Poza „ramy” obrazu opr. Michał Zakrzewski
1
Lekcja jest propozycją połączenia kilku zagadnień: happeningu, instalacji, asamblażu i po części ambalażu. One wszystkie, a tak- że związane z nimi działania twórcze odnajdziemy w pracach Ta- deusza Kantora. Uczniowie, po zapoznaniu się z przykładowymi dziełami artysty oraz dokonaniu ich analizy pod względem formy i treści, przystępują do samodzielnego tworzenia. Pomoże to im lepiej zrozumieć działania, które są typowe dla sztuki XX wieku, a jednocześnie zapamiętać prace Tadeusza Kantora, w których te nowatorskie rozwiązania są obecne. Cele lekcji: Uczeń rozumie znaczenie słów: „instalacja”, „happening”, „asam- blaż”, „ambalaż”; Rozpoznaje przykładowe obrazy Tadeusza Kantora: Trzymam ob- raz, na którym jestem namalowany, jak trzymam obraz , 1987 (14) , Żołnierz niesie obraz, na którym jest namalowany, jak niesie obraz , 1987 (15) , Klęska wrześniowa , 1990 (41) , Emballage „Hołdu pruskie- go” według Jana Matejki , 1975 (36) , Okno , 1983 (3) , Epoka chłopca , 1970 (11) , rysunek z serii Kobieta i dywan , 1970 (20) , Człowiek za- wieszony z cyklu Ludzie atrapy (27) , Spotkanie z nosorożcem. Mon- strum (28) ; Zna fotografie dokumentujące przykładowe happeningi Kantora (50, 51, 52) . Przebieg lekcji: Faza wprowadzająca: czynności organizacyjne. 5 minut Faza realizacyjna: Nauczyciel umieszcza na tablicy cztery karty ze słowami: „hap- pening”, „instalacja”, „ambalaż”, „asamblaż”, i pyta uczniów, czy spotkali się już z nimi i czy rozumieją ich znaczenie. Pojęcie hap- peningu nie powinno stanowić problemu, ale nauczyciel prosi wybraną osobę o odczytanie definicji w słowniku, po dobnie jak definicji pozostałych terminów. Następnie na ekranie wyświe- tla reprodukcje prac Tadeusza Kantora i pyta, które z wyjaśnio- nych pojęć pasuje do prezentowanego dzieła. Pokazuje kolejne Prowadzący prosi uczniów, by podzielili się na 6 grup (przy około 30-osobowej klasie – po 5 osób). Każda grupa losuje przygotowa- ne wcześniej karty z tematami prac. Uczniowie dostają również szary papier, sznurek, mają do dyspozycji nożyczki i taśmy klejące (ewentualnie blejtram). Nauczyciel tłumaczy, na czym będzie po- legać ich praca. Temat, który wylosowała grupa, ma posłużyć do stworzenia kompozycji, w której uczniowie sami będą stanowić jej część, a otrzymane materiały mają być przydatne w uzupeł- nieniu pracy o potrzebne rekwizyty. Idąc tropem pokazanych dzieł Kantora, gdzie z jednej strony artysta „wychodzi” poza obręb płót- na, a z drugiej, stara się coś ukryć, grupy mają stworzyć podob- ną sytuację. Ich praca ma przyjąć formę happeningu, ponieważ to oni sami będą stanowią jej część i pozowaniem będą jej nadawać sens. Nauczyciel pomaga każdej grupie w dopracowaniu koncepcji, sugeruje, jak można wykorzystać otrzymane materiały, wspólnie z uczniami zastanawia się nad ich pomysłem na zinterpretowanie W podsumowaniu wszyscy oglądają prace każdej grupy w formie wyświetlanych zdjęć (warto się zastanowić, czy nie pokazać foto- grafii w wersji czarno-białej) i wspólnie zastanawiają się, dyskutu- ją, czy udało się grupie w sposób ciekawy ująć wylosowany temat. 5 minut Ambalaż (fr. emballage) – dosł. opakowywanie. Jest to rodzaj działania artystycznego związany z opakowywaniem przedmio- tów, dzieł, obiektów. Tadeusz Kantor ze szczególną fascynacją wykorzystywał w swojej sztuce od połowy lat 60. XX wieku opa- kowania – koperty, torby lub tkaniny – jako elementy pełne tajemnej narracji, włączając w przestrzeń obrazu wymienione elemen- ty. Ambalaże odgrywały znaczącą rolę w jego twórczości malar- skiej, zaznaczając obecność rzeczy poprzez coś, co je ukrywa. Kantor ideę ambalaży wykorzystywał także na innych polach swojej twórczości, między innymi w spektaklach Teatru Cricot 2 i w happeningach. Innym artystą znanym z tworzenia ambalaży jest Christo. Artysta ten opakował całe budynki (m.in niemiecki Reichstag), a nawet wyspy. Metody i formy pracy: Praca z materiałem ilustracyjnym; Dyskusja; Aktywizowanie uczniów poprzez działania plastyczne i formy happeningu połączone z dokumentacją działań; Praca w grupach / około 5–6 osób w grupie. Środki dydaktyczne i materiały poglądowe: Słownik terminologiczny sztuk pięknych lub języka polskiego; Reprodukcje dzieł w formie elektronicznej z możliwością prezen- tacji na ekranie / rzutnik; Arkusze szarego papieru (2 na grupę); Karty z tematami prac (propozycje): 1. Co kryje szafa? 2. Co znajdziesz na oknie? 3. Co ukryłeś w pudełku? 4. Co wisi na wieszaku? 5. Co widać za oknem? 6. Co znajdziesz pod dywanem? Klej, taśma samoprzylepna, szary sznurek, nożyczki, cz. flamastry; Drewniany wieszak (może być kilka); Spinacze do bielizny (drewniane); Krosno malarskie / blejtram – jeżeli jest taka możliwość; Aparat fotograficzny / smartfon z aparatem fotograficznym. Poza „ramy” obrazu • • • • • • • • • • • • • • • 45 min prace: Trzymam obraz, na którym jestem namalowany, jak trzy- mam obraz, 1987 (14) , Żołnierz niesie obraz, na którym jest na- malowany, jak niesie obraz ,1987 (15) , Klęska wrześniowa , 1990 (41) , Emballage „Hołdu pruskiego” według Jana Matejki , 1975 (36), Okno , 1983 (3) , Epoka chłopca , 1970 (11) , rysunek z serii Kobie- ta i dywan, 1970 (20), zdjęcie dokumentujące happening Linia podziału (50, 51, 52). Ponieważ wśród pokazywanych dzieł znajdują się też takie, które nie pasują do sugerowanych pojęć, jak np. rysunek, prowadzący zwraca na to uwagę, su- gerując jednak, że w dalszym ciągu zajęć odwoła się też do tych przykładów. Zaznacza również, że prezentowane fotogra- fie są formą udokumentowania działania artystycznego, które zaistniało w konkretnym czasie i miejscu. 10 minut otrzymanego tematu. Temat nie musi być potraktowany dosłow- nie, uczniowie mogą posłużyć się ironią, swobodnym skojarzeniem, tym sposobem podkreślając niejednoznaczność i tajemniczość swojej pracy. Założeniem jest zbudowanie kompozycji wykorzy- stującej ciało jako jej element, który po części jest powiązany z re- kwizytem. Podpowiadając uczniom metody działania, nauczyciel odwołuje się do prezentowanych wcześniej prac Kantora. Na pa- pierze uczniowie mogą rysować flamastrami, obrysowywać swoje sylwetki. Mogą wykonywać z papieru różne formy, wycinając go, składając. Z pozostałych materiałów mogą tworzyć propozycje in- stalacji, np. tworząc kompozycje ze sznurka lub wieszaków. Każda wykonana przez uczniów kompozycja zostaje sfotografowana. Możliwa jest większa ilość fotografii, ujęć z różnych stron. Można też założyć, że praca ma formę zmieniającą się w czasie inscenizacji – wtedy wykonujemy kilka ujęć. 20 minut Asamblaż (fr. assemblage) – dosł. zbieranie, gromadzenie. Technika artystyczna polegająca na tworzeniu dzieła z wykorzy- staniem przedmiotów gotowych, zgromadzonych przez artystę. Mogą one zostać połączone ze sobą, mogą również stanowić ele- ment dzieła malarskiego. Stosowane na płótnie, przeistaczają obraz w relief, tworzą kompozycję półprzestrzenną. Kantor umiesz- czał na płótnie często zniszczone, „biedne” przedmioty, które dzięki interwencji artysty traciły funkcje użytkowe i podnoszone były do rangi sztuki. Instalacja – to dzieło sztuki, które powstaje z kilku oddzielnych elementów ułożonych w relacji względem siebie w określonej przestrzeni. Elementy instalacji mogą być dziełem artysty, może on również wykorzystać gotowe, już istniejące przedmioty. Happening – wydarzenie zaaranżowane przez artystę, będą- ce jednocześnie dziełem sztuki. Niektórzy twórcy zakładają ko- nieczność całkowitego zaplanowania happeningu i sytuują widza w roli biernego odbiorcy inni natomiast dopuszczają interwencje widzów i zmiany w scenariuszu. 1 2 3
-
Upload
edukacja-w-cricotece -
Category
Documents
-
view
214 -
download
0
description
Scenariusz przeznaczony jest dla nauczycieli szkół gimnazjalnych i licealnych, edukatorów i animatorów. Jest on częścią płyty edukacyjnej Kantor w pigułce. materiały edukacyjne dla nauczycieli - darmowej publikacji Cricoteki, na której znajdują się także: opis życia i twórczości Kantora, film, galeria zdjęć i reprodukcji.
Transcript of Poza „ramy” obrazu opr. Michał Zakrzewski
Lekcja jest propozycją połączenia kilku zagadnień: happeningu, instalacji, asamblażu i po części ambalażu. One wszystkie, a tak-że związane z nimi działania twórcze odnajdziemy w pracach Ta-deusza Kantora. Uczniowie, po zapoznaniu się z przykładowymi dziełami artysty oraz dokonaniu ich analizy pod względem formy i treści, przystępują do samodzielnego tworzenia. Pomoże to im lepiej zrozumieć działania, które są typowe dla sztuki XX wieku, a jednocześnie zapamiętać prace Tadeusza Kantora, w których te nowatorskie rozwiązania są obecne.
Cele lekcji:Uczeń rozumie znaczenie słów: „instalacja”, „happening”, „asam-blaż”, „ambalaż”;Rozpoznaje przykładowe obrazy Tadeusza Kantora: Trzymam ob-raz, na którym jestem namalowany, jak trzymam obraz , 1987 (14), Żołnierz niesie obraz, na którym jest namalowany, jak niesie obraz, 1987 (15), Klęska wrześniowa, 1990 (41), Emballage „Hołdu pruskie-go” według Jana Matejki, 1975 (36), Okno, 1983 (3), Epoka chłopca, 1970 (11), rysunek z serii Kobieta i dywan, 1970 (20), Człowiek za-wieszony z cyklu Ludzie atrapy (27), Spotkanie z nosorożcem. Mon-strum (28);Zna fotografie dokumentujące przykładowe happeningi Kantora (50, 51, 52).
Przebieg lekcji:Faza wprowadzająca: czynności organizacyjne. 5 minut
Faza realizacyjna:Nauczyciel umieszcza na tablicy cztery karty ze słowami: „hap-pening”, „instalacja”, „ambalaż”, „asamblaż”, i pyta uczniów, czy spotkali się już z nimi i czy rozumieją ich znaczenie. Pojęcie hap-peningu nie powinno stanowić problemu, ale nauczyciel prosi wybraną osobę o odczytanie definicji w słowniku, po dobnie jak definicji pozostałych terminów. Następnie na ekranie wyświe-tla reprodukcje prac Tadeusza Kantora i pyta, które z wyjaśnio-nych pojęć pasuje do prezentowanego dzieła. Pokazuje kolejne
Prowadzący prosi uczniów, by podzielili się na 6 grup (przy około 30-osobowej klasie – po 5 osób). Każda grupa losuje przygotowa-ne wcześniej karty z tematami prac. Uczniowie dostają również szary papier, sznurek, mają do dyspozycji nożyczki i taśmy klejące (ewentualnie blejtram). Nauczyciel tłumaczy, na czym będzie po-legać ich praca. Temat, który wylosowała grupa, ma posłużyć do stworzenia kompozycji, w której uczniowie sami będą stanowić jej część, a otrzymane materiały mają być przydatne w uzupeł-nieniu pracy o potrzebne rekwizyty. Idąc tropem pokazanych dzieł Kantora, gdzie z jednej strony artysta „wychodzi” poza obręb płót-na, a z drugiej, stara się coś ukryć, grupy mają stworzyć podob-ną sytuację. Ich praca ma przyjąć formę happeningu, ponieważ to oni sami będą stanowią jej część i pozowaniem będą jej nadawać sens. Nauczyciel pomaga każdej grupie w dopracowaniu koncepcji, sugeruje, jak można wykorzystać otrzymane materiały, wspólnie z uczniami zastanawia się nad ich pomysłem na zinterpretowanie
W podsumowaniu wszyscy oglądają prace każdej grupy w formie wyświetlanych zdjęć (warto się zastanowić, czy nie pokazać foto-grafii w wersji czarno-białej) i wspólnie zastanawiają się, dyskutu-ją, czy udało się grupie w sposób ciekawy ująć wylosowany temat. 5 minut
Ambalaż (fr. emballage) – dosł. opakowywanie. Jest to rodzaj działania artystycznego związany z opakowywaniem przedmio-tów, dzieł, obiektów. Tadeusz Kantor ze szczególną fascynacją wykorzystywał w swojej sztuce od połowy lat 60. XX wieku opa-kowania – koperty, torby lub tkaniny – jako elementy pełne tajemnej narracji, włączając w przestrzeń obrazu wymienione elemen-ty. Ambalaże odgrywały znaczącą rolę w jego twórczości malar-skiej, zaznaczając obecność rzeczy poprzez coś, co je ukrywa. Kantor ideę ambalaży wykorzystywał także na innych polach swojej twórczości, między innymi w spektaklach Teatru Cricot 2 i w happeningach. Innym artystą znanym z tworzenia ambalaży jest Christo. Artysta ten opakował całe budynki (m.in niemiecki Reichstag), a nawet wyspy.
Metody i formy pracy:Praca z materiałem ilustracyjnym;Dyskusja;Aktywizowanie uczniów poprzez działania plastyczne i formy happeningu połączone z dokumentacją działań;Praca w grupach / około 5–6 osób w grupie.
Środki dydaktyczne i materiały poglądowe:Słownik terminologiczny sztuk pięknych lub języka polskiego;Reprodukcje dzieł w formie elektronicznej z możliwością prezen-tacji na ekranie / rzutnik;Arkusze szarego papieru (2 na grupę);Karty z tematami prac (propozycje): 1. Co kryje szafa? 2. Co znajdziesz na oknie? 3. Co ukryłeś w pudełku? 4. Co wisi na wieszaku? 5. Co widać za oknem? 6. Co znajdziesz pod dywanem?Klej, taśma samoprzylepna, szary sznurek, nożyczki, cz. flamastry;Drewniany wieszak (może być kilka);Spinacze do bielizny (drewniane); Krosno malarskie / blejtram – jeżeli jest taka możliwość;Aparat fotograficzny / smartfon z aparatem fotograficznym.
Poza „ramy” obrazu
••
••
•
•••
•
•
•
•••
•
45 min
prace: Trzymam obraz, na którym jestem namalowany, jak trzy-mam obraz, 1987 (14), Żołnierz niesie obraz, na którym jest na-malowany, jak niesie obraz, 1987 (15), Klęska wrześniowa, 1990 (41), Emballage „Hołdu pruskiego” według Jana Matejki, 1975 (36), Okno, 1983 (3), Epoka chłopca, 1970 (11), rysunek z serii Kobie-ta i dywan, 1970 (20), zdjęcie dokumentujące happening Linia podziału (50, 51, 52). Ponieważ wśród pokazywanych dzieł znajdują się też takie, które nie pasują do sugerowanych pojęć, jak np. rysunek, prowadzący zwraca na to uwagę, su-gerując jednak, że w dalszym ciągu zajęć odwoła się też do tych przykładów. Zaznacza również, że prezentowane fotogra-fie są formą udokumentowania działania artystycznego, które zaistniało w konkretnym czasie i miejscu.10 minut
otrzymanego tematu. Temat nie musi być potraktowany dosłow-nie, uczniowie mogą posłużyć się ironią, swobodnym skojarzeniem, tym sposobem podkreślając niejednoznaczność i tajemniczość swojej pracy. Założeniem jest zbudowanie kompozycji wykorzy-stującej ciało jako jej element, który po części jest powiązany z re-kwizytem. Podpowiadając uczniom metody działania, nauczyciel odwołuje się do prezentowanych wcześniej prac Kantora. Na pa-pierze uczniowie mogą rysować flamastrami, obrysowywać swoje sylwetki. Mogą wykonywać z papieru różne formy, wycinając go, składając. Z pozostałych materiałów mogą tworzyć propozycje in-stalacji, np. tworząc kompozycje ze sznurka lub wieszaków. Każda wykonana przez uczniów kompozycja zostaje sfotografowana. Możliwa jest większa ilość fotografii, ujęć z różnych stron. Można też założyć, że praca ma formę zmieniającą się w czasie inscenizacji – wtedy wykonujemy kilka ujęć.20 minut
Asamblaż (fr. assemblage) – dosł. zbieranie, gromadzenie. Technika artystyczna polegająca na tworzeniu dzieła z wykorzy-staniem przedmiotów gotowych, zgromadzonych przez artystę. Mogą one zostać połączone ze sobą, mogą również stanowić ele-ment dzieła malarskiego. Stosowane na płótnie, przeistaczają obraz w relief, tworzą kompozycję półprzestrzenną. Kantor umiesz-czał na płótnie często zniszczone, „biedne” przedmioty, które dzięki interwencji artysty traciły funkcje użytkowe i podnoszone były do rangi sztuki.
Instalacja – to dzieło sztuki, które powstaje z kilku oddzielnych elementów ułożonych w relacji względem siebie w określonej przestrzeni. Elementy instalacji mogą być dziełem artysty, może on również wykorzystać gotowe, już istniejące przedmioty.
Happening – wydarzenie zaaranżowane przez artystę, będą-ce jednocześnie dziełem sztuki. Niektórzy twórcy zakładają ko-nieczność całkowitego zaplanowania happeningu i sytuują widza w roli biernego odbiorcy inni natomiast dopuszczają interwencje widzów i zmiany w scenariuszu.
1
2
3
