MaMałłgorzata Maria gorzata Maria KlawiterKlawiter--PiwowarskaPiwowarska

Poszukiwanie i rozpoznanie złó żgazu z łupk ów – perspektywa

Samorz ądu Wojew ództwa Pomorskiego ze szczeg ólnym

uwzgl ędnieniem stanu prac poszukiwawczych w rejonie

Słupska

Patronat honorowy:Patronat honorowy:

27 czerwca 2014 , S27 czerwca 2014 , S łłupskupsk

PREZYDENT

MIASTA SŁUPSKA

Organizatorzy:Organizatorzy: II ––szeszeSEMINARISEMINARI UM NAUKOWOUM NAUKOWO--TECHNICZNE z cykluTECHNICZNE z cyklu„„ Pomorskie Perspektywy Pomorskie Perspektywy Wydobycia Gazu z Wydobycia Gazu z ŁŁupkupkóóww””

Inicjatywy SamorzInicjatywy Samorz ąądu Wojewdu Wojew óództwa dztwa PomorskiegoPomorskiego

W dniu 24 wrze śnia 2012 r Sejmik Województwa Pomorskiego

Uchwał ą nr 458/XXII/12 zaakceptowałStrategi ę Rozwoju Wojew ództwa Pomorskiego

do roku 2020stwarzaj ąc tym samym formalne podstawy do

opracowania dokumentów wykonawczych - sze ściu Regionalnych Program ów Strategicznych (RPS).

Gaz z łupków jest elementem strategii SRWP 2020a także RPS Ekoefektywne Pomorze i RPS Pomorski Port Kreatywno ści

www.strategia2020.pomorskie.eu

MOŻLIWOŚCI ODBIORU WYDOBYTEGO GAZU

Pozostali koncesjonariusze prowadzą w tej chwili wstępne badania sejsmiczne oraz inne analizy i dopiero opracowują dane celem wyznaczenia miejsca na odwiert.

Udokumentowane zło ża kopalin

Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska

• Pomorskie jest regionem silnie uzależnionym od zewnętrznych dostaw energii elektrycznej. Produkcja w regionie zapewnia

niewiele ponad 30% jej zu życia .

W ostatnich latach znacząco rośnie moc źródeł niestabilnych,

natomiast moc źródełelektroenergetyki sektorowej

(przemysłowej) jest praktycznie stała.

Sytuacja ta może ulec zmianie po wybudowaniu nowych,

niskoemisyjnych źródeł oraz wykorzystaniu nowoczesnych

technologii dla energetyki rozproszonej.

Wojew ództwo pomorskie charakteryzuje si ędeficytem mocy elektrycznej w źródłach

energii, posiadaj ąc jednocze śnie wysoki potencjał dla ich lokalizacji :

• energetyka j ądrowa, • gazowa,

• węglowa, • źródła odnawialne

• Jednocze śnie budowa nowych źródeł energii w regionie b ędzie wymagała rozwoju sieci

przesyłowych i dystrybucyjnych.

Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska

Źródło: www.mapy.google.pl

• Zapotrzebowanie na moc cieplną w latach 2010÷2011 kształtowało sięna poziomie 7800÷7850 MWt, natomiast moc cieplna zainstalowana w

źródłach ciepła kształtowała się na poziomie 8800÷9000 MWt.

• Największy udział w zapotrzebowaniu na moc cieplną w regionie mająodbiorcy użytkujący indywidualne źródła ciepła (np. jednorodzinne

budownictwo mieszkaniowe)

Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska

W ogólnym bilansie zużycia paliw pierwotnych i nośników energii, największy udział stanowi

1.węgiel (ok. 64%),

2.paliwa gazowe i olej opałowy (ok. 21%),

3.energia odnawialna (ok. 10%).

Udział energii odnawialnej systematycznie rośnie.

• Region dysponuje znaczącym potencjałem dla rozwoju energetyki odnawialnej, zwłaszcza energetyki słonecznej

i wiatrowej. • Moc nominalna zainstalowanych turbin wiatrowych w

województwie pomorskim wynosi ok. 320 MWe i przewiduje się jej systematyczny wzrost.

• Rozwój elektrowni wiatrowych na morzu (off-shore) wymaga nowych połączeń kablowych pomiędzy

obszarami morskimi i przyległymi obszarami lądowymi. • Pomorze należy także do regionów Polski o stosunkowo

dużych zasobach energii wód płynących. Obecnie w województwie funkcjonuje 109 małych elektrowni

wodnych o łącznej mocy zainstalowanej 33,75 MWe.

Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska

• Województwo dysponuje potencjałem energii cieplnej uzyskiwanej z biomasy, na którą składają się: słoma

odpadowa, siano, drewno odpadowe, rośliny z plantacji energetycznych.

• Zasoby biomasy są szacowane na ok. 17 tys. TJ/rok (4,7 tys. GWh/rok) energii cieplnej, co pozwoliłoby na

zaspokojenie przeszło 20% zapotrzebowania na ciepło na cele grzewcze w województwie.

• Z kolei ilość energii elektrycznej możliwej do uzyskania z odchodów zwierzęcych, odpadów ze składowisk oraz

roślin z plantacji energetycznych to ok. 1,8 tys. GWh/rok. Jest to wielkość, która mogłaby zaspokoić ok. 23% zapotrzebowania na energię elektryczną regionu.

Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska

• Pomorskie dysponuje małą ilością udokumentowanych zasobów surowców energetycznych, jednak prawdopodobne jest

występowanie gazu ziemnego zalegającego w tzw. złożach łupkowych.

• Różnorodno ść kierunków oraz wielko ści dostaw gazu mog ąstworzy ć korzystne warunki dla rozwoju regionu i podnoszenia

jakości życia. • Jednak że jego zagospodarowanie w regionie mo że skutkowa ć

wyst ępowaniem konfliktów przestrzennych i środowiskowych, wynikaj ących z konieczno ści szybkiej rozbudowy system ów

przesyłu i dystrybucji gazu.• Ponadto Pomorskie dysponuje największymi w Polsce

udokumentowanymi złożami soli kamiennej, które z racji spełniania wymagań dla budowy podziemnych magazynów węglowodorów (gazowych i płynnych), mogą w niedalekiej przyszłości zostać

przeznaczone pod tę funkcję.

Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska

https://swi.gaz -system.pl/

https://swi.gaz -system.pl/

MAPA KONCESJI w podziale na koncesjonariuszy: www.lupki .mos.gov.pl

MAPA ODWIERTÓW W POMORSKIMmateriały własne UMWP, www.gazlupkowy.pomorskie.eu

KONCESJONARIUSZE – WOJEW ÓDZTWO POMORSKIE:

Gdynia 52/2011/pMac Oil (Poland) Sp. Z o.o.Mac Oil6

Iława 28/2010/pJoyce Investements Sp. z o.o.Esrey Energy Ltd.(wraz z San Leon Energy)

5

Gdańsk W 71/2009/pGniew 29/2010/pCzersk 17/2012/p

Baltic Oil & Gas Sp. z o.o.Helland Investments Sp. z o.o.San Leon Czersk Sp. z o.o.

San Leon Energy4

Trzebielino 16/2010/pBytów 17/2010/pSłupsk 34/2009/p

Indiana Investments Sp. z o.o.Saponis Investments Sp. z o .o.

BNK Petroleum(Saponis: wraz z EsreyEnergy Ltd.)

3

Wejherowo 4/2009/pKartuzy-Szemud 72/2009/pStara Kiszewa 1/2011/p

PGNiG SAPGNiG SA2

Damnica 17/2007/pLębork 16/2007/pKarwia 11/2008/pCedry Wielkie 20/2007/pStegna 18/2007/pGodkowo 45/2010/p

Lane Energy Poland Sp. z o.o. Lane Energy Exploration PolandSp. z o.o.

3Legs Resources +ConnocoPhillips

1

Koncesja (razem: 17)Nazwa firmy/operator koncesji

InwestorLP

Plan prac w wojew ództwie na I i II kwartał 2014

prace zakończoneSzczelinowanie odwiertu Gapowo B-1A, II kwartał 2014(gmina Stężyca, powiat kartuski, woj. pomorskie)

1BNK Polska

planowaneKoncesja Gdańsk W - odwiert Lewino 2Hodwiert horyzontalny planowany na III-IV kw. 2014(gmina Linia, powiat wejherowski, woj. pomorskie)

1San Leon

planowaneKoncesja Lębork - odwiert Jackowo LEP-1pionowy(gmina Choczewo, powiat wejherowski, woj. pomorskie)

3

wiercenie zakończoneKoncesja Lębork – odwiert Lublewo LEP-1ST1Hpionowy i horyzontalny(gmina Choczewo, powiat wejherowski, woj. pomorskie)

2

wiercenie zakończoneKoncesja Karwia – odwiert Sławoszyno LEP-1 pionowy(gmina Krokowa, powiat pucki, woj. pomorskie)

1Lane Energy

planowaneKoncesja Kartuzy-Szemud - odwiert Hopowo-1(gmina Somonino, powiat kartuski, woj. pomorskie)

5

planowaneKoncesja Stara Kiszewa - odwiert Będomin(gmina Nowa Karczma, powiat kościerski, woj. pomorskie)

4

w trakcie wierceniaKoncesja Kartuzy-Szemud - odwiert Miłowo-1(gmina Przywidz, powiat gdański, woj. pomorskie)

3

wiercenie zakończoneKoncesja Wejherowo - odwiert Tępcz-1(miejscowośćWyszecino, gm. Luzino, powiat wejherowski, woj. pomorskie)

2

wiercenie zakończoneKoncesja Wejherowo - odwiert Opalino-4 (miejscowość Rybno, gm. Gniewino, powiat wejherowski, woj. pomorskie)

1PolskieGórnictwoNaftowe i Gazownictwo SA

stan pracPrace techniczne na terenie koncesji – rok 2014

PlanyFirma

Rejon Słupski: firmy nie zgłaszaj ą zamiaru wiercenia otworów poszukiwawczych za gazem z łupków w najbli ższym czasie.

• Dialog ze społecznościami lokalnymi na każdym etapie inwestycji, bezpośrednia pomoc• Zrozumienie społeczności lokalnych

• Odnoszenie się do obaw społeczności lokalnych• Bycie odpowiedzialnym reprezentantem

społeczności lokalnych

DIALOG SPOŁECZNY

Inicjatywy Samorz ądu Wojew ództwa Pomorskiego

• Trzecia inicjatywa: ankieta dotycz ąca gazu z łupków oraz jego postrzegania ,przeprowadzona przez Urząd Marszałkowski wśród samorządów lokalnych

województwa pomorskiego oraz wśród instytucji partnerskich. Wyniki dostępne na ww. stronie internetowej.

• Cykl konferencji i seminariów tematycznych w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego m.in. Dot. postępu prac poszukiwawczych, kwestii związanych z odpadami wydobywczymi, dialogiem społecznym, dostępem do

informacji nt. niekonwencjonalnych złóż węglowodorów itp.

• Pierwsza dotyczy analizy wniosków z przeprowadzenia "Studium nad problemami oceny skutków środowiskowo-przestrzennych

eksploatacji gazu z łupków w województwie pomorskim i przyległych obszarach morskich ”. Studium dostępne jest do

pobrania na stronie: www.gazlupkowy.pomorskie.eu

• Druga inicjatywa to kampania dialogowo-informacyjna „ Razem o Łupkach ” pod patronatem marszałków województw:

pomorskiego, kujawsko-pomorskiego i warmi ńsko-mazurskiego oraz pod patronatem Głównego Geologa Kraju – Sławomi ra

Brodzi ńskiego . Szczegóły dostępne na stronie:•www.gazlupkowy.pomorskie.eu oraz www.razemolupkach.org

„Studium nad problemami oceny skutków środowiskowo-przestrzennych eksploatacji gazu z łupków w wojew ództwie

pomorskim i przyległych obszarach morskich”

„Razem o łupkach ” - program aktywnej edukacji ekologicznej oraz kampania informacyjna

1. program aktywnej edukacji ekologicznej oraz kampani a informacyjna w zakresie procesu wydobywania gazu łupkowego oparta o model partycypacji społecznej. Program powstał z inicjatywy i inspiracji Marszałka Mieczysława Struka. Realizowany jest pod patronatem marszałków województw: pomorskiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego oraz pod patronatem Głównego

Geologa Kraju – Sławomira Brodzińskiego.2. W czerwcu odbędzie się kolejna, dziewi ąta ju ż tura spotka ń Lokalnych Komitetów Dialogu w powiatach: kartuskim, l ęborskim, wejherowskim (woj.

pomorskie), radziejowskim, rypińskim (woj. kujawsko-pomorskie) oraz braniewskim i elbląskim (woj. warmińsko-mazurskie).

3. Do tej pory w spotkaniach wzięło udział ponad 750 osób .4. Nieprzerwanie od paru miesięcy działa Live Chat z Ekspertem , czyli rozmowy na

żywo przez Internet ze specjalistami z dziedzin związanych z eksploatacją gazu łupkowego. Do tej pory użytkownicy serwisu mogli „spotkać” się z adwokatem, geologiem, ekspertem ds. rynku gazu łupkowego oraz oczyszczania wody .

Łącznie wszystkie dyskusje trwały ponad 80 h.5. Prężnie działa serwis razemolupkach.org , który codziennie dostarcza świeże

informacje o projekcie, doniesieniach prasowych, raportach i zmianach w prawie. Stronę odwiedziło prawie 50 tys. osób , z czego większość robi to regularnie,

wysłano 38 newsletterów , które dotarły do około 10 tys. osób . W serwisie pojawiło się ponad 650 wpisów , artykułów raportów.

6. Zespół projektowy aktualnie skoncentrowany jest na organizacji konkursu fotograficznego skierowanego do uczniów szkół gimnazjalnych i

ponadgimnazjalnych.

� Trwają prace (obcenie zawieszone do wej ścia w życie nowych przepisów zapowiadanych przez rz ąd) nad samorz ądową księgą dobrych praktyk .

• UMWP planuje przygotowanie studium uwarunkowa ń geologicznych i hydrogeologicznych województwa pomorskiego pod k ątem gazu z łupków

– jako źródło informacji dla samorz ądów i mieszka ńców.

• Udział w wizycie studyjnej w USA (2012r.), gdzie delegaci zapoznali si ę z praktyk ą poszukiwania i wydobycia gazu z łupków.

Inicjatywy Samorz ądu Wojew ództwa Pomorskiego

Fot. Małgorzata Maria Klawiter-Piwowarska

www.gazlupkowy.pomorskie.eu

26Gaz z łupk ów w wojew ództwie pomorskimPrezentacja wyników badania Samorządów, partnerów Samorządu Województwa Pomorskiego oraz koncesjonariuszy

Wyniki ankiety do pobrania na stronie:www.gazlupkowy.pomorskie.eu

SZANSE I KORZYŚCI

• Uzyskanie znaczącej pozycji na europejskim rynku gazowym

• Zmniejszenie uzale żnienia od zewnętrznych dostawców

• Zwiększenie udziału gazu w procesach wytwarzania energii (obniżenie krajowej emisji CO2)

• Rozwój infrastruktury przesyłowej i rozdzielczej

• Zwiększenie dochodów samorządów

• Stworzenie nowych stanowisk pracy dla lokalnych mieszkańców (nie tylko pojedynczych stanowisk na samych odwiertach, lecz później, w fazie wydobycia, gdy bliskość źródła energii spowoduje zwiększenie zainteresowania inwestorów lokalizacją swoich firm na terenie województwa)

• Stworzenie dodatkowego rynku dla lokalnych towarów i usług

KORZYŚCI BEZPOŚREDNIE

Wpływy do budżetu gminy

• Opłaty eksploatacyjne z tytułu wydobycia gazu (60% opłaty eksploatacyjnej, liczonej od każdego 1000 m3 wydobytego gazu, jednostkowa cena orientacyjna: 24PLN*. Typowe dobowe wydobycie w dobrym otworze: 40 000-80 000 m3/dobę, co dać może ok. ~576-1152 PLN dziennie dla gminy z jednego odwiertu)

• Opłaty za poszukiwanie/rozpoznanie kopalin• Podatek od nieruchomości• Opłaty (jednorazowa i roczne) za wieczyste

użytkowanie gruntów

Powiaty – 15%* opłaty eksploatacyjnej (~144-288 PLN dziennie dla powiatu z jednego odwiertu)

*(według projektu ustawy przyjętej przez rząd)

KORZYŚCI POŚREDNIE

• Upowszechnienie wykorzystywania gazu do produkcji ciepła w kotłowniach lokalnych i urządzeniach indywidualnych.

• Obecnie na obszarach wiejskich i małych miast podstawowym paliwem do produkcji ciepła jest węgiel, a jego udziałw zapotrzebowaniu na ciepło stanowi ok. 65 – 70 %.

• Zastąpienie węgla – gazem może przynieść wymierne korzyści ekonomiczne i ekologiczne: zmniejszenie kosztów ogrzewania, zmniejszenie emisji dwutlenku siarki, dwutlenku węgla i pyłu

w tzw. „niskiej emisji”

Zyski dla skarbu pa ństwa

• źródło: PAP | 14-03-2014 07:24 • W latach 2020-2029 do budżetu może wpłynąć z tytułu

podatku od gazu ziemnego, ropy naftowej i specjalnego podatku węglowodorowego 10-16,1 mld zł - szacuje

resort finansów.• Według MF polski system opodatkowania węglowodorów powinien zachęcić inwestorów.

• Degradacja gleb i pozbawienie terenu zajętego pod wiertnię i prowadzące do niej drogi dojazdowe możliwości pełnienia jego normalnych funkcji

• Lokalne zanieczyszczenie powierzchni ziemi i gruntów,

• Zanieczyszczenie wód powierzchniowych

• Zaburzenia równowagi hydrogeologicznej

POTENCJALNE ZAGRO ŻENIA ŚRODOWISKAWG PROF. J. MACUDY Z AGH

•Zanieczyszczenie wód podziemnych płuczką

•Emisja hałasu

•Emisja do atmosfery

•Awaryjne zrzuty do środowiska

•Migracje gazu

Zużycie wody przez ro żne źródła energii do wyprodukowania 1 MWh