Proces Podejmowania Decyzji - Michał Wójcik

7/23/2019 Proces Podejmowania Decyzji - Michał Wójcik

http://slidepdf.com/reader/full/proces-podejmowania-decyzji-michal-wojcik 1/33

Proces

podejmowaniadecyzji

w przedsiębiorstwie

MICHAŁ WÓJCIK



Michał Wójcik: Proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie S t r o n a | 2

www.e-bookowo.pl

Michał Wójcik

PROCES

PODEJMOWANIA

DECYZJI

W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Copyright by Michał Wójcik & e-bookowo 2009

ISBN 978-83-61184-17-1

HUwww.e-bookowo.pl U

Kontakt: [email protected]

Wszelkie prawa zastrzeżne.

Kpiwanie, rzpwszechnianie części lub całści bez zgy wyawcy zabrnine

Wydanie I 2009

http://www.e-bookowo.pl/




mailto:[email protected]

mailto:[email protected]





www.e-bookowo.pl

SPIS TRESCI

Wprowadzenie ...................................................................................................................... 5

Cel pracy ................................................................................................................... 7

Przegląd treści pracy ................................................................................................ 8

Rozdział I............................................................................................................................. 10

Istota procesu podejmowania decyzji ............................................................................... 10

1.2.1. DECYZJE BŁYSKAWICZNE.................................................................................................10

1.2.2 INTUICJA .....................................................................................................................11

1.2.4. OKREŚLENIE CELU..........................................................................................................11

1.2.5. ZNACZENIE INFORMACJI ..................................................................................................11

1.2.6. R ÓŻNE MOŻLIWOŚCI .......................................................................................................12

1.2.7. SKALOWANIE SZANS ......................................................................................................12

1.2.8. KALKULOWANIE RYZYKA ..................................................................................................12

1.2.9. MYŚLENIE PERSPEKTYWICZNE ............................................................................................13

Rozdział II ........................................................................................................................... 14

Decyzje w przedsiębiorstwie .............................................................................................. 14

2.1. Warunki racjonalności decydowania .......................................................... 14

2.2 Wykorzystanie teorii decyzji.......................................................................... 14

2.3 Procedury decydowania .................................................................................. 15

2.4 Reguły decydowania ....................................................................................... 15

2.5 Techniki decydowania .................................................................................... 16

2.6 Modele podejmowania decyzji ...................................................................... 16

2.7 Rodzaje decyzji i ich podejmowanie............................................................. 17

2.8 Ograniczenie racjonalności decydowania .................................................... 17

2.9 Trudności w procesie decydowania .............................................................. 18

2.10 Bariery decydowania .................................................................................... 18

2.11 Działanie w kryzysie zaufania ..................................................................... 34

Rozdział III.......................................................................................................................... 38

Rachunkowość zarządcza .................................................................................................. 38

3.1. Funkcje i własności rachunkowości zarządczej ...................................... 38 3.1.1. R ACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA STRATEGICZNA I OPERACYJNA .........................................................21




www.e-bookowo.pl

3.1.2. SYSTEM RACHUNKOWOŚCI ZA RZĄDCZEJ I RACHUNKU KOSZTÓW.....................................................42

3.2 Informacja kosztowa do celów podejmowania decyzji w

przedsiębiorstwie ............................................................................................................... 42

3.2.1 METODY KLASYFIKACJI KOSZTÓW ........................................................................................22

3.2.2 R ACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH ...........................................................................................22

3.2.3 R ACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH .......................................................................................23

3.2.4 R ACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH A KOSZTÓW ZMIENNYCH ...............................................................23

3.3. Aspekty wdrożenia systemu wspomagającego procesy decyzyjne w

przedsiębiorstwie ............................................................................................................... 23

3.3.1 INTEGRACJA RACHUNKOWOŚCI ZA RZĄDCZEJ I FINANSOWEJ ...........................................................24

3.3.2 ZINTEGROWANY SYSTEM INFORMATYCZNY PRZEDSIĘBIORSTWA .......................................................24

3.3.3 OGRANICZENIA WE WDRAŻANIU SYSTEMU RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ...........................................54

Rozdział IV .......................................................................................................................... 26 Komputer we wspomaganiu decyzji zarządczych ........................................................... 26

4.1 Systemy wspomagania decyzji ................................................................... 26

4.1.2. SYSTEM POZYSKIWANIA INFORMACJI...................................................................................27

4.1.3. SYSTEM PRZETWARZANIA INFORMACJI .................................................................................62

4.2.1. SYSTEM MRP..........................................................................................................62

4.3. Kryteria doboru oprogramowania wspomagającego proces

podejmowania decyzji ....................................................................................................... 28

Rozdział V ........................................................................................................................... 79

Praktyczne zastosowanie komputerowego wspomaganiu decyzji ................................. 79

Podsumowanie .................................................................................................................. 104

Bibliografia........................................................................................................................ 107




www.e-bookowo.pl

WPROWADZENIE

Decyzja jest niełącznym gniwem egzystencji każeg człwieka. Decyzje,

które pejmuje, kreślają nie tylk kształt jeg życia sbisteg, zawodowego oraz

rodzinnego, ale w jakimś stpniu wpływają na zieje kreślnych śrwisk

i spłecznści. Niektórzy luzie są zlni pejmwania tak ważnych

i brzemiennych w skutki ecyzji, że ptrafią zmieniad kierunek histrii i wpływad -

pozytywnie lub negatywnie - na lsy całych narów i pkleo.

Djrzałe pejmwanie ecyzji t sztuka knywania trafnych wybrów.

Żaen człwiek nie mże uniknąd pejmwania ecyzji, gyż czienne życie

nieustannie stawia nas wobec faktów i wyarzeo, które wymagają nas zajęcia

jakiejś pstawy czy knania kreślnych wybrów. Jednak z podejmowaniem

decyzji w sensie ścisłym mamy czynienia tylk wtey, gy takie ecyzje człwiek

pejmuje w spsób świamy, celwy i brwlny. Oznacza t, że prze

pjęciem ecyzji strzega n alternatywne mżliwści ziałania w any m

momencie.1

W śrwisku przesiębirstwa częst ecyzja stanwi byd alb nie byd

firmy na rynku. Dlatego też przy pejmwaniu ecyzji nie mżna kierwad się tylko

i wyłącznie intuicją czy też świaczeniami mininych lat, lecz należy

wykrzystywad mżliwści rzemiące w różnych technikach, narzęziach raz

systemach wspmagających pjęcie trafnej ecyzji w przesiębirstwie.

W zisiejszych czasach częst miarą zlnści knkurencyjnej przesiębirstwa

okazuje się efektywnśd yspnwania infrmacją. Tylk zięki efektywnemu

systemwi infrmatycznemu mżliwe jest starczenie zarząwi firmy

1 J. Penc, Decyzje w zarządzaniu, Kraków 1997




www.e-bookowo.pl

natychmiastowej informacji o jej sytuacji finansowej, co pozwoli na pod jęcie

właściwych ecyzji kierwniczych.

Tak więc t system infrmacyjny, a w realiach firmy - informatyczny system

zarzązania jest ziś wyznacznikiem jej knkurencyjnści i pzycji rynkwej. Aby

system spełniał pkłaane w nim nazieje, tj. starczał zarząwi kmplekswej

informacji o sytuacji finansowej firmy, musi zawierad ane wszystkich aspektach

ziałania firmy. Musi zatem integrwad infrmacje z wszystkich ziałów firmy. Stą

systemy teg typu kreślane są mianem systemów zintegrwanych.

Aktualny pzim zastswao infrmatyki w wiących firmach na świecie

pozwala sązid, że za kilka lat firmy, które nie bęą yspnwały w pełni

zintegrowanym systemem informatycznym, nie bęą w stanie pejmwad

racjnalnych ecyzji z przyczyn pwiększając ej się złżnści prblemów, c w

efekcie nieuchronnie prowadzi do utracenia racji bytu na rynku.

Na temat ecyzji pejmwanych w przesiębirstwie raz wszelkich innych

związanych z tym tematem zaganieo , na naszym rynku mżemy znaleźd śd

szerką fertę książkwą, która zawiera niezliczną ilśd infrmacji. Barz ciekawą

pzycją jest książka napisana przez grupę autrek: Mary Staples, Emme Wighart oraz

Ellen Philips p tytułem „Trafne ecyzje”. Pzycja ta w barz przystępny spsób

opisuje i naucza, w jaki spsób razid sbie z ecyzją, jak unikad błęnych rzwiązao

zarówn w sferze zawodowej jak i ży ciu prywatnym. Pbne zaganienia prezentują

także pzycje Jhna Aaira „Pejmwanie ecyzji” raz „Decyzje w zarzązaniu”

Józefa Penca. Gna uwagi jest też pozycja książkwa Henryka Sterniczka pod

tytułem „Decyzje w rganizacji gsparczej” , która zawiera niecenine infrmacje

o organizacjach oraz decyzjach w nich podejmowanych.

Jeśli weźmiemy p uwagę pejście pejmwania ecyzji strny

rachunkowości zarzączej, t gne zaznaczenia są tutaj takie pzycje jak

„Rachunkwśd meneżerska w gsparce finanswej przesiębirstwa”

K. Mareckiego raz „Rachunkwśd zarzącza i cntrlling” M. Dobija. Pozycje te w

pełni zwierciedla ją tematykę prblemu, napisane są prostym językiem, przez c są




www.e-bookowo.pl

zrzumiałe nawet la umiarkwaneg laika. Z klei książka J. Kisielnickieg „Systemy

infrmacyjne biznesu” raz M. Anrzejewskieg „Komputerowe systemy finansowo-

księgwe” w sknały spsób pisują systemy infrmatyczne wykorzystywane przez

przesiębirstwa pczas prcesu pejmwania ecyzji.

Przybliżne pwyżej pzycje książkwe t czywiście nie wszystkie materiały

użyte podczas pisania tej pracy magisterskiej. Należy też wspmnied mngści strn

internetowych, które wykorzystano pisząc, a które w nieceniny spsób pmgły,

szczególnie w ziezinie najnwszych systemów wspmagających zarzązanie.

Kmpletną listę wykrzystanych pzycji raz aresów internetwych zamieszczn

na kocu pracy w bibliografii.

CEL PRACY

Na wszystkich szczeblach rganizacji kierwnicy muszą rzwiązywad różne

prblemy i pejmwad ecyzje, których zależy nie tylk jakśd zarzązania

przesiębirstwem, ale i efektywnśd jeg ziałania na rynku i w tczeniu.

Rzwiązywanie prblemów i podejmwanie ecyzji staje się jenak zadaniem coraz

truniejszym i barziej złżnym, gyż wciąż rśnie złżnśd i ważnśd prblemów,

sytuacji ecyzyjnych raz spsbów ich rzwiązywania. Rzi t ptrzebę

nieustająceg sknalenia prcesu ecyzyjneg każeg menażera, a więc

przygtwania ecyzji raz jej pjęcia.

Wymagania, jakie są stawiane prze przesiębirstwami tyczące jakści

ecywania ciągle rsną, lateg tak ważnym kluczem nszenia sukcesów w

zarzązaniu staje się zlnśd stswania się rganizacji zmieniająceg się

otoczenia.2 Tę zlnśd stswania się przesiębirstwa częst brazuje się w

prcesie infrmatyzacji przesiębirstwa, która jest niezbęna la prawiłweg

funkcjonowania organizacji oraz trafnego podejmowania decyz ji. Dlateg też, jak cel

2 J. Adair, Podejmowanie decyzji, Warszawa 1998




www.e-bookowo.pl

tej pracy mżna pstawid stwierzenie, że zintegrwane systemy wspmagające

zarzązanie są wręcz niezastąpine w kierowaniu nowoczesnym przesiębirstwem

raz w spsób wyatny pprawiają jeg stabilnśd rynkwą i skutecznśd

podejmowanych decyzji.

PRZEGLĄ TREŚCI PRACY

Praca skłaa się z pięciu głównych rzziałów, w których ujęt, w spsób

rzetelny raz przystępny, pstawwą wiezę na temat pejmwanych ecyzji w

przesiębirstwach.

Rzział pierwszy jest zatytułwany „Istta prcesu pejmwania ecyzji”. W

rzziale tym mżna znaleźd wszelkie wiamści tyczące ecyzji, które

niekniecznie mają związek z e sferą zawwą, ale tykają naszych cziennych

wybrów raz ylematów. Pnat znajuje tu się przział „Słynne ecyzje”,

który obrazuje, w jaki spsób ecyzje wpływają na histrię świata raz egzyst encję

przesiębirstw .

Drugi rzział t wiamści tyczące ecyzji zachzących wewnątrz

przesiębirstwa. Mżna tutaj nabyd wiezę o tym, z jakimi decyzjami mamy do

czynienia raz jak pwinien się zachwywad ecyent, lub jakich czynnści pwinien

się wystrzegad, aby maksymalizwad trafnśd pejmwanych ecyzji , czym

bezpśreni przyczynia się sukcesu całej rganizacji gsparczej.

Kolejnym etapem pracy jest „Rachunkwśd zarzącza”, który uświaamia

czytelnikowi jak uży wpływ na pejmwanie ecyzji ma właśnie ta ziezina.

Odnajdujemy tutaj funkcję rachunkwści zarzączej, jej własnści, infrmacje

kosztowe celów pejmwania ecyzji w rganizac ji oraz pewne aspekty

wrżenia rachunkwści systemu wspmagająceg prcesy ecyzyjne pprzez

systemy infrmatyczne przesiębirstwa.

Rzział czwarty uwidacznia jak ogromne znaczenie dla funkcjonowaniapmitów gsparczych ma kmputer. Bez truu mżna tutaj znaleźd infrmacje




www.e-bookowo.pl

tyczące systemów wspmagających zarzązanie i ecyzji zachzących wewnątrz

przesiębirstwa, ich budowy, wpływu na całą rganizację raz zbawiennych efektów

zastosowania ich.

W klejnym, piątym rzziale pracy w spsób przykławy zbrazwan

zastosowanie komputerowego wspomagania decyzji. Jak przykła psłuży nam tutaj

baza danych fikcyjnej firmy „PROMED”, pczas której ziałania kmputer

podpowiada, jakie pjęd ecyzje, zarówn w zakresie zasbów luzkich , jak i analizie

finanswej przesiębirstwa. Pracę zamyka podsumowanie oraz bibliografia.




www.e-bookowo.pl

ROZZIAŁ I

ISTOTA PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI

Hm Sapiens t kreślenie człwieka myśląceg. Niewątpliwie tym

szczególnym arem różniamy się reszty świata zwierząt. W życiu osobistym, jak i

zawwym, sprawne myślenie pmaga rzwiązad naptykające nas prblemy.

Wyznacznikiem myślenia jest ciągłe pejmwanie ecyzji i rzwiązywanie

prblemów. Są t nierzerwalne i stałe elementy w skutecznym zarzązaniu. Proces

podejmowania ecyzji skłania nas wyszukiwania i ceniania wariantów ziałania,

prze którymi sti rganizacja.3 Każy wybór niesie za sbą knsekwencje, lateg

tak ważne jest świame i umiejętne pejmwanie ecyzji.

1.2.1. DECYZJE BŁYSKAWICZNE

Cziennie zarzają się sytuacje, kiey ecyzje pejmwane są w spsób

natychmiastwy, tak szybk, że wyaje się, jakbyśmy ani przez chwilę się na nią nie

zastanawiali, np. mówiąc „ziękuję”, kiey cś stajemy . Decyzje te mgą wyawad

się autmatyczne, lecz tak naprawę są wynikiem nawyków i rutyny,

pejmwaliśmy je w swym życiu tak częst, że wyknujemy je ruchw.

Innym rzajem ecyzji błyskawicznej są ecyzje parte na reakcjach

instynktownych. Na przykła wiząc, że własne zieck zaraz spanie ze schów,

3 M. Staples, E. Wighart, E. Philips, Trafne decyzje, Warszawa 1997




www.e-bookowo.pl

bez namysłu rzucamy się i je łapiemy. Emcje zmuszają nas tutaj

natychmiastweg ziałania, rzważanie za i przeciw nie wchzi w rachubę. 4

1.2.2 INTUICJA

Każy czasu czasu ma silne przeczucie, c należy zrbid w anej sytuacji,

jeszcze zanim zacznie rzważad wszystkie mżliwści. Nawet, jeśli stsujemy czyst

rozumowe praktyki podejmowania decyzji, pwinniśmy uwzglęnid także nasze

emcje, gyż ają nam ne znacznie głębszy wglą w pewne sprawy, niż jest t

mżliwe na rze rzumwania lgiczneg.

1.2.4. OKREŚLENIE CELU

Przed pjęciem jakiejklwiek ecyzji musimy kłanie wiezied, c mamy

zamiar siągnąd. Pejmwanie ecyzji bez wyraźnie sprecyzwaneg celu prwazi

prażki lub niezawalających nas rezultatów. Aby kreślid cel, należy

sprecyzwad prblem. Czasami problem i cel rysują się jasn, natmiast innym razem

spr czasu mże zająd kreślenie jeneg i rugieg. Kiey już kreślimy swój

prblem i sprecyzujemy cel, brze jest pzielid zaanie na kilka łatwiejszych

siągnięcia celów pśrenich.

1.2.5. ZNACZENIE INFORMACJI5

Przy pejmwaniu ecyzji musimy mieś pwienią licz bę infrmacji. Ilśd

ich zależy istty i prblematyki zaganienia. W przypaku błaheg prblemu liczba

4

M. Staples, E. Wighart, E. Philips, Trafne decyzje, Warszawa 19975 Cz. Nosal, Umysł menadżera, Wrocław 1993




www.e-bookowo.pl

infrmacji nie musi byd zbyt uża, ale jeśli mamy czynienia z ecyzją szerk

rzbuwaną, np. kupnie mu, musimy sięgnąd p szereg skmplikwanych

danych.

1.2.6. RÓŻNE MOŻLIWOŚCI

Po zebraniu pwieniej ilści infrmacji kazuje się, że mamy wybru

dwa lub trzy warianty. Prze statecznym pjęciem ecyzji, należy jenak pświęcid

jeszcze trchę czasu na innymi rzwiązaniami, które mgły zstad przeczne.

Psychlgwie wymyślili kilka technik pbuzających twórczeg myślenia.

Należy nich myślenie nieknwencjnalne, analiza najgrszeg wariantu, synektyka

i burza mózgów.6

1.2.7. SKALOWANIE SZANS

Jeśli mamy już gtwą listę rzwiązao, nie należy spieszyd się z sąem.

Spokojnie należy przyjrzed się wszystkim mżliwścim, kalkulując zarówn ryzyko,

jak i krzyści związane z każą z nich. Należy pamiętad tym, że luzie pejmują

błęne ecyzje głównie z wóch pwów. Po pierwsze - na gół nie birą p

uwagę mżliwści niepwzenia, po drugie - za bardzo wierzą w t, że ich ecyzje są

słuszne.

1.2.8. KALKULOWANIE RYZYKA

Barz ważnym etapem przy cenianiu mżliwści rzwiązao jest

skalkulwanie ryzyka związaneg z każym z nich. Kalkulwanie ryzyka plega na

matematycznym wyliczeniu ryzyka. Nawet jeżeli istnieje zaledwie minimalne

6 www.kadry.info.pl

http://www.kadry.info.pl/

http://www.kadry.info.pl/




www.e-bookowo.pl

prawpbieostw, że przesięwzięcie mże skoczyd się fiaskiem, trzeba wziąd je

p uwagę. Mżemy wówczas prównad ryzyk związane ze wszystkimi

rzwiązaniami, zanim pejmiemy ecyzję.

1.2.9. MYŚLENIE PERSPEKTYWICZNE

Każa ecyzja, jaką pejmujemy, nawet z pzru rbna lub mał ważna,

niesie za sbą knsekwencje - czasem uż alej iące, niż t mżna był przewizied

na pczątku. Dlateg też barz ważne przy pejmwaniu ecyzji jest zastanwienie

się na jej knsekwencjami, zarówn w tej bliższej , jak i alszej przyszłści.7 Należy

więc analizwad wszystkie ewentualne efekty swjeg ziałania, zanim statecznie

przesązimy sprawę.

7 M. Staples, E. Wighart, E. Philips, Trafne decyzje, Warszawa 1997




www.e-bookowo.pl

ROZZIAŁ II

DECYZJE W PRZESIĘBIORSTWIE

We współczesnym przesiębirstwie prcesy pejmwania ecyzji stanwiąnajważniejszy element w zarzązaniu firmą. Dlateg też tak wielki nacisk nakłaa

się na menażerów, aby wciąż się rzwijali, sknaląc się w sprawnym spsbie

podejmowania decyzji. Sukces skuteczneg zarzązania piera się, w głównej mierze,

właśnie na pwieni pjętych ecyzjach, które w nieuchrnny spsób zbliżają

firmę do siągnięcia przez nią załżnych celów.8

2.1. WARUNKI RACJONALNOŚCI DECYDOWANIA

Każa ecyzja pwinna spełniad swje załżenia, t znaczy pwinna

skutecznie oraz efektywnie zapewniad przesiębirstwu stabilną pzycję na rynku.

Decyzja pwinna mied swój kreślny czas, t znaczy mment, w którym występuje,

tak, aby zsynchrnizwał się n z innymi czynnikami zachzącymi w tczeniu w

celu sprawnego zapewnienia optymalnego efektu ekonomicznego.

2.2 WYKORZYSTANIE TEORII DECYZJI

8 H. Sterniczek, Decyzje w organizacji gospodarczej, Warszawa 1980




www.e-bookowo.pl

Chcąc knywad trafnych wybrów w swim przesiębirstwie, każy

menażer pwinien zaznajmid się i krzystad z bgateg rbku teretyczneg w

tej dziedzinie. Przedmiotem zainteresowania teorii podejmowania decyzji są bowiem

decyzje, metody oraz techniki ich podejmowania. Celem tej teorii jest ustalenie,

„wele jakiej zasay knad wybru ziałania, gy wiam, c mżna zrbid i jakie

są skutki, ale nie wiam, jakie skutki bęą, pnieważ nieznany jest rzeczywisty stan

przyry”9. W terii tej mżemy znaleźd różneg rzaju prceury, reguły raz

wzorce podejmowania decyzji.

2.3 PROCEDURY DECYDOWANIA

Istnieją kreślne prceury pstępwania w prcesie pejmwania ecyzji.

Obejmują ne pięd pstawwych etapów: iagnzę prblemu, frmułwanie

problemu, knstrukcję melu , analizę melu raz wrażanie wyników . Etapy te

mżna czywiście rzszerzyd w zależnści ptrzeb.

2.4 REGUŁY ECYOWANIA

Teria ecyzji kreśla pewne reguły pstępwania, zmierzające pjęcia

prawiłwej ecyzji pprzez selekcję różnych jej wariantów i wyszukanie wariantu

ptymalneg. Menażer prze pjęciem ecyzji pwinien wypróbwad kilka

różnych reguł, aby kreślid, która z nich jest najkrzystniejsza w anej sytuacji.

Opracwan sieem takich reguł, które w znaczny spsób mgą ułatwid

pejmwanie słusznych ecyzji, a w szczególnści ich przygtowanie. Pierwsze

cztery reguły uznawane są za pstawwe i ne są najczęściej używane: 10

9

T.Pszczółkowski, Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Wrocław 1978, s. 250. 10

J. Penc, Decyzje w zarządzaniu, Kraków 1997




www.e-bookowo.pl

1. Reguła pszukiwania minacji – polega ona na znalezieniu wariantu,

który p wzglęem ceny minuje nad innymi,

2. Reguła lgicznej kniunkcji – sprawzane są wszystkie atrybuty

spełniające załżne wartści krytyczne, p czym wybierany jest

wariant ziałania, który spełnia wszystkie prgi krytyczne,

3. Reguła ysjunkcji – wybierany jest wariant, w którym przynajmniej

jedno z ceninych kryteriów siągnęł lub przekrczył załżny punkt

krytyczny,

4. Reguła leksykgraficzna – wybierany jest wariant, który p wzglęem

najważniejszej cechy jest najlepszy. Jeśli mięzy wariantami zachzi

równśd, prównuje się następne p wzglęem hierarchii cechy.

5. Reguła eliminacji,

6. Reguła maksymalizacji,

7. Reguła sumwania użytecznści.

2.5 TECHNIKI DECYDOWANIA

Techniki ecywania t spsby pstępwania, które są wykrzystywane

podczas procesu podejmowania decyzji. Techniki te dzielimy na tradycyjne i

nowoczesne (tabela 3.1.), a ich stosowanie mżemy uzależnid rzajów prblemu.

2.6 MODELE PODEJMOWANIA DECYZJI

Modele podejmowania decyzji to nic innego, jak pewne wzrce pstępwania

w kreślnych sytuacjach ecyzyjnych, zmierzające maksymalizacji efektu pjętej

decyzji. Spśró wielu wzrców mżna wyróżnid następujące:11





www.e-bookowo.pl

Racjonalny – decyzja wynika z lgiczneg, uprząkwaneg ziałania,

bejmuje wszystkie peracje myślwe rzpznania prblemu, aż jeg

finalizacji.

Proceduralny (biurokratyczny) – ecyzja musi byd pjęta zgnie z przyjętymi

regułami, prceurami, przepisami.

Fundamentalistyczny – ecyzje wynikają z przyjętych kncepcji, terii lub

narzucneg systemu wartści.

Pragmatyczny (kompromisowy) – ecyzja stanwi rzwiązanie kmprmiswe,

uwzglęniające sprzeczne stanwiska.

Tradycyjny – ecyzja pejmwana jest p wpływem zgromadzonych

świaczeo i traycji w ziałaniu.

Wizjonerski – ecyzja parta jest na wewnętrznym przeknaniu ecyenta,

inspiracji czy lśnieniu.

Polityczny – ecyzja jest wynikiem gry sił, przewagi jenej grupy na rugą.

2.7 RODZAJE DECYZJI I ICH PODEJMOWANIE

W nwczesnym przesiębirstwie sptykamy się z różneg rzaju

ecyzjami, które w zależnści złżnści prblemów i sytuacji ich rzwiązywania

różnią się od siebie pod wieloma aspektami. Pejście rzpatrywania każeg z

prcesów ecyzyjnych pwinn więc byd traktwane barz inywiualne, pnieważ

każa ecyzja wymaga zaangażwania innych sił, śrków, baao, technik infrmacji

raz innych ziałao zmierzających maksymalizacji trafnści pjętej ecyzji.

2.8 OGRANICZENIE RACJONALNOŚCI ECYOWANIA

Ogólnie uważa się za prawziwe stwierzenie, że nie ma ludzi idealnych, nie

ma osoby nieomylnej, której wszystkie sąy trafiałyby bezbłęnie w prrkwaną




www.e-bookowo.pl

przyszłśd. Tak więc, pczas prcesów ecyzyjnych także częst chzi

różneg rzaju chyleo, błęów, nieścisłści, co do zamierzonych przez decydenta

celów. Nie mżemy całkwicie wykluczyd błęów z naszeg prcesu ecyzyjneg,

gyż złżnśd systemów przesiębirstwa, prcesów w nim zachzących raz

wzajemna interakcja przesiębirstw - tczenie pwuje taką mngśd

wariantów, że nie spsób bjąd ich wszystkich.

Są jenak spsby, aby graniczyd częsttliwśd raz zakres ppełniania

błęnych ecyzji. Służą temu peracje plegające na zebraniu rzetelnych infrmacji,

które ułatwiają rzeznanie w sytuacji, wnikliwe rzważenie różnych pcji i mżliwych

wariantów raz sprzązenie analizy ryzyka, która pzwli nam zapznad się z

prawpbieostwem siągnięcia czekiwaneg rezultatu.

2.9 TRUNOŚCI W PROCESIE DECYDOWANIA

Pczas prcesu ecywania naptykamy się na różneg rzaju bariery,

które uniemżliwiają zachwanie biektywizmu raz racjnalnści anej ecyzji .

W przedsiębirstwie na przeszkzie pjęcia ecyzji biektywnej mgą stanąd

bariery:12

2.10 BARIERY DECYDOWANIA

Innymi rzajami barier utruniających prawiłwe funkcjnwanie prcesu

ecyzyjneg są subiektywne bariery ecywania. Przeszkody te, to przede

wszystkim bariery charakterze psychspłecznym, które częst barz negatywnie





www.e-bookowo.pl

wpływają na funkcjnwanie całeg przesiębirstwa. Jak najważniejsze z nich

mżemy wyróżnid:13

2.11 DZIAŁANIE W KRYZYSIE ZAUFANIA

Jest rzeczą niemżliwą, aby meneżer pczas swej pracy nie naptykał

rzmaitych przeszkó i utrunieo. Dświaczenia, które w ten spsób nabywa,

stanwią pstawę wbec teg rzaju prblemów w przyszłści, c zwierciela

trafnśd pjętych ecyzji. Najważniejszą przeszką, na jaką podczas swojej pracy

mże natrafid kierwnik jest ryzyk, lateg też ziałanie w kryzysie zaufania spełnia

tak ważną rlę ziałalnści menażera.





www.e-bookowo.pl

ROZZIAŁ III

RACHUNKOWOŚD ZARZĄCZA

Rachunkwśd twarzyszy człwiekwi już barz awna, a mianwicie

sięga czasów starżytnych. To w dawnych miastach Mezopotamii odnaleziono

pierwsze zapisy ewidencyjne na glinianych tabliczkach. Przez wiele wieków swjeg

istnienia rachunkwśd stała się ważną zieziną nauki. Wypracwała własne zasay

raz techniki, których stswanie zapewnia spójnśd całeg systemu. W obecnych

czasach rachunkwśd jest nierzerwalnie związana z niemal każym pmitem

gospodarczym.14 Przyczyną pwszechnści jej stswania są nie tylk wymgi

prawne, ale także krzyści płynące z bgactwa infrmacji przesiębirstwie,

których rachunkwśd starcza. Dziedzina ta jest źrółem infrmacji

ekonomicznych, tyczących ziałalnści anej firmy, bez której nie spsób sbie

wybrazid zarzązanie jakimkolwiek podmiotem gospodarczym czy pjęcie

racjonalnych decyzji.

3.1. FUNKCJE I WŁASNOŚCI RACHUNKOWOŚCI ZARZĄCZEJ

Najbarziej gólną funkcją rachunkwści zarzączej, z jaką mżna się sptkad,

jest funkcja informacyjna. Funkcja ta odpowiada podsystemowi rachunkwści,

14 M. Andrzejewski [i in.] Komputerowy systemy finansowo-księgowe, Kraków 2000




www.e-bookowo.pl

któreg celem jest pwienie przetwrzenie i przygtwanie anych

eknmicznych w taki spsób, aby były pmcne przy pejmwaniu ecyzji.15

3.1.1. RACHUNKOWOŚD ZARZĄCZA STRATEGICZNA I OPERACYJNA

Przyjmując jak kryterium ługśd kresu ziałalnści przesiębirstwa,

jakieg tyczą ane pchzące z rachunk wści zarzączej, raz szczebel kary

kierowniczej, dla któreg te ane są przeznaczne, mżemy ją pzielid na wa

ziały:

rachunkwśd zarzącza strategiczna,

rachunkowośd zarzącza peracyjna.

3.1.2. SYSTEM RACHUNKOWOŚCI ZARZĄCZEJ I RACHUNKU KOSZTÓW

Rachunkwśd zarzącza jest barz blisk związana z rachunkiem ksztów;

tak blisk, że trun jest pwiezied, w którym miejscu koczy się rachunek ksztów,

a w którym zaczyna się rachunkwśd zarzącza. Rzeczywiście, nie mżna mówid

rachunkwści zarzączej w erwaniu rachunku ksztów. Rachunek ksztów

mżemy zefiniwad jak wyrębniny psystem systemu infrmacyjneg

rachunkwści, stanwiący prces ustalania ksztów prwazenia ziałalnści

gospodarczej, plegającej na wytwarzaniu wyrbów lub świaczeniu usług .

3.2 INFORMACJA KOSZTOWA DO CELÓW POEJMOWANIA DECYZJI W

PRZESIĘBIORSTWIE

15

T. Kiziukiewicz [praca zb. pod red.] Rachunkowość zarządcza, Wrocław 2000




www.e-bookowo.pl

Infrmacje ksztach ziałalnści, których starcza rachunek ksztów są

ptrzebne przee wszystkim wyceny zapasów i ustalenia wyniku finansweg,

podejmowania decyzji eknmicznych, wreszcie kntrli ziałalnści gsparczej.

Rachunek ksztów mżemy kreślid jak bazę la rachunkwści zarzączej.

Pstawą pejmwania ecyzji zarzączych jest analiza ksztów konkretnego

przesięwzięcia. Tak, więc rachunkwśd zarzącza bęzie w użej mierze krzystad z

rachunku ksztów.

3.2.1 METODY KLASYFIKACJI KOSZTÓW

Kszty pnszne przez przesiębirstw w trakcie jeg ziałalnści mżemy

pzielid weług różnrakich kryteriów. Najbarziej pstawwym pziałem jest

pział ze wzglęu na spsób przypisania raz zachowanie:16

3.2.2 RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH

Rachunek ksztów pełnych jest systematycznym rachunkiem ksztów. Traktuje

się g jak traycyjny rachunek ksztów. Głównym celem, la któreg się g

prwazi jest kniecznśd sprzązania bligatryjnych sprawzao finanswych.

Rachunek ksztów pełnych party jest na załżeniu, że wszystkie kszty (w tym także

pśrenie) zstały pniesine w związku z wytwrzeniem kreślnych pruktów,

czyli muszą zstad całkwicie „rzliczne” na prukty. Zasaniczym prblemem

rachunku ksztów pełnych jest umiejętne kreślenie, jaka cz ęśd ksztów pśrenich

pwinna byd włączna ksztów pwienieg zlecenia lub pruktu.

16

K. Marecki, Rachunkowość menedżerska w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa, Warszawa

2001




www.e-bookowo.pl

3.2.3 RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH

Większą przyatnścią, niż rachunek ksztów pełnych, w podejmowaniu

ecyzji krótkkreswych raz ceny ziałalnści wewnętrznych pmitów

przesiębirstwa charakteryzuje się rachunek ksztów zmiennych. Dlatego w sytuacji,

gy sby zarzązające firmą muszą pejmwad ecyzje tyczące krótkieg

kresu, bęące reakcją na bieżące zmiany w wielkści ppytu i sprzeaży, narzęziem

najlepiej mnitrującym rezultaty finanswe jest właśnie rachunek ksztów

zmiennych.

3.2.4 RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH A KOSZTÓW ZMIENNYCH

Histrycznie rzecz ujmując, rachunek ksztów pełnych wykształcił się jak

pierwszy. Jest n psystemem systemu ewiencyjneg rachunkwści, a więc musi

byd zgny z ustawą rachunkwści. W rachunku ksztów pełnych wszystkie kszty

bezpśrenie raz uzasanina częśd ksztów wyziałwych „bciąża” kszt

wytwrzenia pruktu. Niewątpliwą zaletą teg systemu jest t, iż aje n braz

ługtrwałej sytuacji, granicza czynnik sezonwści, przez c pomaga w

podejmowaniu dalekowzrocznych decyzji. Natomiast niewielka jest jego przyatnśd

w zarzązaniu peracyjnym.

3.3. ASPEKTY WROŻENIA SYSTEMU WSPOMAGAJĄCEGO PROCESY

DECYZYJNE W PRZESIĘBIORSTWIE

Rachunkwśd zarzącza w statnich latach w Plsce barz szybk zyskuje

na znaczeniu. Uwarunkowania gospodarki wolnorynkowej, coraz silniejsza i bardziej

agresywna konkurencja, zmuszają przesiębirstwa pprawy swjej rentwnści,

barziej efektywneg wykrzystywania istniejących zasbów, czy sięgania p

nowe. T nwe śrwisk, w którym muszą naleźd się plskie firmy, wymaga




www.e-bookowo.pl

stswania sknalszych narzęzi planwania, kntrlwania i wspmagania

procesu decyzyjnego na każym jeg szczeblu. W tej sytuacji pmcny mże kazad

się brze wrżny system wspmagający menażerów w zarzązaniu

przesiębirstwem.

3.3.1 INTEGRACJA RACHUNKOWOŚCI ZARZĄCZEJ I FINANSOWEJ

Pstawwym źrółem infrmacji la systemów wspmagających prcesy

ecyzyjne w przesiębirstwach jest księgwśd. Rachunkwśd finanswa, której

pierwotnym celem jest bligatryjna sprawzawczśd w nwcześnie zarzązanej

firmie, przestaje byd li tylk systemem ewiencji zarzeo gsparczych, a staje się

bgatym źrółem infrmacji, które - w pwieni spsób przetwrzne -

wspmagają kierwnictw na każym szcz eblu w podejmowaniu decyzji. Dlatego

warunkiem kniecznym implementacji systemu rachunkwści zarzączej jest brze

wrżny system rachunkwści finanswej. Natomiast drugim etapem procesu

bęzie umiejętne pwiązanie bu tych systemów. 17

3.3.2 ZINTEGROWANY SYSTEM INFORMATYCZNY PRZEDSIĘBIORSTWA18

System infrmacyjny jest biciem struktury przesiębirstwa. Swim

zasięgiem bejmuje wszystkie infrmacje pjawiające się w bszarze firmy. Jego

istotnym elementem jest system przetwarzania danych definiowany jako:

wieloetapowy, sfrmalizwany prces, w którym infrmacje elementarnych

zarzeniach gsparczych są: ujmwane (mierzne i dokumentowane),

rejestrwane w pwienich urzązeniach ewiencyjnych, grupwane w zbiry

anych, które są następnie prząkwane (scalane, srtwane, rzdzielane) i

17

J. Kisielnicki, Sys temy informacyjne b iznesu, Warszawa 199918

J. Kisielnicki, Sys temy informacyjne b iznesu, Warszawa 1999




www.e-bookowo.pl

aktualizowane. W becnych czasach liczba anych (zmiennych), wpływających na

przebieg prcesów prukcyjnych jest barz uża, a zależnści pmięzy nimi -

złżne. Pnat szybkśd przebiegu prcesów gsparczych rśnie, lateg

efektywne sterwnie przesiębirstwem wymaga implementacji nwczesnych

śrków technicznych, jakimi są kmputerwe systemy wspmagające zarzązanie.

Częśd systemu przetwarzania anych, w której infrmacje są przetwarzane przy

wykrzystaniu technlgii infrmatycznych nazywa się właśnie systemem

informatycznym.

3.3.3 OGRANICZENIA WE WRAŻANIU SYSTEMU RACHUNKOWOŚCI ZARZĄCZEJ

Najisttniejszym czynnikiem hamującym rzwój rachunkwści zarzączej w

Plsce jest niewątpliwie niestateczna świamśd zarzązających. Mim, iż

sytuacja pwli pąża we właściwym kierunku, wciąż brak pwszechneg

przeknania zaletach brze wrżnych systemów wspmagających prcesy

decyzyjne.




www.e-bookowo.pl

ROZZIAŁ IV

KOMPUTER WE WSPOMAGANIU DECYZJI

ZARZĄCZYCH

W dzisiejszych czasach nie spsób wybrazid sbie przesiębirstwa, w którym

nie wykrzystuje się mżliwści rzemiących w kmputerach. Mżna się z nimi

sptkad wszęzie, praktycznie na każym szczeblu przesiębirstwa, pcząwszy na

przykła bsługi kasy, a na wspmaganiu pjęcia ecyzji w barz złżnych

problemach jednostki gospodarczej skoczywszy.19

4.1 SYSTEMY WSPOMAGANIA DECYZJI

W nwczesnym przesiębirstwie złżnśd ecyzji w zarzązaniu

nieustannie wzrasta, pnieważ pwiększa się złżnśd rzwiązywanych prblemów;

sprawia to, że zmniejsza się nasza skutecznśd pejmwanych ecyzji raz

sprawneg analizwania kreślnych sytuacji. W związku z zaistniałą sytuacją

decydenci zmuszeni są krzystania z narzęzi wspierających ich pczas prcesu

decyzyjnego. Systemy wspomagania decyzji (SWD) bejmują bazę anych raz bazę

meli ilściwych, a także muł umżliwiający współpracę z użytkwnikiem .

Systemy te mają za zaanie pprawę efektywnści ecywania, zięki wsparciu

infrmacyjnemu i przeliczeniwemu. Pprawa ta tyczy czywiście wszystkich





www.e-bookowo.pl

prcesów pczas przebiegu ecyzji, zlkalizwania kreślneg prblemu, aż

wybru kreślnej mety.

4.1.2. SYSTEM POZYSKIWANIA INFORMACJI

Informacje psiaają różną jakśd raz różną wartśd w anym czasie. Należy

więc wartściwad raz grmazid tylk te, które są pżyteczne, a także czasu

czasu weryfikwad je, żeby wyeliminwad zbęne. Barz ważny jest stały pływ

tych informacji - mżna g zapewnid pprzez stwrzenie przez przesiębirstw

systemu bserwacji śrwiska, a jeszcze lepiej - systemu wczesnego rozpoznawania

szans i zagrżeo. Oba te systemy zapewniają stałą bserwację tczenia, umżliwiają

ientyfikację różnych ich bszarów. 20

4.1.3. SYSTEM PRZETWARZANIA INFORMACJI

System przetwarzania infrmacji stanwi kmbinację sprzętu kmputerweg

i prgramwania, zapewniająceg użytkwnikm stęp infrmacji i ich

wykrzystanie przeprwazenia różnych testów czy też pracwywania i

stosowania meli symulacyjnych i prgnstycznych. Ich pstawą jest czywiście

kmputer, a raczej sieci kmputerów płączne w jeną spójną całśd.

4.2.1. SYSTEM MRP

Pierwszym ważnym systemem we wspmaganiu zarzązania jest niewątpliwie

MRP, co jest skrótem angielskich słów: "Material Requirements Planning" i jest

tłumaczne jak planwanie ptrzeb materiałwych.

20 www.gazeta-it.pl

http://www.gazeta-it.pl/

http://www.gazeta-it.pl/




www.e-bookowo.pl

4.3. KRYTERIA DOBORU OPROGRAMOWANIA WSPOMAGAJĄCEGO PROCES

PODEJMOWANIA DECYZJI

W zisiejszym świecie, dla organizacji gospodarczych ziałających na rynku

w ciągłym klimacie niepewnści i ryzyka, najważniejsza staje się precyzyjna i szybka

infrmacja sytuacji eknmicznej przesiębirstwa, wielkści raz strukturze

sprzeaży, klientach i knkurencji, skutecznści prowadzonych akcji marketingowych.

Dpier wszystkie te infrmacje, rzetelnie zebrane raz przetwrzne wskazują nam

kierunek, w jakim pwinna pójśd nasza ecyzja.




www.e-bookowo.pl

ROZZIAŁ V

PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE KOMPUTEROWEGO

WSPOMAGANIU DECYZJI

Rzział ten w całści pświęcn praktycznemu ujęciu pejścia ecyzji.

W spsób brazwy przestawin, na pstawie bazy anych „Decyzja” , jak w

najprstszym ujęciu chzi w przesiębirstwie prcesów decyzyjnych oraz jak

prcesy te wspmagad wykrzystując komputer.

Program ten zaprojektowano z myślą najprstszych prcesach ecyzyjnych

zachzących w rganizacji, w skła których wchzi wykrzystanie zasbów luzkich

raz wąski zakres analizy finanswej przesiębirstwa. Celem programu jest takie

przedstawienie anych, aby właściciel firmy nie musiał marnwad cenneg czasu na

ręczne prwazenie ewiencji, knywanie żmunych bliczeo, tylk mógł

ograniczyd się jenrazweg wprwazenia wszystkich anych, które następnie

zstaną przetworzone przez aplikację, by trzymad prukt finalny jak ppwieź

komputera tyczącą teg, jakie pjąd ecyzje. Pragnę także namienid, że aplikacja

ta jest zbuwaną bazą anych w emnstracyjnej wersji prgramu Micrsft Access

XP.




www.e-bookowo.pl




www.e-bookowo.pl

PODSUMOWANIE




www.e-bookowo.pl

BIBLIOGRAFIA

Literatura




Strony internetowe

Proces Podejmowania Decyzji - Michał Wójcik

Documents

Transcript of Proces Podejmowania Decyzji - Michał Wójcik