Polsko Angielski Slownik Harcerski

POLSKO-ANGIELSKI

S£OWNIK

HARCERSKI

PWD. RAFA£ £¥CZYÑSKI

HARCERSKI S£OWNIK POLSKO-ANGIELSKI || dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP „Czuwaj”2

HARCERSKI S£OWNIK POLSKO-ANGIELSKI || dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP „Czuwaj” 3

JAK CZYTAÆ

S£OWNIK?

· W nawiasach kwadratowych podano wyjaœnienieznaczenia has³a, odsy³acze do innych hase³ oraz przy-k³ady u¿ycia, a tak¿e wskazówki dotycz¹ce czyta-nia numerów szczepów i dru¿yn. Je¿eli has³o makilka znaczeñ, s¹ one ponumerowane. Gdy znaczeñhas³a polskiego jest wiele, ale t³umaczenie wszyst-kich jest identyczne, ich wyjaœnienie znajduje siêpo stronie polskiej. Je¿eli istnieje kilka t³umaczeñw zale¿noœci od znaczenia, wyjaœnienia znajduj¹ siêprzy odpowiednich t³umaczeniach angielskich.

· Nie zastosowano odsy³aczy zamiast hase³ dla takichhase³, w których kilku s³owom (wyra¿eniom) polskimodpowiada jedno angielskie, ale s³owa te (wyra¿enia)nie s¹ kojarzone w jêzyku polskim jako jednoznaczne.

· W nawiasach zwyk³ych podane s¹ nieobowi¹zkoweczêœci has³a, które zazwyczaj mo¿na pomin¹æ (je¿elikontekst u¿ycia s³owa jest czytelny). Najczêœciej ha-s³u polskiemu, w którym pominie siê wyrazy umiesz-czone w nawiasie, odpowiada po stronie angielskiejrównie¿ has³o bez wyrazów w nawiasie. Je¿eli na-wiasów w haœle jest kilka, mo¿na je wy³¹czaæ w do-wolnej konfiguracji. Uwaga: w nawiasie zwyk³ym po-dano tak¿e skróty brytyjskich nazw funkcji, któreczêsto u¿ywane s¹ przez Brytyjczyków w piœmie za-miast pe³nej nazwy funkcji oraz skróty nazw stronœwiata. Skrót „ZHP” zwyczajowo umieszcza siê w na-wiasie po pe³nej angielskiej nazwie Zwi¹zku. W przy-padku wyrazu „namiestnik” angielskie t³umaczeniezawiera wyjaœnienie zakresu obowi¹zków umieszczo-ne w nawiasie i nie jest to opcjonalna czêœæ has³a(czêœæ w nawiasie mo¿emy pomin¹æ, jeœli mówimyogólnie o namiestnikach). Nawiasy zwyk³e zastoso-wano tak¿e do podania ¿eñskiej formy rzeczownika(polskiego), jeœli t³umaczy siê ona tak samo na an-gielski. Kiedy u¿ycie nawiasu nie by³o mo¿liwe zewzglêdu na konstrukcjê zakoñczenia wyrazu, do za-pisania rodzaju ¿eñskiego zastosowano kursywêi ukoœnik („/”). Czasami wersje w ró¿nych rodzajachpodawano przy u¿yciu nawiasów klamrowych.

· Fragmenty pisane kursyw¹, w których poszczegól-ne opcje oddzielone s¹ ukoœnikiem („/”), oznaczaj¹mo¿liwoœæ dowolnego wybrania jednej z opcji. Je-¿eli obok siebie wystêpuj¹ dwa osobne fragmentyalternatywne, oddzielone s¹ one od siebie d³u¿sz¹spacj¹, aby unikn¹æ pomy³ki z³¹czenia ich w jedenzestaw opcji. Fragmenty, w których wymienione mo¿-liwoœci s¹ tylko przyk³adowe, zakoñczono skrótem„etc.”.Oznaczenie „a/the” nie jest wyró¿nione kur-syw¹, poniewa¿ granice fragmentu s¹ jasne, podob-nie przy oznaczeniu typu ktoœ/coœ lub sb/sth. Patrztak¿e: Uwagi na temat u¿ycia wyrazów „Scout”i „Guide”.

· Fragmenty objête nawiasami klamrowymi („{ }”)oznaczaj¹ mo¿liwoœæ wyboru jednej z opcji rozdzie-lonych ukoœnikiem, z tym, ¿e odpowiednikiem ka¿-dej opcji w jêzyku polskim jest opcja umieszczonana tej samej pozycji w jêzyku angielskim. Zapis s³u-¿y skróceniu tekstu przy zwrotach o podobnej kon-strukcji.

· Przecinek rozdziela alternatywne t³umaczenia zwro-tu lub wyrazu. Przecinek wyznacza granice wa¿no-œci uwag gramatycznych w nawiasach trójk¹tnych(„< >”).

· Œrednik rozdziela poszczególne wyra¿enia w ramachjednego has³a.

· Tylda („~”) zastêpuje has³o g³ówne, u¿yte w jêzy-ku, po którego stronie stoi (lewa strona myœlnika –polski, prawa – angielski). Tylda u¿yta w haœle, któ-re ma wiele t³umaczeñ, oznacza, ¿e mo¿na u¿yæ któ-regokolwiek z nich. Je¿eli nie mo¿na u¿yæ dowol-nego t³umaczenia, tylda nie jest stosowana. Potyldzie dopisana jest koñcówka s³owa (nieoddzielo-na od tyldy spacj¹), przed tyld¹ lub po tyldzie – dal-sza czêœæ wyra¿enia (oddzielone spacj¹). Przy has³achg³ównych, bêd¹cych wyra¿eniami sk³adaj¹cymi siêz wielu wyrazów, podawana jest koñcówka tylkoostatniego z nich, przy czym tylda powtarza ca³e wy-ra¿enie.

· Pogrubionym drukiem zaznaczono wyrazy, które s¹najw³aœciwszym lub najczêœciej u¿ywanym t³umacze-niem wyrazu polskiego. Wyrazy podane wczeœniej s¹w³aœciwsze/czêœciej u¿ywane od tych podanych póŸ-niej, o ile nie ró¿ni¹ siê rejestrem (formal, informal),kwalifikatorem odmiany angielszczyzny (Br, Am) lubznaczeniem podanym w nawiasie kwadratowym.

· Oznaczenie „one's” wyznacza miejsce, gdzie nale¿ywstawiæ odpowiedni zaimek dzier¿awczy (my, youritd.).

· W nawiasach trójk¹tnych („< >”) podane zosta³yuwagi gramatyczne i znaczeniowe:

Kwalifikatory odmiany jêzyka:· Br – u¿ywane tylko w brytyjskiej odmianie angielskie-

go;· Am – u¿ywane tylko w amerykañskiej odmianie an-

gielskiego;· esp Br, esp Am – u¿ywane g³ównie w jednej z od-

mian angielskiego.

S³ownik jest nieco europocentryczny. Wyrazy i wyra¿e-nia, które nie zawieraj¹ kwalifikatora odmiany jêzyka,s¹ u¿ywane b¹dŸ w obu odmianach, b¹dŸ autorowi nicnie wiadomo o innym s³owie u¿ywanym w amerykañ-skiej odmianie jêzyka, co jednak nie znaczy, ¿e takie nieistnieje. S³ownik powsta³ g³ównie na podstawie materia-³ów brytyjskich.

Kwalifikatory policzalnoœci:· C – rzeczownik policzalny (mo¿e byæ u¿ywany

z przedimkiem nieokreœlonym „a”);

· U – rzeczownik niepoliczalny (nie mo¿e byæ u¿y-wany z przedimkiem nieokreœlonym „a”);

· U, C – rzeczownik mo¿e byæ u¿yty zarówno jakopoliczalny, jak i niepoliczalny; kolejnoœæ liter zale-¿y od czêstoœci obu sposobów u¿ycia;

· pl – rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy tylko w licz-bie mnogiej (w jêzyku, przy którym umieszczonouwagê);

· usu pl – rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy zazwy-czaj w liczbie mnogiej (w jêzyku, przy którymumieszczono uwagê);

· sing – rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy tylkow liczbie pojedynczej (mo¿e byæ u¿ywany z przed-imkiem nieokreœlonym „a”);

· usu sing – rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy za-zwyczaj w liczbie pojedynczej (mo¿e byæ u¿ywanyz przedimkiem nieokreœlonym „a”).

Rzeczowniki niemaj¹ce ¿adnych kwalifikatorów poli-czalnoœci s¹ rzeczownikami policzalnymi. Przed rze-czownikami zakwalifikowanymi jako <U, C> lub <C,U> nie umieszczono przedimków. Rzeczowniki angiel-skie zakwalifikowane jako <usu pl> podane s¹ w licz-bie pojedynczej, chyba ¿e rzeczownik polski wystê-puje tylko w liczbie mnogiej (<pl>). Je¿eli usuniêciewyrazu w nawiasach zwyk³ych powodowa³oby ko-niecznoœæ zamiany przedimka z „a” na „an” lub od-wrotnie, S³ownik podaje tylko przedimek pasuj¹cy dowersji bez usuniêtej zawartoœci nawiasów. Oznacze-nie „a/the” u¿ywane jest, kiedy u¿ycie przedimka okre-œlonego „the” jest szczególnie prawdopodobne.

Przedstawione powy¿ej uwagi wystêpuj¹ w ró¿nychkombinacjach (np. <U, sing> oznacza, ¿e rzeczownikmo¿e byæ u¿yty jako niepoliczalny lub w liczbie poje-dynczej).

Kwalifikatory rejestru:· fml – zwrot jêzyka formalnego (rzadko u¿ywany

w mowie potocznej);· infml – zwrot jêzyka kolokwialnego (rzadko u¿y-

wany w jêzyku pisanym, w sytuacjach oficjalnych).

Wyrazy i zwroty, dla których nie podano kwalifikatorarejestru, maj¹ rejestr neutralny, czyli mog¹ byæ u¿ywa-ne w dowolnych kontekstach.

Nieregularnoœci:· pl: – nieregularna forma liczby mnogiej;· ale: – inne nieregularnoœci.

Uwagi w nawiasach trójk¹tnych i kwadratowychodnosz¹ siê do wyrazu, obok którego je umieszczono,do wszystkich wyrazów oddzielonych od niego ukoœni-kiem (ale nie przecinkiem) i do wszystkich wyra¿eñ,w którym dany wyraz wystêpuje (o ile nie umieszczonoprzy tych wyra¿eniach osobnych objaœnieñ).

Uwagi na temat zastosowanych zasad ³¹czeniawyrazów i wyra¿eñ w has³a

Do has³a g³ównego dopisano:· wyra¿enia z innymi czêœciami mowy ni¿ has³o g³ów-

ne, jeœli zawieraj¹ has³o g³ówne (np. „rozpaliæ ogni-sko” w haœle g³ównym „ognisko”), zw³aszcza jeœlizawarte w nich wyrazy inne ni¿ has³o g³ówne nie³¹cz¹ siê z wieloma innymi has³ami;

· wyra¿enia z t¹ sam¹ czêœci¹ mowy, jeœli wyraz nie-bêd¹cy has³em g³ównym nie znajduje osobnego za-stosowania w kontekœcie harcerskim (np. „dziurkaod guzika” w haœle g³ównym „guzik”);

· inne z³o¿enia, zw³aszcza jeœli has³o g³ówne wystê-puje w nich na pierwszym miejscu;

· wyra¿enia lub pojedyncze s³owa niezawieraj¹ce ha-s³a g³ównego, je¿eli ich osobne umieszczenie powo-dowa³oby trudnoœæ z ich odnalezieniem (np. „kurtkaw barwach maskuj¹cych” pod has³em g³ównym „ka-mufla¿” lub wyra¿enia zaczynaj¹ce siê od czasowni-ka „byæ”) lub je¿eli s¹ bliskim synonimem has³a g³ów-nego (np. „m¿awka” pod has³em „deszcz”);

· wyra¿enia, których angielskie t³umaczenie zawieraangielskie t³umaczenie has³a g³ównego, mimo ¿e pol-ska wersja danego wyra¿enia nie zawiera polskiejwersji has³a g³ównego;

· do czasownikowych hase³ g³ównych dopisano utwo-rzone od nich imies³owy;

· przymiotniki, które w harcerskim kontekœcie wi¹¿¹siê œciœle i tylko z rzeczownikiem bêd¹cym has³emg³ównym;

· wyra¿enia bêd¹ce przyk³adem u¿ycia has³a g³ówne-go, mimo ¿e wed³ug pozosta³ych zasad powinnyznajdowaæ siê w osobnym haœle.

Do najwa¿niejszych rzeczowników, takich jak: ognisko,namiot, plecak, obóz itp., dopisano wszystkie wyra¿eniaje zawieraj¹ce, chyba ¿e te wyra¿enia wchodz¹ w sk³adinnych, bardziej rozbudowanych wyra¿eñ – wtedy trak-towano je jako osobne has³a g³ówne.

Jako osobne has³o g³ówne traktowano:· czasowniki i przymiotniki utworzone od rzeczow-

nika, bêd¹cego has³em g³ównym (wyj¹tek stanowi¹czasowniki, które wymagaj¹ podania opcji wymie-nionych z has³em rzeczownikowym – te umieszczo-no razem z rzeczownikowym has³em g³ównym);

· inne przymiotniki, gdy wi¹¿¹ siê z wieloma rzeczow-nikami.

Uwagi na temat u¿ycia wyrazów „Scout” i „Guide”

Kontekst organizacji polskichWyra¿enia, które odnosz¹ siê do harcerstwa polskiego(u¿yto w nich wyrazu „harcerski”), zawieraj¹ w angiel-skim t³umaczeniu formu³ê „Scout and Guide”, ponie-wa¿ w ¿aden sposób nie da siê wyodrêbniæ ich jako do-tycz¹cych wy³¹cznie b¹dŸ to harcerek, b¹dŸ harcerzy.


W szczególnoœci jest tak w przypadku:· nazw w³asnych przedmiotów, symboli i idei zwi¹-

zanych z harcerstwem polskim, takich jak „Krzy¿Harcerski” – „the Scout and Guide Cross”, „PrawoHarcerskie” [polskie] – „the Scout and Guide Law”,„Modlitwa Harcerska” [nazwa konkretnego tekstu]– „the Scout and Guide Prayer”;

· nazw organów i jednostek organizacyjnych ZHP, np.„Naczelny S¹d Harcerski” – „National Scout andGuide Court”, „hufiec (harcerski)” – „Scout andGuide District”. Pe³ne angielskie nazwy brzmi¹ jed-nak doœæ niezgrabnie, lepiej wiêc w przypadku tejgrupy w ogóle unikaæ u¿ywania „Scout and Guide”,o ile to mo¿liwe (tzn. gdy rzeczone wyra¿enie jestpodane w nawiasie), zw³aszcza gdy harcerski, czylipolski, charakter danego pojêcia jasno wynika z kon-tekstu wypowiedzi.

Niektóre wyra¿enia dotycz¹ce harcerstwa s¹ czêsto u¿y-wane w odniesieniu do jednej z p³ci, np. „special needsScouts and Guides” dotyczy obu p³ci, ale przecie¿ mo¿namówiæ tylko o harcerkach: „special needs Guides”.W takiej sytuacji, kiedy mowa o jednej p³ci, zw³aszczagdy mówi¹cy chce to podkreœliæ, mo¿e u¿yæ tylko jed-nego za s³ów: „Scout” b¹dŸ „Guide”; kiedy mowa o obu,mówimy „Scout and Guide”, oczywiœcie w odpowied-niej liczbie – mnogiej lub pojedynczej.W wyrazie „namiestnik” t³umaczenie zale¿y od zakre-su jego obowi¹zków.

Kontekst organizacji zagranicznychW kontekœcie zagranicznym sprawy maj¹ siê nieco ina-czej. Istnieje wiele skautowych organizacji tylko dladziewcz¹t. O cz³onkiniach takich organizacji i wszyst-kim, co jest z nimi zwi¹zane, mówimy zazwyczaj „Guide”(np. „the Guide Law”). Niektóre organizacje (np. ame-rykañskie) u¿ywaj¹ jednak wyra¿enia „girl Scout”.Z ch³opcami sprawa jest bardziej skomplikowana. Nie-wiele jest organizacji tylko dla ch³opców, ale w tych,które istniej¹, u¿ywamy tylko s³owa „Scout”. Wiele or-ganizacji, które powsta³y jako mêskie, dopuszcza obec-nie dziewczêta do swoich szeregów, które w zale¿noœciod kraju nazywane s¹ „Guides” lub „Scouts”, czyli taksamo jak ch³opcy (dla odró¿nienia mo¿na powiedzieæ„female Scouts” lub „girl Scouts”). Skauting i guiding(czyli „skauting ¿eñski” albo „ruch przewodniczek”) s¹na œwiecie, nieco inaczej ni¿ w Polsce, uwa¿ane za dwaosobne (choæ powi¹zane ze sob¹) ruchy. Do skautingumog¹ nale¿eæ ch³opcy i dziewczêta, ale do guidingu –prawie wy³¹cznie dziewczêta. Harcerstwo polskie czer-pie z obu tych ruchów jednoczeœnie i st¹d bior¹ siê k³o-poty w t³umaczeniu. Od przyjêtego zwyczaju zale¿y po-prawne t³umaczenie s³ów. Ogólnie jednak, w kontekœciemiêdzynarodowym, bez wskazywania na konkretn¹ or-ganizacjê, mo¿emy mówiæ „Scouting and Guiding”.Wyraz „Guiding” t³umaczymy na polski jako „skauting¿eñski” b¹dŸ „ruch przewodniczek”, czasem te¿ mo¿napowiedzieæ po prostu „gajding”. O obu ruchach ³¹czniemo¿emy powiedzieæ (wy³¹cznie po polsku) „skauting”,

chyba, ¿e chcemy mieæ absolutn¹ pewnoœæ, ¿e zosta-niemy dobrze zrozumiani – wtedy nale¿y u¿yæ obu s³ów.Wyraz „Guide” t³umaczymy „skautka” lub „przewod-niczka” (to drugie, je¿eli chcemy podkreœliæ, ¿e odró¿-niamy j¹ od ch³opców lub gdy t³umaczymy nazwy).Czasem mówi siê te¿ potocznie „gidka” lub „gajdka”.Odnoœnie wyrazów „Scout” i „Guide” obowi¹zuj¹w s³owniku podobne regu³y jak w przypadku innychhase³. Opcji wyró¿nionych kursyw¹ i oddzielonych odsiebie ukoœnikiem mo¿na u¿ywaæ zamiennie, w tym wy-padku uwa¿aj¹c na zmianê znaczenia. Czasem opcjenie s¹ podane, lecz pojedynczy wyraz wyró¿niony jestkursyw¹ – oznacza to, ¿e mo¿na go wymieniæ na „Sco-ut”, „Guide” lub „Scout and Guide” w zale¿noœci odpotrzeb. Zapisu takiego u¿yto, gdy zmiana jest mniejprawdopodobna ni¿ w przypadku opcji oddzielonychukoœnikiem i gdy trzeba bardziej uwa¿aæ, np. „Scoutrank” – stopnie s¹ w koñcu prawie identyczne dla ch³op-ców i dziewcz¹t i tak naprawdê chodzi nam o to samoniezale¿nie od s³owa, a u¿yty wyraz determinowany jestprzez kontekst. W takiej sytuacji radzi³bym w ogóleunikaæ s³owa „Scout” czy „Guide” o ile to mo¿liwe (gdyjest podane w nawiasie).

Kontekst rzeczowników pospolitychWiele rzeczowników pospolitych sk³ada siê z wyrazu„Scout” i jakiegoœ innego s³owa. W takim wypadku naj-lepiej niczego nie zamieniaæ, bo np. „Guides” raczej nieu¿ywaj¹ finek (maj¹ nieco inne zajêcia) i s³owo „Guideknife” nie mia³oby sensu. Po prostu nazwy tych przed-miotów ZHP zaczerpn¹³ z ruchu skautowego. Podobniejest np. z lilijk¹. Na œwiecie u¿ywaj¹ jej tylko ch³opcy,ale w Polsce tak¿e dziewczêta, co jednak nie zmienia fak-tu, ¿e po angielsku nazywa siê j¹ „the Scout Symbol”.Tak samo sprawa wygl¹da z rzeczownikiem „Seascout”– w angielskim nie istnieje wyraz „Seaguide”.

ZuchyWszystkie powy¿sze uwagi odnosz¹ siê w równym stop-niu do zuchów. Angielskie t³umaczenie zale¿y od tego,czy mówimy o samych ch³opcach, samych dziewczyn-kach, czy o ch³opcach i dziewczynkach razem, np. dru-¿ynê ch³opców nazwiemy „a Cub Scout Pack”, ale jeœlis¹ w niej tak¿e dziewczynki, powiemy „a Cub Scoutand Brownie Pack”. Tak¿e np. o ksi¹¿eczce zuchowejdla ch³opca powiemy „a Cub (Scout) membershipbook”. Szóstki nie s¹ mieszane, wiêc mówimy „a Six ofCubs” albo „a Six of Brownies”, w zale¿noœci od ichsk³adu. Je¿eli chcemy razem powiedzieæ o obu rodza-jach szóstek, musimy powiedzieæ „Sixes of Cubs orBrownies” (w przyk³adzie wyraz „Six” jest u¿yty w licz-bie mnogiej, ale nie musi tak byæ – zale¿y to od kontek-stu). Podobnie rzecz wygl¹da w przypadku zastêpów.

S³owa „Scout” i „Guide” s¹ pisane przez brytyjskich skau-tów najczêœciej wielkimi literami, podobnie jak wiele in-nych s³ów najœciœlej zwi¹zanych ze skautingiem (np. Pa-trol, Troop, Leader). Tak¹ pisowniê zastosowano w s³owniku.

OBOZOWNICTWO,PRZEDMIOTYCODZIENNEGO U¯YTKUI ¯YCIE OBOZOWE

campcraft, everyday use itemsand camp routine

akumulator – a (rechargeable) batte-ryalarm nocny – a night alert <C, U>baba [ciê¿ki m³ot dwurêczny] – a sledge-hammerbalia – a basinbaniak na wodê – a canbarierka [pozioma ¿erdŸ przybita dodwóch palików spe³niaj¹ca funkcjêogrodzenia] – a railingbateria – a battery; na ~e – ~ opera-ted/powered; ~ siê zu¿y³a – the ~ hasrun down/out <Br, Am>, the ~ is flat , the ~ is dead <Am>bidon – a water bottle, a flaskbiwak – a weekend camp [weeken-dowy biwak w ci¹gu roku], a Patrolcamp [biwak zastêpu], a night away[jedna noc, dowolna forma], an over-night hike [jednodniowa wêdrówkaz noclegiem], an outing (to sth) [zorga-nizowane wyjœcie z obozu, mo¿e byækilka dni]; a camp out [jedna noc, podnamiotami], a sleepover [zuchowy], anovernight camp [jednodniowy]; week-end Patrol camp [weekendowy biwakzastêpu]blat – a boardbrama – a gate(way)brezent – tarpaulin <Br, Am; C, U>,tarp <Am; C, U; infml>butla gazowa – a gas bottle [wielo-krotnego u¿ytku], a (gas) cylinder [wie-lokrotnego u¿ytku], a cartridge [jedno-razowy nabój]chodziæ po górach – to go hiking inthe hills/hill walking [po mniejszych gó-rach], to go hiking in the mountains/mountain walking [po wiêkszych gó-rach]chrust [drobne ga³êzie i patyki] – kin-dling cisza nocna – lights-out <sing>cisza poobiednia – a rest hour<C,usu sing>czas wolny – free time czekan – an ice axe , an ice-ax<Am>czo³ówka [latarka na g³owê] – a headtorch , a head lamp <Am>dach (namiotu) – a roof (of a tent)depionierka [zwijanie obozu] – campdismantling deska – a plank

dó³ [wykopany w ziemi] – a hole [mniej-szy], a pit [wiêkszy]; ~ na odpady –a rubbish ~; zasypaæ ~ – to fill in a ~drabinka sznurowa – a rope ladderdrewniany – woodendrewno – wood <Br, Am; U, C> [bu-dulec i na opa³], timber <Br; U> [bu-dulec], lumber <Am; U> [budulec]; ~z drzew {iglastych/liœciastych} – {soft-wood/hardwood}; ~ na opa³ – (fire)wood; suche ~ – dry wood ; spróch-nia³e ~ – rotten/rotting wood; zebraæ ~na opa³ – to collect (fire)wooddwór – outdoors <sing>, outside<sing> [zazwyczaj w opozycji do jakie-goœ konkretnego pomieszczenia]; mieæzajêcia na ~rze – to have activities ~dym – smoke dziurka [do przewlekania troczków] –an eyeletekwipunek [osobisty] – kit <C, U>;sprawdzenie ~ku – a ~ checkgaœnica – a (fire) extinguishergimnastyka [seria æwiczeñ fizycznych]– a keep-fit (session)glina – clay g³owica [siekiery, m³otka] – a headgrabiæ – to rake (up)grabie – a rakegumy [znajduj¹ce siê u do³u du¿egonamiotu, przypina siê je szpilkami doziemi] – a draught clothgwóŸdŸ – a nail; wbiæ ~ (w coœ) – tohammer a ~ in(to sth); wyci¹gn¹æ ~ –to pull out a ~hamak – hammock; spaæ w ~u – tosleep in a ~; rozwiesiæ ~ (pomiêdzydrzewami) – to string a ~ (between twotrees)hubka – patrz: „podpa³ka”ig³a – a needle; nawlec nitkê na ~ – tothread a ~imad³o – a viceimpregnat – (waterproofing) sealant<Br; U, C>, (waterproofing) sealer<Am; U, C>impregnowaæ coœ – to waterproof sthjedzenie – food ; ~ w proszku –instant ~; ~ w puszce – canned ~; zdro-we ~ – healthy ~; zepsute ~ – spoiled~; ~ siê zepsu³o – the ~ has gone off , the ~ has gone bad <Am>; przy-gotowywaæ ~ – to prepare ~kafar [ciê¿ki m³ot dwurêczny] – patrz:„baba”kajak – a canoe [wiêkszy], a kayak[ma³y – „kanadyjka”]kamizelka ratunkowa – a life jacket , a life vest <Am>kanadyjka [³ó¿ko polowe] – patrz: „po-lówka”kanadyjka [ma³y kajak] – a kayakkapliczka [miejsce na obozie przezna-czone do modlitwy] – a shrinekapok – patrz: „kamizelka ratunkowa”

karabinek [do wspinaczki] – a karabi-nerkarimata – a (camping/sleeping) mat , a sleeping pad <Am>; {rozwi-n¹æ/zwin¹æ} ~ê – to roll {out/up} a ~kemping – a campsite/camping site<Br, Am>, a campground <Am>kieszeñ ({boczna/przednia/górna})[plecaka] – a ({side/front/hood}) po-cket; p³aska ~ z siatki [do trzymanianp. mapy] – a mesh pocketklapa plecaka – a hood, a cover; pod~¹ – under the ~klin – a wedge; wbiæ ~ (w coœ) – tohammer/drive a ~ in(to sth)koc – a blanket; zrolowaæ ~ – to rollup a ~; przykryæ siê ~em – to coveroneself with a ~kocio³ek – a (cooking) pot, a billyko³o ratunkowe – a lifebelt; rzuciækomuœ ~ – to throw a ~ to sbkomora namiotu [1. przestrzeñ ogra-niczona materia³em umieszczonym podtropikiem; 2. sam materia³] – an innerkomora plecaka – a compartment;komora g³ówna – the main ~kopaæ – to dig; wy~ – to ~ upkosz na œmieci [stojak na worek] –a rubbish bag tripod , trash bagtripod <Am>kubek – a mugkuchenka turystyczna (gazowa)[przenoœna] – a (gas) stovekuchnia – a kitchen [miejsce na obo-zie], a mess tent [w namiocie]; ~ po-lowa – a field kitchen [urz¹dzeniewojskowe], a cooking fire [ogniskoz zaimprowizowanym b¹dŸ trwa³ymurz¹dzeniem do zawieszenia lub po-stawienia kocio³ka]; gotowaæ na ~ej –to cook on/over an (open) firelampa naftowa – a paraffin lamp , a kerosene lamp <Am>latarka – a torch , a flashlight<Am>; {zapaliæ/zgasiæ} ~ê – to switch{on/off} a ~; b³ysn¹æ ~¹ – to flash a ~latryna [dó³ w ziemi] – a latrine; ~ jestwolna – ~ is free, ~ is vacant <fml>; ~jest zajêta – ~ is occupied; iœæ do ~y –to go to the toilet; zasypaæ ~ê [przysy-paæ ziemi¹ po u¿yciu] – to cover the ~with earthlina – a rope; {przetarta/wystrzêpiona}~ – a {worn-out/frayed} rope; zwi¹zaæ~y – to knot the ~s together; zwin¹æ~ê – to coil (up) a ~linka (namiotowa) – a guy (line/rope);zamocowaæ/wbiæ ~ê/œledzie – to pegout the ~s; {naci¹gn¹æ/zluzowaæ} ~i –to {tighten/loose} the ~slokalizacja (obozu) – a preliminary vi-sit (to a camp site)lornetka – binoculars <pl>; patrzeæprzez ~ê – to look through ~; ustawiæostroœæ w ~ce – to focus the ~

³om – a bar³opata – a shovel³ódka – a boat; ~ wios³owa – a rowingboat , a rowboat <Am>³ó¿ko polowe – patrz: „polówka”maczeta – a machetemagazyn – a store (tent) [namiot ma-gazynowy], a store [inne miejsce]manierka – patrz: „bidon”mapnik – a map casemaskowaæ; ~ coœ (przed czymœ/kimœ)[otaczaæ parawanem z ga³êzi w celuos³oniêcia] – to screen sth (from sth/sb); (za)~ coœ [ukryæ œlady po czymœ,np. po obozie] – to cover up the tracesof sth; (za)~ coœ (czymœ) [upodabniaædo otoczenia] – to camouflage sth (withsth); ~ siê – to camouflage oneself; za~ognisko – to camouflage the fireplacemaskowanie – camouflage [elemen-ty upodabniaj¹ce przedmiot lub cz³o-wieka do otoczenia], screening [os³o-na, parawan wokó³ np. latryny]; ~latryny – latrine screeningmaszt [do flagi – pionowa ¿erdŸ lubna sznurku] – a flag polemaszt [namiotowy] – a (tent) pole [wtradycyjnym namiocie], a hoop [w na-miocie igloo]; ~ poprzeczny – a cross/ridge pole; ~ pionowy – an upright(pole); ~ œrodkowy – a central pole; ~naro¿ny – a corner pole;materac – a mattress; ~ dmuchany –an air ~; nadmuchaæ ~ – to blow upthe ~, to inflate the ~; napompowaæ –to pump up the ~mena¿ka – a mess tinmena¿nik – a plate rackm³otek – a hammer; drewniany ~ –a malletmoskitiera – a mosquito netmost linowy – a Burma bridgenabój [do nowoczesnej kuchenki ga-zowej] – a (gas) cartridgenamiot – a tent; ~ {dwu/trzy}osobowy– a {two/three}-person ~; ~ o dwuspa-dzistym dachu [zwykle ma³y] – a ridge~; ~ rozpiêty na ramie – a frame ~; ~igloo – a dome ~; ~ z jednym wy¿szymmasztem na œrodku, na planie ko³a –a bell ~; ma³y ~ – a lightweight ~; du¿y~ – a heavyweight ~; ~ dziesi¹tka – a(ten-person) Patrol ~; ~ NS – a (large)tunnel ~; ~ z latryn¹ – a toilet ~; ~ sani-tarny – a washing ~; ~-tunel – a tunnel~; ~ komendy – a/the Leaders' ~; ~-œwietlica – an/the activity ~; ~ ambula-torium – a/the first-aid ~; (sznurowane)wejœcie do ~u – a (loop-laced) doorway/(tent) door; spaæ w ~cie – to sleep ina ~; okopaæ ~ – to dig a trench arounda ~; roz³o¿yæ ~ – to pitch/put up a ~[ka¿dy rodzaj], to erect a ~ [du¿y na-miot]; z³o¿yæ ~ – strike/take down a ~naostrzyæ coœ – to sharpen sth

nasadka na maszt [ze szpikulcem] –a spikeniæ – thread niezbêdnik [przybornik survivalowy] –a kitbag , an emergency kit <Am>niezbêdnik [sztuæce] – a cutlery set , cutlery <Br; U>, silver(ware)<Am; U>, a KFS set <Br, Am>nocleg pod go³ym niebem – a bivo-uacnocowaæ pod go³ym niebem – patrz:„spaæ pod go³ym niebem”noga [czêœæ urz¹dzenia z ¿erdzi] – a legnó¿ – a knife <pl: knives>; {ostry/têpy}~ – a {sharp/blunt} ~; naostrzyæ ~ – tosharpen a ~; wbiæ ~ w coœ – to stick/plunge a ~ into sthobozowaæ – to campobozowisko – patrz: „obóz”obóz [1. wydarzenie; 2. miejce] –a camp; ~ {harcerzy/harcerek/zucho-wy} – a {Scout/Guide/Cub Scout andBrownie} ~; na ~ie – at/in a ~; jechaæna ~ – to go to a ~; rozbiæ ~ – to pitch/make/set up/put up a ~; zwijaæ/sk³adaæ~ – to take down/dismantle/break/strikea ~; ~ trwa od do – the ~ runs from toodprawa – a briefing [spotkanie], brie-fing <C, U> [informacje podawane na~ie]; zwo³aæ ~ê – to call a ~; mieæ ~ê –to have a ~odwiedziny rodziców [na obozie] –a parents' dayogieñ – fire ; rozdmuchaæ ~ – toblow the ~; roznieciæ/rozpaliæ ~ [uczy-niæ mocniejszym] – to stroke up the ~ognisko – a (camp)fire [samo ogni-sko], a fire place [miejsce ogniska];rozpaliæ ~ – to light a (camp)fire; zga-siæ ~ – to put out a (camp)fire, to qu-ench a (camp)fire <fml>; okopaæ ~ –to dig a trench around a ~; siedzieæwokó³ ~a – to sit around a (camp)fire;u³o¿yæ ~ – to build/set up/make/laya (camp)fire; ~ wygasa – the fire isdying (out/down); zamaskowaæ ~ – tocamouflage the fireplaceokienko [w ognisku] – a gapokno [w namiocie] – a window, a meshventilator [z siatki]; (opuszczana)okiennica w ~ie namiotu [z materia³u]– a (roll-down) cover; {podwin¹æ/roz-win¹æ} okiennicê – to roll {up/down}a coverokorowaæ coœ – to take the bark offstholej (silnikowy) – motor/engine oil ostrze (no¿a) – a blade (of a knife)otwieracz do konserw – a can-ope-ner <Am, Br>, a tin-opener pakamera [pó³okr¹g³e zakoñczenienamiotu] – a bell endpalik – a stake; wbiæ ~ w ziemiê – todrive a ~ into the ground; zaostrzyæ ~– to sharpen a ~

palnik – a burnerpapier œcierny – sand-paper pas biodrowy [plecaka] – a hip/waistbelt; {zapi¹æ/rozpi¹æ} ~ – to {fasten/unfasten} a ~ppo¿ [stojak ze sprzêtem przeciwpo-¿arowym] – a fire equipement rack/standpêtla [zawi¹zana na linie] – a looppiec – an ovenpieniek do r¹bania drewna – a chop-ping blockpi³a – a saw; ~ {jednorêczna/dwurêcz-na} – {one-man/two-man} ~; ~ ³añcu-chowa – a chainsaw; ~ siê zaciê³a – ~jammed (up)pi³owaæ – to saw; od~ coœ – to ~ sthoffpionierka – pioneering [1. umie-jêtnoœæ; 2. urz¹dzenia obozowe wyko-nane z drewna], pioneering time [czas prac pionierkowych]plac apelowy – a quad(rangle)plandeka – patrz: „brezent”plecak – a backpack <Am, Br>, a ruck-sack ; ma³y ~ – a daypack <Am,Br>, a daysack ; ~ na stela¿u/„ste-la¿” – a trekking/walking/hiking/tra-veller's ~; stela¿ ~a – a frame [zewnêtrz-ny, starego typu], a spine [wewnêtrzny,nowego typu]; system noœny (~) –a back system; szelka ~a <usu pl> – astrap <usu pl>; {pakowaæ/rozpakowaæ}plecak – to {pack/unpack} a ~; za³o¿yæ~ – to put on/shoulder a ~; zdj¹æ ~ – totake off/remove a ~; nieœæ ~ – to carry/have on/wear a ~p³omieñ – a flamep³on¹æ [paliæ siê silnie] – to blazep³ótno [namiotowe] – canvas pobudka – a wake-up call <Br, Am>, re-veille <Am; U>; ~ jest o 8 – ~ is at 8 o'clockpochodnia – a torchpod³oga namiotu – a groundsheet , a ground cloth <Am>podobóz [obóz dru¿yny bêd¹cy czê-œci¹ zgrupowania] – a Pack's/Troop's/Unit's camp [patrz: „dru¿yna”]podpa³ka – tinder podwieczorek – a snackpokrowiec – a bag [w formie worka];~ na maszty – a pole ~; ~ na namiot –a tent ~, valise; ~ przeciwdeszczowy[przykrycie] – a raincoverpolano – a logpole namiotowe – a campsite/cam-ping site <Br, Am>, a campground<Am>polowy – open-air [odbywaj¹cy siê lubznajduj¹cy siê na zewn¹trz], field [u¿y-wany w terenie]; mundur ~ – a fielduniformpolówka [³ó¿ko polowe] – a camp bed , a cot <Am>; {z³o¿yæ/roz³o¿yæ} ~ê– {fold (up)/unfold} a ~

po³a – a (tent) flap/fly; ~ boczna –a side (of a tent); {podwin¹æ/spuœciæ}~y – to roll {(up)/down} the ~spomost – a jetty <Br, Am>, a dock<Am>popió³ – ash poprzeczka [poprzeczna ¿erdŸ] –a barporcja – a servingposi³ek – a meal; ciep³y ~ – a hot ~;jeœæ ~ – to eat/have a ~; wydawaæ ~ –to serve a ~; ugotowaæ ~ – to cook a ~posprz¹taæ (sth) – to clean up (sth)poziomica [narzêdzie] – a (spirit) levelpo¿ar – fire <U, C>; zgasiæ ~ – to putout a ~pó³ka – a shelf [p³aska powierzchnia– czêœæ mebla], a rack [ca³y mebel]program dnia – a timetable ,a schedule <Am>prycza – a camp bed , a cot <Am>przeciekaæ – to leak; namiot ~a – thetent leaks/is leakingprzedsionek namiotu – a porchprzybiæ coœ (do czegoœ) – to nail sth(to sth)puszka – a can <Am, Br>, a tin (can) rak <usu pl> [do za³o¿enia na but] –crampon <usu pl>ratownik (wodny) – a lifeguard, alifesaverr¹baæ (drewno) – to chop (wood)rêkaw [na maszt w namiocie igloo] –a pole sleeverozstawiæ kogoœ/coœ [np. grê po le-sie] – to set up sb/sthruszt – a gridsadza – soot ; pokryty ~¹ – sootysaperka – a trenching spade <Br,Am>, an entrenching tool <Br, Am>,a camp spade <Am>s¹g – a stack; u³o¿yæ ~ – to ~ woodscyzoryk – a penknife <Br, Am>, a po-cket knife <esp Am>; {roz³o¿yæ/z³o¿yæ}~ – to {open/close} a ~siatka maskuj¹ca – camouflagenetting siedziba hufca [biuro i miejsce spo-tkañ] – patrz: „stanica hufca”siekiera – an axe , an ax <Am>;~ jednorêczna – a hand-axe; ~ dwu-rêczna – a felling axe ; wbiæ ~êw coœ [gdy nie jest u¿ywana] – to maskan ~ in sthsiennik – a pallet <Br, Am>, a palliasse , a paillasse <Am>skwierczeæ [o ogniu] – patrz: „strze-laæ”s³upek [pionowa czêœæ urz¹dzeniaz ¿erdzi] – an uprights³u¿ba [czas kiedy wykonuje siêprzepisane obowi¹zki] – duty <C, U>;byæ na ~ – to be on ~; ~ kuchenna –kitchen ~

spaæ pod go³ym niebem – to bivo-uac <ale: bivouacked, bivouacking>,to sleep in the open (air)spakowaæ siê – to pack (one's clothes/suitcase etc.) [przygotowaæ do wziê-cia rzeczy, które potrzebne bêd¹ w po-dró¿y], to pack away [zwin¹æ sprzêt np.po biwaku w celu przygotowania siêdo drogi]spis ekwipunku – a kit list ,a camp list <Am>sprawdzanie porz¹dków w namio-tach – a tent inspectionsprzêt – equipment [ogólnie],hardware [narzêdzia, sprzêt pio-nierski]stanica (harcerska) [przygotowanemiejsce obozowe bêd¹ce harcersk¹w³asnoœci¹] – a (Scout) campsite/cam-ping site <Br, Am>, a (Scout) camp-ground <Am>; ~ hufca – a/the Districtcampsite/camping sitestanica hufca [biuro i miejsce spo-tkañ] – district Headquarters/HQ <U,C>sto³ówka [zadaszona przestrzeñ naœwie¿ym powietrzu] – a dining shelterstrój przeciwdeszczowy – wet weathergear , waterproofs <pl>strzelaæ [o ogniu] – to cracklestrzelaæ iskrami [o ogniu] – to spit, tothrow sparksstuptut <usu pl> [ochraniacz na ³ydkê]– a (snow) gaiter <usu pl>suchy – drysurwiwal – survival suszarnia [obozowa] – drying racks<pl> [w formie metalowego lub drew-nianego stela¿a], a line <Am, Br>[sznurek rozwieszony miêdzy drzewa-mi], a clothes/washing line [sznu-rek rozwieszony miêdzy drzewami]suwak – a zipper <Am, Br>, a zip (fa-stener) ; zapi¹æ ~ – to do up/pull(up)/close a ~ ; rozpi¹æ ~ – to undo/pull (down)/open a ~; {zapi¹æ/rozpi¹æ}~ w kurtce/kurtkê – to {zip (up)/unzip}a jacketsypialnia [1. przestrzeñ pod namiotemograniczona materia³em umieszczo-nym pod tropikiem; 2. sam materia³] –patrz: „komora namiotu”szalunek – shoring sza³as – a shelter; {zbudowaæ/roze-braæ} ~ – to {build/demolish} a ~sznurek – string <U, C>, cord <U, C>,rope <C, U> [mocniejszy]szpadel – a spadeszpilka [namiotowa] – a (groundsheet)pegszufla – patrz: „³opata”œci¹gacz [na lince namiotowej] –a runnerœci¹gacz [w plecaku] – a (draw)string[linka z plastikowym elementem], a clip

[sam plastikowy element]; œci¹gn¹æ ~– to draw the string inœcinki <pl> – wood chippings <pl>œledŸ [namiotowy] – a (tent) peg; za-mocowaæ/wbiæ ~ie – to peg out theguysœpiewnik – a songbookœpiwór – a sleeping bag; ~-mumia –a mummy ~; ~ puchowy – feathered ~œwider – a drillœwieca – a candle; zapaliæ ~ê – to lighta ~; zdmuchn¹æ ~ê – to blow out a ~;zgasiæ ~ê [zazwyczaj palcami] – tosnuff (out) a ~œwiecznik – a candle sticktablica og³oszeñ – a (notice)board , a (bulletin)board <Am>teren obozu – a campus; na ~u – oncampustermos – a thermos <Br, Am>, a va-cuum flask , a flask , a va-cuum bottle <Am>, a thermos flask , a thermos bottle <Am>tliæ siê – to smouldertoaleta na dworzu [drewniana budkazamontowana na sta³e] – an outdoor/camp toilet <Br, Am>, an outhouse<Am>tojtojka [przenoœna toaleta] – a por-ta-loo , a porta-potty <Am>, a por-table toilet <Br, Am; fml>toporek – a hatchettratwa – a raft; zbudowaæ ~ê – to build/make a ~; p³yn¹æ ~¹ – to float on a ~trociny – sawdust troczek – a straptropik – a flysheet trójnóg [do powieszenia kocio³ka] –a (cooking) tripodtrzaskaæ [o ogniu] – to snaptrzonek – a shaftturnus – a sessionubranie do brudzenia – scruff kit ubranie do pracy – work clothes <pl>uchwyt [miejsce na trzonku, w którymsiê go trzyma] – a gripuczestnik obozu – a camperuprz¹¿ – a harness; wyregulowaæ ~ –to adjust a ~urz¹dzenia obozowe <pl> – facilities<pl>warta – watch <C,U>; ~ nocna – night~; staæ na ~cie – to be on ~wartownik – a nightwatchmanwêgielek [z ogniska] – a piece of char-coal [jeden kawa³ek], charcoal [„wêgiel” – ogólnie jako substancja lubjako masa]wêze³ – a knot; umiejêtnoœæ stosowa-nia ~ów – knotting; ~ ratowniczy –a bowline ~; ósemka – a figure (of)eight ~; supe³ – an overhand ~; pó³sz-tyk – a half-hitch; ~ holowniczy – a 'lo-wer a bucket'; wyblinka – a clove hitch;~ p³aski – a reef ~; zawi¹zaæ ~ – to do/

tie a ~; rozwi¹zaæ ~ – to undo/untiea ~; {poluzowaæ/zacieœniæ} ~ – to {lo-osen/tighten} a ~wiadro – a bucket <Br, Am>, a pail<Am>; nape³niæ ~ (czymœ) – to fill a ~(with sth)wi¹zanie [do ³¹czenia ¿erdzi] – a la-shing <usu pl>; ~ {kwadratowe/proste/narladkowe} – {square/simple/diago-nal} ~wilgotny – dampwios³o – a paddle [pagaj lub kajako-we], an oar [przymocowane do ³odzi]wióry <pl> – wood chippings <pl>[œcinki – wiêksze], sawdust [popi³owaniu – mniejsze]woda – water ; ~ pitna – drinking~; ~ jest czysta – the ~ is cleanwodoodporny – waterproofwojskowy [taki jak w wojsku] – army-style; namiot ~ – ~ tentworek [spe³niaj¹cy funkcjê plecaka] –a holdall , a carry-all <Am>wspinaæ siê (po linie) – to climb (a ro-pe)wycieczka – a tripwyprawa – an expeditionwyr¹b (drzew) – felling (of trees) wysypisko œmieci [ma³e] – a dumpingground <Br, Am; usu sing>, a junk yard<Am>zacios [wyciêcie w ¿erdzi na po³¹cze-niu z inn¹ ¿erdzi¹] – a jointzagasn¹æ [o ognisku] – to go outzaj¹æ siê [zapaliæ] – to catch fire; drew-no ~o siê ogniem – the wood catchedfirezakwaterowanie – accommodationzamaskowany – screened [os³oniê-ty], camouflaged [upodobniony do oto-czenia]zaopatrzenie – supplies <pl>zaopatrzeniowiec – a supplies per-sonzapa³ka [do zapalania ognia] – amatch; ~ sztormowa – a windproof ~;woskowana ~ – a waxed ~; zapaliæ ~ê– to strike a ~zapa³ka [namiotowa] – a side polezapasowy – spare; ~a ¿arówka – a ~bulb; ~e ubranie [na wypadek, gdypierwsze np. przemoknie] – emergen-cy clothing , a change of clothingzapiêcie [np. na pasku plecaka] –a bucklezaprawa poranna – patrz: „gimnasty-ka”zgrupowanie {szczepu/hufca} – a{Group/District} camp¿ar – an ember <usu pl>¿erdŸ – a spar¿ycie obozowe – camp routine 

PIERWSZA POMOC

first aid

agrafka – a safety pinalergia – patrz: „uczulenie”apteczka – a first-aid kitastma – asthma ; atak ~y – ~ at-tack; chorowaæ na ~ê – to suffer from ~banda¿ – a bandage; ~ elastyczny –an elasticated ~ , an elastic ~<Am>biegunka – diarrhoea <Br; U>, diarr-hea <Am; U>, the runs <Br, Am; in-fml>; mieæ ~ê – to have ~ból – pain <U, C>; ~ zêba – a tootha-che; ~ brzucha – a stomach/tummyache; ~e menstruacyjne – menstrualpain ; ~ g³owy – a headache; mieæ~ g³owy – to have a headachechoroba – illness <U, C>, disease <U,C>; ~ lokomocyjna – travel-sickness, motion sickness chory [rzeczownik] – a sick person,a patient; byæ ~m – to be ill , tobe sick <Am>chusta trójk¹tna – a triangular ban-dagecia³o obce w oku – a foreign body/object in the eyecukrzyca – diabetes ; byæ chorymna ~ê – to be diabeticdrogi oddechowe <pl> – the airway;udro¿niæ ~ – to unblock the ~drzazga – a splinterdusznoœci – shortness of breath fantom – a dummygap [cz³owiek przypatruj¹cy siê wy-padkowi] – an onlookergaza (wyja³owiona) – (antiseptic) (cot-ton) gauze ; opatrunek ~wy – a ~dressing, opatrunek wyja³owiony – asterile dressinggips – a plaster (cast)gor¹czka – fever <U, C>; mieæ wy-sok¹ ~ê – to have/be running a high~, zbiæ/obni¿yæ ~ê – to reduce ~; ~{spada/wzrasta} – the ~ is going{down/up}grypa – (the) flu, influenza <fml>grzybica stóp – athlete's foot guz [na g³owie] – a bump, a lump; na-biæ sobie ~a – to get a ~; nabiæ komuœ~ (na g³owie) – to give sb a ~ (on thehead)hipotermia – hypothermia izolatka – an isolation tent [namiot],an isolation room [pokój]karetka (pogotowia ratunkowego) – anambulance; zadzwoñ po ~! – Call an ~!kaszel – a coughkaszleæ – to cough

katar sienny – hay-fever kichaæ – to sneezekleszcz – a tickko³nierz (usztywniaj¹cy) – a (curvical)collarkomar – a mosquitokr¹¿enie – circulation krew – blood krwawiæ – to bleed; rana ~i – a/the cut/wound is ~ingkrwawienie – patrz: „krwotok”krwotok – bleeding <Br, Am; U>,haemorrhage <Br; C ,U; fml>, he-morrhage <Am; C, U; fml>, a bleed <Br,Am>; ~ wewnêtrzny – internal bleeding;~ z nosa – a nosebleed; ~iæ z nosa –to have a nosebleed; zatamowaæ ~ –to stop/staunch bleeding <Br, Am>, tostanch bleeding <esp Am>kurs pierwszej pomocy – a first aid(training) courselekarstwo (na coœ) – medicine (forsth) <U, C>, medication <U, C>, med<U, C; infml>; wzi¹æ ~ – to take ~; braæ~a [regularnie] – to be on medicationlekarz – a doctor, a GP [interni-sta], a physician <Am> [inny ni¿ chi-rurg]manewr Heimlicha – the Heimlichmaneuvermasa¿ serca – heart massage <U, C>maska do resuscytacji – a resuscita-tion mask <Br, Am>, a CPR mask <Br,Am>, a rescue breathing mask <Am>moczenie nocne – bed-wetting mostek – a breastbonenaci¹gniêty (miêsieñ) – strained (mu-scle)nadwerê¿ony (miêsieñ) – patrz: „na-ci¹gniêty”nieprzytomny – unconscious;nosze – a stretcherno¿yczki <pl> – scissors <pl>obetrzeæ sobie {kolano/³okieæ} – tograze one's {knee/elbow}obstrukcja – constipation ; mieæ~ê – to be constipated, to have ~, tobe blocked up <infml>obtarcie [zdarta skóra] – a graze, anabrasion <fml>odchyliæ g³owê do ty³u – to tilt thehead backodcisk – a callus; mieæ ~i na stopie –to have ~ed feetodmroziæ sobie {palec/stopê} – tohave frostbite on one's {finger/foot}odmro¿enie [raczej powa¿ne] – frost-bite odwodnienie – dehydration ok³ad – a compress; zimny ~ – a cold~; ~ z czegoœ – a ~ of sth; po³o¿yæ ~(na coœ) – to apply/place a ~ (on sth)omdlenie – fainting , a faintoparzenie – a burn [spowodowaneogniem, gor¹cem, kwasem, lodem,

pr¹dem, s³oñcem], a scald [spowodo-wane ciecz¹ lub par¹]; ~ s³oneczne –a sunburn; spaliæ sobie skórê (na s³oñ-cu) – to get sunburnt; ~yæ sobie ({rêkê/palec}) – to ~ one's ({arm/finger}), tohave a ~ on one's ({arm/finger})opaska uciskowa – a tourniquetopatrunek – a dressing; ~ uciskowy– a pressure ~opatrzyæ {ranê/skaleczenie} – todress a {wound/cut}opuchlizna – swellingopuchniêty – swollenpadaczka – epilepsy ; atak ~i – an(~) seizure; mieæ ~ê – to be epilepticpêcherz (b¹bel) – a blister; przek³uæ~ – to pop a ~pêseta – tweezers <pl>pielêgniarka – a nursepielêgniarz – patrz: „pielêgniarka”pierwsza pomoc – first aid ; ~w przypadku d³awienia siê – ~ forchocking; udzielaæ ~y – to give ~plaster – a band-aid <Am, Br>, (sticking/adhesive) plaster <Br; C, U>podra¿niæ – to irritatepora¿enie pr¹dem – an (electric)shock [niegroŸne w skutkach], electro-cution [powa¿ne]; zostaæ ~ympr¹dem – to get an electric shock [nie-groŸne w skutkach], to get electrocu-ted [powa¿nie]poszkodowany – a casualty, a victimpozycja bezpieczna – a recovery po-sition; u³o¿yæ kogoœ w ~ – to put/placesb in a ~pr¹d (elektryczny) – a currentprzemyæ ranê – to clean the woundprzep³ukaæ coœ (wod¹) – to rinse sth(with water)przeziêbienie – a cold, the commoncold <sing>; przeziêbiæ siê – to catcha ~; byæ przeziêbionym – to have a ~przytomnoœæ – consciousness ;straciæ ~ – to loose ~rana – a cut [ma³a], a wound [wiêk-sza]; ~ siê zagoi³a – a ~ healed (up)ratownik medyczny – a paramedic[profesjonalny]ratownik przedmedyczny [przeszko-lony w zakresie pierwszej pomocy] –a first aider [osoba przeszkolo-na do udzielania pierwszej pomocy],a rescuer <Br, Am> [osoba udzielaj¹-ca pomocy]resuscytacja kr¹¿eniowo-oddecho-wa – CPR (cardio-pulmonory resusci-tation) ; wykonaæ/przeprowadziæ ~– to perform ~rêkawiczka gumowa (jednorazowa)<usu pl> – a (disposable) plastic/latexglove <usu pl>rêkoczyn Heimlicha – patrz: „manewrHeimlicha”ropa – pus 

rozluŸniæ ubranie – to loosen the clo-thingsiniak – a bruise; posiniaczyæ (sobienogê) – to bruise (one's leg)siny – blueskaleczenie – a cutskaleczyæ siê (w palec/d³oñ) – to cutone's (finger/hand)skrêcony – sprained, twisted <infml>skurcz (miêœnia) – (muscle) cramp<Br, Am; C, U>, a charley horse <Am>;z³apa³ mnie ~ w nodze – I've got crampin my leg , I've got a cramp in myleg <Am>st³uc sobie kolano – to bang/injureone's kneestrup – a (blood) clot; zdrapaæ ~ – toscratch off a ~symulacja [æwiczenia pierwszej po-mocy] – first aid drill <C, U>szew – a stitch; mieæ wyjmowane ~y –to have sb's ~es out; za³o¿yæ komuœ ~– to ~ sb up; zdj¹æ ~ – to take out a ~szok – patrz: „wstrz¹s”szpital – a hospitalsztuczne oddychanie – rescuebreathing ; ~ metod¹ usta-usta –mouth-to-mouth (resuscitation) szyna – patrz: „usztywnienie”œwiadomoœæ – patrz: „przytomnoœæ”tabletka (na coœ) – a pill (for sth); ~przeciwbólowa [œrodek przeciwbólo-wy] – a painkiller, a painkilling tablet/drug, a pain pill; braæ tabletki przeciw-bólowe – to be on painkillerstemblak – a sling; mieæ rêkê na ~ – tohave one's arm in a ~temperatura – temperature <C, U>;zmierzyæ komuœ ~ê – to take sb's ~[patrz te¿: „gor¹czka”]ucisk [przy masa¿u serca] – a (chest)compression , a (chest) thrust<Am>; seria 15 ~ów i 2 wdechów –a cycle of 15 compressions and 2rescue breathsuczulenie (na coœ) – an allergy (tosth); byæ uczulonym na coœ – to beallergic to sthudar; ~ mózgu – a stroke; ~ s³oneczny– a sunstroke; ~ cieplny – a heat ~; mieæ~ – to have a ~; dostaæ ~u – to get a ~uderzenie w plecy [s³u¿¹ce przywró-ceniu akcji serca] – a backblowugryzienie (przez {psa/wê¿a}) –a ({dog/snake}) bite; zostaæ ~ym przezcoœ – to got bitten by sthuk¹szenie (przez owada) – an (insect)sting/bite; zostaæ ~ym przez coœ – toget stung/bitten by sthuk³ucie – a punctureunieruchomiæ (rêkê) – to immobilize(an arm)unieœæ nogi – to elevate the legsuraz – injury <U, C>; ~ krêgos³upa –a spine ~; ~ g³owy – a scalp ~

usztywnienie – a splint; za³o¿yæ ~ –to put a ~ (on sth)utoniêcie – drowning <U, C>wacik – a cotton ball/padwata – cotton wool <Br; U>, cotton<Am; U>wdech [podczas sztucznego oddycha-nia] – a rescue breath; wykonaæ ~ – togive a ~woda utleniona – antiseptic wstrz¹s (anafilaktyczny) – an (ana-phylactic) shockwstrz¹s mózgu – concussion <Br,U>, a concussion <Am>wœcieklizna – rabies ; wœciek³ypies – a rabid dogwymiotowaæ – to vomit, to bring up,to throw up <infml>wysypka – a rash; mieæ ~ê – to havea rash; wyskakuje ci ~ – you come outin a rashzabanda¿owaæ (coœ) – to put a ban-dage (on sth)zaczerwieniony – reddened; oko jest~ne – the eye is bloodshotzaka¿enie – infection <U, C>zapalenie oskrzeli – bronchitis ;mieæ ~ – to have ~; on jest chory na ~– he suffers from ~zastrzyk – an injection <Br, Am; C, U>,a shot <esp Am; infml>; ~ przeciw gry-pie – a flu ~; ~ z penicyliny – a/an ~ ofpenicillin, a penicillin ~; zrobiæ komuœ~ – to give sb an ~zatrucie pokarmowe – food poisoning<U, C>zawa³ serca – a heart attack, a coro-nary <infml>zawroty g³owy – dizziness ; mieæ~ – to feel dizzyzemdleæ – to faintz³amaæ coœ – to break sth, to fracturesth <fml>; ~na rêka – a broken arm,a fractured arm <fml>z³amanie – a fracture; ~ {otwarte/za-mkniête} – a {compound/simple} ~zraniæ kogoœ – to injure/hurt/woundsb; zraniæ siê – to hurt/injure oneselfzwichn¹æ – to dislocateŸle siê czuæ – to feel/be sick [¿o³¹-dek], to feel seek on one's stomach<Am> [¿o³¹dek], do not feel well [ogól-nie nie czuæ siê dobrze], to feel unwell<fml> [ogólnie nie czuæ siê dobrze]

TERENOZNAWSTWO

orienteering and topography

almanach [GPS] – an almanacarkusz mapy – a quadrangle

asfalt – tarmac < Br, Am; U> [na-werzchnia], tarmacadam < Br, Am; U>[nawierzchnia], blacktop <Am; U> [na-wierzchnia], asphalt <Br, Am; U> [sub-stancja]azymut – a (compass) bearing; ~ 230stopni – a ~ of 230 degrees; wyzna-czyæ ~ [jakiegoœ punktu w terenie] – totake/work out a ~; odczytaæ ~ [z busoli]– to read off a ~; znaleŸæ/wyznaczyæ ~w terenie [znaleŸæ kierunek o danym~cie] – take a ~; iœæ na ~ – to walk ona ~; {utrzymywaæ/straciæ} ~ – to {keep/lose} a ~bagno – marsh <C, U>, swamp <C,U>, bog <C, U>bajoro – a puddlebiegun pó³nocny – the North Polebród – a ford; przejœæ przez ~ – to ~ ariver/streambrzeg – a bank [rzeka], a shore [jezio-ro, morze]; nad ~iem – on the ~; na dru-gim ~u czegoœ – on the other ~ of sthbudynek – a building; ~ u¿ytecznoœcipublicznej – a public ~bunkier – a bunkerbusola [kompas z przyrz¹dami celow-niczymi] – a (lensatic) compasscel – a destination [w terenie]; dotrzeædo ~u – to arrive at/reach the ~cmentarz – a cemeterydeklinacja magnetyczna – a magne-tic variation/declinationdolina – a valleydroga – a road [przedmiot terenowy],way [kierunek]; ~ polna – a countryroad; ~ utwardzona – paved road; po-myliæ ~ê – to go the wrong way; odna-leŸæ ~ – to be back on course, to findone's way; pytaæ o ~ê – to ask for di-rections, to ask the way; wskazaækomuœ ~ê (do czegoœ) – to tell sb theway (to sth); ruszyæ w ~ê – to hit theroaddrogowskaz – a signpostefemeryda [GPS] – an ephemerisgóra – a mountainGPS – GPS [Global Positioning Sys-tem]; odbiornik ~ – a ~ device/rece-iver/unitgranica [administracyjnie wyznaczo-nego terenu] – a boundary, a limitGwiazda Polarna – the North/PoleStar, Polarishoryzont – (the) horizon <sing>ig³a kompasu – a compass needlejaskinia – a cavejezioro – a lakekamieñ – a rock, a stonekapliczka [przydro¿na] – a shrinekartometr – patrz: „krzywomierz”kierunek – a direction; iœæ we {w³aœci-wym/z³ym} ~ku – to walk in a {correct/wrong} ~/way; poruszaæ siê w ~ku cze-goœ – to move in the ~ of sth

k³adka – a footbridge; przejœæ (przez)~ – to go over/across the ~komin – a chimneykompas – a compasskoœció³ – a churchkrzywomierz – a map measurerkrzy¿ – a crosskurs [kierunek marszu] – course <U,C,usu sing>kwadrat [z siatki na mapie] – a grid,a squarelas – a wood [ma³y], woods <pl>[ma³y], a forest [du¿y]; ~ {liœciasty/igla-sty/mieszany/sosnowy} – a {decidu-ous/coniferous/mixed/pine} forestlegenda [na mapie] – a key , a le-gend <Am>leœniczówka – a forester's lodge/officelinia {elektryczna/telefoniczna} –a {power/telephone} linelinia kolejowa – a railway (line) ,a railroad <Am>; ~ w¹skotorowa –a narrow-gauge ~ , a narrowgage ~ <Am>³¹ka – a meadow, a fieldMa³a NiedŸwiedzica – patrz: „Ma³yWóz”Ma³y Wóz – the Little Dipper, the LittleBear [Ma³a NiedŸwiedzica – gwiazdo-zbiór obejmuj¹cy nieco wiêcej gwiazdni¿ Ma³y Wóz]mapa – a map; ~ topograficzna – a to-pographic ~; ~ {rastrowa/wektorowa/elektroniczna/cyfrowa} – a {raster/vec-tor/electronic/digital} map; ~ {ma³o/wiel-ko}skalowa – a {small/large} scale ~;dok³adna ~ – a detailed ~; {aktualna/nieaktualna} ~ – an {up to date/out ofdate} ~; arkusz ~y – a ~ sheet; poza ~¹– off the ~; {z³o¿yæ/roz³o¿yæ} ~ê – to{fold/unfold} a ~; nanieœæ coœ na ~ê –to plot sth on a ~; oznaczyæ na ~ie tra-sê podró¿y – to trace out a route on a ~;znaleŸæ coœ na ~ie – to find sth on a ~;zaznaczyæ coœ na ~ – to mark sth on a ~miasteczko – a townminuta [geograficzna] – a minutemost (na rzece) – a bridge (over a river)mur – a wall; przejœæ przez ~ – to climbover the ~nasyp – an embankmentnazwa (arkusza mapy) – a titlenizina – lowland <usu pl>oddzia³ leœny [kwarta³] – sectionodleg³oœæ – a distance; ~ {od/do} –a ~ {from/to}; zmierzyæ ~ – to measu-re the ~odwzorowanie [w kartografii] – pro-jection <U, C>ogrodzenie – a fenceorientacja w terenie [umiejêtnoœæ] –a sense of directionpagórek – a hillockpark narodowy – a national park

pas [pozioma linia siatki na mapie] –a northingp³askowy¿ – a plateau <pl: plateaux,plateaus>polana – a clearingpole – a fieldpo³o¿enie – a position, a location;wskazaæ swoje ~ na mapie – to pin-point one's position on a mappo³udnie – south (S) <U,sing>po³udnik – a meridian (of longitude)porêba – patrz: „polana”pos³ugiwanie siê kompasem – com-pass work pos³ugiwanie siê map¹ – mapping,map reading; pos³ugiwaæ siê map¹ –to map readpoziomica – a contour (line)pó³noc – north (N) <U,sing>; ~ {ma-gnetyczna/geograficzna/topograficz-na} – {magnetic/true/grid} ~; ~ny za-chód – ~-west (NW); na ~y czegoœ –in the ~ of sth; byæ na ~ od czegoœ – tobe (to the) ~ of sth; wyznaczyæ ~ – tofind/determine ~; wskazywaæ ~ – topoint to ~pó³nocny – north [1. bêd¹cy na pó³-nocy lub zwrócony na pó³noc; 2. (o wie-trze) wiej¹cy z pó³nocy], northern [po-chodz¹cy z pó³nocy lub znajduj¹cy siêna pó³nocy], northerly [1. biegn¹cyw kierunku pó³nocy lub znajduj¹cy siêna pó³nocy; 2. (o wietrze) wiej¹cy z pó³-nocy]pr¹d wody [w rzece] – a current; {sil-ny/s³aby} ~ – a {strong/weak} ~przeprawa przez rzekê – a river cros-singprzesieka – a firebreak [bezdrzewnypas w lesie], an aisle [bezdrzewny pass³u¿¹cy za drogê], a lane [bezdrzew-ny pas s³u¿¹cy za drogê], a section line[bezdrzewny pas s³u¿¹cy za drogê]przystanek kolejowy – a haltpunkt (trasy) – a waypoint; zaznaczyæ{~/miejsce stania} – to mark a {~/cur-rent location}; wprowadziæ ~y do GPSa– to punch ~s into GPSpunkt docelowy – a/the destinationpointpunkt orientacyjny [charakterystycz-ne miejsce w terenie] – a landmarkpunkt widokowy – a view pointpunkt wysokoœciowy – a height-pointrezerwat (przyrody) – a (nature) rese-rve <Br, Am>, a preserve <Am>równole¿nik – a parallel (of latitude)ró¿a wiatrów – a compass roseruiny <pl> – ruins <pl>; ~ czegoœ –ruins/remains of sth <pl>rzeka – a river; przejœæ przez ~ê – towade (across) a ~sad – an orchardsatelita – a satellite; znaleŸæ ~ê – toacquire a ~

sekunda [geograficzna] – a secondsiatka na mapie – a gridska³a – a rockskala (mapy) – a (measuring) scale;~ 1:10000 – a ~ of 1:10000; ~ w któ-rej jeden centymetr równa siê dzie-siêciu kilometrom – a ~ of ten ki-lometres to the centimetre; mapaw ~i 1:250000 – a map with a ~ of1:250000skarpa [bardzo stromy stok] – anescarpmentskrót – a short cut; iœæ ~em przez pola– to take/use a ~ across/through thefieldsœlad [GPS] – a track logs³up [pionowa linia siatki na mapie] –an eastings³upek – a post; ~ milowy – a milesto-nestacja kolejowa – a railway station , a train station <Am>staw – a pondstrony œwiata <pl> – compass points<pl>, points of the compass <pl>strumieñ – a stream <Br, Am>, a creek<Am>strumyk – a brookstudnia – a wellsystem meldunkowy [format wyœwie-tlania pozycji GPS] – a position formatszkic (terenu) – a sketch (map); nary-sowaæ ~ terenu – to draw/make a ~ ofan area; ~ jest w skali – ~ is drawn toa scaleszkó³ka leœna – a (tree) nurseryszlak – a trail; ~ turystyczny – a to-urist ~; iœæ ~iem – to follow the ~;przejœæ ~ – to walk the ~; byæ na ~u –to be on ~œcie¿ka – a (foot)pathteren podmok³y – wetland <C, U, pl>teren zabudowany – a built-up areateren zalesiony – a wooded areatransformator – a transformertrasa [marszu] – a routeuk³ad odniesienia [mapy] – a map da-tum <pl: map data>; przesuniêcie ~a– a shiftuk³ad wspó³rzêdnych [w kartografii]– a coordinate/grid system; pocz¹tek~ych – a false originukszta³towanie terenu – a landformurwisko – a precipicewa³ przeciwpowodziowy – a levee[przy rzece], a dyke/dike [przy morzu]w¹wóz – a canyon [du¿y], a gorge[ma³y]Wielka NiedŸwiedzica – patrz: „WielkiWóz”Wielki Wóz – the Plough , the BigDipper <Am>, the Great Bear [WielkaNiedŸwiedzica – Wielki Wóz stanowijej czêœæ]wieœ [osada] – a village

wie¿a – a towerwodospad – a waterfall, falls <pl>wrzosowisko – a heathwschód – east (E) <U,sing>wspó³rzêdna <usu pl> – a grid refe-rence <Br; usu pl>, a coordinate <Am;usu pl>; ~ {po³udnikowa/równole¿niko-wa} – an {easting/northing} referencewykop [drogi lub toru kolejowego] –a cuttingwysokoœæ nad poziomem morza –an elevation; na ~i 300 m – at an ~ of300 metreswyspa – an islandwy¿yna – upland <usu pl>wzgórze – a hillzab³¹dziæ – to get lost, to lose the wayzachód – west (W) <U,sing>zagajnik – a copse, a coppicezagroda – a farmzaroœla [teren pokryty krzakami i ni-skimi drzewami] – scrub(land) ,brushwood zbiornik wodny – a reservoirzboczenie magnetyczne – patrz: „de-klinacja magnetyczna”zgubiæ siê – patrz: „zab³¹dziæ”znak patrolowy – a (tracking) signznak topograficzny <usu pl> –a (map) symbol/sign <usu pl>zorientowaæ mapê – to set a/the map,to line up a/the map up¿ywop³ot – a hedgeŸród³o – a spring

MUSZTRA, MUNDURI CEREMONIA£, SYMBOLIKAI TRADYCJA HARCERSKA

drill, uniform, ceremonies,symbols and traditions

apel {rozpoczynaj¹cy/koñcz¹cy} –flag {break/down} , a flag {break/down} ceremony; przeprowadziæ ~ –to hold ~belka [na mundurze] – a stripeberet – a beret; nosiæ ~ na bakier – towear a ~ (set) off-centreBetlejemskie Œwiat³o Pokoju – theBethlehem Light of PeaceBia³a S³u¿ba – the White Servicebluza – a sweatshirtbojówki <pl> – cargo trousers <Br;pl>, cargo pants <esp Am; pl>capstrzyk [wieczorna impreza w przed-dzieñ g³ównych uroczystoœci] – a torchlitprocessionchor¹¿y [osoba nios¹ca sztandar] –a (Colour) bearerchusta – a necker(chief), a scarf; ~ w

barwach {szczepu/dru¿yny} – a/the{Group/Troop} scarfcywil [cywilne ubranie] – civilian clo-thes <pl>, civvies <pl, infml>; byæ w ~u– to be dressed in ~Czuwaj! – Be Prepared! [zawo³anie],Yours in Scouting/Guiding [u¿ywanedo koñczenia listów]daszek [rogatywki, czapki] – a peak , a visor <Am>, a bill <Am>defilada – a parade; prowadziæ ~ê{harcerzy/harcerek} – to parade the{Scouts/Guides} [ew. „Scouts andGuides”, gdy chodzi o obie p³cie]defilowaæ (przed kimœ) – to parade(before sb)druh – fellow Scout; ~na – fellowGuide [w jêzyku angielskim raczej nieu¿ywane – tylko w t³umaczeniach tek-stów polskich; oba tylko jako formaoficjalnego zwracania siê do kogoœ];Druhny i Druhowie! – Fellow Scoutsand Guides!drzewiec [sztandaru] – a staffDzieñ Myœli Braterskiej [22.02] –(the) (World) Thinking Dayfinka – a Scout knifeflaga – a flag; ~ pañstwowa – a/the na-tional ~; ~ Polski – the Polish (natio-nal) ~; wci¹gnaæ ~ – to hoist/put up the~, to raise the ~ <infml>; opuœciæ ~ – tolower/bring down the ~; wywiesiæ ~ê –to fly a ~frontem do czegoœ – facing sth; staæ~ – to stand ~fura¿erka – a forage capgawêda – a (camp fire) yarn; mówiæ/opowiadaæ ~ – to tell a ~getra – a gaitergod³o (Polski) – the (Polish) NationalEmblemguzik – a button; dziurka od ~a – a ~hole; zgubiæ [oberwaæ] ~ – to lose a ~;przyszyæ ~ – to sew on a ~; zapi¹æ ~ –to do up a ~ , to button a ~ <Am>;rozpi¹æ ~ – to undo a ~ , to unbut-ton a ~ <Am>gwiazdka – a star; ~ zuchowa – a/theCub Scout and Brownie Stargwizdek – a whistle; zagwizdaæ – to blowa ~ [za pomoc¹ gwizdka], to whistle[za pomoc¹ gwizdka lub palców]herb – a coat of arms, arms <pl>hymn – an anthem; ~ pañstwowy –the national ~; ~ ZHP – the PolishScouting and Guiding Association ~kamufla¿ – camouflage <U,C>, camo<U,C; infml>; kurtka w barwach ma-skuj¹cych – a ~ jacket; dru¿yna w bar-wach maskuj¹cych – a Pack/Troop/Unit dressed in ~ [patrz: „dru¿yna”]kangurka – patrz: „kurtka przeciw-deszczowa”kurtka przeciwdeszczowa – a water-proof jacket, waterproofs <pl>

kapelusz – a hat; rondo ~a – a brimkhaki – khaki ; mundur ~ – a ~ uni-formkieszeñ – a pocket; ~ na piersiach –a breast ~; klapa ~i – a flapkolumna [rodzaj szyku] – a (single) file[pojedyncza], a column (of {twos/threes})[kolumna {dwójkowa/trójkowa}]ko³nierzyk – a collarkomenda musztry – a procedurekoniczynka WAGGGS – the (World)Trefoil, the World Badgekrajka – a tiekr¹g [ustawienie] – a circle; ustawiæ siê/stan¹æ w ~u – to form a ~, to stand ina ~; staæ w ~u – to stand in a ~; usi¹œæw ~u – to sit in a ~krokiewka – a chevronkrzy¿ harcerski – the (Polish) Scoutand Guide Crosslaska skautowa – a staff, a stavelilijka [polska] – the (Polish) ScoutSymbol [o odznace], (the) arrowhead[o kszta³cie]lilijka skautowa [WOSM] – the (World)Scout Emblem, the World Scout Bad-ge, the World Membership Badgemarsz – a marchminiaturka krzy¿a – a miniature (Sco-ut and Guide) Crossmundur – a uniform <C,U>; ~ harcer-ski – a Scout ~ [mêski], a Guide ~ [¿eñ-ski], Scout and Guide ~s <pl> [gdychodzi o oba jednoczeœnie]; instruk-torski – a Leader's ~; ~ zuchowy –a Cub and Brownie's ~; w ~rze – in ~,~ed; sprawdzenie u~owania – a ~ in-spection <C, U>; zbiórka ~owa – a ~meeting; ~ polowy – a field ~naramiennik – an epauletteokrzyk zastêpu – a/the Patrol shoutpagon – patrz: „naramiennik”pa³atka – a ponchopas harcerski – a (Scout) beltpierœcieñ – a wogglepionierki <pl> [buty do chodzenia] –walking boots <Br; pl>, hiking boots<Am; pl>; rozchodziæ ~ – to break inthe bootsplakietka – a badge , a patch<Am>; ~ zastêpu – a/the Patrol ~;~ okolicznoœciowa – an occasional ~pochwa – a sheathpoczet sztandarowy – a Colour par-ty , a Color guard <Am>podk³adka – a padpodwiniêty rêkaw – a rolled up sleevepolar – a fleece (jacket) [kurtka], fle-ece [materia³]ponczo – a ponchopoprawne umundurowanie – correctuniform powitanie skautowe [podanie lewejd³oni z odsuniêtym ma³ym palcem] –the Scout Handshake

pozdrowienie harcerskie [„Czuwaj!”]– the Scout and Guide Mottopozdrowienie skautowe [trzy palceprawej rêki uniesione do góry, kciuktrzyma ma³y palec] – the Scout Sign;pozdrawiaæ ~ym – to give the ~pozycja zasadnicza – a position ofattentionproporzec – a flag; ~ zastêpu – a/thePatrol flag; ~ dru¿yny – a/the Pack/Troop/Unit flag [patrz: „dru¿yna”]przejœcie do harcerzy z zuchów –going up ; ceremonia ~ – a ~ ce-remonyprzyjêcie do dru¿yny – Investiture<U, C> [Scouts]rajstopy <pl> – tights <pl>, a pair oftights; posz³o ci oczko w ~ach – you'vegot a run/ladder in your tights, yourtights are ladderedrêkawiczka – a gloverogatywka – a four-cornered hat/cuprozkaz (dzienny) [odczytywana ode-zwa] – an/the order (of the day)salut [akt salutowania] – salute <C, U>salutowaæ (komuœ) – to salute (sb)skrzyd³o [szyku] – a flankspódnica – a skirtsuwak [na sznurze] – a slidersweter – a sweater, a jumpersygna³ówka [tr¹bka] – a bugleszarfa – a sashszereg – a rank, a lineszlufka – a (belt) loopsznur (mundurowy) – a lanyardsznurowad³o/sznurówka – a (shoe)la-ce <Br, Am>, a shoestring <Am>; za-wi¹zaæ ~i – to do up one's ~s, to tie one's~/shoes, to lace up one's boots [tylkoo wysokich butach]; masz rozwi¹zane~i – your ~s are undoneszorty <pl> – shorts <pl>sztandar – a Colourszyk – formation <U, C>; ~ apelowy –an opensquare ~; ustawiæ harcerzyw ~u apelowym – to bring the Scouts/Guides/Scouts and Guides into anopensquare (formation)œwiêto {hufca/chor¹gwi} – {District/Region} dayœwiêty Jerzy – St. Georgewrêczenie (czegoœ) – a presentation(of sth)wywijka – a leg warmerzawo³anie harcerskie [„Czuwaj!”] –patrz: „pozdrowienie harcerskie”zlot – a jamboree; pojechaæ na ~ – togo to a ~, to take part in a ~zlot dawnych cz³onków – a reunionznaczek – a pin [przypinany], a bad-ge [plakietka], an emblem [treœæ gra-ficzna, symbol zawarty na plakietce];~ zucha – the Cub Scout and BrownieBadgezwyczaj – a tradition

GRY HARCERSKIEI SPORTOWE

Scout and sport games

baza – a base; atak na ~ê – ~ raidbieg na orientacjê [BnO, InO] – anorienteering competition; trasa ~ê – anorienteering coursebutla (do paintballa) – a cylinder,a tankczo³gaæ siê – to crawldotkn¹æ (coœ/kogoœ) [klepn¹æ np.podczas gry w berka] – to tag (sth/sb)dru¿yna [w grze] – patrz: „zespó³”fabu³a gry – a theme, a storyline,a plotfarba [w kulkach do paintballa] – fill gra – a game; ~ miêdzy zastêpami –an inter-Patrol ~; ~ terenowa – a widegame; ~y na orientacjê <pl> – oriente-ering [nazwa sportu]; ~ polegaj¹-ca na poszukiwaniu w terenie rzeczyznajduj¹cych siê na liœcie – a scavan-ger hunt; plan (~y) – a ~-plan; rzecz,jakich wiele zbiera siê w czasie ~y te-renowej <usu pl> [np. karteczki sym-bolizuj¹ce jakieœ przedmioty] – a piece<usu pl>; ~ jest na czas – the ~ is ti-med; mieæ ~ê – to have a ~; odpaœæ(z ~y) – to be knocked out (of a ~)graæ w grê – to play a/the game; za~na próbê – to have a test/trial run (ofa ~);harc – a Scout gamekartka [kawa³ek papieru z napisem –rekwizyt w grze] – a cardklepn¹æ (coœ/kogoœ) – patrz: „do-tkn¹æ”koperta awaryjna (zapieczêtowana)– a (sealed) emergency envelopekulka do paintballa – patrz: „nabój dopaintballa”magazynek [pojemnik na kulki przymarkerze] – a loadermarker [karabin do paintballa] –a markermaska (do paintballa) – a (paintball)maskmorderca [gra polegaj¹ca na mruga-niu okiem] – assassinna „trzy” – on a/the count of threenabój do paintballa – a (paint)ballolimpiada obozowa – a sports dayopaska – a band; ~ na oczy – a blind-fold; w ~e na oczy – blindfoldedpaintball – paintball pl¹s – an action song , a motio-nal song <Am>podchodzenie [umiejêtnoœæ] – stealthpodejœæ kogoœ – to sneak up on sb

przeci¹ganie liny – tug of war <sing,U>punkt (na grze) ({z wêz³ów/z pierw-szej pomocy}) – a ({knotting/first-aid})checkpoint, a base; obstawiaæ ~ – toprovide a ~punkt [w systemie punktacji] – a point;zdobyæ ~ – to score a ~punktacja [system punktacji] – a sco-ring systemsêdzia – a refereeskarb – treasure <U, C>; poszukiwa-nie ~u – a ~ huntskoczyæ przy pomocy liny [jakby nawahadle] – to swingstrategia – strategy <C, U>stra¿nik [w grze] – a guardœcianka wspinaczkowa – a climbingwall; wejœæ na ~¹ – to climb on a wallœcigaæ kogoœ – to chase sbtaktyka – tactics <pl> [w grze tereno-wej]teren gry – a (game) area; granica(~y) <usu pl> – boundary <usu pl>; wy-znaczyæ ~ – to set a ~; wyznaczyæ gra-nicê ~y – to set the boundariestor przeszkód – an asault course , an obstacle course <Am>wiatrówka – an air riflezameldowaæ siê – to check inzasady gry <pl> – rules <usu pl>[z punktu widzenia autora gry], instruc-tions <pl> [podawane uczestnikom];t³umaczyæ ~ – to give instructionszespó³ [w grze] – a teamzjazd na linie [pionowo w dó³ – na-zwa zajêcia] – abseiling <Br; U>, rap-pelling <Am; U>; zjechaæ ~ – to abseildown , to rappel down <Am>zjechaæ na linie [po skosie] – to zipdown¿ycie [w grze] – a life <pl: lives>; ze-rwaæ ~ – to remove the ~

PROGRAM

programme

bieg (harcerski) – a (scout) gamegitara – a guitar; graæ na ~rze – to playthe ~; nastroiæ ~ê – to tune a/the ~kratka [dzienny rozk³ad zajêæ] – a time-table , a roster <Am>kronika – a scrap book; prowadziæ ~– to keep a ~ksi¹¿ka pracy – a log book; prowa-dziæ ~y – to keep a ~kurs [szkolenie] – a training course; ~kadry kszta³c¹cej – a (Leader) trainers'course; ~ przewodnikowski – Leader-ship One course [jest to bliski odpo-wiednik polskiego kursu]; ~ podharc-

mistrzowski – Leadership Two course[jest to bliski odpowiednik polskiegokursu]majsterka – crafts <C, U>materia³ <usu pl> [rekwizyt] – material<usu pl, U>; ~y programowe – ~s foractivities; ~y do majsterki – craft ~sobóz szkoleniowy – a training camppinezka – a drawing pin ,a thumbtack <Am>piosenka – a song; ~ obrzêdowa –a Pack/Troop/Unit ~ [dru¿yny], a campsong [obozu]podró¿ – a journeypoprawka do programu – adjust-ment to the programme <C, U>program (pracy) – a programme; ~dru¿yny – a Pack/Troop/Unit ~ [patrz:„dru¿yna”]; ~ na {obóz/rok} – a {camp/annual} ~; wszechstronny ~ – a ba-lanced ~; stale doskonalony i stymu-luj¹cy ~ – a progressive and stimula-ting ~; napisaæ ~ – to write a ~programowanie – programme plan-ning , programming przerywnik (ruchowy) – an energiserprzygoda – an adventure; prze¿yæ ~ê– to have an ~punkt [np. za porz¹dki] – a point; ta-blica z ~acj¹ – a ~s chart; ~y komen-danckie – extra ~s; przyznaæ ~y – togive ~spuszczañstwo – woodcraft rekwizyt <usu pl> – prop <usu pl>;{zrobiæ/przygotowaæ} ~y – to {make/prepare} ~srywalizacja – patrz: „wspó³zawodnic-two”scenka – a role play; odegraæ ~ê cho-dzenia po górach – to act out a ~ ofhill walkingskecz [krótkie przedstawienie] –a sketchskrypt – an information sheet, a fact-sheet, a handout [rozdawany w formiepapierowej]specjalnoœæ [specjalizacja dru¿yny] –a special activity; dru¿yna ~ciowa – a ~Troop/Unit [patrz: „dru¿yna”]; dru¿ynao ~i konnej/wêdrowniczej/nurkowej –a Troop/Unit that specialise in horseriding/hiking/divingstarter [krótka forma pozwalaj¹ca nazapoznanie siê ze sob¹ uczestnikówzajêæ, kursu itp.] – an ice-breakerœpiewaæ – to sing; za~ piosenkê – to ~a songwarsztaty <pl> – a (skills) workshop;~ z obozownictwa – a campcraft ~wêdrówka [wycieczka] – a hike, a ram-blewspó³zawodnictwo – competition ;~ miêdzyzastêpowe – inter-Patrol ~zabawa [mi³o spêdzony czas] – fun; Mi³ej ~y! – Have fun!

zajêcia <pl> – an activity <pl: activi-ties>; ~ na œwie¿ym powietrzu – out-door activities; ~ na dni deszczowe –wet weather programme; ~ zapasowe/awaryjne – a standby <pl: standbys>;~ integracyjne – integrating ; ~wype³niaj¹ce ewentualne wolne miej-sca w programie – a (programme) fil-ler, a fill in game; prowadziæ ~ – to runan activity; wykorzystywaæ ~ w pracynad stopniami – to use ~s towardranks; braæ udzia³ w ~ach – to takepart in ~(ies); iœæ na ~ – to go to ~ieszatwierdziæ – to approve; ~ program– to ~ a programmezbiórka – a Meeting; ~ zastêpu – a Pa-trol ~; ~ dru¿yny – a Pack/Troop/Unit ~[patrz: „dru¿yna”]; ~ internetowa – In-ternet ~; prowadziæ ~ê – to run a ~

PRZYRODOZNAWSTWO

the nature trail

biedronka – a ladybird , a lady-bug <Am>b³yskawica – lightning ; b³ysk –a flash of ~bocian – a storkbrzoza [gatunek drzewa, nie drewna]– a birchbuk [gatunek drzewa, nie drewna] –a beechburza – a (thunder)stormchmura – a cloudchrab¹szcz – a cockchafer, a May bugciep³o – warm; jest ~ – it's ~æma – a mothd¹b [gatunek drzewa, nie drewna] –an oakdarñ – turf <U, C>; zdj¹æ ~ z czegoœ –to ~ sthdeszcz – rain <U,sing>, a shower[krótki, przelotny deszcz]; ulewa –a downpour <usu sing>; m¿awka –drizzle <U, sing>; pada ~ – it's rainingdrzewo – a tree; ~ {liœciaste/iglaste} –a {deciduous/coniferous} ~; œci¹æ ~ –to fell a ~; wejœæ na ~ – to climb a ~dziêcio³ – a woodpeckerdzik – a (wild) boardziupla – a hole, a hollowga³¹Ÿ – a branchga³¹zka – a twiggleba – soil <U, C>gniazdo – a nestgor¹co – hot; jest ~ – it's ~; robi siê ~– it's getting ~grab [gatunek drzewa, nie drewna] –a hornbeamgrzmot [przy burzy] – thunder

grzyb [maj¹cy nó¿kê i kapelusz] –a mushroomhuba – a bracket fungusig³a (sosnowa) – a (pine) needleigliwie (sosnowe) – (pine) straw jagoda – a bilberry , a blueberry<Am>; zbieraæ ~y – to pick ~iesja³owiec – a juniperjaszczurka – a lizardjeleñ – a deerje¿yna – a blackberry [owoc], a black-berry bush [krzak]jod³a [gatunek drzewa, nie drewna] –a firklon [gatunek drzewa, nie drewna] –a maplek³oda – a logkoniczyna – a clover; czterolistna ~ –a four-leaf ~konik polny – a grasshopperkora – bark <U,C>korona [drzewa] – a crownkorzeñ – a rootkret – a molekrzak – a bush, a shrubksiê¿yc/Ksiê¿yc – the moon/Moon;pe³nia ~a – a full moon; nów – the new~; dziœ jest pe³nia ~a – there's a full ~tonightkuku³ka – a cuckoo (bird)lipa [gatunek drzewa, nie drewna] –a lime (tree), a linden (tree)liœæ – a leaf <pl: leaves>³odyga – a stemmalina – a raspberrymech – moss <U, C>mg³a – fog <C, U>modrzew [gatunek drzewa, nie drew-na] – a larchmotyl – a butterflymrowisko – an anthillmrówka – an antmucha – a flymuchomor – a toadstoolmysz – a mouse <pl: mice>niebo – the sky; na ~ie – in the ~nietoperz – a batolcha [gatunek drzewa, nie drewna] –an adlerorze³ – an eagleosa – a waspowoc lasu <usu pl> – fruit of the fo-rest <usu pl>padalec – a blindworm, a slow-wormpaj¹k – a spider; zabiæ ~a – to kill a ~pajêczyna – (spider's) web , (spi-der) web <Am>, a cobweb <Br, Am>[pokrywaj¹ca jakiœ przedmiot]paproæ – a fern, a brackenpatyk – a stickpiach – sand pieñ [drzewa] – a trunkpieniek – a (tree) stumppod ochron¹ – protected; byæ ~ – tobe ~

pogoda – weather <C, U>; prognoza~y – a (~) forecastporost – lichen <U, C>poziomka – a wild strawberrypszczo³a – a beepy³ – dust rak – a crayfish <esp Br>, a crawfish<esp Am>ropucha – a toadrosa – dew ; jest ~ – there's ~;trawa jest mokra od ~y – the grass iswet with ~roœlina – a plant; ~ jadalna – an edible ~runo – undergrowth <Br; U>, under-brush <Am; U>ryœ – a lynxsarna – a (roe) deersêk – a knot; pi³owaæ na ~u – to sawthrough a ~s³oje [w drewnie] – grain ; ci¹æ(coœ) {wzd³u¿/w poprzek} ~ów – to cut(sth) {along/across} the ~s³oñce/S³oñce – the sun/Sun;{wschód/zachód} ~a – {sunrise/sun-set} ; wstawaæ o wschodzie ~a –to get up at sunrisesosna [gatunek drzewa, nie drewna]– a pinesowa – an owlœció³ka (leœna) – litter œlad [odcisk koñczyny zwierzêcia] –a printœlimak – a snailœpiew ptaków – birds' singing œwierk [gatunek drzewa, nie drewna]– a spruceœwierszcz – a cricketœwietlik [robaczek œwiêtojañski] –a glowwormœwit – dawn <C,U>szerszeñ – a hornetszyszka – a conetemperatura – temperature <C, U>;~ 20 stopni Celsjusza – a ~ of 20 de-grees Celsius/centigrade; jest 20 stop-ni ({w cieniu/w s³oñcu}) – it's 20 de-grees ({in the shade/in the sun})topola [gatunek drzewa, nie drewna]– a poplartrawa – grass trop [œlady] – a trailtropiæ (kogoœ/coœ) – to track (sb/sth)tropienie [umiejêtnoœæ czytania œla-dów] – trackingtrzcina – reeds <pl> [zaroœla], a reed[roœlina]trzmiel – a bumblebee, a humblebeewa¿ka – a dragonflyw¹¿ – a snakewiatr – (the) wind <U, C>; z ~em –with the wind, downwind; pod ~ – aga-inst the wind, upwind; ~ wieje z pó³no-cy – ~ is blowing from the northwi¹z [gatunek drzewa, nie drewna] –an elm (tree)

wierzba [gatunek drzewa, nie drew-na] – a willowwiewiórka – a squirrelwilk – a wolf <pl: wolves>zaj¹c – a harezaskroniec – a grass snakezimno – cold; jest ~ – it's ~; robi siê ~– it's getting ~zio³o – a herbzmierzch – dusk <C, U>¿aba – a frog¿mija – a viper¿o³¹dŸ – an acorn¿uk – a beetle

PRAWO HARCERSKIE,IDEA£YI METODA HARCERSKA

the Scout an Guide Law, idealsand the Scout and Guide Method

braterstwo – brotherhood cel – an aim [zamierzenie], an objec-tive [stan rzeczy, do którego siê d¹¿y]dobrowolny – voluntarydobry uczynek – a good deedduch skautowy – the scout spirit<sing>forma pracy – a methodidea³ harcerski <usu pl> – Scout andGuide ideal <usu pl>jednop³ciowa – single-sex; dru¿yna~ – single-sex Pack/Troop/Unit [patrz:„dru¿yna”]koedukacja – coeducation koedukacyjny – mixed [o dru¿ynie,obozie], merged [o organizacji], joint[o dru¿ynie z³o¿onej z cz³onków kilkuorganizacji, np. ¿eñskiej i mêskiej];dru¿yna ~a – a mixed/joint Pack/Tro-op/Unit [patrz: „dru¿yna”]kszta³cenie kadry – Leader training; ~ w zakresie – ~ in sth/doing sthmetoda harcerska – the (Scout andGuide) Method <sing>modliæ siê – to pray; ~ o/za coœ – ~for sthmodlitwa – a prayer; Modlitwa Har-cerska – the Scout an Guide Prayer;prowadziæ ~ê – to lead a ~msza polowa – an open air mass/se-rvice, a camp mass/service [na obozie]Obietnica Zuchowa – the Cub Scoutand Brownie Promise [polska]obrzêdowoœæ – a theme; ~ indiañska– an Indian ~praca nad sob¹ – self-improvementpraca w ma³ych grupach – workingin small groups

praca zespo³owa [zajêcie wykonywa-ne wspólnie, nie efekt takiej pracy] –teamwork Prawo Harcerskie – the Scout andGuide Law; punkt (Prawa Harcerskie-go) – an article; przestrzegaæ ~ego –to keep ~; ³amaæ ~ – to break ~Prawo Zucha – the Cub Scout andBrownie Law [polskie]Przyrzeczenie (Harcerskie) – the(Scout and Guide) Promise [1. formu-³a tekstowa; 2. moment sk³adania], theInvestiture [uroczystoœæ]; z³o¿yæ ~ – tomake a PromiseRobert Baden-Powell – B-P, theFounderrota [tekst przyrzeczenia] – an oathrozwój – developement ; ~ {du-chowy/fizyczny/intelektualny/spo³ecz-ny/emocjonalny} – {spiritual/physical/intellectual/social/emotional} ~samokszta³cenie – self-educations³u¿ba [fundament harcerstwa] – se-rvice , duty <C, U> [ten wyrazwystêpuje w Przyrzeczeniu]; ~ Bogu– ~ to God; ~ ludziom – ~ to others; ~Polsce – ~ to the Countrys³u¿ba instruktorska – service sprawdziæ czyj¹œ wiedzê [na stopieñlub sprawnoœæ] – to examine sbsprawnoœæ [1. umiejêtnoœæ; 2. zna-czek] – a (proficiency/activity) badge;~ ³azika – the Hiker (Activity) Badge;zdobywaæ ~ – to attempt a/the ~, towork towards a ~; zdobyæ ~ – to gaina ~; opiekun próby na ~ – an exami-ner, a supervisor [patrz te¿: „wymaga-nie”]stopieñ (harcerski) – a (Scout) rank;zdobyæ ~ – to gain the ~; zdobywaj¹cy~ – a candidate [patrz te¿: „wymaga-nie”]stopieñ instruktorski – a Leaderrank; wymaganie na ~ – a ~ require-mentsystem stopni ({harcerskich/instru-korskich}) – a ({Leader/Scout}) rankschemesystem zastêpowy – the Patrol Sys-temuczenie w dzia³aniu/przez dzia³anie– learning by doing wychowanie – education ; ~ du-chowe – spiritual ~wychowywaæ poprzez przyk³ad – tolead by examplewymaganie – a requirement; ~ na sto-pieñ <usu pl> – a rank ~; ~ na spraw-noœæ <usu pl> – the ~ of a/the (activi-ty/proficiency) Badge <usu pl>; ~numer piêæ – ~ five; zrealizowaæ ~ na{stopieñ/sprawnoœæ} – to complete the~ of the {rank/badge}wzór – a (personal) example

zasada harcerskiego wychowania<usu pl> – a principle of Scouting andGuiding <usu pl>Zobowi¹zanie Instruktorskie – theLeader's Engagement; z³o¿yæ ~ – tomake a ~

STRUKTURAORGANIZACYJNA

organisational structure

bud¿et – budget <C, U>chor¹giew – a County/Area [w Wiel-kiej Brytanii; wyraz „Area” dotyczySzkocji], a Region [w Polsce – 1. sta-tutowy szczebel w³adz; 2. ogó³ harce-rzy z danego terenu; 3. instruktorzypracuj¹cy w chor¹gwi], a Region Or-ganisation [w Polsce – jako strukturaorganizacyjna]cz³onek – a Member; ~ wspieraj¹cy –an Associate ~delegacja – a contingent [na zlot],a delegation [na konferencjê]; polska~ – the Polish ~dru¿yna – a Troop [harcerska], a Pack[gromada zuchowa], a Unit [harcerzystarszych]; prowadziæ ~ê – to run a ~;za³o¿yæ ~ – to open a ~; rozwi¹zaæ ~ –to close a ~; ~ zostanie rozwi¹zana –the ~ will closedru¿ynowy/a – a Section Leader[ogólnie, gdy mowa o dru¿ynowychró¿nych grup wiekowych jednocze-œnie], a Leader [gdy wiemy, o kogochodzi, np. w relacji dru¿ynowy – cz³o-nek dru¿yny]; ~ {harcerzy/harcerek} –a {Scout/Guide} Leader (SL/GL); ~zuchowy/a – a Cub Scout/Brownie/Cub Scout and Brownie Leader (CSL)funkcja – an appointment <esp Br>,a position <esp Am>; opis ~i – a jobdescription; pe³niæ ~ê/byæ na ~i – tohold an ~; zwolniæ z ~i – – to dismisssb from an ~; mianowaæ kogoœ najak¹œ ~ê – to appoint sb as a sthg³osowanie – voting , a vote<sing>G³ówna Kwatera ZHP – ZHP Head-quarters/HQ [centralne biuro]; theNational Executive Committee [cia³ostatutowe]gromada zuchowa – a (Cub Scout/Brownie/Cub Scout and Brownie) Packgrupa wiekowa <usu pl> – a Section/age group <usu pl>; podzia³ na ~e –a division into ~sharcerka – a Guide , a Girl Sco-ut <Am>; ~ starsza [14 – 16 lat] – a Se-nior Guide

harcerstwo – (Polish) Scouting andGuiding [„Polish” dodajemy, jeœlichcemy podkreœliæ, ¿e chodzi o polskiruch harcerski, je¿eli mówimy o har-cerstwie w kontekœcie jednej p³ci, mo-¿emy u¿yæ jednego wyrazu]; w ~ie –in ~; ~ starsze [14 – 16 lat] – Senior ~harcerz – a Scout , a Boy Scout<Am>; ~ starszy [14 – 16 lat] – a Se-nior Scouthufiec – a (Scout) Districtinstruktor(ka) ({harcerski/harcerska})– a {Scouter/Guider} [ogólnie, w od-ró¿nieniu od harcerza niebêd¹cego in-struktorem], a Leader [najczêœciej jakoskrót od d³u¿szej nazwy, w odniesie-niu do pe³nionej funkcji instruktorskiej];~ hufca – a District Scouter/Guider; do-ros³y ~ – an Adult Member/Leader;~rzy – Leaders and Commissioners[gdy chcemy podkreœliæ, ¿e chodzi tak-¿e o instruktorów na najwy¿szych funk-cjach]; jestem ~em harcerskim – I'ma Scout Leaderinstruktor(ka) [profesjonalista kszta³-c¹cy w jakiejœ dziedzinie] – a (Skills)Instructorjednostka organizacyjna – a unitkadencja – a term (of office); cztero-letnia ~ komendanta hufca – a four-year ~ as (a) District Commissionerkadra – Leaders <pl>, a/the leader-ship teamkapelan – a Chaplain; Naczelny ~ –a/the National ~karta [opis celu istnienia organizacji]– a charter, a mission statementko³o przyjació³ harcerstwa [pojedyn-cza jednostka Ruchu Przyjació³ Harcer-stwa] – the Scout and Guide Fellowshipkomenda {chor¹gwi/hufca/szczepu} –{Region/District/Group} ExecutiveCommitteekomendant(ka) chor¹gwi – a RegionCommissioner; ~ Wielkopolskiej – the~ for Wielkopolskakomendant(ka) hufca – a DistrictCommissioner (DC); ~ Warszawa Mo-kotów – the ~ for Warszawa Mokotówkomendant(ka) obozu – a/the CampLeaderkomendant(ka) szczepu – a/the Gro-up (Scout and Guide) Leader (GSL)komisarz zagraniczny – the Interna-tional Commissionerkomisja rewizyjna – an Audit Com-mittee; Centralna ~ – the National ~komisja stopni {harcerskich/instruk-torskich} – a {Leader/Scout} RanksCommitteekonstytucja – a constitution; ~ dru¿y-ny – a/the Pack/Troop/Unit ~ [patrz:„dru¿yna”]kr¹g instruktorski – a Scouters andGuiders' Club

kr¹g klerycki – a Seminarians' ScoutClubksi¹¿eczka {harcerska/zuchowa/in-struktorska} – a ({Scout/Guide/Scoutand Guide / Cub Scout and Brownie /Leader's}) membership bookksiêgowy – an accountant, a book-keeperkwatermistrz(yni) – a Quartermaster;~ szczepu – a/the Group ~liczba cz³onków [organizacji] –a membership; organizacja liczy po-nad 1000 cz³onków – the associationhas a ~ of more than 1000mianowaæ kogoœ kimœ – to appoint sbas a sth; ~ kogoœ zastêpowym – to~ sb as a Patrol Leader; ~ kogoœw uzgodnieniu z kimœ – to ~ sb in con-sultation with sb; ~ kogoœ na czyjœwniosek – to ~ sb recommended bysb; ~ kogoœ po zatwierdzeniu kandy-datury przez kogoœ – to ~ sb with theapproval of sb; ~ kogoœ w sk³ad radyszczepu – to ~ sb to a/the GroupScouters and Guiders' MeetingMiêdzynarodowa Katolicka Konfe-rencja Skautingu [ICCS] – Internatio-nal Catholic Conference of ScoutingMiêdzynarodowa Katolicka Konfe-rencja Skautingu ̄ eñskiego [ICCG]– International Catholic Conference ofGuidingMiêdzynarodowe Bractwo Skautówi Przewodniczek [ISGF] – Internatio-nal Scout and Guide FellowshipMiêdzynarodowe PorozumienieSkautów Prawos³awnych [DESMOS]– International Link of Orthodox Chri-stian Scoutsmisja [cel istnienia organizacji] –a mission [patrz te¿: „karta”]naczelnik (ZHP) – the Chief Scout[mê¿czyzna], the Chief Guide [kobie-ta]nadzór – supervision <U,C>; pod ~em– under ~namiestnik/czka {harcerzy/harcerek/zuchów} [w hufcu] – an/the AssistantDistrict Commissioner ({Scouts/Gu-ides/Cub Scouts and Brownies})Nieprzetarty Szlak – special needs(Scouts and Guides), „Unblazed Tra-il” [tylko w dos³ownym t³umaczeniu pol-skiej nazwy]; dru¿yna ~u – a specialneeds Pack/Troop/Unit [patrz: „dru¿y-na”]odpowiedzialnoœæ (przed kimœ) –accountability (to sb) opiekun (czyjœ) – a counsellor (to sb) , a counselor (to sb) <Am>organizacja [stowarzyszenie] – anassociation; ~ {wyznaniowa/otwarta} –a {denominational/open} ~oœrodek harcerski [dobrze wyposa-¿ona stanica] – a scout centre; ~ cen-

tralny [w odró¿nieniu od lokalnego] –a national Scout and Guide centrepatent dru¿ynowego – a Scout/Guide (Leader) warrant, a warrant asScout/Guide Leaderpatrol – a Patrol [zastêp wydzielony],an activity Patrol [grupa zainteresowañw dru¿ynie wêdrowniczej]pe³ni¹cy obowi¹zki kogoœ – an ac-ting sth; ~ komendanta szczepu – an~ Group (Scout and Guide) Leaderpodopieczny – a chargepodw³adny – a subordinatepodzastêpowy/a – an Assistant Pa-trol Leader (APL)prze³o¿ony – a superior, a supervisor[bezpoœredni]przewodnicz¹cy/a (ZHP) – the (ZHP)Presidentprzyboczny/a – an Assistant Leader;~ (w dru¿ynie {harcerzy/harcerek}) –an Assistant {Scout/Guide} Leader[patrz: „dru¿ynowy”]przynale¿noœæ (do czegoœ) [organi-zacji] – membership (of sth , insth <Am>) przywództwo – leadership rada dru¿yny – a/the Troop/UnitLeadership Forum [patrz: „dru¿yna”]Rada Naczelna (ZHP) – the (ZHP)National Councilrada szczepu – the Group Scoutersand Guiders' Meetingregulamin – regulations <pl>, rules<pl>; ~ s³u¿by w kuchni – the rules ofa kitchen dutyRuch Przyjació³ Harcerstwa [jakoca³oœæ] – the Scout and Guide Fellow-shipruch skautowy – the Movements¹d harcerski – Scout and Guide Co-urt <C,U>; Naczelny ~ – the National ~skarbnik – a Treasurer; ~ hufca – a/the District ~skaut o specjalnoœci lotniczej [lubspadochroniarskiej itp.] – an Airscoutskauting – Scouting/Guiding/Scoutingand Guiding; w ~u – in ~, at Scouts/Guidessk³adka <usu pl> – a (membership)(subscription) fee <usu pl>, (member-ship) subscription <U,C,usu pl>, sub<U,C,usu pl; infml>; zalegaæ ze ~miza dwa miesi¹ce – to fall/be two mon-ths behind with the ~s; p³aciæ ~ki (re-gularnie) – to pay the ~s (regularly)spis (harcerski) – a (Scout) census;wyniki ~u <pl> – the ~ figures <pl>statut – Statutes <pl>; zmieniæ ~[wprowadziæ poprawki do statutu] – toamend the ~szczep – a (Scout and Guide) Group;Szczep 303 WDH(iZ) im. TadeuszaKoœciuszki – 303th Warsaw TadeuszKoœcuszko Scout and Guide Group

[numer dru¿yny lub szczepu czytamy:303 – 'three hundred and third' ,'three oh three' <Am>; 172 – 'a hundredseventy-second' , 'one seventy-two' <Am>]szczepowy/a – patrz: „komendant(ka)szczepu”szóstka (zuchów) – a Six (of Cub Scouts/Brownies/Cub Scouts or Brownies);~kowy/a – a Sixer; zastêpca ~kowe-go/ej – a Seconder; system ~tek – theSix SystemŒwiatowa Organizacja Ruchu Skau-towego [WOSM] – World Organiza-tion of the Scout MovementŒwiatowa Skautowa Unia Parlamen-tarna [WSPU] – World Scout Parlia-mentary UnionŒwiatowe Stowarzyszenie Prze-wodniczek i Skautek [WAGGGS] –World Association of Girl Guides andGirl ScoutsŒwiatowy Zlot na falach eteru [JOTA]– Jamboree on the AirŒwiatowy Zlot na szlaku [JOTT] –Jamboree on the TrailŒwiatowy Zlot w internecie [JOTI] –Jamboree on the Internetuchwa³a – a resolutionwêdrownictwo – Rover/RangerScouting wêdrownik – a Rover [harcerz],a Ranger [harcerka]wiceprzewodnicz¹cy (ZHP) – the(ZHP) Vice-Presidentwizytacja (czegoœ) – an inspection (ofsth) [zdarzenie], a visit of inspection(to sth) [zdarzenie], inspectors <pl>[osoby]; robiæ/przeprowadzaæ ~ê – tomake/carry out an inspectionwodniak – a Seascoutwst¹piæ do harcerstwa – to join Sco-uts/Guideswydzia³ – a department; ~ programo-wy – the Programme ~; kierownik ~uProgramowego GK – the NationalCommissioner for Programmezastêp – a Patrol; ~owy/a – a ~ Leader(PL); pracowaæ zastêpami – to workin one's ~szastêpca komendanta {hufca/chor¹-gwi} – an/the Assistant {District/Re-gion} Commissionerzastêpca naczelnika (ZHP) – theDeputy Chief Scout [mê¿czyzna], theDeputy Chief Guide [kobieta]zdolnoœci przywódcze <pl> – leader-ship , leadership qualities/skills <pl>zespó³ – a teamZHP poza granicami Kraju – PolishScouts Abroadzjazd – a congress; ~ ZHP – the ZHPNational ~; ~ hufca – a District ~; ~nadzwyczajny – an extraordinary ~; ~nadzwyczajny ZHP – an extraordinary

ZHP National ~; ~ sprawozdawczy –a report ~; ~ sprawozdawczy chor¹gwi– a Region Report ~zostaæ wybranym – to be elected; ~na komendanta hufca – ~ as (a) DistrictCommissioner; ~ w sk³ad komisji rewi-zyjnej – ~ to the audit committeezuch – a Cub (Scout) [ch³opiec; wyraz„Scout” mo¿na pomin¹æ we wszystkichd³u¿szych wyra¿eniach, np. „Cub Me-eting”]; a Brownie [dziewczynka]; ZuchGospodarny – Managing Cub Scout/Brownie; Zuch Ochoczy – Willing CubScout/Brownie; Zuch Sprawny – Effi-cient Cub Scout/Browniezuchmistrz – a Cub Scout/Brownie/Cub Scout and Brownie Leaderzuchowiec – patrz: „zuchmistrz”zwi¹zek dru¿yn – a union of Troops(and Units) [patrz: „dru¿yna”]Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego –Polish Scouting and Guiding Associa-tion (ZHP) [zwyczajowo polski skrótumieszczny jest po angielskiej nazwiew nawiasie]Zwi¹zek Harcerstwa Rzeczypospo-litej – The Scouting Association of TheRepublic of Polandzwierzchnik – patrz: „prze³o¿ony”

£¥CZNOŒÆ

communications

alfabet Morse'a – Morse (code) ;~em Morse'a – in ~; nadawaæ ~ {œwia-t³em/dŸwiêkiem} – to transmit ~ by{light/sound}alfabet semaforowy – semaphore antena – an antenna <Br, Am>, anaerial centralka (telefoniczna) – a switchbo-ardCzy jesteœ przy radiu? – Are you onthe radio?fale krótkie <pl> – short wave <C, U>flaga [do Morse'a] – a flaghas³o [sekretne s³owo] – a password;podaæ ~ – to give the ~Jak mnie s³yszysz? – How do youread me?kabel – cable <Br, Am; U,C>, cord<esp Am; C, U>, flex <Br; C, U>kana³ [CB] – a channelkreska [w alfabecie Morse'a] – a dashkropka [w alfabecie Morse'a] – a dotkrótkofalarstwo – short-wave commu-nication krótkofalówka – a (short-wave) radioodbiór [jakoœæ sygna³u] – patrz: „za-siêg”

odbiór! [do koñczenia wypowiedziprzez radio] – over!; bez ~u! – out!odszyfrowaæ – to decodeodzew – a countersignradiostacja – a (radio) stationstrza³ka – an arrowsygnalizacja – signalling szyfr – code <C, U>; z³amaæ ~ – tobreak the codetelefon polowy – a field telephonet³umienie [szumów w radiu] – squelchUKF – FMwalkie-talkie – a walkie-talkie <infml>wiadomoœæ – a message; {nadaæ/odebraæ} ~ – to {send/receive} a ~„X tu Y” – 'X it's Y'zasiêg [jakoœæ sygna³u] – reception; {dobry/s³aby} ~ – {good/bad}~zaszyfrowaæ – to encode

VARIA

miscellaneous

akcja – an event, an activity; ~ nabo-rowa – recruiting , a recruitmentcampaign; ~ zarobkowa – fundraising, a fundraising (event/activity);prowadziæ ~ê zarobkow¹ – to raisemoney, to fund raise; uzbieraæ 1000 –to raise 1000arkusz papieru [du¿y] – a sheet of flip-chart (size) paper [arkusz], flipchart(size) paper [papier]bezpieczeñstwo – safety czas komendancki – Leader's time; uznawaæ czyjœ czas za obowi¹-zuj¹cy – to go by sb's watchdemobil; coœ z ~ – an ex-army sthdok³adka [jedzenia] – seconds <pl;infml>faktura – an invoicefa³szowaæ – to sing/play off-key, tosing/play out of tunegazetka – a newsletter; ~ hufca – a/the district ~harcówka – a Scout room, a meetingroom/placehobby – a hobbyjad³ospis – a menu; Co dziœ na kola-cjê? – What's on the ~ tonight?koszulka dru¿yny – a/the Pack/Troop/Unit T-shirt [patrz: „dru¿yna”]leœnictwo [obszar] – a forest admini-stration regionleœniczy – a foresterlista (uczestników) – a roster <Am>,a register miejsce [jakiejœ imprezy] – a venuenabór – recruitment 

nocleg – accommodation <Br; U>[miejsce], accommodations <Am; pl>[miejsce], a place/somewhere to staythe night/two nights etc. [miejsce], anovernight stop [miejsce postoju i noc-legu na trasie podró¿y], lodging [us³uga]; znaleŸæ ~ – to find a place/somewhere to stay the night/two nightsetc.ochotnik – a volunteerodpocz¹æ – to have some restodpoczynek – rest <C, U>organizowaæ coœ – to organize sthpara (kogoœ/czegoœ) – a pair (of sb/sth); w ~ch – in ~spobocze – a verge [trawiaste,nieutwardzone], a soft shoulder <Am>[trawiaste, nieutwardzone], a hard sho-ulder [asfaltowe], a shoulder<Am> [asfaltowe]; iœæ ~m – walk on/along the ~prace spo³eczne – community workprzydomek – a nicknameprzyjmowanie goœci w domach – [1.zwyczaj; 2. czas, kiedy to ma miejsce]– home hospitality schronisko m³odzie¿owe – a youthhostelsklep harcerski – a Scout shopsponsor – a sponsorstrój narodowy – a/the national co-stume/dressszanta [1. rytmiczna pieœñ do pracy;2. piosenka o tematyce ¿eglarskiej] –a (see) shanty , a chanty <Am>,a chantey <Am>szary papier – patrz: „arkusz papieru”technika harcerska <usu pl> – Sco-ut(ing) skill <usu pl>termin (czegoœ) – a deadline (for sth)[ostateczna data ukoñczenia czegoœ];ustaliæ ~ – to make an appointment(for sth) [umówiæ siê na spotkanie], toset/fix the date (for sth) [~ wydarze-nia], to set a time limit/deadline (for sth)[ustaliæ granice czasowe, czyli ostatnidzieñ, kiedy coœ mo¿e byæ zrobione]u³o¿yæ [coœ na sobie] – to stackwypaliæ siê [o cz³owieku] – to burn outwyszaleæ siê – to blow off (some) ste-am, to have a blastzadanie – a taskzestroiæ [instrumenty, aby mog³y graærazem] – to tune up; ~ gitary – to ~ theguitars; stroiæ siê – to ~zimowisko – a winter campzsynchronizowaæ zegarki – to syn-chronise watcheszupka chiñska – (ramen) noodles <pl>zwiedzaæ – to go sightseeing

Pomys³ opracowania s³ownika polsko-angielskiego o tematyce harcerskiej pojawi³ siê jesieni¹ 2002 r.,kiedy rozpocz¹³em wspó³pracê z Wydzia³em Zagranicznym G³ównej Kwatery ZHP, choæ angielskie s³o-wa zwi¹zane z harcerstwem zacz¹³em zbieraæ na w³asny u¿ytek ju¿ nieco wczeœniej. Praca nad s³owni-kiem sta³a siê moj¹ pasj¹, gdy wiosn¹ 2003 r. zacz¹³em go publikowaæ w odcinkach w gazetce mojegoszczepu. Za cel postawi³em sobie opracowanie s³ownika wyczerpuj¹cego i rzetelnego, który pozwoli³byunikn¹æ popularnych b³êdów pope³nianych w t³umaczeniach oraz umo¿liwi³by harcerzom i instruktoromefektywn¹ komunikacjê podczas miêdzynarodowych imprez takich jak zloty, obozy zagraniczne, obozyz udzia³em skautów organizowane w Polsce czy ró¿ne kursy i konferencje skautowe. Do u¿ytkownikóws³ownika nale¿y ocena, czy cele te zosta³y spe³nione. Z otwartoœci¹ przyjmê wszelkie uwagi dotycz¹ces³ownika, a zw³aszcza uwagi merytoryczne, liczê bowiem na to, ¿e s³ownik uka¿e siê wkrótce w for-mie ksi¹¿kowej, która uwzglêdnia³aby wszystkie b³êdy wykryte i nades³ane przez jego u¿ytkowni-ków. Dotyczy to tak¿e polskich wyrazów, które wydadz¹ siê wam regionalizmami i które maj¹nieumieszczone w s³owniku synonimy. U¿ywajcie go zatem i informujcie o ewentualnych b³êdachoraz wyrazach i zwrotach, które waszym zdaniem powinny siê w nim znaleŸæ. A mo¿e komuœ udasiê go wypróbowaæ podczas obozu brytyjskiego lub amerykañskiego?

Oddaj¹c s³ownik w wasze rêce, nie mogê nie podziêkowaæ tym, którzy swoj¹ prac¹ i poœwiêconymczasem przyczynili siê do jego powstania. Przede wszystkim chcia³em podziêkowaæ Kasi Tarnowskiejza wk³ad, jaki wnios³a w pracê nad s³ownikiem. Bez niej zupe³nie nie by³by on tym, czym jest. Swoj¹wiedz¹, rad¹ i kontaktami s³u¿y³a mi przez ca³y czas hm. Ewa Lachiewicz, komisarka zagranicznaZHP. Jej doœwiadczenie w praktycznym u¿yciu skautowej angielszczyzny nie mo¿e siê równaæ z do-œwiadczeniem ¿adnej innej osoby w Zwi¹zku. Hm. Anna Gutowska poœwiêci³a wiele czasu, aby doko-naæ ostatecznej korekty s³ownika, dziêki której unikn¹³em wielu b³êdów. Emma Radbourne wspar³amnie swoj¹ wiedz¹ zdobyt¹ w czasie, kiedy by³a cz³onkini¹ Girlguiding UK, co znacznie zbli¿y³os³ownik do jêzyka, jakim brytyjskie skautki pos³uguj¹ siê na co dzieñ. Pomoc Alice Addison mia³azasadnicze znaczenie dla powstania dzia³u o pierwszej pomocy.

Swoje podziêkowania kierujê tak¿e do Caroline Hills, Anthony Campa, £ukasza £¹czyñskiego (red.nacz. „Paramagazynu” i mojego brata), Julie Bisset, Margaret i Jima McDowall, Amy Louise Jones,Shawna Broughton, Justine Connolly, Sary Evener, Craiga Turpie oraz wszystkich tych, którzy nade-s³ali ju¿ istniej¹ce s³owniki skautowe, a tak¿e do tych, których z powodu w³asnej niedoskona³oœci niejestem w stanie wymieniæ z imienia.

W pracy nad s³ownikiem korzysta³em z licznych Ÿróde³: opublikowanych s³owników (Oxford Advan-ced Learners' Dictionary, s³owników Oxford-PWN, Oxford Collocations, Oxford Pictorial Dictionary,Oxford Wordfinder, Wielkiego s³ownika polsko-angielskiego i angielsko-polskiego Wiedzy Powszech-nej), internetu (przede wszystkim scoutbase.org.uk, wyszukiwarki google.co.uk oraz innych niezliczo-nych stron internetowych – skautowych, tematycznych i handlowych), miesiêcznika brytyjskich skau-tów Scouting Magazine, rozmaitych anglojêzycznych wydawnictw tematycznych (GPS, mapy, pierwszapomoc) oraz w³asnego doœwiadczenia zdobytego w Stanach Zjednoczonych.

Jako Ÿród³a s³ów do t³umaczenia s³u¿y³o mi wiele wydawnictw polskich. Pomocne okaza³y siê tak¿eistniej¹ce s³owniki polsko-angielskie o tematyce skautowej: przede wszystkim „S³ownik terminologiiharcerskiej”, wydany przez Chor¹giew Dolnoœl¹sk¹ – najlepszy z tych, które mia³em w rêku, poza tyms³ownik zamieszczony w „Kalendarzyku harcerza i harcerki” wydawnictwa HBW „Horyzonty”, s³ow-nik terminologii oficjalnej zamieszczony na stronie skauting.zhp.pl, s³ownik napisany dla uczestni-ków Eurojam FSE oraz kilka innych s³owników, które wpad³y mi w rêce, a tak¿e t³umaczenie StatutuZHP na jêzyk angielski. Ich autorom oraz tym, którzy je nades³ali, serdecznie dziêkujê.

Mam nadziejê, ¿e w przysz³oœci powstan¹ tak¿e s³owniki: polsko-niemiecki, polsko-francuski i inne.

PWD. RAFA£ £¥CZYÑSKISZCZEP 208 WDHIZ IM. BATALIONU „PARASOL”, HUFIEC WARSZAWA MOKOTÓW

[email protected]

Polsko Angielski Slownik Harcerski

Documents

Transcript of Polsko Angielski Slownik Harcerski