Powstawanie i wymiar zobowiązań podatkowych

Powstawanie i wymiar - podstawowe pojęcia

Art. 4 OpObowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Art. 5 Op Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Powstawanie i wymiar

Powstawanie zobowiązań podatkowych – koncepcja zobowiązań „z mocy prawa”

Powstawanie i wymiar – schemat ogólny

Wymiar decyzyjny – jakie podatki?

Domniemanie wymiaru decyzyjnego

Dotyczy następujących podatków:1) od spadków i darowizn, 2) od nieruchomości należny od osób fizycznych, 3) rolny należny od osób fizycznych, 4) leśny należny od osób fizycznych

Wymiar decyzyjny

Wymiar decyzyjny - deklaracje• To np. wykaz nieruchomości składany przez osoby fizyczne dla

celów podatku od nieruchomości (art. 6 ust. 6 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, Dz. U. z 2010 r., nr 95, poz. 613, ze zm.), zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na podatek od spadków i darowizn (art. 17a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, Dz. U. z 2009 r., nr 93, poz. 768)

• Art. 21 § 5 OpJeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek

złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym

Decyzja ustalająca – skutki doręczenia• Wyznacza 14-dniowy termin płatności podatku wynikającego z tej decyzji

(art. 47 § 1 i § 2 Op). • Stanowi podstawę prowadzenia egzekucji administracyjnej w zakresie

kwoty w niej ustalonej, chyba, że jest:1) decyzją nieostateczną, której nie nadano rygoru natychmiastowej

wykonalności (art. 239a o.p.), lub 2) decyzją ostateczną, której wykonanie wstrzymano (art. 239e o.p.); wtedy nie

może być na jej podstawie prowadzona egzekucja administracyjna. • Może - jeszcze przed upływem terminu płatności - stanowić podstawę

zabezpieczenia wykonania zobowiązania (art. 33 § 1 o.p.). • Stanowi podstawę wpisu hipoteki przymusowej na zabezpieczenie

zobowiązania w niej ustalonego (art. 35 § 2 pkt 1 lit. „a” o.p.).• Stanowi podstawę wpisu zastawu skarbowego do rejestru zastawów

skarbowych (art. 44 § 1 pkt 1 o.p.).• W przypadku nieuiszczenia kwoty w niej ustalonej, decyzja ta stanowi

warunek wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej (art. 108 § 1 o.p.).

Wymiar decyzyjny – wyłączenie wymiaru

• Okoliczności wyłączające wymiar decyzyjny są:1)przedawnienie wymiaru (art. 68 Op)2)zaniechanie poboru w drodze rozporządzenia

ministra finansów (art. 22 § 1 pkt 1 Op)3)zaniechanie ustalania podatku rolnego (art.

13c ustawy o podatku rolnym)

Wymiar decyzyjny - przedawnienie

Przedawnienie w przypadku zobowiązań wymierzanych decyzyjnie

Doręczenie decyzji ustalającej

Powstanie obowiązku podatkowego

Termin płatności

Zapłata podatku

Zastosowanie środka egzekucyjnego

Art. 68 o.p. Art. 70 o.p.

Wymiar decyzyjny – przedawnienie (2)

• „Bez znaczenia jest wydanie decyzji drugoinstancyjnej po terminie przedawnienia w odniesieniu do konstytutywnych decyzji podatkowych. Organ odwoławczy, rozpoznający odwołanie, nie kreuje w takim wypadku zobowiązania podatkowego, które już powstało w wyniku doręczenia podatnikowi decyzji organu I instancji, lecz kontroluje prawidłowość dokonanego ustalenia, i w razie stwierdzenia, że ustalenie jest wadliwe, zobowiązany jest do dokonania niezbędnej korekty” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2010 r., sygn. akt II FSK 1705/08)

Zaniechanie poboru

• Art. 22. § 1 OpMinister właściwy do spraw finansów

publicznych może, w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników:

1) zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie; (…)

Zaniechanie ustalania podatku rolnego

• Art. 13c ust. 1 OpW razie wystąpienia klęski żywiołowej, która

spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w drzewostanie, przyznaje się podatnikom ulgi w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalania albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym.

Samowymiar

Powstanie obowiązku

podatkowego (art. 4 Op)

Deklaracja (art. 21 par. 2 Op)

Deklaracja korygująca z

urzędu (art. 274 Op.)

Decyzja określająca (art. 21 par. 3 Op.)

Autokorekta (art. 81 lub art. 274 par.

1 pkt 2 Op)

Deklaracja samowymiarowa – skutki złożenia

Deklaracja samowymiarowa a termin płatności

30 kwietnia 2012 31 maja 2012

Termin złożenia deklaracji i

termin płatności

Faktyczne złożenie

deklaracji

ODSETKI!!!!!

AutokorektaArt. 81 Op§ 1. Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i

inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację.§ 1a. Osoba, która była wspólnikiem spółki cywilnej w chwili rozwiązania

spółki, może skorygować uprzednio złożoną deklarację w zakresie wskazanym w art. 75 § 3a.

§ 2. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty.

Art. 81b Op§ 1. Uprawnienie do skorygowania deklaracji:1) ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli

podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą;2) przysługuje nadal po zakończeniu:a) kontroli podatkowej,b) postępowania podatkowego - w zakresie nieobjętym decyzją określającą

wysokość zobowiązania podatkowego.§ 2. Korekta złożona w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, nie wywołuje

skutków prawnych.

Dopuszczalność autokorekty

Autokorekta - korzyści

Decyzja określająca - przesłanki

• Art. 21 § 3 Op „Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ

podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego”.

Decyzja określająca – wszczęcie postępowania

Dopuszczalność wszczęcia postępowania wymiarowego „na wniosek”

• Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23 lipca 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 380/10:

„ Podstawowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie, czy istnieje przepis materialnoprawny dający Skarżącej podstawę do żądania wszczęcia postępowania podatkowego. Sąd rozpoznający sprawę podziela wyrażany w doktrynie prawa administracyjnego pogląd, zgodnie z którym art. 165 o.p. nie stanowi samoistnej podstawy wszczęcia postępowania podatkowego”

Przesłanki wszczęcia postępowania wymiarowego

Termin wszczęcia postępowania• Art. 165b Op§ 1. W przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co

do wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku, gdy złożone przez kontrolowanego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostały w całości uwzględnione przez kontrolujących.

§ 3. W przypadku, o którym mowa w § 1, postępowanie podatkowe może być wszczęte także po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli:

1) podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione nieprawidłowości ujawnione w kontroli podatkowej;

2) organ podatkowy otrzyma informacje od organów podatkowych lub od innych organów, uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego.

Decyzja określająca – skutki doręczenia

• Stanowi podstawę prowadzenia egzekucji administracyjnej w zakresie zobowiązania w niej ustalonego, a jeszcze nieuiszczonego przez podatnika (art. 3 u.p.e.a.); chyba, że jest: 1) decyzją nieostateczną, której nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 239a o.p.), lub 2) decyzją ostateczną, której wykonanie wstrzymano (art. 239e o.p.).

• Moment jej doręczenia nie wyznacza terminu płatności podatku (w odróżnieniu od decyzji ustalającej).

• Jej doręczenie uniemożliwia złożenie jakiejkolwiek deklaracji podatkowej, w tym deklaracji korygującej (art. 81b § 1 pkt 2 o.p.).

• Stanowi podstawę wpisu hipoteki przymusowej (art. 35 § 2 pkt 1 lit. „b” o.p.).

• Stanowi podstawę wpisu zastawu skarbowego do rejestru zastawów skarbowych (art. 44 § 1 pkt 2 o.p.).

• Stanowi warunek wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej (art. 108 § 2 pkt 2 lit. „a” o.p.).

Decyzja określająca a termin płatności

30 kwietnia 2012 31 stycznia 2013

Termin złożenia deklaracji i

termin płatnościZapłata zaległości

wynikającej z decyzji ustalającej

ODSETKI!!!!!

Faktyczne złożenie deklaracji i zapłata

kwoty w niej wykazanej

Samowymiar – przedawnienie wymiaru i wykonania

Doręczenie decyzji określającej

Termin płatności

Zapłata podatku

Zastosowanie środka egzekucyjnego

Art. 70 o.p.

AutokorektaZłożenie deklaracji

Przedawnienie wymiaru a zapłata podatku

• Uchwała NSA z 3 grudnia 2012 r., sygn. akt I FPS 1/12:

„ W świetle art. 70 § 1 i art. 208 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2005 r. po upływie terminu przedawnienia nie jest dopuszczalne prowadzenie postępowania podatkowego i orzekanie o wysokości zobowiązania podatkowego, które wygasło przez zapłatę (art. 59 § 1 pkt 1 Ordynacji Podatkowej)”.

Wymiar płatniczy

Obowiązek poboru podatku

przez płatnika (art.

8 Op.

Pobór podatku w prawidłowej

wysokości

Pobór podatku w zaniżonej wysokości

Decyzja o odpowiedzialności

podatkowej płatnika (art. 30 par. 4 Op.)

Decyzja o odpowiedzialności

podatkowej podatnika (art. 30 par. 5 Op.)

Niepobranie z winy podatnika