Potencjał współpracy transgranicznej podregionu białostocko-suwalskiego

121
POTENCJAŁ WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ PODREGIONU BIAŁOSTOCKO-SUWALSKIEGO Białystok 2015

description

M. Klimczuk-Kochańska, A. Klimczuk, Potencjał współpracy transgranicznej podregionu białostocko-suwalskiego (The Potential for Cross-border Cooperation of Subregion Bialystok-Suwalki), Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr, Białystok 2015, 121p.

Transcript of Potencjał współpracy transgranicznej podregionu białostocko-suwalskiego

  • POTENCJA WSPPRACY TRANSGRANICZNEJ

    PODREGIONU BIAOSTOCKO-SUWALSKIEGO

    Biaystok 2015

  • Redakcja naukowa Magdalena Klimczuk-Kochaska

    Autorzy

    Magdalena Klimczuk-Kochaska,

    Andrzej Klimczuk

    Redakcja techniczna

    Mariusz Citkowski

    Copyright by Biaostocka Fundacja Ksztacenia Kadr

    Biaystok 2015

    www.bfkk.pl

    ISBN 978-83-64438-15-8

    Druk i oprawa Drukarnia Cyfrowa Partner Poligrafia, ul. Zwycistwa 10, Biaystok

    egzemplarz bezpatny

    Ta publikacja zostaa wydana przy pomocy finansowej Unii Europejskiej, w ramach Programu Wsppracy Transgranicznej Polska-Biaoru-Ukraina 2007-2013. Odpowiedzialno za zawarto tej publikacji ley wycznie po stronie Biaostockiej Fundacji Ksztacenia Kadr i nie moe by w adnym wy-padku traktowana jako odzwierciedlenie stanowiska Unii Europejskiej.

  • SPIS TRECI

    WPROWADZENIE ............................................................................................... 5

    ROZDZIA 1. POTENCJA GOSPODARCZY PODREGIONU ................... 7

    1.1. Produkt krajowy brutto ......................................................................... 7

    1.2. Rynek pracy ........................................................................................ 16

    1.3. Wynagrodzenia ................................................................................... 21

    1.4. Przemys i budownictwo .................................................................... 24

    1.4.1. Produkcja sprzedana i przecitne zatrudnienie

    w przemyle ............................................................................. 24

    1.4.2. Produkcja sprzedana i przecitne zatrudnienie

    w budownictwie ....................................................................... 27

    1.5. Podmioty gospodarcze i wyniki finansowe przedsibiorstw .............. 28

    ROZDZIA 2. WIELKO I STRUKTURA EKSPORTU ............................ 35

    ROZDZIA 3. WSPPRACA TRANSGRANICZNA W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH PODREGIONU ...................... 49

    ROZDZIA 4. WARUNKI ROZWOJU WSPPRACY TRANSGRANICZNEJ ....................................................................................... 53

    ROZDZIA 5. ANALIZA SWOT ...................................................................... 67

    ROZDZIA 6. WYNIKI BADA PRZEDSIBIORCZOCI TRANSGRANICZNEJ POLSKA BIAORU UKRAINA ............................................................................................................ 71

    6.1. Metodologia bada ............................................................................. 71

    6.1.1. Opis prby badawczej .............................................................. 71

    6.2. Stan wsppracy transgranicznej ........................................................ 74

    6.3. Korzyci ze wsppracy transgranicznej ............................................ 84

    6.4. Bariery wsppracy transgranicznej ................................................... 88

    6.5. Potrzeby w zakresie wsppracy transgranicznej ............................... 93

    6.6. Mocne i sabe strony gospodarki podregionu biaostocko-suwalskiego ........................................................................................ 99

    6.7. Obiecujce kierunki wsppracy transgranicznej ............................. 110

    BIBLIOGRAFIA ............................................................................................... 113

    SPIS TABEL ...................................................................................................... 117

    SPIS WYKRESW ........................................................................................... 119

  • WPROWADZENIE

    W Polsce obszarem o szczeglnych wyzwaniach w zakresie rozwoju regionalnego jest tak zwana Polska Wschodnia, w ktrej skad wchodz najsabiej rozwinite wojewdztwa: warmisko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, witokrzyskie i podkarpackie. Analizy procesw rozwojo-wych w tej czci kraju wskazuj, i podejmowane dziaania polityki spjnoci nie przyczyniy si do zmniejszenia dystansu rozwojowego pomidzy regionami Polski Wschodniej a dynamicznie rozwijajcymi si regionami reszty kraju. W istocie luka rozwojowa ulega dalszemu pogbieniu. Wskazuje to na niewystarczajc skal i zakres podejmo-wanych dziaa, majcych na celu zwikszenie spjnoci spoeczno-gospodarczej Polski Wschodniej z reszt kraju. Mona take przypusz-cza, i interwencji nie kierowano w dostatecznym stopniu na kluczowe endogeniczne potencjay rozwojowe regionw Polski Wschodniej1.

    Podobna sytuacja dystansu rozwojowego regionw przygranicznych wystpuje po drugiej stronie granicy na Biaorusi i na Ukrainie. Obwd Grodzieski na Biaorusi i Obwd Zakarpacki na Ukrainie pozostaj na niszym ni przecitna dla swoich krajw poziomie rozwoju gospodar-czego. Symetria problemw rozwojowych obszarw peryferyjnych wskazuje, i o gospodarczej dynamice regionw, w tym podmiotw sek-tora maych i rednich przedsibiorstw (MSP) cigle w duej mierze decyduj czynniki lokalizacyjne. Niezalenie od rozwoju komunikacji elektronicznej czy nawet obniania si kosztw transportu, geograficzna blisko w stosunku do gwnych centrw wzrostu czy osi komunika-cyjnych znaczco przyspiesza tempo wzrostu gospodarczego. Regiony oddalone musz opiera swj rozwj na specyficznych rdach wzrostu, ktre zrekompensuj saboci peryferyjnego pooenia.

    Poszukujc endogenicznych czynnikw wzrostu regionalnego oma-wianego obszaru przygranicznego Polska-Biaoru-Ukraina, warto zwr-ci uwag na potencja rozwoju wsppracy transgranicznej. Naley przy

    1 B. Plawgo, Wpyw polityki spjnoci na rozwj Polski Wschodniej, [w:] Jak Polska wykorzystaa rodki Unii Europejskiej, J.P. Gieorgica (red.), Wydawnictwo Polskie Stowarzyszenie Prointegra-cyjne Europa, Warszawa 2014, s. 269-288.

  • 6

    Wprowadzenie

    tym mie na uwadze, i gospodarcza wsppraca transgraniczna w prak-tyce moe by realizowana przede wszystkim przez podmioty sektora maych i rednich przedsibiorstw. Tymczasem dotychczasowe badania wsppracy transgranicznej koncentroway si raczej na kwestiach relacji pomidzy wadzami publicznymi, czy wdraaniu okrelonych progra-mw wsppracy najczciej w sferze spoecznej i infrastrukturalnej czy rodowiskowej. W zakresie poznania stanu i uwarunkowa realnej wsppracy gospodarczej maych i rednich przedsibiorstw wystpuje znaczca luka poznawcza. Jej zmniejszenie moe przyczyni si do lep-szego sterowania rozwojem wsppracy transgranicznej, a moe nawet skuteczniejszego wsparcia rozwoju regionalnego regionw peryferyj-nych.

    Przeprowadzenie bada w czterech podregionach przygranicznych byo moliwe dziki Projektowi Rozwj transgranicznej wsppracy gospodarczej Podregionu biaostocko-suwalskiego i Obwodu grodzie-skiego na Biaorusi oraz Podregionu kroniesko-przemyskiego i Obwo-du zakarpackiego na Ukrainie. Projekt by realizowany przez Biao-stock Fundacj Ksztacenia Kadr we wsppracy z Partnerem z Biaoru-si, Pastwowym Uniwersytetem im. Janki Kupay w Grodnie oraz z Partnerem z Ukrainy, Fundacj Rozwoju Wsppracy Transgranicznej z Uhorodu. Gwnym celem Projektu bya poprawa wsppracy jednostek samorzdu terytorialnego (JST) oraz przedsibiorcw z sektora MSP z obszaru 4 regionw objtych projektem, przyczyniajca si do rozwoju spoeczno-gospodarczego Podregionu biaostocko-suwalskiego i Podre-gionu kroniesko-przemyskiego w Polsce, Obwodu zakarpackiego na Ukrainie oraz Obwodu grodzieskiego na Biaorusi. W ramach podej-mowanych dziaa przeprowadzono badania 400 przedsibiorstw z czte-rech wymienionych regionw (po 100 z kadego regionu). Zadaniem projektu byo take opracowanie na podstawie wynikw bada czterech modelowych programw wsppracy transgranicznej dla JST. Modele te mog by adaptowane przez JST do wasnych indywidualnych potrzeb i bd okrela kierunki dziaa, jakie powinny one podejmowa w celu stworzenia warunkw do rozwoju wsppracy transgranicznej.

    W niniejszej publikacji zawarto wyniki przeprowadzonych bada przedsibiorstw na terenie Podregionu biaostocko-suwalskiego oraz eksperckie analizy na temat moliwoci wykorzystania wsppracy transgranicznej dla wzmocnienia konkurencyjnoci przedsibiorstw i wzmocnienia procesw rozwojowych w regionach peryferyjnych. Przedstawienie wynikw bada poprzedzono dokonaniem charaktery-styki gospodarczej Podregionu biaostocko-suwalskiego.

  • ROZDZIA 1.

    POTENCJA GOSPODARCZY PODREGIONU

    Podregion biaostocko-suwalski jest obszarem wydzielonym na po-ziomie NUTS III jako podregion skadajcy si z 9 powiatw. S to po-wiaty:

    augustowski,

    biaostocki,

    grajewski,

    moniecki,

    sejneski,

    soklski,

    suwalski, oraz miasta

    miasto Biaystok,

    miasto Suwaki.

    W kilku przypadkach w raporcie uwzgldniono zmienne z podziaem na podregion biaostocki i podregion suwalski.

    1.1. Produkt krajowy brutto

    W roku 2013 warto produktu krajowego brutto uzyskanego w podregionie biaostocko-suwalskim wyniosa 26 320 mln z (tabela 1), co stanowio blisko 1,6% PKB w Polsce. W przeliczeniu na euro warto PKB podregionu biaostocko-suwalskiego w roku 2013 wyniosa 6 346,45 mln euro i byo to o 2,4% wicej ni w 2012 roku.

    Warto ta bya jednoczenie wysza o 15,3% w stosunku do PKB dla podregionu kroniesko-przemyskiego, o 28,6% wysza ni poziom PKB wygenerowanego w 2013 roku w obwodzie grodzieskim oraz a o blisko 70% wysza od wartoci PKB wytworzonego w roku 2013 w obwodzie zakarpackim (tabela 1).

  • 8

    Rozdzia 1.

    Tabela 1. PKB w latach 2008-2013 w Polsce i podregionie biaostocko-suwalskim oraz w podregionach objtych badaniem (w mln z, w mln euro, w cenach biecych, w %)

    Wyszczeglnie-

    nie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Polska (mln z) 1 275 508 1 344 505 1 416 585 1 528 127 1 595 225 1 662 052

    Podregion biao-stocko-suwalski

    (mln z) 20 469 21 868 22 870 24 542 25 334 26 320

    Podregion biao-stocko-suwalski

    Polska=100%

    1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6

    Podregion

    biaostocko-suwalski (mln

    euro)

    4 905,81 5 323,01 5 774,82 5 556,51 6 196,86 6 346,45

    Podregion biao-stocko-suwalski

    rok poprzedni =100%

    108,5 108,5 96,2 111,5 102,4

    Podregion biao-stocko-suwalski

    podregion biao-stocko-suwalski =100%

    100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

    Podregion

    kroniesko-przemyski (mln

    euro)

    4 161,15 4 350,32 4 851,91 4 720,16 5 210,85 5 374,47

    Podregion kro-

    niesko-przemyski

    rok poprzedni

    =100%

    104,5 111,5 97,3 110,4 103,1

    Podregion kro-

    niesko-przemyski

    podregion biao-stocko-suwalski

    =100%

    84,8 81,7 84,0 84,9 84,1 84,7

    Obwd grodzie-ski (mln euro)

    3 329,78 2 976,23 3 341,89 3 489,77 3 948,44 4 532,16

  • 9

    Potencja gospodarczy podregionu

    Wyszczeglnie-nie

    2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Obwd grodzie-ski

    rok poprzedni

    =100%

    89,4 112,3 104,4 113,1 114,8

    Obwd grodzie-ski

    podregion biao-stocko-suwalski

    =100%

    67,9 55,9 57,9 62,8 63,7 71,4

    Obwd zakarpac-ki (mln euro)

    1 180,76 1 086,23 1 437,84 1 739,26 2 002,60 1 893,93

    Obwd zakarpac-ki

    rok poprzedni

    =100%

    83,6 92,0 132,4 121,0 115,1 94,6

    Obwd zakarpac-ki

    podregion biao-stocko-suwalski =100%

    24,1 20,4 24,9 31,3 32,3 29,8

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, listopad 2014; Wstpne szacunki produktu krajowego brutto wedug wojewdztw w 2013 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, 27 stycznia 2015; Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014; Diagnoza stanu i moliwoci rozwoju Transgranicznego Klastra Tufw Zeolitowych, Rzeszw 2014.

    Wzajemna relacja wytworzonego PKB w analizowanych podregio-

    nach utrzymuje si na przestrzeni ostatnich szeciu lat na porwnywal-nym poziomie (por. wykres 1). Jedynie w przypadku obwodu zakarpac-

    kiego rnica w wytworzonym PKB w roku 2013 w stosunku do roku 2012 powikszya si o ponad 3% na jego niekorzy.

    Analiza dynamiki zmian PKB w poszczeglnych regionach wskazu-je, i podregion biaostocko-suwalski, obok podregionu kroniesko-przemyskiego, ma najbardziej ustabilizowane tempo wzrostu w latach

    2009-2010. W obu przypadkach tempo wzrostu jest bardzo do siebie

    zblione (wykres 2). Jednake w okresie 2010-2013 najwysz dynami-k cigego wzrostu PKB naley odnotowa w przypadku obwodu gro-dzieskiego. Z kolei obwd zakarpacki osign w latach 2010-2012 jeszcze wiksze wzrosty PKB ni obwd grodzieski, ale dla tego regio-

  • 10

    Rozdzia 1.

    nu rok 2013 zakoczy si ponad 5% spadkiem regionalnego PKB wzgldem roku poprzedniego.

    Wykres 1. Produkt krajowy brutto w podregionie biaostocko-suwalskim oraz podregionach objtych badaniem w latach 2008-2013 (w mln euro, w cenach biecych)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, listopad 2014; Wstpne szacunki produktu krajowego brutto wedug wojewdztw w 2013 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, 27 stycznia 2015; Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014; Diagnoza stanu i moliwoci rozwoju Transgranicznego Klastra Tufw Zeolitowych, Rzeszw 2014.

    4 9

    05

    ,81

    z5

    323

    ,01

    z5

    77

    4,8

    2

    z5

    55

    6,5

    1

    z6

    19

    6,8

    6

    z6

    34

    6,4

    5

    z4

    16

    1,1

    5

    z4

    35

    0,3

    2

    z4

    85

    1,9

    1

    z4

    72

    0,1

    6

    z5

    21

    0,8

    5

    z5

    37

    4,4

    7

    z3

    32

    9,7

    8

    z2

    97

    6,2

    3

    z3

    34

    1,8

    9

    z3

    48

    9,7

    7

    z3

    94

    8,4

    4

    z4

    53

    2,1

    6

    z1

    18

    0,7

    6

    z1

    08

    6,2

    3

    z1

    43

    7,8

    4

    z1

    73

    9,2

    6

    z2

    00

    2,6

    0

    z1

    89

    3,9

    3

    0

    1 000

    2 000

    3 000

    4 000

    5 000

    6 000

    7 000

    2008 2009 2010 2011 2012 2013

    PKB Podregion biaostocko-suwalski w mln euro

    PKB Podregion kroniesko-przemyski w mln euro

    PKB Obwd grodzieski w mln euro

    PKB Obwd zakarpacki w mln euro

  • 11

    Potencja gospodarczy podregionu

    Wykres 2. Dynamika zmian PKB w poszczeglnych podregionach objtych badaniem w latach 2009-2013 (w %)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, listopad 2014; Wstpne szacunki produktu krajowego brutto wedug wojewdztw w 2013 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, 27 stycznia 2015; Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014; Diagnoza stanu i moliwoci rozwoju Transgranicznego Klastra Tufw Zeolitowych, Rzeszw 2014.

    Biorc pod uwag warto generowanego PKB w danym regionie, naley jednoznacznie wskaza, i podregion biaostocko-suwalski ma w chwili obecnej najwikszy potencja gospodarczy do nawizywania wsppracy transgranicznej w zakresie obrotu towarami i usugami, ofe-rujc jednoczenie potencjalnie najwikszy zakres przedmiotowy do wymiany transgranicznej. Z kolei w przypadku obwodu zakarpackiego,

    nawizanie szerszej wsppracy transgranicznej moe by jedn z istotnych stymulant pobudzania regionalnej koniunktury i dugofalowo wzrostu wartoci wytwarzanego PKB w regionie, m.in. na potrzeby wymiany transgranicznej.

    Natomiast obwd grodzieski, uwzgldniajc dynamik wzrostu re-gionalnego PKB w ujciu rocznym, jest najbardziej dynamicznie rozwi-jajcym si regionem spord analizowanych regionw w latach 2010-2013. Utrzymanie si tej tendencji z pewnoci wiza si bdzie w przyszoci ze wzrostem wymiany zagranicznej, w tym transgranicz-nej.

    50

    75

    100

    125

    150

    2009 2010 2011 2012 2013

    Podregion biaostocko-suwalski Podregion kroniesko-przemyski

    Obwd grodzieski Obwd zakarpacki

  • 12

    Rozdzia 1.

    Warto wytworzonego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca podregionu biaostocko-suwalskiego (per capita) w roku 2013 wyniosa 33 424 z i stanowia 77,4% wartoci PKB per capita dla Polski. W stosunku do roku poprzedniego warto PKB na jednego mieszkaca w omawianym podregionie wzrosa o 2,5%.

    Warto wytworzonego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca rwnie wskazuje na podobne relacje pomidzy analizowanymi podre-gionami, jak w przypadku PKB ogem (tabela 2, wykres 3), jednak przy wikszych dysproporcjach na korzy podregionu biaostocko-suwalskiego.

    Tabela 2. Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na jednego mieszkaca w Polsce oraz podregionach objtych badaniem w latach 2008-2013 (w z, w euro, w %, w cenach biecych)

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Polska (z) 33 464 34937 37317 40326 41934 43168

    Podregion biaostocko-suwalski (z) 26 215

    27

    774 29 267

    31

    130 32 141

    33

    424

    Podregion biaostocko-suwalski

    Polska=100% 78,3 79,5 78,4 77,2 76,6 77,4

    Podregion biaostocko-suwalski (euro)

    6 283 6 761 7 390 7 048 7 862 8 059

    Podregion biaostocko-suwalski

    rok poprzedni =100% 107,6 109,3 95,4 111,5 102,5

    Podregion biaostocko-suwalski

    podregion biaostocko-suwalski=100% 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

    Podregion kroniesko-przemyski (euro)

    4 749 4 963 5 536 5 330 5 891 6 092

    Podregion kroniesko-przemyski

    rok poprzedni=100% 104,5 111,5 96,3 110,5 103,4

    Podregion kroniesko-przemyski

    podregion biaostocko-suwalski=100% 75,6 73,4 74,9 75,6 74,9 75,6

    Obwd grodzieski (euro) 3 093 2 778 3 235 3 289 3 731 4 296

    Obwd grodzieski

    rok poprzedni=100% 89,8 116,5 101,7 113,4 115,1

    Obwd grodzieski

    podregion biaostocko-suwalski=100% 49,2 41,1 43,8 46,7 47,5 53,3

  • 13

    Potencja gospodarczy podregionu

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Obwd zakarpacki (euro) 949 873 1153 1392 1598 1507

    Obwd zakarpacki

    rok poprzedni=100% 83,5 92,0 132,1 120,7 114,8 94,3

    Obwd zakarpacki

    podregion biaostocko-suwalski=100% 15,1 12,9 15,6 19,8 20,3 18,7

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, listopad 2014; Wstpne szacunki produktu krajowego brutto wedug wojewdztw w 2013 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, 27 stycznia 2015; Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014; Diagnoza stanu i moliwoci rozwoju Transgranicznego Klastra Tufw Zeolitowych, Rzeszw 2014.

    Wykres 3. Poziom PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca w poszczeglnych podregionach objtych badaniem w latach 2008 -2013 (w euro)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, listopad 2014; Wstpne szacunki produktu krajowego brutto wedug wojewdztw w 2013 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, 27 stycznia 2015; Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014; Diagnoza stanu i moliwoci rozwoju Transgranicznego Klastra Tufw Zeolitowych, Rzeszw 2014.

    Statystycznie najzamoniejszymi mieszkacami spord podregio-nw s mieszkacy podregionu biaostocko-suwalskiego. Warto PKB per capita podregionu kroniesko-przemyskiego w odniesieniu do pod-regionu biaostocko-suwalskiego stanowia 75,6% w 2013 roku, dla ob-

    6283 6761

    7390 7048

    7862 8059

    4749 4963 5536 5330

    5891 6092

    3093 2778 3235 3289

    3731 4296

    949 873 1153 1392 1598 1507

    0

    2000

    4000

    6000

    8000

    10000

    2008 2009 2010 2011 2012 2013PKB per capita Podregion biaostocko-suwalski w euro

    PKB per capita Podregion kroniesko-przemyski w euro

    PKB per capita Obwd grodzieski w euro

    PKB per capita Obwd zakarpacki w euro

  • 14

    Rozdzia 1.

    wodu grodzieskiego wskanik ten wynis 53,3%. Natomiast poziom wytworzonego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca obwodu zakarpackiego w 2013 roku stanowi zaledwie 18,7% PKB per capita wytworzonego w podregionie biaostocko-suwalskim w tym samym czasie.

    Dynamika zmian w wartoci wytwarzanego PKB w podregionie bia-ostocko-suwalskim w przeliczeniu na jednego mieszkaca (wykres 4), podobnie jak w pozostaych analizowanych podregionach, waciwie pokrywa si z dynamik zmian dla PKB ogem. Take i w tym przy-padku 2013 rok okaza si dla obwodu zakarpackiego rokiem zmian na niekorzy wzgldem pozostaych podregionw.

    Wykres 4. Dynamika zmian PKB per capita w poszczeglnych podregionach objtych badaniem w latach 2009-2013 (w %)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, listopad 2014; Wstpne szacunki produktu krajowego brutto wedug wojewdztw w 2013 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, 27 stycznia 2015; Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014; Diagnoza stanu i moliwoci rozwoju Transgranicznego Klastra Tufw Zeolitowych, Rzeszw 2014.

    Najwyszy poziom wytwarzanego PKB przypadajcego na jednego mieszkaca w podregionie biaostocko-suwalskim naley rozpatrywa jako potencjaln najwysz si nabywcz w tyme podregionie, tym samym w szczeglnoci do tego podregionu naley kierowa strumie dbr z pozostaych trzech analizowanych podregionw. Majc oczywi-cie na uwadze kryterium ceny i jakoci odpowiadajcej wzgldnie naj-zamoniejszej grupie odbiorcw.

    50

    70

    90

    110

    130

    150

    2009 2010 2011 2012 2013

    Podregion biaostocko-suwalski Podregion kroniesko-przemyski

    Obwd grodzieski Obwd zakarpacki

  • 15

    Potencja gospodarczy podregionu

    Najwysze przyrosty regionalnego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca w okresie 2010-2013 sukcesywnie odnotowywa obwd grodzieski, tym samym w ujciu statystycznym mieszkacy tego regio-nu najszybciej wzbogacali si w omawianym okresie spord mieszka-cw wszystkich analizowanych regionw.

    Warto dodana brutto dla podregionu biaostocko-suwalskiego w roku 2012 wyniosa 22 449 mln z, co stanowio niespena 1,57% war-toci dodanej brutto wytworzonej w caej Polsce w tym samym roku. Jednoczenie warto dodana brutto w roku 2012 okazaa si by wysza wzgldem roku poprzedniego o 4%. W przeliczeniu na euro warto dodana brutto podregionu biaostocko-suwalskiego w roku 2012 wynio-sa 5 491 mln i bya o 18,93% wysza od wartoci dodanej brutto w tym samym okresie w podregionie kroniesko-przemyskim.

    Tabela 3. Warto dodana brutto w Polsce i podregionie biaostocko-suwalskim w latach 2008-2012 (w mln z, w mln euro, w cenach biecych)

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012

    Polska (mln z) 1 116 552 1 194 830 1 265 904 1 365 622 1 431 872

    Podregion biaostocko-suwalski (mln z)

    17 918 19 274 20 141 21 573 22 449

    Podregion biaostocko-suwalski (mln euro)

    4 294 4 692 5 086 4 884 5 491

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2014.

    W podregionie biaostocko-suwalskim warto dodana brutto ma swe wewntrzne zrnicowanie przestrzenne inne znaczenie maj poszcze-glne rodzaje dziaalnoci w tworzeniu wartoci dodanej brutto dla pod-regionu. Dlatego te zasadnym jest uchwycenie ich odrbnie dla podre-gionu biaostockiego i odrbnie dla suwalskiego. Mianowicie, w okresie 2008-2012 w podregionie biaostockim struktura generowanej wartoci dodanej brutto (wykres 5) waciwie nie ulega wikszym zmianom, podobnie jak w podregionie suwalskim. Jednake o wartoci wytworzo-nego PKB w 2012 roku w podregionie biaostockim zadecydowa przede wszystkim handel w 33,2% (31,1% w roku 2008), a w dalszej kolejno-ci pozostae usugi (28,2%) oraz przemys (18,04%).

  • 16

    Rozdzia 1.

    Wykres 5. Struktura wartoci dodanej brutto wedug rodzajw dziaalnoci w podregionach biaostockim i suwalskim w 2008 i 2012 roku

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2014.

    Z kolei na warto wygenerowanego PKB w podregionie suwalskim w porwnywalnym stopniu maj wpyw w kolejnoci: pozostae usugi (udzia na poziomie 25,7%), handel (24,50%) oraz przemys (23,20%). W przypadku podregionu suwalskiego wzgldnie due znaczenie w tworzeniu wartoci dodanej brutto ma rolnictwo z udziaem na po-ziomie 11,30% w roku 2012. W podregionie biaostockim udzia rolnic-twa w generowaniu wartoci dodanej brutto w roku 2012 nie przekroczy 3,70%. W obu podregionach udzia rolnictwa w tworzeniu PKB w okresie 2008-2012 uleg obnieniu.

    1.2. Rynek pracy

    Przecitne zatrudnienie w wojewdztwie podlaskim w roku 2013 stanowio 2,1% caego zatrudnienia w Polsce (tabela 4) i wynosio 204 821 osb.

    4,60%

    3,70%

    13,70%

    11,30%

    18,00%

    18,40%

    22,00%

    23,20%

    7,90%

    8,10%

    6,30%

    6,20%

    31,10%

    33,20%

    23,20%

    24,50%

    11,70%

    8,40%

    9,70%

    9,00%

    26,80%

    28,20%

    25,00%

    25,70%

    0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00%

    2008 podregion biaostocki

    2012 podregion biaostocki

    2008 podregion suwalski

    2012 podregion suwalski

    Rolnictwo Przemys

    Budownictwo Handel

    Dziaalno finansowa i ubezpieczeniowa Pozostae usugi

  • 17

    Potencja gospodarczy podregionu

    Tabela 4. Przecitne zatrudnienie w Polsce i w wojewdztwie podlaskim w latach 2008-2013

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Polska 9 850748 9 768 013 9 744 815 9 801 877 9 719 559 9 566 039

    Polska

    Rok poprzedni = 100%

    99,2 99,8 100,6 99,2 98,4

    Wojewdztwo podlaskie

    221 611 212 193 208 646 211 008 207 453 204 821

    Wojewdztwo podlaskie

    Rok poprzedni =

    100%

    95,8 98,3 101,1 98,3 98,7

    Podlaskiego 2012, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2012; Rocznik Statystyczny Woje-wdztwa Podlaskiego 2011, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2011; Rocznik Statystyczny Wojewdztwa Podlaskiego 2010, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2010; Wojewdztwo podlaskie 2013, 2012, 2011, 2010, 2009, 2008, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2013, 2012, 2011, 2010, 2009, 2008.

    W 2013 roku, po dwch latach wzrostu, przecitne zatrudnienie w sektorze przedsibiorstw ponownie uksztatowao si poniej poziomu zanotowanego przed rokiem. Spadek zatrudnienia w skali roku obser-

    wowano we wszystkich kwartalnych okresach narastajcych. Przecitne zatrudnienie w sektorze przedsibiorstw w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku wynioso 97,3 tys. osb i byo o 1,8% nisze ni rok wcze-niej (w 2012 zwikszyo si odpowiednio o 0,5%). W skali kraju odno-towano take spadek zatrudnienia w stosunku do roku poprzedniego o 1,0% (wobec wzrostu w 2012 roku odpowiednio o 0,1%).1

    Analizujc przecitne zatrudnienie w sektorze przedsibiorstw w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku wedug sekcji mona stwier-dzi, e najwyszy jego poziom zanotowano w przetwrstwie przemy-sowym 41,7 tys. osb (42,8% ogem) oraz handlu, naprawie pojaz-dw samochodowych 23,1 tys. osb (23,8%), a najniszy w informacji i komunikacji 1,1 tys. osb (1,1%). W skali roku najwikszy spadek przecitnego zatrudnienia mia miejsce w budownictwie (o 5,8%), a take handlu, naprawie pojazdw samochodowych (o 3,6%). Nato-

    1 Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r., Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok, maj 2014.

  • 18

    Rozdzia 1.

    miast wzrost odnotowano przede wszystkim w administrowaniu

    i dziaalnoci wspierajcej (o 8,4%) oraz transporcie i gospodarce maga-zynowej (o 2,9%).

    Tabela 5. Przecitne zatrudnienie wedug sekcji PKD 2007 w wojewdztwie podlaskim w latach 2008-2013

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Rolnictwo, lenictwo, o-wiectwo i rybactwo

    4 564 4 395 3 851 3 876 3 789 3 791

    Przemys 57 939 53 954 50 644 51 644 50 868 49 885

    w tym przetwrstwo prze-mysowe

    51 019 47 143 45 175 45 879 45 320 44 573

    Budownictwo 14 207 14 379 14 224 15 359 14 455 13 585

    Handel, naprawa pojazdw samochodowych

    37 950 35 349 34 995 35 313 33 212 32 265

    Transport i gospodarka

    magazynowa 11 188 7 646 7 599 7 727 7 624 7 877

    Zakwaterowanie

    i gastronomia 3 463 3 410 3 346 3 128 3 175 3 209

    Dziaalno finansowa i ubezpieczeniowa

    4 758 3 816 3 745 3 728 4 511 4 519

    Dziaalno profesjonalna, naukowa i techniczna

    3 848 3 927 3 907 4 087 3 856 3 817

    rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

    Warto przy tym zwrci uwag, e w Polsce w roku 2013 w zasadzie wszystkie rodzaje dziaalnoci miay wyszy udzia pracownikw ni w wojewdztwie podlaskim. Szczeglnie rnica ta bya widoczna w przypadku przemysu. W tej sekcji Polskiej Klasyfikacji Dziaalnoci (PKD) procentowy udzia zatrudnionych by o 3% wyszy ni w wojewdztwie podlaskim (tabela 5). Dua rnica wystpowaa take w przypadku transportu wicej o 2,4% oraz dziaalnoci profesjonal-nej, naukowej i technicznej o 1,7%. W wojewdztwie podlaskim wy-szy za by udzia przecitnego zatrudnienia w sekcji rolnictwo, lenic-two, owiectwo i rybactwo (o 0,4%) oraz budownictwo (o 0,1%).

    W kocu 2013 roku nadal utrzymywaa si niekorzystna sytuacja na rynku pracy w wojewdztwie podlaskim. W ujciu rocznym zanotowano wzrost oglnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych, ale by on niszy ni w 2012 roku. Najbardziej zwikszya si liczba osb pozostajcych

  • 19

    Potencja gospodarczy podregionu

    bez pracy duej ni 1 rok. Stopa bezrobocia wzrosa w nieco mniejszym stopniu ni rok wczeniej. Pozytywn zmian w porwnaniu z rokiem poprzednim byo zwikszenie liczby ofert zatrudnienia, ktrymi dyspo-noway urzdy pracy.

    W kocu grudnia 2013 roku liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzdach pracy podregionu biaostocko-suwalskiego wynosia 48,7 tys. osb i bya nisza od zanotowanej rok wczeniej o 1,6% (tabela 6). Ten sam wskanik dla wojewdztwa podlaskiego wy-nis 70,9 tys. osb i bya to liczba wysza od zanotowanej rok wcze-niej o 3,2%.

    Tabela 6. Bezrobotni zarejestrowani w wojewdztwie podlaskim i podregionie biaostocko-suwalskim w latach 2008-2013 (stan na 31 XII)

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Wojewdztwo podlaskie (osoby) 45 821 61 169 63 761 65 920 68 705 70 889

    Wojewdztwo podlaskie (w %)

    Rok poprzedni = 100% 133,5 104,2 103,4 104,2 103,2

    Podregion biaostocko-suwalski 32 197 44 159 46 002 47 263 49 500 48 700

    Podregion biaostocko-suwalski

    Rok poprzedni = 100% 137,2 104,2 102,7 104,7 98,4

    rdo: Wojewdztwo podlaskie 2013, 2012, 2011, 2010, 2009, 2008, op.cit.

    W 2013 roku stopa bezrobocia rejestrowanego, zarwno w skali kra-ju, jak i wojewdztwa, w kolejnych miesicach omawianego roku bya wysza ni rok wczeniej. W kocu grudnia 2013 stopa bezrobocia reje-strowanego w kraju wyniosa 13,4% i utrzymaa si na poziomie sprzed roku, bya jednak wysza o 1,0 pkt proc. w porwnaniu ze stop zanoto-wan w analogicznym okresie 2010 roku (tabela 7). W wojewdztwie podlaskim w kocu 2013 roku uksztatowaa si ona na poziomie 15,1% i bya o 0,4 pkt proc. wysza ni rok wczeniej i o 1,3 pkt proc. wysza ni w kocu 2010 roku.

    O ile w podregionie biaostockim w okresie 2008-2013 stopa bezro-bocia bya zbliona do poziomu dla caego wojewdztwa, o tyle w przypadku podregionu suwalskiego poziom bezrobocia by rednio o 2% wyszy od poziomu dla caego wojewdztwa.

    W porwnaniu do pozostaych podregionw, poziom bezrobocia w podregionie biaostockim w 2013 roku by o 7,2% wyszy od poziomu bezrobocia w obwodzie zakarpackim i o 14,9% wyszy ni zarejestro-wany w tym samym czasie w obwodzie grodzieskim. Jednoczenie

  • 20

    Rozdzia 1.

    bezrobocie byo nisze o: 1% dla podregionu suwalskiego, 1,9% dla podregionu kronieskiego i o 2,6% dla podregionu przemyskiego.

    Z kolei poziom bezrobocia w podregionie suwalskim w 2013 roku

    by o 1,2% wyszy od bezrobocia zarejestrowanego w podregionie biao-stockim, o 8,4% wyszy od poziomu bezrobocia w obwodzie zakarpac-kim i o 16,1% wyszy ni rejestrowany w tym samym czasie w obwodzie grodzieskim. Jednoczenie bezrobocie byo nisze o: 0,7% dla podregionu kronieskiego i o 2,4% dla podregionu przemyskiego.

    Tabela 7. Poziom bezrobocia w Polsce, wojewdztwie podlaskim oraz w analizowanych regionach w latach 2008-2013

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Bank Danych Lokalnych. Wojewdztwo podlaskie 2013, 2012, 2011, 2010, 2009, 2008, op.cit.; Liczba bezrobotnych zarejestrowanych oraz stopa bezrobocia wedug wojewdztw, podregionw i powiatw grudzie 2013, http://old.stat.gov.pl/gus/5840_1487_PLK_HTML.htm?action=show _archive; B. Bachut, M. Cierpia-Wolan, D. Koprowicz, Analiza rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa podkarpackiego w latach 2009-2013. Analizy statystyczne, Urzd Statystyczny w Rzeszowie, Rzeszw 2014; http://www.uz.ukrstat.gov.ua/; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny, Uhorod 2012, Gwny Urzd Statystyki Obwodu Zakarpackiego; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny, Uhorod 2014, Gwny Urzd Statystyki Obwodu Zakarpackiego.

    Podregion biaostocko-suwalski charakteryzuje si, tu za podregio-nem kroniesko-przemyskim, najwyszym poziomem bezrobocia reje-strowanego spord czterech analizowanych podregionw. Oznacza to duy potencja niewykorzystanych zasobw pracy i jednoczenie duy potencja do wykorzystania w obliczu wzrostu tempa produkcji na po-trzeby rosncej w przyszoci wymiany transgranicznej, zwaszcza z obwodem grodzieskim.

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Polska 9,5 11,9 12,4 12,5 13,4 13,4

    Wojewdztwo podlaskie 9,7 12,8 13,8 14,1 14,7 15,1

    Podregion biaostocki 9,3 13,2 14,1 14,1 15,0 15,4

    Podregion suwalski 11,7 14,5 15,6 16,9 16,5 16,6

    Podregion kronieski 14,4 17,5 16,3 16,3 17,6 17,3

    Podregion przemyski 16,0 19,1 18,6 18,4 19,3 19,0

    Obwd grodzieski 1,0 1,1 0,8 0,6 0,6 0,5

    Obwd zakarpacki 6,8 10,6 9,3 10,2 9,2 8,2

  • 21

    Potencja gospodarczy podregionu

    1.3. Wynagrodzenia

    W 2013 roku w wojewdztwie podlaskim przecitne miesiczne wy-nagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw osigno poziom 3 186,58 z (768,4 euro) i byo o 2,3% wysze ni w roku poprzednim (wobec wzrostu w 2012 roku odpowiednio o 3%) (tabela 8). Zatem prze-

    citne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw w 2013 roku zwikszyo si w ujciu rocznym, ale w nieco mniejszym stopniu ni rok wczeniej. W kraju przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto wynioso 3 837,20 z (925,3 euro) i zwikszyo si o 2,9% w odniesieniu do zanotowanego przed rokiem (przy wzrocie w 2012 roku odpowiednio o 3,4%). W porwnaniu z rokiem 2012 zmniejszy si czas przepracowany w sektorze przedsibiorstw, a wzroso rednie wynagrodzenie za godzin pracy.

    Tabela 8. Przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw w Polsce i w wojewdztwie podlaskim w latach 2008-2013

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Polska (z) 3178,80 3318,32 3429,64 3604,02 3728,36 3837,20

    Polska (euro) 761,9 807,7 866,0 816,0 912,0 925,3

    Polska

    Rok poprzedni = 100% 104,4 103,4 105,1 103,5 102,9

    Wojewdztwo podlaskie (z)

    2707,36 2758,08 2896,16 3023,31 3 115,44 3186,58

    Wojewdztwo podlaskie (euro)

    648,9 671,4 731,3 684,5 762,1 768,4

    Wojewdztwo podlaskie

    Rok poprzedni = 100% 101,9 105,0 104,4 103,0 102,3

    rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

    W stosunku do poprzedniego roku wzrost wynagrodze wystpi w wikszoci sekcji sektora przedsibiorstw w regionie, przy czym naj-wyszy stwierdzono w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energi elek-tryczn, gaz, par wodn i gorc wod (o 7%) oraz budownictwie (o 3,7%). Natomiast spadek wynagrodze mia miejsce przede wszyst-kim w sekcji zakwaterowanie i gastronomia (o 6,5%), a take transport i gospodarka magazynowa (o 2,2%).

    W analizowanym roku najwysze przecitne miesiczne wynagro-dzenia brutto zanotowano w sekcjach wytwarzanie i zaopatrywanie

    w energi elektryczn, gaz, par wodn i gorc wod oraz informacja

  • 22

    Rozdzia 1.

    i komunikacja. Przekroczyy one odpowiednio o 50,5% i 37,9% rednie wynagrodzenia w sektorze przedsibiorstw w wojewdztwie. Najnisze wynagrodzenia zaobserwowano natomiast w administrowaniu i dziaal-noci wspierajcej oraz zakwaterowaniu i gastronomii, byy one odpo-wiednio o 40,1% i 33,3% mniejsze od przecitnego miesicznego wyna-grodzenia w sektorze przedsibiorstw w regionie.2

    W tabeli 9 zaprezentowano przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw w podregionie biaostockim, suwal-skim, kronieskim i przemyskim w latach 2008-2013. Spord czterech analizowanych podregionw, najwyszy poziom wynagrodze w 2013 roku osignity zosta w podregionie biaostockim, gdzie przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw wynioso 3 506,84 z (845,6 euro). W podregionie suwalskim warto analizowa-nego wynagrodzenia w tym samym czasie wyniosa 3 353,13 z (808,5 euro), a w dalszej kolejnoci w podregionie przemyskim 3 185,68 z (768,2 euro) i w podregionie kronieskim 3 021,02 z (728,4 euro).

    Tabela 9. Przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw w podregionach biaostockim, suwalskim, kronieskim, przemyskim w latach 2008-2013

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Podregion biaostocki ( z)

    2881,74 3024,01 3129,59 3255,08 3394,57 3506,84

    Podregion biaostocki (euro)

    690,7 736,1 790,2 737,0 830,3 845,6

    Podregion biaostocki

    Rok poprzedni =100% 110,1 104,9 103,5 104,0 104,3 103,3

    Podregion suwalski (

    z) 2762,83 2799,91 2948,36 3147,96 3249,44 3353,13

    Podregion suwalski

    (euro) 662,2 681,5 744,5 712,7 794,8 808,5

    Podregion suwalski

    Rok poprzedni =100% 110,2 101,3 105,3 106,8 103,2 103,2

    Podregion kronieski (z)

    2 401,06 2545,81 2650,41 2796,37 2897,31 3021,02

    2Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s. 49.

  • 23

    Potencja gospodarczy podregionu

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Podregion kronieski (euro)

    575,5 619,7 669,2 633,1 708,7 728,4

    Podregion kronieski

    Rok poprzedni =100% 108,7 106,0 104,1 105,5 103,6 104,3

    Podregion przemyski

    (z) 2505,93 2630,28 2764,67 2949,43 3075,1 3185,68

    Podregion przemyski

    (euro) 600,6 640,3 698,1 667,8 752,2 768,2

    Podregion przemyski

    Rok poprzedni =100% 110,2 105,0 105,1 106,7 104,3 103,6

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Bank Danych Lokalnych, dane Urzdu Statystycznego w Rzeszowie.

    W oparciu o powysze, szacowana warto przecitnego miesiczne-go wynagrodzenia brutto w sektorze przedsibiorstw w caym podregio-nie biaostocko-suwalskim w 2013 roku wyniosa 3 429,7 z (827 euro), co stanowio 107,6% poziomu wynagrodzenia dla wojewdztwa podla-skiego.

    W zestawieniu z pozostaymi regionami, rednie miesiczne nomi-nalne wynagrodzenie w obwodzie zakarpackim w 2013 roku stanowio zaledwie 31,4% wartoci redniego miesicznego nominalnego wyna-grodzenia najbardziej rozwinitego podregionu spord analizowanych biaostocko-suwalskiego. Dla porwnania, rednie miesiczne nomi-nalne wynagrodzenie w podregionie kroniesko-przemyskim stanowio 90,5% biaostocko-suwalskiego, a w obwodzie grodzieskim wskanik ten uksztatowa si na poziomie 46,9% (tabela 10).

    Tabela 10. Poziom redniego miesicznego nominalnego wynagrodzenia w analizowanych podregionach w 2013 roku (w euro, w %)

    Wyszczeglnienie 2013

    Podregion biaostocko-suwalski (euro) 827,0

    Podregion biaostocko-suwalski

    podregion biaostocko-suwalski =100% 100,0

    Podregion kroniesko-przemyski (euro) 748,3

    Podregion kroniesko-przemyski

    podregion biaostocko-suwalski =100% 90,5

    Obwd grodzieski (euro) 388,0

  • 24

    Rozdzia 1.

    Wyszczeglnienie 2013

    Obwd grodzieski

    podregion biaostocko-suwalski =100% 46,9

    Obwd zakarpacki (euro) 259,7

    Obwd zakarpacki

    podregion biaostocko-suwalski =100% 31,4

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Bank Danych Lokalnych, dane Urzdu Statystycznego w Rzeszowie; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny, Uhorod 2012, Gwny Urzd Statystyki Obwodu Zakarpackiego; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny, Uhorod 2014, Gwny Urzd Statystyki Obwodu Zakarpackiego.

    Najwyszy poziom wynagrodze w sektorze przedsibiorstw w podregionie biaostocko-suwalskim, spord wszystkich analizowa-nych regionw, wraz z utrzymaniem si tendencji wzrostowej w jego poziomie moe dla potencjalnych eksporterw w ramach rozwoju wy-miany transgranicznej oznacza wzrost kosztw produkcji. W kocowym efekcie moe to wpywa na mniejsz konkurencyjno cenow za granic. Zwaszcza w kontekcie wskazywanej powyej duo mniejszej siy nabywczej mieszkacw na rynkach docelowych wymia-ny transgranicznej (m.in. obwd grodzieski).

    1.4. Przemys i budownictwo

    1.4.1. Produkcja sprzedana i przecitne zatrudnienie

    w przemyle

    W 2013 mia miejsce wzrost produkcji sprzedanej przemysu w skali roku. By on jednak nieco mniejszy od obserwowanego rok wczeniej. W porwnaniu z rokiem 2012 odnotowano zwikszenie wydajnoci pra-cy, ktremu towarzyszy spadek przecitnego zatrudnienia w przemyle. Produkcja sprzedana przemysu w 2013 roku w wojewdztwie osigna warto 20 381,4 mln z (4 884,8 mln euro) (w cenach biecych).3 Bya ona o 6,7% wysza od zanotowanej w roku 2012 oraz o 20,8% wysza ni w roku 2010 w cenach staych (wykres 6). W skali kraju w tym cza-sie sprzeda produkcji zwikszya si odpowiednio o 2,2% i 11%. Po notowanym w I kwartale 2013 roku wzrocie produkcji sprzedanej przemysu w regionie w skali roku (o 5,2%), w kolejnym kwartalnym

    3Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s. 68-69.

  • 25

    Potencja gospodarczy podregionu

    okresie narastajcym zaobserwowano zwikszenie tempa tego wzrostu (wynis on 5,9%). Natomiast w okresie trzech pierwszych kwartaw omawianego roku odnotowano nieznaczne jego zmniejszenie (do 5,4%).

    Wykres 6. Dynamika produkcji sprzedanej przemysu w Polsce i w wojewdztwie podlaskim w latach 2011-2013 (ceny stae, 2010=100)

    rdo: Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s. 69.

    Na ogln warto produkcji sprzedanej przemysu (w cenach bie-cych) w 2013 roku w wojewdztwie podlaskim zoya si przede wszystkim produkcja w sekcji przetwrstwo przemysowe o wartoci 19 182,6 mln z (4 625,4 mln euro) (94,1% produkcji sprzedanej prze-mysu w regionie). Produkcja sprzedana przetwrstwa przemysowego w 2012 roku wyniosa natomiast 16 987,6 mln z (4 155,3 mln euro) (93,2%). Istotne byo take wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elek-tryczn, gaz, par wodn i gorc wod, w przypadku ktrego warto produkcji sprzedanej w roku 2013 wyniosa 580,1 mln z (139,9 mln euro) (2,8%), za rok wczeniej 570,4 mln z (139,5 mln euro) (3,1%). Jednoczenie trzeba zauway, e w kraju udzia tych sekcji w strukturze produkcji sprzedanej przemysu uksztatowa si w roku 2013 odpo-wiednio na poziomie 84,5% i 8,7%. Wzrost produkcji uzyskany

    w wojewdztwie w 2013 roku by wynikiem jej zwikszenia o 7,1% (w cenach staych) w przetwrstwie przemysowym, a take o 0,6%

  • 26

    Rozdzia 1.

    w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par wodn i gorc wod.4

    Jeli chodzi o sam struktur produkcji sprzedanej przemysu w przetwrstwie przemysowym, wrd dominujcych jego dziaw w roku 2013 wysz ni przed rokiem warto produkcji sprzedanej (w cenach staych) uzyskano w produkcji wyrobw z drewna, korka, somy i wikliny (o 9,8%), wyrobw z gumy i tworzyw sztucznych (o 8,5%), maszyn i urzdze (o 8,4%) oraz artykuw spoywczych (o 7,9%). W analizowanym okresie spadek produkcji dotyczy sekcji pozo-staej produkcji wyrobw (o 21,9%) oraz produkcji wyrobw z metali (o 11,8%).

    Wzrostowi produkcji sprzedanej przemysu w wojewdztwie podla-skim towarzyszyo zmniejszenie przecitnego zatrudnienia o 1,4% w stosunku do roku poprzedniego i o 0,1% w porwnaniu do 2010 roku (wykres 7). W kraju stwierdzono natomiast spadek przecitnego zatrud-nienia w przemyle w odniesieniu do roku poprzedniego o 1,0%, a w porwnaniu z 2010 rokiem jego wzrost o 0,1%.

    Wykres 7. Dynamika przecitnego zatrudnienia w przemyle w Polsce i w wojewdztwie podlaskim (2010=100)

    rdo: Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s. 69.

    W 2013 roku przecitne zatrudnienie w przemyle w wojewdztwie uksztatowao si na poziomie 46,3 tys. osb i w stosunku do 2012 roku

    4Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s. 69-70.

  • 27

    Potencja gospodarczy podregionu

    zmniejszyo si zarwno w sekcji przetwrstwo przemysowe (o 1,3%), jak te wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par wodn i gorc wod (o 1,6%). Wydajno pracy w przemyle, mierzona wartoci produkcji sprzedanej na jednego zatrudnionego, w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku bya o 8,2% wysza (w cenach staych) ni rok wczeniej. W kraju wydajno pracy w przemyle w omawianym roku wzrosa o 3,2% w porwnaniu z rokiem 2012.5

    Rosnca wydajno w przemyle z pewnoci w duym stopniu re-kompensuje przedsibiorcom wzrost przecitnego poziomu wynagro-dze i jednoczenie pozwala z optymizmem patrze na konkurencyjno cenow produktw na rynkach wymiany transgranicznej.

    1.4.2. Produkcja sprzedana i przecitne zatrudnienie

    w budownictwie

    W przypadku produkcji sprzedanej w budownictwie, zarwno w roku 2013, jak i 2012, zostao odnotowane zmniejszenie tej produkcji w odniesieniu do roku poprzedniego. Nisza ni przed rokiem bya take warto produkcji budowlano-montaowej. W analizowanym 2013 roku odnotowano zwikszenie wydajnoci pracy w budownictwie w ujciu rocznym, przy jednoczesnym zmniejszeniu przecitnego zatrudnienia.

    W 2013 roku produkcja sprzedana budownictwa w wojewdztwie podlaskim (w cenach biecych) uksztatowaa si na poziomie 4 314,4 mln z (1 040,3 mln euro) i zmniejszya si o 1,4% w porwnaniu z zanotowan w roku poprzednim (w 2012 roku spada odpowiednio o 5,9%). W skali kraju zmniejszya si ona o 11,3% w stosunku do uzy-skanej przed rokiem.

    6

    W wojewdztwie podlaskim produkcja budowlano-montaowa w analizowanym okresie uksztatowaa si na poziomie 1 852,8 mln z (446,8 mln euro) (co stanowio 42,9% oglnej wartoci produkcji sprze-danej budownictwa) i zmniejszya si o 20,2% w stosunku do zanotowa-nej w roku poprzednim. W kraju take stwierdzono spadek sprzeday produkcji budowlano-montaowej w porwnaniu z 2012 rokiem i wynis on 13,6%.

    Wydajno pracy w budownictwie w wojewdztwie podlaskim, mie-rzona wartoci produkcji sprzedanej budownictwa w przeliczeniu

    5Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s. 71. 6Ibidem, s. 72-73.

  • 28

    Rozdzia 1.

    na jednego zatrudnionego, w 2013 roku zwikszya si (w cenach bie-cych) w stosunku do zanotowanej w roku poprzednim o 4,7%. Jedno-czenie zaobserwowano spadek przecitnego zatrudnienia w budo-wnictwie o 5,8%.

    Rosnca wydajno w budownictwie, podobnie jak w przemyle, po-zwala z optymizmem patrze na konkurencyjno cenow produktw na rynkach wymiany transgranicznej.

    1.5. Podmioty gospodarcze i wyniki finansowe przedsibiorstw

    Na koniec grudnia 2013 roku w bazie krajowego rejestru urzdowego podmiotw gospodarki narodowej REGON wojewdztwa podlaskiego znajdowao si 96 517 jednostek, czyli o 1,9% wicej ni w analogicznym okresie roku poprzedniego (tabela 11). Stanowiy one 2,4% podmiotw w Polsce. W sektorze prywatnym stwierdzono wzrost liczby podmiotw (o 2%), natomiast w sektorze publicznym spadek (o 2%).

    Tabela 11. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON (stan na

    31 XII) w Polsce, wojewdztwie podlaskim i podregionie biaostocko-suwalskim w latach 2008-2013

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Polska 3 757093 3 742673 3 909802 3 869897 3 975334 4 070259

    Polska

    Rok poprzedni = 100%

    99,6 104,5 99,0 102,7 102,4

    Wojewdztwo podlaskie

    90 229 89 578 91 876 91 738 94 721 96 517

    Wojewdztwo podlaskie

    Rok poprzedni =

    100%

    99,3 102,6 99,8 103,3 101,9

    Podregion biao-stocko-suwalski

    68 676 68 826 70 695 70 659 73 086 74 531

    Podregion biao-stocko-suwalski

    Rok poprzedni =

    100%

    100,2 102,7 99,9 103,4 102,0

    rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

  • 29

    Potencja gospodarczy podregionu

    Wojewdztwo podlaskie charakteryzuje si do duym zrnicowa-niem pod wzgldem rozmieszczenia podmiotw w poszczeglnych cz-ciach regionu. Biorc pod uwag miejsce pooenia siedziby podmiotu mona stwierdzi, e w kocu 2013 roku w podregionie biaostocko-suwalskim znajdowao si 84,1% jednostek prawnych.

    Wiksz ni przed rokiem liczb jednostek zaobserwowano w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku w takich formach organizacyj-no-prawnych, jak: fundacje (o 21,3%), spki handlowe (o 8,9%), w tym: spki komandytowo-akcyjne (ponad 2,5-krotnie), spki komandyto-we (o 18,5%), spki z ograniczon odpowiedzialnoci (o 9,7%), spki partnerskie (o 3,8%), spki jawne (o 2,4%), stowarzyszenia i organizacje spoeczne (o 4,1%), spdzielnie (o 1,9%), osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz (o 1,4%), spki cywilne (o 0,6%).

    Zdecydowana wikszo podmiotw gospodarki narodowej naley do sektora prywatnego. W kocu 2013 roku w wojewdztwie podlaskim ich liczba uksztatowaa si na poziomie 93 353, co stanowio a 96,7% ogu jednostek wpisanych do rejestru REGON. Podmioty te prowadziy dziaalno gospodarcz gwnie w sekcjach: handel, naprawa pojazdw samochodowych, budownictwo, przetwrstwo przemysowe oraz dzia-alno profesjonalna, naukowa i techniczna.

    Biorc pod uwag liczb zarejestrowanych podmiotw pod wzgl-dem rodzaju wykonywanej dziaalnoci stwierdzono, e w kocu 2013 roku niemale poowa z nich skupia si w trzech sekcjach, tj. handel, naprawa pojazdw samochodowych 26,5% ogu zarejestrowanych podmiotw, budownictwo 12,4% oraz przetwrstwo przemysowe 8,2% (wykres 8). Podobn prawidowo zaobserwowano w zbiorowoci osb fizycznych prowadzcych dziaalno gospodarcz, gdzie rwnie najliczniej bya reprezentowana sekcja handel, naprawa pojazdw samo-chodowych (28,6% ogu zarejestrowanych podmiotw w tej grupie). Ten rodzaj dziaalnoci dominowa take wrd spek cywilnych (40%) oraz spek handlowych (35,6%). W przypadku spdzielni najwicej podmiotw zajmowao si dziaalnoci zwizan z obsug rynku nieru-chomoci (22,8% ogu tych jednostek prawnych), handlem, napraw pojazdw samochodowych (22,4%) oraz rolnictwem, lenictwem, o-wiectwem i rybactwem (21,7%).

  • 30

    Rozdzia 1.

    Wykres 8. Struktura podmiotw gospodarki narodowej wedug sekcji w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku (stan na 31 XII)

    rdo: Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w wojewdztwie podlaskim. Stan na koniec 2013 r., Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok, luty 2014, s. 2.

    W kocu grudnia 2013 roku tylko 3,3% ogu podmiotw wpisanych do rejestru REGON w wojewdztwie podlaskim naleao do sektora publicznego. Spord 3 164 podmiotw zaliczanych do tego sektora wasnoci najwicej odnotowano w sekcjach: edukacja (48,2%), admini-stracja publiczna i obrona narodowa, obowizkowe zabezpieczenia spo-eczne (14,4%) oraz obsuga rynku nieruchomoci (13,8%).

    W 2013 roku wyniki finansowe 363 badanych przedsibiorstw niefi-nansowych byy korzystniejsze ni uzyskane w 2012 roku. Taka sytuacja miaa miejsce zarwno w wojewdztwie podlaskim, jak i w Polsce. W odniesieniu do roku poprzedniego poprawiy si take podstawowe wskaniki ekonomiczno-finansowe. W efekcie wzrostu przychodw z caoksztatu dziaalnoci, przy zmniejszeniu kosztw ich uzyskania, obniy si wskanik poziomu kosztw. Wysze ni w 2012 roku byy wskaniki obrotu brutto i netto, a nisze wskaniki pynnoci (tabela 12).

    Przychody z caoksztatu dziaalnoci w 2013 byy o 4% wysze ni w 2012 roku. Koszty uzyskania tych przychodw wzrosy o 2,5%. Przy-chody netto ze sprzeday produktw osigny w roku 2013 poziom 21 678 705 z (5 227 311 euro), za ze sprzeday towarw i materiaw 10 798 519 z (2 603 810 euro). Wysza dynamika przychodw z caoksztatu dziaalnoci od dynamiki kosztw ich uzyskania wpyna na popraw wskanika poziomu kosztw w skali roku o 1,5 pkt proc.

    3,9%

    8,8%

    8,2%

    12,4%

    26,5%

    7,1%

    2,2%

    3,3% 8,0%

    Rolnictwo, lenictwo, owiectwo irybactwoPrzemys

    Przetwrstwo przemysowe

    Budownictwo

    Handel, naprawa pojazdwsamochodowychTransport i gospodarka magazynowa

    Zakwaterowanie i gastronomia

    Dziaalno finansowa iubezpieczeniowaDziaalno profesjonalna, naukowa itechniczna

  • 31

    Potencja gospodarczy podregionu

    do 96,8%, gdy w kraju zanotowano jego popraw o 0,3 pkt proc. do 95,5% (wykres 12).

    Tabela 12. Przychody, koszty oraz wyniki finansowe podmiotw w wojewdztwie podlaskim w 2012 i 2013 roku (w mln z, w mln euro)

    Wyszczeglnienie 2012 2013

    mln z mln euro mln z mln euro

    Przychody z caoksztatu dziaal-noci

    31 924,0 7 808,8 33 204,3 8 006,4

    w tym przychody ze sprzeday produktw, towarw i materiaw

    31 007,7 7 584,7 32 477,2 7 831,1

    Koszty uzyskania przychodw z caoksztatu dziaalnoci

    31 367,4 7 672,7 32 158,2 7 754,2

    w tym koszt wasny sprzedanych produktw

    20 937,0 5 121,3 22 214,9 5 356,6

    warto sprzedanych towarw i materiaw

    9 345,8 2 286,0 9 351,2 2 254,8

    Wynik na sprzeday produktw, towarw i materiaw

    724,8 177,3 911,1 219,7

    Wynik na dziaalnoci gospodar-czej

    556,5 136,1 1 046,2 252,3

    Wynik zdarze nadzwyczajnych 5,5 1,3 0,2 0,05

    Wynik finansowy brutto 562,0 137,5 1 046,3 252,3

    Wynik finansowy netto 408,4 99,9 817,3 197,1

    zysk netto 917,0 224,3 1 012,0 244,0

    strata netto 508,6 124,4 194,7 46,9

    rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

    Przychody netto ze sprzeday produktw, towarw i materiaw w 2013 roku osigny warto 32 477,2 mln z (7 831,1 mln euro) (wzrost o 4,7% w stosunku do roku poprzedniego), a koszty ich uzyska-

    nia wyniosy 9 351,2 mln z (2 254,8 euro). Wynik finansowy ze sprze-day produktw, towarw i materiaw uksztatowa si na poziomie 911,1 mln z (219, mln euro) i by o 25,7% wyszy ni przed rokiem.

    Koszty wasne sprzedanych produktw uksztatoway si w roku 2013 na poziomie 22 214 882 z (5 356,6 mln euro). Przy czym warto sprzedanych towarw i materiaw wyniosa w tym roku 9 351 232 z (2 254,8 mln euro).

  • 32

    Rozdzia 1.

    Wynik finansowy na dziaalnoci gospodarczej uksztatowa si na poziomie 1 046,2 mln z (252,26 mln euro) i by o 88% wyszy ni w 2012 roku. Po uwzgldnieniu wyniku zdarze nadzwyczajnych w kwocie 0,2 mln z, wynik finansowy brutto osign warto 1 046,3 mln z (252,3 mln euro) i by wyszy o 484,3 mln z (tj. o 86,2%) od uzyskanego w 2012 roku. Wynik finansowy netto uksztatowa si na poziomie 1 012,0 mln z i by wyszy o 408,9 mln z (tj. o 100,1%) w porwnaniu z wygenerowanym rok wczeniej, zatem wzrs ponad dwukrotnie w stosunku do roku 2012. Zysk netto wzrs o 10,4%, nato-miast strata netto zmniejszya si o 61,7%.

    W 2013 roku zysk netto wykazao 83,9% badanych przedsibiorstw, wobec 77,3% przed rokiem, a ich udzia w przychodach ogem zwik-szy si z poziomu 87,7% w 2012 roku do 92,4% w roku analizowanym. Udzia przychodw przedsibiorstw wykazujcych zysk netto w oglnej kwocie przychodw z caoksztatu dziaalnoci osign za poziom 92,4%.

    W badanych przedsibiorstwach odnotowano popraw podstawo-wych wskanikw ekonomiczno-finansowych. W skali roku wskanik poziomu kosztw z caoksztatu dziaalnoci obniy si o 1,5 pkt proc. (tabela 13).

    Tabela 13. Podstawowe wskaniki ekonomiczno-finansowe podmiotw objtych badaniem w wojewdztwie podlaskim w 2012 i 2013 roku (w %)

    Wyszczeglnienie 2012 2013

    Wskanik poziomu kosztw 98,3 96,8

    Wskanik rentownoci ze sprzeday produktw, towarw i materiaw

    2,3 2,8

    Wskanik rentownoci obrotu brutto 1,8 3,2

    Wskanik rentownoci obrotu netto 1,3 2,5

    Wskanik pynnoci finansowej I stopnia 22,7 23,2

    Wskanik pynnoci finansowej II stopnia 82,5 86,7

    rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

    Wysze byy zarwno wskaniki rentownoci obrotu brutto (o 1,4 pkt proc.), jak i obrotu netto (o 1,2 pkt proc.). Zatem wskanik rentownoci obrotu brutto wzrs z 1,8% w roku poprzednim do 3,2% w 2013 roku, netto odpowiednio z 1,3% do 2,5%, za wskanik rentownoci ze sprzeday produktw, towarw i materiaw z 2,3% w roku po-przednim do 2,8% w 2013 roku.

  • 33

    Potencja gospodarczy podregionu

    Wzrosy take wskaniki pynnoci finansowej. Wskaniki pynnoci finansowej I stopnia z 22,7% do 23,2%, czyli o 0,5 pkt proc., natomiast

    II stopnia z 82,5% do 86,7% o 4,2 pkt proc. (tabela 13). W kraju w 2013 roku rwnie odnotowano popraw wikszoci podstawowych wskanikw ekonomiczno-finansowych badanych przedsibiorstw w odniesieniu do roku poprzedniego.

  • ROZDZIA 2.

    WIELKO I STRUKTURA EKSPORTU

    Dane dotyczce wymiany handlowej dla podregionu biaostocko-suwalskiego, podobnie jak to ju miao miejsce w tym opracowaniu, byy moliwe do prawidowego uchwycenia jedynie na poziomie woje-wdztwa podlaskiego. Dlatego te w kontekcie wielkoci i struktury eksportu, ale take pozostaych zmiennych charakteryzujcych wymian handlow porwnywane bd obwd grodzieski oraz obwd zakarpacki z wojewdztwami podlaskim oraz podkarpackim.

    Warto obrotw handlu zagranicznego wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku wyniosa 4 312,6 mln USD (1,1% cznej wartoci obrotw handlowych dla Polski), z czego 2 447,2 mln USD stanowi eksport (1,2% wartoci oglnokrajowej), za 1 865,4 mln USD import (0,9% udziau w imporcie krajowym) (tabela 14, wykres 9). Dla porwnania, obroty handlu zagranicznego wojewdztwa podkarpackiego ksztatoway si na poziomie 10 984,6 mln USD (2,7%), eksport 6 540,3 mln USD (3,2%), a import 4 444,3 mln USD (2,2%).

    Tabela 14. Rozmiar eksportu i importu w wojewdztwie podlaskim oraz pozostaych analizowanych regionach w latach 2008-2013 (w mln USD, w %)

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Po

    dla

    skie

    Obroty (mln USD) 3 147,4 2 299,3 2 962,7 3 893,5 3 858,2 4 312,6

    Rok poprzedni=100% 73,1 128,9 131,4 99,1 111,8

    Podlaskie=100% 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

    Eksport (mln USD) 1 516,4 1 179,5 1 470,2 1 875,3 2 097,4 2 447,2

    Rok poprzedni=100% 77,8 124,6 127,6 111,8 116,7

    Podlaskie=100% 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

    Import (mln USD) 1 631,0 1 119,8 1 492,5 2 018,2 1 760,8 1 865,4

    Rok poprzedni=100% 68,7 133,3 135,2 87,2 105,9

  • 36

    Rozdzia 2.

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Podlaskie=100% 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

    Saldo (mln USD) -114,6 59,7 -22,3 -142,9 336,6 581,8

    Po

    dk

    arp

    ack

    ie

    Obroty (mln USD) 6 258,3 7 636,1 8 944,0 9 603,3 10 984,6

    Rok poprzedni=100% 122,0 117,1 107,4 114,4

    Podlaskie=100% 272,2 257,7 229,7 248,9 254,7

    Eksport (mln USD) 4 537,5 3 769,1 4 414,4 5 177,7 5 365,5 6 540,3

    Rok poprzedni=100% 83,1 117,1 117,3 103,6 121,9

    Podlaskie=100% 299,2 319,6 300,3 276,1 255,8 267,3

    Import (mln USD) 2 489,2 3 221,7 3 766,3 4 237,8 4 444,30

    Rok poprzedni=100% 129,4 116,9 112,5 104,9

    Podlaskie=100% 222,3 215,9 186,6 240,7 238,2

    Saldo obrotu (mln

    USD) 1 279,9 1 192,7 1 411,4 1 127,7 2 096,0

    Ob

    w

    d g

    rod

    zie

    ski

    Obroty towarw (mln USD)

    3 073,1 2 403,9 2 972,2 3 794,7 3 803,7 3 986,6

    Rok poprzedni=100% 124,5 78,2 123,6 127,7 100,2 104,8

    Podlaskie=100% 97,6 104,5 100,3 97,5 98,6 92,4

    Eksport (mln USD) 1 564 1 253,1 1 628,8 2 113,3 2 077,8 2 361,2

    Rok poprzedni=100% 110,9 80,1 130 129,7 98,3 113,6

    Podlaskie=100% 103,1 106,2 110,8 112,7 99,1 96,5

    Import (mln USD) 1 509,1 1 150,8 1 343,4 1 681,4 1 725,9 1 625,4

    Rok poprzedni=100% 142,8 76,3 116,7 125,2 102,6 94,2

    Podlaskie=100% 92,5 102,8 90,0 83,3 98,0 87,1

    Saldo obrotu towa-

    rw (mln dolarw) 54,9 102,3 285,4 431,9 351,9 735,8

    Ob

    w

    d z

    ak

    arp

    ack

    i Obroty (mln USD) 3 086,7 1 887,9 2 505,2 3 395,5 3 394,4 3 362,5

    Rok poprzedni=100% 61,2 132,7 135,5 100,0 99,1

    Podlaskie=100% 98,1 82,1 84,6 87,2 88,0 78,0

    Eksport (mln USD) 1 220,6 935,0 1 156,6 1 397,6 1 385,3 1 300,0

    Rok poprzedni=100% 76,6 123,7 120,8 99,1 93,8

    Podlaskie=100% 80,5 79,3 78,7 74,5 66,0 53,1

  • 37

    Wielko i struktura eksportu

    Wyszczeglnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Import (mln USD) 1 866,1 952,9 1 348,6 1 997,9 2 009,1 2 062,5

    Rok poprzedni=100% 51,1 141,5 148,1 100,6 102,7

    Podlaskie=100% 114,4 85,1 90,4 99,0 114,1 110,6

    Saldo obrotu (mln

    USD) -645,5 -17,9 -192,0 -600,3 -623,8 -762,5

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przy-kadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2010 roku, Krakw 2011; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2011 roku, Krakw 2012; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014, http://www.uz.ukrstat.gov.ua/.

    Wykres 9. Warto obrotw handlu zagranicznego wojewdztwa podlaskiego w latach 2008-2013 (w mln USD)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przy-kadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2010 roku, Krakw 2011; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2011 roku, Krakw 2012; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014.

    Warto obrotw handlowych wojewdztwa podlaskiego sukcesyw-nie ronie od 2010 roku. Jedynie w 2012 nastpi minimalny spadek

    31

    47

    ,4

    22

    99

    ,3 2

    96

    2,7

    38

    93

    ,5

    38

    58

    ,2

    43

    12

    ,6

    15

    16

    ,4

    11

    79

    ,5

    14

    70

    ,2

    18

    75

    ,3

    20

    97

    ,4

    24

    47

    ,2

    16

    31

    ,0

    11

    19

    ,8

    14

    92

    ,5 20

    18

    ,2

    17

    60

    ,8

    18

    65

    ,4

    -11

    4,6

    59

    ,7

    -22

    ,3

    -14

    2,9

    33

    6,6

    58

    1,8

    -500,0

    0,0

    500,0

    1000,0

    1500,0

    2000,0

    2500,0

    3000,0

    3500,0

    4000,0

    4500,0

    5000,0

    2008 2009 2010 2011 2012 2013

    Obroty Eksport Import Saldo

  • 38

    Rozdzia 2.

    wartoci obrotw poniej wartoci w roku 2011 (0,9%). W 2009 roku nastpi z kolei spadek obrotw handlowych wzgldem roku poprzed-niego o 22,2%.

    W latach 2008-2013 trzykrotnie odnotowano wartoci ujemne salda obrotw handlowych z zagranic. Przewaga importu nad eksportem w wojewdztwie podlaskim w roku 2008 bya na poziomie -114,6 mln USD, 2010 rok przynis saldo handlowe na poziomie -22,3 mln USD, za 2011 rok na poziomie -142,9 mln USD.

    W okresie 2009-2011 dynamika zmian eksportu i importu utrzymy-

    waa si na podobnym poziomie, przy czym w latach 2010-2011 dyna-mika importu przewyszaa dynamik zmian eksportu. Poczwszy od 2012 roku zmiany przyrostu wartoci z eksportu towarw za granic s wysze od przyrostu importu (wykres 10).

    Wykres 10. Dynamika eksportu i importu wojewdztwa podlaskiego w latach 2009-2013

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przy-kadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2010 roku, Krakw 2011; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2011 roku, Krakw 2012; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014.

    Naley stwierdzi, i wojewdztwo podlaskie, zestawiajc warto jego obrotw handlowych z wartoci obrotw handlowych innych ana-lizowanych regionw, nie jest wiodcym regionem w zakresie handlu zagranicznego. Bezapelacyjnym liderem spord analizowanych regio-

    50

    70

    90

    110

    130

    150

    2009 2010 2011 2012 2013

    Dynamika eksportu Dynamika importu

  • 39

    Wielko i struktura eksportu

    nw jest wojewdztwo podkarpackie, ktrego warto obrotw handlo-wych z zagranic w 2013 roku, w relacji do obrotw handlowych naj-bardziej rozwinitego gospodarczo regionu spord analizowanych wojewdztwa podlaskiego, wyniosa 257,4% (wykres 11).

    Wykres 11. Poziom obrotw handlowych wojewdztwa podlaskiego w odniesieniu do obrotw handlowych pozostaych regionw w latach 2009-2013 w % (Podlaskie=100%)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przy-kadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2010 roku, Krakw 2011; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2011 roku, Krakw 2012; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014, http://www.uz.ukrstat.gov.ua/; Rocznik Statystyczny Ukrai-na w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014.

    Dla porwnania, obroty handlowe obwodu zakarpackiego z zagranic w 2013 roku stanowiy wartociowo 78% obrotw wojewdztwa podla-skiego w tym samym roku. Wskanik ten dla obwodu grodzieskiego wynis 87,1%.

    Naley zatem stwierdzi, i w chwili obecnej w zakresie wymiany handlowej, w tym transgranicznej, uwzgldniajc warto obrotw han-dlowych, najwikszym partnerem handlowym wzgldem pozostaych regionw jest wojewdztwo podkarpackie, w tym podregion kronie-sko-przemyski.

    Dynamika zmian wielkoci obrotw handlowych we wszystkich ana-lizowanych regionach bya w okresie 2010-2012 podobna. Wojewdz-two podkarpackie odnotowywao rok do roku wzgldnie mniejsze spadki dynamiki obrotw handlowych w analizowanym okresie, za najwiksze

    0

    50

    100

    150

    200

    250

    300

    2009 2010 2011 2012 2013

    Podlaskie Podkarpackie

    Obwd grodzieski Obwd zakarpacki

  • 40

    Rozdzia 2.

    zmiany w kierunku obniki wartoci obrotw handlowych przypady w udziale obwodowi zakarpackiemu (wykres 12).

    Wykres 12. Dynamika zmian wielkoci obrotw handlowych obwodu zakarpackiego na tle dynamiki obrotw handlowych pozostaych regionw w latach 2010-2013

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przy-kadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2010 roku, Krakw 2011; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2011 roku, Krakw 2012; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014, http://www.uz.ukrstat.gov.ua/; Rocznik Statystyczny Ukrai-na w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014.

    Pozycja wojewdztwa podkarpackiego jako lidera w wymianie han-dlowej z zagranic na tle pozostaych regionw jest niezachwiana, po-czwszy od 2009 roku a do 2013 roku, zarwno po stronie eksportu, jak i importu.

    Warto eksportu dla wojewdztwa podkarpackiego wyniosa w 2013 roku 267,3% wartoci wojewdztwa podlaskiego (wykres 13). Dla porwnania, warto eksportu obwodu grodzieskiego w 2013 roku stanowia 96,5% wartoci wojewdztwa podlaskiego. Natomiast ten sam wskanik w 2013 roku dla obwodu zakarpackiego wynis zaledwie 53,1%.

    W eksporcie potencjaem zblionym do wojewdztwa podlaskiego dysponuje obwd grodzieski uwzgldniajc warto eksportu obu regionw w latach 2009-2013.

    Z kolei w imporcie dla obwodu zakarpackiego tendencja jest od-

    wrotna. Warto importu obwodu zakarpackiego w 2013 roku stanowia

    60

    80

    100

    120

    140

    2010 2011 2012 2013

    Podlaskie Podkarpackie

    Obwd grodzieski Obwd zakarpacki

  • 41

    Wielko i struktura eksportu

    110,6% wartoci wojewdztwa podlaskiego. Jeszcze w roku 2009 ten wskanik wynosi 85,1%.

    W imporcie, podobnie jak w eksporcie, zblionym potencjaem do wojewdztwa podlaskiego dysponuje obwd grodzieski uwzgld-niajc warto importu regionw w latach 2009-2013.

    Z kolei warto importu dla wojewdztwa podkarpackiego wyniosa w 2013 roku 238,2% wartoci dla wojewdztwa podlaskiego.

    Wykres 13. Poziom eksportu i importu wojewdztwa podlaskiego w odniesieniu do poziomu eksportu i importu pozostaych regionw w latach 2009-2013 w % (Podlaskie=100%)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przy-kadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2010 roku, Krakw 2011; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2011 roku, Krakw 2012; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014, http://www.uz.ukrstat.gov.ua/; Rocznik Statystyczny Ukrai-na w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014.

    W strukturze towarowej eksportu niezmiennie w okresie 2009-2013

    dominowa eksport zwierzt ywych i produktw pochodzenia zwierz-cego, na poziomie 31,1-31,6% caej wielkoci eksportu (wykres 14). Drug pozycj w roku 2013, w stosunku do roku 2009, zajmowa eksport maszyn i urzdze mechanicznych (19,3%). Na trzecim i czwartym miejscu w strukturze eksportu, uwzgldniajc warto obrotw, uplaso-

    0

    50

    100

    150

    200

    250

    300

    350

    2009 2010 2011 2012 2013

    Eksport Podlaskie

    Eksport Podkarpackie

    Eksport Obwd grodzieski

    Eksport Obwd zakarpacki

    0

    50

    100

    150

    200

    250

    300

    350

    2009 2010 2011 2012 2013

    Import Podlaskie

    Import Podkarpackie

    Import Obwd grodzieski

    Import Obwd zakarpacki

  • 42

    Rozdzia 2.

    wa si odpowiednio eksport drewna i wyrobw z drewna (8,1%) oraz eksport tworzyw sztucznych i artykuw z nich (6,4%). We wszystkich tych przypadkach warto eksportu ulega zwikszeniu w 2013 roku w stosunku do 2009 roku.

    W oparciu o powysze, za podstawow ofert eksportow wojewdz-twa podlaskiego, w tym podregionu biaostocko-suwalskiego w wymianie transgranicznej z innymi analizowanymi regionami,

    w szczeglnoci naley uzna: zwierzta ywe i produkty pochodzenia zwierzcego, maszyny i urzdzenia mechaniczne oraz drewno i wyroby z drewna.

    Wykres 14. Struktura towarowa eksportu wojewdztwa podlaskiego w 2009 i 2013 roku (w %)

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przy-kadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014.

    Blisko 70% eksportu z wojewdztwa podlaskiego (o wartoci 16 888,7 mln USD) trafio w 2013 roku na rynki krajw Unii Europej-skiej (UE) (wykres 15). Drugi istotny kierunek eksportu wojewdztwa podlaskiego stanowi kraje byego ZSRR, dla ktrych udzia w eksporcie uksztatowa si w 2013 roku na poziomie 22,8% (556,8 mln USD). Do krajw wysoko rozwinitych spoza UE w roku 2013 wyeksportowa-no towary na kwot 109,5 mln USD, co stanowio 4,5% wartoci oglnej eksportu.

    22,7

    4,1

    6,6

    4,7

    6,2

    7,9

    16,7

    31,1

    21,4

    3,9

    5,5

    3,8

    6,4

    8,1

    19,3

    31,6

    0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0

    Pozostae

    Produkty pochodzenia rolinnego

    Gotowe artykuy spoywcze

    Pojazdy i inne urzdzenia transportowe

    Tworzywa sztuczne i artykuy z nich

    Drewno i wyroby z drewna

    Maszyny i urzdzenia mechaniczne

    Zwierzta ywe; produkty pochodzeniazwierzcego

    2009

    2013

  • 43

    Wielko i struktura eksportu

    Wykres 15. Struktura geograficzna eksportu wojewdztwa podlaskiego w 2009, 2012, 2013 roku (w mln USD, wartoci w nawiasach w %)

    rdo: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przykadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014.

    W strukturze towarowej importu wojewdztwa podlaskiego dominu-je niezmiennie import wyrobw mineralnych z udziaem w imporcie ogem dla wojewdztwa podlaskiego na poziomie 32,3% (w 2009 34,1%). Na drugim miejscu plasuje si import maszyn i urzdze me-chanicznych (16,6%), z kolei na trzecim import zwierzt ywych i produktw pochodzenia zwierzcego (8,1%). W tym przypadku udzia w imporcie ogem w 2013 roku by o 10,2% niszy ni w 2009 roku (wykres 16).

    85,6 (3,5)

    8,4 (0,3)

    556,8 (22,8)

    109,5 (4,5)

    1688,7 (68,9)

    97,2 (4,6)

    8,2 (0,4)

    537,9 (25,6)

    94,6 (4,5)

    1359,6 (64,9)

    27,9 (3,3)

    7,8 (0,7)

    292,6 (24,8)

    44,0 (3,7)

    807,2 (68,5)

    0,0 400,0 800,0 1200,0 1600,0 2000,0

    Pozostae kraje

    Kraje Europy rodkowej i Poudniowej

    Kraje byego ZSRR

    Kraje wysoko rozwinite spoza UE

    Kraje UE

    2009

    2012

    2013

  • 44

    Rozdzia 2.

    Wykres 16. Struktura towarowa importu wojewdztwa podlaskiego w 2009 i 2013 roku (w %)

    rdo: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przykadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014.

    W oparciu o powysze, za podstawow potrzeb importow woje-wdztwa podlaskiego, w tym podregionu biaostocko-suwalskiego w wymianie transgranicznej z innymi analizowanymi regionami,

    w szczeglnoci naley uzna: wyroby mineralne, maszyny i urzdzenia mechaniczne.

    Podobnie jak w eksporcie, rwnie w imporcie najwaniejsz rol odgrywaj kraje UE. Z krajw Unii Europejskiej w 2013 roku na rynek wojewdztwa podlaskiego trafio 52,4% wszystkich zaimportowanych w tym czasie towarw o wartoci rzdu 977,5% mln USD. Udzia kra-jw UE w imporcie wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku by wyszy wzgldem roku 2009 o 4,2%. Drugim rdem zaopatrzenia wojewdz-twa podlaskiego w towary w 2013 roku byy kraje byego ZSRR, z ktrych to wojewdztwo zaimportowao towary na kwot 692,4 mln USD, co stanowio 37,1% caego importu, i jednoczenie byo o 3,2% nisze od importu z tych krajw w roku 2009 (wykres 17).

    17,3

    4,0

    6,1

    5,4

    4,6

    18,3

    12,0

    32,3

    19,4

    5,3

    5,5

    6,4

    4,6

    8,1

    16,6

    34,1

    0 5 10 15 20 25 30 35 40

    Pozostae

    Metale nieszlachetne i artykuy z nich

    Wyroby przemysu chemicznego

    Tworzywa sztuczne i artykuy z nich

    Pojazdy i inne urzdzenia transportowe

    Zwierzta ywe; produkty pochodzeniazwierzcego

    Maszyny i urzdzenia mechaniczne

    Wyroby mineralne

    2009

    2013

  • 45

    Wielko i struktura eksportu

    Wykres 17. Struktura geograficzna importu wojewdztwa podlaskiego w 2009, 2012, 2013 roku (w mln USD, wartoci w nawiasach w %)

    rdo: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przykadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014.

    W tabeli 15 zaprezentowano list krajw najwaniejszych partne-rw w eksporcie i imporcie w 2013 roku. Blisko 34% eksportu woje-wdztwa podlaskiego trafio w 2013 roku do dwch krajw: Niemiec (22,8%) oraz Rosji (11%). Najwyej, spord analizowanych podregio-nw-krajw w zakresie wymiany transgranicznej, znalaza si Biaoru. W przypadku eksportu z wojewdztwa podlaskiego bya to trzecia pozy-cja spord wszystkich krajw eksportowych, tu po Niemczech i Rosji. Warto towarw wyeksportowanych na Biaoru, w tym do obwodu grodzieskiego, wyniosa 187,6 mln USD, co stanowio w badanym roku 7,7% wartoci caego eksportu wojewdztwa podlaskiego. Warto eks-portu na Ukrain, w tym do obwodu zakarpackiego, wyniosa 51,0 mln USD, co stanowio 2,1% caego eksportu wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku. Tym samym uplasowao to Ukrain jako dwunasty w kolejnoci kraj eksportowy wojewdztwa podlaskiego.

    141,1 (7,6)

    2,9 (0,2)

    692,4 (37,1)

    51,5 (2,8)

    977,5 (52,4)

    154,9 (8,8)

    2,7 (0,2)

    756,1 (42,9)

    78,5 (4,5)

    768,7 (43,6)

    112,1 (10,0)

    1,6 (0,1)

    453,7 (40,3)

    14,8 (1,3)

    537,7 (48,2)

    0 200 400 600 800 1000 1200

    Pozostae kraje

    Kraje Europy

    rodkowej

    Kraje byego ZSRR

    Pozostae krajewysoko rozwinite

    Kraje UE

    2009

    2012

    2013

  • 46

    Rozdzia 2.

    Tabela 15. Lista najwaniejszych partnerw w eksporcie i imporcie wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku (w mln USD, w %)

    Eksport Import

    Lp. Kraj w mln

    USD

    w

    % Lp. Kraj

    w mln

    USD

    w

    %

    1. Niemcy 559,0 22,8 1. Rosja 480,1 25,7

    2. Rosja 270,1 11,0 2. Niemcy 216,1 11,6

    3. Biaoru 187,6 7,7 3. Szwecja 207,2 11,1

    4. Litwa 169,7 6,9 4. Biaoru 161,4 8,7

    5. Niderlandy 134,3 5,5 5. Litwa 119,1 6,4

    6. Wielka Brytania 132,5 5,4 6. Chiny 85,0 4,6

    7. Republika Czeska 82,6 3,4 7. Niderlandy 61,2 3,3

    8. Francja 81,1 3,3 8. Wochy 51,8 2,8

    9. otwa 77,1 3,1 9. Belgia 45,8 2,5

    10. Sowacja 64,9 2,7 10. Francja 44,7 2,4

    11. Wochy 63,3 2,6 11. Republika Czeska 36,8 2,0

    12. Ukraina 51,0 2,1 12. Austria 35,9 1,9

    13. Norwegia 50,1 2,0 13. Dania 32,3 1,7

    14. Szwecja 50,0 2,0 14. Wielka Brytania 29,7 1,6

    15. Wgry 45,3 1,8 15. Ukraina 29,5 1,6

    rdo: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przykadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014.

    W 2013 roku najwikszy procentowo import w caej strukturze geo-graficznej importu pochodzi odpowiednio: z Rosji (25,7%), Niemiec (11,6%) oraz Szwecji (11,1%). Biaoru zaja w tym zestawieniu czwar-t pozycj z 8,7% udziaem w caym imporcie wojewdztwa podlaskiego i wartoci na poziomie 161,4 mln USD. Natomiast Ukraina to w kolejnoci 15. kraj, z ktrego pochodzi import do wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku z udziaem 1,6% w strukturze geograficznej importu i wartoci 29,5 mln USD.

    Nie ma adnych regionalnych rankingw gwnych eksporterw z wojewdztwa podlaskiego. Jako sektory strategiczne dla wojewdz-twa, ujte w strategii rozwoju regionalnego, znalazy si: przemys spo-ywczy, drzewny, budowlany, maszynowy i turystyczny. Szczeglnie

  • 47

    Wielko i struktura eksportu

    dynamicznie rozwija si przemys spoywczy. W Podlaskiem dziaaj due zakady zajmujce si przetwrstwem mleka, misa, drobiu i zb oraz browary. Dziaajce tu mleczarnie nale do najwikszych i najnowoczeniejszych w kraju. Istotn gazi gospodarki jest przemys drzewny, pracujcy w oparciu o surowce pochodzce z regionu. Jest to midzy innymi produkcja parkietw, mebli, stolarki czy elementw konstrukcji domw. W przemyle budowlanym dominuj firmy zajmuj-ce si produkcj ceramiki, kostki brukowej, silikatw. Wan rol od-grywa take przemys maszynowy, w tym maszyn i urzdze rolniczych.

    Wedug rankingu 500 najwikszych firm w Polsce, tworzonego przez gazet Rzeczpospolita w roku 2014, w kategorii gwnych eksporte-rw znalazo si 9 przedsibiorstw z wojewdztwa podlaskiego8. Byy to: Mlekpol z Grajewa na miejscu 87., Mlekovita z Wysokiego Mazo-

    wieckiego na pozycji 91., Barter z Biaegostoku 142., Pfleiderer z Grajewa 156., Unibep z Bielska Podlaskiego 273., Okrgowa Sp-dzielnia Mleczarska z Pitnicy 282., Spdzielnia Obrotu Towarowego Przemysu Mleczarskiego z Biaegostoku 300., Pronar z Narwi 385. oraz Adampol SA z Biaegostoku na miejscu 500. Dla porwnania, dwa lata wczeniej w rankingu czasopisma Polityka 500 najwikszych firm w roku 2011 znalazo si 8 podlaskich przedsibiorstw. O miejscu w zestawieniu zadecydowaa wielko osiganych przychodw. Byy to wszystkie podmioty z listy najwikszych eksporterw z roku 2014 poza jednym Adampolem SA, ktry wwczas zamyka stawk. Rw-nie kolejno podmiotw bya taka sama, chocia zajy one wwczas inne miejsca na licie rankingowej. Najwyej w zestawieniu uplasoway si firmy z brany mleczarskiej Mlekpol z Grajewa zaj 85. pozycj, natomiast niedaleko za nim, czyli na 88. miejscu znalaza si Mlekovita z Wysokiego Mazowieckiego. Kolejne podlaskie przedsibiorstwa, ktre zostay uwzgldnione w rankingu najwikszych, to: Barter z Biaegostoku 210. miejsce, Pfleiderer z Grajewa 214., Unibep z Bielska Podlaskiego 299., Okrgowa Spdzielnia Mleczarska z Pitnicy 320., SOTPM z Biaegostoku 328. i na kocu Pronar z Narwi 466.9

    8Strona www bialystokonline: http://www.bialystokonline.pl/bialostockie-firmy-w-

    rankingu-500-najwiekszych,artykul,77227,4,9.html [12.08.2014]. 9Strona www czasopisma Polityka, Lista 500 Polityki. Lista najwikszych polskich firm. 100 najwikszych eksporterw w 2012 r., http://www.lista500. polity-ka.pl/rankings/show/region:10 [11.08.2014].

  • 48

    Rozdzia 2.

    Dla porwnania w tabeli 16 zamieszczono 9 firm, spord 20 naj-wikszych eksporterw w 2013 roku w wojewdztwie podlaskim, we-dug danych Centrum Analitycznego Administracji Celnej, ktre s obecne na rynku biaoruskim i/lub ukraiskim.

    Tabela 16. Liderzy eksportu wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku dziaajcy na rynku biaoruskim i/lub ukraiskim

    Nazwa firmy Biaoru Ukraina

    Glob-Terminal Sp. z o.o.

    PFLEIDERER Grajewo Spka Akcyjna

    PFLEIDERER MDF Sp. z o.o.

    AC Spka Akcyjna

    KAN Sp. z o.o.

    MP-TRADE Mirosaw Piekarski

    Rolnicze Przedsibiorstwo Produkcyjno-Handlowe CONTRACTUS Sp. z o.o.

    Spdzielnia Obrotu Towarowego Przemysu Mleczarskiego

    UNIBEP Sp. z o.o.

    rdo: Opracowanie wasne na podstawie: M. Thlon (red.), Analiza dotyczca oferty inwestycyjnej Makroregionu Polski Wschodniej, op.cit., s. 113.

    Wojewdztwo podlaskie, w tym podregion biaostocko-suwalski, chocia najbardziej rozwinite gospodarczo spord analizowanych czte-rech regionw, to jednak w wymianie handlowej z zagranic ustpuje pozycj lidera wojewdztwu podkarpackiemu, w tym podregionowi kroniesko-przemyskiemu.

    Utrzymujca si od 2012 roku przewaga eksportu nad importem oraz wiksza dynamika wzrostu eksportu ni importu mog stanowi dodat-kowy impuls dla eksporterw.

    W perspektywie rozwoju wymiany transgranicznej z analizowanymi

    regionami, przede wszystkim z obwodem grodzieskim, naley spo-dziewa si po stronie eksportu dominacji produktw pochodzenia zwie-rzcego oraz zwierzt ywych, a take maszyn i urzdze mechanicz-nych oraz drewna i produktw z drewna. Po stronie importu nadal domi-nowa bd raczej wyroby mineralne oraz maszyny i urzdzenia mecha-niczne.

  • ROZDZIA 3.

    WSPPRACA TRANSGRANICZNA

    W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH POD-

    REGIONU

    Dokumenty strategiczne opracowane na potrzeby poszczeglnych wadz lokalnych i regionalnych mog by dobrym rdem wiedzy na temat ich podejcia do wsppracy transgranicznej. W opracowaniu Samorzdowa i obywatelska wsppraca transgraniczna w wojewdztwie podlaskim. Przegld literatury i dokumentw strate-gicznych10 zostay poddane analizie dokumenty z wojewdztwa podla-skiego wedug stanu na 1 stycznia 2013 roku. Wrd nich znalazy si przede wszystkim strategie powiatowe i gminne, programy i plany rozwoju lokalnego oraz plany rozwoju i odnowy miejscowoci.

    Ponisza analiza odnosi si jedynie do omiu powiatw skadajcych si na analizowany podregion biaostocko-suwalski. Wyodrbniono przy tym tylko te dokumenty, w ktrych bya poruszana kwestia wsppracy midzynarodowej, w tym transgranicznej, z Biaorusi. cznie byo to 100 opracowa rnego typu.

    W trzynastu dokumentach strategicznych z terenu powiatu augustow-

    skiego odnaleziono jakiekolwiek wzmianki o wsppracy transgranicz-nej. Przede wszystkim zwraca si w nich uwag na walory turystyczne i rodowiskowe powiatu augustowskiego. Rozwj turystyki w ramach wsppracy z partnerami zagranicznymi ma tu istotne znaczenie. Aktual-nie jest realizowanych wiele zada w tym zakresie, rwnie z partnerami z innych krajw, w tym z Biaorusi. Wane s take dziaania na rzecz obszarw chronionych. Jako walory powiatu dostrzegane s pooenie przygraniczne i przebieg drogi nr S8. Sab stron jest brak przej z Biaorusi. Niezwykle rzadko pojawiaj si w powyszych dokumen-

    10A. Klimczuk, Raport Desk Research pt. Samorzdowa i obywatelska wsppraca transgraniczna w wojewdztwie podlaskim. Przegld literatury i dokumentw strategicz-nych, Biaystok, padziernik 2013.

  • 50

    Rozdzia 3.

    tach konkretne zapisy odnoszce si do wsppracy gospodarczej, w tym transgranicznej. Wspomniano jedynie o poszukiwaniu partnerw zagra-nicznych do pozyskiwania rodkw z Unii Europejskiej oraz o oglnym znaczeniu rozwoju inwestycji w gminie Bargw Kocielny, dziki po-zyskaniu inwestorw zewntrznych.

    Z kolei na stronie internetowej miasta Biaystok (powiat miasto Bia-ystok) wskazuje si na rozwj wsppracy zagranicznej od lat 90. XX wieku. Jednym z miast partnerskich jest Grodno na Biaorusi. Miasto wspiera rozwj wsppracy instytucji i podmiotw z miast partnerskich (m.in. Uniwersytet w Biaymstoku). Biaystok naley do Stowarzyszenia Euroregionu Niemen oraz Stowarzyszenia Europejskich Miast Euroci-

    ties.

    W miecie Biaystok istotn rol w dokumentach strategicznych przypisuje si wsppracy zagranicznej. Szczeglnie jednak chodzi o pozyskanie inwestorw spoza kraju, zwizanych z rozwojem kulturo-wym i turystycznym. Brak przy tym informacji o sposobie prowadzenia

    wsppracy transgranicznej. Nie jest ona rwnie uznana za istotny kie-runek rozwoju miasta.

    W odniesieniu do powiatu biaostockiego informacje odnoszce si do wsppracy transgranicznej zostay zidentyfikowane w 22 dokumen-tach strategicznych. W powyszych dokumentach podkrela si znacze-nie moliwoci rozwoju turystycznego powiatu biaostockiego, a take organizacji licznych imprez kulturalnych, w tym o zasigu midzynaro-dowym. Wany jest przebieg tzw. szosy warszawskiej oraz potencjalny przebieg trasy Via Baltica, jak te dziaajce w tym regionie przejcie graniczne w Bobrownikach. Zasadniczo jednak brak zapisw odnosz-cych si wprost do wsppracy transgranicznej, w tym z Biaorusi.

    Odnonie powiatu monieckiego zapisy dotyczce relacji z par