PRACA W ZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIE - EU …euwelcome.org.uk/Documents/UK government guide for...

PRACA W ZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIEPoznaj swoje prawa i obowiãzki

Przewodnik dla pracowników z Polski przygotowany przez rzãd brytyjski

Department for Business, Enterprise and Regulatory ReformMinisterstwo Pracy i Polityki Spolecznej

Praca w Zjednoczonym Królestwie: poznajswoje prawa i obowiãzki1 maja 2004 r. Polska sta§a siê cz§onkiem Unii Europejskiej.OObbyywwaatteellee PPoollsskkii uuzzyysskkaallii ttyymm ssaammyymm pprraawwoo ddoo ppooddeejjmmoowwaanniiaapprraaccyy ww ZZjjeeddnnoocczzoonnyymm KKrróólleessttwwiiee..

Rzãd brytyjski pragnie upewnic siê, œe jesli planujesz podjêciepracy w Wielkiej Brytanii, to dok§adnie wiesz, jakie sã twojeprawa i obowiãzki pracownicze. NNiinniieejjsszzaa uulloottkkaa zzaawwiieerraaiinnffoorrmmaaccjjee nnaa tteemmaatt tteeggoo,, ccoo nnaalleeœœyy zzrroobbii ´cc,, aabbyy ttwwoojjeezzaattrruuddnniieenniiee ww WWiieellkkiieejj BBrryyttaanniiii bbyy§§oo lleeggaallnnee,, jjaakkiiee ssãã ttwwoojjeeoobboowwiiããzzkkii ppooddaattkkoowwee ii jjaakkiiee ccii pprrzzyyss§§uugguujjãã pprraawwaa pprraaccoowwnniicczzee.Znajdziesz tu takœe informacje o tym, co naleœy zrobiç przedwyjazdem z Polski, jakie sã tu koszty utrzymania oraz dokãdmoœna udac siê po pomoc. Podajemy równieœ dane kontaktowewaœnych organizacji w Polsce i w Wielkiej Brytanii.

W ulotce tej omawiamy tylko najwaœniejsze zagadnieniai radzimy wszystkim, aby skontaktowali siê z wymienionymi wtej publikacji organizacjami w celu uzyskania bardziejszczegó§owych informacji.

Praca w Zjednoczonym Królestwie: poznaj swoje prawa i obowiãzki

1

Spis treèciRReejjeessttrraaccjjaa pprraaccoowwnniikkóóww ww ZZjjeeddnnoocczzoonnyymm KKrróólleessttwwiiee 44

PPrraawwoo pprraaccoowwnniicczzee ww ZZjjeeddnnoocczzoonnyymm KKrróólleessttwwiiee 55

Zarobki 5

Krajowa p§aca minimalna 5

P§aca minimalna w rolnictwie 5

Potrãcenia z wyp§aty 6

1. Zaliczki podatkowe i sk§adki na ubezpieczeniespo§eczne (National Insurance) 6

2. Zakwaterowanie 8

3. Transport 11

Godziny pracy, urlop i BHP 11

Godziny pracy 11

Urlop 11

Bezpieczeøstwo i higiena pracy 12

Dostêp do s§uœby zdrowia 12

Prawa pracowników agencyjnych 13

Czy bêdê musia§ wnieèú op§atê? 14

Czy mogê podpisaú umowê bezpoèrednio z firmã-uœytkownikiem? 14

Czy mogê zmieniú pracê na innã? 14

Employment Agency Standards Inspectorate – Inspektorat ds. standardów w agencjach poèrednictwa pracy 15

Gangmasters Licensing Authority czyli urzãd wydajãcykoncesje dla poèredników pracy w rolnictwie 15

HHaannddeell lluudd´zzmmii 1166

KKoosszzttyy uuttrrzzyymmaanniiaa 1166

PPrrzzyyddaattnnee kkoonnttaakkttyy 1188


3

Rejestracja pracowników w ZjednoczonymKrólestwie

W tym celu naleœy wype§niú wniosek o rejestracjê, podajãcswoje imiê, nazwisko, adres, datê urodzenia, obywatelstwo orazdane pracodawcy. Formularz wniosku i wiêcej informacji moœnauzyskaú dzwoniãc na nr tel. 0088770055 221100 222244 lub odwiedzajãcstronê internetowã:www.ind.homeoffice.gov.uk/workingintheuk/wrs.

Do swojego pierwszego podania naleœy do§ãczyú list od firmywyp§acajãcej wynagrodzenie, potwierdzajãcy fakt zatrudnienia.Oprócz tego do podania naleœy do§ãczyú dwa zdjêciapaszportowe, paszport lub dowód osobisty oraz op§atê wwysokoèci 90 GBP.

Od razu po podjêciu pracy w Zjednoczonym Królestwie naleœysiê zarejestrowaú w Home Office (brytyjskie MinisterstwoSpraw Wewnêtrznych) w ramach programu rejestracjipracowników – WWoorrkkeerr RReeggiissttrraattiioonn SScchheemmee ((WWRRSS)). Jeèli wciãgu 30 dni od momentu rozpoczêcia pracy pracownik niewyèle takiego wniosku, to jego zatrudnienie stanie siênielegalne.


4

Prawo pracownicze w ZjednoczonymKrólestwieZZaarroobbkkii

Krajowa p§aca minimalnaPrawie wszystkim osobom legalnie pracujãcym w ZjednoczonymKrólestwie przys§uguje prawo do kkrraajjoowweejj pp§§aaccyy mmiinniimmaallnneejj.Moœna dostawaú wynagrodzenie wyœsze niœ ustawoweminimum, ale nie wolno pracownikom za pracê p§aciú mniej.

Stawki te sã regulowane prawem i sã zmieniane co roku zdniem 1 pazdziernika. W zaleœnoèci od wieku pracownikawyróœnia siê kilka kategorii stawek. Od 1 pazdziernika 2007 r.obowiãzujã nastêpujãce stawki godzinowe:

22 lat lub wiêcej 5,52 GBP (od pazdziernika 2008 r. – 5,73 GBP)18, 19, 20 lub 21 lat 4,60 GBP (od pazdziernika 2008 r. – 4,77 GBP)16 lub 17 lat 3,40 GBP (od pazdziernika 2008 r. – 3,53 GBP)

Jeèli uwaœasz, œe twój pracodawca za ma§o ci p§aci lub jeèlichcesz uzyskaú informacjê o krajowej p§acy minimalnej, tomoœesz zadzwoniú na infoliniê zajmujãcã siê krajowã p§acãminimalnã (0845 6000 678). Pracownicy infolinii pomogãci zorientowaú siê, czy rzeczywiècie dostajesz za niskiewynagrodzenie. Jeèli nie dostajesz naleœnego wynagrodzenia,to pracownicy infolinii pomogã odzyskaú zaleg§e kwoty.Wszystkie telefony i skargi traktowane sã poufnie i skargêmoœna z§oœyú anonimowo. Moœna teœ poprosiú o rozmowê zkimè w swoim w§asnym jêzyku.

P§aca minimalna w rolnictwiePracownicy w rolnictwie majã prawo do rroollnniicczzeejj pp§§aaccyymmiinniimmaallnneejj. W Anglii i Walii pracownicy muszã otrzymywaú conajmniej 5,52 GBP za godzinê, jeèli sã w grupie podstawowejpracowników rolnych i ukoøczyli co najmniej 16 rok œycia. Jeèlipracownik ma specjalistyczne kwalifikacje, pracuje zezwierzêtami lub obs§uguje maszyny, to musi dostawaú za swojãpracê co najmniej 6 GBP za godzinê. W Irlandii Pó§nocnejwystêpujã cztery róœne kategorie p§acowe w zaleœnoèci odwieku pracownika: 5,52 GBP za godzinê (wiek co najmniej 22lata), 4,60 GBP za godzinê (wiek 18-21 lat), 3,40 GBP zagodzinê (wiek 16-17) oraz 2,76 za godzinê (jeèli pracownikpodlega powszechnemu obowiãzkowi szkolnemu). Jeèlipracownik w gospodarstwie rolnym pracuje ponad 39 godzin natydzieø, to ma prawo do p§acy za nadgodziny w wysokoècipó§tora raza wiêkszej od podstawowej stawki godzinowej.


5

Wszystkie podane powyœej stawki od czasu do czasu sãzmieniane i w naszej ulotce podane zosta§y zgodnie ze stanemfaktycznym obowiãzujãcym w marcu 2008 r. W Szkocjiobowiãzujã inne stawki rolniczej p§acy minimalnej. W raziewãtpliwoèci prosimy dzwoniú pod numery telefonów podanychna koøcu niniejszej ulotki. RRaaddzziimmyy ttaakkœœee pprroowwaaddzziiúú rreejjeessttrrpprrzzeepprraaccoowwyywwaannyycchh ggooddzziinn..

PPoottrrããcceenniiaa zz wwyypp§§aattyyPracodawcy mogã dokonywaú ppoottrrããcceeøø z wyp§aty jedyniewtedy, jeèli zosta§o to uprzednio uzgodnione z pracownikiem napièmie lub jeèli ustawodawstwo lub kontrakt podpisanyz pracodawcã zezwalajã na takie potrãcenia lub jeuwzglêdniajã. Potrãcenia dokonywane przez pracodawcê, którenie wymagajã zgody pracownika, obejmujã:

1. Zaliczki podatkowe i sk§adki na ubezpieczenie spo§eczne(National Insurance)Prawie we wszystkich przypadkach pracodawca lub agencja musipotrãciú pieniãdze z wyp§aty na sk§adki ubezpieczenia spo§ecznego.

Kaœdy pracownik w Zjednoczonym Królestwie, niezaleœnie odtego, czy pracuje dla agencji, czy bezpoèrednio u pracodawcy,musi p§aciú sk§adki na ubezpieczenie spo§eczne, któreokreèlane sã po angielsku jako National Insurance. Pracodawcalub agencja dokona niezbêdnych czynnoèci, aby potrãciúnaleœne pieniãdze z zarobków. Kaœdy pracownik, który maodprowadzaú sk§adki na ubezpieczenie spo§eczne, bêdziemusia§ uzyskaú numer ubezpieczenia spo§ecznego wZjednoczonym Królestwie (National Insurance number). Jeèlipracownik nie posiada takiego numeru, to naleœy siêskontaktowaú z najbliœszym urzêdem pracy – Jobcentre Plus –www.jobcentreplus.gov.uk (w Irlandii Pó§nocnej urzãd tennazywa siê „Jobs and Benefits”), aby z§oœyú podanie oprzydzielenie takiego numeru.

Jeèli pracownik ma prawo do zaèwiadczenia E101 (dotyczãcegoustawodawstwa w§aèciwego) z Zak§adu UbezpieczeøSpo§ecznych (ZUS) w Polsce, to nie bêdzie musia§ p§aciúsk§adek na ubezpieczenie spo§eczne w ZjednoczonymKrólestwie. Prawo do zaèwiadczenia E101 majã te osoby, które

Za pracê wykonanã na terenie Zjednoczonego Królestwatrzeba bêdzie zap§aciú podatek w Zjednoczonym Królestwie.Pracodawca lub agencja poczyniã odpowiednie ustalenia ipotrãcã naleœne kwoty z wyp§aty.


6

normalnie pracujã dla pracodawcy w Polsce i zostanã przezniego oddelegowane do pracy w Zjednoczonym Królestwie, adelegacja ta ma trwaú nie d§uœej niœ 12 miesiêcy oraz pracowniknie zostaje wysy§any jako zastêpstwo innego pracownika.Pracodawca musi równieœ spe§niú pewne warunki, którewymagajã, aby prowadzi§ on znaczãcã dzia§alnoèú gospodarczãw Polsce. Zaèwiadczenie E101 potwierdza, œe dany pracownikop§aca sk§adki na ubezpieczenie spo§eczne w Polsce i dziêkitemu nie pojawi siê œãdanie op§acania takich stawek wZjednoczonym Królestwie. Jeèli pracownik nie posiada waœnegozaèwiadczenia E101, to bêdzie musia§ op§acaú swoje sk§adki wZjednoczonym Królestwie. Wiêcej szczegó§ów na ten tematmoœna znalezú na portalu internetowym: wwwwww..zzuuss..ppll.

Proszê równieœ pamiêtaú o tym, œe nie istniejã powody, dlaktórych pracodawca lub agencja musia§aby przetrzymywaúpaszporty lub dowody toœsamoèci swoich pracowników, cowiêcej – pracodawca nie ma prawa przechowywaú takichdokumentów. Pracodawca moœe jedynie zrobiú fotokopiedanych swoich pracowników. Jeèli ktoè ma w posiadaniu twójpaszport i nie chce go oddaú, naleœy ten fakt zg§osiú na policjê.

OPODATKOWANIE OBYWATELI POLSKI PRACUJÃCYCH WZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIEZ dniem 1 stycznia 2007 r. wesz§a w œycie nowa konwencja ounikaniu podwójnego opodatkowania. Konwencja ta w znaczãcysposób zmieni§a sposób opodatkowania Polaków, którzymieszkajã i pracujã w Zjednoczonym Królestwie.

Ogólnie rzecz ujmujãc, dochód z pracy najemnej mieszkaøcajednego kraju moœe byú opodatkowany w innym kraju, jeèlistosunek pracy ma miejsce w§aènie w tym drugim kraju. Takwiêc mieszkaniec Polski, który pracuje w ZjednoczonymKrólestwie, bêdzie podlega§ obowiãzkowi podatkowemu wZjednoczonym Królestwie.

Istniejã jednak wyjãtki od tej ogólnej zasady. Goèú z Polski,który przyjeœdœa do Wielkiej Brytanii na krótki okres, bêdziepoddany obowiãzkowi podatkowemu tylko w Polsce, jeèliwyp§atê wyp§aca mu pracodawca, który nie mieszka wZjednoczonym Królestwie. (Patrz artyku§ 14 (2) Konwencji, któryomawia warunki tego wyjãtku).

Niektórzy pracodawcy mogã zaoferowaú pracê bez p§aceniask§adek na ubezpieczenie spo§eczne lub bez potrãceniazaliczek podatkowych (tzw. praca za gotówkê do rêki – ‘cashin hand’). JJeesstt ttoo nniieezzggooddnnee zz pprraawweemm..


7

Najwaœniejsza zmiana wprowadzona przez nowã Konwencjêdotyczy mieszkaøców Polski, którzy pracujã w ZjednoczonymKrólestwie i tu p§acã podatki od swojego wynagrodzeniauzyskiwanego z pracy najemnej. Osoby takie nie bêdã juœpodlegaú obowiãzkowi podatkowemu w Polsce z tytu§udochodów z tej pracy najemnej.

Tekst Konwencji znajduje siê na stronie brytyjskiego UrzêduPodatkowego i Celnego pod adresem:www.hmrc.gov.uk/international/uk-poland-dtc.pdf oraz na portaluinternetowym polskiego Ministerstwa Finansów pod adresem:www.mf.gov.pl. W razie pytaø na temat Konwencji moœna siêskontaktowaú ze Stevem Reszetniakiem w brytyjskim UrzêdziePodatkowym i Celnym (tylko w jêzyku angielskim) lub pocztãelektronicznã na adres: [email protected]. WPolsce moœna siê skontaktowaú z Krajowã InformacjãPodatkowã pod adresem: www.kip.mofnet.gov.pl lub na nr tel. + 48 22 330 0330 lub 0801 055 055.

2. ZakwaterowanieJeèli pracodawca lub agencja zapewnia pracownikowizakwaterowanie, to wysokoèú czynszu za to mieszkanie moœebyú potrãcona bezpoèrednio z wynagrodzenia.

Zgodnie z prawem istnieje limit regulujãcy maksymalnãwysokoèú takiego potrãcenia, które moœna zaliczyú w poczetp§acy minimalnej. Jeèli pracodawca lub agencja obciãœapracownika wyœszã kwotã niœ ustawowy limit, co powoduje, œewynagrodzenie pracownika jest niœsze niœ krajowa p§acaminimalna, to oznacza, œe pracodawca §amie prawo.

Ustawowa kwota zmienia siê co roku z dniem 1 pazdziernika.Od 1 pazdziernika 2007 r. maksymalna kwota, którã moœnadoliczaú do krajowej p§acy minimalnej, wynosi 4,30 GBP zakaœdy dzieø zapewniania pracownikowi zakwaterowania (30,10GBP na tydzieø). Kwotê tê okreèla siê mianem kompensacji zazakwaterowanie (accommodation offset).

Zasady te stosujã siê do zakwaterowania zapewnianegopracownikowi przez jego pracodawcê lub kogoè zwiãzanego zpracodawcã. Nie majã one zastosowania, jeèli pracownikmieszka w mieszkaniu udostêpnionym przez kogoèniepowiãzanego z pracodawcã lub agencjã. W raziewãtpliwoèci, prosimy zadzwoniú po poradê na infoliniêzajmujãcã siê krajowã p§acã minimalnã (0845 600 678).

Przed zawieraniem jakiegokolwiek porozumienia i przedprzyjêciem zakwaterowania, naleœy zapytaú, jaki rodzaj


8

zakwaterowania zostanie udostêpniony, kto zapewni tozakwaterowanie oraz jaka bêdzie wysokoèú czynszu. Pracownikmusi na pièmie zgodziú siê na dokonywanie potrãceø ze swoichzarobków lub takie potrãcenia powinny byú wyszczególnione wumowie o pracê.

Te same zasady obowiãzujã w rolniczej p§acy minimalnej, któraw przypadku niektórych pracowników moœe byú wyœsza.

JAK OBLICZYÖ, CZY PRACOWNIK DOSTAJE KRAJOWÃ PµACÊMINIMALNÃ, JEßLI PRACODAWCA OBCIÃöA PRACOWNIKACZYNSZEM ZA ZAKWATEROWANIEJeèli uwaœasz, œe potrzebna ci jest pomoc w obliczeniu, czy niedostajesz za niskiego wynagrodzenia lub jeèli myèlisz,œe dostajesz za niskie wynagrodzenie, zadzwoø po poradê nainfoliniê zajmujãcã siê krajowã p§acã minimalnã (0845 6000 678).

Jeèli wynagrodzenie za godzinê wynosi dok§adnie tyle samo, coustawowa krajowa p§aca minimalna i jeèli potem pracodawcapotrãca z niej ponad 4,30 GBP dziennie za udostêpnionezakwaterowanie, to oznacza to, œe pracownik nie bêdziedostawaú krajowej p§acy minimalnej. Pracodawca musi ten stanrzeczy poprawiú.

Jeèli wynagrodzenie za godzinê jest wyœsze niœ krajowa p§acaminimalna, to suma, jakã pracodawca potrãca z zap§aty wpoczet zakwaterowania, nie moœe spowodowaú, œe wyp§atawyniesie mniej niœ krajowa p§aca minimalna w wynikupotrãcenia kwoty wyœszej niœ 4,30 GBP dziennie zaudostêpnione zakwaterowanie.

Przyk§ad:

Piotr dostaje minimalnã p§acê w wysokoèci 5,52 GBP nagodzinê za 45-godzinny tydzieø pracy. Od zarobków odliczanyjest czynsz w wysokoèci 45 GBP za tydzieø za zakwaterowanie,które jest dostêpne przez 7 dni w tygodniu (uwaga: inneodliczenia nie sã w tym wyliczeniu uwzglêdnione).

• Krok pierwszy – wyliczyú, jakã kwotê za zakwaterowaniemoœna wliczyú do krajowej p§acy minimalnej (kompensacjaza zakwaterowanie)

Zakwaterowanie jest dostêpne przez 7 dni 4,30 GBP x 7 = 30,10 GBP

• Krok drugi – wyliczyú róœnicê miêdzy czynszemi kompensacjã za zakwaterowanie

45 GBP – 30,10 GBP = 14,90 GBP


9

• Krok trzeci – wyliczyú, jakã kwotê zap§aty wlicza siê dokrajowej p§acy minimalnej

z wynagrodzenia ca§kowitego odjãú nadwyœkê ponad kompensacjê za zakwaterowanie

248,40 GBP – 14,90 GBP = 233,50 GBP

• Krok czwarty – wyliczyú stawkê godzinowã

Podzieliú sumê, którã wlicza siê do krajowej p§acy minimalnej przez iloèú przepracowanych godzin 233,50 GBP/45 = 5,18 GBP za godzinê

PPiioottrr ddoossttaajjee 3344 ppeennssyy zzaa ggooddzziinnêê zzaa mmaa§§oo..

Inny przyk§ad:

Anna dostaje 6,00 GBP za godzinê za 45-godzinny tydzieøpracy. Jej ca§kowite wynagrodzenie wynosi wiêc na tydzieø 270GBP. Od zarobków odliczany jest czynsz w wysokoèci 75 GBPza tydzieø za zakwaterowanie, które jest dostêpne przez 7 dniw tygodniu (uwaga: inne odliczenia nie sã w tym wyliczeniuuwzglêdnione).

• Krok pierwszy – wyliczyú, ile kosztów zakwaterowania liczysiê do krajowej p§acy minimalnej (kompensacja zazakwaterowanie)

Zakwaterowanie jest dostêpne przez 7 dni 4,30 GBP x 7 = 30,10 GBP

• Krok drugi – wyliczyú róœnicê miêdzy czynszem ikompensacjã za zakwaterowanie

75 GBP – 30,10 GBP = 44,90 GBP

• Krok trzeci – wyliczyú, jakã kwotê zap§aty wlicza siê dokrajowej p§acy minimalnej

z wynagrodzenia ca§kowitego odjãú nadwyœkê ponad kompensacjê za zakwaterowanie

270 GBP – 44,90 GBP = 225,10 GBP

• Krok czwarty – wyliczyú stawkê godzinowã

Podzieliú sumê, którã wlicza siê do krajowej p§acyminimalnej przez iloèú przepracowanych godzin:

225,10 GBP/45 = 5,00 GBP na godzinê.

AAnnnnaa ddoossttaajjee oo 5522 ppeennssyy nnaa ggooddzziinnêê zzaa mmaa§§oo..


10

3. TransportNawet jeèli z pensji pracownika potrãca siê koszty przejazdu dopracy, to po takim odliczeniu pracownik w dalszym ciãgu musiotrzymywaú co najmniej krajowã/rolniczã p§acê minimalnã.

Uwaga: Agencja poèrednictwa pracy tymczasowej nie moœeodliczaú z wynagrodzenia kosztów administrowania wyp§at lubzapewnienia sprzêtu BHP, agencja nie moœe teœ próbowaúobarczaú pracownika tymi kosztami w inny sposób. Agencjamoœe zaoferowaú èwiadczenie na rzecz pracowników innychus§ug – na przyk§ad szkolenia podnoszãce kwalifikacje.Pracownik moœe podjãú decyzjê, aby wykupiú takie dodatkoweus§ugi. Jednakœe agencja nie moœe uzaleœniaú swoich us§ug wzakresie znajdowania pracy od wykupienia przez pracownikatych dodatkowych ofert.

GGooddzziinnyy pprraaccyy,, uurrlloopp ii BBHHPP

Godziny pracyOd pracownika najemnego lub pracownika agencyjnego niemoœna wymagaú, aby pracowa§ d§uœej niœ 48 godzin na tydzieø,wyliczajãc èredniã z 17 tygodni (lub z 26 tygodni, jeèli pracaodbywa siê w gospodarstwie rolnym), chyba œe pracownikwyrazi§ pisemnã zgodê na to, œe jest sk§onny pracowaú d§uœej.

Osoby regularnie pprraaccuujjããccee ww nnooccyy nie powinny pracowaúd§uœej niœ 8 godzin na dobê. Regulacje czasu pracy zezwalajãna to, aby praca w nocy by§a równieœ wyliczana jako èrednia z17 tygodni w ten sam sposób, co tygodniowe godziny pracy.Osoby pracujãce w nocy sã równieœ uprawnione dobezp§atnego badania lekarskiego.

Pracownik ma prawo do przerwy na odpoczynek trwajãcej 20minut, jeèli dzieø pracy jest d§uœszy niœ szeèú godzin. Jeèlipracownik nie ma skoøczonych 18 lat, to po przepracowaniu 4,5godzin ma prawo do 30-minutowej przerwy.

UrlopPracownikowi przys§uguje prawo do 4,8 tygodnia p§atnegourlopu na rok. Jeèli wiêc podpisana zosta§a umowa o pracê narok i jeèli praca odbywa siê piêú dni w tygodniu, to pracownikma prawo do 24 dni p§atnego urlopu. Jeèli umowa o pracêopiewa na szeèú miesiêcy i praca odbywa siê piêú dni wtygodniu, to pracownikowi przys§uguje 12 dni p§atnego urlopu.Urlop moœe obejmowaú èwiêta paøstwowe lub dni ustawowowolne od pracy (np. bank holidays) – naleœy to sprawdziú wswojej umowie o pracê.


11

W przypadku pracy w rolnictwie, pracownikowi przys§uguje 31dni p§atnego urlopu w roku (15,5 dnia, jeèli umowa o pracêopiewa na pó§ roku), urlop obejmuje takœe dni ustawowo wolneod pracy.

Jeèli pracownik nie wykorzysta§ ca§ego urlopu, to przyzakoøczeniu umowy ma prawo domagaú siê, aby pracodawcawyp§aci§ mu ekwiwalent pieniêœny za niewykorzystane dniurlopu.

Bezpieczeøstwo i higiena pracyPracodawca i agencja poèrednictwa pracy zgodnie z prawemmuszã zapewniú swoim pracownikom dobry standardbbeezzppiieecczzeeøøssttwwaa ii hhiiggiieennyy pprraaccyy i zorganizowaú dla pracownikówszkolenia niezbêdne do wykonywania pracy w bezpiecznysposób. W razie wãtpliwoèci naleœy omówiú tê sprawê najpierwze swoim pracodawcã lub agencjã poèrednictwa pracy. Jeèli niezostanie podjête œadne dzia§anie lub pracownik jestniezadowolony z podjêtego dzia§ania, to moœna siêskontaktowaú z infoliniã w Health and Safety Executive – HSE(brytyjski odpowiednik Paøstwowej Inspekcji Pracy) na nr tel.0845 345 0055. Naleœy powiadomiú operatora, w jakim jêzykupragnie siê rozmawiaú. Nastêpnie, w ciãgu mniej wiêcej minutyoperator po§ãczy siê z t§umaczem telefonicznym i bêdzie moœnaprzedstawiú sprawê w swoim jêzyku ojczystym. Moœna teœ naœyczenie przekazaú informacjê anonimowo, a jeèli sprawabêdzie kontynuowana, to ta poufnoèú zostanie zachowana.

HSE publikuje równieœ informacje dla pracowników w jêzykupolskim na swojej stronie internetowejwww.hse.gov.uk/languages/polish. W przypadku pracy wrolnictwie lub w przetwórstwie œywnoèci, moœna poprosiúinfoliniê HSE o broszurkê informacyjnã pt. „Przyjecha§eè dopracy w Zjednoczonym Królestwie z zagranicy?” (Working in theUK from overseas?). Z ulotkã tã moœna siê takœe zapoznaú nastronie internetowej HSEwww.hse.gov.uk/pubns/polish/indg410.pdf. Jeèli ma siê dostêpdo Internetu, to ze strony: www.hse.gov.uk/languages moœnapobraú jeszcze inne poœyteczne ulotki.

Dostêp do s§uœby zdrowiaOgólnie rzecz ujmujãc, pracownicy majã prawo do bezp§atnegoleczenia w brytyjskiej s§uœbie zdrowia – NHS, ale pacjenci wpewnych przypadkach muszã uiszczaú niektóre koszty – np.przy wykupie leków na receptê, za leczenie stomatologiczne iniektóre op§aty okulistyczne. Aby uzyskaú leczenie jako goèú wZjednoczonym Królestwie, naleœy posiadaú Europejskã Kartê


12

Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) – European HealthInsurance Card (EHIC). Kartê tê moœna uzyskaú podwarunkiem, œe op§aca siê swoje sk§adki na ubezpieczeniespo§eczne w Polsce. EKUZ s§uœy jako potwierdzenie, œe jejokazicielowi przys§uguje w Zjednoczonym Królestwie leczenie wramach NHS. Kartê moœna uzyskaú ze swojego lokalnegoNarodowego Funduszu Zdrowia. Wiêcej szczegó§ów na tentemat znajduje siê na stronie www.nfz.gov.pl.

Jeèli przyjecha§eè do Zjednoczonego Królestwa pracowaú i jeèlipodlegasz obowiãzkowi p§acenia sk§adek na ubezpieczeniespo§eczne, to wtedy karta EKUZ nie bêdzie ci potrzebna.Bêdziesz móg§ uzyskaú opiekê lekarskã w ramach NHS beztego zaèwiadczenia. Wszystkie legalnie mieszkajãce wZjednoczonym Królestwie osoby majã prawo do leczenia wramach NHS, a jedynym kryterium dostêpu do opieki lekarskiejz NHS jest pobyt sta§y na terenie Zjednoczonego Królestwa.Jeèli p§acisz podatki w Zjednoczonym Królestwie oraz sk§adkina ubezpieczenie zdrowotne, to moœesz równieœ ubiegaú siê ozasi§ek macierzyøski lub zasi§ek na czas choroby lubniezdolnoèci do pracy, jeèli z powodów zdrowotnych nie jesteèw stanie pracowaú przez co najmniej 4 kolejno nastêpujãce posobie dni. Wiêcej szczegó§ów moœna uzyskaú poskontaktowaniu siê z miejscowym urzêdem pracy JobcentrePlus. W celu z§oœenia takiego wniosku potrzebny bêdzie numerubezpieczenia spo§ecznego (National Insurance number).

Jeèli nie p§acisz sk§adek w Wielkiej Brytanii i zachorujesz lubzajdziesz w ciãœê, to skontaktuj siê ze swoim lokalnym biuremJobcentre Plus (w Irlandii Pó§nocnej urzãd ten nazywa siê „Jobsand Benefits”), aby uzyskaú poradê na temat zasi§kówpaøstwowych.

PPrraawwaa pprraaccoowwnniikkóóww aaggeennccyyjjnnyycchhJednym ze sposobów na znalezienie pracy w ZjednoczonymKrólestwie jest poszukiwanie jej przez aaggeennccjjêê ppooèèrreeddnniiccttwwaapprraaccyy ttyymmcczzaassoowweejj, która moœe dzia§aú albo w Polsce, albo wWielkiej Brytanii.

Agencje pracy tymczasowej udostêpniajã pracowników dla firm-uœytkowników. Agencja dokonuje naboru pracowników, wyp§acaim wynagrodzenie i moœe takœe udostêpniaú zakwaterowanieoraz organizowaú przejazd do pracy. Sama praca jest jednakwykonywana na rzecz firmy-uœytkownika i to dana firmadecyduje, jak wykonywaú zlecone zadania. Jeèli podpisuje siêkontrakt z agencjã pracy tymczasowej, to w§aènie ta agencjabêdzie wyp§acaú wynagrodzenie, dokonujãc jednoczeènie


13

niezbêdnych odliczeø podatkowych oraz sk§adek naubezpieczenie spo§eczne. Jednoczeènie agencja podpisujekontrakt z firmã-uœytkownikiem na dostawê tymczasowychpracowników. To w tej firmie-uœytkowniku pracujã pracownicy,sã przez tê firmê kierowani i kontrolowani.

Przy zapisywaniu siê do agencji i przed podjêciem jakiejkolwiekpracy pracownik powinien dostaú na pièmie warunki swojegozatrudnienia. Po uzgodnieniu warunków i potwierdzeniu ich napièmie, nie naleœy ich zmieniaú, chyba œe sam pracownik wyrazina to zgodê. Naleœy zawsze sprawdziú umowê i innedokumenty, które trzeba podpisaú i upewniú siê, œe naprawdêrozumie siê uzgodnione warunki, zanim z§oœy siê na takimdokumencie podpis. Jeèli coè jest niejasne, to naleœy poprosiúagencjê, aby to wyt§umaczy§a. Nie naleœy podpisywaú niczego,czego siê nie rozumie.

Pamiêtaj, œe praca, którã masz wykonaú, moœe byú bardzociêœka i mêczãca, w zaleœnoèci od rodzaju agencji, do której siêzapisa§eè i w zaleœnoèci od oferowanej przez niã pracy. Jeèlimyèlisz, œe fizycznie nie podo§asz tej pracy, to powinieneèzastanowiú siê, czy nie poszukaú innego zajêcia.

Czy bêdê musia§ wnieèú op§atê?Agencje poèrednictwa pracy w Zjednoczonym Królestwie niemogã pobieraú op§at wy§ãcznie za znajdowanie pracy lub zaumieszczenie kogoè w swoich aktach. Agencje powinny byúop§acane przez firmy-uœytkowników, które potrzebujãpracowników, a nie przez osoby poszukujãce pracy. Istniejãpewne wyjãtki od tej ogólnej zasady w branœy rozrywkowej orazw agencjach modelek i modeli. Agencje nie mogã takœenalegaú, aby kupowaú od nich inne produkty lub us§ugi takie jakpisanie CV lub szkolenia. Tam, gdzie agencja èwiadczy inneus§ugi, to pracownik ma prawo do wycofania siê z tychèwiadczeø za odpowiednim wypowiedzeniem.

Czy mogê podpisaú umowê bezpoèrednio z firmã-uœytkownikiem?Tak, zgodnie z prawem polskim lub brytyjskim agencja pracytymczasowej nie moœe temu zapobiec. Jednakœe agencja moœepobraú od firmy-uœytkownika op§atê.

Czy mogê zmieniú pracê na innã?Tak. Najbliœsze biuro Jobcentre Plus lub biuro Jobs andBenefits w Irlandii Pó§nocnej pomoœe w znalezieniu sta§ejlub tymczasowej pracy. Pamiêtaj, œe w przypadku zmiany


14

pracodawcy trzeba siê ponownie siê zarejestrowaú w programierejestracji pracowników w Home Office.

EEmmppllooyymmeenntt AAggeennccyy SSttaannddaarrddss IInnssppeeccttoorraattee –– IInnssppeekkttoorraattddss.. ssttaannddaarrddóóww ww aaggeennccjjaacchh ppooèèrreeddnniiccttwwaa pprraaccyyInspektorat ds. standardów w agencjach poèrednictwa pracy(EAS) stoi na straœy ustawodawstwa odnoszãcego siê doagencji poèrednictwa pracy. Agencje dzia§ajãce na terenieWielkiej Brytanii muszã stosowaú siê do tego ustawodawstwa,chyba œe dzia§ajã wy§ãcznie w ogrodnictwie, rolnictwie, zbiorzeowoców morza i pokrewnych branœach przetwórstwa œywnoèci ijej pakowania (te dzia§y gospodarki podlegajã urzêdowi onazwie Gangmasters Licensing Authority, o którym piszemy wparagrafie poniœej).

Inspektorat rozpatruje wszystkie otrzymane skargi, którewskazujã na potencjalne z§amanie ustawodawstwa o agencjachpoèrednictwa pracy i organizuje równieœ wyrywkowe kontrole wtych sektorach, w których wed§ug niego moœe dojèú do §amaniaprawa. Inspektorat moœe pociãgnãú sprawców doodpowiedzialnoèci prawnej i moœe ubiegaú siê o na§oœeniezakazu na osoby, które sã nieodpowiednie do prowadzeniatakiej agencji.

Wszystkie skargi otrzymane przez EAS traktowane sã zzachowaniem poufnoèci i nazwisko osoby skarœãcej zostaniepodane jedynie wtedy, gdy sam skarœãcy wyrazi na to zgodê napièmie.

Uruchomiona zosta§a równieœ specjalna infolinia EAS, któraoferuje porady dla pracowników, agencji, pracodawców i innychzainteresowanych stron na temat ustawodawstwa i pracyInspektoratu. W przypadku problemów z agencjã, naleœyskontaktowaú siê z infoliniã na nr tel. 0845 955 5105 lubnapisaú na adres elektroniczny: [email protected].

GGaannggmmaasstteerrss LLiicceennssiinngg AAuutthhoorriittyy cczzyyllii uurrzzããdd wwyyddaajjããccyykkoonncceessjjee ddllaa ppooèèrreeddnniikkóóww pprraaccyy ww rroollnniiccttwwiieeGLA wydaje pozwolenia na dzia§alnoèú wszystkich agencjiudostêpniajãcych pracowników w rolnictwie, zbiorze owocówmorza i w przetwórstwie œywnoèci i jej pakowaniu. Pozwoleniejest wymagane nawet wtedy, gdy agencja ma swojã siedzibêpoza Wielkã Brytaniã. Aby uzyskaú koncesjê GLA, agencjamusi spe§niú standardy GLA, w tym dostosowaú siê do norm natemat ochrony praw pracowniczych.


15

W celu uzyskania informacji na temat GLA oraz aby sprawdziú,kto ma takie pozwolenie, proszê odwiedziú stronê internetowãGLA: www.gla.gov.uk. W przypadku wystêpowaniajakichkolwiek innych problemów, GLA udziela pomocy wochronie praw pracowniczych. Z GLA moœna skontaktowaú siêpod nr tel. 0845 602 5020 lub wykorzystujãc formularzznajdujãcy siê na stronie internetowej GLA. Problemy moœnateœ zg§osiú na stronie internetowej: www.gla.gov.uk/report.

Handel ludzmiHandel ludzmi – czyli rekrutacja, przewoœenie lub przyjmowanieosób, które znalaz§y siê w tej sytuacji pod przymusem lub wwyniku oszustwa, w celu ich wyzysku w prostytucji,niewolnictwie lub pracy pod przymusem – jest niezgodny zprawem. Rzãdowi bardzo zaleœy na identyfikacji i wspieraniuofiar wszystkich form handlu ludzmi – mêœczyzn, kobiet i dzieci.Jeèli uwaœasz, œe ty lub ktoè, kogo znasz, pad§ ofiarã takiegonielegalnego handlu, to skontaktuj siê z organizacjãCrimestoppers pod nr tel. 0800 555 111. Telefony sãprzyjmowane z zachowaniem zasady poufnoèci i informacjemoœna teœ podaú anonimowo. Moœna siê równieœ skontaktowaúze swojã lokalnã policjã na nr tel. 999.

Koszty utrzymaniaW porównaniu z innymi paøstwami w Unii Europejskiej WielkãBrytaniê uwaœa siê za stosunkowo drogi kraj. Koszty utrzymaniaróœniã siê na terenie Wielkiej Brytanii – pomiêdzy terenamiwiejskimi i miejskimi oraz miêdzy duœymi miastami amiasteczkami. Duœe miasta sã zwykle najdroœsze, anajdroœszym miejscem w Wielkiej Brytanii jest Londyn. Uwaœasiê, œe taniej niœ w Londynie i na po§udniowym wschodzie jestmieszkaú w èrodkowej Anglii, czyli w rejonie Midlands, oraz napó§nocy Anglii.

ßrednie tygodniowe wynagrodzenie w Wielkiej Brytanii w roku2006 wynosi§o 447 GBP (580 EUR/2145 PLN). Wèród najlepiejzarabiajãcych znajdujã siê specjalièci s§uœby zdrowia, którychèrednie tygodniowe zarobki wynoszã 1.038 GBP (1350 EUR/5000 PLN), nastêpnie specjalièci zajmujãcy siê naukã i technikã– 688 GBP. Najniœsze zarobki otrzymywa§y osoby zatrudnionew sprzedaœy – 259 GBP na tydzieø.


16

W oparciu o tygodniowe zarobki w wysokoèci 259 GBP, èrednietygodniowe potrãcenia z pensji przedstawiajã siê nastêpujãco:

Podatek dochodowy: 20 GBPsk§adki na ubezpieczenie spo§eczne: 13 GBPWyp§ata na rêkê: 226 GBP (netto)

Koszty utrzymania mogã obejmowaú:Czynsz (pokój) 40 GBPCouncil Tax – podatek lokalny: 15 GBPTransport: 10 GBPjedzenie/rozrywka: 50 GBP

Koszty podane poniœej to koszty èrednie:Papierosy 5,00 GBPbochenek chleba 0,70 GBPKanapka: 2,00 GBPfiliœanka kawy: 1,50 GBPkufel piwa w pubie: 2,70 GBPbatonik czekoladowy: 0,60 GBPryba smaœona z frytkami: 5,00 GBPbilet do kina: 6,00 GBPkrótki przejazd autobusem: 1,00 GBPmecz pi§karski: 25-40 GBPbenzyna: 1.00 GBP za litrwynajem samochodu: 35 GBP za dzieøPosi§ek sk§adajãcy siê z dwóch daø w niezadrogiej restauracji:15 GBP na osobê

Jeèli potrzebna ci jest poœyczka lub chcesz siê ubiegaú o kartêkredytowã, to upewnij siê, œe wybierasz najlepszã z moœliwychofertê i œe jesteè pewien, œe poradzisz sobie ze sp§atã d§ugu,gdyœ potem moœe okazaú siê, œe to jest bardzo drogi sposób napoœyczenie pieniêdzy. Oprocentowanie bêdzie siê zmieniaú wzaleœnoèci od okolicznoèci osobistych, wiêc zawsze staraj siêporównaú ze sobã kilka ofert. Zawsze pytaj, ile wynosi ARP(Annual Percentage Rate – czyli rzeczywista roczna stopaoprocentowania) oraz czy w przypadku wczeèniejszej sp§atyd§ugu trzeba bêdzie zap§aciú karê.

Wiêcej porad konsumenckich znajduje siê na stronieinternetowej www.consumerdirect.gov.uk – jest to finansowanaprzez rzãd poradnia telefoniczna i internetowa.


17

Przydatne kontaktyWW PPoollsscceeAAmmbbaassaaddaa BBrryyttyyjjsskkaaAleja Róœ 100-556 Warszawawww.britishembassy.ple-mail: [email protected]. 48 22 311 0000Fax 48 22 311 0311

WW WWiieellkkiieejj BBrryyttaanniiiiPPoollsskkii KKoonnssuullaatt73 New Cavendish StreetLondon W1W 6LSTel. 0870 774 2800

ZZjjeeddnnoocczzeenniiee PPoollaakkóóww ww WWiieellkkiieejj BBrryyttaanniiii240 King StreetHammersmithLondon W6 0RFTel.: 020 8741 1606Email: [email protected]

PPrrooggrraamm rreejjeessttrraaccjjii pprraaccoowwnniikkóóww ww HHoommee OOffffiicceeinfolinia: 0114 207 4074www.ind.homeoffice.gov.uk/workingintheuk/wrs

IInnffoolliinniiaa nnaa tteemmaatt kkrraajjoowweejj pp§§aaccyy mmiinniimmaallnneejjAby uzyskaú wiêcej informacji o naleœnym wynagrodzeniu lubjeèli myèlisz, œe dostajesz mniej niœ ustawowe minimum,zadzwoø na nr tel. 0845 6000 678.

IInnffoolliinniiaa nnaa tteemmaatt zzaarroobbkkóóww ww rroollnniiccttwwiieeW Anglii lub Walii moœna dzwoniú na nr tel. 0845 000 0134W Szkocji – na nr tel. 0131 244 6392

IInnffoolliinniiaa IInnssppeekkttoorraattuu ddss.. ssttaannddaarrddóóww ww aaggeennccjjaacchh ppooèèrreeddnniiccttwwaapprraaccyy ((EEAASS))Porady na temat ustawodawstwa dotyczãcego agencjipoèrednictwa pracy lub sk§adanie skarg na agencjê –nr tel. 0845 955 5105


18

GGaannggmmaasstteerrss LLiicceennssiinngg AAuutthhoorriittyy –– uurrzzããdd wwyyddaajjããccyy kkoonncceessjjeeddllaa ppooèèrreeddnniikkóóww pprraaccyy ww rroollnniiccttwwiieeW razie wãtpliwoèci na temat statusu lub zachowania osóborganizujãcych pracowników rolnych lub agencji w rolnictwie lubw przetwórstwie œywnoèci zadzwoø na nr tel. 0845 602 5020lub odwiedz www.gla.gov.uk

HHeeaalltthh aanndd SSaaffeettyy EExxeeccuuttiivvee –– cczzyyllii bbrryyttyyjjsskkii ooddppoowwiieeddnniikkPPaaøøssttwwoowweejj IInnssppeekkccjjii PPrraaccyyW razie wãtpliwoèci na temat bezpieczeøstwa i higieny pracylub na temat wymiaru godzin roboczych zadzwoø na nr tel.0845 345 0055 lub odwiedz www.hse.gov.uk

AAccaassAcas to organ publiczny zajmujãcy siê krzewieniem dobrychstosunków w pracy. W celu uzyskania bezp§atnej porady wsprawach zatrudnienia zadzwoø na nr tel. 08457 474747 lubodwiedz stronê internetowã www.acas.org.uk

CCiittiizzeennss AAddvviiccee BBuurreeaauu –– BBiiuurroo PPoorraadd OObbyywwaatteellsskkiicchhBiura CAB oferujã bezp§atne i poufne porady na wiele tematów.Najbliœsze biuro moœna znalezú w ksiãœce telefonicznej,szukajãc w spisie organizacji na „C”. Moœna teœ odwiedziústronê internetowã: www.citizensadvice.org.uk

DDiirreeccttggoovvInformacje na temat praw i obowiãzków pracowniczych znajdujãsiê na stronie internetowej www.direct.gov.uk/employees

BBrryyttyyjjsskkii UUrrzzããdd PPooddaattkkoowwyy ii CCeellnnyyOdwiedz stronê internetowã Urzêdu Podatkowego i Celnego JejKrólewskiej Moèci: www.hmrc.gov.uk, aby uzyskaú broszurkêinformacyjnã dostêpnã w jêzyku polskim na temat podatków,sk§adek na ubezpieczenie spo§eczne i na temat dofinansowaniadla osób pracujãcych i otrzymujãcych niskie zarobki (taxcredits). W ksiãœce telefonicznej moœna znalezú najbliœsze biuroinformacyjne Urzêdu Podatkowego i Celnego.

JJoobbcceennttrree PPlluussAby z§oœyú wniosek o numer ubezpieczenia spo§ecznego(National Insurance number), odwiedz stronêwww.jobcentreplus.gov.uk lub swoje lokalne biuroJobcentre Plus.


19

TTrraaddeess UUnniioonn CCoonnggrreessss –– KKoonnggrreess ZZwwiiããzzkkóóww ZZaawwooddoowwyycchhMigrant Workers Project (Projekt ds. migrujãcychpracowników)Congress HouseGreat Russell StreetLondon WC1B 3LS

IInnffoolliinniiaa „„PPoozznnaajj sswwoojjee pprraawwaa”” ((KKnnooww YYoouurr RRiigghhttss))Tel.: 0870 600 4882

WW IIrrllaannddiiii PPóó§§nnooccnneejjIInnffoolliinniiaa nnaa tteemmaatt kkrraajjoowweejj pp§§aaccyy mmiinniimmaallnneejjW Irlandii Pó§nocnej zadzwoø na nr tel. 0845 6500 207

IInnffoolliinniiaa nnaa tteemmaatt zzaarroobbkkóóww ww rroollnniiccttwwiieeIrlandia Pó§nocna zadzwoø na nr tel. 028 9052 0813

MMiinniisstteerrssttwwoo PPrraaccyy ii NNaauukkii ww IIrrllaannddiiii PPóó§§nnooccnneejjOddzia§ ds. stosunków pracy i ustawodawstwa (EmploymentRelations Policy and Legislation Branch)Tel.: 028 9025 7493www.delni.gov.uk

LLaabboouurr RReellaattiioonnss AAggeennccyy ((LLRRAA)) –– AAggeennccjjaa ddss.. ssttoossuunnkkóówwpprraaccoowwnniicczzyycchhIrlandia Pó§nocnaTel.: 028 9032 1442www.lra.org.uk

NNoorrtthheerrnn IIrreellaanndd CCoommmmiitttteeee ooff tthhee IIrriisshh CCoonnggrreessss ooff TTrraaddeeUUnniioonnss –– PPóó§§nnooccnnooiirrllaannddzzkkii KKoommiitteett IIrrllaannddzzkkiieeggoo KKoonnggrreessuuZZwwiiããzzkkóóww ZZaawwooddoowwyycchh4–6 Donegal Street PlaceBelfastBT1 2FN

Informacja zawarta w tym przewodniku przedstawia jedynieogólne wskazówki. Nie naleœy jej traktowaú jako wyczerpujãcejwyk§adni prawnej.


20

Working in the UnitedKingdomKnow your rights and responsibilities

A UK Government Guide for Polish Workers

Department for Business, Enterprise and Regulatory ReformMinisterstwo Pracy i Polityki Spolecznej

Printed in the UK on recycled paper containing a minimum of 75% post consumer waste.Department for Business, Enterprise & Regulatory Reform www.berr.gov.uk

First published June 2008. Crown Copyright. BERR/Pub 8699/5k/06/08/NP. URN 08/755

Working in the United Kingdom: know yourrights and responsibilitiesOn 1 May 2004 Poland joined the European Union. As aPolish citizen you therefore have the right to work in theUnited Kingdom.

The UK government is keen to ensure that if you areplanning to work in the UK you are aware of youremployment rights and responsibilities. This leafletprovides information about what you need to do toensure that your employment in the UK is legal, yourresponsibility to pay tax, and what your employmentrights are. You will also find information about what youshould do before leaving Poland, cost of living information,where to go for advice and help and important contactdetails in Poland and the UK.

This leaflet can only cover the main points and you areadvised to contact the organisations listed in this leaflet forfurther queries.

Working in the United Kingdom: know your rights and responsibilities

1

ContentsRegistering for work in the UK 4

Employment legislation in the United Kingdom 5

Wages 5

National Minimum Wage 5

Agricultural Minimum Wage 5

Deductions from wages 6

1. Tax and National Insurance 6

2. Accommodation 8

3. Transport 11

Working hours, holidays, health & safety 11

Working hours 11

Holidays 12

Health and safety at work 12

Access to healthcare 13

Agency worker rights 13

Will I be charged a fee? 14

Can I change to a direct contract with the user company? 14

Can I change to a different job? 14

Employment Agency Standards Inspectorate 15

Gangmasters Licensing Authority 15

Human trafficking 16

Cost of living 16

Useful contacts 18


3

Registering for work in the UK

You must complete the application form giving your name,address, date of birth, nationality and employment details.You can get an application form and more information bytelephoning 08705 210 224 or visitingwww.ind.homeoffice.gov.uk/workingintheuk/wrs

With your first application you will need to send a letter fromthe company who pays your wages confirming that you areworking, two passport photos, your passport or ID card anda payment of £90.

As soon as you start work in the UK you need to registerwith the Home Office Worker Registration Scheme. Ifyou do not apply within 30 days of starting a job, youremployment will become illegal.


4

Employment legislation in the UnitedKingdom

Wages

National Minimum WageAlmost everyone working legally in the UK is entitled to bepaid the National Minimum Wage (NMW). You can be paidmore than the NMW but you must not be paid less.

The rates are fixed by law. They change on 1 October eachyear. There are different rates depending on your age. From1 October 2007 the rates are:

22 years old or over £5.52 (From October 2008, £5.73)18, 19, 20 or 21 years old £4.60 (From October 2008, £4.77)16 or 17 years old £3.40 (From October 2008, £3.53)

If you think you are being underpaid by your employer orwant advice or information about the NMW you can call theNational Minimum Wage Helpline (0845 6000 678). They canhelp you work out if you are being underpaid. If you are notgetting enough money they can help you get what you areowed. All calls and complaints are taken in confidence andyou can make a complaint anonymously if you wish. You canask to speak to someone in your own language.

Agricultural Minimum WageIf you are hired to do agricultural work you are entitled tothe Agricultural Minimum Wage. In England and Walesyou must be paid at least £5.52 an hour if you are a basicgrade agricultural worker and are 16 years old or older. If youhave specific qualifications, work with animals, or operatemachinery you must be paid at least £6.00 an hour. InNorthern Ireland there are four different rates for four agebands: £.5.52 per hour (ages 22 and over), £4.60 per hour(ages 18-21), £3.40 per hour (ages 16-17) and £2.76 per hour(below compulsory school leaving age). If you work morethan 39 hours a week on a farm, you are entitled toovertime pay which is one and a half times your basichourly wage.


5

All the hourly rates above are revised from time to time andare accurate as at March 2008. Different rates of AgriculturalMinimum Wage apply in Scotland. If you are in doubt, ringthe contact numbers listed at the end of this leaflet. You arestrongly advised to keep a record of the hours you work.

Deductions from wages

Employers can only make deductions from your wages ifyou have agreed in writing beforehand to the deductionsbeing made or if the law or your contract with youremployer allows or requests the deductions. The things forwhich you can expect your employer to make deductionswithout needing your agreement include:

1.Tax and National Insurance In almost all cases your employer or agency must deductmoney from your wages for National Insurancecontributions.

When you work in the UK, either with an agency or a directemployer you will have to pay UK social securitycontributions (known as National Insurance) to the UK. Youremployer or agency will make the necessary arrangementsand deduct the money from your wages. If you are liable topay National Insurance you will need a UK NationalInsurance number. If you do not have a National Insurancenumber, you should contact Jobcentre Pluswww.jobcentreplus.gov.uk (Jobs and Benefits office in NI) toapply for one.

You will not have to pay National Insurance in the UK if youare entitled to a form E101 from the Polish Social Insuranceauthority (ZUS). You may qualify for an E101 if you normallywork for an employer in Poland and that employer sendsyou to the UK to work, the work is not expected to last formore than 12 months at the outset and you are not being

UK tax will be payable on your wages for UK work. Youremployer or agency will make the necessaryarrangements and deduct the money from your wages.


6

sent to replace another worker. There are also certainconditions on your employer, requiring them to havesignificant activities in Poland. The form E101 will confirmyou pay social security contributions to Poland and willprevent a demand for UK National Insurance contributions.If you do not have a valid E101 you will be required to paycontributions in the UK. Further details are available at:www.zus.pl.

Please note that your employer or agency does not need tokeep your passport or identity documents, and has no rightto hold them. They may make copies of your records. Ifsomeone has your passport and won’t give it back, reportthem to the police.

TAXATION OF POLISH CITIZENS WHO WORK IN THE UK

A new double taxation Convention came into effect on1 January 2007. This Convention changed significantly thetaxation of Polish residents who live and work in the UnitedKingdom.

In general, employment income of a resident of one countrycan be taxed in the other country if the employment isexercised there. So a resident of Poland who works in theUnited Kingdom will be liable to tax in the United Kingdom.

There is an exception to the general rule. Short-term visitorsto the United Kingdom from Poland will be taxable only inPoland if they are paid by an employer who is not resident inthe United Kingdom. (See Article 14 (2) of the Conventionfor the conditions of this exception).

The most important change introduced by the newConvention concerns a resident of Poland who works in theUnited Kingdom and pays tax in the United Kingdom onhis/her employment income. He/she will not be liable tofurther taxation in Poland on that income.

Some employers may offer you a job without payingNational Insurance or tax (known as ‘cash in hand’).This is against the law.


7

The text of the Convention is available on HM Revenue &Customs’ website www.hmrc.gov.uk/international/uk-poland-dtc.pdf or the Polish Finance Ministry’s websitewww.mf.gov.pl If you have any queries regarding thisConvention you may contact Steve Reszetniak at HMRevenue and Customs (in English only) by email:[email protected]. In Poland you maycontact Krajowa Informacja Podatkowa (National TaxInformation) www.kip.mofnet.gov.pl tel + 48 22 330 0330or 0801 055 055.

2. Accommodation If your employer or agency provides you withaccommodation, the value of the accommodation can beoffset against your pay.

Under the law there is a limit to the amount of deduction orcharge that can count towards minimum wage pay. If youremployer or agency charges you more than this limit andthis takes your pay below the NMW they will be breakingthe law.

The set amount changes on 1 October each year. From1 October 2007 the maximum amount that can be countedtowards NMW is £4.30 for each day that accommodation isprovided, (£30.10 per week). This is known as theaccommodation offset.

These rules apply to accommodation provided to you byyour employer or someone connected to them. They will notapply if you live in accommodation provided by someoneunconnected to your employer or agency. If you are unsurecall the National Minimum Wage Helpline for advice(0845 600 678).

Before entering any agreement to accept accommodationyou should ask what accommodation will be provided,who is providing it and the amount of the rent. You mustauthorise any deduction from your pay in writing or itshould be specified in your contract.


8

The same rules apply to the Agricultural Minimum Wage,which may be higher than the minimum wage for someworkers.

HOW TO WORK OUT IF YOU ARE GETTING NMW WHEN YOUR

EMPLOYER CHARGES YOU FOR ACCOMMODATION

If you think you need help working out if you are beingunderpaid, or if you think you are being underpaid call theNational Minimum Wage Helpline for advice (0845 6000678).

If your hourly pay is exactly the National Minimum Wageand your employer then deducts more than £4.30 for eachday the accommodation is provided this means you will notbe receiving the national minimum wage. Your employermust put this right.

If your hourly pay is more than the National Minimum Wagethe amount your employer takes from your pay foraccommodation must not take your pay below the nationalminimum wage by more than £4.30 for each dayaccommodation is provided.

For example:

Pietr is paid the main minimum wage rate of £5.52 an hourfor a 45 hour week. £45 a week rent is deducted for hisaccommodation which is available seven days a week (noteother deductions not included)

• Step one - work out how much of the accommodationcost can be counted towards NMW (the accommodationoffset)

Accommodation providedfor 7 days £4.30 x 7 = £30.10

• Step two - work out the difference between the rentcharged and the accommodation offset

£45 - £30.10 = £14.90


9

• Step three – work out how much pay counts towardsNMW

Subtract the excess above the offsetfrom total pay £248.40 - £14.90 = £233.50

• Step four – work out hourly rate

Divide the amount that counts for National Minimum Wage pay by the hours worked £233.50/45 = £5.18 per hour.

Pietr is being under paid by £0.34 pence an hour.

Another example

Anna is paid £6.00 an hour for a 45 hour week. Her total payis therefore £270. £75 a week rent is deducted for heraccommodation which is available seven days a week (noteother deductions not included)

• Step one – work out how much of the accommodationcost can be counted towards NMW (the accommodationoffset)

Accommodation providedfor 7 days £4.30 x 7 = £30.10

• Step two – work out the difference between the rentcharged and the accommodation offset

£75 - £30.10 = £44.90

• Step three – work out how much pay counts towardsNMW

Subtract the excess above the offset from total pay £270 - £44.90 = £225.10


10

• Step four – work out hourly rate

Divide the amount that countsfor National Minimum Wage pay by the hours worked £225.10/45 = £5.00 per hour.

Anna is being under paid by £0.52 pence an hour.

3. Transport If you work you must still be paid the National/AgriculturalMinimum Wage after money has been deducted from yourwages to pay for transport.

Note: A temporary work agency cannot deduct from yourpay or otherwise attempt to charge you for processing yourpay or providing safety equipment. The agency may offerto provide you with other services, for example training inadditional skills, which you might choose to purchase.However it cannot make the provision of its work findingservices conditional on you using and paying for thoseother services.

Working hours, holidays, health & safety

Working hoursIf you are an employee or working for an agency you cannotbe required to work more than 48 hours a week, averagedover 17 weeks (over 26 weeks if you are working on a farm)unless you have agreed in writing that you are willing todo so.

Regular night workers should not work more than eighthours in each 24 hour period. The Working Time Regulationsallow for night work to be averaged over a 17 week periodin the same way as weekly hours of work. Night workersare also entitled to a free health assessment.

You have the right to a rest break of 20 minutes where yourworking day is longer than six hours. If you are under 18,you are entitled to a 30 minute break after working four anda half hours.


11

HolidaysYou are entitled to 4.8 working weeks’ paid holiday a year.So if you have a contract for a year’s work and work fivedays a week you are entitled to 24 days’ paid holiday. If yourcontract is for six months and you work five days a weekyou are entitled to 12 days’ paid holiday. These days mayinclude bank/public holidays – check what is set out in yourcontract.

If you work in the agricultural sector you are entitled to31 days’ paid holiday a year (15.5 days if you are on a sixmonth contract) including public holidays.

If you have not taken all the holidays you are entitled towhen your contract ends your employer must normally payyou for the days you have not taken.

Health and safety at work Your employer and the employment agency are required bylaw to ensure a good standard of health and safety for youand to give you any training you need to do your worksafely. If you are worried, raise the issue first with youremployer or agency. If no action is taken or you are unhappywith the action taken, you can contact the Health and SafetyExecutive’s Infoline (0845 345 0055). Tell the operator whichlanguage you wish to speak. The operator will then arrangefor an interpreter to be connected into the telephone linewithin a minute or so, and you will be able to continue yourenquiry in your own language. You can give informationanonymously if you prefer, and confidentiality will berespected in any follow up to your complaint.

HSE also publishes information for workers in Polish on itswebsite at www.hse.gov.uk/contact/languages/polish/index.htm.If you work in agriculture or food processing, ask HSE Infolinefor a copy of the pocketcard ‘Working in the UK from overseas’or view online at www.hse.gov.uk/pubns/polish/indg410.pdf.If you have access to the internet, you can download this andother useful leaflets too from www.hse.gov.uk/languages.


12

Access to healthcare You are generally entitled to free treatment from the UKNational Health Service, but certain costs are due frompatients for prescribed medicines, dental treatment andsome opticians’ fees. To claim this treatment as a visitorto the UK you will need to have your European HealthInsurance Card (EHIC), provided you pay social securitycontributions to Poland. The EHIC is used in the UK toconfirm entitlement to National Health Service treatment.You can get the form from your local NFZ (National HealthFund) Unit. Further details are available at www.nfz.gov.pl

If you come to the UK to work and are liable to pay UKNational Insurance contributions you will not need an EHIC .You will be able to obtain healthcare under the UK NationalHealth Service without it. This is something to which anyonewho is living legally in the UK is entitled and continuedresidence in the UK is the only criteria for access to statehealthcare in the UK. If you are paying UK tax and NationalInsurance you may be able to claim maternity benefit orincapacity (sickness) benefit if, for health reasons, you areunable to work for four or more consecutive days. Contactyour Jobcentre Plus office in the UK to find out more. Youwill need your National Insurance number to make a claim.

If you are not paying UK contributions and become sickor pregnant contact your local Jobcentre Plus (Jobs andBenefits office in NI) for advice about State benefits.

Agency worker rights

One way of finding work in the UK is through a temporarywork agency, either based in Poland or in the UK.

Temporary work agencies provide workers to ‘usercompanies’. The agency recruits the workers, pays theirwages and may provide accommodation and transport.The actual work, however, is done for the user companyand that company decides how the work is carried out. So ifyou enter into a contract with a temporary agency it will payyour wages making any necessary deductions for tax andNational Insurance. Meanwhile the agency has entered intoa contract with a company to supply temporary workers to


13

it. You will work for that company, and be subject to itscontrol and direction.

When you sign on with an agency you should be given awritten statement of terms and conditions before you startany work. Once terms have been agreed and confirmed inwriting, they should not be changed unless you agree.Check your contract and any other documents you are askedto sign and make sure you really understand what you areagreeing to before you sign it. If it’s not clear, ask theagency to explain. Do not sign anything you do notunderstand.

Remember that the work you will be expected to do may bevery hard and tiring, depending on the type of agency youhave joined, and the type of work they offer. If you don’tthink you will be physically up to the job on offer, you shouldconsider other work.

Will I be charged a fee? Employment agencies in the UK cannot charge you fees forsimply finding you work or putting you on their books. Theyare meant to make their money from user companies whoneed workers, not from those seeking work. There aresome exceptions to this rule in the entertainment andmodelling sectors. They also cannot insist that you buy otherproducts or services such as CV writing or training. Wherethe agency provides other services you have a right towithdraw from those services subject to a period of notice.

Can I change to a direct contract with the user company? Yes, under UK or Polish legislation, the temporary agencycannot stop you. However, the agency may charge the usercompany a fee.

Can I change to a different job? Yes. Your nearest Jobcentre Plus, or Jobs and Benefitsoffice in NI, can help you find permanent or temporary work.Remember that you will have to re-register with the HomeOffice under the Worker Registration Scheme if youchange jobs.


14

Employment Agency Standards Inspectorate

The Employment Agency Standards Inspectorate (EAS)enforces specific legislation governing employmentagencies. Agencies operating in Great Britain must complywith this legislation unless they are operating solely in theshellfish gathering, horticulture, agriculture and associatedfood processing and packaging sectors (these sectors arethe responsibility of the Gangmasters Licensing Authority –see below).

The Inspectorate follows up every complaint it receiveswhich indicates a possible breach of employment agencylegislation, and undertakes spot checks in those sectorswhere it considers that breaches of the legislation are likelyto occur. The Inspectorate has powers to prosecute andseek prohibition of persons unsuitable to operate an agency.

Every complaint received by the EAS Inspectorate is treatedin confidence and the identities of complainants would onlybe given to the agency if the persons making thosecomplaints gave their written permission.

There is a dedicated EAS Helpline, which provides advice toworkers, agencies, employers and other interested partieson the legislation and work of the Inspectorate. If you have aproblem with an agency in you should contact the Helplineon 0845 955 5105 or contact [email protected]

Gangmasters Licensing Authority

Any agency or gangmaster supplying workers into work inthe UK agriculture, shellfish gathering and food processingand packaging sectors need to be licensed by the GLA.A licence is required even if the agency is based outsidethe UK. To obtain a GLA licence the agency or gangmastermust satisfy the GLA licensing standards which includestrict guidelines aimed at protecting worker rights.

For more information about the GLA and to check who hasa licence, see the GLA website: www.gla.gov.uk. If you dohave any problems, the GLA can help protect your rights.Contact the GLA on 0845 602 5020 or use the form on theGLA website. Or report the issues at www.gla.gov.uk/report


15

Human trafficking Human trafficking – the action of recruitment, movement orreceipt of a person by coercion or deception for the purposeof exploitation – such as prostitution, slavery or forcedlabour – is illegal. The Government is committed toidentifying and supporting victims of all forms of humantrafficking, men, women and children. If you think that youor someone you know has been trafficked, you shouldcontact Crimestoppers on 0800 555 111. Your call will beconfidential and you can give information anonymously.Or get in touch with your local police force or dial 999.

Cost of living The UK is considered to be an expensive country, comparedto some other countries within the EU. Cost of living varieswithin the UK, between rural and urban areas and betweentowns and cities. Cities tend to be the most expensive, withLondon being the most expensive city in the UK. It isconsidered to be cheaper to live in the Midlands and theNorth of England, than in London and the South East.

The average weekly pay in the UK in 2006 was£447 (€580/2145z). Among the highest paid were healthprofessionals at £1,038 (€1,350/5000z), followed by scienceand technology professionals at £688. Among the lowestpaid were those in sales occupations at £259 per week.

Based on weekly earnings of £259 per week, averagedeductions per week would be:

Income Tax: £20National Insurance: £13You will receive: £226 (net)

Living expenses could include:Rent (room) £40Council Tax: £15Travel: £10Food/entertainment £50


16

The costs below are average costs:Cigarettes £5.00Loaf of bread £0.70Sandwich: £2.00Cup of coffee: £1.50Pint of beer in pub: £2.70Chocolate bar: £0.60Fish and chips: £5.00Cinema ticket: £6.00Short bus journey: £1.00Football match: £25-£40Petrol: £1.00 per litreCar hire: £35 per dayTwo course meal in an average restaurant: £15 per person

If you need a loan or want to apply for a credit card makesure that you get the best deal for you and that you arecertain that you can manage your debt as this can be anexpensive way to borrow money. Interest rates will varyaccording to your personal circumstances so make sure thatyou shop around. Remember to ask what the APR (AnnualPercentage Rate) is, and whether any penalties apply forearly repayment.

For further advice on consumer issues go towww.consumerdirect.gov.uk which is a government fundedtelephone and online service.


17

Useful contacts

In Poland

British EmbassyAleja Roz 100-556 Warsawwww.britishembassy.ple-mail: [email protected] 48 22 311 0000Fax 48 22 311 0311

In the UK

Polish Consulate General73 New Cavendish StreetLondon W1W 6LSTel 0870 774 2800

Federation of Poles in Great Britain240 King StreetHammersmithLondon W6 0RFTel: 020 8741 1606Email: [email protected]

Home Office Worker Registration SchemeHelpline: 0114 207 4074www.ind.homeoffice.gov.uk/workingintheuk/wrs

National Minimum Wage HelplineFor more information on how much you should be paid orif you think your pay is less than the legal minimum, call0845 6000 678.

Agricultural Wages HelplineIn England or Wales call 0845 000 0134In Scotland call 0131 244 6392

Employment Agency Standards HelplineFor advice about employment agency legislation or if youwish to complain about an agency, call 0845 955 5105


18

Gangmasters Licensing AuthorityFor questions about the status or conduct of gangmastersand agencies in agriculture or food processing, call0845 602 5020 or visit www.gla.gov.uk

Health and Safety ExecutiveFor concerns about health and safety at work, or aboutworking hours, call 0845 345 0055 or visit www.hse.gov.uk

Acas Acas is a public body promoting good workplace relations.For free advice on employment issues call 08457 474747or visit www.acas.org.uk

Citizens Advice BureauCABs offer free and confidential advice on a range of issues.For your nearest office look under ‘C’ in your phone bookor visit www.citizensadvice.org.uk

DirectgovFor online information on employment rights andresponsibilities visit www.direct.gov.uk/employees

HM Revenue & CustomsFor a Helpsheet available in Polish, giving advice on tax,National Insurance, and Tax Credits, visit www.hmrc.gov.uk.Consult your local telephone directory for your nearestoffice.

Jobcentre Plus To apply for a National Insurance (NI) number visitwww.jobcentreplus.gov.uk or your local JobcentrePlus office

Trades Union CongressMigrant Workers ProjectCongress HouseGreat Russell StreetLondon WC1B 3LS

‘Know Your Rights’ LineTel: 0870 600 4882


19

In Northern Ireland

National Minimum Wage HelplineIn Northern Ireland call 0845 6500 207

Agricultural Wages HelplineIn Northern Ireland call: 028 9052 0813

Department for Employment and Learning (NI)Employment Relations Policy and Legislation BranchTel: 028 9025 7493www.delni.gov.uk

Labour Relations Agency (LRA)Northern Ireland Tel: 028 9032 1442www.lra.org.uk

Northern Ireland Committee of the Irish Congressof Trade Unions4 - 6 Donegall Street PlaceBelfastBT1 2FN

The information contained in this leaflet is intended toprovide general guidance only. It should not be regardedas a complete and authoritative statement of the law.


20


21


22

PRACA W ZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIE - EU …euwelcome.org.uk/Documents/UK government guide for...

Documents

Transcript of PRACA W ZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIE - EU …euwelcome.org.uk/Documents/UK government guide for...