnego prowadzenia pojazdów w stanie nietrze�wo�ci,

co stanowi czyn zabroniony z art. 178a § 4 Kodeksu karnego. W roku 2012 skazano 12 527

osób, podczas gry rok wcze�niej 10 039. W porównaniu z ogóln� liczb� pijanych kierowców

liczby te sugeruj�, �e reakcja karna jest niewystarczaj�co skuteczna. Oczywi�cie w du�ej

mierze jest to wyraz szerszego problemu zwi�zanego ze struktur� kar polskiego systemu, w

którym dominuj�c� reakcj� karn� jest pozbawienie wolno�ci z warunkowym zawieszeniem.

Tym niemniej wydaje si�, �e istnieje potrzeba efektywniejszej reakcji karnej na opisane

wy�ej zachowania. Dlatego projektodawca kładzie nacisk na te elementy reakcji karnej, które

mog� stanowi� wi�ksz� dolegliwo�� dla sprawcy.

W zwi�zku z powy�szym odpowiednie wydaje si� rozwi�zanie maj�ce na celu zwi�kszenie

dolegliwo�ci zwi�zanych m.in. z długo�ci� �rodka karnego, polegaj�cego na zakazie

prowadzenia pojazdów czy te� obowi�zkiem zapłaty nawi�zki. W przekonaniu

projektodawcy reakcja polegaj�ca na zwi�kszaniu surowo�ci sankcji karnej poprzez

– 2 –

zaostrzenie granic wymiaru kary nie stanowi bowiem efektywnego i uzasadnionego

rozwi�zania, tote� kierunek zmian powinien by� zwi�zany z alternatywnymi koncepcjami.

Intencj� podj�tych prac jest zatem, aby w przypadku spełnienia przesłanek wymienionych

w art. 42 § 2 Kodeksu karnego, tj. je�eli sprawca w czasie popełnienia przest�pstwa

przeciwko bezpiecze�stwu w komunikacji był w stanie nietrze�wo�ci, pod wpływem �rodka

odurzaj�cego lub zbiegł z miejsca zdarzenia okre�lonego w art. 173, art. 174 lub art. 177

Kodeksu karnego, s�d orzekał �rodek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich

pojazdów albo pojazdów okre�lonego rodzaju na okres od lat 3 do lat 15. Ustawowa długo��

�rodka karnego, o którym mowa w art. 39 pkt 3 Kodeksu karnego, uległaby zatem

zwi�kszeniu do 15 lat, przy czym zachowana zostałaby dolna granica jednego roku.

Minimalna granica 3 lat stanowiłaby zatem swego rodzaju lex specialis obejmuj�ce

przesłanki wymienione w art. 42 § 2 Kodeksu karnego. Tym samym zostanie zwi�kszona

dolegliwo�� dla prowadz�cych pojazd w stanie nietrze�wo�ci, przy zachowaniu dolnej

granicy dla sprawców wypadków b�d�cych w stanie trze�wo�ci, gdzie ocena społecznej

szkodliwo�ci wydaje si� kształtowa� ni�ej.

Ponadto proponuje si� odpowiedni� zmian� w art. 42 § 3 Kodeksu karnego, który miałby

obejmowa� tak�e przypadki ponownego prowadzenia pojazdu w stanie nietrze�wo�ci (tzw.

quasi-recydywa z art. 178a § 4 Kodeksu karnego). W obecnym brzmieniu art. 42 § 3 Kodeksu

karnego, je�li sprawca w czasie popełnienia przest�pstwa okre�lonego w art. 173 Kodeksu

karnego, którego nast�pstwem jest �mier� innej osoby lub ci��ki uszczerbek na jej zdrowiu,

albo w czasie popełnienia przest�pstwa okre�lonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2

Kodeksu karnego, był w stanie nietrze�wo�ci lub pod wpływem �rodka odurzaj�cego lub

zbiegł z miejsca zdarzenia, s�d orzeka do�ywotni zakaz prowadzenia pojazdów, chyba �e

zachodzi wyj�tkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okoliczno�ciami.

Proponuje si� zatem, aby re�imowi temu poddano równie� kierowców prowadz�cych pojazd

w stanie nietrze�wo�ci, pomimo uprzedniego skazania za prowadzenie pojazdu

mechanicznego w stanie nietrze�wo�ci lub pod wpływem �rodka odurzaj�cego albo za

przest�pstwo okre�lone w art. 173, art. 174, art. 177 lub art. 355 § 2 Kodeksu karnego

popełnione w stanie nietrze�wo�ci lub pod wpływem �rodka odurzaj�cego. Chodzi tu zatem

o realizacj� znamion czynu zabronionego opisanego w art. 178a § 4 Kodeksu karnego.

Kategori� t� uzupełniaj� sprawcy, którzy prowadz� pojazd mechaniczny w stanie

nietrze�wo�ci w okresie orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów.

– 3 –

W ocenie projektodawcy zmiany zwi�zane z zaostrzeniem reakcji karnej wobec kierowców

prowadz�cych pojazdy mechaniczne w stanie nietrze�wo�ci powinny równie� dotkn�� �rodka

karnego w postaci nawi�zki i �wiadczenia pieni��nego. Instytucje te stanowi� mog� bowiem

z jednej strony mo�liwo�� swoistego wynagrodzenia strat pokrzywdzonemu, a z drugiej

stanowi� pewn� namacaln� dolegliwo�� dla sprawcy.

Proponuje si� zatem wprowadzenie obowi�zku orzekania przez s�d �wiadczenia pieni��nego

w minimalnej kwocie 5 tysi�cy złotych (w przypadku skazanego po raz pierwszy za

przest�pstwo z art. 178a Kodeksu karnego) lub 10 tysi�cy złotych (w przypadku tzw. quasi-

-recydywistów), a tak�e nawi�zki w wysoko�ci co najmniej 10 tysi�cy złotych wobec

sprawców przest�pstw przeciwko bezpiecze�stwu w komunikacji popełnionych w stanie

nietrze�wo�ci. Nawi�zka powinna zosta� orzeczona na rzecz Funduszu Pomocy

Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej lub, w przypadku spowodowania wypadku

w stanie nietrze�wo�ci, na rzecz pokrzywdzonego lub – w razie jego �mieci – na rzecz osoby

najbli�szej, której sytuacja �yciowa wskutek �mierci pokrzywdzonego uległa znacznemu

pogorszeniu. Szersze uj�cie katalogu osób najbli�szych w opisywanej sytuacji �mierci

pokrzywdzonego nieproporcjonalnie zwi�kszyłoby obowi�zki naprawcze skazanego. Ten

sposób uj�cia instytucji nawi�zki koresponduje z przedstawionym przez Komisj�

Kodyfikacyjn� Prawa Karnego projektem reformy Kodeksu karnego, który stał si� podstaw�

przygotowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwo�ci i skierowanego w dniu 18 kwietnia

2014 r. pod obrady Rady Ministrów projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz

niektórych innych ustaw.

W zwi�zku z bardziej dolegliwym uj�ciem �rodka w postaci �wiadczenia pieni��nego

proponuje si� rozszerzenie zakresu art. 206 k.k.w. w taki sposób, by �wiadczenie pieni��ne

zostało obj�te mo�liwo�ci� rozło�enia na raty i egzekucj�, zgodnie z tre�ci� art. 206 § 1 i 2

k.k.w. Umo�liwi to wykonanie �wiadczenia pieni��nego w sytuacji, w której jednorazowa

zapłata przerasta mo�liwo�ci finansowe skazanego.

Ponadto projekt zakłada wprowadzenie nowego typu czynu zabronionego, polegaj�cego na

prowadzeniu pojazdów mechanicznych bez wymaganych uprawnie�, które zostały uprzednio

utracone np. w zwi�zku z orzeczeniem �rodka karnego w postaci zakazu prowadzenia

pojazdów lub w zwi�zku z ponownym przekroczeniem liczby 24 punktów karnych.

Przepisem daj�cym mo�liwo�� �cigania sprawców niestosuj�cych si� do orzeczonego �rodka

karnego jest wprawdzie art. 244, zgodnie z którym „kto nie stosuje si� do orzeczonego przez

– 4 –

s�d zakazu (…) podlega karze pozbawienia wolno�ci do lat 3”. Przepis ten nie obejmuje

jednak w �aden sposób osób, które prowadziły bez uprawnie� pojazd po upływie okresu, na

który orzeczono �rodek karny. Jednocze�nie wydaje si�, �e poddanie tych osób re�imowi

wykroczeniowemu stanowi zrównanie ich z osobami, które wprawdzie nie posiadaj�

uprawnie�, ale jednocze�nie nie wykazały si� stwarzaniem szczególnego niebezpiecze�stwa

(np. poprzez jazd� pod wpływem alkoholu), co w �wietle popełnionego czynu, skutkuj�cego

np. orzeczeniem przedmiotowego �rodka karnego czy orzeczeniem lekarskim, nie wydaje si�

uzasadnione. Propozycja dodania art. 180a k.k. odpowiada na ten problem.

Ponadto projekt zakłada wprowadzenie do Kodeksu karnego wykonawczego mo�liwo�ci

podawania wyroku do publicznej wiadomo�ci poprzez umieszczenie stosownej informacji na

stronie internetowej s�du w Biuletynie Informacji Publicznej w przypadku, w którym s�d nie

okre�lił w wyroku sposobu podania go do publicznej wiadomo�ci. Potrzeba wprowadzenia

takiego przepisu wynika z faktu, �e mo�liwo�� okre�lenia wykonania tego �rodka karnego

w taki sposób była dot�d przedmiotem kontrowersji, a z pewno�ci� stanowi ona bardzo

dogodn� formuł� jego wykonywania, tym bardziej �e biuletyny informacji publicznej s�

prowadzone w formie elektronicznej.

W projekcie proponuje si� równie� zmiany przepisów maj�ce na celu wprowadzenie

nieznanego dot�d obowi�zku, skierowanego do sprawców skazanych za prowadzenie pojazdu

w stanie nietrze�wo�ci, w postaci wyposa�enia pojazdu mechanicznego w blokad�

alkoholow�, uniemo�liwiaj�c� działanie silnika samochodu w przypadku, gdy poziom

alkoholu w wydychanym przez kieruj�cego powietrzu przekracza 0,1 mg alkoholu w 1 dm3.

Skuteczno�� sankcji blokad alkoholowych w redukcji wska�nika recydywizmu nietrze�wych

kierowców została udowodniona licznymi badaniami naukowymi. Celowo�� wprowadzenia

takich rozwi�za� jest równie� sygnalizowana w dokumentach i raportach Unii Europejskiej.

Obowi�zek stosowania blokady alkoholowej jest stosowany w niektórych krajach

skandynawskich.

Warunki techniczne, wymogi funkcjonalne oraz cz�stotliwo�� kalibracji urz�dzenia zostan�

okre�lone w rozporz�dzeniu ministra wła�ciwego do spraw transportu. W ramach warunków

technicznych mog� zosta� okre�lone takie kwestie, jak sposób unieruchomienia silnika

i powi�zane z tym wymogi homologacyjne. W ramach wymogów funkcjonalnych zostan�

okre�lone takie kwestie, jak sposób pobierania próbki od kierowcy, moment pobierania

próbki, tj. przed pierwszym uruchomieniem silnika, ale np. nie w przypadku chwilowego

– 5 –

unieruchomienia silnika na czas np. 5 minut. Cz�stotliwo�� kalibracji oznacza okres, po jakim

urz�dzenie b�dzie sprawdzane przez producenta lub upowa�nionego przedstawiciela, czy

wykazuje prawidłow� czuło�� i czy nie uległo rozregulowaniu. Postulowany okres, na jaki

b�dzie dokonywana kalibracja, to 12 miesi�cy, jednak�e doprecyzowanie b�dzie wskazane w

rozporz�dzeniu.

W zwi�zku z charakterem urz�dzenia istnieje równie� mo�liwo�� poddania tych urz�dze�

kontroli metrologicznej, np. kontroli typu urz�dzenia lub kontroli pierwotnej polegaj�cej na

sprawdzeniu poszczególnych urz�dze� przed wprowadzeniem ich do obrotu. Wydaje si�

natomiast, ze wzgl�du na wprowadzenie obowi�zku kalibracji blokad w trakcie ich u�ywania,

�e nie jest konieczne wprowadzenie kontroli metrologicznej wtórnej polegaj�cej na

okresowym badaniu konkretnych urz�dze� ju� po wprowadzeniu ich do obrotu. Pod

wzgl�dem prawnym wprowadzenie kontroli metrologicznej typu i kontroli pierwotnej

nast�puje poprzez zmian� rozporz�dzenia ministra wła�ciwego do spraw gospodarki

wydanego na podstawie ustawy z dnia 11 maja 2001 – Prawo o miarach. Decyzja, czy jest

konieczne obj�cie kontrol� metrologiczn� blokad alkoholowych, b�dzie podj�ta przez

ministra wła�ciwego do spraw gospodarki na podstawie wniosku ministra wła�ciwego do

spraw transportu i dokonanej oceny skutków regulacji tego rozporz�dzenia. Kontrola

metrologiczna zarówno typu, jak i kontrola pierwotna, jest dokonywana co do zasady na

koszt producenta urz�dze� i przynosi dochody do bud�etu pa�stwa, ale musi by� poprzedzona

etapem przygotowa� technicznych (np. zakupem odpowiedniego sprz�tu) Głównego Urz�du

Miar do przeprowadzenia kontroli. Decyzja o wprowadzeniu kontroli metrologicznej nie ma

natomiast bezpo�redniego wpływu na kształt projektowanej ustawy, a co najwy�ej na kształt

rozporz�dzenia okre�laj�cego zakres badania technicznego.

Obowi�zek prowadzenia pojazdu wyposa�onego w blokad� alkoholow� b�dzie dotyczy�

osób, które po upływie zakazu prowadzenia pojazdu wyst�pi� z wnioskiem o przywrócenie

utraconych uprawnie�. Starosta, wydaj�c decyzj� o ich przywróceniu, b�dzie jednocze�nie

umieszczał w wydawanym dokumencie informacj� o ograniczeniu do prowadzenia pojazdów

wył�cznie wyposa�onych w blokad� alkoholow�. Obowi�zek ten b�dzie nakładany na okres 3

lat, a informacja o nim b�dzie widniała w prawie jazdy w formie kodu (najprawdopodobniej

b�dzie to, wzorem niektórych pa�stw, kod 111).

Dbaj�c jednocze�nie o skuteczno�� projektowanego rozwi�zania, projektodawca proponuje

wprowadzenie do ustawy – Prawo o ruchu drogowym nowej, autonomicznej przyczyny

– 6 –

cofni�cia uprawnie� do prowadzenia pojazdów, jak� jest stwierdzenie nieprzestrzegania

ograniczenia w postaci obowi�zku wyposa�enia pojazdu w blokad� alkoholow�. Po cofni�ciu

prawa jazdy na okres 12 miesi�cy osoba ubiegaj�ca si� o przywrócenie uprawnie� b�dzie

zobowi�zana ponownie na okres 3 lat do korzystania z blokady alkoholowej.

Podstaw� stwierdzenia przez organy kontroli ruchu drogowego realizacji wy�ej

wymienionego obowi�zku b�dzie posiadanie przez kierowc� wydawanego przez diagnost�

stosownego za�wiadczenia, potwierdzaj�cego sprawno�� techniczn� urz�dzenia. Obowi�zek

przeprowadzenia badania technicznego pojazdu w zakresie wyposa�enia w blokad�

alkoholow� ci��y� b�dzie na kierowcy, którego dotyczy to ograniczenie. Najpierw w ramach

instytucji badania dodatkowego, a nast�pnie w ramach corocznych bada� okresowych.

Sposób badania pojazdu z blokad� alkoholow� w ramach okresowych bada� technicznych

b�dzie okre�la� rozporz�dzenie wydane przez ministra wła�ciwego do spraw transportu na

podstawie art. 81 ust. 15 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Nale�y podkre�li�, �e poniewa� blokada alkoholowa nie jest nakładana na wła�ciciela

pojazdu, ale na kieruj�cego pojazdem, brak lub niesprawna blokada alkoholowa, co do

zasady, nie b�dzie przeszkod� do wydania za�wiadczenia potwierdzaj�cego sprawno��

pojazdu, ale uniemo�liwi wydanie za�wiadczenia potwierdzaj�cego wyposa�enie w blokad�,

które jest obligatoryjnym dokumentem, który musi posiada� osoba, której dotyczy

ograniczenie.

W efekcie wprowadzonych zmian w prawie o ruchu drogowym i ustawie o kieruj�cych

pojazdami, osoba, która uprzednio była skazana w zwi�zku z prowadzeniem pojazdu w stanie

nietrze�wo�ci na �rodek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdu, ubiegaj�c si�

o przywrócenie uprawnie� b�dzie otrzymywała prawo jazdy z ograniczeniem uprawnie� do

prowadzenia pojazdu z blokad� alkoholow�. Ograniczenie to b�dzie obowi�zywa� przez

okres 3 lat. Projekt nie okre�la relacji kieruj�cego pojazdem do wła�ciciela pojazdu,

pozostawiaj�c te kwestie do uregulowania samym zainteresowanym. Je�li kieruj�cy, którego

uprawnienia s� ograniczone blokad� alkoholow�, chce prowadzi� dowolny pojazd, musi

postara� si� o pojazd wyposa�ony w takie urz�dzenie. Je�li kieruj�cy nie b�dzie przestrzegał

tego ograniczenia, to czyn taki b�dzie wypełniał znamiona okre�lone w art. 94 § 1 Kodeksu

wykrocze�. Je�li zostanie to stwierdzone, w trakcie kontroli drogowej policjant mo�e ukara�

osob� kieruj�c� mandatem, a ponadto na podstawie zmienionego art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. i

Prawa o ruchu drogowym zatrzyma prawo jazdy. W przypadku przyj�cia mandatu przez

– 7 –

kieruj�cego, informacja ta wspólnie z zatrzymanym prawem jazdy zostanie przesłana przez

Policj� do starosty, który nast�pnie, na podstawie projektowanego art. 103 ust. 1 pkt 5 ustawy

o kieruj�cych pojazdami, wyda decyzj� o cofni�ciu uprawnie�. Decyzja ta b�dzie wydawana

na okres 12 miesi�cy, a nast�pnie, przywracaj�c uprawnienia, starosta ponownie wyda

decyzj� o ograniczeniu uprawnie� w postaci obowi�zku jazdy z blokad� alkoholow� na okres

kolejnych 3 lat. Je�li kieruj�cy pojazdem prowadził go w zwi�zku z sytuacj� piln�,

wymagaj�c� u�ycia pojazdu bez blokady alkoholowej i mieszcz�c� si� w ramach kontratypu

stanu wy�szej konieczno�ci zamieszczonego w art. 16 k.w., kieruj�cy mo�e nie przyj��

mandatu, a wówczas o ewentualnym ukaraniu b�dzie decydował s�d karny. Policjant przesyła

wówczas zatrzymane prawo jazdy wraz z wnioskiem o ukaranie do s�du, który po ukaraniu

informacj� o tym przeka�e staro�cie.

Wykorzystanie re�imu administracyjnego, nie za� karnego, dla wprowadzenia przepisów o

zakazie prowadzenia pojazdów niewyposa�onych w blokad� alkoholow� jest uzasadnione

szeregiem przyczyn. Przede wszystkim inkorporowanie blokady alkoholowej do instytucji

�rodków karnych, jako swoista forma zakazu prowadzenia pojazdów, oznaczałoby faktycznie

wprowadzenie nowego �rodka karnego, orzekanego konsekutywnie po stosowanym obecnie

zakazie prowadzenia pojazdów. Taka forma stosowania �rodków karnych nie jest znana

obecnie Kodeksowi karnemu i stanowiłaby pewne zaburzenie systemu i natury �rodków

karnych. Wprowadzenie dodatkowego �rodka karnego, polegaj�cego na zakazie prowadzenia

pojazdów niewyposa�onych w blokad� alkoholow�, oznaczałoby, �e �rodek ten uruchamiany

byłby dopiero w momencie, w którym upłyn�ł okres zakazu prowadzenia pojazdów i osoba

przyst�piłaby skutecznie do egzaminu uprawniaj�cego do prowadzenia pojazdów oraz

wyst�piłaby ze stosownym wnioskiem o wydanie prawa jazdy do starosty. W konsekwencji

oznacza to, �e bieg „dodatkowego” �rodka karnego rozpoczynałby si� dopiero w momencie,

w którym osoba ponownie uzyska prawn� mo�liwo�� prowadzenia pojazdów. Moment ten

mo�e nast�powa� w dowolnym czasie po upływie zakazu prowadzenia pojazdów, zarówno

rok, jak i kilkana�cie czy kilkadziesi�t lat pó�niej. Przez cały ten czas wyrok skazuj�cy nie

mógłby ulec zatarciu, co wprowadzałby daleko id�c� nierównowag� pomi�dzy skazanymi za

prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie nietrze�wo�ci, warunkowan� decyzj�

o przyst�pieniu do egzaminu i jego pozytywnym zako�czeniu. W kontek�cie ultymatywnego

charakteru prawa karnego tak swobodne ró�nicowanie sytuacji osób, które faktycznie mogły

by� skazane za analogiczny czy wr�cz taki sam czyn, jest w przekonaniu projektodawcy

rozwi�zaniem nieznajduj�cym uzasadnienia.

– 8 –

Ostatnim elementem projektowanego pakietu zmian jest przy�pieszenie wej�cia w �ycie

przepisu ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151),

która w art. 99 ust. 1 pkt 5 stanowi, i� starosta wydaje decyzj� administracyjn� o skierowaniu

kierowcy lub osoby posiadaj�cej pozwolenie na kierowanie tramwajem na kurs reedukacyjny

w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii, je�eli kierowała

pojazdem w stanie nietrze�wo�ci, w stanie po u�yciu alkoholu lub �rodka działaj�cego

podobnie do alkoholu. Przy�pieszenie wej�cia w �ycie przedmiotowego przepisu stanowi

dopełnienie przedstawionych propozycji legislacyjnych, dodaj�c niezb�dny w opinii

projektodawcy komponent profilaktyczno-prewencyjny jako element bardzo wa�ny

w skutecznej walce ze zjawiskiem nietrze�wych kierowców.

Przedstawione wy�ej propozycje daj� mo�liwo�� sformułowania bardziej dolegliwej,

a w efekcie bardziej odstraszaj�cej represji karnej wobec sprawców, którzy decyduj� si� na

prowadzenie pojazdów w stanie nietrze�wo�ci. Z pewno�ci� jednak problem „pijanych

kierowców” stanowi zagadnienie znacznie szersze ni� wi�kszo�� innych przest�pstw

kodeksowych i polityka karna mo�e by� skutecznym, ale nie jedynym narz�dziem w walce

z tym zjawiskiem. Dlatego wysiłek pa�stwa i organizacji pozarz�dowych zwi�zanych

z bezpiecze�stwem ruchu drogowego w tym zakresie powinien równie� i�� w stron�

wyeliminowania przyzwolenia społecznego dla takich postaw, a �wiadomo��

niebezpiecze�stwa zwi�zanego z prowadzeniem pojazdu w stanie nietrze�wo�ci powinna by�

wysoko rozwini�ta u ka�dego kierowcy.

Analizy prowadzone przez Komend� Główn� Policji w zakresie sprawców wypadków

drogowych, jak równie� innych narusze� prawa skutkuj�cych nało�eniem grzywny w drodze

mandatu karnego, wskazuj� na konieczno�� dalszego doprecyzowania przepisów dotycz�cych

karania kieruj�cych pojazdami w okresie do dwóch lat od dnia wydania po raz pierwszy

prawa jazdy. Dane te jednoznacznie wskazuj�, i� sprawcami najwi�kszej liczby wypadków s�

osoby w wieku 25–39 lat. Wydaje si� zasadne zachowanie dotychczasowych rozwi�za�

prawnych stosowanych wobec kierowców, którzy na mocy decyzji starosty trac� uprawnienie

do kierowania pojazdami w razie przekroczenia liczby 20 punktów za naruszanie przepisów

ruchu drogowego, których to narusze� dopu�cili si� w okresie 1 roku od dnia wydania po raz

pierwszy prawa jazdy (jest to uregulowane w art. 140 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 czerwca

1997 r. – Prawo o ruchu drogowym), a jednocze�nie poszerzenie regulacji o jeden

z elementów przewidzianych w ramach okresu próbnego (zasadniczo chodzi tu o okres 2 lat),

– 9 –

tj. cofni�cie uprawnienia do kierowania pojazdami w razie popełnienia w tym okresie trzech

wykrocze� przeciwko bezpiecze�stwu w komunikacji lub jednego przest�pstwa przeciwko

bezpiecze�stwu w komunikacji (taka regulacja jest zawarta w art. 103 ust. 1 pkt 3 ustawy

z dnia 5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych pojazdami, który ma wej�� w �ycie z dniem 4 stycznia

2016 r.).

Nale�y zwróci� uwag� na fakt, �e bezpiecze�stwo ruchu drogowego jest równie� traktowane

jako wa�ny problem społeczny przez Komisj� Europejsk�. W dniu 20 lipca 2010 r. przyj�ła

ona europejski program poprawy bezpiecze�stwa na drogach na lata 2011–2020, wskazuj�c

w nim siedem celów strategicznych. W celu nr 5 „Skuteczniejsze egzekwowanie przepisów”

wskazano m.in., �e skuteczno�� polityki w dziedzinie bezpiecze�stwa na drogach zale�y

w du�ym stopniu od nasilenia kontroli i przestrzegania przez kierowców wymogów

bezpiecze�stwa. Kluczow� rol� odgrywa egzekwowanie prawa. Nadmierna pr�dko��,

prowadzenie pod wpływem alkoholu oraz nieu�ywanie pasów bezpiecze�stwa pozostaj�

wci�� najpowa�niejszymi przyczynami �mierci na drodze.

Inicjuj�c działania zmierzaj�ce do poprawy bezpiecze�stwa w ruchu drogowym, oprócz

rozwi�za� odnosz�cych si� do ogółu narusze� nale�y wprowadza� rozwi�zania

ukierunkowane na konkretne zachowania powoduj�ce zdarzenia drogowe, w których s�

zabici lub ranni, b�d� zachowania, które podnosz� ryzyko wyst�pienia znacznej liczby ofiar

w razie zaistnienia wypadku.

Temu wła�nie celowi słu�y propozycja stosowania w przypadku ra��cego przekraczania

dopuszczalnej pr�dko�ci �rodka o charakterze administracyjnym, jakim jest czasowe

zatrzymanie prawa jazdy, a w razie niepodporz�dkowania si� wynikaj�cym z tego

ograniczeniom – nawet cofni�cie uprawnienia do kierowania pojazdami na okre�lony okres.

Za ra��ce przekroczenie pr�dko�ci proponuje si� uzna� przekroczenie dopuszczalnej

pr�dko�ci w terenie zabudowanym o ponad 50 km/h w stosunku do obowi�zuj�cego limitu.

Podobne do proponowanych rozwi�zania funkcjonuj� w wielu pa�stwach Unii Europejskiej,

w tym w Czechach, Estonii, Litwie, Grecji, Belgii, Danii, Portugalii, Holandii, Francji,

Słowenii, Rumunii, a tak�e Szwajcarii. W wielu z tych pa�stw w ostatnim czasie nast�piła

poprawa bezpiecze�stwa ruchu drogowego.

Ponadto zadanie opracowania przedmiotowych propozycji zostało uj�te w zatwierdzonym

przez Krajow� Rad� Bezpiecze�stwa Ruchu Drogowego Programie Realizacyjnym na lata

– 10 –

2014–2015, b�d�cym dokumentem wykonawczym do Narodowego Programu

Bezpiecze�stwa Ruchu Drogowego na lata 2013–2020.

Rozwa�aj�c wprowadzenie przepisów umo�liwiaj�cych czasowe zatrzymanie prawa jazdy, a

w razie niepodporz�dkowania si� wynikaj�cym z tego ograniczeniom – nawet cofni�cie

uprawnienia do kierowania pojazdami na okre�lony okres w przypadku ra��cego

przekroczenia pr�dko�ci, nale�y bra� te� pod uwag�, �e zgodnie z wynikami bada�

opublikowanych przez Sekretariat Krajowej Rady Bezpiecze�stwa Ruchu Drogowego, 64%

kierowców w Polsce je�dzi powy�ej dopuszczalnego limitu. 4 na 5 kieruj�cych przekracza

pr�dko�� na drogach krajowych przebiegaj�cych przez teren zabudowany i na

dwujezdniowych ulicach miast. Niemal co czwarty kierowca na drogach krajowych,

przeje�d�aj�c przez miejscowo�ci, przekracza pr�dko�� o wi�cej ni� 20 km/h.

Na drogach zamiejskich o ograniczeniu pr�dko�ci do 90 km/h przekraczanie pr�dko�ci ro�nie

wraz z klas� drogi. Podczas gdy na drogach powiatowych ograniczenie 90 km/h przekracza

39% kieruj�cych, to na drogach krajowych (nieb�d�cych autostradami czy drogami

ekspresowymi) zachowuje si� tak ju� 3 na 4 kieruj�cych, a co czwarty porusza si�

z pr�dko�ci� powy�ej 110 km/h, przekraczaj�c limit o ponad 20 km/h.

W terenie zabudowanym o ograniczeniu 50 km/h w dzie� i 60 km/h w nocy zmierzono

pr�dko�� w dwóch newralgicznych rodzajach lokalizacji, które w poprzednich tego typu

badaniach (prowadzonych do roku 2008) zostały zdiagnozowane jako jedne z najbardziej

problemowych, tj. na drogach krajowych przebiegaj�cych przez miejscowo�ci oraz na

dwujezdniowych ulicach miast. Wyniki bada� ponownie wskazuj� na zdecydowany problem

z pr�dko�ci� w tych miejscach.

Na drogach krajowych przebiegaj�cych przez miejscowo�ci pr�dko�� przekracza a� 83%

kierowców. Około 26% porusza si� tu z pr�dko�ci� wi�ksz� ni� 20 km/h powy�ej

dopuszczalnego limitu. Na dwujezdniowych ulicach miast pr�dko�� przekracza niewielu

mniej kieruj�cych – 80%, a 16% łamie przepisy o wi�cej ni� 20 km/h.

Jak wynika z danych Policji, tylko w 2013 r. wydarzyło si� 8276 wypadków (28,2% ogółu)

z powodu niedostosowania pr�dko�ci do warunków ruchu. Zgin�ło w nich 966 osób

(42,6% ogółu), a 11 344 osoby zostały ranne (30,2% ogółu) – w tym blisko 3000 ci��ko.

Dodatkowo nadmierna pr�dko�� przyczynia si� do wi�kszej ci��ko�ci wypadków. Od wielu

lat wskazane proporcje w zasadzie pozostaj� niezmienne.

– 11 –

Proponowane w niniejszym projekcie czasowe zatrzymywanie prawa jazdy lub cofni�cie

uprawnienia w przypadkach przewo�enia w poje�dzie osób w nadmiernej liczbie równie� ma

na celu popraw� stanu bezpiecze�stwa ruchu drogowego. Konieczno�� wprowadzenia zmian

w tym zakresie potwierdzaj� przypadki szczególnie tragicznych wypadków drogowych,

w wyniku których �mier� ponosi wiele osób.

Przewo�enie pojazdem zbyt du�ej liczby osób, cz�sto w warunkach, w których w ogóle

przewóz osób jest niedopuszczalny, niejednokrotnie ko�czyło si� tragicznie. Najbardziej

pami�tny jest wypadek zaistniały w dniu 12 pa�dziernika 2010 r. pod Nowym Miastem

n. Pilic�, w którym w wyniku czołowego zderzenia samochodu dostawczego VW Transporter

z samochodem ci��arowym marki Volvo zgin�ło 18 osób; w samochodzie dostawczym było

tylko 6 siedze�, a wi�c znacz�ca cz��� pasa�erów, którzy stali si� ofiarami, była przewo�ona

w cz��ci ładunkowej pojazdu. Mimo tego tragicznego zdarzenia policjanci i inspektorzy ITD

niemal�e codziennie podczas kontroli drogowych ujawniaj� przypadki przewo�enia osób w

niedopuszczalnej liczbie, cz�stokro� w pojazdach w �aden sposób do tego

nieprzystosowanych.

W przypadku gdy sprawcami narusze�, o których mowa w projektowanym art. 102 ust. 1

pkt 4 i 5 ustawy o kieruj�cych pojazdami, s� osoby maj�ce miejsce zamieszkania za granic�

i posiadaj�ce prawo jazdy wydane za granic�, analogiczny status prawny do przewidzianego

w projektowanych rozwi�zaniach zapewniony jest zgodnie z dyspozycj� art. 42 Konwencji

o ruchu drogowym z dnia 8 listopada 1958 r. (Dz. U. z 1988 r. Nr 5, poz. 40 i 44),

okre�laj�cym post�powanie w zwi�zku z zatrzymaniem i zwrotem zagranicznych praw jazdy.

Propozycja ta wpisuje si� równie� we wspomniany cel nr 5 „Skuteczniejsze egzekwowanie

przepisów”, zwłaszcza w kontek�cie stosowania pasów bezpiecze�stwa. Jest bowiem

oczywiste, �e przewo�enie osób w liczbie przekraczaj�cej okre�lon� w dowodzie

rejestracyjnym – zwłaszcza w przypadku samochodów osobowych – w praktyce wi��e si�

z przewo�eniem tych osób bez zapi�tych pasów bezpiecze�stwa. Trzeba te� zwróci� uwag�

na fakt, �e zdarzenia na terytorium Polski charakteryzuj� si� wysokim wska�nikiem liczby

zabitych na 100 wypadków. Z danych przekazanych przez Komend� Główn� Policji wynika,

�e rokrocznie wynosi on 10, podczas gdy w innych krajach OECD jest znacz�co ni�szy

(od 0 do 6).

– 12 –

Rozwa�aj�c wprowadzenie omawianych rozwi�za�, nale�y równie� wzi�� pod uwag� fakt, �e

wypadki, w których w jednym poje�dzie ginie wi�ksza liczba osób, s� to z reguły wypadki

pojazdów przystosowanych do przewozu osób, np.

Rok Rodzaj pojazdu Liczba osób zabitych Liczba osób rannych

2011 Volksvagen bus 8 bd

2011 Autobus (brak szczegółowych

danych)

8 2

2012 Mercedes (autobus) 8 10

2012 Ford Transit 9 bd

W przypadku pojazdów osobowych odnotowano nast�puj�ce wypadki:

Rok Marka

pojazdu

Liczba osób zabitych Liczba osób rannych

2011 Opel 6 bd

2011 Fiat Uno 5 1

2012 Opel 5 1

Liczba osób ukaranych w latach 2012–2013 za przewóz osób pojazdem nieprzeznaczonym

lub nieprzystosowanym do tego celu b�d� w liczbie przekraczaj�cej liczb� miejsc

okre�lonych w dowodzie rejestracyjnym pojazdu albo wynikaj�cych z konstrukcyjnego

przeznaczenia pojazdu niepodlegaj�cego rejestracji, je�eli liczba osób przewo�onych

w niewła�ciwy sposób wynosi:

Liczba osób

przewo�onych

2012 2013

1 osoba 5 084 3 078

2 osoby 1 003 644

3 osoby 363 286

4 osoby 169 119

5 osób 143 93

6 osób 72 65

– 13 –

7 osób 54 51

8 osób 29 25

9 osób 22 10

10 osób lub

wi�cej

102 66

Nale�y si� spodziewa�, �e wprowadzenie w �ycie proponowanych rozwi�za� przyczyni si�

do wi�kszej dyscypliny kieruj�cych pojazdami, chocia�by poprzez wzbudzenie obawy przed

utrat� mo�liwo�ci legalnego kierowania pojazdami.

Wprowadzenie nowego instrumentu prawnego słu��cego dyscyplinowaniu kieruj�cych

pojazdami, a polegaj�cego na czasowym zatrzymywaniu prawa jazdy tym osobom (lub

cofni�ciu uprawnie� do kierowania pojazdami), które ra��co przekraczaj� dopuszczaln�

pr�dko�� lub przewo�� pasa�erów w nadmiernej liczbie, wymaga dokonania istotnych zmian

w przepisach ustawy o kieruj�cych pojazdami. W szczególno�ci zmian nale�y dokona�

w art. 102 i art. 103, które reguluj� zatrzymywanie i zwracanie praw jazdy oraz cofanie

uprawnie� do kierowania pojazdami.

W art. 102 ust. 1 proponuje si� dodanie pkt 4, na podstawie którego starosta wydaje decyzj�

administracyjn� o zatrzymaniu prawa jazdy w przypadku przekroczenia przez kieruj�cego

pojazdem dopuszczalnej pr�dko�ci o wi�cej ni� 50 km/h. Maj�c na uwadze znacz�co wysoki

poziom przekroczenia limitu pr�dko�ci, proponuje si�, aby prawo jazdy było zatrzymywane

na okres 3 miesi�cy. Wobec sprawców wykrocze� polegaj�cych na przekroczeniu pr�dko�ci

poni�ej wskazanego progu b�d� stosowane dotychczasowe sankcje.

Proponuje si� równie� dodanie w art. 102 ust. 1 ustawy o kieruj�cych pojazdami pkt 5, na

podstawie którego starosta, analogicznie jak w przypadku ra��cego przekroczenia

dopuszczalnej pr�dko�ci, wyda decyzj� o czasowym zatrzymaniu prawa jazdy kierowcy

przewo��cemu pasa�erów w nadmiernej liczbie. Proponuje si� przy tym zró�nicowanie

stopnia przekroczenia dopuszczalnej liczby pasa�erów w zale�no�ci od rodzaju pojazdu.

Z przedmiotowej regulacji proponuje si� wył�czy� pojazdy komunikacji miejskiej

wyposa�one w miejsca stoj�ce, albowiem kieruj�cy tymi pojazdami nie maj� �adnych

realnych mo�liwo�ci kontrolowania liczby przewo�onych pasa�erów.

– 14 –

W nowym ust. 1b w art. 102 zobowi�zuje si� administratora centralnej ewidencji pojazdów

do przekazywania informacji o wskazanych wy�ej przypadkach daj�cych staro�cie podstaw�

do zatrzymania prawa jazdy. Przepis ten wejdzie w �ycie z dniem 4 styczna 2016 r., tj.

z dniem wej�cia w �ycie pozostaj�cych w fazie vacatio legis cz��ci przepisów ustawy

o kieruj�cych pojazdami dotycz�cych m.in. nadzoru nad kieruj�cym, okresu próbnego

i zwi�zanego z tym nowego zakresu funkcjonalno�ci centralnej ewidencji kierowców. Od

tego dnia CEK przejmie równie� prowadzenie ewidencji kierowców naruszaj�cych przepisy

ruchu drogowego, w której b�d� gromadzone informacje tak�e o wskazanych naruszeniach

skutkuj�cych czasowym zatrzymaniem prawa jazdy. Do tego czasu odpowiednie informacje

b�d� przekazywane staro�cie przez organy wydaj�ce prawomocne rozstrzygni�cia, co wynika

z zaproponowanych przepisów przej�ciowych.

W dodanym ust. 1c wskazuje si� okres, na jaki jest zatrzymywane prawo jazdy, tj. 3 miesi�ce.

Jednocze�nie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, wydanej na skutek ra��cego przekroczenia

przez kierowc� dopuszczalnej pr�dko�ci lub przewo�enia pasa�erów w nadmiernej liczbie,

nadaje si� rygor natychmiastowej wykonalno�ci, o którym mowa w art. 108 § 1 k.p.a.

Nadanie tego rygoru jest podyktowane ochron� bezpiecze�stwa u�ytkowników dróg poprzez

niezwłoczne, czasowe wyeliminowanie z ruchu kieruj�cego karygodnie naruszaj�cego

przepisy ruchu drogowego w sposób, o którym mowa.

W nowym ust. 1d reguluje si� przypadki swoistej „recydywy” �wiadcz�cej o lekcewa�eniu

rozstrzygni�� uprawnionych organów, tj. gdy pomimo zatrzymania prawa jazdy (czy to

w drodze decyzji, czy te� przed jej wydaniem, a wi�c podczas kontroli drogowej) za ra��ce

przekroczenie dopuszczalnej pr�dko�ci lub przewo�enie nadmiernej liczby osób kierowca

ponownie kierował pojazdem (niekoniecznie naruszaj�c przepisy o ruchu drogowym).

Proponuje si�, aby w takim przypadku okre�lony w ust. 1c trzymiesi�czny okres, na jaki

zatrzymano prawo jazdy, był przedłu�ony z mocy ustawy do 6 miesi�cy.

Jednocze�nie przewiduje si� dodanie ust. 3 w art. 102, zgodnie z którym w przypadku

odebrania prawa jazdy za jazd� z pr�dko�ci� 50 km/h powy�ej dopuszczalnego limitu

w obszarze zabudowanym lub przewo�enia nadmiernej liczby osób i skierowania sprawy do

rozpoznania przez s�d lub organ dyscyplinarny o powy�sze naruszenia, w przypadku braku

prawomocnego rozstrzygni�cia w okresie 3 miesi�cy albo 6 miesi�cy od momentu

zatrzymania prawa jazdy, dokument ten podlega zwrotowi. Celem przepisu jest ograniczenie

– 15 –

nadmiernej dolegliwo�ci zatrzymania dokumentu w przypadku przedłu�enia si� post�powania

s�dowego b�d� dyscyplinarnego.

W dodanym ust. 1e, w celu ujednolicenia zasad obliczania okresu, na jaki jest zatrzymywane

prawo jazdy, odwołano si� do przepisów ustawy – Kodeks post�powania administracyjnego.

Przyj�to ponadto, �e dla ustalenia pocz�tku okresu b�dzie istotna data zwrotu dokumentu

staro�cie, a je�eli prawo jazdy zostało zatrzymane w ramach kontroli drogowej – data tej

czynno�ci. Rozpocz�cie obliczania biegu okresu zatrzymania prawa jazdy b�dzie zatem

uzale�nione od sposobu, w jaki zako�czono spraw� o wykroczenie. Je�eli np. policjant,

wykonuj�c kontrol� ruchu drogowego, stwierdzi przekroczenie dopuszczalnej pr�dko�ci

o wi�cej ni� 50 km/h i za to naruszenie nało�y na kieruj�cego prawomocny mandat karny

oraz zatrzyma mu prawo jazdy, okres zatrzymania prawa jazdy w drodze decyzji

administracyjnej liczy si� od daty fizycznego zatrzymania dokumentu przez policjanta.

W sytuacji gdy naruszenie b�dzie ujawnione przy u�yciu urz�dzenia rejestruj�cego b�d�

sprawa o wykrocznie została przekazana do organu orzekaj�cego, a tym samym prawo jazdy

nie zostało zatrzymane przed wydaniem prawomocnego rozstrzygni�cia, pocz�tek okresu,

o którym mowa, b�dzie liczony od daty zwrotu dokumentu staro�cie. Przyj�cie takiego

rozwi�zania zapewni równe traktowanie obywateli, gdy� okres, na jaki cofni�to uprawnienie

do kierowania, b�dzie to�samy z okresem, na jaki faktycznie uniemo�liwiono kierowanie

pojazdem, zatrzymuj�c dokument do tego uprawniaj�cy.

Nie mo�na równie� wykluczy�, �e starosta, wydaj�c decyzj� o zatrzymaniu prawa jazdy, był

ju� w posiadaniu prawa jazdy danego kierowcy z innego tytułu, np. zostało ono zatrzymane

przez policjanta po stwierdzeniu, �e jest zniszczone w stopniu powoduj�cym jego

nieczytelno�� (art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. b Prawa o ruchu drogowym). W takim przypadku okres

zatrzymania prawa jazdy w drodze decyzji administracyjnej liczy si� od dnia jej wydania.

W ust. 1 w art. 103, okre�laj�cym przypadki cofania uprawnie� do kierowania pojazdami,

dodaje si� pkt 5, zgodnie z którym starosta cofa uprawnienie do kierowania pojazdami

w sytuacji ewidentnego niezdyscyplinowania kierowcy, tj. gdy pomimo zastosowania art. 102

ust. 1d (skutkuj�cego z mocy ustawy wydłu�eniem do 6 miesi�cy czasowego zatrzymania

prawa jazdy) ponownie kierował on pojazdem.

Zmiana brzmienia ust. 2 uwzgl�dnia przekazywanie staro�cie przez administratora CEK

informacji daj�cych podstaw� do cofni�cia uprawnienia do kierowania pojazdami na

podstawie nowego, dodanego pkt 5 w ust. 1. Przepis ten, tak jak w obecnym brzmieniu, oraz

– 16 –

jak proponowany nowy ust. 1b w art. 102, wejdzie w �ycie z dniem 4 stycznia 2016 r., tj. po

przej�ciu przez CEK roli swoistego „centrum dystrybucji informacji o kierowcach”. Do tego

czasu stosown� informacj� w zakresie pkt 5 b�dzie przekazywał staro�cie organ kontroli

ruchu drogowego, który podczas kontroli drogowej stwierdził takie okoliczno�ci, b�d� organ

Policji prowadz�cy ewidencj� kierowców naruszaj�cych przepisy ruchu drogowego, o której

mowa w art. 130 Prawa o ruchu drogowym.

W zmienionym ust. 4 w art. 103 uwzgl�dnia si� pkt 5 dodany w ust. 1, co jest oczywist�

konsekwencj� wydania bezterminowej decyzji o cofni�ciu uprawnienia do kierowania

pojazdami w przypadku ponownego kierowania pojazdem w wydłu�onym ju� okresie

czasowego zatrzymania prawa jazdy (zastosowanie art. 102 ust. 1d); w takim przypadku

odzyskanie uprawnienia do kierowania pojazdami nast�puje po spełnieniu wszystkich

wymaga� stawianych osobom ubiegaj�cym si� o uprawnienie po raz pierwszy.

Zmiana brzmienia ust. 6 w art. 103 ma charakter porz�dkuj�cy. Z dotychczasowego

brzmienia przepisu wynika bowiem, �e marszałek województwa mazowieckiego „cofa prawo

jazdy, podczas gdy starosta cofa uprawnienie do kierowania pojazdami”, tak wi�c

proponowana zmiana zmierza do ujednolicenia terminologii.

W art. 3 pkt 4 projektu, zmieniaj�cym m.in. brzmienie art. 104 ustawy o kieruj�cych

pojazdami, uwzgl�dnia si� projektowany pkt 5 w art. 103 ust. 1. Zgodnie z proponowanym

brzmieniem osoba, która wielokrotnie kierowała pojazdem w okresie czasowego zatrzymania

prawa jazdy, co skutkowało cofni�ciem uprawnienia do kierowania pojazdami, aby owo

uprawnienie odzyska�, b�dzie musiała spełni� wszystkie wymagania stawiane osobom po raz

pierwszy ubiegaj�cym si� o to uprawnienie. Nale�y zaznaczy�, �e rozwi�zanie to b�dzie

dotyczyło jedynie tej osoby, która w wyniku ra��cego przekroczenia pr�dko�ci lub

przewo�enia nadmiernej liczby osób czasowo utraciła prawo jazdy, a nast�pnie w trakcie

trwania okresu zatrzymania prawa jazdy co najmniej dwukrotnie stwierdzono fakt kierowania

przez ni� pojazdem. Dotyczy to równie� osoby, której za takie naruszenia podczas kontroli

drogowej funkcjonariusz zatrzymał prawo jazdy, ale jeszcze wobec niej nie zako�czono

procedury zatrzymania prawa jazdy w drodze decyzji administracyjnej. Dolegliwo�� tego

rozwi�zania b�dzie rosła proporcjonalnie do liczby posiadanych kategorii prawa jazdy.

Z uwagi na fakt, i� z dniem 4 stycznia 2016 r. wchodzi w �ycie nowelizacja ustawy z dnia

5 stycznia 2011 r. o kieruj�cych pojazdami, przewiduj�ca nowe zasady działania Centralnej

Ewidencji Pojazdów i Kierowców, jest konieczne dodanie przepisów przej�ciowych,

– 17 –

reguluj�cych do tego czasu przekazywanie staro�cie informacji w przypadku ra��cego

przekroczenia pr�dko�ci oraz przewo�enia nadmiernej liczby osób i tym samym stosowania

przewidzianych w projekcie sankcji.

Przedmiotowy projekt ustawy nie podlega notyfikacji zgodnie z przepisami dotycz�cymi

krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych. Notyfikacji takiej podlega� natomiast

b�dzie mógł akt wykonawczy, o którym mowa w projektowanym art. 81 ust. 17 ustawy z dnia

20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

W toku prac nad projektem nie zostały zgłoszone �adne podmioty zainteresowane pracami

nad projektem w trybie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalno�ci lobbingowej

w procesie stanowienia prawa.

������������ �

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych

innych ustaw

Ministerstwo wiod�ce i ministerstwa współpracuj�ce Ministerstwo Sprawiedliwo�ci

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Ministerstwo Spraw Wewn�trznych

Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu Michał Królikowski, Podsekretarz Stanu w MS

Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu Tomasz Darkowski, Dyrektor Departamentu Prawa Karnego MS

(tel. 22 52 12 252)

Data sporz�dzenia 13.06.2014 r.

�ródło: Decyzja Rady Ministrów

Nr w wykazie prac UD 150

OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Jaki problem jest rozwi�zywany?

Poprawa poziomu bezpiecze�stwa w ruchu drogowym poprzez silniejsze nakłanianie kierowców do

przestrzegania przepisów ruchu drogowego (ze szczególnym uwzgl�dnieniem ogranicze� pr�dko�ci) oraz

eliminacj� przypadków przewo�enia zbyt du�ej liczby pasa�erów.

Przedmiotowe rozwi�zania s� równie� zwi�zane z potrzeb� surowszego karania sprawców przest�pstw

polegaj�cych na prowadzeniu pojazdów mechanicznych w stanie nietrze�wo�ci.

Przest�pstwa komunikacyjne zwi�zane ze stanem nietrze�wo�ci opisane s� w rozdziale XXI Kodeksu

karnego.

Stan nietrze�wo�ci jest okre�lony w art. 115 § 16 kk i zachodzi, gdy:

– zawarto�� alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do st��enia przekraczaj�cego t�warto�� lub

– zawarto�� alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do st��enia

przekraczaj�cego t� warto��.

Od stanu nietrze�wo�ci nale�y odró�ni� stan po u�yciu alkoholu (od 0,2 do 0,5 promila w wydychanym

powietrzu), z którym zwi�zana jest odpowiedzialno�� za popełnienie wykroczenia, prowadzenia pojazdu

po u�yciu alkoholu, okre�lonego w art. 87 kw.

Mo�na wyró�ni� dwa typy przest�pstw komunikacyjnych popełnionych w stanie nietrze�wo�ci. Pierwszym

s� zwykłe czyny zwi�zane z naruszeniem reguł bezpiecze�stwa ruchu, takie jak wypadek komunikacyjny

(art. 177 kk), katastrofa w ruchu l�dowym (art. 173 kk), czy sprowadzenie niebezpiecze�stwa katastrofy

(art. 174 kk), które zgodnie z art. 178 kk ze wzgl�du na popełnienie ich w stanie nietrze�wo�ci traktowane

s� surowiej (w doktrynie istniej� w�tpliwo�ci, czy przepis wprowadzaj�cy tak� odpowiedzialno��, tj. art. 178 kk stanowi odr�bny typ kwalifikowany, czy stanowi ustawowe okoliczno�ci zaostrzaj�ce

wymiar kary). Drugim typem jest przest�pstwo formalne polegaj�ce na samym tylko prowadzeniu pojazdu

w stanie nietrze�wo�ci (art. 178a kk).

Zgodnie z art. 177 kk wypadek powoduje osoba, która naruszeniem, chocia�by nieumy�lnym, zasad

bezpiecze�stwa w ruchu l�dowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumy�lnie wypadek, w którym

inna osoba odniosła obra�enia ciała powy�ej 7 dni. Czyn taki popełniony przez trze�wego sprawc� podlega

karze pozbawienia wolno�ci do lat 3. Postaci� kwalifikowan� wypadku, czyli tzw. ci��kim wypadkiem, jest

wypadek, w wyniku którego inna osoba poniosła �mier� albo ci��ki uszczerbek na zdrowiu. Trze�wy

sprawca podlega karze pozbawienia wolno�ci od 6 miesi�cy do lat 8 (art. 177 § 2 kk). Katastrof�w komunikacji, stosownie do art. 173 § 1 kk, jest sprowadzenie katastrofy w ruchu l�dowym, wodnym lub

powietrznym zagra�aj�cej �yciu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach. Trze�wy

sprawca podlega karze pozbawienia wolno�ci od roku do lat 10. Je�li nast�pstwem katastrofy jest �mier�

– 19 –

człowieka lub ci��ki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, trze�wy sprawca podlega karze pozbawienia

wolno�ci od lat 2 do 12.

Powy�sze czyny, je�li zostan� popełnione w stanie nietrze�wo�ci, podlegaj� surowszej odpowiedzialno�ci

na podstawie art. 178 kk, zgodnie z którym s�d orzeka kar� pozbawienia wolno�ci przewidzian� za

przypisane sprawcy przest�pstwo (np. wypadek komunikacyjny) w wysoko�ci od dolnej granicy

ustawowego zagro�enia zwi�kszonego o połow� do górnej granicy tego zagro�enia zwi�kszonego

o połow�.

Przest�pstwo drugiego rodzaju, polegaj�ce na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w ruchu l�dowym,

wodnym lub powietrznym przez osob� znajduj�c� si� w stanie nietrze�wo�ci lub pod wpływem �rodka

odurzaj�cego, zostało stypizowane w art. 178 a § 1 kk. Przest�pstwo to zawiera równie� szczególn� form�recydywy okre�lon� w art. 178a § 4 kk – je�eli sprawca był wcze�niej prawomocnie skazany za

prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrze�wo�ci lub pod wpływem �rodka odurzaj�cego albo

za spowodowanie katastrofy w komunikacji, sprowadzenie bezpo�redniego niebezpiecze�stwa katastrofy

lub wypadek komunikacyjny popełniony w stanie nietrze�wo�ci lub pod wpływem �rodka odurzaj�cego

albo dopu�cił si� prowadzenia w stanie nietrze�wo�ci w okresie obowi�zywania zakazu prowadzenia

pojazdów mechanicznych orzeczonego w zwi�zku ze skazaniem za przest�pstwo.

a) Zagro�enia kar� – zwi�zane ze stanem nietrze�wo�ci

Zagro�enie kar� za przest�pstwa pierwszego rodzaju popełnione w stanie nietrze�wo�ci przedstawiaj� si�nast�puj�co:

zwykły wypadek w stanie nietrze�wo�ci – kara pozbawienia wolno�ci do 4 lat i 6 miesi�cy(art. 178 kk w zw. z art. 177 § 1 kk),

ci��ki wypadek komunikacyjny, czyli wypadek ze skutkiem �miertelnym lub ci��kim uszczerbkiem

na zdrowiu innej osoby, w stanie nietrze�wo�ci – kara pozbawienia wolno�ci od 9 miesi�cy do lat 12 (art. 178 w zw. z art. 177 § 2 kk),

katastrofa w ruchu l�dowym w stanie nietrze�wo�ci – kara pozbawienia wolno�ci od 1 roku i 6 miesi�cy do lat 15 (art. 178 w zw. z art. 173 § 1 kk),

katastrofa w ruchu l�dowym w stanie nietrze�wo�ci ze skutkiem �miertelnym lub ci��kim

uszczerbkiem na zdrowiu wielu osób – kara pozbawienia wolno�ci od 3 lat do lat 15 (art. 178

w zw. z art. 173 § 3 kk).

Zagro�enie kar� za przest�pstwo drugiego rodzaju, tj. prowadzenie pojazdu w stanie nietrze�wo�ci

(art. 178a kk) kształtuje si� nast�puj�co:

zwykłe prowadzenie pojazdu w stanie nietrze�wo�ci – kara grzywny, ograniczenia wolno�ci albo pozbawienia wolno�ci do 2 lat (art. 178a § 1 kk),

prowadzenie pojazdu w stanie nietrze�wo�ci w warunkach quasi-recydywy – kara pozbawienia wolno�ci od 3 miesi�cy do lat 5 (art. 178a § 4 kk),

b) Zakaz prowadzenia pojazdów (art. 39 pkt 3 kk)

Zasady orzekania zakazu prowadzenia pojazdów okre�la art. 42 kk. Przepis ten w § 1 w przypadku

trze�wych sprawców zwykłych przest�pstw komunikacyjnych przewiduje, �e s�d mo�e orzec zakaz

prowadzenia pojazdów okre�lonego rodzaju w razie skazania osoby uczestnicz�cej w ruchu za

przest�pstwo przeciwko bezpiecze�stwu w komunikacji, w szczególno�ci je�eli z okoliczno�ci

popełnionego przest�pstwa wynika, �e prowadzenie pojazdu przez t� osob� zagra�a bezpiecze�stwu

w komunikacji.

W stosunku do sprawców w stanie nietrze�wo�ci przepis ten przewiduje obligatoryjne orzekanie zakazu.

Gradacja reakcji karnej nast�puje jedynie poprzez to, czy �rodek b�dzie miał charakter temporalny, czy

do�ywotni. Zasady orzekania tego �rodka przedstawiaj� si� nast�puj�co:

• obligatoryjny zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych lub pojazdów mechanicznych

okre�lonego rodzaju, je�eli sprawca w czasie popełnienia przest�pstwa przeciwko bezpiecze�stwu

w komunikacji był w stanie nietrze�wo�ci lub zbiegł z miejsca zdarzenia – na okres od roku do lat 10

– 20 –

(art. 42 § 2 kk);

• obligatoryjny zakaz na zawsze, z mo�liwo�ci� odst�pienia od do�ywotniego zakazu w szczególnie

uzasadnionych wypadkach – dla sprawcy katastrofy ze skutkiem �miertelnym lub ci��kim

uszczerbkiem na zdrowiu albo sprawcy ci��kiego wypadku (�mier� lub ci��ki uszczerbek dla zdrowia)

– (art. 42 § 3 kk);

• obligatoryjny zakaz na zawsze – bez mo�liwo�ci odst�pienia od do�ywotniego zakazu – dla sprawców,

którzy ju� raz byli skazani za czyn w postaci spowodowania katastrofy ze skutkiem �miertelnym lub

ci��kim uszczerbkiem na zdrowiu albo ci��kiego wypadku (�mier� lub ci��ki uszczerbek dla zdrowia)

– (art. 42 § 4 kk).

Sankcje: złamanie zakazu jest samodzielnym przest�pstwem zagro�onym kar� pozbawienia wolno�ci do

lat 3 z art. 244 kk.

Dane statystyczne

Poni�sza tabela pokazuje znaczny odsetek kar pozbawienia wolno�ci w zawieszeniu w stosunku do

wszystkich kar pozbawienia wolno�ci oraz rosn�c� dynamik� quasi recydywy nietrze�wych kierowców.

2010 Ogółem Kary pozbawienia

wolno�ci ogółem

Kary

bezwzgl�dne

Kary

w zawieszeniu

% kar

w zawieszeniu

wobec

wszystkich kar

pozbawienia

wolno�ci

wypadek

zwykły w stanie

nietrze�wo�ci 1 016 1 000 141 859 85,9

wypadek ci��ki 390 390 269 121 31,0

jazda w stanie

nietrze�wo�ci 73 105 36 302 842 35 460 97,7

quasi-recydywa

– art. 178a

§ 4 kk 1 174 1 152 283 869 75,4

2011wypadek

zwykły w stanie

nietrze�wo�ci 849 839 111 728 86,8

wypadek ci��ki 348 347 243 104 30,0

jazda w stanie

nietrze�wo�ci 69 171 31 542 669 30 873 97,9

quasi-recydywa

– art. 178a

§ 4 kk 10 039 9 940 2 939 7 001 70,4

2012wypadek

zwykły w stanie

nietrze�wo�ci 805 795 101 694 87,3

wypadek ci��ki 316 315 208 107 34,0

jazda w stanie

nietrze�wosci 62 412 26 765 517 26 248 98,1

quasi-recydywa

– art. 178a

§ 4 kk 12 527 12 411 3 822 8 589 69,2

– 21 –

Trend zwi�zany ze wzrostem liczby powtórnie skazanych za prowadzenie w stanie nietrze�wym wynika

cz��ciowo ze stosunkowo niedawnego wej�cia w �ycie art. 178a § 4 kk (od 1 lipca 2010 r.), ale równie� mo�eby� wynikiem du�ej powrotno�ci do przest�pstwa osób skazanych na kary w zawieszeniu. Poni�szy wykres

ilustruje ten trend.

�

������

������

������

������

������

������

�����

�����

���� ���� ����

�� �����������

����� �������

����������������������

��������

Problem zwi�zany z kar� pozbawienia wolno�ci w zawieszeniu • Dane statystyczne pokazuj�, �e wi�kszo�� sprawców wypadków w stanie nietrze�wo�ci oraz jazdy

samochodem w stanie nietrze�wo�ci jest karana kar� pozbawienia wolno�ci w zawieszeniu.

• Sprawca czynu z art. 178a § 4, który ju� raz spowodował wypadek w stanie nietrze�wo�ci, mo�e zosta�skazany na kar� pozbawienia wolno�ci w zawieszeniu jedynie w szczególnie uzasadnionych

przypadkach (art. 69 § 4 k.k.), tymczasem w 2012 r. na 12 411 osób skazanych z art. 178a § 4 na kar�pozbawienia wolno�ci 8 589 zostało skazanych na kar� pozbawienia wolno�ci w zawieszeniu – oznacza

to, �e a� 69% sprawców to szczególnie uzasadnione wyj�tki.

• 6 miesi�cy od zako�czenia okresu próby oraz od zako�czenia �rodka karnego w postaci zakazu

prowadzenia pojazdów ulega zatarciu skazanie, a tym samym kierowca, który był skazany w stanie

nietrze�wo�ci nie b�dzie uznany za skazanego powtórnie – nie zostan� zastosowane instrumenty takie

jak: wy�sza odpowiedzialno�� lub zakaz orzeczony na zawsze. Przykładowo sprawca prowadzenia

pojazdu w stanie nietrze�wo�ci skazany na kar� roku pozbawienia wolno�ci w zawieszeniu na 3 lata

i 3 lata zakazu prowadzenia pojazdu b�dzie traktowany jako niekarany po upływie okresu 3 lat

i 6 miesi�cy.

• Problem zwi�zany z ewentualnie stosunkowo szybkim zatarciem nie powinien wyst�pi� w przypadku

skazania na �rodek zakazu prowadzenia pojazdów na zawsze, bo wówczas, co do zasady, nigdy nie

wyst�pi zatarcie skazania.

• Cz�ste karanie sprawców prowadzenia w stanie nietrze�wo�ci na kary łagodne, tj. kary w zawieszeniu,

lub niskie kary grzywny powoduje, �e kara ta nie ma charakteru prewencyjnego i sprawca powraca do

pierwotnego przest�pstwa, co zwi�ksza prawdopodobie�stwo wyst�pienia przest�pstwa skutkowego,

np. wypadku komunikacyjnego.

Rozwi�zania:

Rozwi�zanie powy�szego problemu jest celem skierowanego w dniu 17.04.2014 r. pod obrady Rady

Ministrów projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw,

zawieraj�cego kompleksow� reform� polskiego wymiaru sprawiedliwo�ci w sprawach karnych, maj�c�na celu zmniejszenie wska�nika prizonizacji i stworzenie skutecznego i dolegliwego systemu kar

nieizolacyjnych.

Problem zwi�zany ze stosunkowo du�ym przyzwoleniem na prowadzenie w stanie nietrze�wo�ci • Zarówno prewencyjny charakter orzekanych kar, jak i kontrole organizowane przez aparat

administracyjny, maj� znacznie mniejsz� skal� i mo�liwo�� oddziaływania ni� kontrola społeczna

przez otoczenie kierowców.

– 22 –

• O du�ym stopniu społecznego przyzwolenia �wiadczy zarówno skala przest�pstw komunikacyjnych

popełnianych w stanie nietrze�wo�ci, jak i struktura społeczna sprawców (obecnie w ka�dej grupie,

w tym w elitach).

• Zmian� nastawienia mog� spowodowa� zarówno kampanie społeczne, jak i próby poszukiwa�odpowiedzialno�ci odszkodowawczej na drodze cywilnoprawnej od osób, które swoj� wyra�nie

przyzwalaj�c� postaw� umo�liwiły sprawcy popełnienie czynu zabronionego (w chwili obecnej

odpowiedzialno�� taka poza szczególnymi przypadkami np. małoletnich nie wydaje si� by�mo�liwa).

Niezale�nie od podniesienia �wiadomo�ci prawnej obywateli, zasadne jest tak�e wzmo�enie

wra�liwo�ci s�dziów orzekaj�cych w tego typu sprawach, albowiem m.in. orzecznictwo s�dów ma

niew�tpliwy wpływ na kształtowanie �wiadomo�ci prawnej obywateli, chocia�by poprzez

u�wiadomienie konsekwencji wynikaj�cych z tego typu naruszenia prawa, a z drugiej strony pomaga

pokrzywdzonym na skuteczne dochodzenie swych praw i uzyskanie rzeczywistego odszkodowania lub

zado��uczynienia.

2. Rekomendowane rozwi�zanie, w tym planowane narz�dzia interwencji, i oczekiwany efekt

Projekt zakłada wydłu�enie okresu zakazu prowadzenia pojazdu dla osób skazanych za prowadzenie pojazdu

w stanie nietrze�wo�ci oraz wprowadzenie obowi�zku zapłaty przez sprawc� nawi�zki i okre�lenie jej

minimalnej wysoko�ci. Proponuje si� równie� penalizacj� zachowania polegaj�cego na prowadzeniu pojazdu bez

uprawnie� w zwi�zku z ich utrat� na podstawie decyzji administracyjnej wła�ciwego organu (np. wskutek

orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów).

Ponadto projekt zakłada wprowadzenie obowi�zku wyposa�enia pojazdów w blokady alkoholowe przez osoby,

które ubiegaj� si� o przywrócenie prawa jazdy po zako�czeniu �rodka karnego w postaci zakazu prowadzenia

pojazdów, orzeczonego w zwi�zku z prowadzeniem pojazdu w stanie nietrze�wo�ci. Blokada alkoholowa jest

urz�dzeniem uniemo�liwiaj�cym działanie silnika samochodu w przypadku, gdy poziom alkoholu

w wydychanym przez kieruj�cego powietrzu przekracza 0,1 mg alkoholu w 1 dm3 – cena zakupu i instalacji

urz�dzenia waha si� 1000 zł do kilku tysi�cy zł. Blokada jest urz�dzeniem poł�czonym z zapłonem pojazdu,

który wymaga od kierowcy poddania si� kontroli trze�wo�ci przed ka�dym uruchomieniem pojazdu. Je�li st��enie alkoholu w wydychanym powietrzu przekracza dopuszczalny poziom, urz�dzenie uniemo�liwia

uruchomienie pojazdu. Obecnie u�ywane s� urz�dzenia, składaj�ce si� z czterech cz��ci:

– analizatora oddechu, zamontowanego w poje�dzie, który mierzy st��enie alkoholu u kierowcy i mo�e

przekaza� ostrze�enie, gdy dopuszczalny poziom zostanie przekroczony,

– urz�dzenia umo�liwiaj�cego przeprowadzenie testu trze�wo�ci podczas jazdy (wi�kszo�� blokad wymaga

powtarzania testu co jaki� czas, np. 30 minut). Je�eli podczas jazdy na dany sygnał kierowca nie wdmuchnie

odpowiedniej obj�to�ci powietrza albo gdy st��enie alkoholu w jego oddechu przekroczy dopuszczalny poziom,

urz�dzenie ostrzega kierowc�, poprzez uruchomienie alarmu, który mo�e zosta� wył�czony dopiero w momencie

zatrzymania pojazdu lub przeprowadzenia badania na obecno�� alkoholu zako�czonego wynikiem negatywnym,

– systemu zabezpiecze� przed fałszerstwami,

– systemu rejestruj�cego i przechowuj�cego wyniki pomiarów stanu trze�wo�ci.

Skuteczno�� sankcji blokad alkoholowych w redukcji wska�nika recydywizmu nietrze�wych kierowców została

udowodniona licznymi badaniami naukowymi. Celowo�� wprowadzenia takich rozwi�za� jest równie�sygnalizowana w dokumentach i raportach Unii Europejskiej (m.in. European Transport Safety Council).

Obowi�zek stosowania blokady alkoholowej stosowany jest w niektórych krajach skandynawskich.

Projekt ma ponadto na celu zachowanie dotychczasowych rozwi�za� prawnych stosowanych wobec

kierowców, którzy na mocy decyzji starosty trac� uprawnienie do kierowania pojazdami w razie przekroczenia

liczby 20 punktów za naruszanie przepisów ruchu drogowego, których dopu�cili si� w okresie 1 roku od dnia

– 23 –

wydania po raz pierwszy prawa jazdy, a jednocze�nie poszerzenie regulacji o cofni�cie uprawnienia do

kierowania pojazdami w razie popełnienia w okresie 2 lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy trzech

wykrocze� przeciwko bezpiecze�stwu w komunikacji lub jednego przest�pstwa przeciwko bezpiecze�stwu

w komunikacji.

Ponadto projekt zawiera rozwi�zania pozwalaj�ce na odbieranie uprawnie� do kierowania pojazdami

w przypadku ra��cego przekroczenia dopuszczalnej pr�dko�ci, tj. o ponad 50 km/h w stosunku do

obowi�zuj�cego limitu, oraz zatrzymywanie prawa jazdy lub cofni�cie uprawnienia w przypadkach

przewo�enia w poje�dzie osób w nadmiernej liczbie.

Efektem projektowanych zmian powinno by� systematyczne zmniejszanie si� liczby kierowców prowadz�cych

pojazd z pr�dko�ci� ra��co przekraczaj�c� dopuszczalny limit oraz przewo��cych pasa�erów w nadmiernej

liczbie. Ponadto proponowane rozwi�zania powinny doprowadzi� do zmniejszania si� liczby narusze�przepisów ruchu drogowego dokonywanych przez niedo�wiadczonych kierowców.

3. Jak problem został rozwi�zany w innych krajach, w szczególno�ci krajach członkowskich OECD/UE?

Za prowadzenie pojazdów w stanie nietrze�wo�ci gro�� sankcje karne w postaci grzywny, ograniczenia wolno�ci

lub pozbawienia wolno�ci. W niektórych krajach sprawców powtórnie złapanych na prowadzeniu pojazdu

w stanie nietrze�wo�ci kieruje si� na leczenie odwykowe.

Przykłady:

Francja (norma 0,5 prom.) – grzywna 4500 euro lub kara pozbawienia wolno�ci do dwóch lat. Prawo francuskie

przewiduje równie� szczególne, bardziej rygorystyczne limity dla okre�lonych grup kierowców, np. transportu

publicznego.

Niemcy (norma 0,5 prom. i 0,0 prom. dla kieruj�cych w wieku do 21 lat) – w przypadku nieznacznego

przekroczenia normy grzywna w wysoko�ci do 300 euro. Je�eli kierowca b�d�cy pod wpływem alkoholu nie jest

zdolny do bezpiecznego prowadzenia pojazdu, grozi mu kara pozbawienia wolno�ci do roku. Je�eli za�spowodował zagro�enie �ycia, zdrowia lub mienia znacznej warto�ci, grozi mu do 5 lat pozbawienia wolno�ci.

Norwegia (norma 0,2 prom.) – mo�liwe sankcje to grzywna, zakaz prowadzenia pojazdów, pozbawienie

wolno�ci, poddanie terapii, prace społeczne. Sankcja jest zale�na od przekroczenia normy. Przy przekroczeniu

normy 0,2–0,5 prom. grzywna mo�e wynie�� około 1100 euro, a zakaz prowadzenia pojazdów do sze�ciu

miesi�cy. Przy zawarto�ci alkoholu we krwi powy�ej 0,5 prom. grzywna wynosi 150% miesi�cznego dochodu,

a zakaz prowadzenia pojazdów – rok do dwóch lat.

Wielka Brytania (norma 0,8 prom.) – grzywna do 5000 funtów lub/i kara pozbawienia wolno�ci do sze�ciu

miesi�cy, a tak�e obligatoryjne odebranie prawa jazdy na co najmniej 12 miesi�cy. W przypadku recydywy

zatrzymuje si� prawo jazdy na minimum trzy lata. Je�eli pijany kierowca spowoduje �miertelny wypadek, kara

pozbawienia wolno�ci mo�e wynie�� do 10 lat.

Szwajcaria dopuszczalny limit alkoholu we krwi to 0,5 prom., ale dla kierowców pocz�tkuj�cych i zawodowych

to 0,0 prom. W razie stwierdzenia zawarto�ci alkoholu od 0,5 do 0,79 prom. kierowca zostanie ukarany kar�grzywny 600 CHF, powy�ej 0,8 prom. grzywna nawet do 150 000 CHF. Szwajcaria jest jednym z krajów, które

dostosowuj� mandaty do wysoko�ci zarobków karanych kierowców

Rozwi�zania podobne do proponowanych w projekcie, w zakresie karania osób naruszaj�cych w sposób ra��cy

przepisy bezpiecze�stwa w ruchu drogowym, funkcjonuj� w wielu pa�stwach Unii Europejskiej, w tym

w Czechach, Estonii, Litwie, Grecji, Belgii, Danii, Portugalii, Holandii, Francji, Słowenii, Rumunii, a tak�e

Szwajcarii. W wielu z tych pa�stw w ostatnim czasie nast�piła poprawa bezpiecze�stwa ruchu drogowego.

– 24 –

4. Podmioty, na które oddziałuje projekt

Grupa Wielko�� �ródło danych Oddziaływanie

Kierowcy Ok. 20 mln Baza CEPiK Pozytywne

Piesi Bd bd Pozytywne

Osoby, wobec których

orzeczono zakaz

prowadzenia pojazdów

(wskutek jazdy w stanie

nietrze�wo�ci)

Ok. 70 000 osób

rocznie

Dane statystyczne

Ministerstwo

Sprawiedliwo�ci

Pozytywne

Organy ruchu

drogowego:

Policja, Inspekcja

Transportu Drogowego

W zakresie zatrzymywania

praw jazdy osobom które

dopu�ciły si� ra��cego

przekroczenia dopuszczalnej

pr�dko�ci lub przewoziły

nadmiern� liczb� osób,

realizowania zada� z zakresu

kontroli ruchu drogowego

w stosunku do

niedo�wiadczonych

kierowców oraz w zakresie

gromadzenia

i przekazywania

odpowiednich informacji

staro�cie oraz do CEK.

Inspekcja Transportu

Drogowego i stra�e

gminne (miejskie)

W zakresie przekazywania

staro�cie informacji

w przypadku ujawnienia

przy u�yciu urz�dzenia

rejestruj�cego ra��cego

przekroczenia pr�dko�ci

i uiszczania mandatu

karnego przez kieruj�cego

pojazdem oraz w przypadku

ujawnienia wykroczenia

popełnionego przez

niedo�wiadczonego

kierowc�. S�dy W zakresie przekazywania

staro�cie odpisów wyroków

w sprawach o ra��ce

przekroczenie pr�dko�ci oraz

w sprawach o wykroczenia i

przest�pstwa w ruchu

drogowym popełniane przez

niedo�wiadczonych

kierowców.

Starostowie W zakresie wydawania

decyzji adm. o czasowym

zatrzymaniu prawa jazdy

oraz decyzji adm.

o zatrzymaniu prawa jazdy.

Centralna Ewidencja

Kierowców

W zakresie uwzgl�dnienia

od dnia 4 stycznia 2016 r.

– 25 –

funkcji wynikaj�cej

z wprowadzanych regulacji

5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji

Projekt został przesłany do konsultacji wielu podmiotom zajmuj�cym si� bezpiecze�stwem ruchu drogowego.

W ich skład wchodz�: Automobil Klub Polski, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Główny

Inspektorat Transportu Drogowego, Komenda Główna Policji, Komenda Główna Pa�stwowej Stra�y Po�arnej,

Krajowa Rada Bezpiecze�stwa Ruchu Drogowego, Pa�stwa Agencja Rozwi�zywania Problemów Alkoholowych,

Fundacja Jed� Bezpiecznie, Fundacja Krzysztofa Hołowczyca „Kierowca Bezpieczny”, Ogólnopolski Zwi�zek

Pracodawców Transportu Drogowego, Polski Kongres Drogowy, Polski Zwi�zek Motorowy, Polski Zwi�zek Wynajmu

i Leasingu Pojazdów, Stowarzyszenie „Droga i Bezpiecze�stwo”, Stowarzyszenie „Alter Ego”, Stowarzyszenie „Miasta

Dla Rowerów”, Stowarzyszenie „Partnerstwo dla Bezpiecze�stwa Drogowego”, Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom

Wypadków i Katastrof Komunikacyjnych oraz Przemocy „Przej�cie”, Towarzystwo Trze�wo�ci Transportowców,

Wojewódzkie Rady Bezpiecze�stwa Ruchu Drogowego, Wojewódzkie O�rodki Ruchu Drogowego, Zrzeszenie

Mi�dzynarodowych Przewo�ników Drogowych.

Ponadto projekt został przesłany do konsultacji do Helsi�skiej Fundacji Praw Człowieka, Krajowej Rady S�downictwa

oraz do S�du Najwy�szego.

Zgłoszenie uwag i wyra�enie opinii w przedmiocie projektu jest równie� mo�liwe za po�rednictwem portalu

konsultacje.gov.pl.

Do dnia 30 kwietnia 2014 r. nie zgłoszono �adnych uwag i opinii w przedmiocie projektu.

Po wskazanym terminie wpłyn�ły uwagi od nast�puj�cych podmiotów:

– opinia S�du Najwy�szego, w której nie podzielono intencji projektodawców, wyra�aj�c przekonanie o negatywnym

kierunku zmian, w szczególno�ci w zwi�zku z wprowadzeniem obligatoryjnego orzekania �rodka karnego w postaci zakazu

prowadzenia pojazdów, czy z okre�leniem minimalnej kwoty nawi�zki lub �wiadczenia pieni��nego.

– opinia Zrzeszenia Mi�dzynarodowych Przewo�ników Drogowych zawieraj�ca w�tpliwo�ci interpretacyjne i uwagi do

przedło�onego projektu. W opinii projektodawcy nie powinny one znale�� odzwierciedlenia w przedło�onym projekcie.

6. Wpływ na sektor finansów publicznych

(ceny stałe

z …… r.)

Skutki w okresie 10 lat od wej�cia w �ycie zmian [tys zł]

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ł�cznie (0-10)

Dochody ogółem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

bud�et pa�stwa

(w tys. zł)

400

755

360

679

324 612 292 150 262

935

236

642

212

978

191

680

172

512

155 621 139

735 2 750 299

(tys.)

JST

pozostałe jednostki

(oddzielnie)

Wydatki ogółem

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

bud�et pa�stwa

– 26 –

JST

pozostałe jednostki

(oddzielnie)

Saldo ogółem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

bud�et pa�stwa

JST

pozostałe jednostki

(oddzielnie)

�ródła finansowania

Dodatkowe informacje,

w tym wskazanie

�ródeł danych

i przyj�tych do

oblicze� zało�e�

W zwi�zku z projektowanymi zmianami w zakresie instytucji nawi�zki oraz �wiadczenia

pieni��nego przewiduje si� wzrost wpływów dla Funduszy Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy

Postpenitencjarnej.

Zgodnie z projektowanymi zmianami, czyny zabronione okre�lone w art. 178a § 1 i w art. 178a § 4,

jako przest�pstwa formalne, wi�zały si� b�d� z konieczno�ci� zapłaty �wiadczenia pieni��nego

w wysoko�ci kolejno 10 000 zł lub 5 000 zł. Liczba kierowców, którzy popełnili wy�ej wymienione

czyny wynosiła w roku 2013 r. 57 675 i 11 238 osób, co oznaczałoby przychody w wysoko�ci kolejno 288 375 000 zł i 112 380 000 zł. Zakładaj�c sukcesywne zmniejszenie si� liczby kierowców

prowadz�cych pojazdy w stanie nietrze�wo�ci, przyj�to 10-procentowy spadek ilo�ci obj�tych

oboma przepisami sprawców.

Przedmiotowy projekt doprowadzi do wi�kszego zdyscyplinowania osób karanych za wykroczenia

w ruchu drogowym. Mo�e to mie� wpływ na sytuacj� obywateli i gospodarstw domowych.

Bezpo�rednie skutki wprowadzenia przedmiotowych rozwi�za� nie s� jednak mo�liwe do

oszacowania.

7. Wpływ na konkurencyjno�� gospodarki i przedsi�biorczo��, w tym funkcjonowanie przedsi�biorców oraz na rodzin�, obywateli i gospodarstwa domowe

Skutki

Czas w latach od wej�cia w �ycie zmian 0 1 2 3 5 10 Ł�cznie (0-10)

W uj�ciu

pieni��nym

(w mln zł,

ceny stałe

z …… r.)

du�e przedsi�biorstwa 0 0 0 0 0 0 0

sektor mikro-, małych

i �rednich

przedsi�biorstw

0 0 0 0 0 0 0

rodzina, obywatele oraz

gospodarstwa domowe

0 0 0 0 0 0 0

(dodaj/usu�) 0 0 0 0 0 0 0

W uj�ciu

niepieni��nym

du�e przedsi�biorstwa

sektor mikro-, małych

i �rednich

przedsi�biorstw

rodzina, obywatele oraz

gospodarstwa domowe

(dodaj/usu�)

Niemierzalne (dodaj/usu�) Wysoki poziom bezpiecze�stwa w ruchu drogowym oznacza znacznie ni�szy stopie� wypadków (szczególnie �miertelnych). Społeczny wymiar takiego

zjawiska, jakkolwiek wymyka si� kryteriom mierzalnym, jest nie do przecenienia,

a proponowane rozwi�zania daj� szans� na powa�ne ograniczenie zjawiska

nietrze�wych kierowców.

(dodaj/usu�)

– 27 –

Dodatkowe informacje,

w tym wskazanie

�ródeł danych

i przyj�tych do

oblicze� zało�e�

8. Zmiana obci��e� regulacyjnych (w tym obowi�zków informacyjnych) wynikaj�cych z projektu

nie dotyczy

Wprowadzane s� obci��enia poza bezwzgl�dnie

wymaganymi przez UE (szczegóły w odwróconej

tabeli zgodno�ci).

tak

nie

nie dotyczy

zmniejszenie liczby dokumentów

zmniejszenie liczby procedur

skrócenie czasu na załatwienie sprawy

inne:

zwi�kszenie liczby dokumentów

zwi�kszenie liczby procedur

wydłu�enie czasu na załatwienie sprawy

inne:

Wprowadzane obci��enia s� przystosowane do ich

elektronizacji.

tak

nie

nie dotyczy

Komentarz:

Projektowana zmiana spowoduje zwi�kszenie liczby przekazywanych dokumentów i stosownych procedur.

W szczególno�ci wzro�nie liczba praw jazdy zatrzymywanych podczas kontroli drogowych, a nast�pnie

przekazywanych starostom, wzro�nie liczba decyzji o zatrzymaniu praw jazdy wydawanych przez starostów,

zwi�kszy si� przepływ wymaganych informacji pomi�dzy organem prowadz�cym ewidencj� kierowców

naruszaj�cych przepisy ruchu drogowego oraz starostami.

9. Wpływ na rynek pracy

Nie przewiduje si� wpływu projektowanej regulacji na rynek pracy.

10. Wpływ na pozostałe obszary

�rodowisko naturalne

sytuacja i rozwój regionalny

inne:

demografia

mienie pa�stwowe

informatyzacja

zdrowie

Omówienie wpływu

Projekt daje szanse na zwi�kszenie bezpiecze�stwa w ruchu drogowym, co pozwoli na

zmniejszenie wypadków �miertelnych w Polsce.

11.Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego

W ci�gu 5 lat od dnia wej�cia w �ycie projektowanych przepisów.

12. W jaki sposób i kiedy nast�pi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostan� zastosowane?

W ci�gu 5 lat od dnia wej�cia w �ycie projektowanych przepisów, poprzez gruntown� ocen� danych

– 28 –

statystycznych i okre�lenie tendencji zjawiska prowadzenia pojazdów w stanie nietrze�wo�ci oraz wpływu na

bezpiecze�stwo ruchu drogowego. Miernikiem, jaki zostanie przyj�ty dla ewaluacji efektów wprowadzonych

regulacji, b�dzie porównanie skali zjawiska prowadzenia pojazdu w stanie nietrze�wo�ci, w szczególno�ci

poprzez ocen� udziału tych osób w ogólnej strukturze wypadków w ruchu drogowym, w tym wypadków

�miertelnych.

M1 – coroczne sumaryczne porównanie ilo�ci przest�pstw, polegaj�cych na prowadzeniu pojazdu w stanie

nietrze�wo�ci.

M1 – coroczne sumaryczne porównanie ilo�ci wypadków w ruchu drogowym, których przyczyn� było

prowadzenie pojazdu w stanie nietrze�wo�ci.

Ewaluacja nast�pi równie� poprzez badanie poziomu bezpiecze�stwa ruchu drogowego ze szczególnym

uwzgl�dnieniem narusze� popełnianych przez niedo�wiadczonych kierowców oraz przypadków ra��cego

przekraczania dozwolonej pr�dko�ci i przewo�enia zbyt du�ej liczby pasa�erów. Miernikiem b�dzie porównanie

liczby ww. narusze� w ci�gu roku poprzedzaj�cego wej�cie w �ycie projektowanych przepisów do wyników

w roku po wprowadzeniu proponowanych rozwi�za�.

13. Zał�czniki (istotne dokumenty �ródłowe, badania, analizy itp.)

Brak

06/94rch