Program Ochrony Zrodowiska - Gmina CzudecProgram Ochrony Środowiska dla Gminy Czudec na lata...

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CZUDEC DLA GMINY CZUDEC DLA GMINY CZUDEC DLA GMINY CZUDEC NA LATA 2008NA LATA 2008NA LATA 2008NA LATA 2008----2011201120112011

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czudec na lata 2008-2011

2

Spis treści: I. Wstęp 3 II. Metodyka 5 III. Polityka ekologiczna administracji wyŜszego szczebla 5 III.1. Priorytety polityki ekologicznej państwa 5 III.1.1. Cele i kierunki działań o charakterze systemowym 6 III.1.2. Cele i kierunki działań polityki ekologicznej 7 III.2. Priorytety ekologiczne województwa podkarpackiego 10 III.3. Priorytety ekologiczne powiatu strzyŜowskiego 13 IV. Charakterystyka gminy Czudec 18 IV.1. Informacje ogólne 18 IV.2. Demografia 20 IV.3. Działalność gminy 22 IV.4. Infrastruktura 24 IV.4.1. Media (energia elektryczna, gaz) 24 IV.4.2. Telekomunikacja 25 IV.5. Komunikacja 25 IV.6. Hałas 26 IV.7. Krajobraz 27 IV.8. Fauna, flora 28 IV.9. Budowa geologiczna i ukształtowanie terenu 29 IV.10. Gleby 32 IV.11. Surowce mineralne 32 IV.12. Wody 33 IV.12.1 Wody powierzchniowe 33 IV.12.2.Wody podziemne 36 IV.13. Gospodarka wodno-ściekowa 37 IV.14. Gospodarka odpadami 40 IV.15. Klimat 40 IV.16. Powietrze 41 V. Cele i kierunki działań o charakterze systemowym 43 VI. Cele, priorytety i kierunki działań w zakresie ochrony i poprawy

środowiska 44 VII. System zarządzania programem 49 VII.1. Instrumenty prawno-administracyjne 52 VII.2. Instrumenty ekonomiczno-rynkowe 53 VII.3. Instrumenty informacyjno-edukacyjne (społeczne) 54 VIII. Monitoring programu 56 IX. Źródła finansowania programu 56 IX.1. Krajowe źródła finansowania programu 56 IX.2. Zagraniczne źródła finansowania programu 58 X. Nakłady na realizacje programu 60 XI. Streszczenie 63 XI.1 Wstęp 63 XI.2. Charakterystyka gminy Czudec oraz poszczególnych komponentów środowiska

naturalnego 63 XI.3. Kierunki działań o charakterze systemowym 64 XI.4. Wyznaczone cele i priorytety w zakresie ochrony środowiska 65 XI.5. System zarządzania programem i jego monitoring 66 XI.6. Źródła finansowania oraz szacunkowe koszty realizacji programu 66 Bibliografia 67 Wybrane akty prawne 67


3

I. WSTĘP

W celu realizacji polityki ekologicznej państwa, organ wykonawczy gminy jest obowiązany sporządzić Program Ochrony Środowiska, spójny z polityką ekologiczną państwa. Tak stanowi art. 17 ust. 1 Ustawy z dn. 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 ze zmianami). Zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy polityka ekologiczna państwa powinna określać w szczególności: - cele ekologiczne, - priorytety ekologiczne - poziomy celów długoterminowych - rodzaj i harmonogram działań proekologicznych - środki niezbędne do osiągnięcia celów w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Art. 17 ust. 1 Ustawy prawo ochrony środowiska, w związku z art. 14 ust. 2 tej ustawy precyzuje, Ŝe organ wykonawczy gminy uwzględniając częstotliwość aktualizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza raz na 4 lata Program Ochrony Środowiska obejmujący cztery kolejne lata z perspektywą na następne cztery. Pierwszy Program Ochrony Środowiska, dla gminy Czudec, zwany dalej Programem, obejmujący lata 2004-2007 uchwalony został przez Radę Gminy Uchwałą nr XXXV/249/2005 w dn. 20 maja 2005 r. Niniejsza aktualizacja Programu sporządzona jest na lata 2008-2011 z uwzględnieniem czterech kolejnych 2012-2015.

Celem aktualizacji Programu jest kontynuacja wyznaczonych zadań poprzedniego opracowania, ich weryfikacja oraz ustalenie nowych priorytetów i kierunków działań związanych z tematyką ochrony środowiska. Jego realizacja zaś ma doprowadzić do poprawy stanu środowiska, wspomóc w efektywnym nim zarządzaniu oraz zapewnić skuteczne mechanizmy chroniące środowisko naturalne przed degradacją, zgodnie z załoŜeniami i priorytetami polityki ekologicznej państwa. Program powinien teŜ spełniać rolę pomocniczą przy rozwiązywaniu zagadnień związanych z problematyką ochrony środowiska poprzez wybór priorytetów słuŜących: - zapobieganiu degradacji środowiska - zachowaniu obecnego stanu środowiska - zredukowaniu do minimum degradacji środowiska naturalnego - ustalaniu hierarchii poszczególnych działań i inwestycji. Powinno odbywać się to poprzez ograniczenie wpływu źródeł zanieczyszczeń środowiska, ochronę i rozwój walorów przyrodniczych i krajobrazowych terenu, racjonalne gospodarowanie zgodne z zasadą zrównowaŜonego rozwoju oraz podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa ukierunkowane na zmianę ich postawy wobec działań na rzecz środowiska naturalnego.

Integralną częścią Programu Ochrony Środowiska jest Plan Gospodarki Odpadami, który określa: 1) opis aktualnego stanu gospodarki odpadami, zawierający informacje dotyczące:

a) rodzaju, ilości i źródła pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania,

b) wyszczególnienia posiadaczy odpadów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,


4

c) rozmieszczenia istniejących instalacji do zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,

d) identyfikacji problemów w zakresie gospodarowania odpadami; 2) cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągania; 3) prognozowane zmiany w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami; 4) zadania, których realizacja zapewni poprawę sytuacji w zakresie gospodarowania

odpadami; 5) rodzaj przedsięwzięć i harmonogram ich realizacji; 6) instrumenty finansowe słuŜące realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami,

zawierające następujące elementy: a) wskazanie źródeł finansowania planowanych działań, b) harmonogram rzeczowo-finansowy planowanych działań zmierzających do

zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego gospodarowania nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska;

7) system gospodarowania odpadami; 8) system monitoringu i sposób oceny realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Czudec na lata 2008-2011 jest dołączony jako załącznik nr 1 niniejszego opracowania. Rokiem bazowym jest rok 2006, jednak niektóre dane sięgają równieŜ roku 2007. UśYWANE SKRÓTY: WPOŚ – Wojewódzki Program Ochrony Środowiska PPOŚ – Powiatowy Program Ochrony Środowiska GPOŚ 2004-2007 – Gminny Program Ochrony Środowiska na lata 2004-2007 uoo – Ustawa o odpadach RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej poś – prawo ochrony środowiska GMO – genetycznie modyfikowane organizmy PTC - Polska Telefonia Cyfrowa UE – Unia Europejska MAS - Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu (EMAS) (ang. Eco-Management and

Audit Scheme SZŚ – System zarządzania Środowiskowego OZE - Odnawialne źródła energii UE – Unia Europejska PKB – Produkt Krajowy Brutto


5

II. METODYKA Aktualizacja POŚ opracowana została w oparciu o: � Politykę Ekologiczną Państwa na lata 2007-2010 � Wojewódzki Program Ochrony Środowiska na lata 2008-2011 � Powiatowy Program Ochrony Środowiska na lata 2004-2007 � Gminny Program Ochrony Środowiska na lata 2004-2007 � Raport z wykonania Gminnego Programu Ochrony Środowiska w latach 2004-2006 � Strategię Rozwoju Gminy Czudec na lata 2000-2010

Wytyczne, cele i kierunki działań zawarte w niniejszym opracowaniu są zgodne

z załoŜeniami powyŜszych dokumentów, jak równieŜ stanowią kontynuację GPOŚ sporządzonego na lata 2004-2007 z uwzględnieniem opracowanego w 2007 r. raportu z realizacji GPOŚ 2005-2006. Ponadto utworzenie aktualizacji poprzedzone zostało analizą obecnej sytuacji i zachodzących zmian na terenie gminy Czudec w poniŜszych zagadnieniach: - demografia - podstawy i moŜliwości rozwoju społeczno- gospodarczego gminy - stan poszczególnych komponentów środowiska naturalnego - moŜliwości finansowania przedsięwzięć. Diagnoza stanu środowiska na terenie gminy wykonana została na podstawie informacji o: - infrastrukturze - komunikacji i stanie dróg na terenie gminy - hałasie - krajobrazie i środowisku przyrodniczym - budowie geologicznej i ukształtowaniu terenu gminy Czudec - stanie gleb - surowcach mineralnych - stanie wód powierzchniowych i podziemnych - gospodarce wodno-ściekowej na terenie gminy - gospodarce odpadami - klimacie i powietrzu. III. POLITYKA EKOLOGICZNA ADMINISTARCJI WY śSZEGO SZCZEBLA III.1. Priorytety Polityki Ekologicznej Państwa Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównowaŜonego rozwoju społeczno. gospodarczego. Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne (w tym wdraŜanie postanowień Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego


6

wykorzystania w najwaŜniejszych obszarach ochrony środowiska. Stąd celami realizacyjnymi Polityki ekologicznej są:

wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska, ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, ZrównowaŜone wykorzystanie materiałów, wody i energii, dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia

mieszkańców Polski, ochrona klimatu.

III.1.1. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM: 1. Włączenie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych

� Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do ustaleń zawartych we wszystkich dokumentach strategicznych i przeprowadzenia oceny skutków ekologicznych ich realizacji przed ich zatwierdzeniem.

2. Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska

� Uruchomienie mechanizmów zapewniających ekonomizację ochrony środowiska. 3. Zarządzanie środowiskowe

� Upowszechnienie idei SZŚ i wdraŜanie tych systemów w gałęziach przemysłu o znaczącym oddziaływaniu na środowisko,

� Wzrost świadomości konsumentów - rozpoznawalność logo EMAS, znaku normy PN-EN ISO 14001, Czystszej Produkcji, Odpowiedzialność i Troska przez 50% społeczeństwa,

� Rozwój EMAS w sektorze małych przedsiębiorstw oraz administracji publicznej szczebla lokalnego.

4. Odpowiedzialność za szkody w środowisku

� Stworzenie systemu zapewniającego, Ŝe koszty szkód w środowisku oraz koszty zapobiegania powstaniu tych szkód ponosić będą sprawcy.

5. Edukacja i udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony Środowiska szerokiego

dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie

� Zwiększenie liczby osób podejmujących świadome decyzje konsumenckie, uwzględniające konieczność ochrony zasobów przyrodniczych,

� Tworzenie płaszczyzny współpracy z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi oraz wspieranie aktywności tych organizacji

6. Rozwój badań i postęp techniczny

� Zwiększenie roli wiedzy i innowacyjności w procesie zrównowaŜonego rozwoju gospodarczego i społecznego kraju,


7

� Ułatwienie procesu wdraŜania nowych technologii środowiskowych i ekoinnowacji w gospodarce.

7. Aspekty ekologiczne w planowaniu oraz zagospodarowaniu Przestrzennym

� Integracja problematyki środowiskowej i planowania przestrzennego wraz z konieczną odbudową struktur instytucjonalnych wspierających tę integrację,

� Integracja systemu monitoringu sieci Natura 2000 z systemem zarządzania gospodarką przestrzenną.

8. Mechanizmy prawne, ekonomiczne i finansowe

� Stworzenie skutecznego systemu prawnych, ekonomicznych i finansowych instrumentów polityki ekologicznej zapewniających efektywne i terminowe realizowanie jej celów.

III.1.2. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ POLITYKI EKOLOGICZNEJ 1. Ochrona przyrody i krajobrazu

� Zahamowanie strat róŜnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu).

2. Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów

� Rozwijanie trwale zrównowaŜonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. 3. Ochrona powierzchni ziemi

� Ograniczenie negatywnego oddziaływania procesów gospodarczych na środowisko glebowe,

� Wzrost powierzchni terenów przekazywanych do rekultywacji.

4. Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych

� Doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych oraz zharmonizowanie przepisów z tego zakresu,

� Poszukiwanie i wykorzystywanie substytutów zasobów nieodnawialnych, � Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac

geologicznych, a takŜe w trakcie eksploatacji złóŜ kopalin, � Optymalizacja wykorzystania i zrównowaŜone uŜytkowanie zasobów kopalin i wód

podziemnych, � Ochrona głównych zbiorników wód podziemnych, które stanowią główne/strategiczne źródło zaopatrzenia ludności w wodę,

� Usprawnienie funkcjonowania administracji geologicznej w celu lepszej ochrony kopalin i wód podziemnych,

� Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin.

5. Biotechnologie i organizmy genetycznie zmodyfikowane


8

� Zapewnienie bezpieczeństwa biologicznego kraju

6. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji

� WdroŜenie zasady decouplingu. rozdzielenia zaleŜności oddziaływania rozwoju gospodarczego na środowisko,

� Wzrost efektywności wykorzystania surowców, w tym zasobów wodnych w gospodarce,

� Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zaoszczędzenie 9% energii finalnej w ciągu 9 lat, do roku 2017,

� Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła, a takŜe zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko

7. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych

� Wspieranie budowy nowych odnawialnych źródeł energii, tak by udział energii z OZE w zuŜyciu energii pierwotnej oraz w krajowym zuŜyciu energii elektrycznej brutto osiągnął w roku 2010, co najmniej 7,5% oraz utrzymanie tego udziału na poziomie nie niŜszym w latach 2011-2014, przy przewidywanym wzroście konsumpcji energii elektrycznej w Polsce,

� Dalsze zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw uŜywanych w transporcie.

8. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy

� DąŜenie do zapewnienia dobrego stanu (jakościowego i ilościowego) wód w Polsce, � WdraŜanie zrównowaŜonego zarządzania zasobami wodnymi w Polsce, w tym

reorganizacja słuŜb zajmujących się gospodarowaniem wodami poprzez ich integrację, � Zmiana systemu finansowania gospodarki wodnej (samofinansowanie gospodarki

wodnej), � Efektywna ochrona przed powodzią i suszą, � Integracja gospodarki wodnej z gospodarką leśną poprzez planowanie przestrzenne,

przede wszystkim w celu zwiększenia naturalnej retencji wód oraz zmniejszenia zagroŜenia powodziowego,

� Konsekwentna realizacja Programu dla Odry 2006.

9. Relacja "środowisko-zdrowie"

� Zahamowanie powstawania środowiskowych zagroŜeń zdrowia

10. Jakość wód

� Osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych

11. Zanieczyszczenie powietrza

� Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza, � Spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa, � Redukcja emisji z obiektów energetycznego spalania w kierunku pułapów emisyjnych

określonych w Traktacie Akcesyjnym.


9

12. Gospodarka odpadami

� Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju PKB,

� Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,

� Zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym w szczególności doprowadzenie do sytuacji, Ŝe w 2013r. nie będzie składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji więcej niŜ 50% masy tych odpadów wytworzonych w 1995r.,

� Zamknięcie do końca 2009r. wszystkich krajowych składowisk nie spełniających standardów Unii Europejskiej,

� Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, � Całkowite wyeliminowanie i unieszkodliwienie PCB do 2010r., � Rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zuŜytego sprzętu elektrycznego

i elektronicznego oraz zuŜytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na całkowite wyeliminowanie ich składowania,

� Zapewnienie pełnej skuteczności działania systemu zbierania i demontaŜu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w tym recyklingu, odpadów powstających z pojazdów wycofanych z eksploatacji,

� Stworzenie kompleksowej bazy danych o wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce.

13. Substancje chemiczne w środowisku

� Propagowanie stosowania bezpiecznych dla ludzi i środowiska zamienników chemikaliów i preparatów niebezpiecznych, w tym produktów ulegających biodegradacji,

� Stworzenie spójnego systemu odpowiedzialności za chemikalia: wprowadzane na rynek, stosowane w produkcji oraz występujące w produktach i odpadach,

� Minimalizacja niekorzystnego wpływu stosowania chemikaliów na ludzi i środowisko,

� Propagowanie stosowania produktów chemicznych ulegających biodegradacji 14. Zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego

� Wycofanie z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową, z wyjątkami dopuszczonymi przez Protokół Montrealski oraz regulacje Unii Europejskiej.

15. PowaŜne awarie przemysłowe

� Zmniejszanie ryzyka wystąpienia powaŜnej awarii przemysłowej przez nadzór nad wszystkimi instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami takiej awarii,

� Ograniczenie skutków powaŜnych awarii w odniesieniu do ludzi, środowiska oraz wartości materialnych.


10

16. Oddziaływanie hałasu

� Zmniejszenie zagroŜenia mieszkańców Polski ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu

17. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych

� Ochrona mieszkańców Polski przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.

18. Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona przed promieniowaniem

� PodwyŜszenie poziomu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej społeczeństwa.

19. Ochrona klimatu

� Konsekwentne wdraŜanie krajowych programów redukcji emisji, tak, aby w perspektywie długoterminowej osiągnąć redukcję emisji w odniesieniu do emisji w roku bazowym wynikającą z porozumień międzynarodowych,

� Podjęcie działań mających na celu dostosowanie wybranych sektorów oraz obszarów Polski do konsekwencji zmiany klimatu.

III.2. Priorytety ekologiczne województwa podkarpackiego

1. Ochrona wód i efektywne wykorzystanie zasobów wodnych Cele średniookresowe � Ochrona zasobów wodnych poprzez eliminacje lub ograniczanie emisji

zanieczyszczeń ze źródeł punktowych i rozproszonych, eliminację substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz ograniczenie zrzutów pozostałych substancji tego typu.

� Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody dla województwa oraz zaspokojenie potrzeb ludności w odpowiednią jakościowo wodę przeznaczoną do spoŜycia przez ludzi.

Cele krótkookresowe � Poprawa jakości wód w zlewniach województwa podkarpackiego. � Zapewnienie odpowiedniej ilościowo i jakościowo wody do celów bytowo

gospodarczych oraz rekreacyjno-turystycznych. � Przebudowa systemu monitorowania jakości wody dostarczanej przez wodociągi,

stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz emisji zanieczyszczeń do tych wód.

2. Przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska ( w tym ochrona przed powodzią, powaŜne awarie, ograniczenie skutków zagroŜeń naturalnych i chemicznych)

Cel średniookresowy � Minimalizowanie skutków negatywnych zjawisk naturalnych, zapobieganie

powaŜnym awariom, dostęp do wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Cel krótkookresowy � Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wód i retencja (sukcesywnie).


11

� Poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego (sukcesywnie). � WdraŜanie istniejących przepisów prawnych i skuteczne ich egzekwowanie oraz

wspieranie słuŜb odpowiedzialnych za prowadzenie działań ratowniczych oraz zapobiegania i przeciwdziałania powaŜnym awariom.

3. Gospodarka odpadami � Zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów komunalnych. � Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów,

zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska. � Minimalizacja ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie. � Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych, w tym

systemem selektywnego zbierania 100% mieszkańców województwa do końca 2008 r. � Gospodarowanie odpadami komunalnymi w województwie w oparciu o ponadgminne

zakłady zagospodarowania odpadów. � Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji

unieszkodliwianych przez składowanie w stosunku do ilości tych odpadów wytwarzanych w województwie podkarpackim w roku 1995.

� Zwiększenie ilości odpadów zbieranych selektywnie, w tym odpadów niebezpiecznych.

� Bezpieczne dla środowiska składowanie odpadów. � Zamkniecie do końca 2009 roku wszystkich składowiska nie spełniających wymogów

prawnych i technologicznych. � Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. � Zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 85% w roku 2014. � Systematyczne zwiększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku. � Zwiększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowanie do 5% w 2010 r.

oraz do 7% 2 2019 roku.

4. Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych

Cele średniookresowe � Wzrost udziału energii odnawialnej w bilansie zuŜycia energii pierwotnych

w województwie (do 2020 roku 14%). � Zmniejszanie energochłonności gospodarki, zarówno w zakresie procesów

wytwórczych, jak i świadczenia usług oraz konsumpcji. Cel krótkookresowy � Wzrost udziału energii odnawialnej ze źródeł w bilansie paliwowo - energetycznym

osiągnięcie 7,5 % w roku 2010 w strukturze zuŜycia nośników pierwotnych w województwie.

5. Ochrona róŜnorodności biologicznej i krajobrazu oraz zrównowaŜony rozwój lasów Cele średniookresowe � Zachowanie oraz ochrona róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej. � Podnoszenie wartości krajobrazu na szczeblu lokalnym i regionalnym poprzez

działania skierowane na ochronę, zrównowaŜone gospodarowanie, planowanie i odtwarzanie krajobrazów oraz uaktywnianie społeczeństwa w decydowaniu o losie otaczającego krajobrazu.


12

� Zachowanie korzystnego wpływu lasu na równowagę środowiska i warunki Ŝycia ludzi, w szczególności ochrona, zwiększanie, i przywracanie biologicznej róŜnorodności lasów na poziomie ekosystemowym, gatunkowym i genetycznym.

� Utrzymanie i wzmacnianie społeczno - ekonomicznej funkcji lasów, współpraca w zakresie ochrony róŜnorodności biologicznej i krajobrazu z administracją państwową i samorządową na poziomie regionalnym, z Ukrainą, Słowacją i Euroregionem Karpaty na poziomie międzynarodowym oraz współpraca i komunikacja ze społeczeństwem.

Cele krótkookresowe � Realizacja zobowiązań międzynarodowych w zakresie ochrony przyrody oraz

zobowiązań wynikających z ustawy o ochronie przyrody. � Opracowanie planów ochrony parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków

krajobrazowych, obszarów NATURA 2000, a takŜe metod ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które są zagroŜone.

� Ochrona terenów zieleni miejskiej, wiejskiej oraz krajobrazu. � WdraŜanie zasad ochrony i racjonalnego uŜytkowania zasobów leśnych

odpowiadającym kryteriom ustalonym dla Europy, na podstawie konwencji i porozumień międzynarodowych.

� Intensyfikacja działań ukierunkowanych na prowadzenie trwale zrównowaŜonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.

� Opracowanie podstaw do rozszerzenia zakresu zalesień i zadrzewień

6. Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej Cele średniookresowe � Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza atmosferycznego. � Przeciwdziałanie globalnym zmianom klimatu poprzez sukcesywną redukcję emisji

gazów cieplarnianych. Cele krótkookresowe � Poprawa stanu jakości powietrza w strefach zaliczonych do klasy C w oparciu

o dotychczasowe wyniki oceny. � Modernizacja i rozbudowa systemu monitoringu powietrza, zgodnie z wymogami

prawa. � Ograniczenie emisji niskiej ze źródeł komunalnych i ogrzewnictwa indywidualnego

oraz emisji z transportu i jej oddziaływania. � Ograniczenie emisji ze źródeł przemysłowych i energetyki. � Zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. 7. Ochrona powierzchni ziemi i przywrócenie wartości uŜytkowej gleb. Cele średniookresowe � Przywracanie funkcji przyrodniczych terenom zdegradowanym oraz ich rekultywacja

i włączenie do obiegu gospodarczego (w tym terenów poprzemysłowych). � Identyfikacja i likwidacja zagroŜeń powierzchni ziemi. � Ochrona zasobów gleb nadających się do wykorzystania rolniczego i leśnego przed

ich przeznaczeniem na inne cele. Cele krótkookresowe � Rekultywacja i zagospodarowanie terenów zdegradowanych, stwarzających

największe zagroŜenie dla środowiska i bezpieczeństwa ludzi.


13

� Ograniczanie negatywnego oddziaływania procesów gospodarczych na środowisko glebowe.

8. Ochrona przed hasałem i promieniowaniem elektromagnetycznym Cele średniookresowe � Podniesienie komfortu akustycznego dla mieszkańców województwa. � Niedopuszczenie do pogorszenia klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja

akustyczna jest korzystna. � Ochrona mieszkańców i środowiska przed działaniem promieniowania

elektromagnetycznego - utrzymanie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów.

� PodwyŜszenie sprawności urządzeń, wysyłania, dystrybucji i uŜytkowania energii elektrycznej.

Cele krótkookresowe � Zmniejszenie uciąŜliwości powodowanej emisją ponadnormatywnego hałasu

pochodzącego od środków transportu, na obszarach o największym zagroŜeniu. � Realizacja nowych linii energetycznych przy zastosowaniu linii kablowych oraz

modernizacja sieci przebiegających w obszarach zurbanizowanych i na obszarach objętych ochrona przyrody.

� Wsparcie techniczne jednostek odpowiedzialnych za monitorowanie i badanie pól elektromagnetycznych, stworzenie bazy danych dotyczących źródeł promieniowania z wykorzystaniem GIS (na podstawie pomiarów oraz danych technicznych).

9. Ochrona zasobów kopalin Cele średniookresowe � Optymalizacja wykorzystania i zrównowaŜone uŜytkowanie zasobów kopalin w tym

ograniczanie presji na środowisko związanej z eksploatacją kopalin. � Usprawnienie funkcjonowania administracji geologicznej w celu lepszej ochrony

zasobów kopalin. � Poszukiwanie i rozpoznawanie nowych złóŜ surowców. Cele krótkookresowe � Racjonalne gospodarowanie zasobami surowców mineralnych. � Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin.

III.3. Priorytety Ekologiczne Powiatu StrzyŜowskiego Pole strategiczne nr 1 - Ochrona i poprawa jakości środowiska Cel Strategiczny nr 1/1 - ochrona wód i kształtowanie stosunków wodnych 1.1/1. Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego, 2.1/1. Ograniczenia emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych: miejskich, przemysłowych

i wiejskich (osiągnięcie co najmniej 75% poziomu usuwania biogenów ze ścieków komunalnych, zaprzestanie odprowadzania substancji niebezpiecznych pozostałych ograniczenie zrzutów pozostałych substancji tego typu).

3.1/1. Zaspokojenie zapotrzebowania ludności na odpowiednią jakościowo wodę pitną poprzez modernizację stacji uzdatniania wody, zgodnie z wymogami nowych


14

przepisów; modernizację, budowę i rozbudowę systemów kanalizacji zbiorczej, ochronę ujęć wód, GZWP oraz ustanawianie stref ochronnych dla nich.

4.1/1. Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przestrzennych (rozproszonych), trafiających do wód wraz ze spływami powierzchniowymi (przede wszystkim z terenów rolnych oraz terenów zurbanizowanych).

5.1/1. Zmniejszenie wodochłonności przemysłu. 6.1/1. Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody. 7.1/1. Prawidłowe ukształtowanie stosunków wodnych na obszarach intensywnie

uŜytkowanych przez człowieka Cel Strategiczny nr 2/1 - gospodarka odpadami 1.2/1. Odpady komunalne 1.1.2/1. Objęcie wszystkich mieszkańców powiatu strzyŜowskiego zorganizowaną zbiórką

odpadów komunalnych, 2.1.2/1. Skierowanie na składowiska w roku 2010 nie więcej niŜ 78,0% całkowitej ilości

odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz w roku 2014 – - 53% , 3.1.2/1. Zapewnienie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych dla osiągnięcia

w latach 2007-2010 poziomu odzysku – 50% oraz poziomu recyklingu – - 25%, 4.1.2/1. Wydzielanie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych

poprzez ich selektywną zbiórkę i osiągnięcie co najmniej 50% poziomu selektywnej zbiórki odpadów - w 2010 roku oraz 70% - w 2014 roku,

5.1.2/1. Wydzielanie odpadów budowlanych wchodzących w strumień odpadów komunalnych poprzez ich selektywną zbiórkę i zapewnienie uzyskania co najmniej 40% selektywnej zbiórki odpadów- w 2010 roku oraz 60% -w 2014 roku,

6.1.2/1. Wydzielanie odpadów niebezpiecznych wchodzących w strumień odpadów komunalnych poprzez ich selektywną zbiórkę celem unieszkodliwienia i zapewnienie uzyskania co najmniej 50% - w 2010 roku oraz 80% - w 2014 roku.

2.2/1. Komunalne osady ściekowe 1.2.2/1. Zwiększenie stopnia kontroli obrotu komunalnymi osadami ściekowymi celem

zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa zdrowotnego i ochrony środowiska, 2.2.2/1. Zwiększenie stopnia przetworzenia komunalnych osadów ściekowych, 3.2.2/1. Maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach

przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego.

3.2/1. Odpady przemysłowe 1.3.2/1. Zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach

produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r., 2.3.2/1. Rozszerzanie mechanizmów rynkowych oraz przygotowanie skutecznych

instrumentów ekonomicznych, 3.3.2/1. Zwiększenie ilości i poprawa efektywności wykorzystania w produkcji rolnej

odpadów wytwarzanych w przemyśle rolno – spoŜywczym, 4.3.2/1. Stosowanie efektywnych metod gospodarki odpadami wraz z wprowadzaniem

nowych technologii produkcji i przetwórstwa, 5.3.2/1. Skuteczne wyłączenie z łańcucha pokarmowego ludzi i zwierząt odpadów

pochodzenia zwierzęcego szczególnego ryzyka (SRM) oraz martwych zwierząt, 6.3.2/1. Stworzenie systemu zachęt dla podmiotów gospodarczych podejmujących wspólne

zadania w zakresie odzysku lub efektywnego unieszkodliwiania odpadów. 4.2/1. Odpady opakowaniowe


15

1.4.2/1. Zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz ograniczenie deponowania opakowań pouŜytkowych na składowiskach odpadów,

2.4.2/1. Odzyskiwanie surowców lub energii z odpadów opakowaniowych, 3.4.1.2/1. Wtórne przetwarzanie odzyskanych surowców, 4.4.1.2/1. Współodpowiedzialność ogniw “łańcucha opakowaniowego" za wytworzone

odpady. 5.2/1. Odpady niebezpieczne (w tym odpady medyczne i weterynaryjne) 1.5.2/1. Likwidacja uciąŜliwości starych składowisk odpadów niebezpiecznych, 2.5.2/1.Całkowita likwidacja składowisk odpadów niebezpiecznych (np. spalenie

nagromadzonych odpadów i rekultywacja terenu opróŜnionego składowiska), 3.5.2/1. Przeciwdziałanie powstawaniu odpadów przemysłowych, 4.5.2/1.Gospodarka odpadami niebezpiecznymi oraz ich unieszkodliwianie, w tym

zmniejszenie docelowo ilości składowanych odpadów niebezpiecznych o ca 14 tys. Mg rocznie,

5.5.2/1.Stworzenie i wdraŜanie regionalnego systemu unieszkodliwiania odpadów medycznych,

6.5.2/1.Opracowanie i wdraŜanie regionalnego systemu unieszkodliwiania odpadów weterynaryjnych, w tym wyznaczenie ponadlokalnych grzebowisk dla martwych zwierząt.

6.2/1. Dla wszystkich grup odpadów 1.6.2/1. Ukształtowanie prośrodowiskowych postaw mieszkańców. Cel strategiczny nr 3/1 - ochrona przed hałasem 1.3/1. Zmniejszenie skali naraŜenia mieszkańców na nadmierny, ponadnormatywny

poziom hałasu, o największym zasięgu przestrzennym, emitowanego przede wszystkim przez środki transportu, zakłady przemysłowe i in.,

2.3/1. Niedopuszczanie do pogorszenia klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna.

Cel strategiczny nr 4/1 - ochrona przed polami elektromagnetycznymi 1.4/1. Zapewnienie skutecznej ochrony ludności przed działaniem promieniowania

elektromagnetycznego Cel strategiczny nr 5/1 - przeciwdziałanie powaŜnym awariom i zapewnienie bezpieczeństwa

chemicznego i biologicznego 1.5/1. Przeciwdziałanie powaŜnym awariom przemysłowym, 2.5/1. Zwiększenie bezpieczeństwa ruchu pojazdów z towarami niebezpiecznymi na terenie

powiatu strzyŜowskiego, 3.5/1. WdraŜanie systemu ubezpieczeń ekologicznych dla tych rodzajów obiektów i działań

niebezpiecznych, dla których ewentualna sytuacja awaryjna moŜe oznaczać konieczność szybkiego sfinansowania działań ratowniczych i naprawczych,

4.5/1. Wprowadzanie rozwiązań promujących działania w celu zmniejszenia zagroŜeń od stosowanych pestycydów, zgodnie z przyjętą strategią Wspólnoty,

5.5/1. Podniesienie świadomości społecznej w zakresie biotechnologii i bezpieczeństwa biologicznego,

6.5/1. WdroŜenie systemu rejestrowania obiektów niebezpiecznych.


16

Cel strategiczny nr 6/1 - ograniczanie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu

1.6/1. Ograniczenie emisji pyłów średnio o 75% (w zakresie zróŜnicowanym w zaleŜności od

branŜowych wymagań określonych w przepisach prawa międzynarodowego i dyrektywach UE),

2.6/1. Ograniczenie emisji toksycznych substancji z grupy metali cięŜkich i trwałych zanieczyszczeń organicznych, a takŜe wycofania z produkcji i uŜytkowania bądź ograniczenia uŜytkowania produktów zawierających te toksyczne substancje, zgodnie z wymogami protokołów z Aarhus do Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości,

3.6/1. Spełnienie wymagań Protokołu z Kioto, 4.6/1. Wprowadzenie w szerokim zakresie najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie

ochrony powietrza, zalecanych przez przepisy prawa międzynarodowego i sprawdzonych w państwach wysoko rozwiniętych.

Cel strategiczny nr 7/1 - ochrona przyrody, krajobrazu i róŜnorodności biologicznej 1.1.7/1. Doskonalenie systemu ochrony obszarów chronionych, 2.1.7/1. Poprawa stanu środowiska – usunięcie bądź ograniczenie zagroŜeń dla zachowania

róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej, 3.1.7/1. Zachowanie, odtwarzanie oraz wzbogacanie zasobów przyrody, w tym ochrona

najbardziej zagroŜonych ekosystemów oraz gatunków i ich siedlisk, 4.1.7/1. Podnoszenie wartości krajobrazu na szczeblu lokalnym poprzez działania skierowane

na ochronę, zrównowaŜone gospodarowanie, planowanie i odtwarzanie krajobrazów oraz uaktywnianie społeczeństwa w decydowaniu o kształcie otaczającego krajobrazu.

Pole Strategiczne nr 2 - Racjonalne uŜytkowanie zasobów środowiska Cel strategiczny nr 1/2. - zmniejszenie materiałochłonności, wodochłonności,

energochłonności i odpadowości gospodarki

1.1/2. Odzyskiwanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych,

2.1/2. Pełna likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych,

3.1/2. Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, 4.1/2. Ograniczenie emisji pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu, niemetalowych lotnych

związków organicznych i amoniaku, 5.1./2. Ograniczenie zuŜycia energii, 6.1/2. Zmniejszenie wodochłonności produkcji. Cel strategiczny nr 2/2 - wykorzystanie energii odnawialnej 1.2/2. Wzrost udziału energii odnawialnej w bilansie zuŜycia energii pierwotnej, Cel strategiczny nr 3/2 - ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych 1.3/2. Identyfikacja i likwidacja zagroŜeń powierzchni ziemi oraz zagospodarowanie terenów

poprzemysłowych,


17

2.3/2. Rozwój rolnictwa ekologicznego, 3.3/2. Ochrona gleb przed degradacją i zanieczyszczeniem wskutek czynników naturalnych

(m.in. erozja), powodowanych kumulatywnym przeciąŜeniem materią i energią (obciąŜenia chemiczne, fizyczne, biologiczne, genetyczne wynikające z obecności GMO) oraz powodowanych: niewłaściwą agrotechniką, zmianą struktury fizycznej, stosunków wodnych i chemizmu gleb powodowana działalnością inwestycyjną, zanieczyszczeniami przemysłowymi i transportowymi, składowaniem odpadów),

4.3/2. Ochrona zasobów gleb nadających się do wykorzystania rolniczego i leśnego przed ich przeznaczeniem na inne cele.

Cel strategiczny nr 4/2 - ochrona kopalin

1.4/2. Ochrona złóŜ kopalin poprzez racjonalizację ich zagospodarowania z uwagi na

zapewnienie dostępności nieodnawialnych zasobów w przyszłości, w koordynacji z planami rozwoju powiatu.

Cel strategiczny nr 5/2 - wzbogacanie i racjonalne uŜytkowanie lasów 1.5/2. Zachowanie korzystnego wpływu lasów na równowagę przyrodniczą oraz na warunki

Ŝycia ludzi, w szczególności: a. korzystnego zaopatrzenia lasów w wodę i poprawę gospodarki wodnej, szczególnie na wododziałach, terenach wyŜynnych i górskich;

2.5/2. Zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w planowaniu przestrzennym i zagospodarowaniu, w tym w kształtowaniu granicy polno – leśnej i w ochronie krajobrazu, a w szczególności: a. Ustalanie lokalizacji zalesień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Pole strategiczne nr 3 - Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu

społecznego Cel strategiczny nr 1/3 - propagowanie idei ochrony środowiska oraz trwałego

i zrównowaŜonego rozwoju w społeczeństwie 1.3/1 Wprowadzanie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej, na wszystkich

stopniach edukacji formalnej i nieformalnej, 2.3/1 Promowanie dobrych doświadczeń z zakresu metodyki i edukacji ekologicznej poprzez

włączanie szkół do realizacji róŜnych aspektów polityki ekologicznej, 3.3/1 Edukacja dorosłych – podniesienie świadomości ekologicznej, 4.3/1 Edukacja ekologiczna w zakresie komunikacji, transportu, 5.3/1 Edukacja ekologiczna w zakresie gospodarki odpadami i racjonalizacji zuŜycia wody

prowadząca do humanizacji Ŝycia oraz zmiany konsumpcyjnych przyzwyczajeń (ograniczanie produkcji odpadów w gospodarstwach domowych),

6.3/1 Edukacja ekologiczna w zakresie racjonalnego korzystania z energii cieplnej i elektrycznej,

7.3/1 Promowanie niekonwencjonalnych źródeł energii, np. biopaliw, poprzez media, wydawnictwa, zachęty w postaci dofinansowania itp.,

8.3/1. Podniesienie świadomości społecznej w zakresie biotechnologii, bezpieczeństwa biologicznego i chemicznego,

9.3/1 Edukacja ekologiczna w zakresie rolnictwa, w tym właścicieli ziemi obszarów administratorów określonych obszarów działających na styku z rolnictwem.


18

IV. CHARAKTERYSTYKA GMINY CZUDEC IV.1. Informacje ogólne

Gmina Czudec połoŜona jest w środkowej części województwa podkarpackiego, w powiecie strzyŜowskim. Odległa od stolicy województwa, Rzeszowa o ok. 20 km, graniczy z gminami: Boguchwała, Iwierzyce, Lubenia, Niebylec oraz StrzyŜów. Przez gminę przebiega droga krajowa nr 9 Radom-Barwinek, droga wojewódzka nr 988 Babica – Warzyce oraz linia kolejowa trasy Rzeszów-Jasło. Mapa 1. Lokalizacja gminy Czudec w województwie podkarpackim

obszar gminy Czudec


19

Mapa 2. Lokalizacja gminy Czudec w powiecie strzyŜowskim

obszar gminy Czudec

Teren gminy leŜy w obrębie Pogórza StrzyŜowskiego oraz Pogórza Dynowskiego. W skład przestrzeni ekologicznej gminy wchodzą lasy, doliny rzek i obszary otwarte. Najwartościowsze z nich podlegają ochronie prawnej.

Powierzchnia gminy zajmuje 8474 ha. Stanowi to 16,83% powierzchni powiatu StrzyŜowskiego i 0,47% powierzchni województwa, zajmując tym samym 4 miejsce w powiecie i 92 miejsce w województwie podkarpackim.

Wiejski charakter gminy podkreśla działalność rolnicza większości jej mieszkańców, prowadzona najczęściej na potrzeby własne. Sprzyjają temu stosunkowo dobre gleby i małe skaŜenie środowiska. Tereny rolnicze w sumie zajmują 5794 ha, czyli 68,37% całej powierzchni gminy. Jeśli zaś chodzi o działalność gospodarczą, najbardziej rozwinięty jest tu handel i usługi oraz działalność związana z budownictwem i przetwórstwem przemysłowym.

Gmina Czudec dysponuje doskonałymi warunkami do szerszego rozwoju rekreacyjno-wypoczynkowego, a stosunkowo bliska odległość od Rzeszowa daje obiecujące perspektywy dalszego wzrostu rozwoju gospodarczego gminy m.in. w sektorze usług lub jako źródło dla przemysłu owocowo-warzywnego.

Teren gminy obejmuje 8 sołectw: - Czudec, - Przedmieście Czudeckie, - Babica, - Nowa Wieś, - Pstrągowa, - Pstrągowa Wola, - Zaborów, - WyŜne.


20

. IV.2. Demografia Tab. Nr 1. Dane demograficzne gminy Czudec

2004 2005 2006 2007

stałe miejsce zameldowania męŜczyźni 5 795 5 804 5 767 5 778

kobiety 5 846 5 839 5 832 5 878 ogółem 11 641 11 643 11 599 11 656

faktyczne miejsce zamieszkania męŜczyźni 5 756 5 755 5 723 5 724

kobiety 5 813 5 817 5 800 5 833 ogółem 11 569 11 572 11 523 11 557

Urodzenia Ŝywe ogółem 117 121 96 130 męŜczyźni 66 67 47 63

kobiety 51 54 49 67

Zgony ogółem ogółem 130 114 113 95

męŜczyźni 80 61 66 53 kobiety 50 53 47 42

Przyrost naturalny ogółem -13 7 -17 35 męŜczyźni -14 6 -19 10

kobiety 1 1 2 25

Ludność w wieku przedprodukcyjnym >17 lat męŜczyźni 1 478 1 436 1 392 1 366

kobiety 1 395 1 360 1 303 1 269 ogółem 2 873 2 796 2 695 2 635

Ludność w wieku produkcyjnym 18-59 kobiety i 64 męŜczyźni męŜczyźni 3 595 3 631 3 645 6 940 kobiety 3 142 3 183 3 203 3 705

ogółem 6 737 6 814 6 848 3 235

Ludność w wieku poprodukcyjnym< 59 i 64 męŜczyźni 683 688 686 685

kobiety 1 276 1 274 1 294 1 316 ogółem 1 959 1 962 1 980 2 001

Ludno ść wska źniki modułu gminnego ludność na 1 km2 136 136 136 137 kobiety na 100 męŜczyzn 101 101 101 101

małŜeństwa na 1000 ludności 5,6 4,4 6,1 6,3

urodzenia Ŝywe na 1000 ludności 10,1 10,4 8,3 11,2

zgony na 1000 ludności 11,2 9,8 9,7 8,2

przyrost naturalny na 1000 ludności -1,1 0,6 -1,5 3,0

zameldowania w ruchu wewnętrznym męŜczyźni 81 35 52 63

kobiety 50 39 51 85

ogółem 131 74 103 148


21

wymeldowania w ruchu wewnętrznym męŜczyźni 45 32 67 62

kobiety 58 49 58 65

ogółem 103 81 125 127

saldo migracji w ruchu wewnętrznym męŜczyźni 36 3 -15 1 kobiety -8 -10 -7 20

ogółem 28 -7 -22 21 Źródło: Urząd Statystyczny w Rzeszowie

Wg Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, ludność gminy na koniec 2006 r. szacowana była na 11599 osób , czyli ok. 18,6% ludności powiatu i ok. 0,55% województwa. Z powyŜszych danych wynika, ze średnia gęstość zaludnienia wynosi 136 mieszkańców/km2 i jest wyŜsza od średniej powiatu (124 osób/km2) i województwa (118 osób/km2). W 2006 roku dał się zauwaŜyć nagły spadek populacji. Zjawisko to tłumaczyć moŜna ujemnym saldem migracji oraz niskim przyrostem naturalnym.

Przeprowadzając analizę demograficzną pod kątem struktury wiekowej, największą grupę stanowią mieszkańcy w wieku produkcyjnym (ok. 59% ogółu), najmniejszą zaś mieszkańcy w podeszłym wieku (ok. 17% ogółu). Wysoki udział społeczności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym z jednej strony świadczy o duŜych moŜliwościach rozwojowych gminy, z drugiej zaś oznacza wzmocnienie potencjału ludzkiego do pracy, co moŜe rzutować na poziom bezrobocia. Wykres nr 1

STRUKTURA WIEKOWA W GMINIE CZUDEC

Ludność w w iekuprzedprodukcyjnym >17 lat

Ludność w w iekuprodukcyjnym 18-59 kobiety i64 męŜczyźni

Ludność w w iekupoprodukcyjnym< 59 i 64

Bardzo istotnymi z punktu widzenia demografii czynnikami kształtującymi liczbę społeczności, są: przyrost naturalny i migracje. Ruch migracyjny ludności na terenie Gminy Czudec wykazuje tendencję spadkową, co spowodowane moŜe być m. in. brakiem wystarczającej ilości miejsc pracy, mieszkań lub niskich dochodów. Więcej mieszkańców równieŜ wyjeŜdŜa za granicę, niŜ wraca. Od roku 2005 w Gminie Czudec saldo migracji jest ujemne.


22

IV.3. Działalność gminy Gmina Czudec jest gminą typowo wiejską, więc poza działalnością zarobkową, większość mieszkańców trudni się produkcją rolniczą, opierającą się głównie na produkcji zbóŜ (pszenica, Ŝyto, jęczmień, owies, pszenŜyto, mieszanki zboŜowe), roślin pastewnych, ziemniaków oraz chowie drobiu, trzody chlewnej, a w dalszej kolejności bydła i krów. Tab. Nr 2. Podział gruntów 2004 2005 2006 2007 Grunty orne 4429 4407 4386 4383 Sady 199 194 194 193 Łąki 145 147 146 147 Pastwiska 694 703 701 703 Grunty rolne pod zabudowę

359 359 360 359

Lasy + grunty zadrzewione

2210 2234 2250 2270

Grunty pod wodami

14 7 7 7

Pozostałe 414 413 420 402 Źródło: Starostwo Powiatowe w StrzyŜowie

Wykres 2

0500

10001500200025003000350040004500

Grunty

orne

Sady

Łąki

Pastw

iska

Grunt

y rol

ne p

od z

abud

owę

Lasy

+ g

runt

y za

drze

wione

Grunt

y pod

wodam

i

Pozost

ałe

PODZIAŁ GRUNTÓW W GMINIE CZUDEC W LATACH 2004-2007

2004

2005

2006

2007

Na terenie gminy w roku 2006 odnotowano 577 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.


23

Tab. Nr 3. Działalność gospodarcza prowadzona na terenie gminy w latach 2004-2007 Sekcja Nazwa działalności 2004 2005 2006 2007

A rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 18 18 19 19 B rybactwo 0 0 0 0 C górnictwo 0 0 0 0 D przetwórstwo przemysłowe 63 72 72 72 E wytwarzanie i zaopatrywanie w energię

elektryczną, gaz, wodę 0 0 0 0

F budownictwo 79 78 80 74 G handel hurtowy i detaliczny; naprawa

pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego

169 167 169 171

H hotele i restauracje 10 9 10 11 I transport, gospodarka magazynowa i

łączność 38 41 47 61

J pośrednictwo finansowe 12 10 13 16 K obsługa nieruchomości, wynajem i usługi

związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

52 52 60 51

L administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne

7 7 7 8

M edukacja 24 25 25 25 N ochrona zdrowia i pomoc społeczna 19 20 25 25 O działalność usługowa komunalna, społeczna

i indywidualna, pozostała 43 48 50 51

P gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników

0 0 0 0

Q organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0 0 0 RAZEM 534 547 577 584 Źródł,o: Urząd Statystyczny w Rzeszowie

Wykres 3

020

40

6080

100

120140

160

180

A B C D E F G H I J K L M N O P Q

RODZAJE DZIAŁALNO ŚCI (PODZIAŁ NA SEKCJE) W GMINIE CZUDEC W LATACH 2004-2007

2004

2005

2006

2007


24

Jak wynika z tabeli, ilość podmiotów corocznie wzrasta co oznacza, Ŝe coraz więcej osób decyduje się na samodzielne prowadzenie biznesu. Najczęściej związany jest on z handlem lub usługami, a w dalszej kolejności to działalność związana z budownictwem i przetwórstwem przemysłowym. Z reguły są to mniejsze firmy zatrudniające do kilkudziesięciu pracowników, kilkuosobowe spółki lub jednoosobowe podmioty, indywidualnie świadczące usługi. Największe firmy na terenie gminy to: - „INSTAL CZUDEC” Zakład Systemów Wentylacyjnych, Konstrukcyjnych

i Odpylajacych S.C. –Józef Fąfara - „ES-SYSTEM“ Sp.z o. o. - PPHU „DREWNOTECH“ - Korporacja „VIP“ Rzeszów Sp. z o.o. - „Auto-Service” Zakład metalowy - „STELMET” Sp. z o.o. - „POLOX” S.C. - „GAMIKS” - Zakład WielobranŜowy „METAL” - „PODZAMCZE” Zakład Produkcyjno-Handlowy Piekarnia - „SKALSKI” Piekarnia - Hurtownia Artykułów SpoŜywczych i Przemysłowych „MARMAX” S.J. - „RIVERSIDE” S.J. - „IMPERIA” S.J. Delikatesy Centrum - „ROL-BUD” SprzedaŜ materiałów rolno-budowlanych utworzenie - P.P.U.H. „ELEKTROMIX” - Damian Pietrucha, F.H. "CENTRUM" IV.4. Infrastruktura IV.4.1. Media (energia elektryczna, gaz)

Obecnie system elektroenergetyczny jest wystarczający zarówno dla potrzeb mieszkańców na zaopatrzenie gospodarstw w energię elektryczną jak i podmiotów działających na terenie gminy. Dostawcą energii elektrycznej jest Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A. w Rzeszowie (obecnie: PGE Rzeszowski Zakład Energetyczny Spółka Akcyjna). Sieć energetyczna zasilana jest systemem transformatorowym średniego napięcia . Na terenie gminy Czudec nie ma moŜliwości zbiorowego korzystania z energii elektrycznej wytwarzanej z naturalnych, odnawialnych źródeł energii. Nie przeprowadzano natomiast inwentaryzacji indywidualnych instalacji wykorzystujących niekonwencjonalne źródła energii.

Równie dobrze obszar gminy zaopatrzony jest w sieć gazu ziemnego, gdzie przebiegają dwa gazociągi (po wschodniej i zachodniej) stronie gminy obejmując tym samym cały jej teren. Jest to nisko i średniopręŜna sieć gazowa. Jej uzupełnieniem często jest wykorzystywanie przenośnych butli gazowych.


25

Gaz wykorzystywany jest przede wszystkim na domowe potrzeby w gospodarstwach domowych i coraz powszechniej do ogrzewania mieszkań lub obiektów uŜyteczności publicznej. IV.4.2. Telekomunikacja

Dominującym operatorem obsługującym sieć telefoniczną jest Telekomunikacja Polska S.A. Łączność przewodową uzupełnia sieć bezprzewodowa, oparta na łączności radiowej, a realizowana w formie telefonów stacjonarnych. Ponadto prawie cały teren gminy Czudec pokryty jest zasięgiem sieci telefonii komórkowej. W miejscowości Babica swoje maszty umieścili operatorzy Plusa i Ery tj. Polkomtel S.A. i PTC Sp. z o.o. W Pstrągowej natomiast na transformatorowej stacji słupowej swój nadajnik ulokował Polkomtel. W roku 2005 zostały, na wniosek osoby prywatnej, WIOŚ w Rzeszowie przeprowadził monitoringowe pomiary pól elektromagnetycznych na terenie zabudowy mieszkaniowej, w okolicy stacji bazowej telefonii komórkowej w Babicy. „Przeprowadzone pomiary wykazały, Ŝe spełnione są wymagania odnośnie dopuszczalnych poziomów elektromagnetycznego promieniowania niejonizujacego, jakie mogą występować w środowisku”. IV.5. Komunikacja

Przez gminę przebiega droga krajowa nr 9 relacji Radom-Rzeszów-Barwinek, droga wojewódzka nr 988 Babica-Warzyce, dziewięć dróg powiatowych oraz sieć dróg gminnych. Ponadto prowadzi tu jednotorowa linia kolejowa relacji Rzeszów – Jasło, mając na terenie gminy 4 przystanki: Babica, Babica Kolonia, Czudec oraz Zaborów. Tab. Nr 4. Zestawienie dróg na terenie gminy Czudec RODZJ DROGI Ł ączna długość całkowita [km] Drogi gminne 53,2* Drogi powiatowe 31,8 Drogi wojewódzkie 8,9 Drogi krajowe 7,9 RAZEM 101,8 *bez dróg, których Gmina Czudec jest władającym lub uŜytkownikiem Źródło: Urząd Gminy w Czudcu

Takie zagęszczenie sieci dróg oraz wsparcie linii kolejowej pozwala na prawidłową komunikację na obszarze gminy. W ostatnich latach jednak notuje się gwałtowny wzrost ilości samochodów, który pośrednio sugeruje potrzebę rozbudowy i modernizacji układu drogowego gminy. Do końca roku 2007 zarejestrowanych zostało 7514 pojazdów (bez przyczep i naczep).


26

Tab. Nr 5. Liczba zarejestrowanych pojazdów z terenu gminy Czudec

Lp. Rodzaj pojazdu Ilość 1 Autobus 16 2 Bus 31 3 Samochód osobowy 5677 4 Samochód osobowo-cięŜarowy 67 5 Samochód cięŜarowy 417 6 Samochód specjalny 16 7 Pojazd rolniczy 719 8 Ciągnik samochodowy 20 9 Motocykl 325 10 Motorower 225 11 Inne 1 RAZEM 7514

Źródło: Starostwo powiatowe w StrzyŜowie

IV.6. Hałas

Hałas w środowisku definiowany jest jako wszelkiego rodzaju niepoŜądane, nieprzyjemne i uciąŜliwe dźwięki w danym miejscu i czasie, które jest zjawiskiem subiektywnym. W medycynie hałas, to wszelkiego rodzaju szkodliwe dźwięki dla zdrowia człowieka zarówno ze względu na moŜliwość uszkodzenia słuchu jak równie niekorzystnie wpływające na jego psychikę. Mogą być to dźwięki niepoŜądane ze względu na ich natęŜenie (głośność), nieodpowiednie widmo (wysokość, niskość tonów) lub draŜniące (czas trwania, przenikliwość, rozpraszanie, dźwięki w nieodpowiednim czasie lub miejscu). Wg Ustawy prawo ochrony środowiska, hałas, to dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz.

W ostatnich latach na terenie gminy coraz większym problemem staje się hałas

związany z komunikacją drogową (motoryzacją) i działalnością przemysłową. Wzrost liczby pojazdów osobowych i cięŜarowych, wzmoŜony ruch tranzytowy powodują, poza zanieczyszczeniem atmosfery, systematyczne podnoszenie się poziomu hałasu w środowisku. Przeprowadzone przez Państwowy Zakład Higieny badania subiektywnego odbioru akustyki w środowisku wykazało, ze najbardziej uciąŜliwym rodzajem hałasu jest tzw. hałas uliczny (drogowy). Hałas Usługowo-przemysłowy plasował się na siódmym miejscu. Tab. Nr 6. UciąŜliwość hałasu wg badań subiektywnych PZH Rodzaj hałasu Procent ocen wskazujących na

znaczną uciąŜliwość Uliczny (drogowy) 30,5 Sąsiedzki (hałasujący sąsiedzi) 15,9 Osiedlowy 10,5 Emitowany przez róŜne instalacje i urządzenia w budynku 5,9 Lotniczy 3,8 Kolejowy 3,4 Usługowo-przemysłowy 1,3 Brak uciąŜliwości hałasu 28,5


27

W II połowie 2007 r. zostały przeprowadzane przez WIOŚ kontrolne pomiary hałasu w okolicach Przedsiębiorstwa „Drewnotech” w Czudcu, które wykazały nieznaczne przekroczenie dopuszczalnych dla tego obiektu, poziomów hałasu. Ponadto przebiegające przez obszar gminy drogi: krajowa i wojewódzka, które są głównymi trasami komunikacyjnymi i tranzytowymi sugerują występowanie zwiększonego poziomu hałasu szczególnie w ciągu dnia i weekendy. IV.7. Krajobraz

Gmina Czudec charakteryzuje się znacznymi walorami przyrodniczymi oraz zabytkowymi. Uwagę przyciąga krajobraz naturalny, bogactwo zasobów przyrody, zabytki kultury materialnej oraz stosunkowo małe zanieczyszczenie środowiska. Dominującym krajobrazem jest krajobraz rolniczy. Widać tu barwną mozaikę upraw rolnych, łąk, pastwisk, sadów, ogrodów oraz zadrzewień śródpolnych. Kompleksy leśne występują na wyŜej połoŜonych terenach, o stromych zboczach oraz wzdłuŜ licznych potoków. Ekosystemy złoŜone są z wielogatunkowych drzewostanów (buk, jodła, dąb) Walory krajobrazowe gminy podnoszą cenne zabytki kultury, zarówno architektury jak i kultury materialnej (kościół św. Marcina oraz kościół p.w. Trójcy Świętej w Czudcu, zespoły pałacowe i dworskie, była synagoga, stare budownictwo mieszkalne - poł. XIX w., kapliczki i figury przydroŜne). Najbardziej cenne obszary gminy pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym zostały objęte ochroną: krajobrazową, rezerwatową i pomnikową: - Rezerwat Przyrody „Wielki Las” utworzony 25 lipca 1997 r. o powierzchni, wg aktu

powołującego, 70,75 ha, połoŜony w obrębie StrzyŜowsko-Sędziszowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, obejmuje północne tereny miejscowości Nowa Wieś. Charakteryzuje go okazały starodrzew bukowy i rzadka chroniona roślinność oraz bogaty zasób przedstawicieli fauny.

- StrzyŜowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu powołany Rozporządzeniem

Wojewody rzeszowskiego nr 35/92 w dn. 14 maja 1992 r. na terenie gminy ma powierzchnię 4500 ha i obejmuje jej północną i zachodnią część, zajmując najcenniejsze przyrodniczo i krajobrazowo tereny. Charakteryzuje się wzgórzową rzeźbą ternu z wąwozami, kotlinami oraz skarpami pokrytymi, nie zmienioną przez czynniki zewnętrzne, bogatą roślinnością. Dominują tu zbiorowiska zespołu buczyny podkarpackiej, grądu, a nad potokami - fragmenty lasów łęgowych

- wymagający szczególnej ochrony obszar głównego zbiornika wód podziemnych GZWP-

432 Dolina Wisłoka połoŜony w obrębie doliny Wisłoka. - ekologiczny korytarz węzłowy 32K o znaczeniu krajowym na terenie Pogórza

StrzyŜowsko-Dynowskiego, który jest częścią systemu Krajowej sieci Ekologicznej ECONET-POLSKA.

- 3 parki podworskie w miejscowościach Babica i Czudec. - 6 pomników przyrody Ŝywej: dąb szypułkowy w Zaborowie (nr 35), Babicy (nr 173) oraz

Nowej Wsi (nr 183), dąb szypułkowy i jesion wyniosły w Babicy (nr 185) lipa drobnolistna w Babicy (nr 106) oraz platan klonolistny i tulipanowiec amerykański w Czudcu (nr 187).


28

Mapa nr 3. Formy ochrony przyrody na terenie Nadleśnictwa StrzyŜów

W planach znajduje się takŜe powołanie obszaru chronionego siedlisk Natura 2000 – „Wisłok Środkowy z Dopływami”, obejmujący swym zasięgiem rzekę Wisłok od zbiornika Besko do Rzeszowa (powiaty: Krosno, StrzyŜów, Rzeszów, Łańcut, Przeworsk, LeŜajsk). Zlokalizowano tu, wymienione w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej cenne siedliska oraz w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej waŜne przyrodniczo gatunki ryb. IV.8. Fauna, flora

Wg podziału geobotanicznego Polski Szafera, gmina Czudec leŜy w obrębie Prowincji Górskiej - Środkowoeuropejskiej, Podokręg Pogórza Lessowego i Pogórza Fliszowego. Północno-wchodnia część gminy to odcinek lessowy, pozostały obszar gminy- fliszowy. Wg podziału K. Tawposz, obszar gminy zaliczony został do okręgu Pogórza Karpat Zewnętrznych, Podokręgu Pogórza StrzyŜowsko- Dynowskiego. Szata roślinna na terenie gminy Czudec jest zróŜnicowana, co wynika zarówno z charakteru siedlisk i terenu jak i działalności człowieka.

Najmniej zdegradowane działalnością człowieka są lasy. Tam, gdzie występują tereny o trudnych warunkach do uprawy, lasy prawie zachowały swój pierwotny charakter. Całkowita powierzchnia lasów wynosi 2270, tj. 26,79% obszaru gminy. Lasy państwowe zajmują 1238 ha, a prywatne 972 ha, co daje odpowiednio 14,6 % i 11,47% obszaru gminy. Występują one przewaŜnie w postaci zagajników porastających tereny o większych nachyleniach. Większe kompleksy leśne występujące w północnej i wschodniej część gminy, naleŜą do Skarbu Państwa i podlegają Nadleśnictwu Lasów Państwowych z siedzibą w StrzyŜowie, które zagospodarowuje lasy zgodnie z aktualnie obowiązującymi „Planami Urządzenia Lasu”. Lasy o mniejszych rozmiarach porastające zbocza dolin, skarpy, osuwiska czy stoki o większym nachyleniu są własnością osób prywatnych. Mają one zróŜnicowany skład drzewostanu, gdyŜ spełniają raczej rolę glebo i wodochronną.

W obrębie odcinka lessowego, w wyŜszych partiach terenu przewaŜa buczyna karpacka charakteryzująca się dominacją buka z udziałem jodły i grabu. Jednak efektem


29

zmian antropogenicznych, powstały tu równieŜ zbiorowiska zastępcze, przypominające swoją strukturą i roślinnością, grąd. NiŜej połoŜone tereny pokrywa zespół grądu, gdzie oprócz grabu znaczący udział ma dąb. W dolinach potoków występuje zbiorowisko łęgu i wilgotnego grądu, natomiast na terenach podmokłych występuje zespół łęgu jesionowego z olszą szarą i jesionem wyniosłym w zadrzewieniu. W dolinie Wisłoka najczęściej spotykaną roślinnością jest zespół łęgu wierzbowo-topolowego lub wtórne zbiorowiska zastępcze – zarośla wiklinowe. Na obszarze pogórza Fliszowego dominującym zbiorowiskiem leśnym jest zespół buczyny karpackiej w formie podgórskiej. W szczytowych partiach znajdują się płaty buczyny karpackiej w formie reglowej. Charakteryzuje je dominacja buka i jodły w drzewostanie. W dolinach większych rzek występują niewielkie powierzchnie olsu jesionowego.

Niewielką powierzchnię obszaru gminy, ok. 1,67% zajmują łąki, najczęściej reprezentowane przez zespół świeŜej łąki rajgrasowej. Często spotykane są łąki podsiewane róŜnymi mieszankami traw, łąki porolne oraz będące na róŜnych etapach sukcesji po ugorach. W miejscach stale podtapianych lub o wysokich stanach wód gruntowych występują zespoły wilgotnej łąki ostroŜeniowej. Na stromych skarpach oraz poboczach dróg i miedzach śródpolnych, występują murawy kserotermiczne. Zmiany gospodarcze, urbanizacja, nowe metody gospodarowania powodują gwałtowne zmiany w zespołach łąkowych, szczególnie pod względem florystycznym. W miejscach, gdzie naturalna szata roślinna dzięki działalności człowieka została całkowicie zniszczona, powstały zbiorowiska synatropijne, czyli niepoŜądana w uprawach roślinność, potocznie nazywana chwastami.

Wg podziału zoograficznego Polski, gmina Czudec znajduje się w Krainie 18- Beskidzie Wschodnim. Jej cechą charakterystyczną jest przejściowość pomiędzy Karpatami a NiŜami Polskimi; nakładają się tu gatunki fauny górskiej oraz nizinnej. O bogactwie fauny na terenie gminy świadczy fakt występowania 223 spośród 434 gatunków kręgowców przechodzących naturalny rozród. IV.9. Budowa geologiczna i ukształtowanie terenu

Wg podziału geomorfologicznego Polski , teren gminy naleŜy do Strefy Alpejskiej, Prowincji Karpaty, Podprowincji Karpaty Zachodnie, Makroregionu Karpaty Zewnętrzne, Mezoregionu Pogórze, Regionów: Pogórze StrzyŜowskie i Pogórze Dynowskie. Pogórze StrzyŜowskie i Dynowskie, oddzielone od siebie doliną Wisłoka, mają bardzo zbliŜony do siebie charakter rzeźby. Składają się na nią rozległe szeregowo ułoŜone grzbiety wzgórz, poprzecinane dolinami i kotlinami rzecznymi o róŜnej szerokości. Osią hydrologiczną obszaru gminy jest rzeka Wisłok (ciek III rzędu), wokół której rozciąga się dolina Wisłoka przebiegająca w kierunku wchód-zachód o szerokości 300-1000 m, z wyraźnie rozwiniętym systemem terasowym, w obrębie którego moŜna wyróŜnić: - terasę zalewową, wzniesioną ok. 3 m nad średni poziom wody, przybierającą formę

wąskiego pasa wzdłuŜ koryta rzeki - terasę nadzalewową, wzniesioną ok. 4-5 m nad poziom wody, o nachyleniu do 5%,

obejmującą przewaŜającą część doliny


30

- terasę wysoką, o większym nachyleniu i słabo widocznej granicy ze stokami wzniesień,

fragmentarycznie występującą w rejonie Czudca i WyŜnego. Teren gminy jest silnie urzeźbiony. Główne grzbiety wzniesień rozciągają się w kierunku północno-zachodnim na wschód, mając przy tym zróŜnicowany stopień nachylenia od 10% do ponad 30%. Obszary o charakterze wzgórzowym zajmują ok. 85 % powierzchni gminy. Jest to związane z budową geologiczną terenu. Tworzą je silnie zaburzone osady fliszowe, trzeciorzędowe i kredowe. Pokryte są one warstwą wietrzelin o róŜnej miąŜszości i składzie (zaleŜnym od skały macierzystej). W obrębie obu Pogórzy wyróŜnić moŜna następujące formy morfologiczne: - zrównania wierzchowinowe – charakteryzują się słabo zróŜnicowana rzeźbą

i niewielkimi nachyleniami (2-8%). Występują w szczytowych partiach poziomu podgórskiego

- stoki – wykazują zróŜnicowanie i duŜe nachylenia (ponad 15%) oraz liczne załamania spadków. Znaczna ich część to obszary osuwiskowe

- osuwiska – powstają przewaŜnie po długotrwałych, intensywnych opadach lub roztopach, jak równieŜ są konsekwencją nierozwaŜnych działań człowieka (podcinanie stoków skarpami, wycinania zadrzewień, zakrzewień, wylesianie terenu)

- doliny V-kształtne – przewaŜnie zalesione doliny lub ich źródłowe fragmenty, gdzie dominują procesy erozyjne

- doliny nieckowate – formy o łagodnych zboczach, występujące w obrębie stoków o mniejszych nachyleniach, z niewyraźną linią dna, w których okresowo płyną cieki.

- doliny płaskodenne Gwoźnicy i Pstragówki i ich większych dopływów – charakteryzują je małe nachylenia zboczy. Aktualnie zmeliorowane dna tych dolin, w naturalnych warunkach były podmokłe.

Budowa geomorfologiczna terenu gminy jest przyczyną powstawania wielu obszarów osuwiskowych. Na terenie gminy odnotowano 29 osuwisk czynnych oraz ok. 100 obszarów stanowiących potencjalne osuwiska (tzw. osuwisk nieczynnych).

Poza formami naturalnymi występują tu takŜe formy antropogeniczne o stosunkowo niewielkich powierzchniach: - sztuczne skarpy - wyrobiska poeksploatacyjne - wykopy - nasypy itp.


31

Mapa nr 4. Fragment mapy geologicznej Polski – okolice gminy Czudec


32

IV.10. Gleby

Teren gminy charakteryzuje się duŜym zróŜnicowaniem gleb, na które znaczący wpływ miały m.in. budowa geologiczna (rodzaj i pochodzenie skały macierzystej), rzeźba terenu, warunki klimatyczne, stosunki wodne, roślinność oraz działalność człowieka. W obrębie Pogórza StrzyŜowskiego i Dynowskiego występują głównie gleby brunatne, pseudobielicowe, pyłowe i gliniaste a w dnach większych dolin, wytworzyły się mady średniocięŜkie oraz gleby deluwialne. Charakteryzuje je średni, a czasem dobry stopień kultury. Są one optymalnie nawilgotnione, okresami podmokłe (za wilgotne), zasobne w składniki pokarmowe i próchnicze

Najlepsze gleby, lekkie i średniocięŜkie mady nadające się do uprawy mechanicznej, występują w dolinie Wisłoka. Są to łatwo przyswajalne ziemie o słabo kwaśnym lub obojętnym odczynie. Zaliczane są głównie do II i III klasy gruntów. Stosunki wodne są tu przewaŜnie dobre, czasami zdarza się zbytnie zawilgocenie terenu, a okresowo, w czasie wezbrań wody Wisłoka, gleby te naraŜone są na zalewanie. Zanieczyszczenie gleb spowodowane jest stosowaniem nawozów, emisją gazów i pyłów oraz nieczystości związanych głównie z ruchem drogowym.

Na wierzchowinach lub łagodnie nachylonych stokach występują gleby klasy IIIa i IVb zajmując przy tym największą powierzchnię w gminie.

Najgorsze gleby , kl. V i VI spotkać moŜna na stokach o nachyleniu powyŜej 20% oraz na terenach czynnych osuwisk, gdzie profil glebowy ulega ciągłemu niszczeniu, skutkiem czego gleby nie nadają się do wykorzystania rolniczego, zwłaszcza uprawy mechanicznej. Stosuje się tu zabiegi przeciwerozyjne polegające na odpowiedniej uprawie, zachowaniu skarp miedzowych oraz ochronie gleb poprzez zakrzaczenia i zadrzewienia tych terenów. Mapa nr 5.Tereny osuwiskowe w gminie Czudec

tereny osuwiskowe IV.11. Surowce mineralne

Gmina Czudec nie jest zasobna w surowce mineralne. Obecnie eksploatowane są tylko dwa złoŜa posiadające koncesję na wydobycie: w miejscowości WyŜne i Zaborów, gdzie występują pokłady piaskowo-Ŝwirowe.


33

Mapa nr 6. Występowanie surowców mineralnych na terenie gminy Czudec

i w okolicach

IV.12 Wody Wg podziału hydrologicznego, obszar gminy zalicza się do Podregionu Zewnątrzkarpackiego. IV.12.1. Wody powierzchniowe

Prawie cały obszar gminy połoŜony jest w zlewni rzeki Wisłok, która jest ciekiem III rzędu. Tylko fragmenty północno-zachodniej części gminy naleŜą do zlewni Wisłoki, cieku II rzędu. Wisłok jest rzeką o cechach rzeki górskiej, która charakteryzuje się duŜymi wahaniami stanu wody. Jej największymi dopływami na obszarze gminy Czudec są: Ptsrągówka (lewobrzeŜny) i Gwoźnica (prawobrzeŜny).

W czasie wiosennych roztopów oraz letnich opadów występują tu wysokie stany wody, czasem przekraczające poziom alarmowy. Woda podnosi się wtedy o 3-4 m, a nawet o 5 m (przy stanach alarmowych), co prowadzi do podtapiania przyległych terenów. Tereny zalewowe znajdują się w dolinie Wisłoka, głównie tam, gdzie rzeka zmieniła swoje koryto tj. w miejscowościach WyŜne, Zaborów oraz Babica. Brak zbiorników retencyjnych, obszarów obwałowanych (wały przeciwpowodziowe istnieją tylko w formie naturalnej w miejscowości Babica) oraz nieregularne przepływy wód, powodują stałe naraŜenie obszaru na niebezpieczeństwo powodzi.

Minimalne stany występują natomiast w okresie zimowym i jesiennym.

W ostatnich latach nie było przeprowadzanych badań monitoringowych czystości wód dopływów Wisłoka na obszarze gminy Czudec, ani mniejszych cieków wodnych, jednak przypuszczalnie nadal są one znacznie zanieczyszczone. Przyczyną złego stanu wód tych rzek i potoków, jest odprowadzanie nieczystości ciekłych pochodzących z gospodarstw domowych oraz zanieczyszczanie ich odpadami.

Przy ujściach źródeł oraz w ich najbliŜszych okolicach (w kompleksach leśnych, gdzie nie sięga działalność człowieka) czystość wód jest nie zmącona zanieczyszczeniami.


34

W gminie znajdują się równieŜ wody stojące. Są to sztuczne zbiorniki o niewielkich

rozmiarach, powstałe często w wyrobiskach poeksploatacyjnych kruszyw i wykorzystywane do hodowli ryb.

W 2006 r. WIOŚ przeprowadził badania czystości wód rzeki Wisłok. Punkty pomiarowe znajdowały się powyŜej Rzeszowa i poniŜej StrzyŜowa. Zakres monitoringu wód obejmował: wskaźniki fizyczne, tlenowe, biogenne, biologiczne, mikrobiologiczne, zanieczyszczeń przemysłowych, zasolenie oraz metale, takŜe cięŜkie. Zastosowano tu pięciostopniową skalę jakości: I klasa- wody bardzo dobrej jakości II klasa – wody dobrej jakości III klasa- wody zadowalającej jakości IV klasa – wody niezadowalającej jakości V klasa – wody złej jakości W obu punktach woda ta otrzymała IV klasę jakości (wody niezadowalającej jakości), a graniczne wartości wskaźników eutrofizacji zostały przekroczone. Dotyczyły one chlorofilu „a” oraz fosforu ogólnego. Wody te nie są przydatne do bytowania ryb oraz nie nadają się do celów pitnych; w punkcie powyŜej Rzeszowa, woda wykazała pozaklasową jakość. Ogólnie na zły stan wód tej rzeki mają wpływ zarówno działalność przemysłowa (w coraz mniejszym stopniu) jak i działalność człowieka oraz spływy powierzchniowe. W roku 2006 zły stan biologiczny i chemiczny wód rzeki Wisłok dodatkowo spowodowany był warunkami hydrometeorologicznymi, panującymi w okresie letnim, niskimi stanami wód oraz bardzo wysokimi temperaturami powietrza i wody.

Analiza stanu wód, m.in. rzeki Wisłok w 2006 r wykazała niskie stęŜenia azotanów, nie przekraczające 10 mg NO3/l. Oznacza to brak wraŜliwości na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzących ze źródeł rolniczych. Zgodnie z wykazami uŜytkowymi wód opracowanymi przez RZGW w Krakowie, wody rzek województwa podkarpackiego przeznaczone są do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. Oznacza to, ze powinny stanowić one środowisko Ŝycia ryb naleŜących do gatunków: łosoś, pstrąg, lipień oraz szczupak, okoń, węgorz i rodziny karpiowatych. Badania monitoringowe wód w punktach pomiarowych powyŜej Rzeszowa i poniŜej StrzyŜowa wykazały, Ŝe wody Wisłoka na tym odcinku nie spełniają kryteriów określonych w przepisach prawa tj. nie nadają się do bytowania ww. gatunków ryb. Brano tu pod uwagę następujące wskaźniki:

� Temperatura wody � Zawiesina ogólna � Odczyn � Tlen rozpuszczony � BZT5 � Azot amonowy � Niejonowy amoniak � Azotyny � Fosfor ogólny � Cynk ogólny � Miedź rozpuszczona


35

Mapa nr 7


36

IV.12.2. Wody podziemne

Wody gruntowe występują w dwóch róŜniących się pod względem hydrologicznym obszarach: - połoŜonej w środkowej części gminy obszarze doliny Wisłoka i jego większych dopływów -

zaliczonej do podlegającej szczególnie ochronie obszarów głównych zbiorników wód podziemnych GZWP 432 Dolina Wisłoka,

- obszarze fragmentów Pogórza StrzyŜowskiego i Dynowskiego

Mapa nr 8. Lokalizacja głównych zbiorników wód podziemnych na terenie gminy Czudec

W pierwszym, poziom wód występuje na głębokości 3,5-10 m p.p.t., a zasobność zbiornika zasilanego przez wody aluwialne Wisłoka i infiltrujące wody poopadowe, jest duŜa mimo, iŜ poziom wód zaleŜy od stanu wody w rzekach. Jednak wody te naraŜone są na zanieczyszczenia poprzez brak ciągłości odpowiednio grubej warstwy izolującej. Charakteryzuje się równieŜ zwiększoną ilością związku Ŝelaza i manganu W drugim obszarze, wody gruntowe występują na róŜnych głębokościach, a ich zasobność bywa zmienna. W okresach suszy studnie kopane na tym terenie zazwyczaj wysychają.

Wody podziemne są znacznie mniej zdegradowane jakościowo od wód powierzchniowych, jednak zanieczyszczenie tych wód ma charakter trwały.

Podobnie jak w przypadku wód powierzchniowych, na terenie gminy Czudec nie było prowadzonych pomiarów kontrolnych jakości wód podziemnych. NajbliŜsze pomiary dokonywane były w miejscowości StrzyŜów. Pobraną wodę poddano analizie w zakresie 29 wskaźników: amoniak, arsen, azotany, azotyny, bor, chlorki, chrom, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, krzemionka, magnez, mangan, miedź, nikiel, odczyn pH, ogólny węgiel organiczny, ołów, potas, przewodność, siarczany, sód, temperatura, tlen rozpuszczony, wapń, wodorowęglany, Ŝelazo. Badania wód w StrzyŜowie wykazały ich przynaleŜność do klasy II tj. zadowalającej jakości, co oznacza, Ŝe wartości wskaźników są podwyŜszone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego oraz, Ŝe dopuszczalne wartości jakości wody


37

przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi przekracza mniejszą część wskaźników. Badane tu były wody wgłębne na głębokości 35 m p.p.t. Równolegle do powyŜszej klasyfikacji wód podziemnych, dokonana została równieŜ ich analiza pod kątem wraŜliwości na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Wyniki tej analizy pozwoliły zakwalifikować badane wody w StrzyŜowie do wód o potencjalnie rosnącym stęŜeniu. IV.13. Gospodarka wodno-ściekowa

Mieszkańcy gminy zaopatrywani są głównie w wodę pochodzącą z przydomowych gospodarczych wodociągów grawitacyjnych zaopatrujących kilka lub kilkanaście gospodarstw lub z przydomowych ujęć dostarczających wodę o wymuszonym ciśnieniu. Rzadziej źródłem zaopatrzenia gospodarstw w wodę są kopane studnie. W miejscowościach Babica, Czudec oraz części Przedmieścia Czudeckiego i części WyŜnego mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z wodociągu zarządzanego przez Gospodarstwo Wodno Kanalizacyjne w Czudcu. Ujęcia wody naleŜące do Zakładu Gospodarki Komunalnej i Usług WielobranŜowych GO-KOM w Boguchwale Sp. z o.o., znajdują się w LutoryŜu, a ich źródłem są studnie głębinowe. Całkowita długość sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 99,3 km (dane z 31 grudnia 2007 r.) Gmina Czudec posiada pozwolenie wodno-prawne wydane w lipcu 2003 r. na pobór wody ze studni głębinowej w Czudcu dla zaopatrzenia ludności w wodę oraz ze studni wierconej na potrzeby oczyszczalni ścieków, na terenie której się znajduje. Obecnie nie są one eksploatowane ze względu na istniejącą sieć wodociągową na tym obszarze. Aktualnie prowadzone są prace nad pozyskaniem własnego ujęcia wody.

Monitoring wód powierzchniowych płynących wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia, prowadzony jest od 2004 r. Na rzece Wisłok został przeprowadzony w punkcie pomiarowo-kontrolnym powyŜej Rzeszowa, tj. powyŜej komunalnego ujęcia wody w Zwięczycy. Wyniki analizy wykazały ponadnormatywne stęŜenia wskaźników, jakim powinny odpowiadać przeznaczone do powyŜszych celów wody. Co więcej, przez ostanie trzy lata nie zakwalifikowały się do Ŝadnej klasy, co oznacza, ze znalazły się poza wszelkimi kategoriami. Zła jakość wód Wisłoka spowodowana jest głównie liczbą bakterii grupy coli typu kałowego.


38

Mapa nr 9


39

W kanalizację uzbrojone są miejscowości Babica, Czudec oraz część Przedmieścia Czudeckiego i WyŜne. Na koniec 2006 roku jej całkowita długość wynosiła 53 km Na terenie gminy zinwentaryzowano 7 oczyszczalni ścieków. Cztery z nich, to małe biologiczne oczyszczalnie, słuŜące na potrzeby szkół w WyŜnem, Nowej Wsi i Pstrągowej oraz Zajazdu Magyar w WyŜnem, oraz dwie prywatne. Siódma jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną typu KLAR obsługującą cała gminę (zarówno skanalizowane gospodarstwa jak i dowoŜone nieczystości ciekłe z gospodarstw domowych). Jej przepustowość wynosi 500 dm3/dobę. Tab. Nr 7. Ilość gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej 2004 2005 2006 2007

wod kan wod kan wod kan wod kan RAZEM 600 528 608 536 619 579 709 974

Źródło UG w Czudcu

Wykres 4

0100200300400

500600700800

9001000

2004 2005 2006 2007

ILOŚĆ GOSPODARSTW PODŁACZONYCH DO KANALIZACJI

Wykres 5

500

550

600

650

700

750

2004 2005 2006 2007

ILOŚĆ GOSPODARSTW PODŁACZONYCH DO SIECI WODOCIĄGOWEJ


40

Tab. Nr 8. Ilość przyj ętych nieczystości ciekłych [m3] 2004 2005 2006 2007 ilość przyj ętych ścieków 275000 149000 153000 164000 Źródło UG w Czudcu Tab. Nr 9. Długość sieci kanalizacyjnej i wodociągowej w latach 2004-2007 [km] 2004 2005 2006 2007

Wod kan Wod kan Wod kan Wod kan RAZEM 67 34,4 70,0 36,0 70,8 53 76,5 62 Źródło UG w Czudcu

IV.14. Gospodarka odpadami

Problematyka związana z gospodarką odpadami na terenie gminy Czudec została szeroko omówiona w „Planie Gospodarki Odpadami na terenie Gminy Czudec na lata 2008-2011”. IV.15. Klimat

Na obszarze gminy Czudec występuje klimat podgórski, naleŜący do Karpackiej Strefy ekoklimatycznej. Charakteryzuje się on duŜymi kontrastami w obrębie klimatu lokalnego, spowodowane urozmaiconą rzeźbą terenu. To dość chłodny klimat o znacznej ilości opadów. Specyficzną jego cechą jest obniŜanie się ciśnienia powietrza w miarę wzrostu wysokości (ok. 8 mmHg/ 100 m wzniesienia). Powietrze jest tu suche, a jego zanieczyszczenie maleje proporcjonalnie do wysokości. TakŜe natęŜenie promieniowania słonecznego zmienia się wraz z wysokością, mając przyrost 2-4 % / 100 m wzniesienia. Na terenie gminy przewaŜają wiatry z kierunku zachodniego i południowego, o średniej prędkości 3-4 m/s Średnioroczne ciśnienie atmosferyczne wynosi 1017-1018 hPa, średnia temperatura powietrza wynosi 7-8o C (styczeń -2 do -3o C, lipiec 17-18o C). W ciągu roku jest ok. 110-120 dni przymrozkowych, tj. Tmin<0o C, mroźnych Tmax <0o C 30-40 dni, natomiast gorących Tmax > 25o C tylko 30-40 dni w roku. Względna wilgotność powietrza jest zróŜnicowana, w zaleŜności od poziomu połoŜenia, średnio wynosi 78-80 % i jest najwyŜsza w zimie, najniŜsza zaś na przełomie wiosny i lata. W ciągu roku pogodnych dni mamy 45-50, pochmurnych zaś 150-160. Średnioroczna suma opadów atmosferycznych kształtuje się na poziomie 600-650 mm, a deficyt opadów (bilans opady-parowanie) wynosi 100-200 mm. Krótko, bo przez ok. 60-70 dni w roku utrzymuje się pokrywa śnieŜna i przez tyle samo dni w roku pada śnieg. Dni burzowych jest ok. 28-30, z opadami gradu 1-2 dni, z mgłą 50-60, a z gołoledzią 4 dni w roku.


41

IV.16. Powietrze

Pod względem jakości powietrza, gmina Czudec zalicza się do stosunkowo czystych regionów województwa podkarpackiego.

Zgodnie z raportem WIOŚ „Stan województwa podkarpackiego w 2006 roku” oraz „Ocena jakości powietrza w województwie podkarpackim w latach 2002-2006”, jakość powietrza atmosferycznego monitorowana była w zakresie zawartości dwutlenku węgla (CO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku azotu (NOx), pyłu zawieszonego (PM10), tlenku węgla (CO), ołowiu i benzenu oraz ozonu. Wprawdzie ani na terenie gminy Czudec, ani w powiecie StrzyŜowskim nie ma stacji pomiarowo-kontrolnej (najbliŜsza znajduje się w Jedliczu oraz Rzeszowie), wyniki pięcioletniej oceny jakości powietrza w latach 2002-2006 przeprowadzane metodami pomiarów wskaźnikowych, poprzez obiektywne metody szacowania oraz modelowanie matematyczne, nie przekroczyły dopuszczalnych norm progów stęŜeń zawartości poszczególnych związków w powietrzu, co pozwoliło zaklasyfikować całą strefę StrzyŜowską (do której naleŜy równieŜ gmina Czudec) do klasy 1 w zakresie poszczególnych zanieczyszczeń w kryterium ochrony zdrowia i roślin. W zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu oraz tlenku węgla, metody te uznane zostały za wystarczające. Natomiast w zakresie pyłu zawieszonego PM10, wymagane jest rozszerzenie programu pomiarowego i zwiększenie ilości stanowisk pomiarowych dla całej strefy rzeszowsko-łańcuckiej. Powodem tego są przekroczone wartości górnego progu szacowania w Rzeszowie (zakwalifikowanego do klasy 3b). W strefie rzeszowsko-łańcuckiej na podstawie danych o emisji pyłu PM10 określono równieŜ rejony, gdzie istnieje duŜe prawdopodobieństwo przekroczenia dolnego progu szacowania. W ocenie cała strefa została zaliczona do klasy 2. Kryteria pomiarów, jakie zostały przyjęte na potrzeby monitoringu jakości powietrza: - dla SO2, NO2, NOx, CO, benzenu:

aglomeracja o liczbie mieszkańców powyŜej 250 tys., obszar powiatu nie wchodzący w skład aglomeracji

- dla pyłu PM10 i zawartości ołowiu w pyle: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyŜej 250 tys., obszar powiatu lub grupy powiatów nie wchodzących w skład aglomeracji.

- dla ozonu: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyŜej 250 tys., obszar województwa nie wchodzący w skład aglomeracji

W przypadku emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłów, wartości stęŜeń tych zanieczyszczeń, plasują się na najniŜszym poziomie, co klasyfikuje cały powiat strzyŜowski, a w tym i gminę Czudec do jednego z najczystszych pod tym względem rejonów.


42

Mapa nr 10. StęŜenia zanieczyszczeń gazowych i stęŜenia pyłów w województwie podkarpackim w roku 2006

< 200 Mg/rok

200-500 Mg/rok

500-1000 Mg/rok

1000-1500 Mg/rok

1500-3000 Mg/rok

> 3000 Mg/rok

Mapa nr 11. Emisja pyłów w województwie podkarpackim w 2006 roku

< 20 Mg/rok

20-50 Mg/rok 50–200 Mg/rok > 200 Mg/rok


43

W ramach krajowego monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych w latach 1999-2006, prowadzono badania wód opadowych na stacji IMGW w Lesku. Wykonana w 2006 r. ocena wyników ośmioletnich badań monitoringowych wykazała, Ŝe depozycja analizowanych w 2006 r. substancji w stosunku do lat poprzednich była mniejsza. Ładunek siarczanów wniesiony wraz z opadami zmalał o 31,8%, azotanów i azotynów o 12,9%, azotu amonowego o 15,3%, fosforu ogólnego o 29,6%, ołowiu o 17,8%, niklu o 44,8%. Ładunek chlorków utrzymywał się mniej więcej na tym samym poziomie, natomiast wzrost stęŜeń odnotowano tylko dla azotu ogólnego (o 20,1%) i kadmu (9,3%). Wyniki te naleŜy przyjąć jako orientacyjne dla całego województwa podkarpackiego. V. CELE I KIERUNKI DZIAŁA Ń O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM

Realizacja wytyczonych zadań w niniejszym Programie uzaleŜniona będzie w duŜej mierze od poprawnego, dokładnego monitorowania stanu środowiska, sprawnego nim zarządzania, właściwej analizy zmian w środowisku oraz prawidłowej oceny zagroŜeń. Bardzo istotnym elementem są równieŜ działania zmierzające do podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców gminy, poprawy komunikacji społecznej w zakresie ochrony i racjonalnego korzystania z zasobów naturalnych gminy oraz promowanie wszelkich działań na rzecz ochrony środowiska. W związku z powyŜszym ustalono następujące cele strategiczne: Cel 1. Usprawnienie funkcjonowania pracowników administracji gminnej ds. ochrony środowiska - poprawa warunków technicznych pozwalających na efektywne wykonywanie obowiązków

związanych z ochroną środowiska, - systematyczne podnoszenie kwalifikacji pracowników Urzędu Gminy odpowiedzialnych za

problematykę ochrony środowiska. Cel 2. Promowanie i podnoszenie rangi wiedzy oraz postępowości w procesie rozwoju gospodarczego i społecznego gminy - rozszerzenie zakresu badań i analizy stanu środowiska na terenie gminy dla ułatwienia

podjęcia właściwych decyzji dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego nim zarządzania,

- promowanie lokalnych produktów i usług przyjaznych środowisku. Cel 3. Edukacja ekologiczna społeczeństwa - edukacja ekologiczna mieszkańców w kaŜdej grupie wiekowej - edukacja prowadząca do wypracowania u społeczeństwa nawyku funkcjonowania zgodnego

z zasadami zrównowaŜonego rozwoju - współpraca organu wykonawczego gminy z innymi jednostkami administracji i instytucjami

ekologicznymi - współpraca z jednostkami nadzorującymi obszary chronione bądź inne przyrodniczo lub

krajobrazowo cenne tereny gminy w celu ich promocji. Cel 4. Zachowanie równowagi ekologicznej przy planowaniu inwestycji - bliŜsze rozpoznanie środowiska przyrodniczego na terenie gminy w celu właściwego

planowania wszelkiego rodzaju inwestycji mogących wpływać na środowisko.


44

VI. CELE, PRIORYTETY I KIERUNKI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY ŚRODOWISKA

Polityka ekologiczna gminy jest ściśle związana z polityką ekologiczną państwa oraz

przyjętymi Programami Ochrony Środowiska na szczeblu wojewódzkim i powiatowym. Przy czym wyznaczone cele i kierunki działań odnoszą się do strefy lokalnej, gminy Czudec. Po szczegółowej analizie stanu środowiska i moŜliwości rozwojowych gminy, przyjęto następujące priorytety ekologiczne: Cel 1. Ochrona wód, kształtowanie i racjonalne dysponowanie zasobami wodnymi

Jakość wód zarówno powierzchniowych jak i podziemnych w znacznym stopniu zaleŜna jest od sposobu prowadzenia przez mieszkańców gminy gospodarki wodno-ściekowej. Natomiast ich zasoby są ściśle związane z racjonalnym wykorzystaniem wody na cele bytowe, gospodarcze, produkcyjne itp. Dlatego działania gminy na rzecz ochrony stanu wód i ich zasobów zostały ukierunkowane na zapobieganie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i gruntowych, a takŜe na upowszechnienie racjonalnego wykorzystywania zasobów wodnych. Priorytet 1. Eliminacja źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych poprzez

poniŜsze działania: - rozbudowa kanalizacji - modernizacja i rozbudowa istniejącej oczyszczalni ścieków - optymalizacja wykorzystania istniejącej oczyszczalni ścieków - wzmoŜenie kontroli stanu technicznego szamb i gospodarki ściekowej mieszkańców - promowanie rolnictwa ekologicznego - popularyzacja budowy specjalnych zbiorników do składowania obornika, gnojówki

i gnojowicy w gospodarstwach rolnych. Priorytet 2. Upowszechnienie racjonalnej gospodarki wodnej - propagowanie pomiaru zuŜycia wody - promowanie korzystania z zamkniętych obiegów wodnych - rozbudowa wodociągu - poszukiwanie nowych ujęć wodnych w celu zaopatrzenia mieszkańców w wodę. Priorytet 3. Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wód, retencja i ochrona przed powodzią - budowa zbiorników tzw. ”małej retencji” - utrzymanie koryt cieków wodnych w stanie umoŜliwiającym odprowadzanie większych

ilości wód (bieŜąca konserwacja urządzeń melioracyjnych podstawowych) - modernizacja i regulacja rzek i potoków-urządzeń melioracyjnych podstawowych - umoŜliwienie prawidłowego funkcjonowania istniejących systemów melioracyjnych - usuwanie skutków powodzi na rzekach i potokach - pomoc mieszkańcom w usuwaniu skutków powodzi - weryfikacja i przystosowanie sposobu uŜytkowania terenów przyległych do rzek i potoków

do skali zagroŜenia powodziowego - opracowanie planu ochrony przeciwpowodziowej regionu wodnego


45

- uwzględnienie terenów zagroŜonych powodzią pod kątem ograniczenia lokalizacji inwestycji w planowaniu przestrzennym.

Cel 2. Gospodarka odpadami

Cele i kierunki działań dotyczące problematyki odpadowej zostały szeroko omówione w aktualizacji GPGO, który jest załącznikiem niniejszego programu. Cel 3. Ochrona przed hałasem

Hałas jest jednym ze źródeł zanieczyszczeń środowiska, wzrastającym w ostatnich latach w związku z rozwojem komunikacji, przemysłu i postępującą urbanizacją. Odczuwany jest przez mieszkańców jako jeden z najbardziej uciąŜliwych i powodujących dyskomfort. Hałas moŜe powstawać w wyniku działalności przemysłowej i usługowej. Na terenie gminy ma on charakter lokalny występując w otoczeniu zakładów mechanicznych, tartaku, piekarni itp. Drugim źródłem hałasu są szlaki komunikacyjne. Zaplanowane działania mają na celu ochronę mieszkańców gminy przed nadmierną uciąŜliwością spowodowaną hałasem. Priorytet 1. Utrzymanie na terenie gminy poziomu hałasu poniŜej dopuszczalnej granicy - egzekwowanie przestrzegania ustalonych poziomów emisji hałasu przemysłowego Priorytet 2. Zmniejszenie poziomu hałasu do co najmniej górnej dopuszczalnej granicy,

w przypadku jej przekroczenia - budowa ekranów akustycznych w miejscach, gdzie jest to niezbędne Priorytet 3. Zapobieganie pogorszenia klimatu akustycznego - tworzenie warunków do rozwoju ruchu rowerowego - utrzymanie w Planach zagospodarowania Przestrzennego na terenie gminy odpowiedniej

odległości zabudowy mieszkaniowej od drogi wojewódzkiej nr 988 i krajowej nr 9 oraz innych większych źródeł hałasu

- utrzymanie rezerwy obszarowej pod drogę ekspresową S19 - wyznaczenie nowej trasy oraz utrzymanie rezerwy terenowej pod przełoŜenia drogi

wojewódzkiej nr 988. Cel 4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

Z punktu widzenia ochrony środowiska i zdrowia człowieka w zakresie promieniowania elektromagnetycznego istotne jest niejonizujące promieniowanie, wśród którego moŜna wyodrębnić mikrofale, radiofale, fale o bardzo niskiej (VLF) i ekstremalnie niskiej (FW) częstotliwości. Ich źródłem jest głównie infrastruktura elektromagnetyczna (linie i stacje elektroenergetyczne oraz odbiorcze instalacje elektryczne). Źródłem pól elektromagnetycznych duŜej częstotliwości są urządzenia radiokomunikacyjne i radiolokacyjne duŜych mocy. Są to maszty stacji radiowych i telewizyjnych oraz urządzenia telefonii komórkowej. W związku z powyŜszym wytyczono tu jeden priorytet:


46

Priorytet 1. Ochrona mieszkańców przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych - bieŜąca, dokładna inwentaryzacja źródeł emisji - wyznaczanie obszarów, gdzie nie powinna znajdować się zabudowa mieszkaniowa oraz

wyznaczenie innych, bardziej dogodnych lokalizacji, nie kolidujących z otaczającą przestrzenią (zgodnie z prawem)

Cel 5. Ochrona powietrza

Do powietrza mogą dostawać się róŜnego rodzaju zanieczyszczenia, będące substancjami chemicznymi w postaci pyłów lub gazów. Mogą one być naturalnymi składnikami powietrza występującymi w nadmiarze lub nie występującymi w nim w stanie naturalnym. Gmina Czudec jest rejonem o stosunkowo niskim zanieczyszczeniu powietrza, niemniej jednak nie brakuje tu źródeł ich emisji pochodzących z procesów produkcyjnych lub procesów spalania paliw (zbiorowe lub indywidualne ogrzewanie pomieszczeń, transport drogowy i w mniejszym stopniu kolejowy) Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza w polskim prawie, zgodnie z wymogami unijnymi polega na zapobieganiu lub ograniczaniu wprowadzania do środowiska substancji zanieczyszczających. Kierując się tymi wymogami, wytyczono poniŜsze priorytety i zadania: Priorytet l 1. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom - likwidacja lub modernizacja starych kotłowni na piece zasilane bardziej ekologicznym

paliwem (gazem) - wymiana starej instalacji centralnego ogrzewania - termorenowacja budynków uŜyteczności publicznej i promowanie termorenowacji

budynków mieszkalnych - realizacja działań i przedsięwzięć wykorzystujących w produkcji energii źródła odnawialne. - upowszechnienie i promowanie wykorzystywania niekonwencjonalnych źródeł energii - edukacja społeczeństwa w zakresie szkodliwości spalania odpadów oraz upowszechnienie

i promowanie stosowania paliw ekologicznych w piecach centralnego ogrzewania - poprawa stanu technicznego dróg gminnych. Priorytet 2. Przeciwdziałanie zmianom klimatu - tworzenie warunków dla intensyfikacji i promowanie ruchu rowerowego - zwiększenie lesistości obszaru gminy. Cel 6. Ochrona przyrody, krajobrazu i róŜnorodności biologicznej

Kierunki ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy powinny obejmować racjonalne gospodarowanie wszystkimi formami uŜytkowania terenu. Gospodarowanie zgodne z zasadami zrównowaŜonego rozwoju powinno być nakierowane na zachowanie całości dziedzictwa naturalnego i utrzymanie lub przywracanie podstawowych funkcji ekosystemów. Priorytet 1. Ochrona najcenniejszych przyrodniczo i krajobrazowo terenów gminy - promowanie tradycyjnych metod gospodarowania na terenach prawnie chronionych - promowanie rolnictwa ekologicznego i agroturystyki - ochrona dolin rzecznych i waŜnych korytarzy ekologicznych


47

- dokumentowanie i tworzenie form ochrony przyrody obejmujących obszary i obiekty o szczególnych walorach krajobrazowych i przyrodniczych

- opracowanie wytycznych w zakresie uwzględnienia ochrony bioróŜnorodności w planowaniu przestrzennym

- uwzględnienie w opracowaniach planistycznych zagadnień róŜnorodności biologicznej - opracowanie i wdraŜanie programów ochrony terenów zieleni oraz krajobrazu w gminie Priorytet 2. Racjonalne uŜytkowanie zasobów środowiska - propagowanie i wspieranie na obszarach cennych przyrodniczo działań przyjaznych dla środowiska i jednocześnie zapewniających mieszkańcom dochody

Priorytet 3. Podnoszenie wartości krajobrazowych środowiska - ochrona środowiska przyrodniczego, - zrównowaŜone gospodarowanie środowiskiem, - planowanie i odtwarzanie krajobrazów - uaktywnienie społeczeństwa w decydowaniu o losie otaczającego krajobrazu - pielęgnacja i konserwacja pomników przyrody - modernizacja i rozbudowa infrastruktury edukacyjno- turystycznej - przebudowa drzewostanów uszkodzonych lub niezgodnych z siedliskiem Cel 7. Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej

W celu ograniczenia szkodliwych produktów spalania paliw, przeciwdziałania wyczerpywaniu się źródeł kopalnych oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego poszczególnych regionów, poszukuje się nowych, alternatyw pozyskiwania energii. Taką szansę dają źródła odnawialne, którymi mogą być m.in.: woda, wiatr lub słońce. Gmina Czudec, popierając moŜliwości wykorzystania ich potencjału, określiła zadania o zasięgu lokalnym: Priorytet 1. Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej - wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnych - włączenie tematyki energii odnawialnej do planów zagospodarowania przestrzennego - budowa nowych ciepłowni na biomasę - budowa energooszczędnych budynków mieszkalnych - montaŜ kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltanicznych - energetyczne wykorzystanie biogazu - budowa instalacji do estryfikacji - budowa małych elektrowni wodnych Cel 8. Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych

Gleby stanowią bardzo waŜny element środowiska przyrodniczego. O stopniu zanieczyszczeń gleb decyduje sposób ich uŜytkowania, opady zanieczyszczeń z powietrza oraz w pewnej części wylewy zanieczyszczonych wód oraz ich spływy powierzchniowe. W celu ochrony gleb wyznaczono poniŜsze priorytety: Priorytet 1. Rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych - rekultywacja wysypiska odpadów - bieŜąca rekultywacja terenów zdewastowanych przez czynniki naturalne (erozja, osuwiska)


48

- bieŜące zabezpieczanie i naprawa terenów osuwiskowych zagraŜających obiektom budowlanym

- właściwe zagospodarowanie terenów osuwiskowych - likwidacja skutków osuwisk - planowanie inwestycji w planach zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem

terenów czynnych i potencjalnych osuwisk - rekultywacja terenów zdegradowanych w wyniku eksploatacji surowców mineralnych Priorytet 2. Ograniczenie negatywnego oddziaływania gospodarki na środowisko glebowe - promowanie produktów ekologicznych i rolnictwa ekologicznego - edukacja w zakresie rolnictwa ekologicznego - prawidłowe formowanie stref roślinności wzdłuŜ brzegów cieków wodnych Priorytet 3. Identyfikacja i likwidacja zagroŜeń powierzchni ziemi - likwidacja terenów dzikich wysypisk - wspieranie wszelkich inicjatyw społecznych na rzecz zagospodarowania terenów

zdegradowanych Cel 9. Ochrona kopalin

Realizacja tego priorytetu pozwoli zapewnić dostępność nieodnawialnych zasobów surowców mineralnych w przyszłości oraz na ograniczenie obciąŜenia środowiska podczas prowadzenia prac geologicznych, a takŜe w trakcie eksploatacji złóŜ kopalin.

Priorytet 1. Kompleksowe wykorzystanie i racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin

występującymi na terenie gminy - ochrona terenów, gdzie występują udokumentowane złoŜa kopalin oraz zasobów

perspektywicznych - poszukiwanie, rozpoznanie i dokumentowanie nowych złóŜ - zapewnienie ochrony udokumentowanych złóŜ kopalin w planowaniu przestrzennym Priorytet 2. Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin - wzmoŜenie systemu kontroli Cel 10. Ochrona lasów

Jako jeden z najbardziej zróŜnicowanych naturalnych ekosystemów, a jednocześnie łatwo dostępnych, las spełnia waŜną funkcję społeczną, a takŜe dydaktyczno – wychowawczą w procesie poznawania przyrody i zjawisk w niej zachodzących. Pozwala to na ukształtowanie, zwłaszcza u dzieci i młodzieŜy, szacunku dla przyrody. Zajmują teŜ doniosłą pozycję w ochronie przyrody, dzięki czemu moŜliwe jest zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych oraz historycznych. Lasy są ostoją rzadkich gatunków zwierząt i miejscem występowania chronionych gatunków roślin. Dla zachowania ich walorów przyrodniczych sformułowano poniŜsze cele i określono działania: Priorytet 1. Zwiększenie lesistości obszaru gminy - intensyfikacja działań na rzecz ochrony róŜnorodności biologicznej - upowszechnienie zmiany sposobu uŜytkowania gruntów nie przeznaczonych do celów

rolniczych na leśne


49

- opracowanie podstaw do rozszerzenia zakresu zalesień i zadrzewień - zachowanie, przywracanie utraconej róŜnorodności biocenoz leśnych i zwiększanie

biologicznej róŜnorodności lasów - nadzór i kontrola nad zalesianiem gruntów prywatnych przeznaczonych do zalesienia oraz

doradztwo dla właścicieli gruntów zalesianych - kształtowanie równowagi w ekosystemach leśnych poprzez ochronę i pielęgnację zasobów

leśnych, ekosystemów nieleśnych, oraz ich racjonalne uŜytkowanie - edukacja ekologiczna w sferze wzbogacania i racjonalnego uŜytkowania zasobów leśnych Priorytet 2. Ochrona lasów - podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa dotyczącej roli lasów w Ŝyciu

człowieka - współpraca samorządu z jednostkami zarządzającymi lasami państwowymi pod kątem

ustalenia ewentualnych ich zagroŜeń Priorytet 3. Utrzymanie korzystnego oddziaływania lasu na równowagę środowiska i warunki

Ŝycia ludzi - współpraca z jednostkami nadzorującymi lasy w celu wypromowania ich do celów

turystycznych - merytoryczna pomoc mieszkańcom w zakresie właściwego zagospodarowania lasów VII. SYSTEM ZARZ ĄDZANIA PROGRAMEM

Za wdraŜanie i koordynację działań ustalonych w Programie odpowiedzialny jest organ wykonawczy gminy – Wójt. Jako organ ochrony środowiska na szczeblu gminnym ma moŜliwość i obowiązek ingerowania w sprawy dotyczące wszelkich zmian stanu środowiska na terenie gminy poprzez: W zakresie ochrony środowiska Ustawa „Prawo ochrony Środowiska”:

• sporządzanie i uchwalanie Programów Ochrony Środowiska. Z realizacji programu wójt gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia radzie gminy,

• udostępnianie kaŜdemu informacji o środowisku i jego ochronie, znajdujących się w posiadaniu władz gminy i miasta,

• okresowe przedkładanie radzie gminy, przez wójta, informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagroŜenie dla środowiska,

• przeprowadzanie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko,

• nakazywanie (w formie decyzji władz gminy) osobie fizycznej eksploatującej instalacje w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatującej urządzenie, wykonanie w określonym czasie czynności zmierzające do ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko,

• wstrzymywanie uŜytkowania instalacji lub urządzenia, w drodze decyzji władz gminy, w razie naruszenia warunków decyzji określającej wymagania dotyczące eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, prowadzonej przez osobę fizyczną w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub niedostosowania się do wymagań,


50

• wyraŜanie, w drodze decyzji władz gminy, na wniosek zainteresowanego, zgody na podjęcie wstrzymanej działalności po stwierdzeniu, iŜ ustały przyczyny wstrzymania działalności, lub oddania do eksploatacji obiektu budowlanego, zespołu obiektów bądź instalacji w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne,

• przyjmowanie wyników pomiarów emisji prowadzonych przez uŜytkowników instalacji,

• przyjmowanie zgłoszeń instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, lecz moŜe negatywnie oddziaływać na środowisko,

• sprawowanie, przez władze gminy, kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością władz szczebla gminnego. Do wykonywania funkcji kontrolnych władze gminy mogą upowaŜnić pracowników urzędu gminy,

• występowanie w charakterze oskarŜyciela publicznego (wójt lub osoby przez niego upowaŜnione) w sprawach o wykroczenie przeciw przepisom o ochronie środowiska,

• występowanie przez władze gminy do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań będących w jego kompetencji, jeŜeli w wyniku kontroli stwierdzono naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje uzasadnione podejrzenie, Ŝe takie naruszenie mogło nastąpić.

Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska:

• rozpatrywanie przez radę gminy, przynajmniej raz w roku, informacji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa,

• przyjmowanie od wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska informacji o wynikach kontroli obiektów o podstawowym znaczeniu dla danego terenu,

• wydawanie przez władze gminy, w przypadkach bezpośredniego zagroŜenia środowiska, właściwemu organowi Inspektoratu ochrony środowiska polecenia podjęcia działań zmierzających do usunięcia tego zagroŜenia.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

• sporządzanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w którym uwzględnia się uwarunkowanie wynikające z dotychczasowego uzbrojenia terenu, stanu środowiska, wielkości i jakości zasobów wodnych, wymogów ochrony środowiska, infrastruktury technicznej w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej,

• sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Ustawa „Prawo energetyczne” • opracowywanie i wdraŜanie planów zaopatrzenia w energię

Ustawa o Utrzymaniu porządku i czystości w gminach

• ustalanie w drodze uchwały szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy,

• nadzorowanie utrzymania czystości i porządku w gminie. Kompetencje w zakresie gospodarki odpadami Ustawa o odpadach


51

opiniowanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi wytwarzanymi w ilości powyŜej 0,1 Mg rocznie,

opiniowanie wniosków o wydanie pozwoleń na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji ( powyŜej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyŜej 5 000 Mg odpadów innych niŜ niebezpieczne rocznie),

opiniowanie wniosków posiadaczy odpadów w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów; w zakresie zbierania lub transportu odpadów,

nakazywanie posiadaczowi odpadów, w drodze decyzji władz gminy i miasta, usunięcia odpadów z miejsc nie przeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, ze wskazaniem sposobu wykonania tej decyzji,

sporządzanie i uchwalanie planów gospodarki odpadami. Z realizacji planu władze gminy i miasta sporządzają co 2 lata raporty, które przedstawiają Radzie Gminy.

Kompetencje w zakresie ochrony przyrody Ustawa o ochronie przyrody

wykonywanie i popularyzacja ochrony przyrody; wprowadzenie form ochrony przyrody (obszary chronionego krajobrazu, pomniki

przyrody, uŜytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe), jeŜeli wojewoda nie wprowadził tych form;

sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów i obiektów poddawanych ochronie przez radę gminy;

umieszczanie tablic informujących o ograniczeniach i zakazach lub innych oznakowań o poddaniu pod ochronę na obrzeŜach ochranianych kompleksów przyrodniczych i w pobliŜu chronionych tworów przyrody;

wydawanie zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów; naliczanie opłat za usunięcie drzew lub krzewów; wymierzanie administracyjnych kar pienięŜnych za zniszczenie terenów zieleni, drzew lub

krzewów oraz za ich usuwanie bez wymaganego zezwolenia; W zakresie gospodarki wodnej Ustawa „Prawo wodne”

• Nakazanie właścicielowi gruntu przywrócenia stanu poprzedniego wód na tym gruncie

• Prowadzenie działań w zwalczaniu powodzi • Ustalanie za odszkodowaniem przejścia, przejazdu oraz miejsca przeznaczonych do

stałego korzystania z gruntów dla celów dostępu do wody, Wydawanie upowaŜnień do wstępu na cudzy teren w celu dokonania pomiarów, badań i wierceń lub innych podobnych czynności

• Rozstrzyganie sporów o przywrócenie stosunków wodnych na gruntach, • Zaopiniowanie projektu korzystania z wód dorzecza

NaleŜy pamiętać, Ŝe w aktualnej sytuacji po akcesji naszego kraju do Unii Europejskiej mogą następować szybkie zmiany aktów prawnych róŜnego rzędu, stąd wymóg bieŜącego ich monitorowania.

Do realizacji zaplanowanych w programie działań pomocne będą równieŜ instytucje samorządowe i rządowe na szczeblu wojewódzkim i regionalnym, działające na rzecz ochrony środowiska:


52

- Wojewoda Podkarpacki wraz z podległą mu administracją zespoloną i innymi jednostkami:

� Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie � Komenda Wojewódzka StraŜy PoŜarnej � Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego � Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Przemyślu � Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie

- Zarząd Województwa Podkarpackiego - Samorząd Wojewódzki - Marszałek Województwa wraz z podległymi mu jednostkami:

� Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego � Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych � Zarząd Dróg Wojewódzkich

- Starosta StrzyŜowski oraz administracja nie zespolona dysponująca instrumentami prawnymi w zakresie normowania prawa do korzystania ze środowiska, kontroli, nadzoru, opiniowania, realizacji przedsięwzięć: � Wojewódzki Inspektor Sanitarny � Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej w Krakowie i Warszawie � Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Krośnie, Lublinie i Krakowie � Zarząd Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie � Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie � organizacje pozarządowe � placówki badawcze i szkoleniowe

VII.1. Instrumenty prawno-administracyjne

Pomimo, iŜ sam POŚ nie jest aktem prawa miejscowego, dzięki odpowiednim, ustawowym zapisom, moŜe wpływać na wydawane decyzje w zakresie ochrony środowiska. Ponadto istnieją inne instrumenty prawno-administracyjne, które moŜna stosować w celu realizacji Programu. Są to: - studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czudec - miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego - plany ochrony parku krajobrazowego oraz ewentualne plany ochrony rezerwatów przyrody - wojewódzki oraz powiatowy program ochrony środowiska - programy naprawcze i programy dostosowawcze takie jak: programy ochrony powietrza,

ochrony środowiska przed hałasem, programy tworzone w celu doprowadzenia do przestrzegania standardów jakości środowiska, w przypadkach wskazanych w prawie ochrony środowiska lub innych przepisach szczególnych

- krajowy program zwiększania lesistości - strategie, programy branŜowe i plany: gospodarki odpadami, ratownicze, ochrony

przeciwpowodziowej, gospodarki wodnej itp. - Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych - rozstrzygnięcia w sprawie przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze - decyzje, w tym koncesje, pozwolenia wodno prawne itp. - zgłoszenia i pozwolenia dotyczące wprowadzania do środowiska substancji lub energii - zezwolenia na przewóz przez granice państwa odpadów niebezpiecznych oraz określonych

roślin i zwierząt - informacje o środowisku (np. raporty o stanie środowiska, zgłoszenia powaŜnych awarii)


53

- oceny zagroŜeń dla zdrowia ludzi i środowiska, w związku z podejmowaniem działań polegających na zamkniętym uŜyciu GMO, zamierzonym uwolnieniu GMO do środowiska

- rejestry: • Terenów, na których występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól

elektromagnetycznych, hałasu, zanieczyszczenia powietrza itp. • Terenów, na których występują przekroczenia standardowych norm jakości gleby lub

ziemi • Rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych

- przepisy prawa krajowego i specyficzne dla UE akty prawne tj. dyrektywy, rozporządzenia, decyzje

- decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach - pozwolenia na budowę wydawane zgodnie z zapisami miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego – pozwalające na korzystanie z zasobów środowiska i wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym m.in. pozwolenia zintegrowane, koncesje, pozwolenia wodno-prawne

- oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jakości powietrza oraz wód powierzchniowych i podziemnych, pól elektromagnetycznych w środowisku, stanu akustycznego środowiska

- zgody na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze oraz na gospodarcze wykorzystanie odpadów

- rejestry terenów, na których występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych oraz standardowych norm jakości gleby lub ziemi, a takŜe rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych

- programy naprawcze i programy dostosowawcze takie jak: programy ochrony powietrza, ochrony środowiska przed hałasem, programy zalesień i zadrzewień, tworzone w celu doprowadzenia do przestrzegania standardów jakości środowiska, w przypadkach wskazanych w prawie ochrony środowiska lub innych przepisach szczególnych

- plany m.in. zewnętrzne plany ratownicze, programy gospodarki odpadami, programy ochrony przeciwpowodziowej.

VII.2. Instrumenty ekonomiczno-rynkowe

Wzmocnieniem narzędzi prawno-administracyjnych są mechanizmy: a) ekonomiczne: - wspieranie rozwoju produkcji urządzeń słuŜących ochronie środowiska, - wzmacnianie i poszerzenie oferty eksportowej polskich podmiotów gospodarczych, - rozwijanie produkcji i usług, które mniej obciąŜają środowisko, - zachowanie i tworzenie miejsc pracy w dziedzinach słuŜących bezpośrednio lub pośrednio

ochronie środowiska, - równoprawne warunki w dostępie do ograniczonych zasobów, - kryteria ekologiczne w procedurach przetargowych, - regulacje uŜytkowania środowiska, b) finansowe - celowe fundusze ekologiczne, - budŜet państwa, budŜety samorządowe: województwa, powiatów, gmin, - komercyjne instytucje finansowe, w tym banki udzielające kredytów na cele ekologiczne, - środki własne przedsiębiorstw i inwestorów, - pozostałe niekomercyjne krajowe instytucje finansowe (np. fundusze), - przedakcesyjne fundusze pomocowe i fundusze strukturalne UE,


54

- zagraniczne instytucje finansowe i inne programy pomocowe, - administracyjne kary pienięŜne, - skutki finansowe wynikające z odpowiedzialności karnej i cywilnej, - kredyty w tym umarzalne, i dotacje z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, - dotacje z europejskich funduszów strukturalnych i Funduszu Spójności udzielane za

pośrednictwem właściwych Programów Operacyjnych. VII.3. Instrumenty informacyjno-edukacyjne (społeczne)

Nowoczesna ochrona środowiska opiera się na społecznym udziale w realizacji

zamierzeń zawartych w Programie, co zwiększa tzw. efektywność ekologiczną podejmowanych działań. Dlatego teŜ niezbędne jest na etapie wdraŜania „Programu Ochrony Środowiska” zagwarantowanie zgody społecznej poprzez budowę zaufania społecznego i akceptacji realizowanych zadań.

Wśród wielu instrumentów społecznych szczególne znaczenie dla realizacji „Programu Ochrony Środowiska” mają:

• narzędzia kształtujące współdziałanie i partnerstwo w tym kształcenie profesjonalne i systemy szkoleń specjalistycznych,

• współpraca sąsiadujących samorządów wiele zadań moŜliwych będzie do zrealizowania z funduszy strukturalnych unii wyłącznie poprzez ich łączenie w ponadlokalne zadania,

• interdyscyplinarne rozwiązywanie problemów oraz kształtowanie rozwiązań, • konsultacje społeczne (współudział w zarządzaniu), • powszechne kampanie edukacyjne (kształtowanie świadomości ekologicznej), • stała współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi, • dostępność do informacji o środowisku i bieŜące informowanie o stanie środowiska

(w formach ogólnodostępnych). VIII. MONITORING PROGRAMU

Osiągnięcie załoŜonych celów w POŚ jest moŜliwe dzięki konsekwentnym, przemyślanym działaniom, ściśle związanym z wytyczonymi kierunkami w Programie. Kontrola wdraŜania Programu i ocena jego realizacji wynika z art. 18 ust. 2 Ustawy poś, który mówi, Ŝe z wykonania programów organ wykonawczy gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia radzie gminy. Sprawozdanie to ma określić postęp w realizacji przyjętych kierunków działań, ocenić jakość wykonania programów i projektów inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska, zrecenzować słuszność wytyczonych w programie celów oraz zawierać dokładną analizę przyczyn niekompatybilności podjętych działań z poszczególnymi priorytetami.

Monitoring wyników realizacji programu prowadzony będzie poprzez ocenę wskaźników dotyczących: - zmian w środowisku w stosunku do roku bazowego - ilości zuŜywanej energii, materiałów, surowców, wody, wytwarzanych odpadów

i emitowanych zanieczyszczeń - bilansu ponoszonych kosztów do uzyskanych efektów ekologicznych


55

Rokiem bazowym będzie rok 2006, a wszelkie dane będą systematycznie, na bieŜąco gromadzone w bazie danych właściwego wydziału odpowiedzialnego za problematykę ochrony środowiska w gminie. Tab. Nr 10.Wskaźniki Lp. Wskaźnik Jednostka Cel 1. Ochrona wód, kształtowanie i racjonalne dysponowanie zasobami wodnymi 1 Ilość odprowadzonych ścieków komunalnych i przemysłowych

wymagających oczyszczenia [m3]

2 % ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków; [%] 3 Długość sieci kanalizacyjnej [km] 4 Redukcja zanieczyszczeń w ściekach; 5 Pobór wody ogółem: - w tym na cele produkcyjne (bez rolnictwa i

leśnictwa z ujęć własnych) [m3]

6 Długość sieci wodociągowej [km] 7 Jakość kontrolowanych wód płynących [klasa] 8 Jakość wód podziemnych [klasa] 9 Pojemność zbudowanych zbiorników małej retencji wodnej ogółem [tys. m3] 10 Długość zbudowanych obwałowań [km] 11 Długość uregulowanych koryt rzek i cieków [km]

Cel 3. Ochrona przed hałasem 12 Długość wybudowanych ekranów akustycznych [km] Cel 4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym 13 Stwierdzone przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól

elektromagnetycznych [szt.]

14 Liczba obiektów objętych badaniami poziomu pól elektromagnetycznych

[szt.]

Cel 5. Ochrona powietrza 15 Zwiększenie stopnia redukcji wytworzonych zanieczyszczeń

pyłowych [%]

16 Zwiększenie stopnia redukcji wytworzonych zanieczyszczeń gazowych

[%]

17 Nakłady inwestycyjne na ochronę powietrza i klimatu [tys. zł] 18 Emisja zanieczyszczeń pyłowych [tys. ton] 19 Emisja zanieczyszczeń gazowych [tys. ton] Cel 6. Ochrona przyrody, krajobrazu i róŜnorodności biologicznej 20 Wzrost procentowy powierzchni obszarów chronionych w Gminie; [%] 21 Liczba zarejestrowanych gospodarstw ekologicznych, w tym z

certyfikatem [szt.]

Cel 7. Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej 22 Budowa ciepłowni na biomasę [szt.] 23 MontaŜ kolektorów, ogniw fotowoltaicznych [szt.] 24 Budowa instalacji do estryfikacji [szt.] 25 Bodowa małych elektrowni wodnych [szt.] 26 Farmy wiatrowe [szt.] Cel 8. Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych 27 Grunty zdewastowane i zdegradowane wymagające rekultywacji [ha] 28 Grunty zdewastowane i zdegradowane zrekultywowane i

zagospodarowane [ha/rok]


56

29 Powierzchnia gruntów ornych niezagospodarowanych (odłogów i ugorów)

[tys. ha ]

Cel 9. Ochrona kopalin 30 Liczba udokumentowanych złóŜ kopalin wg rodzajów [szt.] Cel 10. Ochrona lasów 31 Powierzchnia gruntów leśnych ogółem [ha] 32 Grunty nieleśne przeznaczone pod zalesienia [ha/rok] 33 Zalesienie w lasach publicznych i prywatnych [ha/rok] IX. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU

Źródła finansowania uzaleŜnione będą od wielkości i okresu realizacji zaplanowanego działania jak równieŜ od moŜliwości wykorzystania instrumentów finansowo- ekonomicznych na kaŜdym szczeblu administracji. Realizacja wytyczonych zadań programu realizowana moŜe być ze środków: a) publicznych Środki własne gminy, budŜet państwa, wojewódzki lub powiatowy Programy pomocowe, fundusze spójności, fundusze strukturalne, fundacje itp.

b) niepublicznych Zobowiązania finansowe ( kredyty, poŜyczki, obligacje, leasing) Udziały kapitałowe (akcje, udziały w spółkach) Fundusze własne inwestorów Dotacje (tzw. granty) i subwencje właściwe Zagraniczna pomoc finansowa udzielana przez fundacje i programy pomocowe

IX.1. Krajowe źródła finansowania Programu

W ramach funduszy celowych, o pomoc finansową w zakresie ochrony środowiska, moŜna ubiegać się w: • Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej • Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Środki wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej przeznacza się na : - edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady

zrównowaŜonego rozwoju - wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska - wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska,

a takŜe systemów pomiarowych zuŜycia wody i ciepła - realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, słuŜących ochronie środowiska

i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej

- przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, w tym urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków

- przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami i ochroną powierzchni ziemi - przedsięwzięcia związane z ochroną powietrza - przedsięwzięcia związane z ochroną wód - profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia standardów

jakości środowiska


57

- wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii

- wspieranie ekologicznych form transportu - działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby,

powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących metodami ekologicznymi połoŜonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody

- dofinansowywanie: � inwestycji ekologicznych realizowanych ze środków pochodzących z Unii

Europejskiej oraz funduszy krajowych � działań związanych z utrzymaniem i zachowaniem parków oraz ogrodów, będących

przedmiotem ochrony na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,

� badań, upowszechniania ich wyników, a takŜe postępu technicznego w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej

� opracowywania i wdraŜania nowych technik i technologii, w szczególności dotyczących ograniczania emisji i zuŜycia wody, a takŜe efektywnego wykorzystywania paliw

� zapobiegania lub usuwania skutków zanieczyszczenia środowiska, w przypadku gdy nie moŜna ustalić podmiotu za nie odpowiedzialnego

� systemu kontroli wnoszenia przewidzianych ustawą opłat za korzystanie ze środowiska, a w szczególności tworzenia baz danych podmiotów korzystających ze środowiska obowiązanych do ponoszenia opłat

� opracowywania planów słuŜących gospodarowaniu zasobami wodnymi oraz utworzenia katastru wodnego

� prowadzenia obserwacji terenów zagroŜonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy

� innych zadań słuŜących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikających z zasady zrównowaŜonego rozwoju, ustalonych w planach działalności wojewódzkich funduszy, w tym na programy ochrony środowiska, programy ochrony powietrza, programy ochrony przed hałasem, plany gospodarki odpadami, plany działań krótkoterminowych, a takŜe na realizację powyŜszych planów i programów

� zadań związanych ze zwiększeniem lesistości kraju oraz zapobieganiem i likwidacją szkód w lasach spowodowanych przez czynniki biotyczne i abiotyczne

� opracowań planów ochrony obszarów objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody oraz prowadzenie monitoringu przyrodniczego

� działań, o których mowa w ustawie z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia, w tym pokrywanie kosztów sporządzania planów zalesień oraz kosztów sadzonek przekazanych rolnikom w celu zalesienia gruntów rolnych

� przeciwdziałania klęskom Ŝywiołowym i likwidacji ich skutków dla środowiska � działań polegających na zapobieganiu i likwidacji powaŜnych awarii i ich skutków

Fundacji EkoFundusz

Fundacja ta powstała w 1992 r. dla zarządzania środkami pochodzącymi z eko-konwersji polskiego długu zagranicznego. Przyznane środki Fundacja przeznacza na dofinansowanie przedsięwzięć (w formie dotacji) uznanych za priorytetowe, tj.:

� Ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza).


58

� Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód).

� Ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu). � Ochrona róŜnorodności biologicznej (ochrona przyrody). � Racjonalizacja gospodarki odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych.

W 2005 r. EkoFundusz wprowadził zmodyfikowane zasady udzielania pomocy finansowej, w tym: - koncentrację środków na tych projektach, które albo nie kwalifikują się do pomocy unijnej,

albo jej nie uzyskały, chociaŜ projekt rozwiązuje waŜny problem ekologiczny w skali regionalnej lub krajowej

- podniesienie atrakcyjności finansowej oferty Fundacji (porównywalnej do pomocy unijnej) - dopuszczenie do przetargów organizowanych przez beneficjentów Fundacji, firm

z wszystkich państw UE Bank Ochrony Środowiska Zasady kredytowania przez Bank ze środków NFOŚiGW inwestycji z zakresu: usuwania wyrobów zawierających azbest

� ograniczenia hałasu � termomodernizacji � czystszej produkcji � uszczelnienia i hermetyzacji przeładunku i dystrybucji paliw słuŜących ograniczeniu

zuŜycia energii elektrycznej � modernizacji lub budowy systemów ciepłowniczych � modernizacji lub budowy stacji uzdatniania wody � budowy ścieŜek rowerowych

IX.2. Zagraniczne źródła finansowania programu

Unia Europejska poświęca szczególną uwagę przyjaznym dla środowiska praktykom w sektorze gospodarczym. Unijna pomoc finansowa na rzecz środowiska naturalnego ma na ogół formę współfinansowania lub poŜyczek. Co roku Komisja Europejska bezpośrednio finansuje określoną liczbę projektów wyłonionych w ramach konkursów. Konkursy mogą być ad hoc (dla specjalnych działań), regularne (doroczne ogólne przetargi) lub mogą wchodzić w skład kompleksowych programów i instrumentów obejmujących środowisko naturalne oraz powiązane obszary.

Oprócz bezpośredniego finansowania z Komisji UE moŜe – poprzez swoich pośredników finansowych (EBI i EFI) lub Fundusze Strukturalne, wspierać przedsiębiorstwa promujące środowisko naturalne.

Fundusze strukturalne są instrumentem realizacji polityki regionalnej Unii Europejskiej, nazywanej równieŜ polityką strukturalną. Rolą funduszy strukturalnych jest zwiększanie spójności społecznej i gospodarczej państw członkowskich Unii poprzez wspieranie regionów słabiej rozwiniętych. Obecnie istnieją cztery fundusze strukturalne, przy czym działania z zakresu ochrony środowiska są realizowane w ramach jednego z tych 4 funduszy strukturalnych, tj. w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF), zapisanych w dwóch programach operacyjnych:


59

� Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego, którego celem jest wsparcie działań (takŜe proekologicznych) prowadzących do wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki i zwiększających jej zdolność do funkcjonowania w warunkach otwartego rynku. Wsparcie w ramach programu adresowane jest do duŜych, średnich i małych przedsiębiorstw z wyłączeniem przedsiębiorstw komunalnych. Program ten nie jest kierowany do podmiotów publicznych.

� Sektorowym Programie Operacyjnym "Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw", którego celem jest zapewnienie wszystkim regionom w Polsce, w powiązaniu z działaniami podejmowanymi w ramach innych programów operacyjnych, udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych gospodarki poprzez tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów.

W ramach tych funduszy, dofinansowane są projekty o mniejszej skali oddziaływania niŜ w Funduszu Spójności.

Fundusz Spójności nazywany Europejskim Funduszem Kohezji, stanowi czasowe wsparcie finansowe dla krajów UE. Nie naleŜy on do funduszy strukturalnych, ale jest instrumentem polityki strukturalnej UE. RóŜni się od nich krajowym, a nie regionalnym zasięgiem pomocy oraz trybem podejmowania decyzji o przyznaniu środków na dofinansowanie. Priorytety Funduszu Spójności to:

• poprawa jakości wód powierzchniowych • polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spoŜycia • poprawa jakości powietrza, racjonalizacja gospodarki odpadami • ochrona powierzchni ziemi • zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego

Jego beneficjentami są samorządy i przedsiębiorstwa komunalne.

Pomoc finansowa z Funduszy Europejskich, z której Polska będzie korzystała w latach 2007-2013, jest przyznawana w ramach poszczególnych programów pomocowych, czyli tzw. programów operacyjnych, które stanowią narzędzia realizacji Narodowej Strategii Spójności. Podmioty zainteresowane uzyskaniem dotacji z Funduszy Europejskich w ramach Narodowej Strategii Spójności będą mogły ubiegać się o dofinansowanie z następujących programów pomocowych: Program Infrastruktura i Środowisko Program Kapitał Ludzki Program Innowacyjna Gospodarka Program Rozwój Polski Wschodniej Program Pomoc Techniczna 2007-2013 Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej


60

Celem Programu Infrastruktura i Środowisko jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu toŜsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej.

Ponadto, poza ww. wymienionymi programami, województwo podkarpackie posiada własny Regionalny Program Operacyjny, w ramach którego realizowane będą przedsięwzięcia na realizację Osi priorytetowej 4 „Ochrona Środowiska i zapobieganie zagroŜeniom”

Innym instrumentem finansowym jest unijny fundusz LIFE , wprawdzie o znacznie mniejszej skali finansowania, ale promujący projekty pilotaŜowe (posiadające element innowacyjności) z zakresu ochrony przyrody i środowiska. X. NAKŁADY NA REALIZACJ Ę PROGRAMU Tab. Nr 11. Lp. Rodzaj działania/ przedsięwzięcia Termin

realizacji Źródło finansowania Szacunko

we koszty [tys. PLN zł]

Cel 1. Ochrona wód, kształtowanie i racjonalne dysponowanie zasobami wodnymi 1 rozbudowa kanalizacji 2008-2015 Środki własne,

programy pomocowe, fundusze strukturalne,

2 000

2 modernizacja i rozbudowa istniejącej oczyszczalni ścieków

2008-2011 Środki własne, programy pomocowe, fundusze strukturalne,

6 000

3 rozbudowa wodociągu 2010-2015 Środki własne, programy pomocowe, fundusze strukturalne,

5 000

4 poszukiwanie nowych ujęć wodnych w celu zaopatrzenia mieszkańców w wodę


1317,290

5 budowa zbiorników tzw. ”małej retencji”

2008- 2015 Środki własne, programy pomocowe,

30.0

6 umoŜliwienie prawidłowego funkcjonowania istniejących systemów melioracyjnych

2008-2011 Środki własne, programy pomocowe,

20,0/rok

7 opracowanie planu ochrony przeciw powodziowej regionu wodnego

2008- 2015 Środki własne, programy pomocowe,

40,0

8 Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gminy


4 496,800

Cel 2. Gospodarka odpadami 1 Edukacja ekologiczna – podnoszenie

świadomości społeczeństwa 2008-2015 Środki własne, fundusze

ochrony środowiska 35,0


61

2 Współpraca przy tworzeniu/budowie ZZO

2008-2015 Środki własne, programy pomocowe, fundusze strukturalne, fundusze ochrony środowiska

2000,0

3 WdraŜanie/udoskonalanie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych oraz niebezpiecznych wygenerowanych ze strumienia odpadów komunalnych

2008-2011 Środki własne, programy pomocowe

50,0

4 Inwentaryzacja i likwidacja dzikich wysypisk oraz wyeliminowanie praktyki ich tworzenia

2008-2015 Środki własne 80,0

5 Objęcie zorganizowaną zbiórką 100% mieszkańców


6 Weryfikacja i ewentualna korekta Regulaminu utrzymania czystości i porządku na ternie gminy Czudec


7 Stałe podnoszenie kwalifikacji osób odpowiedzialnych za ochronę środowiska w gminie (pracownika UG)


8 Osiągnięcie załoŜonych celów redukcji ilości składowanych biodegradowalnych odpadów komunalnych


9 Badanie składu morfologicznego odpadów komunalnych zmieszanych zebranych na terenie gminy

2010,2012,2014

Środki własne 0,5/rok

Cel 3. Ochrona przed hałasem 1 budowa ekranów akustycznych w

miejscach, gdzie jest to niezbędne w miarę

zapotrzebowania

Środki własne, programy pomocowe

---------

2 tworzenie warunków do rozwoju ruchu rowerowego


Cel 4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym 1 bieŜąca, dokładna inwentaryzacja

źródeł emisji 2008-2011 Środki własne 1,0

Cel 5. Ochrona powietrza 1 likwidacja lub modernizacja starej

instalacji centralnego ogrzewania oraz kotłowni


160,00

2 termorenowacja budynków uŜyteczności publicznej i promowanie termorenowacji budynków mieszkalnych


2 000,00


62

3 edukacja społeczeństwa w zakresie szkodliwości spalania odpadów oraz upowszechnienie i promowanie stosowania paliw ekologicznych w piecach centralnego ogrzewania

działania ciągłe

Środki własne, 3,0/rok

4 poprawa stanu technicznego dróg gminnych


2 600,00

Cel 6. Ochrona przyrody, krajobrazu i róŜnorodności biologicznej 1 opracowanie i wdraŜanie programów

ochrony terenów zieleni oraz krajobrazu w gminie


150,00

2 planowanie i odtwarzanie krajobrazów


150,00

3 modernizacja i rozbudowa infrastruktury edukacyjno- turystycznej


480,245

Cel 7. Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej 1 budowa nowych ciepłowni na

biomasę 2008-2015 Środki własne,

programy pomocowe, 370,0

2 montaŜ kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltanicznych


350,0

3 budowa małych elektrowni wodnych 2008-2015 Środki własne, programy pomocowe,

500,0

4 budowa instalacji do estryfikacji 2008-2015 Środki własne, programy pomocowe,

450,0

Cel 8. Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych 1 rekultywacja wysypiska odpadów 2008-2011 Środki własne 40,0 2 edukacja w zakresie rolnictwa

ekologicznego działania

ciągłe Środki własne 1,0/rok

3 likwidacja terenów dzikich wysypisk działania ciągłe

Środki własne 1,5/rok

Cel 9. Ochrona kopalin 1 Zapewnienie ochrony

udokumentowanych złóŜ kopalin w planowaniu przestrzennym


Cel 10. Ochrona lasów 1 intensyfikacja działań na rzecz

ochrony róŜnorodności biologicznej 2008-2011 Środki własne,

programy pomocowe, 20.0

2 opracowanie podstaw do rozszerzenia zakresu zalesień i zadrzewień


3 zachowanie, przywracanie utraconej róŜnorodności biocenoz leśnych i zwiększanie biologicznej róŜnorodności lasów


400,0

4 edukacja ekologiczna w sferze wzbogacania i racjonalnego uŜytkowania zasobów leśnych

działania ciągłe

Środki własne 1.0/rok


63

5 podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa dotyczącej roli lasów w Ŝyciu człowieka

działania ciągłe

Środki własne 1.0/rok

6 współpraca z jednostkami nadzorującymi lasy w celu wypromowania ich do celów turystycznych

2010-2015 Środki własne 250

XI. STRESZCZENIE XI.1. Wstęp

Sporządzenie Programu Ochrony Środowiska oraz jego aktualizacji, wynika z obowiązku realizacji przez gminną administrację, polityki ekologicznej państwa, która opracowywana jest co 4 lata. Pierwszy program dla gminy Czudec obejmujący lata 2004-2007 uchwalony został w dniu 20 maja 2005 roku Uchwałą Rady Gminy nr XXXV/249/2005. Niniejsza aktualizacja sporządzona została na lata 2008-2011 z uwzględnieniem czterech kolejnych lat 2012-2015. Integralną częścią Programu jest Gminny Plan Gospodarki Odpadami, będący załącznikiem Programu. Wyznaczone priorytety, cele i kierunki działań są zgodne z załoŜeniami polityki ekologicznej państwa oraz programów wyŜszego szczebla. XI.2. Charakterystyka gminy Czudec oraz poszczególnych komponentów środowiska

naturalnego

Gmina Czudec o powierzchni 8474 ha połoŜona w powiecie strzyŜowskim, w województwie podkarpackim, graniczy z gminami: Boguchwała, Iwierzyce, Lubenia, Niebylec oraz StrzyŜów. Przez jej teren przebiega droga krajowa nr 9 Radom-Barwinek, droga wojewódzka nr 988 Babica – Warzyce oraz linia kolejowa trasy Rzeszów-Jasło. W 2006 r. ludność gminy Czudec wg Urzędu Statystycznego w Rzeszowie liczyła 11599 osób, z czego wynika, Ŝe gęstość zaludnienia wynosi 136 mieszkańców/km2 i jest ona większa od krajowej, wojewódzkiej i powiatowej. Największy udział w społeczeństwie gminy mają osoby w wieku produkcyjnym, najmniejszy w wieku poprodukcyjnym. Główną działalnością mieszkańców gminy jest produkcja rolna, a w dalszej kolejności handel i usługi.

Teren całej gminy pokryty jest siecią gazową i energetyczną, wystarczającą dla potrzeb mieszkańców gminy. Równie dobrze rozwinięta jest telekomunikacja: łączność przewodową uzupełnia radiowa sieć bezprzewodowa oraz komórkowa.

Na terenie gminy nie było przeprowadzanych badań promieniowania elektromagnetycznego.

Gmina Czudec charakteryzuje się duŜymi walorami przyrodniczymi i zabytkowymi.

Ochroną objęte zostały najcenniejsze pod względem przyrodniczym obszary: - Rezerwat Przyrody „Wielki Las” , - StrzyŜowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu,


64

- obszar głównego zbiornika wód podziemnych GZWP-432 Dolina Wisłoka, - ekologiczny korytarz węzłowy 32K o znaczeniu krajowym na terenie Pogórza

StrzyŜowsko-Dynowskiego, - 3 parki podworskie, - 6 pomników przyrody Ŝywej.

Teren gminy jest silnie urzeźbiony - obszary wzgórzowe zajmują ok. 85% całej jej

powierzchni. Szata roślinna na obszarze gminy jest dość urozmaicona, a świat zwierząt to melanŜ fauny górskiej z nizinną.

TakŜe gleby wykazują duŜe zróŜnicowanie: najlepsze gleby (II i III klasy gruntów)

występują w dolinie Wisłoka, najgorsze zaś na stromo nachylonych stokach oraz terenach osuwiskowych (kl. V i VI). Gleby średniej jakości ( klasa IIa do IVb) występują na łagodnych wzniesieniach.

Obszar gminy nie jest zasobny w surowce mineralne. Obecnie eksploatowane są tylko dwa pokłady piaskowo-Ŝwirowe na terenie miejscowości WyŜne oraz Zaborów.

Osią hydrologiczną jest rzeka Wisłok, w zlewni której znajduje się prawie cały obszar

gminy. Tylko fragmenty jej północno-zachodniej części naleŜą do zlewni rzeki Wisłoka. Pod względem ogólnej czystości oraz jako środowisko do bytowania ryb, Wisłok zaklasyfikowany został do IV klasy jakości ( w punktach pomiarowych powyŜej Rzeszowa i poniŜej StrzyŜowa).

Miejscowości: Babica, Czudec, część Przedmieścia Czudeckiego oraz część WyŜnego są

pokryte siecią wodociągową oraz kanalizacyjną. Jednak większość mieszkańców gminy w wodę na cele bytowe zaopatruje się z lokalnych ujęć wód głębinowych. Badania tych wód (punkt kontrolny w StrzyŜowie) wykazały ich przynaleŜność do II klasy czystości. Natomiast badania rzeki Wisłok, jako źródło wody przeznaczonej do spoŜycia (punkt pomiarowy powyŜej ujęcia wody k. Rzeszowa) wykazały ich bardzo złą (pozaklasową) jakość.

Występujący na obszarze gminy klimat, charakteryzuje się znaczną lokalną dysharmonią, która jest konsekwencją urozmaiconej rzeźby terenu. Jest to dość chłodny klimat o znacznej ilości opadów.

Pod względem czystości powietrza, gmina Czudec zalicza się do stosunkowo mało zanieczyszczonych rejonów województwa podkarpackiego. Przeprowadzone przez WIOŚ badania zaklasyfikowały całą strefę strzyŜowską do 1 klasy czystości. XI.3. Kierunki działa ń o charakterze systemowym

Dla poprawnego wdraŜania przyjętych priorytetów ekologicznych, załoŜono następujące

cele strategiczne: Cel 1. Usprawnienie funkcjonowania pracowników administracji gminnej ds. ochrony

środowiska


65

Cel 2. Promowanie i podnoszenie rangi wiedzy oraz postępowości w procesie rozwoju gospodarczego i społecznego gminy

Cel 3. Edukacja ekologiczna społeczeństwa Cel 4. Zachowanie równowagi ekologicznej przy planowaniu inwestycji XI.4. Cele i priorytety w zakresie ochrony środowiska Cel 1. Ochrona wód, kształtowanie i racjonalne dysponowanie zasobami wodnymi Priorytet 1. Eliminacja źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych poprzez

poniŜsze działania: Priorytet 2. Upowszechnienie racjonalnej gospodarki wodnej Priorytet 3. Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wód, retencja i ochrona przed powodzią Cel 2. Gospodarka odpadami

Cele i kierunki działań dotyczące problematyki odpadowej zostały szeroko omówione w aktualizacji GPGO, który jest załącznikiem niniejszego programu. Cel 3. Ochrona przed hałasem Priorytet 1. Utrzymanie na terenie gminy poziomu hałasu poniŜej dopuszczalnej granicy Priorytet 2. Zmniejszenie poziomu hałasu do co najmniej górnej dopuszczalnej granicy,

w przypadku jej przekroczenia Priorytet 3. Zapobieganie pogorszenia klimatu akustycznego Cel 4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Priorytet 1. Ochrona mieszkańców przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych Cel 5. Ochrona powietrza Priorytet 1. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom Priorytet 2. Przeciwdziałanie zmianom klimatu Cel 6. Ochrona przyrody, krajobrazu i róŜnorodności biologicznej Priorytet l Ochrona najcenniejszych przyrodniczo i krajobrazowo terenów gminy Priorytet 2. Racjonalne uŜytkowanie zasobów środowiska Priorytet 3. Podnoszenie wartości krajobrazowych środowiska Cel 7. Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej Priorytet 1. Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej Cel 8. Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych Priorytet 1. Rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych Priorytet 2. Ograniczenie negatywnego oddziaływania gospodarki na środowisko glebowe Priorytet 3. Identyfikacja i likwidacja zagroŜeń powierzchni ziemi Cel 9. Ochrona kopalin Priorytet 1. Kompleksowe wykorzystanie i racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin

występującymi na terenie gminy Priorytet 2. Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin Cel 10. Ochrona lasów Priorytet 1. Zwiększenie lesistości obszaru gminy


66

Priorytet 2. Ochrona lasów Priorytet 3. Utrzymanie korzystnego oddziaływania lasu na równowagę środowiska i warunki

Ŝycia ludzi XI.5. System zarządzania programem i jego monitoring

WdroŜenie Programu jest moŜliwe dzięki odpowiednim zapisom ustawy poś oraz instrumentom:

a) prawno-administracyjnym b) ekonomiczno-rynkowym c) informacyjno-edukacyjnym

Natomiast przy realizacji zaplanowanych w Programie działań pomocne mogą być instytucje samorządowe i rządowe, a takŜe inne organizacje zajmujące się problematyką ochrony środowiska. Kontrola wdraŜania programu odbywać się będzie przy pomocy raportów, które wg art. 18 ust. 2 Ustawy prawo ochrony środowiska, sporządzane mają być co dwa lata. Zaś efekty realizacji planowanych działań oceniane będą wg ustalonych wskaźników dotyczących:

- zmian w środowisku - ilości zuŜywanej energii, materiałów, surowców, wody, wytwarzanych odpadów oraz

emitowanych zanieczyszczeń - bilansu ponoszonych kosztów do uzyskanych efektów ekologicznych

XI.6. Źródła finansowania oraz szacunkowe koszty realizacji programu

Obecnie istnieje kilka moŜliwości pozyskiwania przez jednostki samorządowe dodatkowych środków na realizację przedsięwzięć i inwestycji związanych z ochroną środowiska. Mogą to być:

- poŜyczki, - kredyty, - leasing, - obligacje, - dotacje i subwencje

Pochodzenie ich źródeł moŜe być krajowe lub zagraniczne. Krajowe źródła finansowania

takich przedsięwzięć to: - Fundusze ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewódzki,

Powiatowy) - Fundacja EkoFundusz - Bank Ochrony Środowiska

Zagraniczne źródła to: - Fundusze strukturalne - Fundusz spójności - Program LIFE

Szacunkowe koszty realizacji niniejszego Programu wynoszą ok. 27 545 tys. zł

(szczegółowe dane przedstawia tabela nr 11). W wielu przypadkach są to jednak wartości bardzo orientacyjne.


67

Bibliografia:

1. Strategia Rozwoju Gminy Czudec na lata 2000-2010 2. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czudec na lata 2004 -2007 3. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego na lata 2008-2011, z

uwzględnieniem lat 2012-2015 4. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu StrzyŜowskiego na lata 2004-2006 5. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007-2010 6. E. Nowak: „Opracowanie Ekofizjograficzne Podstawowe dla potrzeb Miejscowego

Planu zagospodarowania Przestrzennego terenów przewidzianych do zalesienia w gminie Czudec”

7. WIOŚ w Rzeszowie: „Stan środowiska w województwie podkarpackim w 2006 r.” 8. WIOŚ w Rzeszowie: „Ocena jakości powietrza w województwie podkarpackim za lata

2002-2006” 9. WIOŚ w Rzeszowie: „Oceny jakości powietrza w 2006 roku” 10. Zasoby internetowe

WYBRANE AKTY PRAWNE:

Dz.U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

Akty zmieniające Adres publikacyjny Tytuł Dz.U. 2005 nr 239 poz. 2019 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.

Dz.U. 2002 nr 233 poz. 1957 Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska i ustawy - Prawo wodne.

Dz.U. 2003 nr 46 poz. 392 Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska

Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Dz.U. 2004 nr 49 poz. 464 Ustawa z dnia 19 lutego 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

Dz.U. 2004 nr 70 poz. 631 ze zm. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS)

Dz.U. 2004 nr 91 poz. 875 Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska

Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880 ze zm. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

Dz.U. 2005 nr 62 poz. 552 ze zm. Ustawa o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska

Dz.U. 2005 nr 113 poz. 954 ze zm. Ustawa z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

Dz.U. 2005 nr 130 poz. 1087 Ustawa z dnia 3 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw


68

Dz.U. 2005 nr 175 poz. 1458 ze zm. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Dz.U. 2006 nr 50 poz. 360 Ustawa z dnia 24 lutego 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

Dz.U. 2007 nr 21 poz. 124 Ustawa z dnia 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne, ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie oceny zgodności

Dz.U. 2007 nr 75 poz. 493 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie

Dz.U. 2007 nr 181 poz. 1286 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie i uchyleniu niektórych upowaŜnień do wydania aktów wykonawczych z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Dz.U. 2008 nr 111 poz. 708 Ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska

Akty wykonawcze

Adres publikacyjny Tytuł Dz.U. 2001 nr 120 poz. 1285 ze zm. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 2001

r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu.

Dz.U. 2002 nr 122 poz. 1055 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości.

Dz.U. 2002 nr 173 poz. 1416 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 września 2002 r. w sprawie określenia urządzeń, w których mogły być wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagroŜenie dla środowiska.

Dz.U. 2002 nr 175 poz. 1439 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagroŜenie dla środowiska.

Dz.U. 2002 nr 179 poz. 1498 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem.

Dz.U. 2003 nr 192 poz. 1883 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów

Dz.U. 2003 nr 217 poz. 2141 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003 r. w sprawie substancji stwarzających szczególne zagroŜenie dla środowiska


69

Dz.U. 2004 nr 283 poz. 2840 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia

Dz.U. 2005 nr 92 poz. 769 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 maja 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko

Dz.U. 2005 nr 260 poz. 2177 ze zm. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenia warunków wprowadzenia ścieków do wód lub do ziemi

Dz.U. 2006 nr 30 poz. 208 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o duŜym ryzyku wystąpienia powaŜnej awarii przemysłowej

Dz.U. 2007 nr 79 poz. 537 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i zakresu dostępu do wojewódzkiej bazy informacji o korzystaniu ze środowiska

Dz.U. 2007 nr 120 poz. 826 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku

Dz.U. 2007 nr 120 poz. 827 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie wzoru publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie

Dz.U. 2007 nr 120 poz. 828 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku

Dz.U. 2007 nr 158 poz. 1105 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko

Dz.U. 2008 nr 38 poz. 221 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza

Dz.U. 2008 nr 47 poz. 281 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu

Opracowała: Alicja Drozd

Program Ochrony Zrodowiska - Gmina CzudecProgram Ochrony Środowiska dla Gminy Czudec na lata...

Documents

Transcript of Program Ochrony Zrodowiska - Gmina CzudecProgram Ochrony Środowiska dla Gminy Czudec na lata...