Prawo cywilne - zobowiązania

Czyny niedozwolone:

przesłanki i zasady

Odpowiedzialność za własny czyn

Uwagi ogólne

• Samoistna podstawa odpowiedzialności• Wyrządzenie szkody nie wywołane

niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania

• Czyn niedozwolony– Działania ludzkie zawinione– Działania ludzkie niezawinione– Inne zdarzenia

Przesłanki odpowiedzialności

• Powstanie szkody• Spowodowanej faktem, z którym

ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy– Działanie ludzkie– Inne zdarzenie

• Między szkodą a tym faktem musi być związek przyczynowy

Zasady odpowiedzialności

• Mechanizm przypisywania odpowiedzialności za szkodę określonemu podmiotowi

• Zasady– Wina– Ryzyko – Odpowiedzialność absolutna (?)– Słuszność

Czyn własny

• Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest ją naprawić

• Czyn– Działanie– Zaniechanie

• Podstawowa (?) zasada odpowiedzialności

Wina i bezprawność

• Elementy winy– Bezprawność (sensu largo) zachowania– Wadliwość zachowania sprawcy

(subiektywna)• Normatywne ujęcie winy

– Obiektywna bezprawność– Możliwość postawienia zarzutu

niewłaściwego zachowania

Stopnie winy

• Wina– Umyślna– Nieumyślna i niedbalstwo

• Miernik staranności art. 355 kc– Abstrakcyjny: należyta staranność– Problem profesjonalisty– Element winy

Poczytalność

• Niepoczytalność wyłącza winę• Niepoczytalność

– Stały (dominujący) stan psychiki– Przejściowe zakłócenie poczytalności– Niedojrzałość z powodu wieku– Stan cielesny (?)

• Nie może być wywołana celowo przez sprawcę szkody

Obrona konieczna

• Obrona konieczna– Wyłącza bezprawność postępowania– Odparcie bezprawnego zamachu

• Dobro chronione– Dobro własne lub innej osoby– Dobro majątkowe lub niemajątkowe

• Przekroczenie granic obrony koniecznej = przejście na zasady ogólne

Stan wyższej konieczności

• Bezpośrednie zagrożenie– Dobra własnego lub cudzego– Na skutek innych działań niż ludzkie– Przeciwdziałanie wymaga wyrządzenia

szkody– Dobro ratowane jest oczywiście

ważniejsze, niż poświęcone• Działający nie wywołał zdarzenia

Samopomoc

• Dopuszczalna wyjątkowo• Wyrządzenie szkody nie rodzi

odpowiedzialności• Przykład:

– Zwierzę, które weszło w szkodę– Zajęcie zwierzęcia na zabezpieczenie

naprawienia szkody

Związek przyczynowy

• Przesłanka odpowiedzialności– Conditio sine qua non– Adekwatna przyczynowość (normalne

następstwa działania)• Kilku poszkodowanych

– Związek przyczynowy adekwatny dla każdej z nich

– Obowiązek naprawy wszystkich szkód

Związek przyczynowy II

• Szkoda wyrządzona przez kilka osób– Działanie rozłączne: każdy odpowiada

samodzielnie, – Działanie łącznie: Stopień przyczynienia

nie wpływa na odpowiedzialność wobec poszkodowanego (art. 441 kc)

• Problem: kilka osób wylewa nieczystości do stawu.

Przyczynienie

• Normalny związek przyczynowy • Przykład: palenie papierosów a choroba

nowotworowa• Skutki (362 kc)

– Zmniejszenie odpowiedzialności– Stosownie do okoliczności– W szczególności winy poszkodowanego

Współsprawstwo

• Kilka osób wspólnym działaniem albo zaniechaniem wyrządza szkodę

• Odpowiadają także – Podżegacz– Pomocnik– Paser (korzystający ze szkody art. 422 kc)

• Odpowiedzialność solidarna

Rozkład ciężaru dowodu

• Ciężar dowodowy art. 6• Pozwany wykazuje

– Istnienie i rozmiar szkody– Związek przyczynowy– Sprawstwo i winę (chyba, że zasada

ryzyka) sprawcy.• Domniemanie winy 427 i 429 KC (czyny

cudze)