PROCESY GLOBALIZACYJNE W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ
-
Upload
alvin-mccoy -
Category
Documents
-
view
39 -
download
3
description
Transcript of PROCESY GLOBALIZACYJNE W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ
1
PROCESY GLOBALIZACYJNE W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ
2
Czym jest?
• W latach siedemdziesiątych słowo globalizacja nie pojawiło się na łamach New York Times, w latach osiemdziesiątych pojawiało się rzadziej niż raz w tygodniu, w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych rzadziej niż dwa razy w tygodniu, w drugiej trzy razy na tydzień.
• Wpisanie słowa globalization w wyszukiwarce google.com w 2002 r. dawało 1,6 mln odnośników, w 2007 r. 24,6 mln odnośników.
3
Ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się "jednego świata", światowego społeczeństwa; zanikanie kategorii państwa narodowego; kurczenie się przestrzeni społecznej i wzrost tempa interakcji poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych oraz wzrost znaczenia organizacji ponad- i międzynarodowych, w szczególności ponadnarodowych korporacji.Globalizacja gospodarki - procesy organizowania i prowadzenia produkcji, wymiany i przepływów kapitału w skali światowej oraz traktowania przez podmioty gospodarcze całości globu jako jednego rynku.
Brak jednej wyczerpującej definicji
Czym jest?
4
Historia
• 1870-1913 - pierwsza fala globalizacji, • 1913-1950 - okres odwrotu od globalizacji,
spowodowanego wojną i Wielkim Kryzysem,• 1950-1973 – „złoty wiek” globalizacji,• od 1973 roku - druga fala globalizacji.
Czynnikami, które wyróżniają drugą falę globalizacji od poprzednich okresów są przepływy usług i wiedzy.
5
Wzrost handlu międzynarodowego …
0%
10%
20%
30%
40%
50%
1965
1967
1969
1971
1973
1975
1977
1979
1981
1983
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
Św iatow a w ymiana handlow a jakoprocent PKB
Św iatow a w ymiana usług jakoprocent PKB
Źródło: WDI 2006
6
…i globalnych rynków kapitałowych
0%
5%
10%
15%
20%
25%
19
70
19
72
19
74
19
76
19
78
19
80
19
82
19
84
19
86
19
88
19
90
19
92
19
94
19
96
19
98
20
00
20
02
20
04
0%
1%
2%
3%
4%
5%
Wartość światowych zagranicznych inwestycji bezpośrednichjako procent PKB (LO)
Wartość światowego napływu zagranicznych inwestycjibezpośrednich jako procent PKB (PO)
Uwaga: „LO”, „PO” oznacza lewą i prawą ośŹródło: WIRR 2006, WDI 2006
7
Globalne trendy demograficzne - liczba ludności wg prognozy ONZ
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 00019
50
1960
1970
1980
1990
2000
2010
2020
2030
2040
2050
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
Afryka (LO) Azja (LO) Europa (PO)Ameryka Płn. (PO) Reszta Św iata (LO)
Uwaga: „LO”, „PO” oznacza lewą i prawą oś, dane w milionach osób. Źródło: Organizacja Narodów Zjednoczonych, http://esa.un.org/unpp/
8
Przyspieszający proces globalizacji prowadzi do znaczących zmian na
gospodarczej mapie świata.
9
Udział regionów w światowym handlu
Procent z całości 1990 1995 2000 2005 1990-
2005
Kraje uprzemysłowione
72,7 67,1 65,1 59,7 Spadek
UE 43,9 39,3 36,9 37,5 Spadek
USA 13,1 13,6 15,6 12,2 Spadek
Kraje rozwijające się 27,3 32,9 34,9 40,3 Wzrost
Azja 12,8 18,0 18,8 21,3 Wzrost
Źródło: IMF Direction of Trade Statistics
10
Szacowana wielkość relatywna gospodarek w roku 2005 i 2050 (Stany Zjednoczone = 100)
Kraj (indeks dla USA=100)
PKB wg kursów rynkowych w USD
PKB wg szacunków parytetu siły nabywczej
2005 2050 2005 2050
Stany Zjednoczone 100 100 100 100
Japonia 39 23 32 23
Niemcy 23 15 20 15
Chiny 18 94 76 143
Wielka Brytania 18 15 16 15
Indie 6 58 30 100
Meksyk 6 17 9 17
Brazylia 5 20 13 25
Indonezja 2 19 7 19Źródło: Szacunki PricewaterhouseCoopers, Hawksworth (2006).
11
Globalizacja – kto zyska, kto traci?
• Otwartość na przepływy handlowe i przepływy finansowe pozwala szybciej zwiększyć poziom PKB per capita, ale jednocześnie jest związana z większą zmiennością produkcji.
• Globalny podział produkcji, przyczynia się do wzrostu dysproporcji pomiędzy wysoko i nisko wykwalifikowanymi pracownikami (Feenstra, Hanson 2001).
12
Globalizacja – kto zyska, kto traci?
• Globalizacja może prowadzić do pogorszenia lub do poprawy sytuacji najbiedniejszych gospodarstw domowych, w zależności od sytuacji w danym kraju i od prowadzonej polityki gospodarczej.
• Kryzysy finansowe są najbardziej dotkliwe dla biednych i powiększają obszary biedy.
• W większości przypadków wzrost eksportu i napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych zmniejsza obszary biedy.
13
Odsetek populacji żyjący za mniej niż 2 USD dziennie (PPP)
1981 1990 2002
Azja Wschodnia 84,8 69,9 40,7
Europa i Azja Centralna 4,7 4,9 16,1
Ameryka Łacińska 26,9 28,4 23,4
Bliski Wschód 28,9 21,4 19,8
Azja Południowa 89,1 85,5 77,8
Afryka Subsaharyjska 73,3 75,0 74,9
Źródło: WDI 2006
14
Globalny rynek pracy – przyczyny powstania
• Załamanie się byłego bloku sowieckiego i włączenie gospodarek Europy Środkowo - Wschodniej w światowy obieg gospodarczy.
• Reformy w Indiach i Chinach, ukoronowane przystąpieniem Chin do WTO w końcu 2001 r.
• Wielostronna liberalizacja handlu, przeciętne cło obniżono o około 30 procent.
15
Globalny rynek pracy – przyczyny powstania
• Szybki postęp we wdrażaniu osiągnięć technik informacyjnych i telekomunikacyjnych w zarządzaniu przedsiębiorstwem, co umożliwiło wydzielenie i standaryzację szeregu procesów biznesowych, które następnie zostały przesunięte do krajów czy lokalizacji o niższych kosztach wytwarzania.
• Znaczący spadek kosztów transportu i komunikacji (ceny w transporcie lądowym spadły o 21 proc., w transporcie lotniczym o 30 proc., zaś ceny rozmów telefonicznych spadły o 95 proc.).
• Postęp technologiczny zatarł granice pomiędzy tym co może i co nie może być przedmiotem obrotu w handlu międzynarodowym.
16
Globalny rynek pracy – wielkie podwojenie
Freeman (2005) oszacował, że w wyniku włączenia Indii i Chin oraz państw byłego bloku sowieckiego do światowego rynku
pracy, globalna podaż pracy wzrosła z 1,46 miliarda do 2,93 miliarda osób, co nazywa
wielkim podwojeniem.
17
Globalny rynek pracy – główne siły
• Migracje zarobkowe – przenoszenie się ludzi w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy i lepszych warunków życia.
• Outsourcing i offshoring – przemieszczanie miejsc pracy w poszukiwaniu tańszych lub lepiej wykwalifikowanych pracowników.
Prowadzą do powstania społeczeństwa homo sapiens globalis.
18
• Migracje zarobkowe – przenoszenie się ludzi w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy i lepszych warunków życia.
• Outsourcing i offshoring – przemieszczanie miejsc pracy w poszukiwaniu tańszych lub lepiej wykwalifikowanych pracowników.
Prowadzą do powstania społeczeństwa homo sapiens globalis.
Globalny rynek pracy – główne siły
oznacza przesunięcie zamówień, produkcji, usług lub ogólnie procesów biznesowych lub ich części do innej firmy
19
• Migracje zarobkowe – przenoszenie się ludzi w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy i lepszych warunków życia.
• Outsourcing i offshoring – przemieszczanie miejsc pracy w poszukiwaniu tańszych lub lepiej wykwalifikowanych pracowników.
Prowadzą do powstania społeczeństwa homo sapiens globalis.
Globalny rynek pracy – główne siły
oznacza przesunięcie zamówień, produkcji, usług lub ogólnie procesów biznesowych lub ich części do innej firmy
oznacza przesunięcie zamówień, produkcji, usług lub ogólnie procesów biznesowych lub ich części poza granice kraju
20
Migracje netto (rocznie, w tys.)
-5000
-3000
-1000
1000
3000
5000
7000
Amer
yka
Łaci
ńska
Azja
Wsc
hodn
ia i
regi
on P
acyf
iku
Azja
Połu
dnio
wa
Euro
pa i
Azja
Cen
traln
a
Blis
ki W
schó
d i
Afry
kaPó
łnoc
na
Afry
kaSu
bsah
aryj
ska
Euro
pejs
kaU
nia
Gos
poda
rczo
-W
alut
owa
Amer
yka
Półn
ocna
1960 1980 1990 2000
Źródło: WDI 2006
21
Offshoring w krajach UE
Kraj, do którego przeniesiono miejsca pracy
Liczba miejsc pracy zlikwidowanych w UE z powodu przeniesienia miejsca pracy
2003 2006
Chiny 3 521 1 819
Indie 9 458 6 694
Kraje azjatyckie 3 357 1 556
Czechy 590 2 429
Węgry 915 2 567
Polska 60 2 374
Łącznie 17 614 40 805Źródło: European Restructuring Monitor, obliczenia własne
22
• Po rozszerzeniu Unii Europejskiej w 2004 r. procesy migracyjne w obrębie Europy przybrały na sile.
• W ciągu ostatnich dwóch lat Polskę opuściło 3 proc. siły roboczej.
• Wzrastająca potrzeba otwarcia polskiego rynku pracy na napływ tanich pracowników.
Globalny rynek pracy – szansa dla Polski?
23
Pozwolenia na pracę dla obywateli nowych krajów członkowskich UE w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwecji, Finlandii i Danii (wydane po przystąpieniu do UE)
w tys. w proc.
siły roboczej
*
Wielka Brytani
aIrlandia Szwecja Finlandi
a Dania Razem
Litwa 54,6 46,3 1,6 0,1 1,7 104,3 6,5
Łotwa 28,9 23,7 0,5 0,2 0,6 53,9 4,8
Estonia 5,5 5,1 0,9 4,6 0,1 16,2 2,5
Polska 307,7 184,1 7,7 0,3 6,5 506,3 3,0
Czechy 24,7 12,1 0,3 0,0 0,1 37,1 0,7
Węgry 14,6 9,1 0,6 0,1 0,2 24,6 0,6
Słowacja 50,2 24,0 0,3 0,0 0,1 74,7 2,8
* siła robocza – osoby w wieku 15 lat i powyżej w I kw. 2004 r. (LFS).Wielka Brytania: maj 2004 – wrzesień 2006 r.;Irlandia: maj 2004 – grudzień 2006 r.;Szwecja: maj 2004 – czerwiec 2006 r.; Finlandia: maj 2004 – kwiecień 2006 r.
Dania: różnica między liczbą pozwoleń na pracę ważnych na koniec IV kw. 2006 r., a liczbą pozwoleń ważnych na koniec II kw. 2004 r. Źródła: Accession Monitoring Report May 2004 - September 2006, irlandzkie Ministerstwo Spraw Społecznych i Rodziny, Szwedzki Urząd Migracyjny, fińskie Ministerstwo Pracy, duński Krajowy Urząd Pracy, Eurostat za M. Hołda, Tendencje migracji zarobkowych do Wielkiej Brytanii i Irlandii obywateli nowych krajów członkowskich UE w okresie maj 2004 – grudzień 2006 r. 22 lutego 2007 r.
24
Wyzwania stojące przed polskim systemem edukacji:• Kształcenie specjalistów w dziedzinach, od których zależy sukces
Polski w globalnej gospodarce, w szczególności inżynierów, informatyków, (inne jakie?), osoby biegle posługujące się kilkoma językami, w tym np. językiem chińskim.
• Ustawiczne kształcenie, a w szczególności szybka i sprawna zmiana kwalifikacji osób mogących stracić pracę w firmach lub w przemysłach, które nie wytrzymają globalnej konkurencji.
• Dobre relacje między biznesem a uczelniami, dzięki czemu będą powstawały liczne innowacje.
Globalny rynek pracy – szansa dla Polski?
25
Wyzwania stojące przed polskim systemem edukacji:• Kształcenie umiejętności przydatnych w globalnej gospodarce
opartej na wiedzy:– Techniczne: np. zdolność do wykorzystywania nowych technologii;– Informacyjne: zastosowanie istniejących narzędzi do rozwiązywania
codziennych problemów;– Adaptacyjność: zdolność do szybkiego pozyskiwania nowych umiejętności– Praca w grupie: zdolność do pracy w zróżnicowanych środowiskach, często
wirtualnych.
Globalny rynek pracy – szansa dla Polski?
Źródło: Accenture (2007) „Skills for the future”
26
Wyzwania stojące przed polską administracją:• Stymulowanie procesu innowacyjności (n.p. e-administracja)• Wspieranie Polaków emigrujących zagranicę, budowanie ich
więzi z krajem (diaspora) – nowoczesny patriotyzm.• Zapewnienie integracji społecznej imigrantów, tak żeby stali
się polskimi globalnymi patriotami. Zachęcenie do imigracji do Polski osób o wysokich kwalifikacjach, wspieranie napływu zagranicznych studentów.
Globalny rynek pracy – szansa dla Polski?
27
Cechy globalizacji
wielostronność
wielopłaszczyznowość
złożoność
wielowątkowość
międzynarodowa współzależność
28
Cechy współczesnej globalizacji:1. Rosnąca mobilność kapitału i dóbr (nawet usług) - formowanie się
światowej sieci obrotu dobrami i usługami.
2. Rozwój międzynarodowych obrotów kapitałowych. Skala postępu technicznego.
3. Rozprzestrzenienie się innowacji.
4. Tworzenie światowego systemu informacyjnego (internetu).
5. Rozwój sieci światowego systemu transportowego. Spadają koszty transakcyjne (koszty transportu i łączności) gospodarczej współpracy z zagranicą. Zmniejsza się znaczenie czasu i przestrzeni (just in time).
6. Liberalizacja wielu sfer działalności (otwieranie się na handel z zagranicą, napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich).
7. Postęp prywatyzacji i deregulacji sektorów gospodarki, które stanowiły własność państwa i były zmonopolizowane.
29
Problemy związane z globalizacją
1. Przestaje obowiązywać zasada o zbędności reguł działania rynku światowego
2. Potrzeba ochrony konkurencji i konsumentów
3. Większy dochód rodzi problemy podziału nadwyżki miedzy kraje oraz poszczególnych członków społeczeństwa
4. Dewastacja środowiska naturalnego
30
Kryzysy powodują:
- nasilenie tendencji protekcjonistycznych
- nacjonalizm
- wrogość w stosunkach międzyludzkich
- ruch połączeniowy (m&a)
- monopolizację
31
Zagrożenia globalizacji
Terroryzm międzynarodowy- fundamentalizm religijny
- separatyzm etniczny
Podział świata1. Cywilizacja bogatych (w większości białych ludzi)
2. Cywilizacja nędzy i zacofania
32
Przeciwnicy globalizacji:
działacze związków zawodowych; obrońcy praw konsumenta; organizacje ekologiczne; obrońcy praw człowieka i zwierząt; przedstawiciele rolników z krajów biednych i bogatych, działacze na rzecz wyzwolenia różnych krajów i regionów; anarchistów; awanturników i chuliganów
33
Integracja - dyferencjacja
Integracja ekonomiczna – dążenie do łączenia i scalania się odrębnych organizmów gospodarczych
Dyferencjacja – różnicowanie się co znajduje swoje odzwierciedlenie w: sferze poziomu rozwoju; dochodach różnych grup krajów.
34
Dyferencjacja narodów
okres zróżnicowanie bogactwa
1990 r. 4500%
1870 r. 900%
W poł. XVIII w. (przed rewolucja przemysłową
30%
35
Dyferencjacja narodów
Na przełomie XX i XXI stulecia
15% ludności świata zamieszkuje kraje wysoko rozwinięte i wytwarza prawie 80% światowego produktu/dochodu narodowego
Pozostałe 85% ludności świata wytwarza zaledwie 21% światowego produktu/dochodu narodowego
36
Dyferencjacja narodów
Na 130 krajów świata (o ludności powyżej 1
miliona osób) mniej niż 30 zaliczanych jest do zamożnych (tj. takich, których dochód brutto na mieszkańca przekracza 10 tyś. $)
37
Dyferencjacja narodów
Stany Zjednoczone, Japonia, Niemcy (kraje triady) obejmują 8.1% ludności świata, wytwarzają 51,5% światowego DNB.
Stany Zjednoczone (same) wytwarzają 31%
38
Podsumowanie Zróżnicowanie narodów
- różnice w poziomie rozwoju między krajami
- rozwarstwienie w dochodach
- różnice w poziomie życia i jakości życia
- przepaść techniczna i cywilizacyjna
- liczba ludności w krajach rozwijających się rośnie szybciej niż w krajach rozwiniętych
39
Siły napędzające globalizację
- korporacje transnarodowe
- rządy (państwa) krajów wysoko rozwiniętych
„Kraje wysoko rozwinięte są silne siłą swoich korporacji, a korporacje czerpią siłę z potęgi krajów, z których pochodzą.” E. Markowska
-triada (z trzech stref świata:Ameryka Północna, Europa Zachodnia, Azja Wschodnia)
40
Korporacje transnarodowe
Korporacje transnarodowe zaczęły powstawać na początku drugiej połowy XIX stulecia
Cel:- dokonanie wielkich inwestycji
- podejmowanie produkcji na wielką skalę
- ekspansja w krajach kolonialnych i zależnych
41
Korporacje transnarodowe
Obecnie:prowadzą działalność gospodarczą
wpływają na rozwój nauki i techniki
kształtują postęp techniczny
prowadzą działalność eksportową i importową
tworzą alianse strategiczne
twardo konkurują ze sobą
42
Rządy (państwa) krajów wysoko rozwiniętych
Poprzez politykę gospodarczą i zagraniczną:
- tworzą uwarunkowania sprzyjające korporacjom
- prowadzą negocjacje na szczeblu rządowym
- wpływają na pozycję korporacji i kierunki działania (preferencje podatkowe, zamówienia rządowe)
43
Podsumowanie Rynek światowy
1. zbiór rynków narodowych
Konsekwencje przekształceń rynku światowego
3. kraje i władze tracą na znaczeniu
4. zyskują firmy międzynarodowe
5. nieskuteczna polityka państwa w zakresie ochrony konsumenta
na rynku narodowym
2. globalny rynek poszczególnych
produktów
44
Podsumowanie Polityka międzynarodowa
Strategie korporacji transnarodowych powinny uwzględnić współuczestniczenie w wyrównaniu poziomu rozwoju w skali globalnej
45
Podsumowanie Kategorie ekonomiczne i etyczne
Rozumowanie w kategoriach ekonomicznych
Rozumowanie w kategoriach
etycznych
46
Wskaźniki globalizacji
Wskaźnik mierzy stopień integracji danego kraju ze światem w sferze gospodarki, polityki, technologii, życia społecznego.
Wskaźnik globalizacji w 2003 r. wg miejsca:1. Irlandia
2. Szwajcaria
3. Szwecja
4. Singapur
5. Holandia
11. USA; 15. Czechy; 17 . Niemcy
47
Czynniki przyspieszające globalizację
- wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych (w 1990r.
wynosiły 201 mld $ w 2000r. 1270 mld $ ) przy szybszym wzroście w krajach najbogatszych niż w krajach rozwijających się
- wprowadzenie nowoczesnych metod zarządzania
- automatyzacja operacji finansowo-bankowych
- mergers&aquisitions
- internet
- telefony komórkowe
48
TendencjeGlobalizacja będzie się rozszerzać na coraz większe
obszary świata
Korzyści będą zawłaszczane przez przedsiębiorstwa z krajów bogatych
Jest to uzasadnione bowiem kraje bogatsze w większym stopniu uczestniczą w tworzeniu światowego DNB więc partycypują bardziej w jego podziale.
Pożądane jest zwiększenie pomocy dla krajów o niższym poziomie PKB
49
Proces selektywny
Globalizacja jest ciągle procesem selektywnym
bowiem korzystają z niej kraje bogate i średnio zamożne, zaś kraje ubogie nie są w obszarze zainteresowania zagranicznych inwestorów