BIURO PROJEKTÓW I USŁUG TECHNICZNYCH

62-081 Przeźmierowo, ul. Południowa 35, tel. ( 0-61 ) 652 52 10, 652 52 11, fax 652 52 12

e-mail: info @ akant.pl www.akant.pl

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA

PRZESTRZENNEGO OBEJMUJĄCEGO CZĘŚĆ OBRĘBÓW GRUSZCZYN, KOBYLNICA, UZARZEWO I UZARZEWO KATARZYNKI (POW. około

636 HA) – część II NA ŚRODOWISKO

Opracował:

mgr inż. Przemysław Domagalski mgr inż. Artur Miętkiewicz

Przeźmierowo, styczeń 2013r. (aktualizacja sierpień 2013r.)

2

1. Wprowadzenie i informacja o celach i zawartości projektu planu. ............................................... 3

1.1. Cel opracowania. ........................................................................................................................... 3

1.2. Zakres prognozy.............................................................................................................................. 4

1.3. Wykorzystane akty prawne i opracowania.................................................................................... 5

1.4. Zakres wykonywanych prac i metodyka........................................................................................ 6

1.5. Ustalenia projektu planu. .............................................................................................................. 6

1.6. Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami. ....................................................... 8

2. Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego miasta i gminy Swarzędz z uwzględnieniem obszaru opracowania.............................................................................................................................. 9

2.1. Położenie administracyjne............................................................................................................. 9

2.2. Położenie komunikacyjne.............................................................................................................. 9

2.3. Położenie regionalne. .................................................................................................................. 10

2.4. Warunki klimatyczne. .................................................................................................................. 10

2.5. Budowa geologiczna. ................................................................................................................... 10

2.6. Geomorfologia. ............................................................................................................................. 12

2.8. Udokumentowane złoża surowców mineralnych........................................................................ 13

2.9. Wody powierzchniowe i podziemne............................................................................................. 13

2.9.1. Wody powierzchniowe........................................................................................................ 13

2.9.2. Wody podziemne................................................................................................................. 14

2.10. Gleby............................................................................................................................................. 15

2.11. Stan zanieczyszczenia powietrza i klimat akustyczny. ................................................................ 16

2.12. Aktualne wykorzystanie terenu, istniejąca flora i fauna............................................................ 16

3. Warunki korzystania ze środowiska związane z proponowanymi ustaleniami planu. .............. 18

3.1. Zaopatrzenie w wodę.................................................................................................................... 18

3.2. Gospodarka ściekowa. ................................................................................................................. 19

3.3. Gospodarka odpadami. ................................................................................................................ 19

3.4. Ochrona wód powierzchniowych i gruntowych.......................................................................... 20

3.5. Ochrona dóbr kultury. ................................................................................................................. 20

3.6. Ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego................................................ 21

3.7. Ochrona przed hałasem................................................................................................................. 22

3.8. Ochrona powietrza....................................................................................................................... 23

3.9. Ochrona przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych....................................................... 24

4. Ocena skutków oddziaływania realizacji ustaleń projektu planu na poszczególne komponenty środowiska. ........................................................................................................................................... 25

4.1. Powierzchnia ziemi. ..................................................................................................................... 26

4.2. Wody............................................................................................................................................. 26

3

4.3. Różnorodność biologiczna, krajobraz. ....................................................................................... 27

4.4. Flora i fauna. .............................................................................................................................. 27

4.5. Ludzie. ......................................................................................................................................... 28

4.6. Zasoby naturalne. ........................................................................................................................ 28

4.7. Powietrze. ..................................................................................................................................... 28

4.8. Klimat. ......................................................................................................................................... 29

4.9. Zabytki i dobra materialne. ......................................................................................................... 29

5. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu. ........................................................................................................................................... 29

6. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu. ........................................................................................................................................... 30

7. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowania dokumentu......................... 31

8. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. ............................................ 34

9. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania. ................................................ 35

10. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko. ................................ 36

11. Streszczenie w języku niespecjalistycznym.................................................................................. 36

1. Wprowadzenie i informacja o celach i zawartości projektu planu.

1.1. Cel opracowania.

Niniejsza prognoza została sporządzona w oparciu o wymogi wynikające z przepisu art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływa-nia na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 23 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.).

Projekt planu obejmuje obszar położony w północno - wschodniej części gminy Swarzędz, w granicach części miejscowości Gruszczyn, Kobylnica, Uzarzewo i Katarzynki Uzarze-wo. Powierzchnia terenu objętego projektem planu - część II wynosi około 366 ha.

Do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przystąpiono na mocy uchwały Rady Miejskiej w Swarzędzu nr LX/370/2010 z dnia 8 czerwca 2010r.

Z uwagi na duże zainteresowanie nowymi terenami budowlanymi w okolicach Poznania, przystąpiono do opracowania planu miejscowego. Plan, ma za zadanie wyznaczyć nowe tereny pod zabudowę oraz zabezpieczyć przed powstawaniem niepożądanych funkcji wy-wołanych decyzjami o warunkach zabudowy, których na obszarze opracowania wydano 120.

4

Prognoza zostanie przedłożona do publicznego wglądu wraz z tekstem projektu uchwały planu miejscowego, która po przyjęciu przez Radę Miasta i Gminy Swarzędz i ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego, będzie stanowić przepis prawa miejscowego.

1.2. Zakres prognozy. Prognoza oddziaływania na środowisko zawiera:

• informację o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami,

• informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, • propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postano-

wień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, • informację o transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, • streszczenie w języku niespecjalistycznym.

Prognoza określa, analizuje i ocenia:

• istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu,

• stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływa-niem,

• istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projek-towanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,

• cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnoto-wym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz spo-soby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,

• przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, po-średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długotermi-nowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na:

- różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, - z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddzia-

ływaniami na te elementy. Ponadto prognoza przedstawia:

• rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodni-czą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,

• biorąc pod uwagę cele i graficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwią-zań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności z niedostatków techniki lub we współczesnej wiedzy.

5

1.3. Wykorzystane akty prawne i opracowania.

• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2008.25.150 j.t. z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.2001.100.1085 z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddzia-ływania na środowisko (Dz.U.2008.199.1227 z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.2012.647 j.t. ).

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U.2009.151.1220 j.t. z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U.2012.145 j.t.).

• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.2004.121.1266 j.t. z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.2003.162.1568 z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U.2013.21).

• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2012.391 j.t.).

• Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U.2006.123.858 j.t. z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku - Prawo energetyczne (Dz.U.2012.1059 j.t.).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie do-puszczalnych poziomów hałasu w środowisku. (Dz.U.2007.120.826).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012r. zmieniające roz-porządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U.2012.1109).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. (Dz.U.2003.192.1883).

• Polska Norma PN-E-05100-1:1998 – Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Pro-jektowanie i budowa – obecnie nie aktualna lecz wg tej normy projektowane były wszystkie linie napowietrzne.

• Polska Norma PN-EN 50341-1:2005 – Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 45kV. Część 1: Wymagania ogólne.

• Polska Norma PN-EN 50423-1:2007 – Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 1kV do 45kV włącznie. Część 1: Wymagania ogólne.

• Oceny oddziaływania dróg na środowisko. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych. Warszawa 1997 r.

• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Swa-rzędz (Uchwała nr X/51/2011 Rady Miejskiej w Swarzędzu z dnia 29 marca 2011r.).

6

• Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015. Sejmik Województwa Wielkopolskiego 2012 r.

• Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2008. WIOŚ Poznań 2009 r. • Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2009. WIOŚ Poznań 2010 r. • Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010. WIOŚ Poznań 2011 r. • Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2011. WIOŚ Poznań 2012 r. • Projekt aktualizacji programu ochrony środowiska dla miasta i gminy Swarzędz na

lata 2011-2014 z perspektywą do roku 2018. Opracowanie z 2010r. • Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Swarzędz. Swarzędz 2010r. • Regulamin utrzymania czystości i porządku w zakresie gospodarowania odpadami

komunalnymi na obszarze gmin wchodzących w skład Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej” (Uchwała Zgromadzenia Związ-ku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej” Nr VI/30/2013 z dnia 12 marca 2013r.).

• Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego część obrębu Gruszczyn, Kobylnica, Uzarzewo i Uzarzewo Katarzynki (pow. ca. 636 ha).

• Podstawowe opracowanie ekofizjograficzne dla terenu gminy Swarzędz. Poznań 2006r.

• Literatura specjalistyczna. • Internet

1.4. Zakres wykonywanych prac i metodyka.

W celu sporządzenia prognozy przeprowadzono następujące prace:

• zaznajomiono się z projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, • zaznajomiono się z dokumentacją ekofizjograficzną, • dokonano oceny projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w od-

niesieniu do obowiązujących aktów prawnych, w tym przepisów gminnych, • przeprowadzono wizję lokalną obszaru objętego prognozą. • sporządzono inwentaryzację przestrzenną i inwentaryzację wydanych decyzji o wa-

runkach zabudowy. Prognozę sporządzono w oparciu o analizę materiałów źródłowych pkt.1.3. oraz o mate-riały z przeprowadzonej wizji lokalnej terenu objętego planem. Zastosowano metodę opisową, w której zaprezentowano przewidywane skutki realizacji ustaleń projektu planu na środowisko oraz wykorzystano metodę porównawczą, w której porównano rozwiązania planistyczne z istniejącymi uwarunkowaniami środowiskowymi.

1.5. Ustalenia projektu planu.

Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego część obrębu Gruszczyn, Kobylnica, Uzarzewo i Katarzynki Uzarzewo – część II o powierzchni około 366 ha.

Projekt planu ustala przeznaczenie terenów oznaczonych na rysunku planu następującymi symbolami:

MN - teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, MN/U - teren zabudowy mieszkaniowo-usługowej,

7

U - teren zabudowy usługowej, UK - teren usług sakralnych, RU - teren obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrod-

niczych, R - teren rolniczy ZL - tereny lasu, ZP - tereny zieleni urządzonej, ZI - teren zieleni izolacyjnej, WS - teren wód powierzchniowych, TK - teren kolejowy, E - teren urządzeń elektroenergetycznych, IT - teren urządzeń infrastruktury technicznej, KDG - teren drogi publicznej – głównej,

KDZ - teren drogi publicznej – zbiorczej, KDL - teren drogi publicznej – lokalnej,

KDD - teren drogi publicznej – dojazdowej, KDW - teren drogi wewnętrznej, KDX - teren dróg wewnętrznych pieszo-jezdne, KD - teren komunikacji.

Celem sporządzenia projektu planu miejscowego jest ustalenie zasad zagospodarowania zgodnie z wytycznymi ze studium gminy dla nowych terenów i istniejącej zabudowy.

Brak aktualnego planu, powodował to, że wszelkie zmiany sposobu zagospodarowania, sposobu użytkowania oraz realizacja nowych przedsięwzięć odbywały się w oparciu o de-cyzje warunków zabudowy i zagospodarowania terenu lub decyzje lokalizacji celu pu-

8

blicznego. Tereny objęte opracowaniem stanowią w części obszary zabudowane na pod-stawie planów miejscowych a częściowo użytkowane rolniczo.

W planie reguluje się sprawy dotyczące istniejącej zabudowy, jej rozbudowy oraz nowej zabudowy. Określa się zasady wydzielania nowych działek budowlanych. Minimalne wielkości nowych działek są uzależnione od przeznaczenia terenu oraz rodzaju zabudowy i wynoszą od 350 m2 do 4000 m2 na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej do 1000 m2 na terenach zabudowy mieszkaniowo – usługowej oraz od 1300m2 do 2500m2 na terenach usługowych.

Projekt planu dopuszcza na tych terenach zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, zabu-dowę mieszkaniowo-usługową, usługową, zieleń urządzoną, zieleń izolacyjną oraz układy komunikacyjne i sieci infrastruktury technicznej. Wprowadza zasady ich funkcjonowania i inwestowania. Określa intensywność i wysokość zabudowy, powierzchnie biologicznie czynne oraz ilość miejsc postojowych. Na terenach zieleni urządzonej dopuszcza się jej wzbogacenie nasadzeniem drzewami i krzewami, lokalizacją obiektów małej architektury, realizacji ciągów pieszych, ścieżek rowerowych. Plan zachowuje istniejące tereny rolne wokół istniejącej spółdzielni rolnej w Uzarzewie oznaczonej w planie symbolem 1RU. Na terenie spółdzielni prowadzona jest działalność gospodarcza związana z rolnictwem. W projekcie planu określa się strukturę komunikacyjną, gdzie następuje podział na hierar-chię jej ważności. I tak mamy drogi główne KDG, drogi zbiorcze KDZ, drogi lokalne KDL, drogi dojazdowe KDD, drogi wewnętrzne KDW oraz drogi wewnętrzne pieszo jezdne KDX.

1.6. Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami.

Projekt planu jest zgodny ze zmianą Studium uwarunkowań i zagospodarowania prze-strzennego gminy Swarzędz. W studium obszar planu znajduje się w strefie I – północ, która obejmuje obszar na północ od doliny Cybiny łącznie z doliną oraz jeziorem Swa-rzędzkim. Jest to obszar umiarkowanego rozwoju społeczno–gospodarczego. Studium wy-znacza na projektowanym obszarze trzy tereny centrotwórcze, na których można realizo-wać usługi podstawowe. Miało to duży wpływ na ostateczny wygląd projektu planu.

Na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej określono minimalne powierzchnie działek budowlanych (dla wolnostojących od 600 m2 do 4000 m2, dla zabudowy bliźnia-czej minimum 350 m2), minimalne powierzchnie biologicznie czynne stanowiące od 30% do 60% powierzchni działki budowlanej lub danego terenu, określono maksymalną po-wierzchnię zabudowy od 5% do 35% (z przewagą terenów o zabudowie maksymalnej do 25%), maksymalne wysokości zabudowy (od 3,0 m do 9,5 m w zależności od przezna-czenia), określono warunki dla dachów (dachy płaskie lub spadziste najczęściej o nachyle-niu od 35o do 45o.

Na terenach zabudowy mieszkaniowo-usługowej określono minimalne powierzchnie dzia-łek budowlanych 1000 m2 , minimalne powierzchnie biologicznie czynne stanowiące 30% powierzchni działki budowlanej lub danego terenu, określono maksymalną powierzchnie zabudowy od 40% do 45% powierzchni działki, maksymalną intensywność zabudowy do 0,9 , maksymalne wysokości zabudowy (odpowiednio 3,0 m, 6,0 m i 9,5 m w zależności od przeznaczenia), określono warunki dla dachów (dachy płaskie lub spadziste najczęściej o nachyleniu od 35o do 45o).

Na istniejących terenach usługowych zachowuje się dotychczasowe wielkości działek, na-tomiast dla nowych działek usługowych określa się minimalną powierzchnię 1300 m2, 1500m2 i 2500m2. Minimalne powierzchnie biologicznie czynne stanowią odpowiednio;

9

20%, 25%, 30% i 35% powierzchni danego terenu, maksymalna intensywność zabudowy wynosi od 0,25 do 1,0 , maksymalne wysokości zabudowy od 6,0 m, 9,5 m, 10,5m, 12,0 m i 15,0 m w zależności od przeznaczenia budynku i rodzaju dachu, określono warunki dla dachów (dachy płaskie, dachy spadziste).

Projektowane ustalenia planu są zgodne z uwarunkowaniami oraz zasadami określonymi w opracowaniu ekofizjograficznym dla terenu gminy Swarzędz.

Na obszarze objętym planem nie są projektowane inwestycje wynikające z Planu zagospo-darowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego oraz z Zaktualizowanej Kon-cepcji Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju.

2. Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego miasta i gminy Swarzędz z uwzględnieniem obszaru opracowania.

2.1. Położenie administracyjne. Gmina Swarzędz jest położone w centralnej części województwa wielkopolskiego w po-wiecie poznańskim. Powierzchnia gminy wynosi 10.209 ha należy do niego miasto Swa-rzędz oraz 22 wsie tworzące 20 sołectw. Gmina od północnego zachodu graniczy z gminą Czerwonak, od północnego wschodu z gminą Pobiedziska, od zachodu graniczy z miastem Poznaniem, od południowego wschodu z gminą Kostrzyn i od południa z gminą Klesz-czewo. Swarzędz wchodzi w skład Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego jako jedna z 45 gmin. Gminę i miasto zamieszkuje 45.160 mieszkańców (stan na 2011r.).

Obszar opracowania położony jest w północnej części gminy, obejmuje swoim zasięgiem część obrębu Gruszczyn, część obrębu Kobylnica, obręb Uzarzewo-Katarzynki i część ob-rębu Uzarzewo.

2.2. Położenie komunikacyjne.

Przez miasto przebiegają ciągi tranzytowe o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Należą do nich:

� droga krajowa nr 92: Świecko - Poznań – Terespol

� droga krajowa nr 5: Świecie - Poznań – Lubawka

� droga wojewódzka nr 433: Swarzędz – Tulce - Gądki

Pozostałe drogi stanowią drogi powiatowe i gminne. System dróg gminnych oparty jest w większości na drogach nieutwardzonych i jest stosunkowo ubogi. Na terenach wiejskich znajduje się około 174 km dróg gminnych, z czego twardą nawierzchnię posiadało w 2008r. jedynie 27 km natomiast na terenie miasta było 48 km ulic lokalnych, w tym o twardej nawierzchni 27,5 km. Gmina posiada dostęp do komunikacji kolejowej. Przebie-gają dwie linie kolejowe: Poznań – Warszawa ze stacjami w Swarzędzu i Paczkowie oraz Poznań – Bydgoszcz / Gdańsk ze stacjami Ligowiec i Kobylnica. Gmina posiada rozwinię-tą komunikację autobusową, która zapewnia bezpośrednie połączenie z Poznaniem i inny-mi miastami wokół gminy.

Obszar opracowania obsługiwany jest komunikacyjnie poprzez dawną drogę krajową nr 5 , obecnie drogę gminną – ulicę Poznańską, drogę powiatową nr 2407P – ulicę Swarzędzką. Wewnętrznie teren skomunikowany jest drogami gminnymi, które w części są utwardzone. Teren posiada również dostęp do linii kolejowej relacji Poznań – Bydgoszcz, ze stacją w Kobylnicy.

10

2.3. Położenie regionalne. Obszar objęty opracowaniem, położony jest w podprowincji Pojezierza Południowo-bałtyckiego (315), w zasięgu makroregionu Pojezierze Wielkopolskie (315.5) z mezore-gionami Pojezierza Gnieźnieńskiego (315.54) i Równiny Wrzesińskiej (315.56) (Kondrac-ki 2002).

Według podziału geomorfologicznego Niziny Wielkopolskiej (Krygowski 1961) obszar gminy należy do regionu Wysoczyzny Gnieźnieńskiej (IX), w części objętej subregionami: Równina Średzka (IX1), Pagórki Kostrzyńskie (IX2) i Pagórki Poznańskie (IX3).

2.4. Warunki klimatyczne. Gmina Swarzędz w podziale Polski na regiony rolniczo-klimatyczne (Gumiński 1950) sta-nowi, część dzielnicy środkowej (VIII). Obszar ten charakteryzuje się najniższymi w Pol-sce opadami (poniżej 550 mm), największą liczbą dni słonecznych (ponad 50) oraz naj-mniejszą liczbą dni pochmurnych (poniżej 130).

Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8ºC. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi -1,5oC a w lipcu 18,5oC . Dni mroźnych jest od 30 do 50, a dni z przy-mrozkami od 100 do 110. Pokrywa śnieżna zalega przez 38-60 dni, a długość okresu wege-tacyjnego wynosi od 200 do 220 dni. W obszarze opracowania dominują wiatry z sektora zachodniego (19,4%), południowo-zachodniego (16,1%).

Zgodnie z typologią warunków klimatycznych typów terenu wg M. Klugego i J. Paszyń-skiego, dla kształtowania się topoklimatu podstawowe znaczenie ma wymiana energii za-chodząca na powierzchni granicznej (czynnej) między atmosferą, a jej podłożem.

Wyróżnia się następujące grupy topoklimatów:

• topoklimaty form wypukłych,

• topoklimaty form płaskich,

• topoklimaty form wklęsłych,

• topoklimaty obszarów zalesionych,

• topoklimaty obszarów silnie zurbanizowanych i uprzemysłowionych,

• topoklimat zbiorników wodnych.

Na obszarze opracowania występuje topoklimat dla obszarów w większości zurbanizowa-nych, charakterystyczny dla obszarów zabudowanych, na których nie ma warunków do tworzenia się zimnego powietrza w nocy. Tereny w części użytkowanej rolniczo charakte-ryzują się dobrym przewietrzaniem oraz średnim stopniem niebezpieczeństwa wystąpienia przymrozków pochodzenia radiacyjnego lub radiacyjno-adwekcyjnego z uwagi na wystę-powanie w sąsiedztwie jeziora Swarzędzkiego.

O topoklimacie zbiorników wodnych możemy mówić tylko w obszarze jeziora Swarzędz-kiego, gdzie w skutek dużej pojemności cieplnej i dobrej przewodności cieplnej podłoża dobowe amplitudy temperatur są znacznie mniejsze niż na terenach sąsiednich.

2.5. Budowa geologiczna. Powierzchnia utworów mezozoicznych zbudowana jest z górnokredowych margli i wapie-ni marglistych. Na utworach mezozoicznych zalegają utwory trzeciorzędowe miocenu i pliocenu przykryte przez osady czwartorzędowe o miąższości od kilku do ok. 80 metrów. Utwory czwartorzędowe reprezentowane są przez gliny zwałowe zlodowaceń: krakow-

11

skiego, środkowopolskiego i bałtyckiego oraz osady fluwioglacjalne i interglacjalne ułożo-ne przeważnie w następującej sekwencji: nieciągłe piaski, żwiry serii podmorenowej przy-kryte kilkudziesięciometrową warstwą glin zwałowych zlodowacenia środkowopolskiego. Na nich zalega seria utworów wodnolodowcowych, przykryta z kolei gliną zwałową zlo-dowacenia bałtyckiego. Na glinach zlodowacenia bałtyckiego zalegają utwory sandrów, kemów, iłów warwowych, a w dolinach rzecznych piasków terasowych. W obszarze opra-cowania, w obrębie osadów czwartorzędowych, występuje fragment zasobnej w wodę formy kopalnej, tzw. Wielkopolskiej Doliny Kopalnej, ciągnącej się od Pobiedzisk przez Swarzędz i Tulce w stronę Kórnika.

Budowa geologiczne miasta opisana została między innymi na podstawie dostępnych ma-teriałów kartograficznych, map geologicznych oraz objaśnień do tych map. Zostały one opracowane na podstawie badań geologicznych, również tych będących w zasobie Geolo-ga Wojewódzkiego. Szczegółowe dane dotyczące wszystkich odwiertów wykonanych na potrzeby hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie znajdują się w zasobie Geologa Wojewódzkiego.

Wyrys z mapy geologicznej polski bez utworów kenozoiku według Państwowego Instytutu Geologicznego

Wyrys z mapy geologicznej polski według Państwowego Instytutu Geologicznego

J3 - Jura górna J2 - Jura środkowa Kk - Kampan Km - Mastrycht Kcn+s - Koniak i santon Ka2-t - Alb górny – turon K1 - Kreda dolna

14 – Piaski i żwiry sandrowe 18 - Gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe

12

2.6. Geomorfologia.

W krajobrazie zaznacza się strefa marginalna stadiału poznańskiego z okresu zlodowacenia bałtyckiego. Strefa czołowomorenowa tego stadiału biegnie łukiem przez północną część analizowanego obszaru od rejonu Pobiedzisk, przez Kowalskie, Karłowice w stronę Dzie-wiczej Góry. Kulminacje wzgórz najczęściej osiągające rzędne o wartości 110-120 m n.p.m. są na ogół słabo zaznaczone w rzeźbie terenu. Śladem postoju lodowca w tej strefie są także: sandr Kiciński, w rejonie Dziewiczej Góry i sandr Głównej – odprowadzający wody z rejonu Pobiedzisk i Lednogóry. Młodszymi formami związanymi z działalnością lądolodu są wysokie poziomy terasowe teras erozyjno-akumulacyjnych wykształconych w części dolin rynnowych. Ostatni okres geologiczny – holocen, wpłynął na złagodzenie rzeźby terenu przez zasypywanie dolin i rynien oraz procesy osuwiskowe w strefach kra-wędziowych. Osady tego okresu reprezentowane są przez piaski, pyły piaszczyste, muły i torfy. Ich występowanie jest związane ze współczesnymi dolinami rzek i rynien jezior-nych.

2.7. Ukształtowanie terenu. Powierzchnia terenu gminy Swarzędz jest bardzo zróżnicowana pod względem morfolo-gicznym. Wynika to z genezy tego obszaru. W obrębie opracowania znajdują się następu-jące formy lub zespoły form:

� wysoczyzna morenowa: forma płasko-falista, której strop budują glina zwałowa, piaski i żwiry zlodowacenia bałtyckiego,

� rynny glacjalne: formy subglacjalne, rozcinające wysoczyznę morenową; dna ry-nien wypełniają holoceńskie piaski i żwiry rzeczne oraz torfy i gytie; wyższy po-ziom terasowy w rynnie Głównej i Cybinie budują utwory sandrowe,

� sandry: zbudowane z fluwioglacjalnych piasków i żwirów; są to formy związane z fazą poznańską i leszczyńską zlodowacenia bałtyckiego;

� ozy: wały piaszczysto-żwirowe powstałe w szczelinach i kanałach lądolodu; skła-dają się z izolowanych pagórków.

13

Mapa Fizyczna Wielkopolski

Teren opracowania jest płaski na większości obszaru, na pograniczu obrębów Uzarzewo-Katarzynki i Uzarzewo pagórkowaty. Występują tu także w obniżeniach stawy i zbiorniki wodne.

2.8. Udokumentowane złoża surowców mineralnych. Na analizowanym obszarze nie występują złoża surowców mineralnych (surowców zloka-lizowanych); ubikwitety eksploatowane są w niewielkim stopniu (żwirownie w Swarzędzu, Karłowicach, Zalasewie, Kobylnicy, Bogucinie), a wydobycie ich nie ma znaczenia dla lo-kalnej gospodarki.

W ostatnim czasie na terenie gminy Swarzędz odkryte zostały złoża gazu ziemnego, któ-rych wielkość obecnie jest trudna do oszacowania.

Na obszarze opracowania nie występują udokumentowane złoża surowców mineralnych i gazu ziemnego.

2.9. Wody powierzchniowe i podziemne.

2.9.1. Wody powierzchniowe.

Ważnym elementem środowiska wodnego omawianego terenu są zbiorniki jeziorne. Do najważniejszych zbiorników na terenie objętym opracowaniem należą Jezioro Swarzędzkie (powierzchnia: 81,4 ha; głębokość max: 6,5 m) oraz Jezioro Uzarzewskie (powierzchnia: 10,6 ha), a także zbiornik retencyjny Jezioro Kowalskie.

14

Sieć hydrogeologiczną miasta i gminy Swarzędz należy do zlewni rzeki Warty, przy czym obszar gminy odwadniany jest przez rzeki: Główną, Cybinę i Koplę, które mają swoje źró-dła w gminach sąsiednich. Fragment północnej części gminy należy do zlewni Potoku Ki-cińskiego. W obszarze niezurbanizowanym większość drobnych cieków została w sposób sztuczny pogłębiona i stanowi z reguły część systemu melioracyjnego.

Niewielkie wcięcie części cieków w powierzchnię utworów wysoczyznowych, zbudowa-nych z glin zwałowych, jest przyczyną okresowości ich występowania. W czasie wezbrań zasięg wód powodziowych na obszarze wysoczyznowym nie przekracza dolin rzecznych. Występowanie większych powierzchni obszarów podmokłych związane jest z przebiegiem dolin rzecznych. W obszarze opracowania zbiorniki wodne występują głównie w dolinach Cybiny i Głównej. Część z nich ma charakter zbiorników sztucznych: stawy hodowlane w rejonie Wierzenicy oraz Janikowa; zbiorniki potorfowe w rejonie Gruszczyna, stawy ko-ło Wierzonki, w Bogucinie i Swarzędzu.

Charakterystykę hydrologiczną wód powierzchniowych opracowano w oparciu o notowa-nia w posterunkach wodowskazowych IMGW zlokalizowanych w Antoninku na Cybinie oraz w Wierzenicy na Głównej.

Objęte pomiarami cieki charakteryzują się śnieżno-deszczowym reżimem zasilania, z jed-nym maksimum i jednym minimum w ciągu roku. Po maksimum wiosennym przypadają-cym z reguły na marzec (głównie maksima od stycznia do marca), stany i przepływy w ciekach zmniejszają się wyraźnie i zazwyczaj na początku czerwca wkraczają w strefę stanów i przepływów niżówkowych. Niżówki są stabilne i przeważnie utrzymują się do końca roku hydrologicznego. Krótkotrwałe, pojawiające się wyjątkowo wysokie opady przybierają niekiedy charakter wezbrań powodziowych. Ich zasięg jest ograniczony do niewielkich obszarów. W okresie zimowym niżówki związane są z długookresowym wy-stępowaniem ujemnych temperatur powietrza. Niżówki te mogą być głębokie i długotrwa-łe. Generalnie niżówki trwają ponad połowę roku, a w połączeniu ze stanami średnimi obejmują blisko 90% roku.

Rozpatrywany obszar leży w strefie najniższych odpływów w Polsce. Niskie wartości od-pływu wynikają z niedoboru opadów oraz małej zdolności retencyjnej obszaru. Wysokie wartości współczynników przepływów, mierzone ilorazem przepływu maksymalnego do minimalnego (Cybina – 640, Główna – 225), potwierdzają ten wniosek wskazując zarazem na dominację spływu powierzchniowego i podpowierzchniowego do rzek w czasie trwania najwyższych wezbrań. W warunkach przeciętnych stany i przepływy wyższe od średnio-rocznych utrzymują się w okresie od grudnia do maja, a przepływy minimalne występują w lipcu i sierpniu.

Na obszarze opracowania występuje kilka zbiorników wodnych – stawy.

2.9.2. Wody podziemne.

Głębokość występowania wód gruntowych tworzących ciągłe poziomy wodonośne jest ró-żna i zależy od głębokości zalegania warstwy nieprzepuszczalnej. Na analizowanym ob-szarze wody podziemne zalegają płytko, przeważnie na głębokości do 2 metrów. Na naj-większych głębokościach, nawet poniżej 10 m p.p.t. zwierciadło wód podziemnych zalega miejscami w strefach krawędziowych dolin (przede wszystkim doliny rzeki Głównej) oraz miejscami w obrębie wzgórz czołowomorenowych, hydroizobaty przebiegają współ-kształtnie do powierzchni terenu.

Rytm wahań stanów wód podziemnych związany jest z sezonowością ich zasilania i wyka-zuje jeden okres wznosu i jeden okres niżówki. Amplitudy roczne wahań zwierciadła wód

15

podziemnych są wyższe na obszarach wysoczyznowych, mniejsze na obszarach sandro-wych.

W przebiegu stanów wód pierwszego poziomu zaznacza się sezonowość ich zasilania. Ma ono miejsce głównie w okresie roztopów wiosennych w wyniku infiltracji obszarowej. Za-silanie w tym okresie zachodzi w miarę równomiernie na całym obszarze. Kulminacje sta-nów płytkich wód podziemnych są opóźnione o 1-9 dni, w stosunku do czynników, które je wywołały.

Cały obszar objęty opracowaniem znajduje się w zasięgu głównego zbiornika wód pod-ziemnych nr 144 – Dolina Kopalna Wielkopolska.

2.10. Gleby. Według podziału Polski na regiony glebowo-rolnicze, dokonanego przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach, badany obszar należy do trzech regio-nów glebowo-rolniczych. Jego zachodnia część znajduje się w Regionie Poznańskim. Po-siada on niską rolniczą przydatność gleb, a także niekorzystne warunki uprawy na większą skalę, ze względu na duży stopień urbanizacji. Północna część obszaru znajduje się w Re-gionie Murowanej Gośliny. Przeważają tam gleby kompleksów 6, 7 i 5, ubogie w wapń i magnez.

Wreszcie południowa część obszaru należy do Regionu Średzko-Wrzesińskiego. Dominują w nim gleby kompleksów 1 i 2 z dużym udziałem gleb kompleksu 4 i 5. Na całym obsza-rze, wśród gruntów ornych przeważają gleby należące do 4 i 5 kompleksu rolniczej przy-datności gleb. Większe powierzchnie gleb kompleksu 5 żytniego dobrego rozmieszczone są w zachodniej części obszaru. Tworzą go najczęściej gleby brunatne wyługowane i pło-we wykształcone z piasków gliniastych lekkich na glinach. Są one okresowo za suche, a większość z nich wykazuje: odczyn kwaśny, niedobory przyswajalnych dla roślin skład-ników pokarmowych, stosunkowo dużą przepuszczalność oraz głębokie wyługowanie wę-glanu wapnia.

Wśród użytków zielonych przeważa kompleks 3z (użytki zielone słabe i bardzo słabe). Je-go największe powierzchnie znajdują się w obniżeniach dolinnych. W zależności od poło-żenia tworzą go gleby torfowe, mułowo-torfowe, mady i czarne ziemie. Większość z nich cechuje słaba jakość gleb oraz inne niekorzystne warunki przyrodnicze (np. złe warunki

Wyrys z mapy głównych zbiorników wód pod-ziemnych według Państwowego Instytutu Geo-logicznego

16

wodne, nierówna powierzchnia terenu, mała zasobność w składniki pokarmowe i próchni-cę) ograniczające ich wartość użytkową.

Na obszarze opracowania przeważają grunty rolne klasy IV i V. W części wschodniej wy-stępuje grunt rolny klasy III, który zachowuje w projekcie planu dotychczasowe rolnicze przeznaczenie.

2.11. Stan zanieczyszczenia powietrza i klimat akustyczny. Na terenie gminy Swarzędz występuje przewaga wiatrów z kierunków zachodnich. Jed-nym z problemów jest tak zwana niska emisja zanieczyszczeń do powietrza, pochodząca z rozproszonych niskich emitorów, najczęściej instalacji grzewczych, związana ze stosowa-niem paliw o gorszej jakości w paleniskach domowych oraz z działalnością małych zakła-dów, nie podlegających obowiązkowi posiadania pozwolenia na wprowadzanie substancji do powietrza. Zjawisko to jest trudne do określenia ilościowego na terenie tak małego ob-szaru jaki stanowi gmina.

Zagrożeniem dla klimatu akustycznego miasta stanowią główne trasy komunikacyjne. De-cydujący wpływ na wartość emitowanego hałasu mają: natężenie ruchu pojazdów, udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu, średnia prędkość ruchu. Z punktu widzenia ochro-ny środowiska i planowania przestrzennego istotne jest rozeznanie, w jakim stopniu emi-towane hałasy oddziałują na tereny i obiekty chronione, co wymaga uwzględnienia istnie-jącego i planowanego zagospodarowania terenu oraz określenia propagacji fali akustycznej w konkretnych strukturach urbanistycznych. Droga krajowa nr 5 (obecnie droga gminna) oraz linia kolejowa przebiegająca w północnej części opracowania stanowią źródło hałasu dla obszaru planu. Z przeprowadzonych badań w 2010 roku (brak aktualnych) przez WIOŚ w Poznaniu równoważny poziom hałasu drogowego w miejscowości Kobylnica w porze dziennej wynosił 71,8 dB oraz 67,9 dB w porze nocne mierzone w odległości 10,0 m od drogi. Natężenie ruchu pojazdów w porze dziennej wyniosło 1088 oraz 267 pojazdów w porze nocnej. Z przeprowadzonych badań w 2008 roku (brak aktualnych) przez WIOŚ w Poznaniu równoważny poziom hałasu kolejowego w miejscowości Kobylnica w porze dziennej wynosił 58,3 +-2,51 dB oraz 53,9 +-2,46 dB w porze nocne mierzone w odległo-ści 50,0 m od linii kolejowej. Natężenie ruchu pociągów w porze dziennej wyniosło 34 oraz 6 w porze nocnej.

W sąsiedztwie obszaru objętego planem znajduje się lotnisko Poznań/Kobylnica, z prze-prowadzonych badań w 2010r. (brak aktualnych) przez WIOŚ w ramach interwencji po złożeniu doniesienia o nadmiernej hałaśliwości samolotów akrobacyjnych wykonujących loty w Kobylnicy wynika, że poziomy hałasu w środowisku nie są przekroczone.

2.12. Aktualne wykorzystanie terenu, istniejąca flora i fauna. Teren objęty planem miejscowym stanowi północno- wschodnia część gminy Swarzędz, na której przeważają tereny użytkowane rolniczo. W terenie opracowania znajduje się część wschodnia wsi Gruszczyn oraz Kobylnicy. Największy obszar zabudowany w grani-cach opracowania znajduje się w części północno wschodniej Gruszczyna oraz Kobylnica, gdzie oprócz zabudowy mieszkaniowej jest zabudowa usługowa i produkcyjno-usługowa. Na terenie wsi Gruszczyn w części objętej opracowaniem występuje zabudowa mieszka-niowa jednorodzinna. Zabudowa usługowa wyłącznie skupia się wzdłuż ulicy Swarzędz-kiej, natomiast we wsi Kobylnica zabudowa usługowa występuje wzdłuż obu stron ulicy Poznańskiej.

17

Występują lasy i tereny zieleni przydomowej. Tereny zurbanizowane posiadają dostęp do sieci wodociągowej, sieci energetycznej, gazowej oraz telekomunikacyjnej oraz częściowo do sieci kanalizacji sanitarnej i kanalizacji deszczowej.

Teren opracowania charakteryzuje się różnymi typami zieleni zależnymi od typu zagospo-darowania. Na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, przeważa zieleń przy-domowa składająca się z powierzchni trawiastych, porośnięta krzewami i drzewami ozdob-nymi. Spotkać możemy jałowce (Juniperus), żywotniki (Thuja), berberysy (Berberis), brzozy (Betula), świerki (Picea), klony (Acer) itp.

Tereny rolnicze charakteryzują się plantacjami roślinnymi jednorocznymi i dwuletnimi. Rzadko występują plantacje roślin wieloletnich. Wraz z roślinnością upraw występują chwasty segetalne tj: przytulia czepna (Galium aparine), marunę bezwonną (Multicaria indora), rumianek pospolity (Matricaria chamomilla), rumian polny (Anthemis arvensis), chaber bławatek (Centaurea cyanus), perz właściwy (Elymus repens), skrzyp polny (Equ-isetum arvense), ostrożeń polny (Cirsium arvense ), mak polny (Papaver rhoeas).

Z uwagi na wiejski charakter zabudowy i nie ograniczoną możliwość migracji na obszarze planu występują siedliska przedstawicieli fauny. Na terenach rolniczych można spotkać przedstawicieli bezkręgowców jak biedronkę siedmiokropkę (Coccinella septempunctata), pasikonika zielonego (Tettigonia virdissina), turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa). Na terenach porośniętych roślinami kwitnącymi spotkać można przedstawicieli owadów, mo-tyli, trzmieli. Przedstawicielami świata ssaków są: krety (Talpa europaea), jeże (Erinaceus europaeus), myszy (Apodemus agrarius), sarna (Capreolus capreolus), lis (Vulpes vulpes), rzadko zając szarak (Lepus europaeus) . Z ptaków spotykamy skowronek zwyczajny (Alauda arvensis), gawron (gapa) (Corvus frugilegus), kuropatwa (Perdix perdix), bażant (Phasianus colchicus), srokę (Pica pica), sikorkę (Parus major), trznadel zwyczajny (Em-beriza citrinella), wróble (Passer domesticus).

Ssaki udomowione to: koty, psy.

Teren opracowania – zdjęcie lotnicze z programu Google Earth

18

Część występujących na terenie opracowania zwierząt jest objęta częściową ochroną ga-tunkową. Ochroną taką objęte są następujące zwierzęta: kret europejski (Talpa europaea), sroka zwyczajna (Pica pica).

Ścisłą ochroną gatunkową są objęte: jeż (Erinaceus europaeus), kos (Turdus merula), siko-ra bogatka (Parus major), trznadel zwyczajny (Emberiza citrinella).

Z uwagi, iż występowanie zwierząt objętych ochroną bywa sporadyczne i krótkotrwałe oraz braku ich siedlisk na terenie objętym planem, ustalenia planu nie naruszają zakazów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. Ochrona gatunkowa zwierząt (Dz.U.2011.237.1419).

Teren opracowania nie znajduje się w obszarze Wielkopolskiego Parku Narodowego, nie wchodzi w skład europejskiej sieci NATURA 2000. Na całości terenu występuje obszar chronionego złoża wodonośnego. W/w obszary oraz ich ochronę omówiono w punkcie 3.6.

3. Warunki korzystania ze środowiska związane z proponowanymi usta-leniami planu.

3.1. Zaopatrzenie w wodę. Podstawę zaopatrzenia w wodę dla miasta i gminy Swarzędz stanowią:

- stacja wodociągowa w Gruszczynie,

- pompownia przy ulicy Sośnickiej podnosząca wodę dostarczaną z Poznania magistralą Ø 500 mm.

Na terenie gminy istnieje kilka niewielkich stacji wodociągowych: Gortatowo (najwięk-sza), Kruszewnia, Bogucin, Karłowice, Wierzonka, Wierzenica, Uzarzewo, Święcinek, Ja-nikowo, Jasin, oraz Puszczykowo-Zaborze. Niektóre z wymienionych powyżej stacji są nieczynne lub mają niewielkie zasoby.

W każdej wsi znajduje się sieć wodociągowa. Tylko nieliczne gospodarstwa, położone z dala od zwartej zabudowy posiadają własne ujęcia wody ze studni. Długość sieci wodo-ciągowej w 2011 roku wynosiła 184,4 km.

Zwodociągowanie gminy Swarzędz kształtuje się, zatem na poziomie bliskim 100%.

Główne źródła zaopatrywania gminy w wodę to:

- dolina kopalna zajmująca prawie cały obszar gminy ze studniami o głębokości 43-93 m,

- zbiornik wód trzeciorzędowych o zasięgu regionalnym ze studniami o głębokości 120–160 m.

Aktualnie gmina korzysta z następujących ujęć wody:

- w Gortatowie o wydajności 35 – 51 m3/h z dwoma studniami o głębokości 57 – 58 m wraz ze stacją uzdatniania wody o wydajności 51 m3/h,

- w Bogucinie o wydajności 20 – 30 m3/h z jedną studnią mioceńską o głębokości 141 m wraz ze stacją uzdatniania,

- w Karłowicach z utworów trzeciorzędowych o niewielkim poborze wód.

Główne zaopatrzenie gminy Swarzędz w wodę realizowane jest przez firmę AQUANET w Poznaniu (dot. stacji w Gruszczynie, pompowni na ul. Sośnickiej).

19

Teren opracowania posiada pełny dostęp do zaopatrzenia w wodę z istniejącej stacji wodo-ciągowej we wsi Gruszczyn.

3.2. Gospodarka ściekowa. Miasto Swarzędz posiada kanalizację ogólnospławną, sanitarną i deszczową. Odbiornikiem wszystkich ścieków jest kolektor Swarzędzki, którym ścieki odprowadzane są do COŚ w Koziegłowach. Część ścieków ogólnospławnych odprowadzana jest również do kolekto-ra Swarzędzkiego, część wraz ze ściekami deszczowymi do okolicznych cieków, które ma-ją ujście do jeziora Swarzędzkiego. System kanalizacji obejmuje obszar całego miasta i wymaga jedynie rozdziału kanalizacji ogólnospławnej na kanalizację sanitarną i desz-czową oraz rozbudowę o nowoprojektowane osiedla.

W przypadku obszaru objętego opracowaniem planu tylko tereny zabudowane (teren osie-dla domków jednorodzinnych) w większości posiadają dostęp do sieci kanalizacji sanitar-nej. Kanalizacja deszczowa występuje w drogach utwardzonych, na pozostałych terenach jest jej brak. Miasto i Gmina Swarzędz posiada program rozwoju kanalizacji dla całej gmi-ny, który sukcesywnie jest wdrażany.

Plan zakłada odprowadzanie ścieków komunalnych wyłącznie do sieci kanalizacji sanitar-nej.

Ustalenia planu zakładają nakaz odprowadzenia ścieków w postaci wód opadowych i roz-topowych z dróg KDG, KDZ, KDL, KDD, KDW, KDX do sieci kanalizacji deszczowej, jednakże w przypadku jej braku zgodnie z przepisami odrębnymi. Jeżeli chodzi o niezanie-czyszczone wody opadowe i roztopowe z pozostałych terenów budowlanych należy je od-prowadzić do sieci kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypad-ku jej braku na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub zbiorników retencyj-nych.

3.3. Gospodarka odpadami. Gospodarka odpadami na terenie gminy Swarzędz prowadzona jest zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. nr 236, poz. 2008 z późn. zm.) oraz wydanego na jej podstawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Swarzędz. Regulamin wskazuje rodzaje urządzeń do groma-dzenia odpadów, zasady ich rozmieszczania oraz opróżniania i nakłada obowiązek selek-tywnej zbiórki odpadów.

Na terenie gminy zbiórką i wywozem odpadów zajmuje się około kilkunastu wyspecjali-zowanych firm. Odpady deponowane są na składowisku w Rabowicach, zarządzanym przez Zakład Gospodarki Komunalnej Swarzędz. Odpady są zbierane w postaci zmieszanej do tradycyjnych pojemników o pojemności 110, 120 i 1100 dm3, stosowane są również kontenery KP7.

Ze składowiska w Rabowicach korzystają wspólnie trzy gminy: Swarzędz, Kostrzyn Wlkp. i Kleszczewo. Średnio w ciągu roku deponuje się na nim 14000 Mg odpadów komunal-nych. Planowana pojemność składowiska wynosi 345000 Mg, z czego do 2003 roku (brak aktualnych danych) wykorzystanych było 74797 Mg. Na terenie składowiska znajdują się instalacje do przetwórstwa, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów; są to transportery ta-śmowe, rozdrabniarka do odpadów wielkogabarytowych, hala sortownicza, plac do segre-gacji oraz kompaktor i spychacz do obsługi kwatery składowiska.

20

Na terenie gminy odbywa się również segregacja odpadów realizowana przy wykorzysta-niu kompletów do segregacji składających się z czterech pojemników: na szkło białe, szkło kolorowe, makulaturę oraz PET.

W planie nakazuje się segregację odpadów w miejscach ich powstawania oraz ich groma-dzenie w przeznaczonych do tego celu pojemnikach usytuowanych w wyznaczonym miej-scu na terenie nieruchomości, a następnie ich dalsze zagospodarowanie zgodnie z Regula-minem utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Swarzędz oraz przepisami od-rębnymi.

3.4. Ochrona wód powierzchniowych i gruntowych. Z uwagi, że na terenie objętym planem znajdują się wody powierzchniowe, zawarto zapisy mające na celu ich ochronę. Realizacja zawartych w planie miejscowym ustaleń wpłynie korzystnie na wody powierzchniowe i podziemne. Wody powierzchniowe stanowią nie-wielkie zbiorniki wodne - stawy. Projekt planu określa warunki ochrony dotyczące korzy-stania oraz funkcjonowania z tych zbiorników z dopuszczeniem ich remontów i przebudo-wy.

W projekcie planu określa się sposób gromadzenia i dalszego zagospodarowania odpadów oraz odprowadzania ścieków komunalnych do sieci kanalizacji sanitarnej, który nie do-puszcza do zanieczyszczenia środowiska gruntowo - wodnego. Odprowadzanie niezanie-czyszczonych wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku jej braku na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników retencyjnych. Odprowadzanie ścieków w postaci wód opa-dowych i roztopowych z dróg KDG, KDZ, KDL, KDD, KDW, KDX do kanalizacji desz-czowej lub do czasu realizacji kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami odrębnymi.

Odporność wód gruntowych na zmiany spowodowane działalnością człowieka uzależniona jest przede wszystkim od stopnia izolacji tych wód od powierzchni terenu. Wody gruntowe na omawianym obszarze występują płytko pod powierzchnią terenu i są słabo izolowane od powierzchni przez warstwę piasków i piasków gliniastych. Na obszarze objętym pla-nem powinien zostać wprowadzony bezwzględny zakaz mycia i naprawy pojazdów, poza miejscami do tego celu przeznaczonymi.

3.5. Ochrona dóbr kultury. Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego, podczas prac ziemnych przy re-alizacji inwestycji związanych z zagospodarowaniem i zabudowaniem obszaru „archeolo-gicznych stref ochrony konserwatorskiej”, ustala się nakaz prowadzenia badań archeolo-gicznych, ratowniczych i rozpoznawczych a w granicach ”ścisłej ochrony konserwator-skiej” ustala się zakaz zabudowy i zagospodarowania terenu.

Inwestor winien uzyskać pozwolenie na badania archeologiczne przed otrzymaniem po-zwolenia na budowę.

Wszelkie prace budowlane, konserwatorskie i restauratorskie prowadzone przy obiektach ujętych w ewidencji zabytków powinny uzyskać pozytywną opinię Powiatowego Konser-watora Zabytków w Poznaniu przed uzyskaniem pozwolenia na budowę.

W razie przypadkowego odkrycia obiektów archeologicznych należy, zgodnie z art. 31, 32 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku., Dz.U. Nr 162 poz. 1568, zabezpieczyć znalezisko i zgłosić ten fakt do właściwego wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

21

3.6. Ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego. Gmina Swarzędz posiada 21 obiektów przyrodniczych objętych ochroną konserwatora przyrody. Zaliczają się do nich gatunki dębu szypułkowego, dębu czerwonego, lipy drob-nolistnej, lipy szerokolistnej, jesion wyniosły, platan klonolistny, buk zwyczajny i innych. W obszarze objętym planem nie występują obiekty przyrodnicze objęte ochroną konserwa-tora przyrody.

Północna granica gminy pokrywa się z granicą Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka. Park został utworzony decyzją Wojewody Poznańskiego rozporządzeniem Nr 5/93 z dnia 20 września 1993 roku (Dz.U. z 1993r., Nr 13, poz. 149). Rozporządzenie to zostało zmie-nione rozporządzeniem Wojewody Wielkopolskiego Nr 10/04 z dnia 26 stycznia 2004 ro-ku (Dz.U. Woj. Wlkp. z 2004r., Nr 14, poz. 1208). Zmiana dotyczyła granic parku oraz obowiązujących na jego terenie zakazów. W roku 2005 Wojewoda Wielkopolski wydał rozporządzenie Nr 4/05, które ustanowiło plan ochrony dla Parku Krajobrazowego Pusz-czy Zielonki (Dz.U. Woj. Wlkp. z 2005 r., Nr 49, poz. 1527). Park obejmuje swym zasię-giem pięć gmin: Czerwonak, Murowana Goślina, Pobiedziska, Skoki, Kiszkowo. W Gmi-nie Swarzędz północne tereny obejmują południowo-wschodnią część otuliny parku. W Parku Krajobrazowym Puszcza Zielonka i jego otulinie wyodrębniono strefy funkcjo-nalno przestrzenne, dwie z nich wyznaczone w otulinie znajdują się na terenie gminy Swa-rzędz. Są to strefa F i strefa G. Obie strefy nie wchodzą w obszar na którym jest opraco-wywany plan.

Na terenie gminy występuje fragment Wielkopolskiej Doliny Kopalnej (GZWP Nr 144), który stanowi użytkowy zbiornik wód poziemnych. Spąg doliny kopalnej stanowią w rejo-nie Swarzędza osady ilaste na rzędnych 10-30 m n.p.m., a strop – gliny morenowe na rzędnych 45-60 m n.p.m. Na całym obszarze objętym planem występuje w/w zbiornik wód podziemnych.

Wszystkie lasy występujące na terenie gminy Swarzędz są lasami ochronnymi. Stanowią one ochroną środowiska przyrodniczego wokół miasta Poznania oraz w okolicach jez. Kowalskiego, ze względu na ochronę wód. Na obszarze planu występują tereny lasów w północnej części obrębu Kobylnica oraz na pograniczu obrębów Uzarzewo-Katarzynki i Uzarzewo.

Na terenie gminy występuje zachodnia część projektowanego obszaru Natura 2000 Dolina Cybiny. Obszar ten z przyrodniczego punktu widzenia należy do niezwykle cennych. Wy-stępuje tu duża różnorodność i mozaikowość rozmieszczeń siedlisk, co sprzyja dużemu bogactwu gatunkowemu flory i fauny oraz ich zbiorowisk. Występuje tutaj aż 12 siedlisk wymienionych w Załączniku do Dyrektywy Siedliskowej UE, z czego co najmniej 4 nale-żą do bardzo dobrze wykształconych. Zajmują one bardzo duże powierzchnie, lecz co jest bardzo charakterystyczne nie są to powierzchnie jednolite tylko rozmieszczone mozaiko-wo. Wykazują dużą zmienność w poszczególnych miejscach występowania wzdłuż doliny. Do najlepiej wykształconych siedlisk można zaliczyć starorzecza i inne naturalne eutro-ficzne zbiorniki wodne, niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie, lasy łęgowe i nad-rzeczne zarośla wierzbowe oraz łęgowe lasy dębowo-jesionowe. W obszarze tym stwier-dzono występowanie dwóch gatunków ssaków (bóbr i wydra), jednego gatunku ryby (ró-żanka) oraz dwóch gatunków płazów – kumak nizinny i traszka grzebieniasta z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Poza tym występują tu wiele gatunków prawnie chronionych w Polsce: 18 gatunków zwierząt oraz 9 gatunków roślin pod ochroną ścisłą i 12 pod ochroną częściową. W dolinie znajduje bardzo duża różnorodność ptaków, gdzie aż 31 wymienionych jest w Załączniku I do Dyrektywy Ptasiej. Zbliżony do liniowego kształt obszaru oraz sąsiedztwo innych terenów chronionych spełnia rolę korytarza ekologiczne-

22

go, który umożliwia migrację zwierząt i roślin, zapewniając ciągłość ich występowania i możliwość wymiany puli genowej. Projektowany obszar nie znajduje się w obszarze opracowania planu.

Realizacja zamierzeń inwestycyjnych dla terenu objętego planem w stosunku do obszarów chronionych nie wpłynie negatywie. Działalność człowieka nie będzie stanowiła przeszkód dla dalszej egzystencji środowiska i krajobrazu.

Zmiany wywołane realizacją ustaleń planu nie wpłyną negatywnie na istniejące walory przyrodnicze. Zieleń osiedli mieszkaniowych, terenów zieleni urządzonej, zieleni izolacyj-nej oraz zieleni wzdłuż ciągów komunikacyjnych będą stanowić oazę dla przyrody.

Zasady ochrony w/w terenów objęte szczególną formą ochrony wynikają z przepisów od-rębnych i ustaleń planu miejscowego.

3.7. Ochrona przed hałasem. Emisja hałasu jest charakterystyczną cechą ekosystemów terenów zurbanizowanych. Wy-odrębniamy trzy rodzaje źródeł hałasu: hałas komunikacyjny, przemysłowy i komunalny.

Z uwagi na lokalizację gminy Swarzędz największe uciążliwości stwarza hałas samocho-dowy, w dalszej kolejności kolejowy i w mniejszym stopniu przemysłowy, komunalny oraz lotniczy.

Podstawą określenia dopuszczalnej wartości poziomu równoważnego hałasu jest przypo-rządkowanie danego terenu do określonej kategorii o wyborze, której decyduje sposób za-gospodarowania. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez po-szczególne grupy źródeł hałasu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).

W gminie Swarzędz nie sporządzono mapy akustycznej hałasów drogowych. Przebiegają-ca droga krajowa nr 5 (obecnie droga gminna) jest największym źródłem hałasu komuni-kacyjnego. Z przeprowadzonych w 2010r. (brak aktualnych) badań hałasu przez WIOŚ w Poznaniu w miejscowości Kobylnica poziomy hałasu w odległości 10,0 m i 20,0 m punktu pomiarowego od krawędzi jezdni kształtują się 71,8-68,1 dB w porze dziennej i 67,9 – 65,2 dB w porze nocnej.

Ochroną przed hałasem wzdłuż dróg, szczególnie drogi krajowej nr 5 (obecnie droga gminna), jest dopuszczenie realizacji ekranów akustycznych. Zastosowanie ekranów aku-stycznych obniży poziom hałasu o 8 dB. Dodatkowo dla zwiększenia ochrony przed hała-sem jest możliwość realizacji zieleni ochronnej. Dobrym sposobem ograniczenia hałasu w budynku jest odpowiednie odsunięcie linii zabudowy, jednak z uwagi na istniejące już za-gospodarowanie, plan nie ma tej możliwości. Projekt planu w celu zmniejszenia poziomu hałasu wprowadza na większości obszaru wzdłuż tej drogi tereny zabudowy usługowo-mieszkaniowej i usługowej. Tereny te pozwolą na stworzenie bariery dźwiękowej dla dal-szych terenów, gdzie funkcją wiodącą jest zabudowa mieszkaniowa. Na rysunku planu wrysowano strefę negatywnego oddziaływania drogi na podstawie wniosku do planu GDDKiA.

Przez obszar objęty opracowaniem, przebiega szlak kolejowy relacji Poznań – Gniezno Od zachodu graniczy z drogą powiatową nr 2407P o znacznym natężeniu ruchu lokalnego. Realizacja ustaleń planu przyczyni się do zwiększenia ruchu z uwagi, iż obszar opracowa-nia jest zainwestowany w około 30%. Największe zagrożenie przekroczenia poziomu hała-su mogą wystąpić wzdłuż ulicy Dworcowej, projekt planu nakazuje w jej pasie drogowym

23

na granicy z terenem 1TK budowę ekranów akustycznych na wysokości terenów 9MN, 10MN, 11MN, 21MN i 25MN, które obniżą poziom hałasu.

Z uwagi na sąsiedztwo z terenami lotniska POZNAŃ/Kobylnica zachodnia część obszaru projektu planu znajduje się w granicach strefy jego oddziaływania, w której obowiązują ograniczenie wysokości obiektów budowlanych a także umieszczonych na nich urządzeń. W rejonie podejść do lądowania plan zakazuje realizację nasadzeń oraz upraw drzew i krzewów, które mogłyby stanowić przeszkody lotnicze. Z przeprowadzonych badań w 2010r. przez WIOŚ w zakresie hałasu wynika, że poziomy hałasu w środowisku nie są przekroczone i w związku z tym projekt planu nie wprowadza ustaleń dotyczących jego ograniczenia.

Ponadto, wszelkie budynki i urządzenia z nimi związane powinny być zaprojektowane, wykonane i użytkowane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni użyt-kownicy lub ludzie znajdujący się w ich sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdro-wia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek w zadowalających warunkach.

W planie ustala się zachowanie, określonych przepisami odrębnymi, dopuszczalnych po-ziomów hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu dla terenów zabudowy mieszkalnej jednorodzinnej i zabudowy związanej ze stałym lub cza-sowym pobytem dzieci i młodzieży oraz na terenach mieszkaniowo-usługowych.

3.8. Ochrona powietrza. O stanie powietrza decyduje wielkość i przestrzenny rozkład emisji ze wszystkich źródeł, z uwzględnieniem przepływów transgranicznych i przemian fizykochemicznych zachodzą-cych w atmosferze. Największym antropogenicznym źródłem emisji zanieczyszczeń jest proces energetycznego spalania paliw. Zanieczyszczenia powietrza, ze względu na struktu-rę źródeł emisji, dzieli się na:

• zanieczyszczenia podstawowe (SO2, NO2 i pył) - powstają głównie podczas spalania paliw w kotłowniach przemysłowych i lokalnych (komunalno-bytowych), charaktery-zuje je wyraźna zmienność w ciągu roku (w sezonie zimowym następuje wzrost SO2 i pyłu),

• zanieczyszczenia specyficzne powstające w wyniku procesów technologicznych, • zanieczyszczenia emitowane ze źródeł mobilnych, • zanieczyszczenia wtórne powstające w wyniku reakcji i przemian związków w zanie-

czyszczonej atmosferze. Emisja zanieczyszczeń to wprowadzanie do atmosfery substancji stałych, ciekłych lub ga-zowych. Źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest miejsce powstania, wytworzenia substancji zanieczyszczających.

W obszarze opracowania występują punktowe źródła emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza atmosferycznego związanych z funkcjonowaniem istniejących źródeł grzewczych. Projekt planu wprowadza zapis dotyczący nakazu stosowania przy po-zyskiwaniu ciepła dla celów grzewczych i technologicznych paliw charakteryzujących się niskimi wskaźnikami emisji z wykorzystaniem urządzeń niskoemisyjnych lub odnawial-nych źródeł energii.

Dla określenia stężeń występujących substancji, przedstawiono poniższe dane uzyskane w wyniku pomiarów przeprowadzonych na stacji przy ul. Polanki, Poznań 1 i Ogród Bota-niczny Poznań 2 przez WIOŚ w Poznaniu. Stacja przy ul. Polanki jest najbliższą dla obsza-ru objętego planem. Miasto i Gmina Swarzędz znajdują się strefie wielkopolskiej. Pomiary występują następująco (Raport z 2012r.):

24

Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia

Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji Nazwa strefy

NO2 SO2 CO C6H6 pył PM2,5 pył PM10 BaP As Cd Ni Pb O3

wielkopolska A A A A B C C A A A A C

Podane wartości stężeń są na obszarze objętym planem prawdopodobnie mniejsze z uwagi na brak pomiarów wykonanych bezpośrednio na obszarze opracowania.

Podane wyżej pomiary wykazują iż pod kątem zawartości dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, arsenu, kadmu, niklu z uwzględnieniem kryteriów ustano-wionych dla ochrony zdrowia zaliczono do klasy A. Dla pyłu zawieszonego PM10 i ben-zo(a)piranu i ozonu zostały przekroczone dopuszczalne wartości oceniana strefa zaliczona do klasy C, dla której przygotowuje się program naprawczy.

Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji

Nazwa strefy NOX SO2 O3

wielkopolska A A C

W przypadku kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin pod kątem zawartości dwutlen-ku siarki i tlenków azotu obszar objęty planem zakwalifikowano do klasy A. Pod kątem zawartości ozonu z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin zaliczono do klasy C.

3.9. Ochrona przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Promieniowaniem elektromagnetycznym (niejonizującym) nazywamy takie promieniowa-nie, które nie powoduje procesu jonizacji w ciałach, na które oddziałuje. Promieniowanie to jest związane ze zmianami pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez liczne źró-dła zarówno energetyczne jak i radiokomunikacyjne. Zaliczamy do nich m.in. urządzenia nadawcze (radio-telewizyjne, telekomunikacyjne, radiolokacyjne itp.), urządzenia przemy-słowe oraz linie i stacje elektroenergetyczne.

Każda zmiana pola elektromagnetycznego wzbudza we wszystkich istotach żywych prze-pływ prądów elektrycznych. Ma to zasadnicze znaczenie dla organizmu człowieka, w ciele którego, występują w sposób naturalny prądy związane z funkcjonowaniem m.in. serca czy mózgu. Każde zakłócenie prądów organicznych, szczególnie przez dłuższy czas, może prowadzić do zaburzeń pracy układu krążenia czy mózgu.

Wpływ pola elektromagnetycznego na organizmy żywe jest znany i niekwestionowany od lat, a jego efekty są ściśle związane z częstotliwością. W zakresie małych i średnich czę-stotliwości pola elektromagnetycznego pojawiają się tzw. efekty nie termiczne. W miarę wzrostu częstotliwości absorpcji energii elektromagnetycznej przez ciało człowieka rośnie i pojawia się efekt termiczny w postaci lokalnego nagrzewania lub globalnego wzrostu temperatury ciała. Na świecie wciąż prowadzone są badania nt. wpływu promieniowania elektromagnetycznego na powstawanie nowotworów u człowieka.

Absorpcja pól elekromagnetycznych dotyczy całego środowiska fauny, flory, powietrza wody, jednakże celem nadrzędnym staje się ochrona zdrowia człowieka poprzez odpo-wiednią lokalizację urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne oraz budowę systemu monitoringu promieniowania elektromagnetycznego.

Źródłami promieniowania niejonizującego, które może być uciążliwe w środowisku natu-ralnym, są pola elektromagnetyczne generowane przez:

25

• instalacje radiokomunikacyjne (w tym stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje nadawcze radiowe i telewizyjne), radionawigacyjne i radiolokacyjne, których równoważna moc promieniowana izotropowa jest równa 15 W lub wyższa, emitujących pola elektroma-gnetyczne o częstotliwościach od 0,03 MHz do 300 000 MHz, • linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym 110 kV lub wyższym, • urządzenia przemysłowe (zgrzewarki, piece indukcyjne) zlokalizowane na terenie za-

kładów.

Linie elektroenergetyczne SN nie powodują jednoznacznie zagrożeń z tytułu oddziaływa-nia pola elektromagnetycznego, natomiast stwarzają zagrożenie porażenia prądem elek-trycznym. Na wprowadzonych pasach technologicznych o szerokości 15,0 m nie wprowa-dza się zakazu lokalizacji budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Zgodnie z nor-mami PN-75-E-05100-1: 1998, PN-EN-50341-1 oraz PN-EN-50423-1 przyjmuje się, że od linii napowietrznej o napięciu od 1 do 45 kV musi zostać zachowana odległość ≥ 3m. W przypadku odległości w pionie, to nie zaleca się, żeby taka linia przebiegała nad dacha-mi domów. Jednak jeśli taka sytuacja już wystąpi, wtedy odległość w pionie dla średniego napięcia od 1 do 45kV powinna wynosić ≥ 5,2m. Plan dopuszcza możliwość przebudowy tych linii. W wyznaczonych granicach pasa technologicznego zamyka się ponadnorma-tywne oddziaływanie linii energetycznych SN w zakresie emisji hałasu.

4. Ocena skutków oddziaływania realizacji ustaleń projektu planu na po-

szczególne komponenty środowiska.

Teren objęty projektem planu funkcjonalnie należy do obszaru podmiejskiego. Przyrodni-czo teren nie stanowi ważnego elementu w systemie przyrodniczym miasta. Środowisko dla tego terenu ma zróżnicowany charakter. W połowie teren jest użytkowany rolniczo. Dzisiejsza zabudowa zlokalizowana jest na obrzeżach terenu opracowania i skupia się na północy i zachodzie. Nowa zabudowa mieszkaniowa zrealizowana w ostatnim dziesięcio-leciu była na podstawie planów miejscowych i wydanych decyzji o warunkach zabudowy.

Realizacja ustaleń planu wprowadzi zmiany w istniejącym sposobie zagospodarowania. W centrum obszaru opracowania nastąpi zamiana terenów obecnie użytkowanych rolniczo na tereny zabudowy w większości mieszkaniowej. Przy pomocy narzędzia w postaci miej-scowego planu zagospodarowania przestrzennego, możliwe jest wprowadzenie szeregu ustaleń korzystnych z punktu widzenia środowiska.

Ustalenia planu porządkują zasady zagospodarowania na tym terenie, wprowadzając sze-reg zapisów, których celem jest ograniczenie przekształceń środowiska przyrodniczego. Projekt miejscowego planu zawiera także szereg rozwiązań i ustaleń dających możliwość skutecznej ochrony zasobów środowiska i ich jakości, a jednocześnie umożliwia wprowa-dzenie zabudowy na ściśle określonych warunkach. W ustaleniach planu dotyczących aspektów funkcjonalno - przestrzennych i zasad zagospodarowania terenu zastosowano szereg rozwiązań kompromisowych, wynikających z racji ekonomicznych właścicieli nie-ruchomości, warunków własnościowych, zasad kształtowania ładu przestrzennego oraz z potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego.

Potencjalne oddziaływanie realizacji ustaleń planu na środowisko przedstawia poniższa tabela, gdzie: (+) oznacza występowanie oddziaływania, (-) oznacza brak oddziaływania.

26

Oddziaływania Rodzaj Czas

Bez

poś

red

nie

Poś

red

nie

Wtó

rne

Sku

mu

low

ane

Kró

tko

term

ino

we

Śre

dn

iote

rmin

ow

e

Dłu

go

term

ino

we

Sta

łe

Ch

wilo

we

Po

zyty

wn

e

Neg

atyw

ne

Powierzchnia ziemi + - - - + - + - + - + Wody - - + - - - + - + + + Różnorodność biologiczna, krajobraz + - - - - - + - - + - Flora i fauna + + - - - - - - + + + Ludzie + - - - - - + - + + + Zasoby naturalne - + - - - - - - + - - Powietrze - - + - + - - - + - - Klimat + - - - - - + - + + - Zabytki i dobra materialne - - - - - - + - - + -

4.1. Powierzchnia ziemi. Projekt planu obejmuje tereny w większości zainwestowane z istniejącym systemem dróg oraz częściowo wyposażone w infrastrukturę techniczną. Realizacja projektu planu będzie skutkować intensyfikacją zabudowy poprzez budowę, rozbudowę, przebudowę oraz mo-dernizację dróg i elementów infrastruktury technicznej. Nowe zainwestowanie spowoduje wyłączenie powierzchni gruntów rolnych z produkcji.

Nastąpi ingerencja w powierzchni ziemi związana z budową obiektów budowlanych, która doprowadzi do nieodwracalnych jej zmian. Na skutek powstania nowych form antropoge-nicznych, zachodzić będzie przykrycie powierzchni biologicznie czynnych, a także może wystąpić podwyższenie parametrów właściwości gruntów poprzez wprowadzenie materia-łów nasypowych i mieszanek.

Zagrożenie dla gleb w obrębie terenów przylegających do jezdni stworzy intensyfikacja ruchu drogowego (spaliny samochodowe, metale ciężkie). Plan nakazuje odprowadzenie wód opadowych i roztopowych z ciągów komunikacyjnych docelowo do sieci kanalizacji deszczowej.

Wystąpią, zatem oddziaływania bezpośrednie, długoterminowe i chwilowe poprzez uzu-pełnianie zabudowy kubaturowej oraz oddziaływanie krótkoterminowe związane z etapem prowadzenia prac budowlanych.

Zmiany przyczynią się do negatywnych skutków związanych z przekształceniem rzeźby terenu na obszarach niezagospodarowanych a przeznaczonych pod inwestycje, poprzez przykrycie powierzchni biologicznie czynnych, wprowadzenie materiałów nasypowych i mieszanek.

4.2. Wody. Na terenie planu występują wody powierzchniowe w postaci zbiorników wodnych - sta-ów.

Ścieki wytwarzane na obszarze planu odprowadzane będą do sieci kanalizacji sanitarnej. Odprowadzenie wód opadowych i roztopowych w przypadku dróg do sieci kanalizacji deszczowej, natomiast w przypadku niezanieczyszczonych wód opadowych i roztopo-wych do sieci kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku jej

27

braku na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników retencyj-nych.

Ustalenia planu przewidują zaopatrzenie w wodę z sieci wodociągowej. Realizacja planu zwiększy pobór wody.

Oddziaływanie będzie miało charakter wtórny, raczej długoterminowy i chwilowy.

Do negatywnych cech można zaliczyć zwiększenie powierzchni utwardzonych, z których odprowadzane będą wody opadowe i roztopowe do kanalizacji deszczowej oraz uszczel-nienie powierzchni istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej i komunikacyjnej co prowadzi do zmniejszenia powierzchni infiltracyjnej gruntu.

Do cech pozytywnych zaliczamy zagospodarowanie czystych wód opadowych i roztopo-wych na terenach zieleni, poprawa jakości wód uregulowaną gospodarką wodno-ściekową, możliwość retencji wód i ponownego wykorzystania z terenów już zabudowa-nych i przeznaczonych pod zabudowę.

4.3. Różnorodność biologiczna, krajobraz. Nowe zagospodarowanie wpłynie na poszczególne komponenty środowiska, a szczegól-nie na kształt lokalnej różnorodności biologicznej. Plan zachowuje istniejące tereny ziele-ni i lasu na północ od drogi krajowej nr 5. Tereny wyznaczone pod zieleń izolacyjną i zie-leń urządzoną będą stanowić oazę zieleni. Jednak największe tereny zieleni z jej różno-rodnością stanowić będą ogrody przydomowe na terenach mieszkaniowych jednorodzin-nych.

Realizacja ustaleń planu spowoduje przekształcenie krajobrazu tego obszaru. Związane będzie to z wprowadzeniem nowej zabudowy na obszarach jeszcze nie zagospodarowa-nych, a obecnie przeznaczonych pod uprawy rolne.

Na krajobraz będzie miała wpływ forma, terenów mieszkaniowych i usługowych oraz to-warzysząca jej zieleń. Dzięki szczegółowym zapisom planu z zakresu ochrony krajobrazu, nowe obiekty powinny harmonijnie wpisywać się w otaczający krajobraz.

Wystąpi oddziaływanie bezpośrednie związane z realizacją terenów zieleni urządzonej oraz terenów biologicznie czynnych na terenach pod zabudowę i długotrwałe związane ekspansją biologiczną przystosowaną do życia w środowisku zurbanizowanym.

Wystąpią pozytywne cechy takie jak realizacja nowych terenów zieleni na terenach pod zabudowę, terenach zieleni urządzonej oraz nasadzeń wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Plan wprowadza zmiany sposobu zagospodarowania z zachowaniem istniejących terenów zieleni i rowów. Ogranicza się także możliwość lokalizacji budowli psujących krajobraz.

4.4. Flora i fauna. Nastąpi zubożenie lub zlikwidowanie istniejącej roślinności na terenach dotychczas nie-zabudowanych lub nie użytkowanych, a przeznaczonych w projekcie planu pod zabudowę lub zainwestowanie pod drogi i infrastrukturę techniczną. Zaznaczyć należy tutaj, iż straty te zostaną wyrównane pojawieniem się nowej zieleni towarzyszącej osiedlom mieszkaniowym i terenom usługowym oraz na terenach zieleni izolacyjnej i urządzonej. Projekt planu wprowadza minimalny procent powierzchni działki pod tereny biologicznie czynne oraz maksymalną intensywność zabudowy. Ustalenia te pozwolą na zachowanie określonych powierzchni zagospodarowanych zielenią.

W przypadku zwierząt, zmieni się charakter tutejszej fauny. Różnorodność gatunkowa na terenie objętym planem nie jest bogata i stanowi środowisko życia zwierząt związanych

28

ze środowiskiem wiejskim. W wyniku zmian w zagospodarowaniu nastąpi na terenach rolniczych wymiana obecnych zwierząt.

Wprowadzenie w życie ustaleń projektu planu wpłynie na florę i faunę bezpośrednio (wy-łączenie terenów rolniczych z produkcji), pośrednio (różnorodność zieleni urządzonej przyczyni się do poprawy jakości powietrza, napływu nowych gatunków fauny i flory).

Do pozytywnych cech można zaliczyć wprowadzenie nowych nasadzeń zieleni na tere-nach pod zabudowę i zieleń urządzoną.

Negatywne będą skutki zmniejszenia terenów upraw rolniczych. Jednak z uwagi na ich położenie graniczące wokół z terenami mieszkaniowymi, nie stanowiły 100% przydatno-ści do produkcji rolnej.

4.5. Ludzie. Dla zapewnienia odpowiedniej jakości życia oraz bezpieczeństwa mieszkańców na obsza-rach objętych planem podejmowane są działania zachowujące właściwą ochronę elemen-tów środowiska przyrodniczego. Są one bardzo ważne, szczególnie gdy dotyczą zdrowia mieszkańców, przy rosnących zanieczyszczeniach poszczególnych komponentów środo-wiska a w szczególności powietrza. Wprowadza się więc takie ustalenia, które mają zmi-nimalizować lub wyeliminować ryzyko zanieczyszczenia środowiska i poprawić jakość życia mieszkańców. Wyróżnia się tutaj przede wszystkim działania minimalizujące hałas komunikacyjny i emisję zanieczyszczeń gazowych i pyłowych.

Nastąpi oddziaływanie bezpośrednie (na skutek działań inwestycyjnych), długotrwałe (uzupełnianie istniejącego układu zabudowy) oraz chwilowe (trwające podczas prac bu-dowlanych).

W pozytywnym stopniu wpłynie planowany układ zabudowy, który ma zapewniać miesz-kańcom komfort i bezpieczeństwo.

Natomiast negatywnie wpłynie wzrost emisji hałasu komunikacyjnego oraz zwiększenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych pochodzących od samochodów i palenisk domowych.

4.6. Zasoby naturalne. Na obszarze opracowania nie występują udokumentowane i zbilansowane złoża kopalin oraz nie prowadzi się żadnej eksploatacji. Obszar objęty projektem planu mieści się w granicach GZWP. Ustalenia planu mogą wpłynąć pośrednio i chwilowo na zanieczysz-czenie wód w wyniku wystąpienia na tym terenie nieumyślnego skażenia terenu.

4.7. Powietrze. Przewidywane jest zwiększenie rozmiarów emisji zanieczyszczeń, wiążące się z funkcjo-nowaniem terenów zainwestowanych związanym z dojazdem do tych terenów, a tym sa-mym wzrostem natężenia ruchu samochodowego.

Plan ustala w większość tereny zabudowy mieszkaniowej, na których występują punkto-we emitory zanieczyszczeń. Ustalenia planu zakładają nakaz stosowania przy pozyskiwa-niu ciepła dla celów grzewczych i technologicznych paliw charakteryzujących się niskimi wskaźnikami emisji z wykorzystaniem urządzeń niskoemisyjnych lub odnawialnych źró-deł energii. W fazie wznoszenia nowych obiektów nastąpi czasowe oddziaływanie na po-wietrze atmosferyczne związane z pracą urządzeń budowlanych oraz transportem materia-łów na place budowy.

29

W związku z wystąpieniem ruchu samochodowego w obrębie projektowanych dróg wzro-śnie rozmiar emisji toksycznych składników spalin. Wzdłuż ciągów komunikacyjnych dopuszcza się nasadzenie zieleni - zalecane są gatunki rodzime liściaste, odporne na emi-sję spalin samochodowych. Wzrost liczby pojazdów silnikowych będzie nieznaczny w po-równaniu z upowszechnianiem motoryzacji. Kolejne generacje pojazdów charakteryzują się jednak coraz większą sprawnością eliminowania toksycznych substancji zawartych w spalinach samochodowych, co pozwala zakładać, że stan higieny atmosfery omawiane-go terenu, pomimo zwiększonej emisji zanieczyszczeń powietrza, będzie zadowalający.

Wyniknie oddziaływanie wtórne związane z poprawą mikroklimatu za pomocą nowo na-sadzonej zieleni, krótkoterminowe oraz chwilowe związane z wzrostem emisji gazów i pyłów.

4.8. Klimat. W wyniku realizacji ustaleń projektu planu nastąpią zmiany w wielkości powierzchni utwardzonych. Lokalnie teren będzie charakteryzował się ustabilizowaną temperaturą po-wierza, małymi dobowymi wahaniami temperatury powietrza, zwiększonym zacienieniem niektórych terenów, mniejszymi podmuchami wiatru. Wprowadzone rozwiązania zago-spodarowania terenów nie będzie się wiązać z dużymi zmianami klimatu. Ustalenia pro-jektu planu dla terenów objętych opracowaniem będą pozytywnie wpływać na ich klimat.

4.9. Zabytki i dobra materialne. Ustalenia planu nie przewidują negatywnych oddziaływań na istniejące formy ochrony środowiska kulturowego. W trakcie prowadzonych robót budowlanych w archeologicz-nych strefach ochrony konserwatorskiej może dojść do nowych odkryć materialnych po-zostałości działań ludzkich, zarówno ruchomych jak i nieruchomych na tym obszarze. Na-tomiast w przypadku dóbr materialnych nastąpi ich wzrost wartości, w związku z po-wstawaniem nowej zabudowy i infrastruktury technicznej.

5. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia re-alizacji projektowanego dokumentu.

Na obszarze objętym planem nie występują zasoby przyrodnicze, które są objęte ochroną prawną zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody.

Obszar nie leży w granicach Wielkopolskiego Parku Narodowego i jego otuliny, oraz nie leży w granicach obszarów Natura 2000. Brak terenów, na których mogłoby wystąpić zja-wisko powodzi. Występują natomiast tereny zagrożone osuwaniem się mas ziemnych. Na rysunku planu określono granice tych terenów a w tekście uchwały określono zasady z ich korzystania.

Z uwagi na miejski charakter obszaru środowisko przyrodnicze i krajobraz omawianego obszaru w znacznej części zostały zantropizowane w wyniku rozwoju zainwestowania w postaci zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowy mieszkaniowej wieloro-dzinnej, usługowej, elementów układu komunikacyjnego i sieci infrastruktury technicznej.

Do ważnych problemów związanych z ochroną środowiska należy wymienić przede wszystkim problem tzw. niskiej emisji pochodzącej z indywidualnych palenisk domowych oraz hałas komunikacyjny związany z natężeniem ruchu komunikacyjnego. Oprócz hałasu samochodowego występuje tutaj hałas kolejowy pochodzący od linii kolejowej Poznań-Gniezno, która przebiega przez teren opracowania planu. Należy więc zastosować takie rozwiązania, które ograniczą, bądź wyeliminują niekorzystne oddziaływanie na tereny ob-jęte planem. Projekt planu dopuszcza budowę ekranów akustycznych wzdłuż linii kolejo-

30

wej oraz dróg KDG, KDZ i KDL. Hałas związany z funkcjonowaniem lotniska nie prze-kracza dopuszczalnych poziomów hałasu.

W granicach opracowania plan określa zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego. Plan zakazuje:

• zakaz realizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowi-sko, określonych w przepisach odrębnych, z wyjątkiem obiektów budowlanych in-frastruktury technicznej, w tym dróg i urządzeń telekomunikacji elektronicznej;

• zakaz realizacji przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na śro-dowisko, określonych w przepisach odrębnych z wyjątkiem stacji paliw, obiektów budowlanych infrastruktury technicznej, w tym dróg, parkingów i urządzeń teleko-munikacji elektronicznej.

Plan nakazuje: o nakaz gromadzenia i dalszego zagospodarowania odpadów w ramach gminnego,

zorganizowanego systemu zagospodarowania odpadów - zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz planami gospodarki odpadami;

o nakaz odprowadzania ścieków w postaci wód opadowych i roztopowych z dróg KDG, KDZ, KDL, KDD, KDW, KDX i terenu komunikacji KD do sieci kanalizacji deszczowej a do czasu jej realizacji zgodnie z przepisami odrębnymi;

o nakaz odprowadzania niezanieczyszczonych wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku jej braku na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników retencyjnych;

o nakaz odprowadzania ścieków komunalnych do sieci kanalizacji sanitarnej; o zaopatrzenie w wodę z sieci wodociągowej; o nakaz stosowania przy pozyskiwaniu ciepła dla celów grzewczych i technologicz-

nych paliw charakteryzujących się niskimi wskaźnikami emisji z wykorzystaniem urządzeń niskoemisyjnych lub odnawialnych źródeł energii, zgodnie z przepisami odrębnym;

o dopuszczalne poziomy hałasu, określone w przepisach odrębnych, na terenach ozna-czonych symbolem:

� MN, jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, � MN/U, jak dla terenów mieszkaniowo-usługowych, � U w przypadku realizacji usług oświaty, jak dla terenów zabudowy

związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży; o nakaz zagospodarowania mas ziemnych spełniających standardy jakości gleb i ziemi

powstałych wskutek prowadzenia robót budowlanych na terenie działki lub usuwa-nia ich zgodnie z przepisami odrębnymi.

6. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu.

W przypadku braku realizacji ustaleń planu miejscowego mogą nastąpić utrudnienia doty-czące określania zasad kształtowania polityki przestrzennej w zakresie zmiany przezna-czenia terenów pod określone cele oraz ich zagospodarowanie i warunki zabudowy, zgod-nie z przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Obszar objęty planem charakteryzuje się obecnie średnimi walorami przyrodniczymi. Te-ren opracowania posiada urozmaiconą rzeźbę terenu. Obejmuje w części tereny produkcji rolnej.

31

Z uwagi na rosnące zainteresowanie terenami podmiejskimi aglomeracji poznańskiej, moż-na zakładać, że tereny nie zainwestowane będące obecnie terenami rolnymi, stopniowo przekształcane będą na tereny pod zabudowę decyzjami o warunkach zabudowy.

Brak planu może utrudniać rozwój zgodny z kierunkami polityki przestrzennej opartej na „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Swarzędz”.

W przypadku realizacji nowej zabudowy bez ustaleń planu miejscowego, problemem może być brak możliwości zapewnienia standardów akustycznych, brak kompleksowych roz-wiązań komunikacyjnych, co wpłynie na jakość funkcjonowania istniejących terenów mieszkaniowych.

Przy założeniu zachowania dotychczasowego rolniczego użytkowania na części omawia-nego obszaru, spodziewać się można utrzymania agrocenozy pól uprawnych, charakteryzu-jącej się obniżoną różnorodnością biologiczną, mniejszymi zdolnościami samoregulacji i regeneracji, a także niższą odpornością na choroby i działanie szkodników. W obrębie te-renów rolniczych omawianego obszaru różnorodność gatunkowa zarówno fitocenoz i zo-ocenoz, zapewniana będzie jedynie dzięki występowaniu niewielkich skupisk zieleni śród-polnej oraz zieleni nieużytków.

Może również wystąpić zagrożenie zanieczyszczenia gleb i wód podziemnych nawozami i środkami ochrony roślin.

W przypadku osuwisk, niekontrolowana wycinka drzew i krzewów oraz prowadzenie ro-bót na skarpach może przyczynić się do dalszej erozji terenów, na których występują te zjawiska.

Pozytywnym aspektem odstąpienia od realizacji ustaleń planu miejscowego i utrzymania rolniczego użytkowania będzie pozostawienie znacznych powierzchni biologicznie czyn-nych.

Podsumowując, przy braku realizacji ustaleń planu miejscowego następuję:

- chaotyczna realizacja nowej zabudowy, przy braku rozwiązań z zakresu intensywności zabudowy, rozwiązań komunikacyjnych i infrastruktury technicznej,

- przemieszanie różnych funkcji niekorzystnie oddziałujących na siebie,

- zbyt intensywne zainwestowanie terenów, co wiąże się ze zmniejszeniem powierzchni biologicznie czynnych,

- zagrożenie zanieczyszczenia środowiska wód i gleb przy braku realizacji kanalizacji sa-nitarnej lub niewłaściwe stosowanie nawozów i środków ochrony roślin.

7. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowania dokumentu.

Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej przyczyniło się do wprowadzenia nowych obo-wiązków zawiązanych z konicznością dostosowania prawa polskiego do przepisów unii. Głównym zadaniem wprowadzonym przez państwa unii europejskiej jest ochrona środo-wiska. Na obecne prawo regulujące ochronę środowiska składa się kilkaset aktów praw-nych, które zawierają dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia. Priorytetem tych działań jest przeciwdziałanie zmianą klimatu, ochronę różnorodności biologicznej, ogra-

32

niczenie wpływu zanieczyszczenia na zdrowie oraz lepsze wykorzystanie zasobów natu-ralnych. Wymienić należy tutaj dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa i dyrektywę Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory a także Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Rio de Ja-neiro z 1992 roku.

Na szczeblu krajowym sporządzono strategiczne dokumenty rządowe jak II Polityka Eko-logiczna Państwa oraz Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. Dokumenty te są zgodne z zapisami Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku, w których mowa o kierowaniu się w zakresie ochrony środowiska zasadą zrównoważonego rozwoju, jak również zapewnieniu przez władze publiczne bezpieczeń-stwa ekologicznego współczesnym i przyszłym pokoleniom.

Podstawowym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa eko-logicznego kraju, czyli mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodni-czych. Jedną z metod realizacji polityki ekologicznej jest stosowanie tzw. dobrych prak-tyk gospodarowania i systemów zarządzania środowiskowego, które umożliwiają powią-zać efekty gospodarcze z efektami ekologicznymi, szczególnie w przemyśle, energetyce, turystyce, ochronie zdrowia, handlu i działalności obronnej.

Wyróżnia się dwie grupy w celach szczegółowych polityki ekologicznej państwa. Pierw-sza w sferze racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych oraz w zakresie jakości śro-dowiska. W przypadku planów miejscowych należy wymienić: racjonalizację użytkowa-nia wody, ochronę gleb, zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji, zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł od-nawialnych, gospodarowanie odpadami, jakość wód, jakość powietrza, zmiany klimatu, hałasu i promieniowania, różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Ponadto polityka państwa ma dążyć do stworzenia spójnego wewnętrznie systemu prawa ochrony środowi-ska, dostosowanego do wymagań unijnych.

Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016 określa cele średniookresowe oraz wskazuje kierunki działań do wykonanie w latach 2009-2012 w odniesieniu do zagadnień związanych z:

• kierunkami działań systemowych,

• ochroną zasobów naturalnych,

• poprawą jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.

Do działań systemowych dokument wymienia aspekt ekologiczny w planowaniu prze-strzennym. W jego ramach jest cel dotyczący podnoszenia roli planowani przestrzennego, które powinno być podstawą do lokalizacji nowych inwestycji.

Plany zagospodarowania przestrzennego wskazują konieczność wdrażania wytycznych w zakresie ochrony środowiska, gospodarki wodnej, wdrożeń przepisów umożliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Uwzględnia się ob-szary europejskiej sieci Natura 2000, obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi, a także określenie zasad ustalania progów: chłonności środowiskowej, pojemności prze-strzennej w zależności od typu środowiska oraz wpisania do planu wyników monitoringu środowiska.

Założenia polityki ekologicznej państwa przeniesiono na szczebel gminny i uwzględniono je przy sporządzaniu Projektu Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy

33

Swarzędz na lata 2011-2014 z perspektywą do roku 2018. Projekt tego programu wyznacza cele i kierunki działań dotyczące ochrony środowiska. Celem nadrzędnym jest „zrównoważo-ny rozwój społeczno-gospodarczy Miasta i Gminy Swarzędz zgodny z ochroną środowiska”. Osiągnięcie celu nadrzędnego będzie wynikiem realizacji celów systemowych podzielonych na poszczególne komponenty, które składają się z: powietrze atmosferyczne, hałas, promie-niowanie elektromagnetyczne, wody powierzchniowe i podziemne, powierzchnia ziemi i gleb, przyroda, energia odnawialna, poważne awarie.

Część kierunków działań określonych w celach systemowych uwzględniono w projekcie planu miejscowego.

Dla poprawy jakości powietrza wprowadzono:

- nakaz stosowania przy pozyskiwaniu ciepła dla celów grzewczych i technologicznych paliw charakteryzujących się niskimi wskaźnikami emisji z wykorzystaniem urządzeń ni-skoemisyjnych lub odnawialnych źródeł energii, zgodnie z przepisami odrębnymi.

Dla zmniejszenia uciążliwości akustycznych wprowadzono:

- dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, określone w przepisach odrębnych, na terenach oznaczonych symbolami: MN jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, MN/U, jak dla terenów mieszkaniowo-usługowych, U w przypadku realizacji usług oświaty, jak dla terenów za-budowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- strefę negatywnego oddziaływania projektowanej drogi krajowej nr 5 (obecnie drogi gmin-nej) na tereny sąsiednie, na odległość do 170,0 m od zewnętrznej krawędzi jezdni, w której, przy zachowaniu linii zabudowy, dopuszcza się realizację budynków z pomieszczeniami prze-znaczonymi na stały pobyt ludzi, przy zastosowaniu środków technicznych ograniczających uciążliwości wywołane ruchem drogowym,

- dopuszczenie nasadzeń zieleni ochronnej wzdłuż dróg,

- nakaz budowy ekranów akustycznych wzdłuż dróg i linii kolejowej na wysokości terenów mieszkaniowych, na których występują przekroczenia poziomów hałasu.

Dla ochrony przed polami elektromagnetycznymi, wprowadzono:

- dla linii średniego napięcia SN 15kV pas technologiczny o szerokości 7,5 m od osi linii, po obu jej stronach, który po przełożeniu linii elektroenergetycznej poza obszar objęty miejsco-wym planem lub jej skablowaniu, przestaje obowiązywać określony pas technologiczny,

Dla poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych, wprowadzono:

- nakaz odprowadzania ścieków w postaci wód opadowych i roztopowych z dróg KDG, KDZ, KDL, KDD, KDW, KDX i terenów komunikacji KD do sieci kanalizacji deszczowej a do czasu jej realizacji zgodnie z przepisami odrębnymi,

- nakaz odprowadzania niezanieczyszczonych wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku jej braku na wła-sny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników retencyjnych,

- nakaz odprowadzania ścieków komunalnych do sieci kanalizacji sanitarnej,

- zaopatrzenie w wodę z sieci wodociągowej,

- zachowanie istniejącej strefy ochrony bezpośredniej ujęcia, mieszczącej się w granicach działki 290/1 dla ujęcia wód podziemnych na terenie 1IT.

Dla ochrony powierzchni ziemi i gleb, wprowadzono:

34

- nakaz gromadzenia i dalszego zagospodarowania odpadów w ramach gminnego, zorga-nizowanego systemu zagospodarowania odpadów - zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz planami gospodarki odpadami,

- nakaz zagospodarowania mas ziemnych spełniających standardy jakości gleb i ziemi powstałych wskutek prowadzenia robót budowlanych na terenie działki lub usuwania ich zgodnie z przepisami odrębnymi,

- nakaz prowadzenia działań przeciwdziałających erozji gleb na terenach osuwisk.

Dla ochrony obiektów cennych przyrodniczo oraz walorów krajobrazu rolniczego nie wprowadzono ustaleń z uwagi na brak takowych.

Dla wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, wprowadzono:

- nakaz stosowania w celach grzewczych oprócz paliw charakteryzujących się niskimi wskaźnikami emisji, odnawialnych źródeł energii.

Dla ochrony przed poważnymi awariami nie wprowadzono ustaleń, ponieważ będą one wprowadzane na etapie realizacji inwestycji oraz ich dalszej eksploatacji.

8. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod doko-nania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku roz-wiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wy-nikaj ących z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko mówi, że zakres pro-gnozy oddziaływania na środowisko powinien przedstawiać rozwiązania alternatywne do rozwiązań przyjętych w projekcie planu (w szczególności w odniesieniu do obszarów Na-tura 2000, które na tym obszarze nie występują).

W granicach opracowania projektu planu nie występuje obszar Natura 2000, jednak w są-siedztwie utworzono obszar Natura 2000 „Dolina Cybiny”. Położenie wymienionego ob-szaru w stosunku do obszaru opracowania planu pokazano na poniższym wyrysie.

Wyrys z mapy obszaru NATURA 2000 „Dolina Cybiny”

35

Na etapie sporządzania projektu planu miejscowego nie rozważano innych wariantów roz-wiązań alternatywnych z uwagi, iż projektowane rozwiązanie zapewnia poprawne zago-spodarowanie przestrzeni. Po analizie zagrożeń wymienionych w obszarze Natura 2000 nie stwierdzono by realizacja ustaleń planu miała zwiększyć te zagrożenia. Ustalenia planu na większości obszaru opracowania dotyczą terenów częściowo zainwestowanych w oparciu o dotychczas obowiązujące plany miejscowe, szczególnie w zachodniej części terenu a na pozostałym obszarze na podstawie wydanych decyzji o warunkach zabudowy. Natomiast środkowa i wschodnia część obszaru w większości użytkowana jest rolniczo. Wyłączenie gruntów z użytkowania rolniczego części środkowej obszaru ograniczy zanieczyszczenia gleb i wód podziemnych związane z nawożeniem i ochroną upraw.

W trakcie sporządzania projektu planu miejscowego nie napotkano na trudności wynikają-ce z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

9. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realiza-cji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania.

Metoda analizy realizacji projektowanego dokumentu - mpzp polega na ocenie projekto-wanego oddziaływania oraz skuteczności przewidywanych w ustaleniach planu działań za-pobiegających, ograniczających, kompensujących negatywne oddziaływanie na środowi-sko przyrodnicze i w razie potrzeby zaproponowanie dodatkowych uzupełnień.

Obowiązek przeprowadzenia analizy skutków leży po stronie burmistrza miasta. Analiza ta powinna być przeprowadzona przynajmniej raz w czasie każdej kadencji rady gminy. Analiza ta powinna polegać na monitoringu związanego ze stanem przestrzegania rozwią-zań podjętych w planie miejscowym a związanych z ochroną środowiska naturalnego tj.: powierzchnie biologicznie czynne, publiczne tereny zieleni, klimat akustyczny, stan za-chowania siedlisk przyrodniczych i gatunków.

Skutkiem realizacji ustaleń planu miejscowego będzie zwiększenie terenów pod zabudowę kosztem istniejących terenów rolniczych. Burmistrz Miasta i Gminy Swarzędz raz w ciągu kadencji przeprowadzi analizę dotyczącą kontroli realizacji ustaleń planów miejscowych w zakresie ochrony i kształtowania środowiska. Analiza ta polegać będzie na sprawdzeniu: właściwego przeprowadzenia zmian według ustaleń planu miejscowego.

Bardzo istotne będzie monitorowanie poziomu hałasu komunikacyjnego. Ocena oddziały-wania ruchu samochodowego na klimat akustyczny, polegałaby na pomiarze poziomu ha-łasu w punktach zlokalizowanych na terenach zabudowy mieszkaniowej.

Ponadto skutki realizacji postanowień planu będą podlegały bieżącym pomiarom i oceną oraz analizom wpływu na środowisko różnych czynników, w tym presji antropogenicznej, prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Monitoring ten dotyczy powietrza, wód, gleb i ziemi, przyrody, hałasu, pól elektroenergetycznych. Monitoring jest prowadzony na szczeblu krajowym (Główny Inspektor Ochrony Środowiska), na szczeblu województwa (Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska) oraz przez inne jednostki w tym organy administracji rządowej (wojewoda, dyrektor ochrony środowiska), organy administracji samorządowej (starosta, prezydent miasta, burmistrz, wójt).

36

10. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowi-sko.

Z uwagi na położenie gminy Swarzędz i planowane przedsięwzięcia wyklucza się możli-wość transgranicznego oddziaływania na środowisko. Do wprowadzonych planem funkcji nie ma podstaw prognozowania dalekosiężnych, transgranicznych oddziaływań.

11. Streszczenie w języku niespecjalistycznym. Zgodnie z nowymi uregulowaniami prawnymi dotyczącymi udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko projekt miejscowego planu zagospodarowania wymaga prze-prowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

W ramach przeprowadzonej strategicznej oceny oddziaływania na środowisko sporządza się prognozę oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego poprzedzoną uzgodnieniem z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowi-ska i Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym zakresu i stopnia szczegółowo-ści prognozy.

Prognoza składa się z dziesięciu części, z których trzy pierwsze to część formalna i dia-gnoza stanu istniejącego środowiska.

Część formalna przedstawia ogólne zagadnienia dotyczące prognozy, wymienione są źró-dła informacji oraz przepisy prawa, według których prognoza została sporządzona. Przy sporządzeniu prognozy zastosowano metodę opisową i porównawczą.

Gmina Swarzędz jest położona w centralnej części województwa wielkopolskiego w po-wiecie poznańskim. Przez miasto przebiegają ciągi tranzytowe o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Są to droga krajowa nr 92 oraz droga wojewódzka nr 433. Przebiega rów-nież międzynarodowa linia kolejowa E-20. Gmina posiada rozwiniętą komunikację auto-busową, która zapewnia bezpośrednie połączenie z Poznaniem i innymi miastami wokół gminy

Swarzędz charakteryzuje się najniższymi w Polsce opadami (poniżej 550 mm), największą liczbą dni słonecznych (ponad 50) oraz najmniejszą liczbą dni pochmurnych (poniżej 130).

Rzeźba terenu ma charakter nizinny i urozmaicona jest szerokimi dolinami rzek. W na-szym przypadku rzeki Cybiny, typowo nizinnej będącej prawym dopływem rzeki Warty. Obszar leży w zasobowej jednostce wód czwartorzędowych tzw. GZWP Nr 144 „Wielko-polska Dolina Kopalna” - Zbiornik Witkowsko – Poznański, chronionej jako obszar wyso-kiej ochrony -OWO.

Teren objęty planem miejscowym położony jest w północno-wschodniej część gminy Swa-rzędz. W terenie opracowania znajduje się część obszaru wsi Gruszczyn, Kobylnica, Uza-rzewo i Katarzynki Uzarzewo. Największy obszar zabudowany w granicach opracowania znajduje się w części północno zachodniej Gruszczyna oraz Kobylnica, gdzie oprócz zabu-dowy mieszkaniowej występuje zabudowa mieszkaniowo-usługowa i usługowa. Na terenie wsi Gruszczyn w części objętej opracowaniem występuje zabudowa mieszkaniowa jedno-rodzinna. Zabudowa usługowa wyłącznie skupia się wzdłuż ulicy Swarzędzkiej i ulicy Poznańskiej w Kobylnicy..

Tereny zurbanizowane posiadają dostęp do sieci wodociągowej, sieci energetycznej, ga-zowej oraz telekomunikacyjnej oraz częściowo do sieci kanalizacji sanitarnej i kanalizacji deszczowej.

37

Ustalenia planu zakładają nakaz odprowadzenia ścieków w postaci wód opadowych i roz-topowych z dróg i parkingów do sieci kanalizacji deszczowej, jednakże w przypadku jej braku zgodnie z przepisami odrębnymi. Jeżeli chodzi o niezanieczyszczone wody opadowe i roztopowe do sieci kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przy-padku jej braku na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników re-tencyjnych.

W planie nakazuje się gromadzenie i dalsze zagospodarowanie odpadów w ramach gmin-nego, zorganizowanego systemu zagospodarowania odpadów - zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz planami gospodarki odpadami.

W obszarze opracowania występują obiekty zabytkowe i trzy obszary będące archeolo-giczną strefą ochrony konserwatorskiej. Dla tych obiektów i stref plan ustala nakazy, zwią-zane z pracami budowlanymi oraz badaniami, które można prowadzić wyłącznie na pod-stawie decyzji lub zgody konserwatora zabytków.

Analizowany teren nie leży w obszarach przyrodniczych, chronionych prawnie.

Głównym emitorem hałasu jest układ komunikacyjny. Największe zagrożenie przekrocze-nia poziomu hałasu mogą wystąpić wzdłuż ulic Poznańskiej (droga krajowa nr 5), Swa-rzędzkiej (droga powiatowa 2407P) oraz szlaku kolejowego relacji Poznań-Gniezno, będą-cych w obszarze opracowania a także projektowanej drogi 1KDZ. Projekt planu dopuszcza budowę ekranów akustycznych na terenach wzdłuż dróg KDG, KDZ i KDL, które obniżą poziom hałasu do dopuszczalnych poziomów.

W zakresie ochrony powietrza na obszarze opracowania nie występują punktowe źródła emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza atmosferycznego. Z przeprowa-dzonych badań przez WIOŚ na obszarze „strefy wielkopolska” wartości stężeń występują-cych substancji nie przekraczają dopuszczalnych norm za wyjątkiem pyłu zawieszonego i benzo(a)piranu, dla których prowadzone są programy naprawcze.

W punkcie czwartym ocenia się skutki oddziaływania realizacji ustaleń projektu planu na poszczególne komponenty środowiska.

Na powierzchnię ziemi - realizacja ustaleń planu przyczyni się do negatywnych skutków związanych z przekształceniem rzeźby terenu na obszarach niezagospodarowanych a prze-znaczonych pod inwestycje, poprzez wyłączenie z produkcji rolnej, przykrycie powierzch-ni biologicznie czynnych, wprowadzenie materiałów nasypowych i mieszanek.

Na wody - do negatywnych cech zalicza się zwiększenie powierzchni utwardzonych i za-budowanych, z których odprowadzane będą wody opadowe i roztopowe do kanalizacji deszczowej. Wprowadzona zabudowa spowoduje zmniejszenie powierzchni infiltracyjnej gruntu a także odprowadzanie tych wód poza teren. Do cech pozytywnych zaliczamy za-gospodarowanie czystych wód opadowych i roztopowych na terenach zieleni i działek bu-dowlanych, poprawa jakości wód uregulowaną gospodarką wodno-ściekową, możliwość retencji wód i ponownego wykorzystania z terenów już zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę.

Na krajobraz - wystąpią pozytywne cechy takie jak realizacja nowych terenów zieleni na terenach pod zabudowę, terenach zieleni urządzonej oraz nasadzeń wzdłuż szlaków komu-nikacyjnych. Plan wprowadza uporządkowanie sposobu zagospodarowania z zachowaniem istniejących terenów zieleni. Ogranicza się także możliwość lokalizacji budowli psujących krajobraz.

38

Na faunę i florę - do pozytywnych cech zalicza się wprowadzenie nowych różnorodnych nasadzeń zieleni na terenach zabudowy, negatywnymi cechami będą skutki zmniejszenia terenów upraw rolniczych.

W przypadku ludzi - w pozytywnym stopniu wpłynie planowany układ zabudowy, który ma zapewniać mieszkańcom komfort zamieszkania i bezpieczeństwo. Natomiast negatyw-nie wpłynie wzrost emisji hałasu komunikacyjnego oraz zwiększenie emisji zanieczysz-czeń gazowych i pyłowych pochodzących od samochodów i palenisk domowych.

Na powietrze - wyniknie oddziaływanie bezpośrednie i wtórne związane z poprawą mikro-klimatu za pomocą nowo nasadzonej zieleni, krótkoterminowe oraz chwilowe związane z wzrostem emisji gazów i pyłów.

Ustalenia projektu planu dla terenów objętych opracowaniem będą pozytywnie wpływać na ich klimat.

Nastąpi wzrost wartości dóbr materialnych na obszarach objętych planem.

Punkt piąty prognozy przedstawia istniejące problemy ochrony środowiska z punktu wi-dzenia realizacji ustaleń planu.

Wprowadzone zakazy realizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco i potencjalnie oddziaływać na środowisko za wyjątkiem dróg oraz przedsięwzięć nie spełniających wy-magań ochrony wód podziemnych, oraz nakazy dotyczące gospodarowania wodami, ście-kami, odpadami ograniczą powstawanie nowych problemów oraz zminimalizują już istnie-jące.

Punkt szósty przedstawia potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku reali-zacji projektowanego dokumentu. Brak realizacji ustaleń planu miejscowego spowoduje chaotyczna realizacja nowej zabudowy, przy braku rozwiązań z zakresu intensywności za-budowy, rozwiązań komunikacyjnych i infrastruktury technicznej oraz zbyt intensywne za-inwestowanie terenów, co będzie się wiązało ze zmniejszeniem powierzchni biologicznie czynnych

W punkcie siódmym wymieniono cele ochrony środowiska ustalone na szczeblu między-narodowym i krajowym oraz sposoby jak zostały powiązane z ustaleniami planu. Plan szczególnie przyjął kierunki związane z polityką bezpieczeństwa ekologicznego. Wprowa-dzono zapisy dotyczące poprawy powietrza atmosferycznego, hałasu, promieniowania elek-tromagnetycznego, wód powierzchniowych i podziemnych, powierzchni ziemi i gleb, przyro-dy, energii odnawialnej, poważnych awarii.

Na etapie sporządzania projektu planu miejscowego nie rozważano innych wariantów roz-wiązań alternatywnych z uwagi, iż projektowane rozwiązanie zapewnia poprawne zago-spodarowanie przestrzeni i nie występuje na nim obszar Natura 2000. Ustalenia planu na większości obszaru opracowania dotyczą terenów użytkowanych rolniczo o glebach śred-niej i gorszej jakości.

W trakcie sporządzania projektu planu miejscowego nie napotkano na trudności wynikają-ce z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy w czasie sporządzania projektu planu miejscowego.

W punkcie dziewiątym przedstawiono metody analizy skutków realizacji postanowień pro-jektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania. Skutki realizacji posta-nowień planu będą podlegały bieżącym pomiarom i oceną oraz analizom wpływu na śro-dowisko różnych czynników, w tym presji antropogenicznej, prowadzonych w ramach

39

Państwowego Monitoringu Środowiska, których to wyniki będą wykorzystane przy ocenie aktualności planów miejscowych sporządzanej co najmniej raz w czasie kadencji rady

Położenie miasta Swarzędz i obszaru opracowania nie powoduje transgranicznego oddzia-ływania na środowisko.