POSTĘPOWANIE

Z POSZKODOWANYM

W PRZYPADKU RAN

I KRWOTKÓW

KRĄŻENIE KRWI

• Zadaniem układu krążenia jest dostarczanie do narządów i tkanek tlenu oraz substancji odżywczych niezbędnych dla zachodzących w nich procesów biochemicznych, a także odprowadzanie produktów przemiany materii w celu ich eliminacji przez nerki, wątrobę i płuca.

• Brak dostatecznego krążenia prowadzi do stanu obniżonego natlenowania komórek i tkanek, w których dochodzi do nasilenia beztlenowych procesów metabolicznych i produkcji toksycznych metabolitów, a w konsekwencji do obumarcia komórek.

• Centralnym narządem układu krążenia jest serce, które funkcjonuje jako siła napędowa układu krwionośnego ukierunkowując przepływ krwi w naczyniach.

• zdjecie

NACZYNIA KRWIONOŚNE

• Naczynia krwionośne tworzą zamknięty układ do którego zaliczamy: tętnice, żyły i naczynia włosowate.

• TĘTNICE - rozprowadzają krew z serca na obwód organizmu. Ich ściany są grube i elastyczne dzięki temu są przystosowane do dużego ciśnienia wywieranego na nie przez krążącą krew.

• ŻYŁY - nie są wystawione na tak wysoki ciśnienie w związku z tym ich ściany są cieńsze. Posiadają zastawki zapobiegające cofaniu się krwi.

5

• NACZYNIA WŁOSOWATE- to cienkościenne

naczynia krwionośne oplatające tkanki i docierające do

niemalże każdej komórki ciała. Są drobne, ale łącznie

mają ogromną powierzchnię. Ich zadaniem jest wymiana

gazów, składników pokarmowych, zbędnych produktów

przemiany materii i hormonów, między krwią, a tkanką

BUDOWA I CZYNNOŚCI SKÓRY

• Skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała.

Składają się na nią trzy warstwy:

• - naskórek,

• - skóra właściwa

- tkanka podskórna.

FUNKCJE SKÓRY

Podstawowe funkcje skóry to:

• izolacja środowiska wewnętrznego od zewnętrznego (czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych)

• termoregulacja

• udział w gospodarce wodno-elektrolitowej (gruczoły potowe)

• odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego (dotyk, ból, ciepło, zimno)

• melanogenezą (chroni organizm przed mutagennym promieniowaniem ultrafioletowym)

• gospodarka tłuszczowa

• gospodarka witaminowa)

• wydzielanie dokrewne i reakcje odpornościowe

POJĘCIE RANY

• Rana jest to przerwanie ciągłości tkanki

skórnej lub błon śluzowych.

• Rozległość i głębokość ran zależy od

rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które

zadziałał.

Rany powstają na skutek działania:

• czynników mechanicznych, które powodują rany

cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe.

• czynników termicznych, które wywołują

oparzenia i odmrożenia,

• czynników chemicznych, które wywołują

oparzenia chemiczne, martwicę lub

rozpuszczenie tkanek,

• czynników elektrycznych, które wywołują

oparzenia i zwęglenia tkanek.

RODZAJE RAN

Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania na skórę

twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate

podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.

• Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia (nóż,

szkło). Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite

krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia co zmniejsza

ryzyko zakażenia.

• Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia

ostrym długim przedmiotem (gwóźdź, sztylet):

krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie,

głębokie rany mogą spowodować rozległe

uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem

krwotoku wewnętrznego; szczególnie

niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej

oraz brzucha ze względu na możliwość

uszkodzenia płuc, serca. jelit oraz dużych

naczyń krwionośnych.

• Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem (kamień, młotek), brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.

• Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka, piły. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.

• Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.

• Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z broni

palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub

odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na

wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka,

podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych

brzegach

PIERWSZA POMOC PRZY ZRANIENIACH

- zatamowanie krwotoku (w przypadku dużego krwawienia).

- zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem

- całość bandażujemy bandażem dzianym,

- nie kładziemy na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych,

- nie dotykamy rany palcami ani żadnymi środkami niejałowymi,

- nie usuwamy ciał obcych tkwiących w ranie,

- nie przemywamy ran.

• unieruchomienie (jeśli zranienie jest duże i dotyczy kończyny) kończynę górną na temblaku

• ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego.

• kontrolowanie czynności życiowych poszkodowanego (oddech i tętno)

• zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego i psychicznego

• kontrolowanie tętna poniżej miejsca założenia opatrunku

• w przypadku przemoknięcia opatrunku nakładamy kolejną warstwę materiału chłonącego, którą mocujemy bandażem.

• Nie zdejmujemy przesiąkniętego opatrunku.!!!!!

OPATRUNEK UCISKOWY PRZY UŻYCIU

CHUSTY TRÓJKĄTNEJ

Opatrunek uciskowy

KRWOTOKI

Krwotok to wypływ krwi przez uszkodzoną ścianę naczynia krwionośnego.

Jeśli upływ krwi następuje powoli, z małych naczyń, to nazywamy to krwawieniem.

• Przyczyną krwotoków (lub krwawień) są uszkodzenia naczyń krwionośnych na skutek urazu, bądź zmian chorobowych. Znaczną utratę krwi powodują zwykle rany cięte spowodowane ostrymi przedmiotami i narzędziami tnącymi, złamania miednicy oraz uszkodzenia narządów miąższowych - wątroby, śledziony, nerek.

WPŁYW WYSTĄPIENIA KRWOTOKU NA

NIEKTÓRE PARAMETRY ŻYCIOWE

PODZIAŁ KRWOTOKÓW

Ze względu na rodzaj uszkodzonego naczynia: tętniczy – krew wypływa pod ciśnieniem w sposób pulsujący, z siłą

zależną od rodzaju uszkodzonego naczynia. Jest to krew

zawierająca tlen, a więc ma barwę jasnoczerwoną.

PODZIAŁ KRWOTOKÓW • żylny - krew wypływa jednostajnym strumieniem, przy

czym szybkość wypływu uzależniona jest od rodzaju

uszkodzonego naczynia. Jest to krew o dużej zawartości

dwutlenku węgla, ma barwę ciemnoczerwoną.

• włośniczkowy – krew wypływa z naczyń

włosowatych w sposób ciągły , poprzez

sączenie.

Ze względu na widoczne objawy krwotoki dzielimy na:

• zewnętrzny – to taki, gdy krew wypływa na zewnątrz ciała, zarówno z ciała jak i z otworów naturalnych np. krwawienie ze złamania otwartego, krwotok z nosa. Nie zawsze w przypadku zranienia można rozpoznać rodzaj krwotoku, ponieważ równocześnie mogą być uszkodzone różne rodzaje naczyń. Dlatego częściej używa się określenia „natężenie krwawienia” i ocenia jako małe lub duże, co pozwala odpowiednio dostosować pierwszą pomoc.

• wewnętrzny - krew wypływa z narządów wewnętrznych i gromadzi się w jamach ciała np. w jamie brzusznej, w klatce piersiowej czy w jamie stawowej.

Krwotok wewnętrzny nie zawsze jest łatwy do

rozpoznania. Nie zawsze najważniejsza jest objętość

utraconej krwi np. nawet niewielki wylew do mózgu może

spowodować niebezpieczne następstwa.

Rannemu należy zapewnić bezwzględny spokój.

• Małe krwawienia ustają zwykle samoistnie po upływie kilku lub kilkunastu minut od założenia opatrunku, gdy powstały skrzep zamknie ubytek w uszkodzonym naczyniu. Duże krwawienie lub krwotoki wymagają natychmiastowego zatamowania, ponieważ w przeciwnym razie utrata krwi może doprowadzić do ciężkiego wstrząsu lub wykrwawienia ( w zależności od szybkości i ilości utraconej krwi).

• Krew jest najważniejszym środkiem transportu

w organizmie ludzkim i łączy jako ,,płynny

narząd” poszczególne komórki. Objętość całej

krwi wynosi u dorosłego około 6 do 8% masy

ciała tj. około 5 l.

• Utrata w krótkim czasie około 1/3 objętości krwi

krążącej u człowieka dorosłego (ok.1,5-2l) może

mieć nieodwracalne skutki, prowadzić do

wstrząsu i może być przyczyną śmierci.

• Krwotok z dużych naczyń, takich jak tętnica

ramienna, udowa, szyjna może spowodować

śmierć w ciągu kilku minut.

PIERWSZA POMOC

W PRZYPADKU KRWOTOKU ZEWNĘTRZNEGO

• Objawy:

- pojawienie się krwi po przerwaniu ciągłości

skóry,

- blade śluzówki,

- osłabienie, a nawet utrata przytomności,

- przyspieszone i słabo napięte tętno.

Prawidłowe tętno u zdrowego człowieka wynosi

60-80 uderzeń na minutę. Tętno można zbadać

najlepiej w okolicach nadgarstka na tętnicy

promieniowej lub na tętnicy szyjnej.

Postępowanie:

- włożyć gumowe rękawiczki

- sprawdzić i ocenić podstawowe funkcje życiowe przytomność, oddech, tętno

- należy wezwać pogotowie Ratunkowe – 999 lub112

- gdy poszkodowany krwawi i jest przytomny, zatamować krwotok poprzez założenie opatrunku uciskowego

- jeśli opatrunek przemaka, nakładać na niego nowy

- unieść kończynę do góry powyżej poziomu serca równocześnie stosując ucisk na ranę

- unieruchomić krwawiącą kończynę

- w przypadku gdy metody te są nieskuteczne zastosować ucisk na przebiegu tętnic doprowadzających krew do uszkodzonej części ciała

UNIESIENIE KOŃCZYNY

Punkty uciskowe do tamowania krwotoków tętniczych:

• - skroń przed uchem – tętnica skroniowa

• - ramię nad obojczykiem – tętnica obojczykowa

• - przednia strona ramienia – tętnica ramieniowa

• - udo poniżej pachwiny – tętnica udowa, Jeżeli po 15 min. tamowania krwotoku żylnego będzie on

dalej tak obfity, należy oprócz wcześniejszych zabiegów,

uciskać tętnicę doprowadzającą krew do tej kończyny.

MIEJSCA UCISKU

• Niewłaściwa pierwsza pomoc może być przyczyną śmierci poszkodowanego, dlatego nie wolno: - zdejmować opatrunku, w celu sprawdzenia czy krwawienie ustało, - usuwać z ran ciał obcych, gdyż może to spowodować bardziej obfite krwawienie, - nie uciskać krwawiącej gałki ocznej, rany, w której znajduje się jakieś ciało obce lub głowy, gdy nastąpiło złamanie kości czaszki, - czyścić ran o dużych powierzchniach, - zakładać zbyt mocnego opatrunku, - stosować do ucisku sznurków, tasiemek i innych wąskich rzeczy.

PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU

KRWOTOKU WEWNĘTRZNEGO

• Objawy: - ból przy lekkim ucisku , - bladość śluzówek i skóry, - szybsze tętno, - osłabienie lub utrata przytomności, - pojawienie się krwi w moczu lub wymiocinach, - zaburzenia świadomości. Postępowanie: - wezwać Pogotowie Ratunkowe – 999 lub 112

• - ułożyć pacjenta w pozycji leżącej z lekko uniesionymi

nogami.

• Ponieważ w tym przypadku nie można udzielić pierwszej pomocy, należy obserwować poszkodowanego i jeśli: - nastąpi zatrzymanie oddechu - rozpocząć sztuczne oddychanie, - nastąpi zatrzymanie akcji serca - rozpocząć reanimację. Jeżeli pacjent jest nieprzytomny, ale oddycha i ma wyczuwalne tętno, należy go ułożyć w pozycji bezpiecznej.

Nie wolno:

- przenosić poszkodowanego, jeśli nie ma

takiej potrzeby,

- podawać pokarmów ani napojów,

- zostawiać poszkodowanego samego.

OPASKA UCISKOWA

• Opaskę tę stosuje się w wyjątkowych przypadkach, należą do nich:

- krwotok z rozległej powierzchni rany

- duże ciała obce w ranie

- otwarte złamania z silnym krwawieniem

- rozerwanie tkanek kończyny

• Opaskę zaciskającą można założyć tylko w dwóch miejscach: na ramieniu i na udzie. Taśma użyta w charakterze opaski powinna mieć kilka centymetrów szerokości np. chusta trójkątna. Nie wolna stosować cienkiej opaski (sznurka, drutu) ponieważ może spowodować nieodwracalne uszkodzenie nerwów i naczyń.

• W każdym przypadku założenia opaski

należy odnotować dokładny czas

wykonania tej czynności. Notatka musi być

napisana wyraźnie i musi być

przytwierdzona do ubrania rannego

w widocznym miejscu.

.

OPASKA UCISKOWA

KRWOTOK Z NOSA

Krwawienie z nosa najczęściej pochodzi

z przednio - dolnej części przegrody nosa

blisko ujścia zewnętrznego przewodów

nosowych, gdzie znajduje się bardzo dużo

naczyń żylnych połączonych między sobą.

Przyczyny:

• ostre zapalenie błony śluzowej jamy nosowej (popularny katar)

• zapalenie zatok

• urazy nosa-uderzenie,

• złamanie i urazy podstawy czaszki

• polipy nosa

• nadciśnienie tętnicze

• miażdżyca naczyń

• nadmierny wysiłku fizyczny

• przyjmowanie leków zaburzających krzepniecie krwi (Polopiryna, Aspiryna)

Postępowanie

W przypadku krwawienia z nosa należy:

• posadzić ratowanego z głową lekko pochyloną do przodu (odchylenie głowy do tyłu powoduje spływanie krwi do tchawicy lub gardła, poza tym przy nisko ułożonej głowie krwawienie się nasila)

• należy porządnie wydmuchać nos ze skrzepów

• ucisnąć miękką część nosa (skrzydełka nosa) przez 15-20 minut kciukiem i palcem wskazującym.

• W celu zmniejszenia krwawienia można obkurczyć naczynia krwionośne stosując zimne okłady na kark.

• Jeżeli krwotok jest masywny, nie ustępuje po zastosowaniu wyżej wymienionych środków, doszło do urazu głowy i/lub szyi lub gdy u ratowanego występują zaburzenia świadomości należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

AMPUTACJA URAZOWA

• Podczas amputacji urazowej na miejscu wypadku jałowo zaopatrujemy uniesiony ku górze kikut.

• Przy silnym krwawieniu uciska się palcami miejscowo ranę (jeśli to możliwe przez jałową gazę).

• W takim przypadku należy poszukać oddzielonej części ciała i przekazać ja personelowi medycznemu, w takim stanie w jakim zastaliśmy oddzielony fragment, nawet zanieczyszczony, owijmy jałową serweta i wkładamy do torebki plastikowej. Tę umieszczamy w drugiej torbie plastikowej napełnionej wodą z lodem. Obie torby zamykamy szczelnie tak aby płyn nie dostał się do amputowanej części. Schłodzenie znacznie zwalnia zachodzący jeszcze w tkankach proces przemiany materii. Przedłuża się tym samym czas w którym replantacja ma szanse powodzenia.

POSTEPOWANIE Z POSZKODOWANYM

• Ułożenie poszkodowanego

• Poszkodowanego u którego możemy

spodziewać się wystąpienia wstrząsu np. silne

krwotoki, należy ułożyć płasko, nogi unosi się

ku górze na wysokość od 30 do 40 cm powyżej

poziomu głowy (np. umieszczając na oparciu

odwróconego krzesła) jest to tzw. pozycja

przeciwwstrząsowa. Umożliwia ona

zwiększony odpływ krwi z nóg do tułowia,

dopomagając organizmowi w centralizacji

krążenia.

POSTĘPOWANIE Z POSZKODOWANYM

• Nie należy stosować tej metody przy:

- złamaniach miednicy i kończyn dolnych,

- urazach czaszki,

- urazach brzucha i klatki piersiowej.

Należy również pamiętać, iż długotrwałe i zbyt

wysokie uniesienie kończyn jest

przeciwwskazane, ponieważ trzewia

przemieszczające się w kierunku przepony

mogą spowodować utrudnienia w oddychaniu.