Program nauczania języka polskiego poza granicami Polski ... · Zgodnie z Programem...

Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie

Program nauczania języka polskiego poza granicami Polski

Początkowy etap nauczania językadzieci w wieku 7 - 9 lat

Lublin 2008

Wydawnictwo: Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie, 20-078 Lublin, ul. 3 Maja 18/5A tel. (81) 5323813,

e-mail: [email protected]


2

http://www.pcn.lublin.pl/

mailto:[email protected]

Wstęp

Program nauczania języka polskiego poza granicami Polski

opracowany został, w części leksykalnej, na zajęciach kursu metodycznego Efektywne

metody nauczania języka polskiego, a w części gramatycznej na zajęciach Kursu

metodycznego dla nauczycieli przygotowujących się do nauczania języka polskiego

cudzoziemców podlegających obowiązkowi szkolnemu. Przeznaczony jest do

nauczania języka polskiego poza granicami kraju oraz do nauczania polskiego dzieci

cudzoziemców przebywających w Polsce.

Opracowaniem wypełniamy istniejącą na rynku lukę i odpowiadamy na

potrzeby zgłaszane przez nauczycieli polonijnych. Ze względu na różnorodne warunki

pracy i oczekiwania oświatowych środowisk polonijnych, program ma charakter

inwentarza, obejmującego: cele ogólne kształcenia, wymagania programowe, hasła

programowe i tematykę wiodącą, słownik oraz zakres treści gramatycznych.

Do programu dołączono przykładowe materiały dydaktyczne, wypracowane

przez uczestników szkoleń w oparciu o niniejszy program.

Zespół prowadzących zajęcia


3

1. Warunki realizacji programu

Poziom zaawansowania początkowy

Wiek uczniów 7 - 9 lat

Liczba godzin 150 godzin dydaktycznych

2. Cel ogólny

Nabycie kompetencji językowej, umożliwiającej porozumiewanie się w

języku polskim w podstawowym zakresie.

3. Wymagania ogólne

1. Odczytywanie najważniejszych treści oraz intencji zawartych w tekstach pisanych i w wypowiedziach mówionych, dotyczących tematów związanych z życiem codziennym, czasem wolnym, szkołą, wyrażonych w prosty sposób.

2. Formułowanie ustnych wypowiedzi z uwzględnieniem zasad wymowy oraz intonacji, pozwalających na zrozumienie intencji i treści wypowiedzi.

3. Formułowanie pisemnych wypowiedzi z uwzględnieniem poznanych form gramatycznych.

4. Posługiwanie się oficjalną i nieoficjalną odmianą języka polskiego w typowych sytuacjach komunikacyjnych, z uwzględnieniem konwencji socjokulturowych charakterystycznych dla języka polskiego.


4

4. Wymagania szczegółowe

4. Wymagania szczegółowe

4.1 Rozumienie ze słuchu

4.1.1. Rozumienie ogólnego sensu słuchanej wypowiedzi.

4.1.2. Rozumienie prostych wypowiedzi w codziennych sytuacjach komunikacyjnych.

4.1.3. Rozumienie intencji prostych wypowiedzi: pytanie, polecenie, prośba.

4.1.4. Domyślanie się znaczenia nieznanych słów, występujących w wypowiedzi na znany temat.

4.1.5. Rozumienie informacji zawartych w prostych tekstach użytkowych, takich jak: e-mail, instrukcja, list, ogłoszenie, pozdrowienia, sms, zaproszenie, życzenia.

4.2 Rozumienie tekstów pisanych - czytanie

1.1. Rozumienie ogólnego sensu prostych, krótkich tekstów dla dzieci i młodzieży.

1.2. Rozumienie informacji zawartych w prostych tekstach użytkowych, takich jak: jadłospis, ogłoszenie, list, e-mail, sms, instrukcja, zaproszenie, zaproszenie.

1.3. Domyślanie się znaczenia nieznanych słów, występujących w tekście na znany temat.

1.4. Rozumienie informacji zawartych w prostych wypowiedziach pisemnych, takich jak: opowiadanie i dialog.

1.5. Korzystanie ze słownika dwujęzycznego.

4.3 Mówienie

1.1. Porozumiewanie się w prostych: oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach komunikacyjnych; z wykorzystaniem poznanych form grzecznościowych.

1.2. Zdobywanie i udzielanie informacji w prostych sytuacjach komunikacyjnych; rozpoczynanie, prowadzenie, kończenie rozmowy.

1.3. Formułowanie prostych wypowiedzi odnoszących się do teraźniejszości, przeszłości i przyszłości w znanych sobie kontekstach sytuacyjnych.


5

1.4. Formułowanie prostych wypowiedzi odnoszących się do relacji przestrzennych.

1.5. Formułowanie krótkich wypowiedzi o sobie, rodzinie, najbliższym otoczeniu, kraju zamieszkania i Polsce.

1.6. Wymawianie poznanych słów w sposób zrozumiały dla odbiorcy.

4.4 Pisanie

4.4.1 Dostrzeganie różnic między fonetyczną a graficzną formą wyrazu.

4.4.2 Zapisywanie poznanych wyrazów i krótkich wypowiedzeń.

4.4.3 Redagowanie kilkuzdaniowego opisu, opowiadania.

4.4.4 Redagowanie krótkich tekstów użytkowych, takich jak: e-mail,

instrukcja, list, ogłoszenie, pozdrowienia, sms, zaproszenie,

życzenia.


6

5. Hasła programowe i tematyka wiodąca

5.1. Ja i moi bliscy

5.1.1.Oto ja5.1.2.Najbliższa rodzina5.1.3.Koleżanka, kolega

5.2. Najbliższe otoczenie

5.2.1 Mój dom5.2.2. Moja szkoła5.2.3 Moje ulubione przedmioty5.2.4 Moje miasto, kraj

5.3. Człowiek

5.3.1. Części ciała5.3.2. Ubranie 5.3.3. Zdrowie5.3.4 Posiłki5.3.5 Higiena osobista5.3.6 Zawody5.3.7. Komunikowanie się5.3.8. Wartości

5.4. Nauka i czas wolny

5.4.1. Obowiązki szkolne 5.4.2. Literatura dziecięca5.4.3. Media (telewizor, komputer, czasopisma)5.4.4. Sport5.4.5. Gry i zabawy5.4.6. Hobby

5.5. Święta i tradycje

5.5.1. Boże Narodzenie i Wielkanoc5.5.2. Święta narodowe5.5.3. Święta rodzinne

5.6. Przyroda

5.6.1. Świat roślin5.6.2. Świat zwierząt5.6.3. Pory roku

5.7. Polska w świecie

5.7.1. Symbole narodowe5.7.2. Wielcy Polacy5.7.3. Miasta5.7.4. Zabytki


7

5.8. Podróże

5.8.1. Środki transportu5.8.2. Mapa, plan miasta5.8.3. Zachowania w podróży5.8.4. Ciekawi ludzie, miejsca i wydarzenia


8

6. Inwentarz gramatyczny

6.1. Uwagi metodyczne

Program zakłada funkcjonalne nauczanie gramatyki języka polskiego.

Myślenie abstrakcyjne i pamięć logiczna u dzieci w wieku 7-9 lat nie są jeszcze

dostatecznie wykształcone. Nauczanie więc musi dotyczyć tego, co znajduje się w

zasięgu wzroku dziecka; w centrum nauki znajdują się nazwy przedmiotów i osób,

proste polecenia i zwroty (w żadnym wypadku formalna nauka gramatyki)

nieprzydatne okażą się więc objaśnienie, terminy gramatyczne, i diagramy, a

przydatne będą jedynie stale powtarzane przykłady sensownych, prawdziwych i

znaczących dla dzieci zdań typu: Mam... Lubię... Umiem....Nie lubię...(Komorowska

1997).

1. Na tym poziomie nauczania języka polskiego nie wprowadza się nauki o

języku. Nie uczy się też reguł. W oparciu o materiał tematyczny, kształci się w

uczniach umiejętność stosowania poprawnych form gramatycznych w zakresie

wskazanym w poniższym zapisie. Treści powinny dotyczyć zdania i części mowy

wprowadzanych jednocześnie i odnoszących się do zdania jako do

podstawowej jednostki wypowiedzi. Umiejętności gramatyczne uczniów mają

być kształtowane w oparciu o ciekawe teksty i sytuacje komunikacyjne.

2. Kształcenie umiejętności gramatycznych w zakresie stosowania poprawnych

form części mowy należy rozpocząć od wprowadzenia rzeczownika, a kolejne

imienne części mowy pojawiają się jako jego określenia.

3. Części mowy:

a) Wprowadzane są w liczbie pojedynczej; w miarę potrzeb

komunikacyjnych używając liczby mnogiej;

b) przymiotniki wprowadza się w stopniu równym i wyższym, nie ćwicząc

reguł słowotwórczych; przymiotniki w stopniu najwyższym wprowadza

się jako odrębne wyrazy;

c) przysłówki wprowadza się jak powyżej.


9

4. Czasowniki:

a) wprowadza się w aspekcie niedokonanym, w trybie oznajmującym;

b) Czasowniki dokonane, znajdujące się w słowniku, traktowane są jako

nowe słowa

c) W miarę potrzeb wprowadza się tryb rozkazujący

Treści gramatyczne w programie ujęto jako inwentarz zagadnień,

w którym podano odmianę poszczególnych części mowy i ich funkcję w zadaniu.

Zgodnie z Programem gramatyczno-syntaktycznym w nauczaniu języka polskiego

jako obcego Władysława Miodunki, wprowadzono przypadki najczęściej używane

w języku polskim (mianownik, dopełniacz, biernik, narzędnik i miejscownik).

W zakresie zdania uwzględniono: typy zdań – pojedyncze proste i rozwinięte,

złożone współrzędnie (ze spójnikiem i) i podrzędnie (z zaimkiem który, spójnikami:

bo, dlatego że) oraz szyk w zdaniu prostym.


10

6.2. Lista zagadnień gramatycznych

6.2.1. Części mowy i ich funkcja w zdaniu

Rzeczownik

• w liczbie pojedynczej: w mianowniku, bierniku, dopełniaczu, miejscowniku

• w liczbie mnogiej: w mianowniku,

pełniący w zdaniu funkcję podmiotu, orzecznika i określenia

Przymiotnik

• w liczbie pojedynczej w mianowniku, dopełniaczu, bierniku, miejscowniku

• w liczbie mnogiej w mianowniku,

pełniący w zdaniu funkcję orzecznika (w orzeczeniu imiennym), określenia.

Zaimek w mianowniku

• osobowy w liczbie pojedynczej i mnogiej,

• dzierżawczy w liczbie pojedynczej i mnogiej,

• pytający,

• wskazujący,

pełniący w zdaniu funkcję podmiotu, określenia.

Liczebnik

• główny: w mianowniku, bierniku,

• porządkowy: w mianowniku

pełniący w zdaniu funkcję określenia.

o Liczebniki główne – w zakresie 1 – 20 oraz dziesiątki do 100.

o Liczebniki porządkowe w zakresie 1- 20.

Czasownik

• w liczbie pojedynczej i mnogiej, odmieniany przez osoby,

• w aspekcie niedokonanym, dokonanym,

• w trybie orzekającym i rozkazującym,

• w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym złożonym,

• w stronie czynnej i zwrotnej


11

pełniący w zdaniu funkcję orzeczenia.

Przysłówek (utworzony od przymiotników)

• w stopniu równym,

pełniący w zdaniu funkcję określenia.

6.2.2. Zdanie

Rodzaje zdań

1. Zdanie pojedyncze

• proste oznajmujące, pytające

o zaczynające się partykułą czy

o pytania o informację

2. Zdanie złożone

• oznajmujące, pytające,

o złożone współrzędnie, połączone spójnikiem i

o złożone podrzędnie, połączone zaimkiem który, spójnikami:

bo, dlatego że

a) Części zdania

• podmiot

• orzeczenie czasownikowe i imienne

• określenia podmiotu i orzeczenia

3. Szyk w zdaniu pojedynczym


12

7. Inwentarz słownikowy

7.1. Uwagi

1. Odmienne części mowy występujące w słowniku mają następujące formy

gramatyczne:

a. zaimki rzeczowne, rzeczowniki - w mianowniku liczby pojedynczej

b. przymiotniki i zaimki przymiotne - w mianowniku, liczby pojedynczej

rodzaju męskiego

c. czasowniki – w bezokoliczniku.

2. W słowniku – ze względu na częstotliwość użycia w polszczyźnie potocznej –

występują niekiedy zdrobniałe formy rzeczowników. Nauczyciel powinien

wówczas wprowadzić także formę podstawową.

3. Nazwy zawodów występują w rodzaju męskim. W miarę potrzeby nauczyciel

winien wprowadzać elementy słowotwórstwa, tworząc żeńskie nazwy

zawodów, np. nauczyciel, nauczyciel-ka.

4. Ze względu na funkcjonalność hasła zaczerpnięte ze Słownika minimum

języka polskiego Zofii Kurzowej i Haliny Zgółkowej, Poznań 1992 zostały

zestawione w słowniku wg kategorii gramatycznych.

5. W słowniku nie występują nazwy własne, poza: Bóg, Polska, Polak, Polka,

Mikołaj (święty), Wigilia.

6. Uczeń winien czynnie posługiwać się słownictwem związanym z tematyką

wiodącą określoną programem, ale nie wymaga się od niego znajomości

wszystkich słów występujących w słowniku.

7. Hasła zapisane w słowniku kursywą zostały wprowadzone do słownika przez

nauczycieli polonijnych na zasadzie prawdopodobieństwa subiektywnego, w

oparciu o ich doświadczenia w nauczaniu języka polskiego poza granicami

Polski.

8. W rubryce Inne przy hasłach występują cyfry. Mają one następujące

znaczenie:

(1) zaimek(2) przyimek(3) wykrzyknik(4) spójnik(5) partykuła


13

7.2. Lista haseł do słownika minimum dla uczniów w wieku 7–9 lat

Początkowy etap nauczania języka polskiego poza granicami Polski

Rzeczownikinazwy ludzi, zwierząt,

roślin, rzeczy

Czasownikinazwy czynności i stanów

Przymiotnikiokreślenia cech

Przysłówkiokreślenia czasu, miejsca, sposobu

Innezaimki, spójniki,

wykrzykniki, partykuły, przyimki

adres bać się bezpieczny bardzo a (4)

aktor bawić się biały blisko aby (4)

aparat bić biedny brzydko albo (4)

apteka biegać bliski ciemno ale (4)

autobus boleć bogaty ciepło ani (4)

autor brać brązowy codziennie aż (4)

babcia budować brudny czasem bez (2)

bajka być brzydki często bo (4)

bałwan chcieć cały czysto by (5)

banan chodzić chłodny daleko chyba (5)

baranek chorować chory dawno co (1)

basen cieszyć się cichy długo co (4)

baśń czekać ciekawy dobrze cześć! (3)

biblioteka czuć się cienki drogo czy (4)

bilet czytać ciepły dużo czy (5)

blok dać ciężki dzisiaj czyj (1)

biurko dbać czarny dziś dla (2)

bluzka dostać czerwony głośno dlaczego (1)

błąd dowiedzieć się czysty grzecznie dlatego (1)

bocian dziękować dawny krótko do (2)

boisko gotować długi lekko gdy (4)

Bóg grać dobry lepiej gdyby (4)

ból gryźć dorosły ładnie gdzie (1)

brat gubić drobny łatwo i (4)

bramka interesować się drogi mało ile(1)

brzuch iść duży mniej ja (1)

bułka jechać dziwny mocno jak (1)

burza jeść elektryczny nagle jak (4)

but kąpać się głęboki najlepiej jaki (1)

butelka kleić głodny najpierw już (5)

cebula kłócić się gorący naprawdę oni (1)

cena kochać gruby następnie każdy (1)

centrum kończyć grzeczny nieraz kiedy (1)

centymetr kopać jasny nigdy kiedyś (1)

chleb kosztować kochany od razu kilka (1)

chłopiec krzyczeć koleżeński ostatnio kto (1)


14


roślin, rzeczy






chmura kupić kolorowy pewnie ktoś (1)

chodnik kupować krótki potem który (1)

choinka lecieć kwaśny późno lub (4)

choroba leczyć lekki prawie między (2)

chory leżeć leniwy prosto może(5)

chusteczka liczyć lepszy przyjemnie mój (1)

ciało lubić lewy rano my (1)

ciastko malować ładny raz na (2)

ciocia mieć łatwy razem nad (2)

cisza mieszkać mały rzadko nasz (1)

córka można mądry spokojnie nic (1)

cukier móc męski szybko nie (5)

cukierek mówić miły teraz nikt (1)

cytryna musieć młody trochę o (2)

czarownica myć mniejszy trudno o! (3)

czapka myć się mocny wcale obok (2)

czas myśleć mokry wczoraj och! (3)

czekolada napić się największy więcej oczywiście (5)

czerwiec napisać narodowy wolno od (2)

człowiek narysować następny wtedy oj! (3)

czwartek nauczyć się niebezpieczny wysoko on (1)

czwórka nazywać niebieski zaraz ona (1)

ćwiczenie nazywać się niegrzeczny zawsze one (1)

data nieść niski zimno oni (1)

deser nosić nowoczesny znowu, znów ono (1)

deszcz nudzić się nowy zwykle oraz

długopis oddać nudny po (2)

dobranoc odejść obecny pod (2)

doktor odnieść ostatni ponieważ (4)

dom odpoczywać otwarty przed (2)

dół odpowiadać państwowy przez (2)

droga odwiedzić pełny przy (2)

drzewo oglądać pewny sam (1)

drzwi opiekować się piękny siebie (1)

dworzec opowiadać podobny się (1)

dwója (dwójka) otwierać podstawowy skąd (1)

dyrektor otworzyć polski sobie (1)

dywan padać południowy stąd (1)


15


roślin, rzeczy






dziadek pakować pomarańczowy swój (1)

dziecko pamiętać pomidorowy ta (1)

dziennik patrzeć popularny tak (1)

dzień pić potrzebny tak (5)

dziewczyna piec poważny taki (1)

dziewczynka pisać północny tam (1)

dzwonek płacić pracowity tamten (1)

dżem płakać prawy ten (1)

fabryka płynąć prosty też (5)

film pływać przyjemny to (1)

flaga poczekać pusty tu (1)

fortepian podać równy tutaj (1)

fotel podejść różny twój (1)

fryzjer podkreślić serdeczny ty (1)

gardło podnieść silny tyle (1)

garnek podobać się słaby tylko (5)

gazeta podróżować słodki u (2)

gimnastyka pojechać słony w//we (2)

głos pokazać smaczny wasz (1)

głowa położyć smutny wszystko (1)

godło pomagać spokojny wśród (2)

godzina pomóc sportowy wy (1)

gość pomyśleć srebrny z//ze (2)

góra popatrzeć stary za (2)

gra poprawić

grudzień postawić suchy że (4)

grupa poszukać szczęśliwy żeby (4)

gruszka potrzebować szeroki

narodowość powiedzieć szkolny

grypa powtórzyć szybki

herbata poznać światowy

historia pójść świeży

hotel pracować tani

imieniny prać tłusty

imię prasować trudny

jabłko prosić ulubiony

jajko próbować uprzejmy

jesień przebrać się ważny


16


roślin, rzeczy






jezioro przechodzić wąski

jeż przedstawić wesoły

język przejść wiejski

jutro przepraszać wielki

kalendarz przestać większy

kanapka przestawić wolny

kapusta przeszkadzać wysoki

kara przewrócić się zachodni

kartka przygotować zadowolony

kasa przyjechać zdrowy

kaszel przyjść zielony

katar przynieść zimny

kawa przypomnieć zimowy

kawałek przywieźć złoty

kąpiel pytać zły

kilogram robić zmęczony

kiełbasa rosnąć znany

kierowca rozmawiać żółty

kieszeń rozpocząć

kilometr rozumieć

kino różnić się

kiosk ruszyć

klasa ruszyć się

klucz rysować

kłopot rzucać

kobieta schować

koc siadać

kolacja siedzieć

kolano skakać

kolega składać się

kolej skończyć

kolejka słuchać

koleżanka słyszeć

kolęda spać

kolor spieszyć się

kołdra spotkać

koło spotkać się

komputer spróbować


17


roślin, rzeczy






koncert sprzątać

koniec sprzedawać

konkurs stać

koń stanąć

koperta szukać

korytarz śmiać się

koszula śpiewać

koszyk świecić

kościół tańczyć

kot tęsknić

kraj trzeba

kreda trzymać

krew ubrać

kropka ubrać się

krowa uciec

krzak uciekać

krzesło uczyć

książka uczyć się

księżyc układać

kuchnia umieć

kura umrzeć

kurtka usiąść

kwiat uśmiechnąć się

kwiecień uważać

lampa używać

las wejść

lato wiązać

legenda widzieć

lekarz wiedzieć

lekcja wieszać

lew witać

liczba włączać

linijka włożyć

lipiec wołać

lis wracać

list wrócić

listonosz wsiadać

listopad wstać


18


roślin, rzeczy






liść wstawać

litera wybierać

lodówka wychodzić

lody wycinać

lotnisko wyglądać

lód wygrać

ludzie wyjechać

lustro wyjmować

luty wyjść

ławka wykonać

łazienka wynosić

łąka wyobrazić

łóżko wypić

łyżeczka wysiadać

łyżka występować

łyżwy zabrać

magnetofon zabraniać

maj zachować się

majtki zaczynać

małpa zająć

mama założyć

mapa zamknąć

marchewka zamykać

marynarka zapalać

marzec zapominać

masło zapomnieć

mąż zapraszać

mebel zapytać

mecz zaśpiewać

metr zaznaczyć

mężczyzna zbierać

mgła zbudować

miasto zdawać

miejsce zdjąć

miesiąc zdobyć

mieszkanie zjeść

mięso złapać

Mikołaj zmienić się


19


roślin, rzeczy






minuta znać

mleko znaleźć

młodzież zobaczyć

moda zostać

morze zostawić

most zrobić

motor zrozumieć

mróz zwiedzić

muzeum żyć

muzyka

mydło

nagroda

namiot

napój

naród

narty

nauczyciel

nauka

nazwa

nazwisko

niebo

niedziela

niedźwiedź

noc

noga

nos

nożyczki

nóż

numer

obiad

obrazek

ocena

odpowiedź

ogień

ogłoszenie

ognisko

ogórek

ogród


20


roślin, rzeczy






ojciec

ojczyzna

okno

oko

okulary

ołówek

opłatek

orzeł

osiedle

osoba

owoc

paczka

palec

pan

pani

państwo

papier

parasol

park

parking

pasek

pasta

paszport

październik

peron

piątek

piątka

pielęgniarka

pieniądz

pies

piętro

piłka

piosenka

pióro

pisanka

pisarz

plac

plan


21


roślin, rzeczy






planeta

plecak

plecy

płaszcz

pociąg

początek

poczta

pocztówka

podłoga

podpis

podręcznik

podróż

poduszka

pogoda

pogotowie

pokój

Polak

policjant

Polka

Polska

połowa

południe

pomidor

pomoc

poniedziałek

popołudnie

poprawa

porządek

postać

powietrze

półka

północ

praca

pralka

prąd

prezent

prezydent

program


22


roślin, rzeczy






próba

przedpokój

przedszkole

przejście

przerwa

przewodnik

przyjaciel

przyjaźń

przykład

przyroda

przystanek

ptak

pudełko

pytanie

rada

radio

radość

rajstopy

recepta

restauracja

ręcznik

ręka

robotnik

rodzeństwo

rodzice

rodzina

rok

rolnik

roślina

rower

rozmowa

róża

ruch

ryba

rycerz

rynek

rysunek

rzecz


23


roślin, rzeczy






rzeka

sad

sałata

samochód

samolot

sąsiad

scena

schody

sekunda

sen

ser

serce

sierpień

siostra

skarpetka

sklep

skóra

skrzypce

skrzyżowanie

słoń

słońce

słownik

słowo

smok

sobota

sok

sowa

sól

spacer

spodnie

spokój

sport

spódnica

sprzedawca

stadion

statek

stolica

stolik


24


roślin, rzeczy






stołówka

stopień

stół

strona

styczeń

sufit

sukienka

sweter

syn

szafa

szatnia

szczęście

szczotka

szklanka

szkoła

szopka

szpital

szyba

szynka

ściana

śniadanie

śnieg

środa

środek

świat

światło

święto

święty

tablica

talerz

tata

teatr

teczka

telefon

telewizja

telewizor

temat

temperatura


25


roślin, rzeczy






toaleta

torebka

tramwaj

trawa

turysta

twarz

tydzień

tytuł

ubranie

ucho

uczeń

ulica

uroczystość

urodziny

usta

uśmiech

uwaga

wagon

wakacje

walizka

warzywo

wąż

wejście

wiadomość

wiatr

widelec

wieczór

wiersz

wieś

Wigilia

wilk

wiosna

witamina

włos

wnuk

woda

wojsko

wózek


26


roślin, rzeczy






wróżka

wrzesień

wschód

wtorek

wujek

wycieczka

wyjście

wyraz

wystawa

wzrok

wzrost

zabawa

zabawka

zabytek

zachód

zadanie

zajęcie

zamek

zapach

zaproszenie

zawód

ząb

zdanie

zdrowie

zegar

zero

zeszyt

ziemia

ziemniak

zima

złość

złotówka

znaczek

znak

zupa

zwierzę

zwyczaj

żołądek


27


roślin, rzeczy






żołnierz

żona

życie

życzenie


28

Literatura wykorzystana

1. Bańko M., Wykłady z polskiej fleksji, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2005

2. Bartnicka B., Sinielnikoff R., Słownik podstawowy języka polskiego

dla cudzoziemców, Wydawnictwo PAKT, Kielce 1999

3. Kita M., Polański E. Słownik tematyczny języka polskiego,

Wydawnictwo Literatura, Łódź 2002

4. Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych, WSiP

Warszawa 1997

5. Kurzowa Z., Ilustrowany słownik podstawowy języka polskiego,

Kraków 1999

6. Kurzowa Z., Zgółkowa H, Słownik minimum języka polskiego, SAWW

Poznań 1992

7. Lista haseł do Słownika minimum współczesnej polszczyzny (I poziom

nauczania) [w:] Język polski jako obcy. Programy nauczania na tle

badań współczesnej polszczyzny, pod red. W. Miodunki, Uniwersytet

Jagielloński, Kraków 1992

8. Miodunka W., Program gramatyczno-syntaktyczny w nauczaniu języka

polskie jako obcego. [ w: Język polski jako obcy. Programy nauczania

na tle badań współczesnej polszczyzny Zbiór materiałów

opracowanych przez Komisję Ekspertów Ministerstwa Edukacji

Narodowej, UJ Kraków 1992

9. Nagórko A., Zarys gramatyki, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2006

10. Standardy wymagań dla poszczególnych certyfikatowych poziomów

zaawansowania znajomości języka polskiego jako obcego

11. Zgółkowa H., Bułczyńska K., Słownictwo dzieci w wieku

przedszkolnym. Listy frekwencyjne. UAM, Poznań 1987


29

Słownik niektórych pojęć i terminów związanych z planowaniem zajęć dydaktycznych

Cele programu – to, czego nauczyciel chce nauczyć. Cele decydują o treściach

kształcenia, metodach i formach pracy, przestrzeni edukacyjnej, materiałach

dydaktycznych, środkach technicznych.

Wymagania programowe – to, czego uczeń ma się nauczyć wg programu

Wymagania edukacyjne – (cele lekcji) – to, czego uczeń ma się nauczyć na

konkretnych zajęciach edukacyjnych.

Osiągnięcia uczniów – to, czego rzeczywiście nauczył się każdy uczeń w zakresie

zaplanowanych wymagań.

Zadanie – podstawowa jednostka organizacyjna zajęć; zorganizowane działanie

prowadzącego zajęcia i uczniów wokół określonej informacji.

Rodzaje zadań – ze względu na cel zadania można sklasyfikować w następujący sposób:

- zadanie powtórkowe – zadanie, które wymaga od ucznia przypomnienia sobie

określonej informacji, najczęściej ma strukturę ‘pytanie – odpowiedź’

- zadanie dodające – zadania, za pomocą którego nauczyciel wprowadza nowe dla

uczestników informacje

- zadanie doskonalące – to zestaw zadań powtórkowych dotyczących określonej treści

programowej (informacji), użyty w celu ćwiczenia biegłości posługiwania się tą

informacją przez uczniów

- zadanie problemowe – zadanie, w którym uczniowie korzystając z posiadanych

informacji rozwiązują postawiony im problem

- zadanie sprawdzające – jest specyficzny typ zadania powtórkowego, za pomocą

którego sprawdzany jest poziom osiągnięć uczestników w zakresie postawionych

wymagań programowych

Formy pracy

- Praca frontalna – nauczyciel jednocześnie pracuje z wszystkimi uczniami

- Praca indywidualna – każdy uczeń pracuje samodzielnie nad takim samym zadaniem

- Praca grupowa – uczniowie wykonują zadanie w grupach

- Praca zindywidualizowana – uczniowie pracują nad tymi samymi celami tylko w inny

sposób

Opracowanie słownika: Małgorzata Jadczak – Nowacka


30


31

Przykładowy scenariusz zajęć

opracowany na podstawie

Programu nauczania języka polskiego poza granicami Polski

Początkowy etap nauczania języka dzieci w wieku 7-9 lat

Opracowanie:

Małgorzata Małyska – nauczyciel konsultant Polonijnego Centrum Nauczycielskiego

32

Jak wprowadzać dziecko w świat wartości?

Temat: Co to jest szczęście?

Wymaganie programowe:

1. Uczeń krótko opowiada o własnych zainteresowaniach, doświadczeniach, marzeniach i planach, wyraża własne zdanie oraz

opisuje zdarzenie z przeszłości

Cele

Uczeń:

1. w zabawie i ćwiczeniach wykonuje czynności zgodnie z poleceniami nauczyciela, współpracuje w grupie

2. odczytuje wyrazy (zdanie) poznane w czasie zajęć

3. odpowiada na pytania nauczyciela dotyczące tekstu poznanego na zajęciach

4. zabiera głos w dyskusji na ważny temat – wypowiada się o szczęściu swoim i innych

5. samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela układa zdanie z rozsypanki wyrazowej

33

Zadanie Typ zadaniaNumer

realizowanego celu

Forma pracy Czas Środki dydaktyczne, organizacja przestrzeni

1. Zabawa na powitanie „sałatka literowa”.Jeśli w twoim imieniu (imię przypięte do ubrania) jest litera, którą wymienię, zmień miejsce.

powtórkowe 1 zbiorowa 3 minuty - dzieci siedzą w kręgu,jest tyle krzeseł, ile dzieci, nauczyciel w trakcie zabawy zajmuje czyjeś miejsce, kto nie ma gdzie usiąść, prowadzi zabawę

2. Ćwiczenia słownikowe. Wyjaśnianie znaczenia wyrazów: las, sęp, ślimak, miś, mrówka, kos, sejm, wykorzystywanie wyrazów w konkretnych kontekstach. Czytanie globalne wyrazów.

dodające 2,3 zbiorowa, indywidualna

10 minut - ilustracje przedstawiające znaczenia wyrazów (wyrazy w dużym powiększeniu), taśma do przypięcia wyrazów i ilustracji.- uczniowie siedzą przed tablicą z obrazkami

3. Rytmiczne darcie papieru – rozdzielanie wyrazów do czytania globalnego.

doskonalące 1,2 indywidualna 2 minuty - paski papieru z wydrukowanymi wyrazami dla każdego ucznia, rytmiczna muzyka- u. siedzą w ławkach

4. Trening czytania. Uczniowie czytają w „słuchawkach” poznane wyrazy. Na zakończenie ćwiczenia N prosi o podniesienie do góry kartki z konkretnym wyrazem. Czeka na reakcje dzieci, następnie pokazuje ten wyraz i obrazek na tablicy.

doskonalące 1, 2 indywidualna 3 minuty - wyrazy porozdzielane w poprzednim zadaniu- u. siedzą w ławkach ze „słuchawkami” na uszach

34

5. Słuchanie tekstu czytanego przez nauczyciela.

dodające, doskonalące

1 zbiorowa 1 minuta - tekst „Ballady...”- uczniowie siedzą wokół N. blisko tablicy z ilustracjami (patrz zad.2)

6. Rozmowa o tekście: samorzutne wypowiedzi dzieci lub technika pytanie – odpowiedź (np.: Kto mówi, że szczęście to praca?).

powtórkowe 1, 3, 4 zbiorowa i indywidualna

3 minuty - dymki ze zdaniami z tekstu wypowiadanymi przez kolejne zwierzęta- jw.

7. Rysowanie „własnego szczęścia”- przygotowanie do dyskusji (mówienia) o czymś ważnym, o wartościach.

problemowe 1, 4 indywidualna 6 minut - kredki, plansze z dzieckiem, któremu trzeba dorysować myśli, muzyka- wygodna pozycja (w swojej ławce)

8. Taniec „Rozmowa zwierząt o szczęściu”. Improwizowanie ruchem, gestem szczęśliwych chwil bohaterów ballady.W końcowej części uczniowie pokazują (w tym samym czasie) to, co wcześniej narysowali na temat swojego szczęścia.

powtórkowe 1, 4 zbiorowa, indywidualna

2 minuty - rytmiczna muzyka o zmiennym tempie- dzieci stoją w kręgu

9. Układanka wyrazowa. Każdy uczeń wybiera sobie kopertę (5 rodzajów kopert). Samodzielnie z rozciętego na wyrazy tekstu tworzy całość. Jeśli potrzebuje pomocy, podchodzi do tablicy i analizuje teksty umieszczone w ‘chmurkach’; znajduje właściwy i układa na swoim stoliku. Nauczyciel kontroluje

doskonalące 1, 2, 4, 5 indywidualna 5 minut - rozsypanka, klej dla każdego ucznia, cicha muzyka w tle

- indywidualna praca przy własnym stoliku.

35

pracę dzieci, wspiera, sprawdza, pozwala przykleić w zeszycie.

10. Utworzenie grup (jednakowe koperty). Rozmowa w grupach o tym, co to jest szczęście. Opowiadanie treści swoich prac plastycznych (patrz: zadanie 7) Po rozmowie, powstałe plakaty zawieszone są na ścianie klasy.

doskonalące 1,4 grupowa 3 minuty - duży papier z naklejonym po środku zwierzakiem i dymkiem z jego ‘definicją szczęścia’, ilustracje dzieci wykonane w zadaniu 7, klej, taśma klejąca.

- grupy zbierają się na podłodze w różnych częściach sali lekcyjnej.

11. Rundka podsumowująca zajęcia. Każdy uczeń kończy zdanie: Dla mnie szczęście to...

sprawdzające 4 zbiorowa, indywidualna

5 minut krąg, wędrująca piłeczka

12. Test Przyporządkowanie obrazka wyrazowi (materiał ćwiczony na lekcji)

sprawdzające 1, 2 indywidualne 1 minuta - „test” dla każdego ucznia

- uczniowie w swoich ławkach

13.Informacja zwrotnaCo na lekcji robiły nasze ręce? (nogi, głowa, oczy, uszy)

sprawdzające 1, 3 indywidualna, zbiorowa

2 minuty - dzieci w dowolnym miejscu w klasie

36

Ballada o szczęściusłowa i muzyka s. Magdalena Nazaretanka

Był sobie las, zielony lasa w lesie sejm burzliwy,bo zwierząt chór prowadził spórco znaczy być szczęśliwym?

Więc bury miś, kudłaty miśpomedytował krótko:Szczęśliwym być to miodek pićI mieć porządne futro.

Pracować wciąż i piąć się wzwyż! -krzyknęła mała mrówka,A ślimak rzekł: mieć własny dom Z garażem i z ogródkiem

Zasępił się posępny sępI rzecze zasępiony:A czy ja wiem, szczęśliwszy ten, Kto ma silniejsze szpony.

Przyleciał kos i zabrał głosOrzekł, niewiele myślącSzczęśliwym być? Nie robić nicI gwizdać na to wszystko.

Aż wreszcie ktoś na pomysł wpadłWśród sporów i dociekań A może by, a może takZapytać też człowieka?

I właśnie tu, aż mówić wstyd,Skończyła się ballada...Bo człowiek siadł, w zadumę wpadłI nic nie odpowiada...

37

las sejm38

miś kos

39

mrówka ślimak40

sęp41

Szczęśliwym byćto miodek pići mieć porządne futro.

Pracować wciąż i piąć się wzwyż!

Nie robić nic i gwizdać na to wszystko!

Szczęśliwszy ten, kto ma silniejsze szpony.

Mieć własny domz garażem i z ogródkiem.

42

Szczęśliwym być tomiodek pić i mieć

porządne futro.Nie robić nic i

gwizdać na to wszystko!

Pracować wciąż ipiąć się wzwyż!

43

Szczęśliwszy ten, kto masilniejsze szpony.

Mieć własny dom zgarażem i z ogródkiem.

44

sępkosmiś

mrówkalas

sejmślimak

45

sęp

ślimak

miś

mrówka

kos

las

46

Mam na imię.........................................................

Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie Mam na imię

Mam na imię.........................................................


Mam na imię

Program powstał pod kierunkiem:

Ewy Greli

Małgorzaty Małyski

Janusza Woźniaka

dr Joanny Wójtowicz

Małgorzaty Wróblewskiej


Program nauczania języka polskiego poza granicami Polski ... · Zgodnie z Programem...

Documents

Transcript of Program nauczania języka polskiego poza granicami Polski ... · Zgodnie z Programem...