PORADNIK DLA INWESTOR WYKORZYSTANIE ENERGII...
39
0 | Strona P ORADNIK DLA INWESTOR ÓW – WYKORZYSTANIE ENERGI I SŁONECZNEJ W BUDYNKACH WIELORODZINNYCH PODDAWANYCH RENOWACJI
Transcript of PORADNIK DLA INWESTOR WYKORZYSTANIE ENERGII...
0 | S t r o n a
PORADNIK DLA INWESTORÓW –
WYKORZYSTANIE ENERGII SŁONECZNEJ
W BUDYNKACH WIELORODZINNYCH
PODDAWANYCH RENOWACJI
1 | S t r o n a
Wykorzystanie kolektorów słonecznych
na obszarach miejskich
„PORADNIK DLA INWESTORÓW – WYKORZYSTANIE ENERGII
SŁONECZNEJ W BUDYNKA CH WIELORODZINNYCH PODDAWANYCH
RENOWACJI”
PUBLIKAC JĘ OPRAC OWANO W INSTYTUC IE ENERGETYKI ODNAWIALNEJ
MARIA NALEWAJKO ANNA SANTORS KA
EC BREC I NST Y T UT E NE R G E T Y K I O D NA WI A L NE J S P . Z O . O . UL . MO K O T O W SK A 4/6, 00- 641 W A R SZ A WA TE L ./ F A X : +48 22 875 86 78 E-M A I L : biu [email protected] l W W W . I E O . P L
2 | S t r o n a
SPIS TREŚCI
1. PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA TYPOWYCH GRUP BUDYNKÓW WIELORODZINNYCH W POLSCE .................................. 4
CH A R A K T E R Y S T Y K A E N E R G E T Y C Z N A B U D O W N I C T W A W I E L O R O D Z I N N E G O W R Ó Ż N Y C H O K R E S A C H ....................... 5
O G R Z E W A N I E B U D Y N K Ó W W I E L O R O D Z I N N Y C H W P O L S C E .................................................................................. 7
2. POTENCJAŁ MIESZKALNICTWA W ZAKRESIE INSTALACJI ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ........................................ 8
3. BARIERY W PROCESIE INWESTYCYJNYM DLA BUDYNKÓW WIELORODZINNYCH I ZABYTKOWYCH .............................. 10
B U D Y N K I W I E L O R O D Z I N N E ............................................................................................................................. 10
B U D Y N K I Z A B Y T K O W E .................................................................................................................................... 10
4. S C E NA R I U S Z E R E N O W A C J I O BI E K T Ó W Z U W Z G L Ę D NI E NI E M E N E R G E T Y KI S ŁO NE C Z NE J ................. 12
N O W Y S Y S T E M P R O D U K C J I I D Y S T R Y B U C J I C . W . U . ............................................................................................ 12
CE N T R A L I Z A C J A S Y S T E M U C . W . U . .................................................................................................................... 12
R O Z B U D O W A I S T N I E J Ą C E G O S Y S T E M U O K O L E K T O R Y S Ł O N E C Z N E ..................................................................... 12
P R Z E J Ś C I E D O S Y S T E M U N I S K O T E M P E R A T U R O W E G O ......................................................................................... 13
R E N O W A C J A D A C H U ........................................................................................................................................ 13
T E R M O M O D E R N I Z A C J A .................................................................................................................................... 13
5. SYSTEMY SOLARNE INSTALOWANE NA BUDYNKACH WIELORODZINNYCH .................................................................. 14
S O L A R N E S Y S T E M Y P R Z Y G O T O W A N I A C I E P Ł E J W O D Y ........................................................................................ 16
S O L A R N E S Y S T E M Y P R Z Y G O T O W A N I A C I E P Ł E J W O D Y I W S P O M A G A N I A C . O . ( COMBI) ..................................... 20
6. KALKULACJA KOSZTÓW INSTALACJI SOLARNEJ .......................................................................................................... 21
K O S Z T Y I N W E S T Y C Y J N E .................................................................................................................................. 21
O P Ł A C A L N O Ś Ć I N S T A L A C J I S Ł O N E C Z N E J ...................................................................................................... 22
P R Z Y K Ł A D Y Z R E A L I Z O W A N Y C H I N W E S T Y C J I .................................................................................................... 24
N A R Z Ę D Z I A D O K A L K U L A C J I K O S Z T Ó W I N S T A L A C J I S Ł O N E C Z N Y C H .................................................................... 29
P O Z O S T A Ł E K O S Z T Y R E N O W A C J I B U D Y N K U ...................................................................................................... 31
7. ŹRÓDŁA DOFINANSOWANIA INWESTYCJI SŁONECZNYCH, TERMOMODERNIZACYJNYCH I RENOWACYJNYCH ................ 33
P R E M I A T E R M O M O D E R N I Z A C Y J N A ................................................................................................................... 33
P R E M I A R E M O N T O W A ..................................................................................................................................... 34
N A R O D O W Y FU N D U S Z O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A I G O S P O D A R K I W O D N E J ........................................................... 34
R E G I O N A L N E P R O G R A M Y O P E R A C Y J N E ............................................................................................................ 35
JESSICA ......................................................................................................................................................... 35
K R E D Y T Y B A N K O W E ........................................................................................................................................ 36
P O D S U M O W A N I E Ź R Ó D E Ł F I N A N S O W A N I A ....................................................................................................... 38
M O Ż L I W O Ś C I O P T Y M A L I Z A C J I K O S Z T Ó W I K O R Z Y Ś C I .................................................................................... 38
3 | S t r o n a
WPROWADZENIE
Niniejszy przewodnik, zaadresowany jest w szczególności do właścicieli i użytkowników
budynków wielorodzinnych i budynków zabytkowych w Polsce. Celem publikacji jest
przedstawienie sugestii i rozwiązań we wdrażaniu technologii solarnych na budynkach
wielorodzinnych poddawanych modernizacjom i renowacjom. Poradnik zawiera analizy oraz
szczegółowe rekomendacje zebrane na wortalu projektu UrbanSolPlus- Wykorzystanie
kolektorów słonecznych na obszarach miejskich
UrbanSolPlus to europejski projekt łączący ze sobą różne grupy ekspertów i praktyków
bezpośrednio i pośrednio związane z branżą energetyki słonecznej: producentów i
dystrybutorów systemów słonecznych, biura projektowe, urzędy gmin i miast, prywatnych
inwestorów, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, firmy instalatorskie, architektów i in.
Projekt ma na celu promocję wykorzystania systemów solarnych na budynkach
wielorodzinnych i zabytkowych, budowanie świadomości w zakresie instalacji słonecznych
oraz przekazywanie rzetelnej, fachowej wiedzy. Podjęcie takiej inicjatywy przez 11 instytucji,
urzędów i firm z sześciu państw europejskich pojawiło się w wyniku obserwacji trendów i
rozwoju rynku kolektorów słonecznych w kontekście termomodernizacji, renowacji,
rewitalizacji osiedli i budynków kubaturowych.. Spostrzeżono m.in. bariery w procesie
inwestycyjnym, problemy związane z zabytkową zabudową, brak odpowiednich informacji.
Odpowiedzią na nie powinny być zmiany w podejściu władz lokalnych i właścicieli
(dysponentów obiektów publicznych) do nowych inwestycji na zabytkowych obiektach,
znalezienie efektywnych dróg kontaktu z projektantami i architektami oraz przedstawienie
dokładnej ekonomiki inwestycji dla budynków wielorodzinnych.
Potencjalni inwestorzy rozważając instalację kolektorów słonecznych, nie zawsze
dysponują niezbędną wiedzą dotyczącą skali przedsięwzięcia, kosztów inwestycji, czy
spodziewanych efektów ekonomicznych. Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie
problematyki dotyczącej technicznych i ekonomicznych aspektów wykorzystania energii
słonecznej w budynkach wielorodzinnych i/lub zabytkowych, a tym samym ułatwienie
podjęcia optymalnej decyzji.
4 | S t r o n a
1. PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA TYPOWYCH GRUP
BUDYNKÓW WIELORODZINNYCH W POLSCE Współczesna typologia budynków
mieszkaniowych tworzona jest na podstawie
kryteriów głównych (np. rok budowy,
konstrukcja, charakter budynku) oraz
pomocniczych (np. typ ogrzewania). Na potrzeby
niniejszego opracowania skorzystano z
uproszczonej klasyfikacji budynków
wielorodzinnych, charakteryzujących się
wspólnymi cechami w zakresie efektywności
energetycznej, najbardziej typowymi dla danego
okresu. Wielorodzinne budynki mieszkaniowe
podzielone zostały na 4 kategorie typologiczne i
ułożone w matrycę. Przedstawione zdjęcia
reprezentują typowy dla danej kategorii
budynek.
Tabela 1. Typologia budynków mieszkaniowych w Polsce [źródła zdjęć: patrz spis tabel]
Lp. Rok budowy Wielorodzinne Wieżowce
1 Przed 1945
Fot. Władysław Kucz
2 1946 – 1990
Fot. © stock.xchng
Fot. © Panthermedia
3 1991 – 2008
Fot. Własność serwisu
www.stoczniowiec.pl
Fot. Własność serwisu
www.sbart.pl
4 Po 2008
Fot. © JEMS Architekci
Fot. © Sea Towers
Bazą do utworzenia matrycy typologicznej
była klasyfikacja budynków mieszkalnych
dokonana w ramach projektu TABULA (Typology
Approach for Building Stock Energy Assessment -
projekt wdrażany od maja 2009 roku w ramach
programu Inteligenta Energia – Europa w 14
krajach europejskich). Uproszczona klasyfikacja
prezentuje budynki wielorodzinne
charakterystyczne dla każdego z czterech
okresów budowy. Okresy budowy zostały
wyznaczone w sposób możliwie najlepiej
odzwierciedlający rozwój stosowanych
materiałów, elementów konstrukcyjnych i
technologii oraz zasadnicze zmiany w wymogach
termiczno-technicznych dla nowych i
rewitalizowanych budynków.
5 | S t r o n a
1.1. CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA BUDOWNICTWA
WIELORODZINNEGO W RÓŻNYCH OKR ESACH
BUDOWNICTWO WIELORODZ INNE DO ROKU 1945
W przedwojennej zabudowie miejskiej
dominowały kamienice - budynki murowane z
cegły lub kamienia, zwykle o kilku
kondygnacjach. W Polsce wiele budynków tego
typu wciąż jest w bardzo złym stanie i wymaga
kapitalnych remontów. Często spotkać się
można z ogrzewaniem piecowym lub
koniecznością podgrzewania wody za pomocą
pieca gazowego, bądź elektrycznego. Nie jest to
jednak regułą. Wiele mieszkań wyposażonych
jest w centralne ogrzewanie etażowe z kotłem
gazowym lub na tańsze paliwo, jak np.
ekogroszek. Niejednokrotnie kamienice
przyłączone są do miejskiej lub osiedlowej sieci
ciepłowniczej.
Szacunkowy udział kamienic w ogólnej liczbie
wielorodzinnych budynków mieszkalnych w
Polsce, wynosi średnio 18,15% (GUS, 2011). Przy
czym zasoby mieszkaniowe w budynkach
przedwojennych największe są w Sopocie oraz
Szczecinie, gdzie stanowią odpowiednio 41% i
31% wszystkich nieruchomości mieszkaniowych.
Na drugim biegunie są takie miasta jak Kielce i
Rzeszów (po 7%).
Na dzień dzisiejszy wiele kamienic posiada
status zabytku. Remont takiej kamienicy może
odbyć się jedynie za zgodą konserwatora.
Tabela 1. Popularne systemy ogrzewania i systemy c.w.u. w danym typie budynku, wraz z
przykładem przeprowadzanej typowej modernizacji (Źródło: Narodowa Agencja Poszanowania
Energii SA).
Budynki wielkopłytowe budowane w latach 1946 – 1990
W latach 1946-1990, budowy realizowane
były masowo, a w połowie lat 60. rozpoczął się
gwałtowny rozwój technologii wielkopłytowych.
Najczęściej są to wysokie wieżowce lub cztero-
piętrowe budynki, wymagające obecnie szeroko
prowadzonej rewitalizacji. Konieczna jest szybka
modernizacja instalacji centralnego ogrzewania,
instalacji elektrycznych oraz gazowych.
Większość budynków z lat 70. i 80. odnotowuje
ogromne straty energii cieplnej, a co za tym idzie
rosnące koszty ogrzewania, przede wszystkim
mieszkań parterowych. Koszty ogrzewania
pochłaniają ok. 70% czynszu. Typowym i
najpopularniejszym systemem grzewczym w
budynkach wielkopłytowych jest obecnie sieć
ciepłownicza. Szacunkowy udział budynków
wielkopłytowych w ogólnej liczbie budynków
wielorodzinnych w Polsce, wynosi średnio
59,05% (GUS, 2011). Przy czym, budynki te,
stanowią trzon budownictwa mieszkaniowego w
Kielcach i Rzeszowie, gdzie stanowią
odpowiednio 44 i 43% wszystkich nieruchomości
mieszkaniowych. Według obiegowej opinii
budynki z wielkiej płyty zaprojektowane zostały
na sześćdziesięcioletni okres użytkowania.
Obecnie wchodzą zatem w krytyczny etap
Stan wyjściowy Standardowa modernizacja
SYSTEMY
Ogrzewanie
wytwarzanie zasobnik przesył wytwarzanie zasobnik przesył
Piece kaflowe - - Kocioł gazowy
dwufunkcyjny -
Centrale, rury
izolowane
Ciepła woda
wytwarzanie zasobnik przesył wytwarzanie zasobnik przesył
Piec przepływowy,
gazowy - Pobór miejscowy
Kocioł gazowy
dwufunkcyjny -
Centrale, rury
izolowane
6 | S t r o n a
eksploatacji. Na szczęście badania techniczne
dowodzą, że domy z wielkiej płyty są
wystarczająco trwałe, żeby podjęta mogła być
ich kompleksowa modernizacja.
Tabela 2. Popularne systemy ogrzewania i systemy c.w.u. w danym typie budynku, wraz z przykładem
przeprowadzanej standardowej modernizacji (Źródło: Narodowa Agencja Poszanowania Energii SA).
Budownictwo nowoczesne – po roku 1990
Nowoczesny blok mieszkalny to
wielokondygnacyjny budynek o powtarzalnych
segmentach, budowany od połowy lat 90. XX w.
Nowoczesne budynki znacznie różnią się między
sobą wyglądem, wielkością, jakością wykonania,
czy zastosowanymi rozwiązaniami
architektonicznymi. Możemy spotkać budynki z
cegły jak i płytowe. Co do zasady, nowoczesne
bloki mieszkalne stawiane są z uwzględnieniem
najnowszych obowiązujących przepisów i
standardów, łącznie z wymaganiami
dotyczącymi minimalnej wydajności
energetycznej, zawartymi w prawie krajowym.
Nowoczesne budynki wielorodzinne w
większości wyposażone są w instalacje
centralnego ogrzewania, niezależnie od źródła
zasilania (ciepło sieciowe, kotłownia lokalna,
kocioł). W dużych miastach jest to głównie
ogrzewanie gazowe, a rzadziej spotykana, ze
względu na wysoką cenę, jest energia
elektryczna.
Jako, że są to budynki stosunkowo nowe nie
wymagają one obecnie szeroko zakrojonej
rewitalizacji. Jednakże często modernizacja jest
wskazana.
Tabela 3. Popularne systemy ogrzewania i systemy c.w.u. w danym typie budynku, wraz z przykładem
przeprowadzanej standardowej modernizacji (Źródło: Narodowa Agencja Poszanowania Energii SA).
Stan wyjściowy Standardowa modernizacja
SYSTEMY
Ogrzewanie
wytwarzanie zasobnik przesył wytwarzanie zasobnik przesył
Scentralizowane - - Scentralizowane - Centrale, rury
izolowane
Ciepła woda
wytwarzanie zasobnik przesył wytwarzanie zasobnik przesył
Scentralizowane - Pobór
miejscowy
Scentralizowane - Centrale, rury
izolowane
SYSTEMY
Stan wyjściowy Standardowa modernizacja
Ogrzewanie
wytwarzanie zasobnik przesył wytwarzanie zasobnik przesył
Kocioł węglowy - - Kocioł gazowy
dwufunkcyjny -
Centrale, rury
izolowane
scentralizowane - - Kocioł gazowy
dwufunkcyjny -
Centrale, rury
izolowane
Ciepła woda
wytwarzanie zasobnik przesył wytwarzanie zasobnik przesył
Piecyk przepływowy,
gazowy -
Pobór
miejscowy
Kocioł gazowy
dwufunkcyjny -
Centrale, rury
izolowane
scentralizowane - Pobór
miejscowy
Kocioł gazowy
dwufunkcyjny -
Centrale, rury
izolowane
7 | S t r o n a
1.2. OGRZEWANIE BUDYNKÓW W IELORODZINNYCH W POLSCE
Ciepło z miejskiego systemu ciepłowniczego
to obecnie najpopularniejszy i szeroko dostępny
w aglomeracjach miejskich sposób ogrzewania
budynków wielorodzinnych. Zarówno w
krajowych, jak i miejskich systemach
ciepłowniczych podstawowym paliwem jest
węgiel energetyczny (w 98%). W przypadku
budynków nie podłączonych do sieci
ciepłowniczej, przeważająca liczba kotłowni
lokalnych, to kotłownie gazowe.
Poniższe tabele prezentują udział
poszczególnych systemów grzewczych w
budynkach, w zależności od roku budowy i
wielkości budynku (małe budynki wielorodzinne
– 3-9 mieszkań, duże budynki wielorodzinne –
posiadające więcej niż 9 mieszkań). W tabeli 4
zestawiono budynki z procentowym udziałem
różnych typów ogrzewania. W tabeli 5
przedstawiono średnie koszty ogrzewania
budynków z różnych okresów budowlanych.
Tabela 4. Systemy grzewcze w różnych typach budynków wielorodzinnych (wyniki projektu TABULA, 2011)
Typ budynku Okres budowy Miejski system ciepłowniczy Lokalna ciepłownia
węgiel gaz olej inne węgiel gaz olej inne
Małe budynki wielorodzinne
do 1944 98% 2% 0% 0% 18% 65% 12% 5%
1945-1970 98% 2% 0% 0% 13% 72% 10% 5%
1971-2002 98% 2% 0% 0% 3% 89% 6% 2%
2002-2010 98% 2% 0% 0% 1% 91% 5% 3%
Duże budynki wielorodzinne
do 1944 98% 2% 0% 0% 18% 65% 12% 5%
1945-1970 98% 2% 0% 0% 13% 72% 10% 5%
1971-2002 98% 2% 0% 0% 3% 89% 6% 2%
2002-2010 98% 2% 0% 0% 1% 91% 5% 3%
Tabela 5. Zestawienie kosztów ogrzewania budynku w zależności od roku budowy, obliczone za pomocą
wskaźnika sezonowego zapotrzebowania na ciepło EA (Żurawski, 2008)1
Typ budynku Okres budowy c.w.u. kocioł
węglowy kocioł
gazowy kocioł
olejowy elektryczne inne
Małe budynki wielorodzinne
do 1944 58% 2% 20% 0% 20% -
1945-1970 73% 2% 21% - 4% -
1971-2002 90% 0% 8% - 2% -
2002-2010 85% - 13% - 2% -
Duże budynki wielorodzinne
do 1944 60% 1% 22% 2% 12% 3%
1945-1970 68% - 28% - 4% -
1971-2002 70% - 25% - 5% -
2002-2010 72% - 20% - 8% -
1 Żurawski J., Energooszczędność w budownictwie część II - energochłonność,
Izolacje, 2/2008
8 | S t r o n a
2. POTENCJAŁ MIESZKALNICTWA W ZAKRESIE INSTALACJI
ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII
Potencjał mieszkalnictwa w zakresie
instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) jest
ogromny. Dotyczy on w szczególności energetyki
słonecznej, najłatwiejszej do zintegrowania z
budynkami i najszerzej spełniającej wymogi
prawne i lokalizacyjne (głównie kolektory
słoneczne ze względu na dofinansowanie
inwestycji, ale również panele fotowoltaiczne).
Jednak jest to również obszar do wykorzystania
pomp ciepła (energia geotermalna) oraz
automatycznych kotłów na biomasę (pelet i
brykiet). Obserwacja rynku pomp ciepła skłania
do wniosku, że instalowane są one zazwyczaj w
nowo budowanych obiektach, zarówno w
nielicznych prywatnych domach (willach), jak i
licznych obiektach zbiorowego użytkowania.
Mimo, że pompy ciepła są instalowane także w
odnawianych, starych budynkach to pamiętać
należy, iż budowa tego typu systemów jest
problematyczna i wymaga znacznych nakładów
(np. instalowanie w gruncie poziomych lub
pionowych wymienników ciepła).
ENERGETYKA SŁONECZNA
W obliczeniach realnego potencjału energii
słonecznej w przygotowywaniu c.w.u.2, oparto
się na danych o alokacji dla mieszkańców w
różnych województwach, o odmiennych
warunkach technicznych i ekonomicznych do
instalowania kolektorów słonecznych, typach
zabudowy i mieszkań. W analizach korzystano z
publikacji „Mieszkania 2002” Głównego Urzędu
Statystycznego. Potencjał ekonomiczny ciepła do
przygotowywania c.w.u. obliczony został na
podstawie liczby mieszkańców korzystających z
ciepłej wody użytkowej. Wzięto pod uwagę tylko
systemy, w których c.w.u. nie jest zakupywana z
sieci ciepłowniczej oraz, w których brak było
jakiegokolwiek (poza grzaniem wody na blatach
kuchennych lub grzałkami) systemu
przygotowywania c.w.u. Systemy, w których
c.w.u. jest kupowana z sieci, pominięto dlatego,
że w taryfach za ciepło sieciowe zbyt duży udział
mają koszty stałe i oszczędności na kosztach
zakupu c.w.u. z zewnątrz byłyby
niewystarczającym impulsem ekonomicznym do
masowego korzystania z opcji „solarnej”.
Przy tych założeniach ogólna liczba osób,
która mogłaby korzystać z systemu ogrzania
c.w.u. przy pomocy instalacji słonecznej wynosi
2 Wisniewski G. (red.): Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii do 2020 roku. Ekspertyza dla Ministerstwa Gospodarki. Instytut Energetyki Odnawialnej. Warszawa, 2007 r.
ponad 32 mln mieszkańców w obiektach stałego
zamieszkania. Potencjał ekonomiczny
kolektorów słonecznych do podgrzewania wody
obliczono przy założeniu, że dostarczają one w
ciągu roku ok. 40% energii potrzebnej na jej
przygotowanie. Daje to wynik ponad 28 000
PJ/rok.
Przy obliczaniu potencjału rynkowego na
2020 r. przyjęto, na podstawie studiów dla
innych krajów (np. Austria) oraz studiów
europejskich (np. ESTIF) praktyczny wskaźnik
jego wykorzystania potencjału ekonomicznego
(m.in. z uwagi na względy lokalizacyjne i koszty z
tym związane) na poziomie 1/3, co jest
odpowiednikiem 14 193 TJ energii końcowej i
wymaganej powierzchni kolektorów słonecznych
ok. 12 mln m2 w celu przygotowywania c.w.u.
Potencjał systemów typu „combi”
oszacowano na podstawie powierzchni
użytkowej w mieszkaniach indywidualnych w
obiektach stałego zamieszkania nadających się
do tego typu aplikacji. W opracowaniu wzięto
pod uwagę jedynie te systemy, gdzie
funkcjonują indywidualne systemy ogrzewania
oraz piece3. Łączna powierzchnia użytkowa w
mieszkaniach pozwalająca na współpracę
3 Piece – zaliczono tu ogrzewanie pomieszczeń w mieszkaniu piecami kaflowymi, bądź różnymi piecami na paliwa stałe, np. węgiel, a także piecami kaflowymi z zamontowanymi grzałkami elektrycznymi.
9 | S t r o n a
systemów tradycyjnych z kolektorami przy
takich założeniach wynosi 545 mln m2
(70%
całkowitej powierzchni mieszkalnej użytkowanej
stale). Dodatkowo założono maksymalny
możliwy stopień wykorzystania instalacji
słonecznej w systemach „combi” wynoszący
24%. Uwzględniając jednostkowe łączne
zapotrzebowanie na energię w budynkach, które
będą wykorzystywać energię słoneczną w 2020
r. na poziomie 360 MJ/m2 oraz przyjmując, że
wszystkie zainstalowane do tego okresu systemy
„combi” będą też służyły do podgrzewania
c.w.u. (cześć potencjału została już ujęta w
analizach powyżej), potencjał ekonomiczny tych
systemów (z wyłączeniem części uwzględnionej
powyżej dla c.w.u.), wynosi 47 144 TJ. Jednakże,
w porównaniu do potencjału energii słonecznej
do przygotowywania c.w.u., założono znacznie
niższy wskaźnik wykorzystania potencjału
ekonomicznego do 2020 r., na poziomie 10%.
Przy tych założeniach, potencjał rynkowy
systemów typu „combi” wynosi 4 700 TJ energii
końcowej i wymaga zainstalowania prawie 2,6
mln m2 kolektorów słonecznych. W tym
przypadku powinny być zastosowane kolektory
próżniowe o większej wydajności w półroczu
zimowym.
10 | S t r o n a
3. BARIERY W PROCESIE INWESTYCYJNYM DLA BUDYNKÓW
WIELORODZINNYCH I ZABYTKOWYCH
Inwestorzy realizujący prace budowlane
napotykają różne bariery podczas procesu
inwestycyjnego np. skomplikowane procedury
uzyskiwania pozwoleń. Część z tych problemów
można zniwelować dzięki odpowiedniemu
zaplanowaniu etapów realizacji inwestycji i
prowadzenia ich równolegle, tak aby skrócić czas
oczekiwania na decyzje administracyjne.
Według ostatniej edycji raportu Banku
Światowego – Doing business 2011, Polska
zajęła 70 miejsce (w gronie 183 państw) w
ogólnym rankingu łatwości prowadzenia
działalności gospodarczej (easy of doing
business). Jednak w przypadku uzyskiwania
pozwoleń na budowę zostaliśmy bardzo nisko
ocenieni zajmując 164. miejsce. Procedura jest
bardzo czasochłonna (311 dni podczas gdy w
krajach OECD trwa ona średnio 166 dni),
sformalizowana (32 formalności) oraz kosztowna
(121,8% dochodu per capita).
Rozbudowane lub zbędne procedury
formalno-prawne są ograniczeniem dla
inwestorów jednak pomimo wszystko nie
zniechęcają do rozpoczęcia inwestycji.
BUDYNKI WIELORODZINNE
Obiekty mieszkalnictwa wielorodzinnego nie
stanową specyficznych, trudniejszych od
pozostałych budynków, w których prowadzone
są gruntowne prace remontowe. Ważne jest
rozróżnienie sposobu zarządzania dzielącego je
na spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. O ile
w tych pierwszych zasobami mieszkalnymi
zarządza zarząd w imieniu mieszkańców i może
podejmować samodzielnie decyzje inwestycyjne,
o tyle w drugim przypadku potrzebna jest zgoda
mieszkańców na rozpoczęcie realizacji
inwestycji.
Prace budowlane na obiektach typu bloki
mieszkalne są najczęściej związane z
termomodernizacją. Prace tego typu są coraz
częstsze, procedury stają się coraz bardziej
uproszczone jak i zwiększa się doświadczenie
zarówno inwestorów jak i instytucji
finansujących projekty tego typu.
Termomodernizacja jest przedsięwzięciem,
mającym na celu redukcję zużywanej energii
cieplnej w budynku. Obejmuje prace typu:
docieplanie ścian zewnętrznych i stropów
wymiana okien
wymiana lub modernizacja systemów
grzewczych (np. instalacja solarna)
Rys. 1 Etapy termomodernizacji budynku mieszkalnego.
BUDYNKI ZABYTKOWE
Obiekty zabytkowe stanowią odrębny
przypadek inwestorski. W związku z ochroną
dziedzictwa kulturowego i historycznego
budynki te podlegają nadzorowi konserwatora,
od którego decyzji zależy zakres prac
budowlanych i ingerencja zarówno w strukturę
budynku jak i jego wygląd zewnętrzny, tak aby
zachować zgodność z oryginalną wersją obiektu.
Procedury uzyskiwania pozwoleń
wojewódzkiego konserwatora zabytków na
podejmowanie działań przy zabytku wpisanym
do rejestru zabytków regulowane są przepisami
Audyt energetyczny
Dokumentacja techniczna
Pozyskanie źródła
finansowania
Wyłonienie wykonawcy
Zakończenie prac,
zamieszkiwanie
11 | S t r o n a
art. 36 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162,
poz.1568 z późn. zm.) oraz rozporządzenia
Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w
sprawie prowadzenia prac konserwatorskich,
restauratorskich, robót budowlanych, badań
konserwatorskich i architektonicznych, a także
innych działań przy zabytku wpisanym do
rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i
poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków
ruchomych (Dz. U. Nr 150, poz.1579).
Prace termomodernizacyjne, wymiana
systemu ogrzewania wody użytkowej wraz z
instalacją kolektorów słonecznych zaliczane są
do robót budowlanych wymagających
pozytywnej opinii konserwatora zabytków.
Dopuszczenie nowych technologii do obiektów
zabytkowych jest możliwe i daje poczucie
„pójścia z duchem czasów” przy zachowaniu
starej i bardzo cennej zabudowy. Trend łączenia
„starego z nowym” jest coraz częściej obecny w
miastach, dając ciekawy efekt dynamiki wśród
starych budynków.
Zebranie potrzebnej dokumentacji może być
czasochłonne, jednak ułatwieniem jest
elektroniczny schemat dokumentacji prac
badawczych, konserwatorskich i
restauratorskich opracowany przez Narodowy
Instytut Dziedzictwa:
(http://www.nid.pl/idm,289,idn,420,schemat-
dokumentacji-prac-badawczych-
konserwatorskich-i-restauratorskich.html).
Większość inwestorów instalujących
kolektory słoneczne na obiekcie zabytkowym nie
spotyka się z istotnymi barierami ze strony
wojewódzkich konserwatorów zabytków. Tylko
projekty istotnie wpływające na wygląd
budynku, z niewłaściwą lokalizacją kolektorów
są negatywnie opiniowane.
Prace rewitalizacyjne mogą być prowadzone
również w ramach termomodernizacji na
obiektach zabytkowych. Proces prowadzenia
inwestycji jest podobny jak na rysunku 1, przy
czym do dokumentacji technicznej należy dodać
wszystkie niezbędne pozwolenia konserwatora
zabytków.
„Instalacja kolektorów słonecznych na budynkach znajdujących się pod ochroną
konserwatora zabytków, wymaga jego pozytywnej opinii. Ta natomiast, podyktowana
jest przede wszystkim zachowaniem oryginalnej budowy modernizowanego obiektu. W
takich przypadkach dużą rolę odgrywa możliwość wbudowania kolektorów w połać
dachu, tak aby tworzyły one jednolitą płaszczyznę oraz zapewniały szczelność pokrycia
dachowego. Niezależnie od typu budynku czy rodzaju instalacji, warto zdecydować się na
kolektor posiadający nie tylko certyfikat KEYMARK, świadczący o zgodności produktu z
europejskimi normami, ale również certyfikat potwierdzający wysoką wydajność
energetyczną kolektora jak znak „Błękitny Anioł”."
Mgr. Inż. Jolanta Nowak Key Account Manager/ Doradztwo techniczne w firmie SOLARFOCUS
12 | S t r o n a
4. SCENARIUSZE RENOWACJI OBIEKTÓW Z UWZGLĘDNIENIEM
ENERGETYKI SŁONECZNE J
W istniejącym budynku system ogrzewania
może zostać wzbogacony o kolektory słoneczne,
co jest najprostszym scenariuszem renowacji
systemu, a jednocześnie może dawać korzystne
efekty energetyczne jak i oszczędności
finansowe. Większość obecnych na rynku
kolektorów słonecznych może zostać włączona
do istniejącego w budynku systemu ogrzewania.
Nie zawsze jednak można zastosować
najprostszy sposób poprawy wydajności
systemu ze względu na różne bariery
technologiczne i konstrukcyjne w istniejącym
budynku.
Główne problemy dotyczące analizowanych
typów budynków związane są z wiekiem
systemów grzewczych i systemów produkcji i
dystrybucji ciepłej wody użytkowej (c.w.u.).
Stare instalacje potrzebują odnowy orurowania i
kotłów, które wykorzystywane są w
nieefektywny sposób.
Podłączenie do sieci ciepłowniczej systemów
słonecznych jest bardzo złożonym i trudnym
procesem ze względu na bariery we wdrażaniu
zielonego ciepła. Przy polskich priorytetach
skierowanych na zwiększenie ilości energii
elektrycznej w kogeneracji, ciepło ze słońca –
uzyskiwane przez część roku – utrudnia
efektywne wykorzystanie ciepła dla produkcji
energii elektrycznej w kogeneracji.
W zależności od wieku i stanu instalacji
słonecznej przewiduje się różne możliwości
renowacji systemu. Biorąc pod uwagę kwestie
ekonomiczne najlepiej przeprowadzać remont
podczas innych zmian konstrukcyjnych, tak aby
obniżyć całościowe koszty inwestycji prowadząc
równolegle prace remontowe. Poniżej
przedstawiono różne scenariusze renowacji
systemów biorąc pod uwagę różne aspekty
decyzyjne w związku z instalacją kolektorów
słonecznych na budynku wielorodzinnym.
NOWY SYSTEM PRODUKCJI I
DYSTRYBUCJI C .W .U .
W starych budynkach system
przygotowywania c.w.u. często wymaga
wymiany. Zazwyczaj w starszych, a co za tym
idzie bardziej skomplikowanych obiektach
remontu wymaga bardzo wiele elementów
konstrukcyjnych. Przy czym decyzja o wymianie
systemu produkcji i dystrybucji c.w.u. powinna
być poparta wyceną skali oszczędności i
spełnieniem wymagań w zakresie zaopatrzenia
w c.w.u.
CENTRALIZACJA SYSTEMU C .W .U .
W budynku, w którym znajduje się system
ogrzewania wody piecami gazowymi (dla
każdego mieszkania oddzielny piec) można
zaproponować centralny system oparty na pracy
kolektorów słonecznych uzupełniony jednym
konwencjonalnym szczytowym źródłem energii..
Znacznie efektywniejsze od podgrzewania
wody osobno w każdym punkcie poboru jest
przygotowywanie jej centralnie i doprowadzenie
do poszczególnych punktów (łazienek i kuchni).
Związane jest to z koniecznością rozbudowy
instalacji, ale zapewni zaopatrzenie w ciepłą
wodę przy umiarkowanych nakładach
inwestycyjnych oraz kosztach eksploatacyjnych.
ROZBUDOWA IS TNIEJĄCEG O
SYSTEMU O KOLEKTORY SŁONECZNE
Motywacją do rozpoczęcia inwestycji mogą
być niższe rachunki za podgrzewanie wody oraz
różne możliwości dofinansowania instalacji.
Ponadto w przyszłości planuje się wprowadzenie
obowiązkowego wykorzystania odnawialnych
źródeł energii. Kolektory słoneczne do
podgrzewania wody użytkowej są w stanie same
zapewnić wymagany udział (proponowane
minimum 13%) odnawialnej energii w budynku.
13 | S t r o n a
PRZEJŚCIE DO SYSTEMU
NISKOTEMPERATUROWEGO
Wprowadzenie ogrzewania podłogowego
może być wspierane przez instalację opartą na
kolektorach próżniowych (z uwagi na ich
wydłużoną pracą w miesiącach wiosennych i
letnich w przeciwieństwie do kolektorów
płaskich pracujących najczęściej latem).
RENOWACJA DACHU
Remont pokrycia dachowego (wymiana i
ocieplenia) jest dobrą okazją do instalacji na nim
systemu kolektorów słonecznych. Prace
prowadzone równolegle są znacznie bardziej
opłacalne finansowo.
Wybierając poszczególne elementy instalacji
solarnej, uwagę należy zwrócić również na
sposób mocowania kolektorów na dachu.
Odpowiedni montaż nie tylko zapobiega
zniszczeniu pokrycia dachowego, ale również
gwarantuje estetyczny wygląd instalacji solarnej
– co szczególne duże znaczenie odgrywa w
przypadku budynków zabytkowych. Kolejna
kwestia to takie wykonanie wszystkich przejść
przez poszycia dachowe, by trwale
wyeliminować możliwość przenikania wody.
TERMOMODERNIZACJA
Na proces termomodernizacji składa się
wiele możliwości remontowych, ale przede
wszystkim wśród nich należy wymienić remont
dachu, wymianę okien i ocieplenie budynku.
Mimo, że są to kosztowne inwestycje dla
obiektu wielorodzinnego, wprowadzenie zmian
w systemie ogrzewania pomieszczeń i wody
użytkowej jest również istotnym elementem
prac termo modernizacyjnych i znacząco
polepsza wskaźniki zużycia energii. Koszt
inwestycyjny w takim przypadku istotnie
wzrasta, jednak dostępne premie
termomodernizacyjne i inne możliwości
finansowania inwestycji mogą pozytywnie
wpłynąć na decyzję inwestora.
"Tylko profesjonalne uchwyty do zestawów solarnych oraz przejścia
dachowe pozwalają na montaż „solarów” zgodnie z obowiązującymi
normami, zapewniając optymalne funkcjonowanie systemu oraz
szczelność pokrycia dachowego. Dzięki temu unikniemy niespodzianek w
postaci pękniętych dachówek, poprzecieranych przewodów, zalanego
poddasza czy zawilgoconej termoizolacji. "
Przemysław Skibiński Key Account Manager/Technical Manager w firmie
Klöber-HPi Polska Sp. z o.o.
14 | S t r o n a
5. SYSTEMY SOLARNE INSTA LOWANE NA BUDYNKACH
WIELORODZINNYCH
Instalacje solarne na dużych budynkach
wielorodzinnych wymagają uważnego i
dokładnego planowania. Zalecane jest by
architekci i instalatorzy ściśle współpracowali ze
sobą na każdym etapie projektu, co daje
gwarancję, że wykonana instalacja będzie
działać poprawnie. Każda instalacja solarna
składa się z szeregu elementów, które należy
dobrać indywidualnie - w zależności od potrzeb
użytkowników. W skład instalacji solarnej
wchodzą:
kolektory słoneczne
zbiornik z wymiennikiem
zespół pompowy z zaworem bezpieczeństwa
sterownik elektroniczny
mocowania kolektora słonecznego
płyn niezamarzający
pompka do napełniania układu oraz naczynie
wzbiorcze
śrubunki oraz zespoły przyłączeniowe
kolektora oraz zbiornika
Do wyżej wymienionych elementów należy
dodać konstrukcję wsporczą w przypadku zbyt
płaskiego dachu lub jeśli inwestor chce
integrować kolektory z dachem, także elementy
obróbki danego pokrycia dachowego.
MIEJSCE INSTALACJI KO LEKTORÓW
SŁONECZNYCH
Pierwszym krokiem do zastosowania
instalacji solarnej jest ocena możliwości
zamontowania kolektorów słonecznych w
niezacienionym miejscu. Dla budynku
wielorodzinnego, w zależności od jego
wielkości, niezbędna powierzchnia czynna
kolektora wnosi od kilku (gdy w budynku są od
dwóch do czterech lokali) do kilkudziesięciu
metrów kwadratowych. Kolektory słoneczne
można umieścić na fasadzie budynku,
balustradzie balkonu lub dachu (rys.2). W
praktyce, najczęściej najtańszym rozwiązaniem
jest umieszczenie kolektorów na dachu. Instaluje
się je wówczas albo w połaci dachowej albo na
pokryciu. Jeżeli dach jest płaski, wówczas
niezależnie od usytuowania budynku
skierowanie kolektorów na południe jest
stosunkowo proste. W przypadku dachu
skośnego, gdy żadna z połaci nie ma
południowej ekspozycji, możliwości właściwego
usytuowania kolektorów są znacznie
ograniczone. Dodatkowe konstrukcje wsporcze,
zwłaszcza te skomplikowane, podnoszą koszt
inwestycji.
MIEJSCE NA ZASOBNIKI C .W .U .
Do magazynowania ciepłej wody w instalacji
solarnej służą zasobniki c.w.u. W przypadku
dużej instalacji dla kilkudziesięciu mieszkań ich
pojemność powinna wynosić kilka tysięcy litrów,
a wówczas ich masa to kilka ton. Koniecznością
jest zatem dysponowanie ogrzewanym
pomieszczeniem, w którym można zlokalizować
zasobnik oraz sprawdzenie dopuszczalnego
obciążenia stropu. W większości budynków
standardem jest usytuowanie zasobnika w
kotłowni znajdującej się w piwnicy budynku.
15 | S t r o n a
Rys. 2 Możliwości usytuowania kolektorów słonecznych na budynku wielorodzinnym (źródła zdjęć:
patrz spis rysunków]
ORUROWANIE INSTALACJI SOLARNEJ
Zastosowanie kolektorów słonecznych w
domu wielorodzinnym wiąże się z przebudową
lub modernizacją istniejącej instalacji grzewczej.
Rozwiązaniem najkorzystniejszym ekonomicznie
jest instalacja systemu solarnego w budynku
posiadającym system centralnego
przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Jeżeli
taki system istnieje, wówczas skala remontu jest
stosunkowo niewielka i ogranicza się do
pomieszczeń technicznych. W przypadku
zdecentralizowanego systemu ogrzewania wody,
koszty inwestycji wzrastają. Należy wówczas
wykonać dodatkową instalację rozprowadzającą
ciepłą wodę z zasobników solarnych do
poszczególnych punktów odbioru w lokalach.
DODATKOWE ŹRÓDŁO CIEP ŁA
Kolektory słoneczne stanowiące centralny
element zestawu solarnego współpracują z
różnymi dodatkowymi źródłami ciepła.
Współpraca ta jest konieczna ze względu na fakt,
iż promieniowanie słoneczne dostępne jest
jedynie w ciągu dnia, i zmienia się stosownie do
16 | S t r o n a
pory roku, jak również w trakcie dnia w wyniku
przemieszczania się Słońca po nieboskłonie.
Jako dodatkowe źródło ciepła wykorzystać
można dotychczas używane podgrzewacze
indywidualne, o ile ich konstrukcja na to pozwala.
Gdy z jakiś względów jest to niemożliwe, należy
zainwestować w dodatkowe urządzenia do
podgrzewania wody – np. kocioł grzewczy,
dwufunkcyjny węzeł cieplny, pompę ciepła albo
elektryczne grzałki.
5.1. SOLARNE SYSTEMY PRZYG OTOWANIA CIEPŁEJ WODY
Zastosowanie odpowiedniego systemu
solarnego do przygotowania ciepłej wody zależy
od specyfiki budynku oraz obowiązujących
przepisów budowlanych. Zaprezentowane
poniżej, uproszczone schematy przedstawiają
jedynie ideę działania i mają za zadanie
zilustrować przykładowe rozwiązania dla
integracji systemu solarnego z istniejącymi
tradycyjnymi systemami grzewczymi.
INSTALACJA SOLARNA DOGRZEWANA GR ZAŁKĄ ELEKTRYCZNĄ
Instalacje solarne dogrzewane grzałką
elektryczną (Rys. 3) znajdują zastosowanie w
budynkach, w których nie ma możliwości
dogrzewania CWU za pomocą dodatkowego
źródła ciepła (np. pieca, kotła). Dzięki grzałce
elektrycznej w pełni współpracującej z
automatyką systemu solarnego możliwe jest
zaopatrzenie budynku w ciepłą wodę użytkową
nawet w miesiącach o słabym nasłonecznieniu.
Zaletą takiego systemu jest jego stosunkowo
niski koszt inwestycyjny oraz to, że nie wymaga
wiele miejsca w pomieszczeniu technicznym. Do
podstawowych wad należy natomiast wysoki
koszt eksploatacji instalacji - uzależniony od cen
energii elektrycznej.
Rys 3. Schemat instalacji solarnej dogrzewanej grzałką elektryczną w przypadku kotłowni
scentralizowanej (Źródło: IEO).
17 | S t r o n a
INSTALACJA SOLARNA Z PODGRZEWACZEM DWU WY MIENNIKOWYM I
ZASILANIEM Z KOLEKTO RÓW ORAZ DODA TKOWEGO ŹRÓDŁA CIEPŁA
Układ solarny z zasobnikiem dwu
wężownicowym, zasilanym dodatkowym
źródłem ciepła (Rys. 4) jest rozwiązaniem
najbardziej uzasadnionym ekonomicznie i
typowym dla naszej strefy klimatycznej. W tego
typu systemach funkcja ogrzewania realizowana
może być w jednym dwuwężnicowym zbiorniku.
W sezonie poza grzewczym, prawidłowo
dobrana instalacja może zapewnić niemal stu
procentowe pokrycie zapotrzebowanie na ciepłą
wodę. Zasilanie z pieca załącza się wówczas
jedynie w sezonie grzewczym, przy słabym
nasłonecznieniu. System ten jest zalecany, gdy w
budynku istnieje możliwość dogrzewania c.w.u.
za pomocą dodatkowego, najlepiej
scentralizowanego, źródła ciepła. Dodatkowo
układ można wyposażyć w grzałkę elektryczną z
termostatem., która zapewni ciepłą wodę, bez
konieczności włączania kotła, gdy w okresie poza
grzewczym przez kilka dni z rzędu zabraknie
słońca.
Rys 4. Schemat instalacji solarnej z zasobnikiem dwu wężownicowym, zasilanym dodatkowym
źródłem ciepła - w przypadku kotłowni scentralizowanej (Źródło: IEO).
18 | S t r o n a
INSTALACJA SOLARNA Z DWOMA ZASOBNIKAMI – DOGRZEWANIE KOTŁEM
LUB GRZAŁKĄ ELEKTRYCZNĄ
W przypadku, gdy w budynku znajduje się
zbiornik c.w.u., w dobrym stanie technicznym, w
którym woda ogrzewana jest przez np. kocioł.
Istniejącą konwencjonalną instalację grzewczą
można wówczas rozbudować o dodatkowy
zasobnik solarny, służący do wstępnego
podgrzewania wody (Rys. 5). Zimna woda
podgrzewana jest w zasobniku solarnym,
następnie trafia do istniejącego zasobnika
c.w.u., gdzie zostaje dogrzana, jeśli zachodzi
taka potrzeba, przez dodatkowe źródło ciepła.
Podstawową zaletą takiego systemu jest
bardziej racjonalne wykorzystanie energii
słonecznej poprzez zwiększenie pojemności
łącznego zładu c.w.u., a co za tym idzie, rzadsze
załączanie dodatkowego źródła ciepła.
Rys 5. Schemat instalacji solarnej z dwoma zasobnikami – dogrzewanie piecem lub grzałką
elektryczną - w przypadku kotłowni scentralizowanej (Źródło: IEO).
INSTALACJA SOLARNA DO C .W .U . W PRZYPADKU ZDECENTR ALIZOWANYCH
ŹRÓDEŁ CIEPŁA
Instalowanie systemów solarnych w
budynkach posiadających miejscowe układy
grzewcze jest rozwiązaniem popularnym dla
krajów takich jak Hiszpania, czy Portugalia.
Zapotrzebowanie na ciepło w ciągu roku jest
tam znacznie niższe niż np. w Polsce, w związku
z czym budowa scentralizowanych kotłowni to
rozwiązanie rzadziej spotykane i stosowane
głównie w nowym budownictwie
wielorodzinnym. W Polsce instalacja systemu
solarnego w budynku bez scentralizowanego
źródła ciepła jest rozwiązaniem mało
popularnym i charakteryzującym się znacznie
wyższymi koszami inwestycyjnymi. Najdroższym
typem instalacji jest taka, w której nie ma
możliwości umieszczenia zbiorczego zasobnika, a
zbiornik solarny montowany jest oddzielnie w
każdym mieszkaniu (Rys 6.). Rozwiązanie to
wiąże się również z koniecznością indywidualnej
obsługi przez mieszkańców, zgłaszania
konserwacji, serwisu itp. Znacznie
korzystniejszym ekonomicznie jest rozwiązanie,
19 | S t r o n a
w którym podgrzewanie wody użytkowej
odbywa się w zbiorczym zasobniku, z którego
pobierana jest ona następnie przez np.
poszczególne kotły dwufunkcyjne (Rys. 7).
Rys. 6 Schemat instalacji solarnej ze zdecentralizowanymi zasobnikami solarnymi i miejscowymi
źródłami ciepła – typ instalacji popularny np. w Hiszpanii (Źródło: IEO).
Rys. 7 Schemat instalacji solarnej ze scentralizowanym zasobnikiem solarnym i miejscowymi źródłami
ciepła (Źródło: IEO).
20 | S t r o n a
5.2. SOLARNE SYSTEMY PRZYG OTOWANIA CIEPŁEJ WODY I WSPOMAGANIA
C . O . (COMBI)
Kolektory słoneczne mogą być
wykorzystywane nie tylko do ogrzewania ciepłej
wody użytkowej – mogą również służyć do
wspomagania centralnego ogrzewania – c.o.
(rys. 8). Wiąże się to jednak z zapotrzebowaniem
na dodatkową energię pozyskiwaną z większej
liczby kolektorów, przekazywanej do zasobnika
o większej pojemności, przez co koszty
inwestycyjne takiej instalacji będą wyższe.
Schemat działania systemu solarnego typu
Combi polega na podgrzaniu wody c.o. w
zasobniku i przekazaniu przez nią ciepła do
znajdującej się wewnątrz zbiornika wężownicy
ze stali nierdzewnej, w której przepływa c.w.u.
W razie bieżącego zużycia c.w.u., do wężownicy
napływa zimna woda, która następnie ponownie
zostaje podgrzana. W ten sposób zapewnione
jest jednoczesne podgrzewanie c.w.u i c.o.
Rys. 6 Schemat instalacji solarnej typu Combi (Źródło: IEO).
WYMIAROWANIE INSTALACJI SOLARNEJ4
Solarne systemy przygotowania ciepłej wody użytkowej
Zaspokojenie 50% rocznego zapotrzebowania na c.w.u. w budynku wielorodzinnym wymaga zainstalowania 1-1, 5 m2
powierzchni kolektorów przypadającą na 1 mieszkanie w budynku oraz zastosowania zbiorników solarnych o pojemności
50-60l na m2 powierzchni kolektora.
Systemy typu COMBI
Ogrzewanie c.w.u. i wspomaganie c.o. wymaga zainstalowania kolektorów o powierzchni 3-4m2 przypadającą na 1
mieszkanie w budynku. Przy tego typu instalacji możliwe będzie wsparcie ogrzewania w 15-20%.
4 Podane wartości są uśrednione i odnoszą się do całej Europy
21 | S t r o n a
6. KALKULACJA KOSZTÓW INSTALACJI SOLARNEJ
6.1. KOSZTY INWESTYCYJNE
Wielkowymiarowe instalacje solarne, to
instalacje o specyficznym przeznaczeniu,
znajdujące zastosowanie m.in. w budownictwie
wielorodzinnym. Jednostkowe koszty budowy
dużych instalacji solarnych przeznaczonych dla
budynków wielorodzinnych są z reguły mniejsze
w porównaniu do odpowiedniej liczby małych
instalacji, dostarczających dokładnie taką samą
ilość energii (Wykres 1). Z drugiej strony w
porównaniu z instalacją solarną domu
jednorodzinnego, wielkowymiarowe systemy
solarne wymagają większych sumarycznych
nakładów inwestycyjnych.
Wykres 1. Średni koszt budowy instalacji c.w.u. z kolektórami słonecznymi w zalezności od wielkości
instalacji solarnej (Źródło: IEO).
Koszty dużej instalacji solarnej zależą od
wielu czynników m.in. stopnia komplikacji
instalacji, czy doboru urządzeń. Wysokie
budynki, powyżej dwóch pięter, mogą wymagać
zastosowania dodatkowych pomp,
dodatkowego orurowania, użycia dźwigu w celu
umieszczenia kolektorów na dachu oraz
dodatkowych nakładów pracy. Szacunkowo
można przyjąć jednostkowy koszt takich
instalacji w granicach 1,5 – 4 tys. zł/m2.
Największy udział w strukturze kosztów
inwestycyjnych zajmuje zakup kolektorów
słonecznych, które stanowią ok. 25% wartości
nakładów inwestycyjnych (wykres 2). Ceny
kolektorów słonecznych, dostępnych na polskim
rynku, są bardzo zróżnicowane i niejednokrotnie
zależą od jakości i efektywności tych urządzeń.
Najtańsze kolektory można nabyć już za 346
zł/m2 powierzchni czynnej kolektora, najdroższe
to koszt rzędu 4528 zł/m2.
Najlepiej jest zwrócić się do doświadczonego
instalatora kolektorów słonecznych o dobór i
wycenę konkretnego przypadku inwestycji.
Kryterium cenowe jest ważnym, ale nie zawsze
najważniejszym przy ocenie efektów użytkowych
i ekonomicznych instalacji słonecznych.
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
50 100 200 300 400 500 600 700
PLN
m2
22 | S t r o n a
Wykres 2. Struktura kosztów inwestycyjnych wielkowymiarowej instalacji solarnej (Źródło: IEO).
OPŁACALNOŚĆ INSTALACJI SŁONECZNEJ Opłacalność instalacji słonecznej
determinowana jest przez trzy podstawowe
czynniki: wysokość nakładów inwestycyjnych,
ilość energii użytecznej pozyskanej z instalacji
oraz oszczędności wynikającej z unikniętych
kosztów zakupu paliwa konwencjonalnego.
Należy pamiętać, że w przypadku dużych
instalacji solarnych na efektywność i ekonomię
całego systemu wpływa nie tylko rodzaj i ilość
zainstalowanych kolektorów, ale przede
wszystkim dobór instalacji i jakość wykonania.
Optymalny dobór wielkowymiarowej instalacji
solarnej powinien zapewniać pokrycie
zapotrzebowania na energię do podgrzania
ciepłej wody użytkowej w zakresie 35-45 % w
skali roku. W takim przypadku instalacja solarna
eksploatowana jest w sposób najbardziej
efektywny, gdyż zapewniony jest ciągły odbiór
całości wypodukowanej energii cieplnej w
okresie letnim. Dalsze zwiększanie ilości
kolektorów (przy rosnących nakładach
inwestycyjnych) nie jest uzasadnione
ekonomicznie.
Kolejnym istotnym czynnikiem opłacalności
inwestycji w systemy solarne jest rodzaj
zastępowanego paliwa konwencjonalnego. W
zależności od stosowanego paliwa, różny jest
okres zwrotu inwestycji w kolektory słoneczne.
Instalacja solarna najszybciej zwróci się w
przypadku, gdy podstawowym źródłem ciepła
jest instalacja elektryczna, najdłuższy okres
zwrotu nastąpi natomiast w przypadku
ogrzewania węglem lub drewnem (oraz w
przypadku ciepła sieciowego) (Tabela 6.).
Tabela 6 przedstawia porównanie czasu
zwrotu inwestycji w kolektory słoneczne, w
zależności od rodzaju stosowanej instalacji
grzewczej. Przy założeniu, że pierwotnie woda
ogrzewana jest za pomocą energii elektrycznej,
dla przykładowego budynku wielorodzinnego,
okres zwrotu nakładów inwestycyjnych wynosić
będzie 3 lata. Po uwzględnieniu dotacji np. z
kolektor 25,14%
orurowanie kolektora
3,45%
stacja solarna 8,05%
zbiorniki wyrównanwcze
0,52%
liczniki ciepła 0,36% zasobniki
4,31%
orurowanie zasobnika
1,05%
czynnik grzewczy 1,59%
regulator 5,61%
rurociągi preizolowane
13,28%
inne* 14,63%
koszt montażu 22,01%
23 | S t r o n a
NFOŚiGW można brać pod uwagę okres o 1 rok
krótszy!
W przypadku ogrzewania tego samego
budynku olejem opałowym okres zwrotu
inwestycji wydłuży się do 4 lat, a przy
uwzględnieniu dotacji wyniesie on ok. 2,5 lat.
Dla gazu będzie to odpowiednio 3 i 5 lat, w
przypadku dotacji i jej braku. Przy powyższych
założeniach w budynku ogrzewanym węglem.
okres zwrotu budowy instalacji kolektorów
słonecznych może przekroczyć 15 lat.
Należy podkreślić iż wyliczony okres zwrotu
inwestycji wynika z przyjęcia do obliczeń
warunków normatywnych, może się on różnić
od rzeczywistych wartości w zależności od
sposobu eksploatacji budynku, taryf dostawy
danego źródła energii, bądź ceny zakupu np.
węgla kamiennego. Uwzględnia on również
średni roczny wzrost cen paliw i energii ze źródeł
kopalnych, którego wartość przyjmuje się w
granicach 8%.
Tabela 6. Ocena okresu zwrotu nakładów na instalacje kolekotrów słoncznych (Źródło: IEO).
Podstawowe założenia do oceny okresu zwrotu nakładów inwestycyjnych na instalacje solarną
Powierzchnia czynna kolektorów 53,2 [m2]
Nakłady inwestycyjne 115693,18 zł
Efektywna dotacja NFOŚiGW (po opodatkowaniu) 36,9%
Szacowany okres zwrotu inwestycji, dla różnych nośników energii
System konwencjonalny Energia elektryczna
Gaz ziemny
Olej opałowy
Węgiel kamienny
Cena nośnika energii 0,55 zł/kW 2,3 zł/m3 3,65 zł/l 0,7 zł/kg
Roczne oszczędnosći [zł/rok] 12 160 8 700 10 390 2 400
Okres zwrotu bez uwzglednienia wzrostu cen nośników energii [lat]
9 13 11 >30
Okres zwrotu z uwzględnieniem 8% wzrostu cen nośników energii [lat]
3 5 4 15
Okres zwrotu z uwzględnieniem 8% wzrostu cen nośników energii i dotacji z NFOŚiGW [lat]
2 3 2,5 9,5
„Im większy stopień pokrycia zapotrzebowania na energię przez systemy solarne,
tym więcej zaoszczędzi się konwencjonalnej energii, ale zwiększą się za to
odpowiednio koszty samej instalacji. W przypadku wielkowymiarowych instalacji,
jak pokazują niezależne austriackie studia KlimaAktiv, stopień pokrycia
zapotrzebowania przez systemy solarne powinien być na poziomie ok 40%. Jak
wynika, z blisko 30-letniego doświadczenia naszej formy, technologia solarna jest
sprawdzoną i rentowną inwestycją, ale tylko pod warunkiem, iż jest odpowiednio
zaplanowana, dobrana i wykonana, dlatego warto tutaj się zdać na firmy które
przede wszystkim wezmą odpowiedzialność za wykonaną instalację i tym samym
zapewnią uzysk energetyczny instalacji solarnej na możliwie najwyższym poziomie.
Mgr. inż. Jolanta Nowak, Key Account Manager/Doradztwo techniczne w firmie SOLARFOCUS
24 | S t r o n a
6.2. PRZYKŁADY ZREALIZOWANYCH INWESTYCJI
Budynki wielorodzinne
Rozkład ilości promieniowania
słonecznego na obszarze Polski obrazuje
rysunek 7. Stosunkowo najbardziej
uprzywilejowanym rejonem pod względem
natężenia promieniowania słonecznego
(pow. 1.048 kWh/m2/rok) jest południowa
część województwa lubelskiego, obejmująca
większe części dawnych województw:
chełmskiego i zamojskiego. Centralna część
Polski, obejmująca ok. 50% powierzchni,
uzyskuje natężenie promieniowania ok.
1.022 – 1.048 kWh/m2/rok, południowa zaś,
wschodnia i północna część Polski
otrzymuje natężenie promieniowania ok. 1
000 kWh/m2/rok. Różnice regionalne w
natężeniu promieniowania słonecznego są
stosunkowo niewielki i same w sobie nie
wpływają na wydajność instalacji
słonecznych.
W ciągu roku obserwujemy nierówny
rozkład promieniowania słonecznego. Około 80%
całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada
na sezon wiosenno-letni. Stąd najkorzystniejsze
warunki dla pozyskania energii słonecznej
występują w okresie od kwietnia do końca
września. Choć nasłonecznienie w Polsce nie jest
tak duże jak w krajach południowych, jest zupełnie
wystarczające, aby móc w sposób efektywny
wykorzystywać kolektory słoneczne.
Poniżej zaprezentowano cztery przykłady
inwestycji wykonanych na budynkach
wielorodzinnych w różnych rejonach Polski. W tym
w regionach najbardziej i najmniej
uprzywilejowanych pod względem natężenia
promieniowania słonecznego.
Rys. 7 Rozkład sum nasłonecznienia na jednostkę powierzchni poziomej
[źródło: http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis]
kWh/m2
25 | S t r o n a
26 | S t r o n a
27 | S t r o n a
Budynki zabytkowe
W przypadku modernizacji budynku
zabytkowego najważniejszą kwestią jest
dążenie do osiągnięcia efektów najbardziej
zbliżonych do stanu pierwotnego. Kolektory
słoneczne pozwalają zachować wartość
zabytkową budynku, przy jednoczesnej
minimalnej ingerencji w jego strukturę.
Przykładem wyposażenia budynku
zabytkowego w kolektory słoneczne jest hotel
Wawel w Krakowie. W hotelowej połaci
dachowej, w 2009r., zainstalowano 6
próżniowych kolektorów słonecznych,
służących do przygotowania ciepłej wody
użytkowej. Jako, że hotel objęty jest opieką
konserwatora zabytków projekt instalacji
spełnić musiał szereg wymogów.
Zainstalowane zestawy solarne podlegały więc
podwójnej ocenie: energetycznej i estetycznej.
Dyskretne, nienarzucające się widokowo
umiejscowienie kolektorów na bocznych
skrzydłach dachu sprawiło iż są one
praktycznie niezauważalne przy jednoczesnym
zachowaniu sprawności całego systemu.
„Podczas projektowania instalacji solarnej w hotelu Wawel w Krakowie, znajdującego
się pod ochroną konserwatora budynku, zmagaliśmy się z nietypową konstrukcją
samego dachu oraz brakiem zgody konserwatora zabytków na instalację kolektorów
na południowej połaci dachu wystawionej od głównej ulicy. Po konsultacji, kolektory
SOLARFOCUS CPC zostały zainstalowane na bocznych skrzydłach dachu w pozycji
horyzontalnej, co pozwoliło na pełną integrację instalacji z budynkiem, a przy tym nie
wpłynęło w żaden sposób na obniżenie jej sprawności.”
Janusz Zdebski, Doradztwo techniczne w firmie SolarFOCS - partner firmy SOLARFOCUS.
28 | S t r o n a
29 | S t r o n a
6.3. NARZĘDZIA DO KALKULAC JI KOSZTÓW INS TALACJ I SŁONECZNYCH
Kalkulacja inwestycji, odpowiedni dobór
urządzeń i kolektorów, oszacowanie
oszczędności można dokonać za pomocą
programów komputerowych. Polski program
Kolektorek 2.0 jest dostosowany do polskich
warunków nasłonecznienia oraz cen energii,
jednak polecany jest do mniejszych instalacji.
Programy T*SOL i TRNSYS posiadają funkcję
doboru i obliczenia kosztów instalacji
wielkowymiarowych, nie występują w polskiej
wersji językowej. Z ww. programów korzystają
najczęściej profesjonalni instalatorzy systemów
podczas projektowania instalacji.
KOLEKTOREK 2.
Polski program wykorzystywany w zakresie:
doboru poszczególnych elementów
instalacji solarnej
porównywania kolektorów słonecznych i
innych elementów instalacji słonecznej
wyboru trybu pracy instalacji solarnej
c.w.u. + c.o. a także basenów
kalkulacji zysku energetycznego z instalacji
w zależności od ustawiania kolektorów, ich
typu, lokalizacji, zapotrzebowania na c.w.u.
i wielu innych parametrów
Program pozwala na obliczenie ekonomiki
inwestycji dla instalacji do 10-12 kolektorów.
Dostępny na www.kolektorek.pl
31 | S t r o n a
T*SOL
Program pozwala na określenie wymaganej
powierzchni kolektorów oraz objętość zbiornika
solarnego. W tym celu wybiera się wariant
instalacji oraz jej umiejscowienie.
Przeprowadzona symulacja pozwala na
określenie zysku energetycznego z danego
okresu działania instalacji.
TRNSYS
Program symulacji wykorzystywany przede
wszystkim przez profesjonalistów w dziedzinie
energetyki odnawialnej i symulacji domu
pasywnego jak i aktywnego projektowania
słonecznego. TRNSYS jest pakietem
oprogramowania opracowanym na
Uniwersytecie w Wisconsin. Jednym z jego
pierwszych aplikacji było wykonanie
dynamicznej symulacji zachowania się układu
słonecznego ciepłej wody dla typowego roku
meteorologicznego tak, że długoterminowe
oszczędności takiego systemu mogły zostać
ustalone.
6.4. POZOSTAŁE KOSZTY RENO WACJI BUDYNKU
Instalacja kolektorów słonecznych może, a
nawet powinna, być połączona z innymi pracami
remontowymi. Jednakże w skutek wysokich
kosztów remontu np. dachu często rezygnuje się
z wykonywania innych prac w celu redukcji
części kosztów, co jest jednak działaniem
krótkoterminowym.
Obecnie istnieje wiele różnych metod
ocieplania budynków (np. lekka mokra, lekka
sucha i in.). Również w zależności od elementu
konstrukcyjnego – dach, elewacja,
podpiwniczenie stosuje się różne techniki. W
związku z tym pojawiają się też różne koszty
renowacji budynków. Poniżej przedstawiono
szacunkowe, średnie koszty typowych prac
remontowych podczas termomodernizacji
obiektów wielorodzinnych.
Tabela 7. Koszty prac remontowych na podstawie www.remontuj.pl i www.muratordom.pl.
Działanie Koszt (z 23% VAT)
Zerwanie starej papy 18 zł/m2
Montaż ocieplenia ze styropianu 19 zł/m2
Krycie papą termozgrzewalną z warstwą ocieplającą
ze styropianu
46 zł/m2
Montaż rynien i rur spustowych 31 zł/mb
Montaż ocieplenia z wełny 19 zł/m2
Ocieplenie budynku z materiałem 80 zł/m2 do 100 zł/m
2
Montaż okien PCV 530 zł/szt.
Cenniki usług budowlanych tworzone są
zazwyczaj z myślą o domach jednorodzinnych.
Podobnie jak gotowe są rozwiązania układów
solarnych dla tego typu budownictwa.
Kosztorysy dla obiektów wielorodzinnych są
wykonywane indywidualnie. Na podstawie
przeglądu ogłoszeń przetargowych można
wywnioskować, że spółdzielnie mieszkaniowe
decydują się na inwestycje łączące kilka prac
remontowych. Zazwyczaj jest to ocieplenie
32 | S t r o n a
elewacji i jednocześnie docieplenie stropodachu.
Renowacja pokrycia dachowego jest dobrym
momentem na instalację kolektorów
słonecznych, które jednak potrzebują głębszych
prac dekarskich wnikających w strukturę
budynku.
Szacuje się, że kompleksowe prace
termomodernizacyjne (wymiana dachu,
ocieplenie elewacji, wymiana okien i drzwi oraz
renowacja systemu c.o. i c.w.u.) powinny
kosztować od 200 do 300 zł za m2 powierzchni
użytkowej. Wynika z tego, że
termomodernizacja bloku mieszkalnego z ok. 2,5
tys. m2 powierzchni użytkowej może kosztować
ok. 750 tys. zł.
33 | S t r o n a
7. ŹRÓDŁA DOFINANSOWANIA INWESTYCJI SŁONECZNYCH , TERMOMODERNIZACYJNYCH I RENOWACYJNYCH
Instalacja słoneczna montowana na budynku
wielorodzinnym – bloku, kamienicy i in. jest
inwestycją kapitałochłonną, jednak przy dobrym
zaplanowaniu wydatków, prawidłowym
projekcie oraz pozyskaniu finansowania ze
źródeł zewnętrznych jest opłacalna – daje
wymierne korzyści finansowe (oszczędności).
Inwestor, który zakłada kompleksowy
remont budynku wraz ze zmniejszeniem zużycia
energii, może skorzystać z kilku źródeł
dofinansowania inwestycji.
PREMIA TERMOMODERNIZA CYJNA
Premia udzielana jest ze środków Budżetu
Państwa, którymi zarządza Bank Gospodarstwa
Krajowego (BGK). Przeznaczone są one na
wsparcie wszystkich uprawnionych podmiotów
w realizacji działań mających na celu
zmniejszenie zużycia energii i jej nośników w
zasobach komunalnych i socjalno-bytowych.
O premię termomodernizacyjną mogą się
ubiegać właściciele lub zarządcy:
budynków mieszkalnych,
budynków zbiorowego zamieszkania,
budynków użyteczności publicznej
stanowiących własność jednostek samorządu
terytorialnego i wykorzystywanych przez nie do
wykonywania zadań publicznych,
lokalnej sieci ciepłowniczej,
lokalnego źródła ciepła.
Premia nie przysługuje jednostkom i
zakładom budżetowym.
O premię termomodernizacyjną można
ubiegać się w celu realizacji przedsięwzięć,
których celem jest:
redukcja zużycia energii na potrzeby
ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej w
budynkach mieszkalnych, zbiorowego
zamieszkania oraz budynkach stanowiących
własność jednostek samorządu terytorialnego,
które służą do wykonywania przez nie zadań
publicznych,
zmniejszenie kosztów pozyskania
ciepła dostarczanego do w/w budynków - w
wyniku wykonania przyłącza technicznego do
scentralizowanego źródła ciepła w związku z
likwidacją lokalnego źródła ciepła,
obniżenie strat energii pierwotnej w
lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz
zasilających je lokalnych źródłach ciepła,
całkowita lub częściowa zamiana
źródeł energii na źródła odnawialne lub
zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji – z
obowiązkiem uzyskania określonych w ustawie
oszczędności w zużyciu energii.
Wysokość premii termomodernizacyjnej
stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu
zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia
termomodernizacyjnego
Premia nie przysługuje jednostkom
budżetowym i zakładom budżetowym. Mogą z
niej korzystać wszyscy inwestorzy, bez względu
na status prawny, a więc np. osoby prawne (np.
spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa
handlowego), jednostki samorządu
terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby
fizyczne, w tym właściciele domów
jednorodzinnych.
34 | S t r o n a
Warunkiem kwalifikacji przedsięwzięcia jest
przedstawienie audytu energetycznego i jego
pozytywna weryfikacja przez BGK.
Nie ma wymogu minimalnego wkładu
własnego Inwestora (20 % kosztów
przedsięwzięcia) oraz ograniczenia do 10 lat
maksymalnego okresu spłaty kredytu.
PREMIA REMONTOWA
Premia remontowa przysługuje:
osobom fizycznym,
wspólnotom mieszkaniowym z
większościowym udziałem osób
fizycznych,
spółdzielniom mieszkaniowym,
towarzystwom budownictwa
społecznego.
Dofinansowanie przedsięwzięcia przysługuje
jeśli dotyczyło ono termomodernizacji
budynków wielorodzinnych, których
przedmiotem remont, wymiana okien lub
remont balkonów, przebudowa, w wyniku której
następuje ich ulepszenie, wyposażenie
budynków w instalacje i urządzenia wymagane
dla oddawanych do użytkowania budynków
mieszkalnych, zgodnie z przepisami techniczno-
budowlanymi.
Wymagania formalne w celu uzyskania
premii są podobne jak w przypadku premii
termo modernizacyjnej.
Ponadto, osobom fizycznym przysługuje
jeszcze premia kompensacyjna w wyniku strat
poniesionych przez właścicieli budynków
mieszkalnych, w związku z obowiązującymi w
okresie między 12 listopada 1994 roku a 25
kwietnia 2005 roku zasadami ustalania czynszów
za najem lokali kwaterunkowych znajdujących
się w tych budynkach. Premię można uzyskać na
przedsięwzięcie remontowe lub remont
budynku mieszkalnego jednorodzinnego.
Banki, biorące udział w programie udzielania
premii z Funduszu Termomodernizacyjnego:
1. Bank Ochrony Środowiska S.A.
2. Bank Polskiej Spółdzielczości S.A.
3. Krakowski Bank Spółdzielczy
4. Spółdzielcza Grupa Bankowa - Bank S.A.
NARODOWY FU NDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ
Instalacja kolektorów słonecznych na
budynkach jedno lub wielorodzinnych jest
dofinansowana w 45% przez NFOŚiGW. Program
dopłat do kolektorów przeznaczony jest dla
osób fizycznych oraz wspólnot mieszkaniowych.
Z programu dotacji do kolektorów mogą
skorzystać również właściciele gospodarstw
rolnych rolnicy pod warunkiem, że kolektory
słoneczne wykorzystywane będą na potrzeby
mieszkaniowe, a nie w działalności rolniczej. Z
programu dofinansowania do solarów wyłączeni
są beneficjenci korzystający z sieci ciepłowniczej.
W przypadku, gdy instalacja ma powstać na
budynku, który jest po części wykorzystywany
do działalności gospodarczej koszty
kwalifikowane zmniejsza się proporcjonalnie
(np. jeżeli działalność gospodarcza prowadzona
jest na 20% powierzchni całkowitej, to koszty
kwalifikowane zmniejsza się o 20%.), ale nie
więcej niż 50% – wtedy dotacja na kolektory nie
jest możliwa. Wysokość dotacji na kolektory to
45% kosztów zakupu i montażu kolektorów
słonecznych. Jednostkowy koszt kwalifikowany
nie może przekroczyć 2500 zł brutto w
przeliczeniu na m2 całkowitej powierzchni
zainstalowanych kolektorów. Dotacja połączona
jest z kredytem bankowym i przeznaczona na
jego częściową spłatę.
Banki biorące udział w programie:
1. Bank Ochrony Środowiska S.A.
35 | S t r o n a
2. Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. oraz
zrzeszone Banki Spółdzielcze
3. SGB-Bank S.A. oraz zrzeszone Banki
Spółdzielcze
4. Krakowski Bank Spółdzielczy
5. Warszawski Bank Spółdzielczy
6. Credit Agricole Bank Polska S.A.
REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE
RPO są podstawowymi programami
służącymi realizacji polityki rozwoju w danym
regionie. Każde z województw przyjęło własny
Program Operacyjny przeznaczając na różne
kategorie środki finansowe rozdysponowywane
na drodze konkursów. W zależności od
kryteriów wnioski mogą być składane przez
jednostki budżetowe lub przedsiębiorców.
Osoby fizyczne są wyłączone z aplikacji o środki
RPO, jednak w ich imieniu wniosek może być
składany przez odpowiednią instytucję
zrzeszającą np. prywatnych właścicieli domów.
Dofinansowanie w ramach RPO jest określone
przy każdym konkursie – sięga nawet 85%.
Obecnie kończą się już środki dla perspektywy
finansowej 2007-2013, ale kolejne fundusze już
są programowane na lata 2014-2020. RPO są w
każdym województwie i zarządzane są przez
urzędy marszałkowskie, które udzielają
dokładnych informacji i ogłaszają kolejne
konkursy.
Regionalne Programy Operacyjne
zarządzane są przez odpowiednie dla każdego
województwa urzędy marszałkowskie.
JESSICA
JESSICA jest wspólną inicjatywą Komisji
Europejskiej, Europejskiego Banku
Inwestycyjnego oraz Banku Rozwoju Rady
Europy, której celem jest wsparcie rozwoju
obszarów miejskich oraz ich rewitalizacja w
aspekcie ekonomicznym i społecznym.
Rewitalizacja obszarów powojskowych i
poprzemysłowych (np. na potrzeby
mieszkaniowe, rekreacyjne, sportowe czy
kulturalne)
Miejskie projekty rewitalizacyjne, na
przykład inwestycje w zdegradowane i
ubogie dzielnice miast
Poprawa efektywności energetycznej oraz
projekty dotyczące odnawialnych źródeł
energii zlokalizowane w obszarach miejskich
Produkty finansowe oferowane przez
Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich (FROM;
wybrany bank) powinny charakteryzować się
warunkami na tyle korzystniejszymi, w
porównaniu do rynkowych, aby dzięki
finansowaniu JESSICA stopa zwrotu dla
inwestorów kapitałowych/kredytodawców
projektu osiągnęła poziom akceptowalny przez
rynek. Inwestycje rewitalizacyjne zgodnie z
założeniami RPO powinny mieć charakter
projektów zintegrowanych, tzn. wsparcie
zarówno poprzez inicjatywę JESSICA, jak i w
tradycyjnym systemie dotacyjnym ma dotyczyć
zespołów projektów (tzw. podprojektów)
realizujących cele i zadania wynikające z
Lokalnego Planu Rewitalizacji danej gminy.
W kilku województwach w Polsce projekt
JESSICA został wprowadzony (wielkopolskie,
zachodniopomorskie i śląskie). Jedynie w
województwie wielkopolskim wpisano
odnawialne źródła energii jako jeden z
priorytetów jednak nie wykonano żadnej
inwestycji obejmującej instalację urządzeń OZE.
W 2012 r. JESSICA rozpocznie działanie w
województwie mazowieckim. Tym razem środki
zostaną podzielone na dwie kategorie – OZE i
rewitalizację. Pozwoli to na sprecyzowanie
kryteriów dla dwóch grup projektów, co
spowoduje większą klarowność w aplikacji o
środki oraz będzie stanowiło jasny sygnał dla
inwestorów.
36 | S t r o n a
KREDYTY BANKOWE
Niektóre banki mają w swojej ofercie linie
kredytowe bankowe specjalnie stworzone dla
inwestycji termomodernizacyjnych. Kredyty
dedykowane obejmują trzy rodzaje produktów:
kredyty preferencyjne w ramach
systemów wsparcia (razem z premią
termomodernizacją),
kredyty we współpracy z
zagranicznymi instytucjami finansowymi (np.
BOŚ Banku: kredyt EkoOdnowa dla Firm, Kredyt
z klimatem),
kredyty komercyjne
Lista banków współpracujących z Bankiem
Gospodarstwa Krajowego w zakresie Funduszu
Termomodernizacji i Remontów:
1. Bank Ochrony Środowiska
2. Bank DnB NORD Polska S.A.
3. Bank Millennium S.A.
4. Bank BPH S.A.
5. Bank Pekao S.A.
6. Bank Pocztowy S.A.
7. Bank Polskiej Spółdzielczości S.A.
8. Bank Zachodni WBK S.A.
9. ING Bank Śląski S.A.
10. Krakowski Bank Spółdzielczy
11. Kredyt Bank S.A.
12. Nordea Bank Polska S.A.
13. PKO BP S.A.
14. Spółdzielcza Grupa Bankowa - Bank S.A.
„Bank Ochrony Środowiska zawsze angażował się w finansowanie
projektów związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł
energii. Obecny dorobek to ponad 1,3 mld zł kredytów na projekty
OZE. Wśród nich największy udział ilościowy przypada na kolektory
słoneczne (blisko 6 tys. inwestycji). Klientami są właściciele
budynków ze wszystkich segmentów, w tym spółdzielnie i wspólnoty
mieszkaniowe. Dla tych, jak i innych inwestorów BOŚ Bank ma
ofertę, w której znaleźć można kredyty o oprocentowaniu
obniżonym w stosunku do standardowego, z dopłatą, czy z
wydłużonym okresem karencji.”
Grażyna Kasprzak, Ekspert w Departamencie Strategii Ekologii, Bank
Ochrony Środowiska SA
37 | S t r o n a
38 | S t r o n a
7.1. PODSUMOWANIE ŹRÓDEŁ F INANSOWANIA
Różne źródła finansowania zewnętrznego
projektów łączących instalację OZE z
rewitalizacją obiektu pozwalają na wybranie
dogodnej formy pomocy dla inwestora. Premie
termomodernizacyjne czy remontowe są już
znane w branży budowniczej, jednak projekt
JESSICA pozostaje cały czas nową inicjatywą i
szansą dla wielu regionów. W latach 2009-2012
wypłacono w ramach premii
termomodernizacyjnej ok. 0,5 mld zł. Skala
przedsięwzięcia jest bardzo duża, ale potrzeby
rynku i problemy infrastrukturalne są ogromne.
Należy się swpodziewać kolejnych źródeł
finansowania (np. Fundusz Norweski, nowe
środki w ramach RPO).
MOŻLIWOŚCI OPTYMALIZA CJI KOSZTÓW I KORZYŚ CI
Tabela 8. Optymalizacja kosztów podczas planowania dużych inwestycji
Cel Rozwiązanie Dodatkowy efekt
Poprawa stosunku kosztów do efektu
wykonanej pracy
Połączenie systemów słonecznych z innymi
rozwiązaniami
Większa akceptacja klientów, lepsze
zrozumienie
Optymalizacja procesu renowacji Dostosowanie prac remontowych do
potrzeb mieszkańców (rezygnacja z
głębokich zmian strukturalnych budynku)
Redukcja kosztów projektowych i
instalacyjnych
Redukcja kosztów projektowych Skupienie na prostych
systemach/komponentach
Zwiększona akceptacja i zrozumienie
projektantów systemów
Skupienie na typowych rozwiązaniach,
adaptacja wykonanych rozwiązań
Poprawa jakości oraz znalezienie
rynkowych odbiorców
Informowanie końcowych odbiorców,
szkolenia
Zwiększona akceptacja i jakość
Optymalizacja kosztów pracy Rezygnacja z wysoko wykształconych
specjalistów przy prostych czynnościach w
miejscu wykonywania prac
Redukcja kosztów pracy
Przestrzeganie przepisów BHP, dbanie
komfort pracowników
Redukcja kosztów pracy, poprawa jakości,
zmniejszenie liczby błędów
Redukcja kosztów inwestycyjnych, tak aby
stały się bardziej atrakcyjne dla
niskobudżetowych projektów
Optymalizacja stosunku kosztów do
wykonanej pracy do niskiego poziomu
kosztów
Zwiększenie akceptacji oraz potencjału
rynkowego
Pokonywanie barier finansowych Rezygnacja ze zbędnych części w celu
obniżenia kosztów inwestycyjnych oraz
wymiany w przyszłości
Redukcja kosztów dla zbędnych części
38 | S t r o n a
Partnerzy Projektu w Polsce
Konsorcjum Projektu
www.urbansolplus.eu
