SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2

IM. KPT. Ż. W. MAMERTA STANKIEWICZA

W GRYFINIE

PROGRAM PROFILAKTYCZNY SZKOŁY

GRYFINO 2003r.

PROGRAM PROFILAKTYCZNY

SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2

IM. KPT. Z. W. MAMETRA STANKIEWICZA W GRYFINIE

WSTĘP

• PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PEZEMOCY

• PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM

• PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DRUGIEGO ETAPU KSZTAŁCENIA

• POMÓŻGŁODNEMU DZIECKU PRZETRWAĆ DZIEŃ

OPRACOWANIE:

Mgr Ewa Szych

Mgr Patrycja markowska

Mgr Krystyna gronek

Mgr Anna Terenowicz

Program zatwierdzono do realizacji na posiedzeniu

Rady Pedagogicznej dnia sierpnia 2003r.

Szkoła wspierając rozwój dzieci i młodzieży ma również za zadanie stworzenie warunków do

zdobycia wiedzy i umiejętności służących do przeciwdziałania co zagraża zdrowiu, bezpieczeństwu i

prawidłowemu rozwojowi dziecka.

Prawo do wprowadzenia w szkole programu profilaktycznego odpowiadającego

zdiagnozowanym potrzebom środowiska reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i

Sportu z dnia 26 lutego 2002r. w sprawie poszczególnych typach szkół ( Dz. U. Nr 51, poz. 458 )

Definicja profilaktyki

PROFILAKTYKA TO ZAPOBIEGANIE ZIDENTYFIKOWANYM I SPODZIEWANYM ZAGROŻENIOM,

POPRZEZ CHRONIENIE CZŁOWIEKA W ROZWOJU PRZED CZYNINAMI RYZYKA I REAGOWANIEM NA

NIE.

Cel programu

Głównym celem programu profilaktycznego jest zapobieganie wszelkim przejawom niewłaściwych

zachowań, podstaw, patologii społecznych i propagowanie zdrowego stylu życia.

Metody i techniki badań

Dla zbudowania obszarów wymagających działań profilaktycznych posłużono się następującymi

narzędziami badawczymi:

• Ankiety

• Obserwacja

• Wywiady

Ankiety przeprowadzone zostały wśród uczniów klas II- VI i nauczycieli.

Anonimowa ankieta dla uczniów

Celem ankiety jest zebranie informacji na temat problemów, na jakie najczęściej napotykają uczniowie w

środowisku szkolnym.

1. Jakie są najczęstsze problemy związane z pobytem w szkole?

A) Trudności w nauce;

B) Trudności w kontaktach koleżeńskich;

C) Trudności w dostosowaniu się do norm obowiązujących w szkole;

D) Brak poczucia bezpieczeństwa w czasie przerw;

E) Brak jasnych reguł, brak konsekwencji łamania reguł;

F) Inne

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. Czy otrzymałeś na terenie szkoły propozycje:

A) Zapalenia papierosa;

B) Wypicia alkoholu;

C) Spróbowania narkotyku

3. Czy zdarzyło Ci się pić napoje alkoholowe?

A) Nie- ani razu;

B) Tak- próbowałem;

C) Tak – kilka;

4. Czy próbowałeś palić papierosy?

A) Nie;

B) Tak;

5. Jakiego typu zachowania Twoich kolegów najbardziej Ci przeszkadzają?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………...

6. Co twoim zdaniem można zrobić w szkole abyś czul się w niej bardziej bezpiecznie i mógł

liczyć na pomoc w sytuacjach trudnych?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Dziękujemy za wypełnienie ankiety

Ankieta dla nauczycieli ( anonimowa)

Ankieta ma służyć zebraniu informacji na temat zachowań uczniów, z którymi trudno sobie

radzić w codziennej pracy dydaktycznej i wychowawczej. Informacje te pomogą w wyznaczaniu

obszarów pracy wychowawczej i profilaktycznej oraz wytyczeniu zadań do realizacji w ramach

szkolnego programu wychowawczo- profilaktycznego.

Prosimy o szczere wypowiedzi na podane tematy.

1. Wymień najczęściej spotykane zachowania uczniów, które budzą w tobie niepokój:

a) w trakcie lekcji

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

b) przerwy

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

c) poza szkoła

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Wymień te zachowania uczniów, z którymi nie potrafisz sobie poradzić :

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...

3. Jaki problemy wychowawcze należy rozwiązywać w pierwszej kolejności ?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Jaką tematykę należałoby szczególnie umieścić w programie wychowawczo- profilaktycznym?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Od jakich specjalistów oczekiwałabyś pomocy w realizacji zadań programu wychowawczo-

profilaktycznego szkoły?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Dziękujemy za wypełnienie ankiety.

Wyniki badań

TABELA 1

WSKAZYWANE PRZEZ UCZNIÓW RODZAJE PROBLEMÓW NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH W

ŚRODOWISKU SZKOLNYM

PROBLEMY UCZNIÓW SZKOŁY KLASY I-III N= 77

KLASY IV N= 42

KLASY V-VI N= 91

1. A. trudności w nauce B. trudności w kontaktach koleżeńskich C. trudności w dostosowaniu się do norm obowiązujących w szkole D. brak poczucia bezpieczeństwa w czasie przerw E. brak jasnych reguł, brak konsekwencji łamania reguł F. inne: strach przed wchodzeniem do toalety

31 % 11% 6% 14% 2% 17%

33% 15% 36% 28% 16% 0%

35% 26% 17% 20% 20% 5%

2 A. Propozycja zapalenia papierosa B. Wypicia alkoholu C. Spróbowania narkotyku

1% 2% 0%

2% 4% 0%

48% 33% 11%

3 A. Picie alkoholu B. Palenie papierosów

8% 2%

10% 7%

31% 30%

4 A. Agresja B. Przeszkadzanie na lekcji C. Brak porozumienia /

niekoleżeństwo/

27% 10% 25%

32% 28% 29%

41% 26% 37%

Źródło: badania własne

TABELA 2

RPDZAJE ZACHOWAŃ UCZNIÓW STWARZAJACYCH PROBLEMY WYCHOWAWCZE LUB DYDAKTYCZNE

WEDŁUG NAUCZYCIELI

RODZAJE ZACHOWAŃ NAUCZYCIELE

N= 31

• Agresja

• Brak dyscypliny w trakcie lekcji

• Brak kultury osobistej ucznia

• Trudności w nauce

36 %

32 %

27 %

16 %

• Trudności adaptacyjne ( drugi etap

ksztalcenia )

30 %

Analiza wyników przeprowadzonych badań pozwoliła na zdiagnozowanie potrzeb i

wprowadzenie działań profilaktycznych na danych poziomach:

• KLASY 0-VI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI

• KLASY III-IV PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DRUGIEGO ETAPU KSZTAŁCENIA

• KLASY IV- VI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM

• KLASY 0- VI POMÓŻ GŁODNEMU DZIECKU PRZETWAĆ DZIEŃ

OSOBY KOORDYNUJĄCE REALIZACJĘ POSZCZEGÓLNYCH PROGRAMÓW

PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI

Pani Beata Kurowska

PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DRUGIEGO ETAPU KSZTALCENIA

Pani Katarzyna Figas

Pani Ewa Grządziel

PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM

Pani Anna Terenowicz

POMÓŻ GŁODNEMU DZIECKU PRZETRWAĆ DZIEŃ

Pani Eliza Śiatczyńska

Program

przeciwdziałania

agresji i przemocy

Faza wstępnej identyfikacji

Krok I – identyfikacja objawu

W lutym 2001 r. przeprowadzono wśród uczniów, rodziców, nauczycieli szkoły ankiety. Po

opracowaniu wyników okazało się, że na problem agresji wskazuje 39% nauczycieli, 32% uczniów i

27% rodziców- ankieta pokazała, że jest to największy problem wychowawczy szkoły. Dyskusja w

gronie pedagogicznym ujawniła, że, nauczyciele upatrują źródeł zachowań agresywnych: w rodzinach,

gdzie zbyt mało czasu poświęca się dziecku; w sytuacji szkolnej dzieci; w problemach społecznych i w

lansowaniu negatywnych wzorców przez środki masowego przekazu.

Krok II – werbalizacja objawu

Rosnąca liczba zachowań agresywnych wśród uczniów spowodowana nieumiejętnością ( i małą

atrakcyjnością ) stosowania pozytywnych wzorców zachowań. Brak dostatecznej wiedzy i umiejętności

nauczycieli i rodziców pozwalających poradzić sobie z problemem.

Krok III – teoretyczna perspektywa rozumienia problemu

Zachowania agresywne, to świadome i celowe działania skierowane przeciwko komuś lub czemus

przynoszące szeroko rozumiane szkody, mogą przyjmować dwie formy: fizyczną ( bicie, kopanie...) i

psychiczną ( ośmieszanie, przezywanie,...)

Występowanie zachowań agresywnych jest warunkowane poprzez szereg współistniejących

czynników, wśród których należy wymienić: rodzinę jako miejsce modelowania różnych form

zachowań , szkołę ( jako instytucję, która w określony sposób organizuje warunki do pracy i

przebywania na jej terenie uczniów; w której panują określone relacje nauczyciel – uczeń, czynniki

związane z procesem uczenia się i nauczania ) ; grupę rówieśniczą i inne.

Za najważniejsze czynniki związane ze środowiskiem rodzinnym sprzyjające powstaniu zachowań

agresywnych Olewus uważa:

– negatywne emocjonalne nastawienie rodziców ( zwłaszcza matki ) w pierwszych latach życia

dziecka, charakteryzujące się brakiem ciepła bliskich więzi;

– przyzwalanie przez rodziców / opiekunów na agresywne zachowania dziecka, tolerowanie i

nie ograniczanie zachowań agresywnych wobec rodzeństwa kolegów i dorosłych;

– stosowanie przez rodziców metod wychowawczych opartych na sile – kary cielesne, którym

towarzyszą wybuch złości i agresja;

Czynniki związane ze szkołą wpływające na pojawienie się zachowań agresywnych to:

– niskie poczucie własnej wartości

– brak właściwego kontaktu z dorosłymi, agresja z ich strony;

– niewłaściwe wzorce przejmowane z mediów, otoczenia lub rodziny;

– brak w szkole jasnych norm zachowania i konsekwencji ich łamania;

– nieumiejętność konstruktywnego rozwiązywania problemów;

– struktura organizacyjna szkoły, ograniczona możliwość ruchu;

– niewłaściwe postępowanie nauczycieli, słaba komunikacja na linii nauczyciel-uczeń,

nauczyciel- rodzice, dzieci- rodzice;

Kołodziejczyk A., Czermierowska E., Kołodziejczyk T. Spójrz inaczej na agresję / 2001;

Owelus D. Mobbing- fala przemocy w szkole / 1998

Faza diagnozy

KROK IV – identyfikacja populacji badań

Wszystkie klasy od 1 do 6 w sumie 23 oddziały.

KROK V – dobór metody badawczej

Rozmiar i jakość zjawiska agresji w szkole zbadano przy pomocy ankiet opracowanych na podstawie

listy kontrolnej Tiny Arora. Zastosowano kwestionariusz dla klas młodszych i ankietę dla klas starszych,

przy pomocy tych narzędzi zbadano: rodzaj, częstotliwość miejsce występowania w szkole zachowań

agresywnych, sposobów reagowania nauczycieli w tych sytuacjach, oczekiwanych reakcji dzieci.

Ankieta i kwestionariusz pomagają również w identyfikacji ofiar i sprawców przemocy w klasach.

Kwestionariusz dla uczniów 1-3

Kwestionariusz

dotyczący zachowania uczniów w szkole

Imię i nazwisko ….............................................................................................

L.p W ciągu tego tygodnia

W szkole inne dziecko:

NIE

Tak

1 raz

TAK

Wiele razy

1 Przezywało mnie złośliwie

2 Pomogło mi

3 Celowo kopnęło mnie,

uderzyło, popchnęło, zbiło

Gdzie to było

4 Powiedziało o mnie coś miłego

5 Żądało ode mnie pieniędzy Gdzie to było

6 Wyśmiewało mnie

7 Bawiło się ze mną

8 Nasłało na mnie kolegów Gdzie to dyło

Dziękujemy

Opracowanie: E. Szych, A. Trenowicz, E. Siatczyńska

Ankieta dla uczniów klas 4-6:

MOJE ŻYCIE W SZKOLE

Diewcz. ……….. Chłop. ………

L.p W ciągu tego tygodnia w szkole inne dziecko:

Wcale Raz Więcej niż raz

1 Przezywało mnie złośliwie

2 Pożyczało mi coś

3 Kopnęło mnie

4 Było dla mnie miłe

5 Powiedziało, że mnie zbije

6 Wymuszało ode mnie pieniądze

7 Rozmawiało ze mną

8 Nasłało na mnie kolegów

9 Opowiedziało mi coś śmiesznego

10 Chciało mnie skaleczyć

11 Pomagało mi w nauce

12 Zabrało mi coś

13 Wyśmiewało mnie

14 Pochwaliło mnie

15 Powiedziało o mnie kłamstwo

16 Uderzyło mnie

17. Jak sądzisz, z jakiego powodu twoi koledzy zachowują się agresywnie?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

18. Do kogo zwracasz się o pomoc w sytuacji zagrożenia?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

19. Jak reagują nauczyciele kiedy są świadkami bici lub kopania?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

20. Jakie zachowania nauczycieli są najbardziej pomocne w takich sytuacjach?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Dziękujemy za wypełnienie ankiety.

E. Szych, E. Siatczyńska, A. Terenowicz

Krok VI- realizacja procedury badawczej

Pełna procedura badawcza została przeprowadzona na przełomie kwietnia i maja 2001 roku.

Badaniami objęto 428 osób ze wszystkich klas i na wszystkich poziomach.

Krok VII- analiza wyników badań

Przeprowadzone badania pozwoliły uzyskać informacje dotyczące wszystkich ważnych dla tworzenia

programu obszarów. Ze względu na dużą rozpiętość wieku ankietowanych badanie i analizę

przeprowadzono oddzielnie dla klas młodszych i klas starszych.

Wyniki badań zachowań agresywnych w klasach 1-3 przedstawia tabela 1:

Klasy I ( 82 ) Klasy II ( 85) Klasy III ( 81)

Nr pyt Więcej niż raz Raz Więcej niż raz Raz Więcej niż raz Raz

Zastraszenie 4,88% 18,29% 5,88% 40% 4,99% 12,35%

Kopanie, bicie 19,51% 19,51% 12,94% 45,88% 9,88% 18,52%

Wymuszanie 4,88% 12,20% 12,94% 9,41% 0% 12,35%

Przeszkadzanie 18,29% 17,07% 14,12% 28,24% 4,99% 27,38%

Wyśmiewanie 7,32% 20,73% 23,53% 34,12% 16,05% 22,22%

RAZEM 54,88% 87,80% 69,41% 158% 35,91% 92,82%

SREDNIA 10,98% 17,56% 13,88% 32,00% 7,18% 18,60%

OGÓLNY INDEKS

AGRESJI

14,27% 22,71% 12,87%

W grupie klas młodszych przebadano 248 uczniów. Ogólny indeks agresji dla tej grupy wynosi

16,62. Najczęstszą forma zachowań agresywnych jest agresja słowna: wyśmiewanie ( 20,66% ),

przeszkadzanie ( 18,35 % ), zastraszanie ( 14,4% ), wymuszanie ( 8,64 % ); różne formy agresji

fizycznej: bicie, popychanie, ( 21,04 % ). Akty agresji najczęściej miały miejsce w czasie przerwy lub po

lekcjach, a miejscami wskazanymi przez dzieci były: szatnie, tren na skarpie za budynkiem szkolnym,

kąt przy sklepiku.

Wyniki badań zachowań agresywnych w klasach 4-6 przedstawia tabela 2 :

KLASY IV ( 67 ) KLASY II ( 67 ) KLASY VI ( 47 )

Nr pyt WIĘCEJ NIŻ

RAZ

RAZ WIĘCEJ NIŻ

RAZ

RAZ WIĘCEJ NIŻ

RAZ

RAZ

kopanie 20.90% 29,90% 11,90% 26,90% 10,60% 19,20%

zastraszanie 13,40% 26,90% 6,00% 14,90% 6,40% 8,50%

wymuszenie 1,50% 0,00% 0,00% 4,50% 0,00% 0,00%

Próba skaleczenia 0,00% 1,50% 6,00% 3,00% 0,00% 0,00%

niszczenie 5,97% 13,40% 3,00% 10,40% 2,10% 14,90%

bicie 16,40% 23,90% 6,00% 9,00% 2,10% 6,40%

RAZEM 58,17% 95,60% 32,90% 68,70% 21,20% 49,00%

ŚREDNIA 9,70% 15,93% 5,48% 11,45% 3,53% 8,17%

OGÓLNY INDEKS

AGRESJI

12,81 8,47 5,85

W grupie starszych przebadano 181 uczniów. Ogólny indeks agresji dla tej grupy wynosi 9,04.

Najczęstszej spotykanymi formami agresji fizycznej są w kolejności występowania : ( kopanie 19,9% 5,

zastraszanie ( 12,68% ), bicie ( 10,6% ), niszczenie ( 8,3% ), wymuszanie ( 1% ).Badanie formy agresji

słownej w niewielkim stopniu. Miejsca w których dochodzi do ataków agresji słownej są takie same

jak wskazane przez dzieci młodsze+ szatnia przy Sali gimnastycznej + toalety. Pytania otwarte zadano

tylko starszej grupie ankietowanych, z analizy odpowiedzi wynika, że w sytuacji zagrożenia dzieci

zwracają się o pomoc do : nauczycieli dyżurujących ( 37,6% ), rodziców ( 36,3% ), wychowawcy (

34,72% ), pedagoga ( 19,2% ), kolegów ( 18,78% ), sami sobie radzą ( 15,93% ). Wśród przyczyn

pojawiania się zachowań agresywnych u rówieśników wskazano : złą sytuację w rodzinie ( 26,9% ),

biedę ( 6,23% ), chęć udowodnień swojej siły ( 16,3% ), złość ( 14,2% ), zazdrość ( 9,28% ), złe

towarzystwo ( 8,21% ), zaczepienie przez ofiary ( 4,6% ), problemy w nauce ( 4,1% ). Najbardziej za

pomocne działania nauczycieli uznano : rozdzielenie bijących się ( 12,2% ), wezwanie rodziców (

11,5% ), wysłanie do dyrektora ( 8,2% ), rozmowę ( 6,2% ).

Krok VII- werbalizacja zaleceń do programu

Analiza wyników przeprowadzonych w szkole badań pozwoliła na sformułowanie zaleceń programu

profilaktycznego:

• dzieci wskazywały na różne źródła zachowań agresywnych, w programie muszą się więc

znaleźć działania wszechstronnie usprawniające funkcjonowanie uczniów;

• jedną z najważniejszych przyczyn zachowań agresywnych jest dysfunkcja rodziny, wskazane

jest aby w programie uczestniczyły służby społeczne statutowo zajmujące się pomocą

rodzinie;

• poziom zachowań agresywnych jest dość wysoki, oprócz działań wpływających

bezpośrednio na jego zmniejszenie należałoby również zająć się promocją pozytywną;

• w sytuacji agresji dzieci oczekują pomocy najczęściej od dorosłych, należałoby objąć

programem rodziców i nauczycieli;

• dla znacznej grupy dzieci bardzo ważna jest grupa rówieśnicza, wskazane byłoby włączenie

do programu Samorządu Uczniowskiego;

Konceptualizacja „ szkolnego programu zapobiegania agresji i przemocy”

Przedstawiona powyżej analiza badań ankietowych dotyczących występowania w szkole zachowań

agresywnych pozwala na skonstruowanie kolejnych kroków programu profilaktycznego.

Krok IX- określenie celu programu

Celem „ Szkolnego programu przeciwdziałania agresji i przemocy „ jest kształtowanie prawego

człowieka przygotowanego do przestrzegania norm społecznych i nie przekraczania nakreślonych

granic.

Krok X- określenie zadań programu

Realizacja wyżej przedstawionego celu odbędzie się poprzez następujące zadania:

1. Dostarczenie uczniom, nauczycielom, rodzicom i instytucjom wspomagającym szkołę w

procesie wychowania informacji nt. skali zjawiska agresji;

2. Włączenie uczniów w pomoc rówieśnikom w sytuacjach konfliktowych;

3. Tworzenie przez pedagogów pozytywnych interakcji klasowych;

4. Wspomaganie nauczycieli i rodziców w rozumieniu źródeł i mechanizmów zachowań

agresywnych;

5. Wypracowanie przez nauczycieli skutecznych sposobów reagowania na zachowania

agresywne uczniów, poprawa umiejętności interpersonalnych;

6. Wspólne wypracowanie norm zachowań i konsekwencji ich łamania;

7. Wskazane dzieciom źródeł i możliwości korzystania z profesjonalnej pomocy;

8. Podjęcie pracy wychowawczej z dziećmi w kierunku konstruktywnych sposobów radzenia

sobie w trudnych sytuacjach szkolnych;

Krok XI- określenie strategii ewaluacyjnej

Ocena skuteczności programu będzie dokonywana na podstawie procedury protest/posttest na

grupie kontrolnej. W ramach strategii ewaluacyjnej:

- rolę protestu pełnić będzie ten sam kwestionariusz i ankieta , które posłużyły do przeprowadzenia

diagnozy ( z możliwością późniejszej modyfikacji);

- posttest będzie przeprowadzony tym samym narzędziem co pretest;

- posttest będzie przeprowadzony dwa razy w roku, na zakończenie każdego semestru;

Krok XII- określenie struktury i zawartości programu

Zrealizowanie przedstawionych wyżej zadań wymaga podjęcia wielokierunkowych działań, w których

wezmą udział; uczniowi, nauczyciele, rodzice i służby społeczne.

Poniżej przedstawiam „ szkolny program przeciwdziałania agresji i przemocy „ dla szkoły

Podstawowej Nr 2 w Gryfinie.

ZAŁOŻENIA PROGRAMU PRZECIWDZIALANIA AGRESJI I

PRZEMOCY W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W GRYFINIE

Cel główny:

Kształtowanie prawego człowieka przygotowanego do przestrzegania norm społecznych i nie

przekraczania nakreślonych granic

Cele szczegółowe:

• Uświadomienie uczniom, rodzicom i nauczycielom zagrożeń płynących z przemocy;

• Stopniowe zmniejszania różnych typów agresji spotykanych w szkole;

• Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych, interpersonalnych i współdziałania w grupie;

• Kształtowanie u uczniów poczucia współodpowiedzialności za atmosferę i klimat szkoły;

• Kształtowanie u uczniów poczucia własnej wartości i umiejętności radzenia sobie w

sytuacjach trudnych;

• Wzbudzenie i rozwijanie wrażliwości moralnej dziecka;

• Rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów nie przez agresję;

Metody pracy wychowawczej:

• Praca indywidualna z uczniem o specjalnych potrzebach wychowawczych;

• Praca w małych grupach terapeutycznych;

• Praca z grupą rówieśniczą- zespołem klasowym;

• Uczenie przez przeżywania- dramy, stymulacje;

• Treningi umiejętności;

• Zajęcia warsztatowe w klasach i grupach między klasowych;

• Prowadzenie programów profilaktycznych;

• Prowadzenie programów profilaktycznych;

• Integracyjne imprezy klasowe i szkolne;

• Działania twórcze uczniów;

• Apele porządkowe;

• Spektakle teatralne, filmy;

Kryteria sukcesu:

• Uczeń odróżnia dobro od zła;

• Wzrasta w środowisku świadomość zagrożeń spowodowanych przemocą;

• Uczeń rozumie konieczność przestrzegania zasad i przeciwstawiania się przemocy;

• Uczeń zna podstawowe zasady bezpiecznego zachowania i stosuje je;

• Uczeń zna instytucje powołane do kontroli przestrzegania prawa i wie gdzie w sytuacji

przemocy może zwrócić się o pomoc;

• Uczeń umie samodzielnie ocenić zachowania swoje i innych, oraz przewidzieć konsekwencje

tych zachowań;

• Uczeń dostrzega potrzeby swoje i innych, umie wyrazić swoje uczucia ( współczucie, empatia,

gniew… );

• Uczeń świadomie unika niebezpiecznych sytuacji;

• Uczeń czuje się bezpieczny na terenie szkoły;

Termin realizacji – program długofalowy nastawiony na proces, założone działania do realizacji w

roku szk. 2001/2002 i 2002/2003

Realizatorzy:

Dyrekcja szkoły, nauczyciele, pedagog szkolny, samorząd Uczniowski;

Instytucje i osoby współpracujące:

Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, Wydział Prewencji i Wydział ds. nieletnich KPP, PCPR, TPD,

UM iG , Rada Rodziców ,inni

Ewaluacja programu:

Przedmiotem oceny skuteczności programu są pozytywne zmiany w postawach uczniów.

Niezbędnym elementem ewaluacji programu jest diagnozowanie tychże podstaw, oraz bieżące

wyciąganie wniosków nt. realizacji treści kształcenia i wychowania. Program jest monitorowany

ewaluowany przez :

• Cykliczny pomiar indeksu agresji szkolnej – 2 razy w roku;

• Analizę dokumentów, działań i obserwacji prowadzonych przez pedagoga szkolnego;

• Analizę sygnałów wpływających do wychowawców i dyrektora szkoły;

• Informacje zwrotne od nauczycieli, rodziców i uczniów;

• Konsultację prowadzonych działań z radą parlamentu SU i radą pedagogiczną;

Kierunki działań Formy realizacji Osoby realizujące i wspomagające

Gromadzenie informacji nt. zjawiska agresji i przemocy

- przygotowanie tematycznego zestawienia bibliografii agresji - przygotowanie materiałów dla nauczycieli „ Jak rozpoznać ofiarę przemocy” „ Jak rozpoznać sprawcę przemocy” - szkolenia rady pedagogicznej ;” Komunikacja interpersonalna”, „ Jak rozmawiać z ofiarą i sprawcą przemocy”, „ Metoda wspólnej sprawy- metoda postępowania w sytuacji przemocy szkolnej „ - opracowanie i wdrożenie procedury postępowania nauczycieli i innych pracowników szkoły w sytuacji gorącej agresji

Bibliotekarz p. E. Szych pedagog szkolny p. E. szych komisja ds. agresji

Identyfikacja zjawiska

- przeprowadzenie ankiet wśród uczniów - zbieranie informacji o aktach przemocy od pracowników szkoły, personelu medycznego, policji, straży miejskiej i sądu - założenie bazy danych o aktach przemocy w szkole -stworzenie rodzicom i dzieciom możliwości anonimowego informowania o przemocy - Tel. Zaufania, drugi poniedziałek miesiąca

Komisja do spraw agresji Pedagog szkolny Pedagog szkolny Pedagog szkolny

Diagnoza programu - analiza informacji uzyskanych z różnych źródeł nt. skali zjawiska w szkole i najczęściej występujących form - wyłonienie ofiar i sprawców przemocy - rozpoznanie miejsc, w których najczęściej dochodzi do ataków agresji i przemocy

Komisja ds., agresji Wychowawcy Pracownicy szkoły

Organizacja w społeczności szkolnej kampanii przeciwko agresji, przemocy i wandalizmowi

- udostępnienie lamów gazetki szkolnej „ Łajba” dla tematyki agresji, wandalizmu i uzależnień - przedstawienie „ bohaterów pozytywnych „ w gazetce szkolnej - umieszczenie w najbardziej niebezpiecznych miejscach w szkole plakatów przeciwko agresji - przygotowanie gazetek ściennych przy gabinecie pedagoga i przeznaczenie ich na tematykę agresji i przemocy - przeprowadzenie wśród uczniów akcji informatycznej nt. osób, fundacji i telefonów zaufania, do których dziecko doznające przemocy może się zwrócić o pomoc - zorganizowanie konkursów plastycznych i literackich przeciwko przemocy - propagowanie na łamach gazetki szkolnej wartościowych filmów, lektur, i form spędzania wolnego czasu

Opiekun sekcji redakcyjnej SU Sekcja redakcyjna SU Klasy czwarte Pedagog i SU Sekcja plastyczna SU, sekcja SOS Sekcja redakcyjna SU

Działania profilaktyczne na terenie szkoły

- przeprowadzenie testów socjometrycznych w celu poznania struktury klas - ujęcie w planach pracy wychowawców zajęć poświęconych problemowi agresji w cyklu od klas pierwszych do szóstych - prowadzenie w klasach zajęć i imprez integracyjnych, gier, zabaw, symulacji, scenek i zajęć twórczych pozwalających dzieciom wyrazić swoje emocje - prowadzenie w klasach programów profilaktycznych :

• „ Spójrz inaczej „

• „ Spójrz inaczej na agresję „

• „ Dziękuje nie „

• „ Elementarz 7 Kroków „

• „ Gry i zabawy przeciw agresji wg Patterson ”

- prowadzenie cyklu zajęć dotyczących uczuć, relacji międzyludzkich i tolerancji w ramach katechezy i przygotowania do życia w rodzinie - wykorzystywanie w procesie wychowawczym filmów i spektakli edukacyjnych z zakresu profilaktyki -sukcesywne zmniejszenie zachowań niepożądanych - współodpowiedzialność uczniów- dyżury uczniów klas szóstych w czasie przerw i imprez szkolnych - wypracowanie norm zachowań w klasach -wypracowanie przez przedstawicieli klas i przedstawicieli zespołu wychowawców Kodeksu zachowań Ucznia SP 2 - wspólne wypracowanie przez przedstawicieli rady pedagogicznej, przedstawicieli rodziców i uczniów konsekwencji łamania zasad kodeksu szkolnego - objęcie wzmożonymi działaniami klas czwartych w związku z najwyższym wskaźnikiem indeksu agresji w tych klasach - organizowanie imprez ogólnoszkolnych sprzyjających wzajemnemu okazywaniu życzliwości i sympatii- Dzień Chłopaka, Dzień Nauczyciela, Walentynki, Dzień Kobiet, Dzień Dziecka, Mikołajki, Andrzejki

Wychowawcy Pedagog szkolny Nauczyciele Przedszkolni nauczyciele Katecheci Wychowawcy Rada pedagogiczna i inni pracownicy szk. Sekcja porządkowa SU Wychowawcy P. Ulanowska P. Molska Komisja ds. agresji Wychowawcy klas czwartych Opiekunowie SU Wychowawcy klas

Działania profilaktyczne prowadzone w środowisku ucznia

DZIALANIA PROWADZONE W ŚRODOWISKU RODZINNYM: - pedagogizacja rodziców w całym cyklu kształcenia wg programu pedagoga szkolnego - przeprowadzenie akcji informacyjnej dla rodziców „ Uwaga przemoc! „

Pedagog, katecheci i wychowawcy

• Jak rozpoznać, że dziecko jest ofiarą przemocy?

• Jak rodzice mogą pomóc dziecku doznającemu przemocy?

- przygotowanie propozycji lektur dla rodziców i zaprezentowanie w dniach zebrań Działania prowadzone we współpracy z instytucjami powołanymi do pomocy dziecku i rodzinie -zdiagnozowanie we współpracy z policją i OPS środowiska dzieci ofiar i sprawców przemocy - skierowanie niektórych uczniów do udziału w programie „ Starszy brat, starsza siostra” - zaproponowanie niektórym uczniom zajęć w świetlicy terapeutycznej - objęcie pomocą socjalną uczniów z rodzin patologicznych i ubogich - przeprowadzenie we współpracy z policją zajęć nt. przemocy, wandalizmu i konsekwencji łamania prawa - prowadzanie zajęć tematycznych przez psychologów, pedagogów i terapeutów z Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej - zaproponowanie uczniom alternatywnych form spędzania czasu wolnego

• Koła zainteresowań : plastyczne, elektroniczne, chór, LOP, PCK, Liga Morska

• Zajęcia sportowe: sekcja żeglarska, SIS

• Udział w pracach sekcji SU

• Przygotowanie uczniów do konkursów przedmiotowych

P. E. Szych Pedagog I PCPR PCPR POS i PCPR Pedagog PPP Szkoła, PZŻ MOS MKS Hermes Opiekunowie SU nauczyciele

Działania pomocowe dla ofiar i sprawców przemocy

- poinformowanie rodziców i ustalenie z nimi strategii działania - praca w małych grupach terapeutycznych z ofiarami i sprawcami przemocy - kierowanie dzieci na terapię indywidualną do PPP ( objęcie pomocą również rodziców) - monitorowanie grupy rówieśniczej, w której doszło do ataku przemocy - praca a grupą – klasą przy wsparciu psychologów z PPP - nawiązanie współpracy z policją, sądem, kuratorami do spraw nieletnich

Wychowawca Pedagog szk. Pedagog szk. Pracownicy Szkoły Wychowawcy Pedagog szk.

Monitorowanie programu

- analiza dokumentacji pedagoga szkolnego pod kątem agresji - analiza skarg wpływających do dyrektora szkoły i pedagoga - cykliczne przeprowadzenie ankiety wśród uczniów ( dwa razy w roku )

Pedagog szk. Dyrektor Komisja ds. agresji

-modyfikowanie działań przeciwko agresji z zależności od wyników ankiet i analiz - cykliczne informowanie rady pedagogicznej – raport w sprawie agresji i przemocy w szkole - ewaluacja programu

Komisja ds. agresji Pedagog szk. Rada pedagogiczna

Literatura:

Z. B. Gaś – Psychoprofilaktyka Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji, Lublin

1998;

K. Ostrowska, J. Tatarowicz- Zanim w szkole będzie źle, Warszawa 1998;

D. Owelus – Mobbing fala przemocy w szkole, Warszawa 1998;

Ministerstwo Edukacji Narodowej- O wychowaniu w szkole, Biblioteczka reformy Warszawa 1999;

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY roku szkolnego 2003/2004

Zapobieganie zachowaniom ryzykownym

Cele strategiczne

A. Zapobieganie szkodom alkoholowym, nikotynowym wśród dzieci, przez prowadzenie

specjalistycznych zajęć.

B. Wzmacnianie czynników chroniących wśród dzieci poprzez rozwijanie współpracy z rodziną.

C. Tworzenie pozytywnych relacji pomiędzy N- U, N- R, N- N.

Uczniowie Rodzice Nauczyciele

Cele operacyjne Cele operacyjne Cele operacyjne

Cel 1.1 Na poziomie wiekowym IV-VI. Rozwijanie osobistej odpowiedzialności, wzmacnianie więzi w grupie.

Cel 1.1 Uwrażliwienie dorosłych na czynniki ryzyka wpływające na ich dzieci

Cel 1.1 Opanowanie konkretnych umiejętności wychowawczych potrzebnych wychowawca- dziecko

2. Opóźnienie wieku inicjacji alkoholowej

2. Podanie wskazówek wychowawczych w relacjach R- Dz, które mają charakter profilaktyczny

2. Budowanie umiejętności pracy z rodzicami.

3. zapoznanie z normami dotyczącymi nie używania alkoholu przez dzieci

3. Zrozumienie i efektywne radzenie sobie z sytuacjami konfliktowymi.

4. promowanie postawy trzeźwości

5 Uświadomienie natychmiastowych i odroczonych konsekwencji używanie środków psychoaktywnych.

Opis realizacji celów

Poprzez

A. Zadania

B. Formy pracy

C. Realizatorzy

D. Czas

Odbiorca Zadanie Formy pracy Realizatorzy Czas

Uczniowie klas IV

1 Szukanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego nie należy używać środków psychoaktywnych. 2 Zapoznanie z prawdami i mitami na temat alkoholu. 3 jak Radzic sobie z presją rówiesniczą.

1 Warsztaty „ Spójrz inaczej” 2 Dyskusje na lekcjach religii i języka polskiego. 3 Konkurs wiedzy o abstynencji, jako postawie życiowej.

Wychowawcy, Pedagog. Katecheci i poloniści. Pielęgniarka szkolna

Dwa razy w roku X, XI, 04

Uczniowie klas V-VI

1 Zapobieganie przedwczesnemu używaniu alkoholu przez dzieci.

1 Zajęcia warsztatowe prowadzone przez PPP i innych przygotowanych w temacie.

Pedagog, psycholog

Do ustalenia

Rodzice Zadania Formy pracy Realizatorzy Czas

Rodzice uczniów klas IV-VI

1 Jak kształtować u dziecka postawę asertywną. 2 Prawda i mity na temat alkoholu. 3 jak budować pozytywne relacje z dzieckiem.

1 Spotkanie z pedagogiem z wychowawcami. 2 Kącik porad indywidualnych. 3 Dyżury wychowawców z zespołu profilaktycznego.

Pedagog. Wychowawcy i katecheci i inni.

Cały rok Raz w tygodniu

Rada Pedagogiczna

1 Komunikacja interpersonalna. 2 Jak konstruktywnie rozwiązywać konflikty w grupie. Jak pomagać w sytuacjach na terenie szkoły.

1 Szkolenie R.P Spotkania Pedagoga w wychowawcami klas. 3 prace zespołu Wychowawczego.

Do ustalenia

Dwa razy w roku 09.10 Cztery razy w roku

Anna Terenowicz

Program „ Pomóż głodnemu dziecku przetrwać dzień”

W drugim semestrze roku szkolnego 2002/2003

został uruchomiony program; „ Pomóż głodnemu

dziecku przetrwać dzień”.

Potrzebę stworzenia takiego programu zgłosili

nauczyciele klas 1-3 oraz wychowawcy ze świetlicy.

Realizacja programu, zainicjowanego przez p.

dyrektora Fabiana, polega na współpracy świetlicy

szklonej w wychowawcami poszczególnych klas,

kuchnią szkolną i Radą Rodziców, która do chwili

obecnej finansuje zakup artykułów spożywczych.

Wychowawcy na podstawie obserwacji oraz

rozmowy z dziećmi mogą stwierdzić, które dziecko

danego dnia jest głodne.

Następnie kierują ucznia do świetlicy szkolnej.

Wychowawca pełniący dyżur w świetlicy

przygotowuje dziecku kanapki oraz ciepły napój.

Dzieci spożywają śniadanie w stołówce szkolnej.

Program działa na zasadzie „ pogotowia „,

ponieważ ma za zadanie pomoc dzieciom w

sytuacjach awaryjnych, a nie przejęcie obowiązków

opiekuńczych rodziców wobec dzieci. Śniadania

przygotowywane są w godzinach: 8 -10, po godzinie

10 dzieci mają możliwość z ciepłej porcji obiadowej.

W roku szkolnym 2003/2004 program będzie

kontynuowany, w dalszym ciągu oparty na

współpracy nauczycieli i wychowawców oraz

wzmożonym monitoringu w klasach.

Eliza Siatczynska