Cz. II

PODSTAWOWE INSTRUMENTY

Zdzisław Kędzia

INSTRUMENTY PODSTAWOWEPOWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKAPAKT PRAW OSOBISTYCH I POLITYCZNYCHPAKT PRAW EKONOMICZNYCH, SOCJALNYCH I KULTURALNYCH MIĘDZYNARODOWA KONWENCJA O ELIMINACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI RASOWEJKONWENCJA O ELIMINACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI WOBEC KOBIETKONWENCJA O PRAWACH DZIECKAKONWENCJA PRZECIWKO TORTUROMI INNEMU OKRUTNEMU, NIELUDZKIEMU LUB PONIŻAJĄCEMU TRAKTOWANIU LUB KARANIUPROTOKÓŁ FAKULTATYWNY DO KONWENCJI PRZECIWKO TORTUROMI INNEMU OKRUTNEMU, NIELUDZKIEMU LUB PONIŻAJĄCEMU TRAKTOWANIU LUB KARANIU (MECHANIZMY PREWENCYJNE)MIĘDZYNARODOWA KONWENCJA O OCHRONIE PRAW WSZYSTKICH PRACOWNIKÓW MIGRANTÓW I CZŁONKÓW ICH RODZIN MIĘDZYNARODOWA KONWENCJA O OCHRONIE WSZYSTKICH OSÓBPRZED WYMUSZONYM ZAGINIĘCIEM KONWENCJA O PRAWACH OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI

Komitet Redakcyjny: 8 osób z Australii, Chile, Chin, Francji, Libanu, USA, Wielkiej Brytanii, ZSRR. Sekretariat - John Humphrey

Uchwalenie 10 grudnia 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w Palais de Chaillot w Paryżu

Większość 48 Państw Członkowskich; 8 państw wstrzymało się od głosu: Arabia Saudyjska, Białoruś, Czechosłowacja, Jugosławia, Polska, Republika Południowej Afryki, Ukraina, ZSSR, 2 państwa nieobecne

Przewodnicząca Komisji Praw Człowieka:

Eleonore Roosevelt – wielkie osobiste zaangażowanie

Eleonore Roosevelt:

“Gdzie tak naprawdę zaczynają się powszechne prawa człowieka? Niedaleko domu - tak blisko, że nie widać tego na żadnej mapie świata. Jest to świat pojedynczego człowieka okolica, w której mieszka; szkoła czy uniwersytet, na który uczęszcza; fabryka, gospodarstwo czy biuro, w którym pracuje. W takich miejscach każdy mężczyzna, każda kobieta i dziecko potrzebują równych praw, równych szans i godnego życia bez dyskryminacji. Jeżeli prawa człowieka nie będą tam respektowane, nie będą też miały znaczenia nigdzie indziej. Bez troski obywateli o ochronę praw człowieka w najbliższym otoczeniu, daremnie będziemy oczekiwać postępu w skali globalnej. "

Pierwszy dokument praw człowieka uniwersalny co do zasięgu i co do treści Artykuł 1" Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swej godności i w swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa." Por. także Artykuł 28

Oparcie Deklaracji na prawie natury, koncepcji naturalnych, przyrodzonych i niezbywalnych praw człowieka

Nawiązanie do historycznej koncepcji uchwalania bill of rights w formie deklaracji

Forma Deklaracji - Deklaracja została zredagowana w sposób typowy dla dokumentów prawnie wiążących - traktatów

Deklaracja formułuje podstawowe zasady katalogu praw:

◦ zasadę wolności (art. 1),

◦ zasadę równości i niedyskryminacji (art. 2, art. 7),

◦ zasadę sądowej ochrony praw (art. 7 i 8).

Deklaracja zawiera zarówno katalog praw i wolności podstawowych [liberalnych] i praw politycznych, jak i regulacje odnoszące się do praw socjalnych, ekonomicznych i kulturalnych

Deklaracja odwołuje się też do idei obowiązków jednostki (Art. 29 § 1)

Deklaracja ustanawia warunki, pod którymi granice mogą zostać nałożone na korzystanie z praw (Art. 29 § 2). Zakazuje ona korzystania z praw w sposób, który byłby nie do pogodzenia z celami i zasadami ONZ (Art. 29 § 3)

Powszechna Deklaracja zakazuje także działań, których celem byłaby destrukcja praw wyłożonych w Deklaracji (Art. 30)

Powszechna Deklaracja artykułuje także koncepcję, według której każde prawo ma nienaruszalne jądro (Art. 29 w powiązaniu z Art. 30)

Cel Deklaracji – jak to stwierdzono w preambule: a) określić “wspólne rozumienie” praw człowieka, do których odnosiła się Karta NZ, b) służyć jako “jako wspólny cel dla wszystkich ludów i narodów"

Forma i sposób uchwalenia – rezolucja ZO, a więc nie traktat – oznacza to, że Deklaracja była uchwalona jako dokument nie wiążący prawnie, aczkolwiek wiążący politycznie i moralnie. Obecnie Deklaracja jest dość powszechnie uważana za część zwyczajowego prawa międzynarodowego, a więc instrument prawnie wiążący

Deklaracja jest podstawą normatywną działania międzyrządowych organów ONZ, w tym Rady Praw Człowieka i Zgromadzenia Ogólnego

L. Sohn: "Deklaracja ... jest obecnie uważana za autorytatywną interpretację Karty NZ, artykułującą z daleko posuniętą szczegółowością znaczenie frazy: “prawa człowieka i podstawowe wolności”, które Państwa Członkowskie zgodziły się promować i przestrzegać. Powszechna Deklaracja dołączyła do Karty... jako część konstytucyjnej struktury wspólnoty światowej. Deklaracja, jako autorytatywne wyliczenie praw człowieka, stała się podstawowym składnikiem międzynarodowego prawa zwyczajowego, wiążącego wszystkie państwa, nie tylko członków Narodów Zjednoczonych.“

Dwa Pakty zamiast jednego (E. Roosevelt) Uchwalenie przez ZO i otwarcie do podpisu - 16 grudnia

1966 r. Wejście w życie (35 ratifications): MPPESK - 3 stycznia 1976

r., MPPOP - 23 marca 1976 r. Status prawny: oba Pakty są oddzielnymi traktatami

międzynarodowymi i wiążą państwa, które je ratyfikowały

Treść: oba Pakty dotyczą innych kategorii praw i ustanawiają oddzielne mechanizmy implementacyjne

Wspólne postanowienia

Dwa postanowienia Paktów dotyczące: ◦ praw kolektywnych (praw ludów – peoples’

rights) art. 1 § 1 (wszystkie ludy mają prawo do

samostanowienia); art. 1 § 2 (prawo do swobodnego

dysponowania własnymi zasobami naturalnymi oraz, że „w żadnym przypadku naród nie może zostać pozbawiony środków do utrzymania”

Klauzula równości - art. 2 § 1, Klauzula nieredukowalności (non-reduction

clause) - art. 5 w obu Paktach

Podmioty praw i podmioty obowiązków

Podmiot praw: każda jednostka ludzka

Podmiot obowiązków: Państwa-Strony, które są zobowiązane (w świetle interpretacji dokonanej przez organy traktatowe) do:

◦ poszanowania praw człowieka

◦ ochrony praw człowieka

◦ realizacji (wypełniania) praw człowieka

Zakres regulacji: katalog praw jest bardziej szczegółowy niż w Powszechnej Deklaracji, chociaż lista praw jest zasadniczo taka sama.

Charakter zobowiązań Państw-Stron:

◦ dostosowany do natury praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych

◦ Klauzula „progresywnej implementacji” (art. 2 § 1)

◦ Klauzula wyjątkowa dla państw rozwijających się (art. 2 § 3)

Artykuł 2

Każde z Państw Stron niniejszego Paktu

zobowiązuje się podjąć odpowiednie kroki

indywidualnie i w ramach pomocy i współpracy

międzynarodowej, w szczególności w dziedzinie

gospodarki i techniki, wykorzystując

maksymalnie dostępne mu środki, w celu

stopniowego osiągnięcia pełnej realizacji praw

uznanych w niniejszym Pakcie wszelkimi

odpowiednimi sposobami, włączając w to w

szczególności podjęcie kroków ustawodawczych.

• prawo do pracy, do sprawiedliwych i przyjaznych warunków pracy;

• prawo do tworzenia związków zawodowych;• prawo do zabezpieczenia społecznego, włączając

prawo do ubezpieczenia; • prawo do ochrony rodziny, prawo do odpowiednich

warunków życia, • prawo do ochrony zdrowia psychicznego i

fizycznego na najwyższym możliwym poziomie; • prawo do oświaty; • prawo do udziału w życiu kulturalnym

LIST KOMITETU PRAW ESK DO PAŃSTW-STRON

O IMPLEMENTACJI PAKTU W CZASACH KRYZYSU (2012)

Interwencje (kroki retrogresywne) w czasach kryzysu :

1) muszą być ograniczone czasowo

2) muszą być konieczne i proporcjonalne

3) nie mogą być dyskryminujące i ograniczać nierówności społeczne, chroniąc grupy najmniej uprzywilejowane i marginalizowane

4) muszą zapewniać ochronę minimalnej treści praw w każdym czasie

Th. Buergenthal:

"Generalnie, prawa socjalne nie mogą być w pełni zapewnione bez ekonomicznych i technicznych zasobów na to pozwalających, be edukacji i planowania, stopniowego przeorientowania priorytetów socjalnych, i w wielu przypadkach bez współpracy międzynarodowej. Te uwarunkowania znajdują odzwierciedlenie w "stopniowej" naturze zobowiązań lub, jak chcą inni, w ich programowym charakterze.” Inne podejście byłoby nierealistyczne."

Forma regulacji: ◦ Precyzyjne i szczegółowe sformułowania◦ Formuła adaptowana do charakteru zobowiązań ◦ W większości nie są to postanowienia

samowykonalne

System implementacji (generalnie): ◦ system raportów

◦ Komitet Praw Ekonomiscznych, Socjalnych i Kulturalnych

◦ Protokół Fakultatywny z 2008 r. (skargi jednostki p-ko państwu (zarządzenia tymczasowe, dobre usługi), procedura dochodzeniowa, skargi państw, współpraca międzynarodowa - fundusz powierniczy)

ZAKRES REGULACJI

◦ Pakt reguluje niemal wszystkie klasyczne prawa osobiste i polityczne

◦ Pakt nie traktuje o prawie do własności, do azylu i do obywatelstwa generalnie

Dwa protokoły fakultatywne: ◦ II Prot. z 15.12.1989, którego celem jest

zniesienie kary śmierci

Kompleksowa regulacja – w porównaniu z Powszechną Deklaracją

Niektóre nowe prawa, niektóre brakujące

Charakter praw i zobowiązań: prawa zawarte w Pakcie są w zasadzie samowykonalne i bezpośrednio stosowalne, winny być stosowane bez nieuzasadnionej zwłoki

KLAUZULA DEROGACYJNA

(Artykuł 4) - 1. W przypadku, gdy wyjątkowe niebezpieczeństwo publiczne zagraża istnieniu narodu i zostało ono urzędowo ogłoszone, Państwa-Strony niniejszego Paktu mogą podjąć kroki mające na celu zawieszenie stosowania zobowiązań wynikających z niniejszego Paktu w zakresie ściśle odpowiadającym wymogom sytuacji […]

2. Powyższe postanowienie nie upoważnia do zawieszenia stosowania postanowień artykułów 6 (prawo co życia), 7 (zakaz tortur), 8 (ustępy 1 i 2 - zakaz niewoli i poddaństwa), 11 (zakaz uwięzienia za nie wykonanie zobowiązań umownych), 15 (nulla poena sine legem), 16 (uznanie podmiotowości prawnej) i 18 (wolność myśli, sumienia i wyznania). Do tego na podstawie II Prot. Fakult. doszło zobowiązanie nie wykonywania kary śmierci

Zobowiązanie do notyfikacji – o wprowadzeniu i

uchyleniu stanu nadzwyczajnego należy powiadomić inne Państwa Strony przez Sekretarza Generalnego

Problemy:

◦ Granice i warunki zawieszenia praw

◦ Problem tzw. zawieszonego stanu nadzwyczajnego (de facto)

Granice i ograniczenia praw

Granice praw wyznaczają zakres prawa i w tym sensie są składnikiem jego definicji. Według niektórych autorów wolność w sensie prawnym jest definiowana przez określenie jej granic (np. wolność zgromadzeń w miejscach publicznych – oznacza to „nie w prywatnych” i to, że wolność ta nie odnosi się do prawa właściciela do organizacji spotkań prywatnych na zasadach miru domowego)

Ograniczenia praw – niektóre postanowienia Paktu wymieniają powody, dla których prawo krajowe może wprowadzić ograniczenia praw (np.: art. 12, art. 18); problemy: byłoby nierealistyczne ustanawiać prawa i wolności bez przewidzenia możliwości ich ograniczenia ◦Z innej jednak strony patrząc, powody, dla

których ograniczenia mogą zostać wprowadzone, są z reguły wskazane przy pomocy zwrotów prawnie niedookreslonych lub tzw. generalnych klauzul, co samo przez się może prowadzić do interpretacji niezgodnych z sensem określonego prawa

◦To jest dylemat, który nie może w pełni być rozwiązany przy pomocy norm prawa materialnego

◦ Jedyną drogą zapewnienia optymalnych rozwiązań jest – oprócz wskazania podstawowych elementów prawnomaterialnych – ustanowienie odpowiednich kryteriów metodologicznych i procedur

Artykuł 121) Każdy człowiek przebywający legalnie na terytorium jakiegokolwiek Państwa będzie miał prawo, w obrębie tego terytorium, do swobody poruszania się i wolności wyboru miejsca zamieszkania.2) Każdy człowiek ma prawo opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój własny.3) Wymienione wyżej prawa nie mogą podlegać żadnym ograniczeniom, z wyjątkiem tych, które są przewidziane przez ustawę, są konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwowego, porządku publicznego, zdrowia lub moralności publicznej, albo praw i wolności innych i są zgodne z pozostałymi prawami uznanymi w niniejszym Pakcie.4) Nikt nie może być samowolnie pozbawiony prawa wjazdu do swego własnego kraju

Artykuł 18

1) Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania. Prawo to obejmuje wolność posiadania lub przyjmowania wyznania lub przekonań według własnego wyboru oraz do uzewnętrzniania indywidualnie czy wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swej religii lub przekonań przez uprawianie kultu, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie.2) Nikt nie może podlegać przymusowi, który stanowiłby zamach na jego wolność posiadania lub przyjmowania wyznania albo przekonań według własnego wyboru.3) Wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane przez ustawę i są konieczne dla ochrony bezpieczeństwa publicznego, porządku, zdrowia lub moralności publicznej albo podstawowych praw i wolności innych osób. […]

Artykuł 19

1) Każdy człowiek ma prawo do posiadania bez przeszkód własnych poglądów.2) Każdy człowiek ma prawo do swobodnego wyrażania opinii; prawo to obejmuje swobodę poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania wszelkich informacji i poglądów, bez względu na granice państwowe, ustnie, pismem lub drukiem, w postaci dzieła sztuki bądź w jakikolwiek inny sposób według własnego wyboru. 3) Realizacja praw przewidzianych w ustępie 2 niniejszego artykułu pociąga za sobą specjalne obowiązki i specjalną odpowiedzialność. Może ona w konsekwencji podlegać pewnym ograniczeniom, które powinny być jednak wyraźnie przewidziane przez ustawę i które są niezbędne w celu:

a) poszanowania praw i dobrego imienia innych;

b) ochrony bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego albo zdrowia lub moralności publicznej.

Forma regulacji:

precyzyjna i szczegółowa regulacja,

większość postanowień jest samowykonalna i może być podstawą orzeczeń sądowych

System implementacji

system raportów fakultatywna procedura skarg

indywidualnych fakultatywna procedura skarg państw (art.

41) Komitet Praw Człowieka ustanowiony przez

Pakt

Cel: wyeliminowanie rasowej dyskryminacji Definicja: Artykuł 1: „W niniejszej Konwencji wyrażenie

"dyskryminacja rasowa" oznacza wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie z powodu rasy, koloru skóry, urodzenia, pochodzenia narodowego lub etnicznego, które ma na celu lub pociąga za sobą przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub korzystania, na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych wolności w dziedzinie politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego.”

ZOBOWIĄZANIA PAŃSTW - "każde Państwo Strona Konwencji przy użyciu wszelkich właściwych środków, włączając w to - jeżeli okoliczności tego wymagają - środki ustawodawcze, zabroni i położy kres dyskryminacji rasowej uprawianej przez jakiekolwiek osoby, grupy osób lub organizacje;" (art. 2 para 1/ d)

IMPLEMENTACJA

◦ System raportów ◦ Procedura skarg państw◦ Fakultatywna procedura skarg indywidualnych◦ Spory pomiędzy państwami stronami mogą być

rozstrzygane przed MTS◦ Komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Rasowej (CERD)

Aktualne problemy:

Mniejszości narodowe Ochrona grup religijnych, Konferencje w 2001 r. w Durbanie i jej konsekwencje

– pojęcie rasy UE Komplementarne standardy - obawy, procedura w

Radzie Praw Człowieka Przemoc z pobudek rasowych lub ksenofobicznych –

reakcja, trudności w dowiedzeniu tych przesłanek Internet i promocja rasizmu: propaganda nienawiści

Cel: zapobiegać torturom i innym zakazanym przez Konwencję działaniom oraz karać ich sprawców

Definicja tortur: „każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, w celu ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, a także w celu zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę albo w jakimkolwiek innym celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą” Artykuł 1 (1)

Definicja okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania: inne działania, które nie osiągają poziomu tortur, tak jak zostały one zdefiniowane w art.. 1, jeśli takie akty zostały popełnione przez funkcjonariusza publicznego lub inną osobę działającą w oficjalnym trybie, z ich zachęty lub za ich zgodą lub wiedzą. (Artykuł 16)

Zobowiązania Państw - Stron

Artykuł 21) „[…]skuteczne środki ustawodawcze, administracyjne,

sądowe oraz inne w celu zapobieżenia” torturom2) Żadne okoliczności wyjątkowe, takie jak stan wojny, groźba

wojny, brak wewnętrznej stabilizacji politycznej lub jakakolwiek inna sytuacja wyjątkowa, nie mogą stanowić usprawiedliwienia dla stosowania tortur.

Artykuł 3„Żadne Państwo Strona nie może wydalać, zwracać lub wydawać innemu państwu danej osoby, jeżeli istnieją poważne podstawy, by sądzić, że może jej tam grozić stosowanie tortur.”

Artykuł 4„Każde Państwo Strona zapewnia, aby wszelkie akty tortur stanowiły przestępstwa w rozumieniu jego prawa karnego. Powyższe odnosi się również do usiłowania użycia tortur i do czynów jakiejkolwiek osoby, stanowiących współudział lub udział w stosowaniu tortur.”

Status zakazu tortur – jest to jedno z absolutnych praw, które nie mogą zostać zawieszone na zasadach przewidzianych przez art. 4 MPPOiP.

Implementacja

◦ system raportów;

◦ Fakultatywne procedury skargi państw i skarg indywidualnych,

◦ konflikty między państwami-stronami rozpatrywane przez MTS

◦ Komitet Przeciwko Torturom (novum – akcja Komitetu z własnej inicjatywy)

Protokół Fakultatywny z 18 grudnia 2002r. (wejście w życie 22 czerwca 2006r.) ustanawia mechanizmy prewencyjne, w tym możliwość niezapowiedzianych wizyt w ośrodkach przetrzymywania osób pozbawionych wolności przez Podkomitet do Zapobiegania Torturom (organ ekspercki)

Cel – wyeliminowanie dyskryminacji wobec kobiet.

Definicja: „wszelkie zróżnicowanie, wyłączenie lub ograniczenie ze względu na płeć”, które uszczupla lub uniemożliwia kobietom korzystania na równi z mężczyznami z „praw człowieka oraz podstawowych wolności w dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, obywatelskiego i innych.”

Zobowiązania Państw-Stron◦ Konwencja określa środki, które powinny zostać podjęte

w celu zagwarantowania stosowania zasady równości i niedyskryminacji wobec kobiet (włączając w to zasadę równości kobiet i mężczyzn; ustanowienie sankcji za akty dyskryminacji)

◦ Odwołanie do socjologicznych i kulturowych aspektów problemu: (art.5): "Państwa Strony podejmą wszelkie stosowne kroki w celu: zmiany społecznych i kulturowych wzorców zachowania mężczyzn i kobiet w celu osiągnięcia likwidacji przesądów i zwyczajów lub innych praktyk, opierających się na przekonaniu o niższości lub wyższości jednej z płci albo na stereotypach roli mężczyzny i kobiety”

Implementacja◦ system raportów ◦ Fakultatywne procedury skarg państw i skarg

indywidualnych – Protokół Fakultatywny z 6 X 1999, wejście w życie – 22 XII 2000 – status ratyfikacji 84

◦ Komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet ustanowiony przez Konwencję

Cel - Zapewnienie uniwersalnej ochrony praw dzieci jako osób pozostających w zależności od swoich opiekunów. (art. 2)

Definicja – "dziecko" oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność. (art. 1)

Zobowiązania Państw-Stron: konwencja obejmująca wszystkie prawa (klasyczne i socjalne), a także specjalne regulacje dot. sytuacji dziecka – relacje między państwem a władzą rodziców/ opiekunów, tożsamość i obywatelstwo dziecka, adopcja, itd. We wszystkich przypadkach dobro dziecka jest wartością nadrzędną (art. 3)

Implementacja◦ system raportów ◦ procedura skargowa (Protokół Fakultatywny otwarty do

podpisu 28 lutego 2012)◦ Komitet Praw Dziecka

Protokół Fakultatywny w sprawie zaangażowania dzieci w konfliktach zbrojnych z 25 maja 2000 r.

(w mocy od 12 lutego 2002)

cel: ograniczenie i w konsekwencji eliminacja zaangażowania dzieci w siłach zbrojnych, w szczególności ich udziału jako żołnierzy w konfliktach zbrojnych

◦ Państwa Strony zobowiązane są podjąć wszelkie możliwe kroki, aby zapewnić, że członkowie ich sił zbrojnych, którzy nie ukończyli 18 lat nie biorą bezpośredniego udziału w działaniach wojennych (art.. 1)

◦ Państwa Strony zapewnią, że osoby, które nie ukończyły18 lat nie są przymusowo wcielane do sił zbrojnych (art. 2)

◦ Państwa Strony podniosą minimalny wiek dla dobrowolnej rekrutacji z poziomu 15 lat, biorąc pod uwagę, że osoby poniżej 18 lat są uprawnione do specjalnej ochrony (art.. 3)

Protokół Fakultatywny w sprawie handlu dziećmi, prostytucji dziecięcej i pornografii dziecięcej z 25

maja 2000 r. (w mocy od 18 stycznia 2002 r.)

cel: zakaz tych praktyk i uznanie ich za przestępstwa (art. 1)

◦ handel dziećmi oznacza jakikolwiek akt albo transakcję, poprzez który dziecko jest przekazywane za opłatą lub inny rodzaj wynagrodzenia przez osobę lub grupę osób do innej;

◦ prostytucja dziecięca oznacza używanie dziecka w działaniach seksualnych za opłatą lub inny rodzaj wynagrodzenia;

◦ pornografia dziecięca oznacza prezentowanie za pomocą jakichkolwiek środków dziecka zaangażowanego w rzeczywiste lub symulowane działania seksualne lub prezentowanie seksualnych części ciała dziecka dla celów seksualnych – (art.. 2)

Cel: zapewnić korzystanie z praw człowieka przez pracowników migrantów i ich rodziny i zwalczać wszelkie formy dyskryminacji wobec tej kategorii osób przez cały okres procesu migracji, włączając w to wyjazd, tranzyt i cły okres pobytu i działalności zarobkowej w państwie zatrudnienia, jak również czas powrotu do państwa pochodzenia lub państwa osiedlenia.

Definicje:

Pojęcie “pracownik migrant” odnosi się do osoby, która ma być zatrudniona, jest zatrudniona lub kończy zatrudnienie za wynagrodzeniem w państwie, którego nie jest obywatelem (art. 2)

Konwencja wyjaśnia też znaczenie wielu innych relewantnych pojęć

Podstawowe elementy ochrony

◦zasada niedyskryminacji

◦prawa odnoszące się do szczególnej sytuacji migrantów – przemieszczanie się, prawo do uregulowania kwestii związanych że stosunkiem pracy przed opuszczeniem kraju goszczącego

◦potwierdzenie praw przysługujących każdemu na podstawie Paktów, ale w kontekście migrantów (do ochrony prawnej, wolności sumienia i wyznania, wolności słowa, prywatności, wolności i bezpieczeństwa osobistego, ochrony godności i kulturalnej tożsamości)

Implementacja

System raportów

Fakultatywne procedury skarg państw i indywidualnych

Cel: zwalczanie przestępstwa wymuszonych zaginięć przez efektywne ściganie sprawców i ochronę ofiar

Definicja: "Wymuszone zaginięcie” może oznaczać zatrzymanie, areszt, porwanie lub inną formę pozbawienia wolności przez funkcjonariuszy państwa lub osoby lub grupy osób działających z upoważnienia, z pomocą, lub za wiedzą państwa, kiedy towarzyszy temu odmowa uznania faktu pozbawienia wolności lub ukrywanie losu lub miejsca pobytu osoby zaginionej, co lokalizuje tę osobę poza ochroną prawa. (art. 2)

Art. 7 lit. „i” Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego kwalifikuje wymuszone zaginięcia jako zbrodnię przeciwko ludzkości, jeśli czyn ten jest popełniony w ramach rozległego lub systematycznego, świadomego ataku skierowanego przeciwko ludności cywilnej. Statut tak definiuje wymuszone zaginięcie:

"Wymuszone zaginięcia osób" oznaczają zatrzymanie, aresztowanie lub porwanie osób przez Państwo lub organizację polityczną lub z ich upoważnienia, przy ich poparciu lub milczącej zgodzie, a następnie odmowę przyznania faktu tego pozbawienia wolności lub odmowę przekazania informacji dotyczących losu i miejsca pobytu tych ludzi, z zamiarem pozbawienia ich ochrony prawnej przez dłuższy okres czasu.

INNE REGULACJE

Każde Państwo Strona poweźmie niezbędne kroki, aby ustanowić swoją kompetencję do sprawowania jurysdykcji w sprawach o przestępstwo wymuszonych zaginięć (art. 9)

Zasada non-refoulement (art. 16) Zakaz incommunicado (art. 17 – 18) Ochrona ofiar – zarówno zaginionych, jak tych, którzy

cierpią a skutek zaginięcia (art. 24)

PODSTAWOWE ZASADY I ZALECENIA

o prawie do zadośćuczynienia i kompensaty ofiar poważnych naruszeń międzynarodowego prawa praw człowieka i poważnych naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego, resolucja Zgromadzenia Ogólnego 60/147 z 16 grudnia 2005 r.

Implementacja

◦ System raportów

◦ Procedura nagłego postępowania

◦ Fakultatywne procedury skarg państw i skarg indwidualnych

◦ Komitet ds. Wymuszonych Zaginięć

600 mln ludzi niepełnosprawnych na świecie Cel: Celem Konwencji jest promowanie, ochrona i

zapewnienie pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka I fundamentalnych wolności przez wszystkie osoby niepełnosprawne i promowanie szacunku dla ich wrodzonej godności. Osoby niepełnosprawne obejmują tych, którzy mają długotrwałe upośledzenie fizyczne, mentalne, intelektualne lub czuciowe, które w konfrontacji z rozmaitymi barierami mogą przeszkadzać w pełnym i efektywnym uczestnictwie tych osób w życiu społecznym na równych podstawach z innymi. (art. 1)

Konwencja jest oparta na następujących generalnych zasadach (art. 3):

szacunek dla wrodzonej godności, indywidualnej autonomii, włączając w to wolność jednostki do dokonywania własnych wyborów, i niezależność osób

zakaz dyskryminacji pełny i efektywny udział i włączenie się w życie społeczne szacunek dla i akceptacja osób niepełnosprawnych jako

elementu ludzkiej różnorodności i człowieczeństwa równość szans dostępność równość między mężczyzną a kobietą szacunek dla rozwijających się zdolności dzieci

niepełnosprawnych i szacunek dla prawa dzieci niepełnosprawnych do zachowania ich tożsamości

Zobowiązania Państw-Stron zmiany w ustawodawstwie, wprowadzenie promocji i ochrony praw osób

niepełnosprawnych do wszystkich istotnych z punktu widzenia Konwencji programów,

powstrzymanie się od kroków dyskryminujących, podjęcie kroków zmierzających do eliminacji dyskryminacji, upowszechnianie istotnej informacji, prowadzenie badań,

zapewnienie treningu i szkoleń

Implementacja System raportów Protokół Fakultatywny – skargi państw i indywidualne,

pstępowanie dochodzeniowe Komitet ds. Praw Osób Niepełnosprawnych

Uznanie ludobójstwa za zbrodnię: ludobójstwo, popełnione zarówno w czasie pokoju jak podczas wojny, stanowi zbrodnię w obliczu prawa międzynarodowego, a Państwa Strony zobowiązują się zapobiegać tej zbrodni i karać ją

Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego w art. 6 uznaje kognicję tego Trybunału w odniesieniu do tej kategorii przestępstw i tak samo je definiuje

Zdefiniowanie zbrodni ludobójstwa (art. II): W rozumieniu Konwencji ludobójstwem jest którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych, jako takich:

◦ zabójstwo członków grupy,

◦ spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy,

◦ rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego,

◦ stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy,

◦ przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy.

Następujące czyny podlegają karze (Art. III):

◦ ludobójstwo,

◦ zmowa w celu popełnienia ludobójstwa,

◦ bezpośrednie i publiczne podżeganie do popełnienia ludobójstwa,

◦ usiłowanie popełnienia ludobójstwa,

◦ współudział w ludobójstwie

Brak integralnego mechanizmu implementacyjnego

Statut ICC

Odpowiedzialność za ochronę