Praca oryginalna Original paper Przypadek mnogiego ...
3
Medycyna Wet. 2006, 62 (5) 547 Praca oryginalna Original paper Gruczolaki przysadki (adenoma hypophyseos) i przytarczyc (adenoma glandulae parathyreoidae) wy- stŒpuj„ u zwierz„t rzadko, g‡ównie jako gruczolaki. S„ to ma‡e guzy, zbudowane z litych uk‡adów tubular- nych lub brodawkowatych komórek nab‡onka posia- daj„cych ziarnist„ eozynoch‡onn„ cytoplazmŒ (4, 5). Gruczolakoraki przytarczyc wystŒpuj„ o wiele rzadziej w porównaniu do gruczolaków. Guzy te opisano u lu- dzi, byd‡a, doros‡ych i starych psów bez wzglŒdu na rasŒ i p‡eæ oraz u 2-letniego szczura rasy Wistar (6, 8, 9). Raki s„ rozleglejsze w porównaniu z gruczolaka- mi, bardzo czŒsto obustronne, a objawy kliniczne z regu‡y s„ powodowane nadczynnoci„ tego narz„du. Gruczolaki przysadki u ludzi s„ stosunkowo czŒste. Ujawniaj„ siŒ w wieku doros‡ym (szczyt miŒdzy 50-60 r.¿.), 10% wystŒpuje u dzieci i m‡odzie¿y. S„ to guzy z‡o¿one z wydzielniczych komórek czŒci gru- czo‡owej przysadki, wykazuj„ nisk„ z‡oliwoæ, cho- cia¿ rosn„ inwazyjnie, niszcz„ struktury kostne i na- ciekaj„ oponŒ tward„. W obrazie makroskopowym s„ otorebkowane, usytuowane wewn„trzsiod‡owo, przez co powoduj„ ucisk na mi„¿sz przysadki i jej niedo- czynnoæ. Ponadto uciskaj„ skrzy¿owanie nerwów wzrokowych. W czŒci guzów stwierdza siŒ atypiŒ komórkow„, nisk„ aktywnoæ mitotyczn„, obecnoæ komórek szeciennych i walcowatych z owalnymi, intensywnie barwi„cymi siŒ j„drami. Komórki tworz„ uk‡ady beleczkowe, brodawkowate i zatokowate, oto- czone cienkociennymi naczyniami krwiononymi. Wtórnie w obrŒbie gruczolaków spotyka siŒ ogniska martwicy, wapnienia, torbiele oraz ostre zaburzenia kr„¿enia w postaci tzw. udaru przysadki z rozwojem krwotocznej martwicy (apoplexia hypophyseos) (3, 7). Zespo‡y mnogiej, spontanicznej gruczolakowatoci wewn„trzwydzielniczej u zwierz„t w literaturze s„ sporadyczne. U klaczy pe‡nej krwi de Cock i wsp. (1) przedstawili opis ‡„cznego wystŒpowania gruczolaka tarczycy, z‡oliwego pheochromocytoma kory nadner- czy z wieloogniskow„ grudkow„ hyperplazj„ rdzenia nadnerczy reprezentuj„cy zespó‡ MEN 1 koni. Opis ‡„cznego wystŒpowania tych nowotworów jest podob- ny do zespo‡u MEN 1 (wieloogniskow„, endokrynna neoplazja) ludzi. U ludzi znane s„ dwa typy MEN. Zespó‡ Wernera typu I (MEN-1), w którym stwierdza siŒ wystŒpowanie nowotworów przytarczyc, guzów przysadki czŒsto o typie prolactinoma oraz guzów wysp trzustkowych. Typ II MEN posiada dwa warian- ty. Typ II a MEN (syndrom Sipplea) charakteryzuje obecnoæ C-komórek raka (rdzenia), nadczynnoæ przytarczyc i guza pheochromocytoma. Nadczynnoci przytarczyc w typie II b MEN brak. Zespó‡ MEN 1 dziedziczony jest jako cecha autosomalna dominuj„- ca, a odpowiedzialnym jest gen zlokalizowany na chro- mosomie 11 q 13, koduj„cy bia‡ko okrelone termi- nem menin. Drugim prawdopodobnym mechaniz- mem rozwoju guzów w zespole MEN 1 mo¿e byæ pod- wy¿szony poziom czynnika wzrostowego fibroblastów powoduj„cy stymulacjŒ wzrostu nab‡onka przytarczyc. Ka¿de dziecko dotkniŒtego t„ chorob„ rodzica obci„- ¿one jest 50% ryzykiem dziedziczenia genu predys- ponuj„cego do rozwoju choroby. Zmian„ inicjuj„c„ proces nowotworowy jest rozrost (hiperplazja), po któ- Przypadek mnogiego nowotworu gruczo‡ów wewn„trzwydzielniczych u psa ZENON SO£TYSIAK, MARCIN NOWAK* Katedra Chorób WewnŒtrznych i Paso¿ytniczych z Klinik„ Chorób Koni, Psów i Kotów Wydzia‡u Medycyny Weterynaryjnej AR., pl. Grunwaldzki 47,50-366 Wroc‡aw *Katedra Anatomii Patologicznej, Patofizjologii, Mikrobiologii i Weterynarii S„dowej Wydzia‡u Medycyny Weterynaryjnej AR, ul. Norwida 31, 50-375 Wroc‡aw So‡tysiak Z., Nowak M. A case of endocrine neoplasms in a dog Summary The author presents two multiple neoplasms detected in an 11-year-old dachshund dog. Clinical and ultrasonographic examinations indicated the neoplasm near the thyroid gland and focal changes in the liver. Hypophyseos adenoma chromophobum was diagnosed during the histopathological examination of the abnormal part of glandularis. The neoplasm of the parathyroid gland is diagnosed as a adenocarcinoma with metastases in the liver. Keywords: dog, hyphophyseos adenoma
Transcript of Praca oryginalna Original paper Przypadek mnogiego ...
Medycyna Wet. 2006, 62 (5) 547
Praca oryginalna Original paper
Gruczolaki przysadki (adenoma hypophyseos)i przytarczyc (adenoma glandulae parathyreoidae) wy-stêpuj¹ u zwierz¹t rzadko, g³ównie jako gruczolaki.S¹ to ma³e guzy, zbudowane z litych uk³adów tubular-nych lub brodawkowatych komórek nab³onka posia-daj¹cych ziarnist¹ eozynoch³onn¹ cytoplazmê (4, 5).Gruczolakoraki przytarczyc wystêpuj¹ o wiele rzadziejw porównaniu do gruczolaków. Guzy te opisano u lu-dzi, byd³a, doros³ych i starych psów bez wzglêdu narasê i p³eæ oraz u 2-letniego szczura rasy Wistar (6, 8,9). Raki s¹ rozleglejsze w porównaniu z gruczolaka-mi, bardzo czêsto obustronne, a objawy klinicznez regu³y s¹ powodowane nadczynno�ci¹ tego narz¹du.Gruczolaki przysadki u ludzi s¹ stosunkowo czêste.Ujawniaj¹ siê w wieku doros³ym (szczyt miêdzy50-60 r.¿.), 10% wystêpuje u dzieci i m³odzie¿y. S¹ toguzy z³o¿one z wydzielniczych komórek czê�ci gru-czo³owej przysadki, wykazuj¹ nisk¹ z³o�liwo�æ, cho-cia¿ rosn¹ inwazyjnie, niszcz¹ struktury kostne i na-ciekaj¹ oponê tward¹. W obrazie makroskopowym s¹otorebkowane, usytuowane wewn¹trzsiod³owo, przezco powoduj¹ ucisk na mi¹¿sz przysadki i jej niedo-czynno�æ. Ponadto uciskaj¹ skrzy¿owanie nerwówwzrokowych. W czê�ci guzów stwierdza siê atypiêkomórkow¹, nisk¹ aktywno�æ mitotyczn¹, obecno�ækomórek sze�ciennych i walcowatych z owalnymi,intensywnie barwi¹cymi siê j¹drami. Komórki tworz¹uk³ady beleczkowe, brodawkowate i zatokowate, oto-czone cienko�ciennymi naczyniami krwiono�nymi.Wtórnie w obrêbie gruczolaków spotyka siê ogniskamartwicy, wapnienia, torbiele oraz ostre zaburzenia
kr¹¿enia w postaci tzw. udaru przysadki z rozwojemkrwotocznej martwicy (apoplexia hypophyseos) (3, 7).
Zespo³y mnogiej, spontanicznej gruczolakowato�ciwewn¹trzwydzielniczej u zwierz¹t w literaturze s¹sporadyczne. U klaczy pe³nej krwi de Cock i wsp. (1)przedstawili opis ³¹cznego wystêpowania gruczolakatarczycy, z³o�liwego pheochromocytoma kory nadner-czy z wieloogniskow¹ grudkow¹ hyperplazj¹ rdzenianadnerczy reprezentuj¹cy zespó³ MEN 1 koni. Opis³¹cznego wystêpowania tych nowotworów jest podob-ny do zespo³u MEN 1 (wieloogniskow¹, endokrynnaneoplazja) ludzi. U ludzi znane s¹ dwa typy MEN.Zespó³ Wernera typu I (MEN-1), w którym stwierdzasiê wystêpowanie nowotworów przytarczyc, guzówprzysadki czêsto o typie prolactinoma oraz guzówwysp trzustkowych. Typ II MEN posiada dwa warian-ty. Typ II a MEN (syndrom Sipplea) charakteryzujeobecno�æ C-komórek raka (rdzenia), nadczynno�æprzytarczyc i guza pheochromocytoma. Nadczynno�ciprzytarczyc w typie II b MEN brak. Zespó³ MEN 1dziedziczony jest jako cecha autosomalna dominuj¹-ca, a odpowiedzialnym jest gen zlokalizowany na chro-mosomie 11 q 13, koduj¹cy bia³ko okre�lone termi-nem �menin�. Drugim prawdopodobnym mechaniz-mem rozwoju guzów w zespole MEN 1 mo¿e byæ pod-wy¿szony poziom czynnika wzrostowego fibroblastówpowoduj¹cy stymulacjê wzrostu nab³onka przytarczyc.Ka¿de dziecko dotkniêtego t¹ chorob¹ rodzica obci¹-¿one jest 50% ryzykiem dziedziczenia genu predys-ponuj¹cego do rozwoju choroby. Zmian¹ inicjuj¹c¹proces nowotworowy jest rozrost (hiperplazja), po któ-
Przypadek mnogiego nowotworugruczo³ów wewn¹trzwydzielniczych u psa
ZENON SO£TYSIAK, MARCIN NOWAK*
Katedra Chorób Wewnêtrznych i Paso¿ytniczych z Klinik¹ Chorób Koni, Psów i KotówWydzia³u Medycyny Weterynaryjnej AR., pl. Grunwaldzki 47,50-366 Wroc³aw
*Katedra Anatomii Patologicznej, Patofizjologii, Mikrobiologii i Weterynarii S¹dowejWydzia³u Medycyny Weterynaryjnej AR, ul. Norwida 31, 50-375 Wroc³aw
So³tysiak Z., Nowak M.
A case of endocrine neoplasms in a dogSummary
The author presents two multiple neoplasms detected in an 11-year-old dachshund dog. Clinical andultrasonographic examinations indicated the neoplasm near the thyroid gland and focal changes in the liver.Hypophyseos adenoma chromophobum was diagnosed during the histopathological examination of theabnormal part of glandularis. The neoplasm of the parathyroid gland is diagnosed as a adenocarcinoma withmetastases in the liver.
Keywords: dog, hyphophyseos adenoma
Medycyna Wet. 2006, 62 (5)548
rym dochodzi do rozwoju zmian o charakterze gru-czolaków lub raków. Ponadto proces powstawanianowotworu w jednym narz¹dzie mo¿e wywieraæwp³yw na progresjê choroby w innym. Nale¿y pamiê-taæ, ¿e zespó³ ten rozwija siê przez okres 30-40 lat,wobec czego objawy zale¿ne bêd¹ od tego, kiedy danazmiana zosta³a stwierdzona (2).
Celem pracy by³a prezentacja trudnego do diagno-styki klinicznej przypadku mnogiego nowotworu gru-czo³ów wewn¹trzwydzielniczych o typie gruczolakaprzysadki i gruczolakoraka przytarczycy z przerzutemdo w¹troby.
Opis przypadkuU psa, owczarka niemieckiego, p³ci mêskiej w wieku 11
lat zaobserwowano objawy neurologiczne pod postaci¹ sta-nów napadowych, które nasunê³y podejrzenie zmian no-wotworowych mózgu. Badanie palpacyjne szyi w okolicytarczycy wykaza³o obecno�æ guzowatego tworu o �rednicyok. 2 cm. Badanie USG jamy brzusznej psa wykaza³o obec-no�æ zmian ogniskowych w w¹trobie. Pies na ¿yczenie w³a�-ciciela zosta³ u�piony.
Materia³ i metodyW niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki ba-
dañ klinicznych, USG, badañ sekcyjnych i histopatologicz-nych narz¹dów 11-letniego psa, owczarka niemieckiego.Do badañ histopatologicznych pobrano zmienion¹ przysad-kê mózgow¹, oba p³aty przytarczycy wraz z tarczyc¹, wy-cinki w¹troby i o�rodkowego uk³adu nerwowego. Wycinkibarwiono standardow¹ met. HE oraz met. PAS.
Wyniki i omówienieStan utrzymania i od¿ywienia psa by³ z³y. Badaniem
sekcyjnym stwierdzono du¿ego stopnia wyniszczenieorganizmu. Zewnêtrzne b³ony �luzowe by³y blade.Lewy p³at przytarczycy silnie powiêkszony, w kszta³-cie fasoli o wymiarach 21 × 10 mm. Prawy p³at przy-tarczycy by³ prawid³owy (4 mm × 1,5 mm). W w¹tro-bie wykazano pojedyncze ogniska nowotworowe wiel-ko�ci od 3 do 10 mm. Mi¹¿sz w¹troby barwy ¿ó³tejz cechami st³uszczenia. Serce z wyra�n¹ rozstrzeni¹prawokomorow¹. Miêsieñ sercowy konsystencji kru-chej, zwyrodnia³y mi¹¿szowe. Opony mózgowe mier-nie zw³óknia³e. Mózgowie w badaniu makroskopo-wym niezmienione. Przysadka mózgowa 2-3-krotniepowiêkszona o wymiarach 8 × 12 mm, otorebkowana,usytuowana wewn¹trzsiod³owo. Rozrastaj¹c siê w górêunosi³a przeponê siod³a i uciska³a na skrzy¿owanienerwów wzrokowych.
W badaniu mikroskopowym stwierdzono rozplemnowotworowy wydzielniczych komórek czê�ci gruczo-³owej przysadki o typie gruczolaka barwnikooporne-go (adenoma chromophobum hypophyseos) (ryc. 1).W guzie mimo niskiej aktywno�ci mitotycznej wyka-zano nasilon¹ atypiê komórkow¹. W obrazie histopa-tologicznym dominowa³y komórki sze�cienne i wal-cowate z owalnymi, intensywnie barwi¹cymi siê j¹-drami. Komórki tworzy³y uk³ady beleczkowe i bro-
dawkowate, otoczone licznymi, cienko�ciennymi na-czyniami krwiono�nymi. W obrêbie gruczolaka zaob-serwowano ogniska martwicy oraz torbiele (ryc. 2).
Guzy sklasyfikowane jako gruczolaki przysadkiwywodz¹ siê z populacji komórek produkuj¹cychACTH. Zwiêkszona sekrecja ACTH powoduje przy-sadkowo zale¿n¹ nadmiern¹ sekrecjê hormonów korynadnerczy (hyperadrenokortycyzm) manifestuj¹c¹ siêklinicznie: wypadaniem w³osów, zwapnieniem skóry,dysfunkcj¹ ¿o³¹dka i os³abieniem miê�ni. Guzy te s¹bia³e lub czerwonawo-brunatne od wylewów. Rozras-taj¹ce siê guzy powoduj¹ obliteracjê lejka, naciekaj¹brzuszn¹ czê�æ komory III, podwzgórze i wzgórze oraztorebkê wewnêtrzn¹ i pasmo wzrokowe. Mikroskopo-wo, gruczolaki maj¹ zatokowaty i rozproszony wygl¹d.Komórki s¹ rozmaitego kszta³tu, chromofobne z pê-cherzykowatym j¹drem z jednym lub dwoma j¹derka-mi i rozproszon¹ ziarnist¹ eozynoch³onn¹ cytoplazm¹.W grupach chromofobnych komórek nowotworustwierdza siê liczne pêcherzyki zawieraj¹ce PAS-po-zytywny koloid (6, 10).
W obrazie mikroskopowym guza okolicy tarczycystwierdzono liczne, du¿e ogniska komórek nowotwo-rowych o utkaniu gruczolakoraka przytarczycy (ade-
Ryc. 1. Gruczolak przysadki o typie gruczolaka barwniko-opornego (adenoma chromophobum hypophyseos) u psa,H-E, pow. 200 ×
Ryc. 2. Torbiel w gruczolaku przysadki u psa, H-E, pow. 200 ×
Medycyna Wet. 2006, 62 (5) 549
nocarcinoma glandulae parathyroidae) otoczone sze-rokim pasem tkanki ³¹cznej �ródmi¹¿szowej (ryc. 3, 4).Oprócz uk³adów tubularnych obserwowano równie¿pod³u¿ne, gêste pasma komórek nowotworu. Atypo-we komórki guza z wyra�nymi cechami anaplazji,posiada³y jasn¹ lub ziarnist¹ eozynofiln¹ cytoplazmêoraz ma³e, równej wielko�ci, okr¹g³e, owalne, ziarnis-te, pêcherzykowe lub pleomorficzne j¹dra. Podzia³ymitotyczne by³y liczne. Widoczne by³y drobne, zle-waj¹ce siê w wiêksze obszary ogniska martwicze.
W wycinkach w¹troby obserwowano zmiany o ty-powym uk³adzie cewkowym w³a�ciwym dla przytar-czycy (ryc. 5). Gêste pasma komórek nowotworu, aty-powe komórki z wyra�nymi cechami anaplazji, posia-da³y jasn¹ lub ziarnist¹ eozynofiln¹ cytoplazmê orazma³e, równej wielko�ci, okr¹g³e, owalne, ziarniste,pêcherzykowe lub pleomorficzne j¹dra. Hepatocyty naobwodzie zrazików w¹trobowych wykazywa³y cechyst³uszczenia. W barwieniu metod¹ PAS zarówno w ob-szarze nowotworu, jak i zachowanych fragmentów zra-zika nie stwierdzono dodatnio reaguj¹cych struktur.
W �wietle obkurczonych pêcherzyków tarczycyobecna by³a nieznaczna ilo�æ koloidu. W wycinkachmózgu wykazano obrzêk mózgu i przykomorowe (ko-mora boczna) drobne ognisko demielinizacji.
Gruczolakoraki przytarczyc wystêpuj¹ czêsto obu-stronnie. Guzy te s¹ zwykle ma³e o �rednicy od kilkumilimetrów do kilku centymetrów. S¹ dobrze odgra-niczone od tkanek, maj¹ kszta³t zbli¿ony do kulistego,zabarwienie ciemnobr¹zowe. Gruczolakoraki przytar-czyc mog¹ rosn¹æ równie¿ w torebce, ale s¹ zazwy-czaj wiêksze ni¿ nowotwory ³agodne. W nowotworachtych stwierdza siê czêsto wylewy krwawe i ogniskamartwicy tkanki. Za z³o�liwo�ci¹ przemawia obecno�æmartwicy oraz wzmo¿one podzia³y mitotyczne. No-wotwory z³o�liwe przytarczyc s¹ powodem zaburzeñhormonalnych (4-6).
Opisany przypadek nale¿a³ do trudnych w ocenieklinicznej, a w³a�ciwego rozpoznania dokonano po-�miertnie wykazuj¹c mnogie nowotwory gruczo³ówwewn¹trzwydzielniczych, tj. gruczolakoraka lewegop³ata przytarczycy z przerzutem do w¹troby i gruczo-laka przysadki.
Pi�miennictwo1.Cock H. E. V. de, Mac Lachlan N. J.: Simultaneous occurence ofmultiple
neoplasms and hyperplasias in the adrenal and thyroid gland ofthe horse re-sembling multiple endocrine neoplasia syndrome; Case repert and retrospec-tive identification of additional cases. Vet. Pathol. 1999, 36, 633-636.
2.Fauei A. S., Braunwald E., Isselbacher K. J., Wilson J. D., Martin J. B.,Kasper D. L., Hauser S. L., Longo D. L.: Interna Harrisona. T. III, rozdz. 370,Sherman S. I., Gagel R. F. (oprac.). Wyd. Czelej sp. z. o.o. Lublin 2001.
3.Jub K. V. F., Kennedy P. C., Palmeri N.: Pathology of Domestic Animals.T. I, Academic Press INC, Orlando 1983.
4.Kru� S., Skrzypek-Fakhoury E.: Patomorfologia kliniczna. PZWL, Warsza-wa 1996.
5.Mc Gavm M. D., Cariton W. W., Zachary J. F.: Thomson�s Special Veterina-ry Pathology. Mosby A Hercourt Health Sciences Company, St. Louis 1995.
6.Morrow D. A.: Current Therapy in Theriogenology. Diagnosis, treatment andprevention of reproductive diseases in small and large animals. Saunders W. B.Company, Philadelphia 1986.
7.Mossakowski M., Dymecki J., Wender M.: Podstawy neuropatologii. PZWL,Warszawa 1981.
8.Pace V., Scarsella S., Perentes E.: Brief communications and case reports.Vet. Pathol. 2003, 40, 203-206.
9.Patnaik A. K., MacEwen R. A., Erlandson P. H., Liu S. K.: Mediastinal para-thyroid adenocarcinoma in a dog. Vet. Pathol. 1978, 15, 55-63.
10.Summers B. A., Cummings J. F., de Lehunta A.: Veterinary Neuropathology.Mosby-Year Book. Inc. St Louis l995.
Adres autora: dr hab. Zenon So³tysiak prof nadzw. AR, ul. Sowiñskiego3/5, 51-685 Wroc³aw; e-mail: [email protected]
Ryc. 3. Gruczolakorak lewego p³ata przytarczycy psa, H-E,pow. 100 ×
Ryc. 5. Przerzut gruczolakaraka przytarczycy do w¹troby,H-E, pow. 400 ×
Ryc. 4. Gruczolakorak przytarczycy z rozleg³ym ogniskiemmartwicy u psa, H-E, pow. 400 ×
