Powszechna historia służb ochrony porządku publicznego

ćwiczenia: Rodzaje formacji policyjnych w państwach niemieckich

XIX i XX wieku

dr Karol Dąbrowski

* zdecentralizowany system policji z podziałem na policję federalną i policję krajów (landów)

* nakładanie się na siebie nazewnictwa: formacji policyjnych różnego rodzaju z rodzajami policji rozumianej jako działy zarządu bezpieczeństwem publicznym

przykładowo:

a) policja administracyjna (Verwaltungspolizei)

b) policja bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei)

odpowiadają działom zarządu bezpieczeństwem publicznym

a) zarządowi cywilnemu (tzn. nie wojskowemu), zarządzaniu sprawami publicznymi przez organy administracji publicznej, w tym administracji specjalnej (budowlanej, sanitarnej itp.), nakładania kar administracyjnych (zazwyczaj grzywny) w postępowaniu karno-administracyjnym zgodnie z przepisami aktów prawnych zaliczanych do części szczególnej prawa administracyjnego bądź kar za wykroczenia w sprawach policyjnych w postępowaniu mandatowym zgodnie z prawem o wykroczeniach

b) służbie policyjnej, właściwej w sprawach sądowych (kryminalnych, karnych), ścigającą tzw. przestępstwa prawne, gdzie właściwym są sądy karne, orzekające na podstawie kodeksu karnego w postępowaniu sądowym a nie administracyjnym, a co za tym idzie są to cięższe przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego i zagrożone wyższym wymiarem kary innego rodzaju (zwykle pozbawienie wolności)

dodatkową trudność nasuwają różnice w przekładach; brak jasnego rozróżnienia między formacjami Schutzpolizei i Sicherheitspolizei; zmiany zachodzące na przestrzeni lat oraz odmienności organizacji policji w poszczególnych landach

historycznie rzecz ujmując w państwach niemieckich w XIX wieku funkcjonowały takie formacje jak:

- policja miejska (Stadtpolizei)

- żandarmeria (Gendarmerie)

co do zasady żandarmeria była tworzona na wzór wojskowy, zmilitaryzowana, podporządkowana resortowi wojny, działała na terenie wiejskim

policja miejska jest też zwana policją komunalną (Kommunalpolizei)

oprócz tego sprawami z zakresu policji administracyjnej zajmowały się dyrekcje policji (Polizeidirektionen), umiejscowione w strukturze administracji publicznej, podlegające resortowi spraw wewnętrznych

później pojawiły się dwie formacje:

- policja kryminalna (Kriminalpolizei - „Kripo”)

- policja ochronna (Schutzpolizei - „Schupo”)

co do zasady „Kripo” ściga przestępstwa cięższe, a „Schupo” wykroczenia i przestępstwa lżejsze

do nich dołączyły specjalistyczne służby policyjne (Fachpolizeien), np.

- policja kolejowa (Bahnpolizei)

- policja rzeczna (Wasserschutzpolizei)

- straż pocztowa (Postschutz)

- straż radiowa (Funkschutz)

specjalistyczne służby policyjne można traktować jako policje resortowe

straż pożarną również zwano „policją”, w tym wypadku policją przeciwpożarową (Feuerschutzpolizei)

Wrocławski Regiment Policji Przeciwpożarowej w okresie II wojny światowej liczył:6 mobilnych jednostek – ok. 600 mężczyzn44 pojazdy gaśnicze12 pojazdów specjalnych25 pomp gaśniczych7 posterunków straży

Źródło: http://www.axishistory.com/

Magirus KL 26 (1942)

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Magirus_KL_26_-_FL145.jpg

w państwach niemieckich znana jest też:

- straż leśna (Forstschutz, Waldschutz)

- straż przemysłowa (Werkschutz)

Do standardowych zadań „Schupo” przynależy szczególnie: patrolowanie ulic, przyjmowanie zawiadomień o przestępstwach, kontrola ruchu drogowego, ochrona imprez masowych, pościg za przestępcami i co najbardziej typowe: wykonywanie funkcji policjantów dzielnicowych (rewirowych).

Nieco inna była geneza formacji Sicherheitspolizei „Sipo”. Po okresie I wojny światowej, po rewolucji listopadowej, walkach o władzę, powstaniu Spartakusa, wypadkach marcowych itp. zostały sformowane paramilitarne oddziały zwane policją bezpieczeństwa powołane w celu zwalczania zamieszek i prób zamachów przeciwko republice weimarskiej

Funkcje „Sipo” można porównać do zadań współczesnych oddziałów prewencji „Bepo” (Bereitschaftspolizei)

Mecz FC Carl Zeiss Jena - FC Berlin (1990) Demonstracja przeciwko transportom odpadów atomowych (2011)

Na podział rodzajowy nakłada się podział terytorialny: policji federalnej (Bundespolizei) oraz krajowej (Landespolizei)

Policja federalna zapewnia ochronę granic, pełniąc rolę taką, jak polska Straż Graniczna (i są to oddziały Bundesgrenzschutz), kolei (wykonując funkcje policji kolejowej – Bahnpolizei), ruchu powietrznego (policja lotnicza), rządu i budynków publicznych, ruchu morskiego, porządku w czasie stanów wyjątkowych oraz niemieckich placówek dyplomatycznych.

Rozmieszczenie placówek policji federalnej (2014)

http://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Standortkarte_der_Bundespolizei_(Deutschland).png

BMW wyprodukowane dla Bundespolizei (2011)

http://de.wikipedia.org/wiki/Datei:BP_23_Bad_D%C3%BCben_01.jpg

BP 23 "Bad Düben" - statek straży przybrzeżnej na Kanale Kilońskim (2009)

W odróżnieniu od policji federalnej policja krajowa (Landespolizei) podlega władzom landów. Zajmuje się policją kryminalną („Kripo”) i ochronną („Schupo”), z czego w ramach „Schupo” wydziela się na policję drogową (Verkehrspolizei) - do której niekiedy dołączana jest policja autostradowa (Autobahnpolizei) - jak też policję wodną (Wasserschutzpolizei) oraz wzmiankowaną „Bepo”.

Własną straż posiada Bundestag i jest to Bundestagspolizei.

Inna sytuacja miała miejsce w okresie III Rzeszy, gdy funkcjonowały służby kierowane przez: Reinharda Heydricha i Heinricha Himmlera

Reinhard Heydrich

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:System_policyjny_ss.png

poprzedniczką Gestapo była pruska tajna policja polityczna (Preußische Geheimpolizei)

Heinrich Himmler

Reichsführer SS i Szef Policji Niemieckiej

Ordnungspolizei „Orpo”

„Schupo”

żandarmeria

policje resortowe

policja pomocnicza (Hilfspolizei - „Hipo”)

Fotografie nieoznaczone pochodzą ze zbiorów Wikimedia Commons: https://commons.wikimedia.org/

koniec

Linki:http://www.info-pc.home.pl/whatfor/baza/policja_niemiecka_w_warszawie.htm

http://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Zusatz/OrPo/Ordnungspolizei.htm