Polska – Dokument dotyczący polityki transportowej: W stronę zrównoważonego

transportu lądowego

Konferencja: Polityka przestrzenna a transportowa - Ewaluacja inwestycji infrastrukturalnych, 17 grudnia 2012

Radosław Czapski – Bank Światowy

Diagnoza

Sektor drogowy ma pozycję dominującą w zakresie ruchu pasażerskiego

3Źródło danych: MI, GUS, 2009

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20080.00

50.00

100.00

150.00

200.00

250.00

300.00

350.00

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

82%86% 87% 87% 87% 86% 87% 89% 89% 90% 91% 91% 92% 92%

18%14% 13% 13% 13% 14% 13% 11% 11% 10% 9% 9% 8% 8%

Drogowy transport pasażerski (pasaż.km)Kolejowy transport pasażerski (pasaż.km)% udział w rynku - drogowy transport pasaż.% udział w rynku - kolejowy transport pasaż.

Wzrost rynku w przewozach towarowych przejmowany jest przez transport drogowy

4Źródło danych: MI, GUS, 2009

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20080.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

140.00

160.00

180.00

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

43%45%

48%53%

56% 58%61% 63% 64% 66%

69% 70%73%

76%

57%54%

51%46%

44% 42%38% 36% 35% 34%

31% 29%26%

24%

Transport drogowy (mln tkm) Transport kolejowy (mln tkm)% udział w rynku - transport drogowy % udział w rynku - transport kolejowy

Struktura przewozów towarowych Polska i EU-27

5

Road; 73.35%

Rail-way,

26.38%

Inland waters; 0.13%

Oil Pipelines; 0.13%

Poland Freight

Road; 45.59%Railway,

10.70%

Inland waters; 3.34%

Pipelines; 3.05% Sea 37.25%

Air 0.07%

EU-27 Freight

Żegluga śródlądo

wa0.13%

Żegluga śródlądo

wa3.34%

Rurociągi

naftowe0.13%

Rurociągi

3.05%

Żegluga morska37.25%

Drogi73.35%

Drogi45.59%

Transport

lotniczy0.07%

Koleje26.38%

Koleje10.70%

Przewozy towarowe,

Polska

Przewozy towarowe, EU-27

6

Struktura przewozów pasażerskichPolska i EU-27

Passenger

cars; 82.34

%

Bus & Coach; 9.41%

Railway;

6.72% Tram &

Metro; 1.53%

Poland Passenger

Passengers cars;

71.40%

P2W; 2.35%Buss & Coach; 8.21%Railway &

high Speed, 7.42%

Tram & Metro; 1.30%

Air; 8.70%

Sea; 0.62%

EU-27 Passenger

Przewozy pasażerskie,

Polska

Przewozy pasażerskie, EU-

27

Transport

lotniczy8.70%

Tramwaje i metro

1.30%

Tramwaje i metro

1.53%

Samochody osobowe

71.40%Samocho

dy osobowe82.34%

Autobusy

9.41%

Autobusy

8.21%

Żegluga morska0.62%

Koleje6.72%

Koleje konew. &szybkie7.42%

Pojazdy motorowe

dwukołowe 2.35 %

Obecny trend jest niekorzystny i trudny do zaakceptowania

Dalsze przejmowanie całego wzrostu ruchu przez transport drogowy doprowadzi do: istotnego wzrostu ruchu na drogach, potrzeby prowadzenia dużych inwestycji w celu

rozbudowy sieci dróg, znacznie wyższych nakładów na utrzymanie i

remony dróg, poważnych skutków dla zagospodarowania

przestrzennego, dodatkowych problemów w zakresie

bezpieczeństwa ruchu drogowego, zanieczyszczenia środowiska

7

Nakłady na infrastrukturę transportową (środki publiczne + opłaty użytkowników)

8

2004 2005 2006 20070

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

4,795 5,095

6,5086,992

5,621

7,559

10,151

13,039

Maintenance CAPEX

PLN

(Mill

ions

)

2005 2006 2007 20080

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

2,513 2,666 3,004 2,779

347 9681,920

1,332

Maintenance CAPEX

DROGI KOLEJE

Utrzymanie UtrzymanieInwestycje

Inwestycje

mln

PLN

9

Opłaty ponoszone przez użytkowników dróg są znacznie niższe

KOLEJE DROGI

2010 2011 2012 2013 20140%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

37%

24% 22%27%

36%

24%33% 33%

32%30%

38% 42% 45% 41% 34%

Access Charges + PLK (level 2007) State BudgetEU Funds

2008-20120%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

7%

68%

25%

Road Fund State BudgetEU Funds

Budżet państwa

Środki UE

Opłaty za dostęp +PLK (poziom z 2007)

Budżet państwa

Środki UE

Fundusz Drogowy

Opłaty płacone przez użytkowników kolei są znacząco wyższe niż użytkowników dróg

Przewozy [mld jedn. Przew.]

Nakłady publiczne (budżet, pożyczki, UE) [mln zl]

Wkład użytkowników (opłaty, podatki w paliwie, etc.)[mln zl]

PLN/jedn.przew.

Płacone przez użytk.

Płacone przez państwo

2007drogi

417.50 3,175 2,013 0.0048

0.0076

kolej

73.50 2,080 2,624 0.0357

0.0283

2009drogi

508.5 12,464 2,323 0.0046

0.0245

kolej

62.0 3,263 2,381 0.0384

0.0526

Użytkownicy kolei płacą 7-8 razy więcej za infrastrukturę niż użytkownicy dróg w przliczeniu na jednostkę przewozowąPaństwo płaci 2-3 razy więcej za transport jedn.

przewozowej koleją w porównaniu do dróg (koszty zewnętrzne nie są uwzględnione - zanieczyszczenia, kongestia, wypadki, etc.)

10

Systemy składające się na infrastrukturę kolejową są w większości przestarzałe

Signaling system

Relay / Electronic Interlocking Systems

Power Supply and Catenary Systems

Telecommunication Installations

0% 20% 40% 60% 80% 100%

<10 years 11-20 years 21-30 years 31-40 years >40 years

11

Urządzenia telekomunikacyjne

Zasilanie i trakcja

Przekaźnikowe/elektroniczne systemy sterowania ruchem kolejowym

Sygnalizacja

<10 lat 11-20 lat 21-30 lat 31-40 lat >40 lat

Inwestycje drogowe kreują znaczące przyszłe potrzeby w zakresie utrzymania i rehabilitacji

Wydatki w sektorze drogowym

12

Ostatnio wydatki na utrzymanie infrastruktury niebezpiecznie maleją

Źródło danych: MI, GDDKiA, 2009

2005 2006 2007 2008 2009 2010 (plan) -

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%

815 579

6,883

10,429

14,491

27,049

1,744 1,615 3,186 3,189 3,881 3,160

68%74%

10%

InwestycjeUtrzymanie i remontyUdział % utrzymania i remontów w kwocie ogółem

PLN

(m

ilion

y)

Znacznie wzrósł poziom zaciągniętych pożyczek na drogi bez równoczesnego wzrostu przychodów

2006 2007 2008 200902000400060008000

10000120001400016000

Krajowy Fundusz Drogowy: Przychody i zadłużenie

(w mln PLN)

Operating Revenue Amount Borrowed

Przychody operacyjne

Środki pożyczone

Przychody operacyjne obejmują: opłatę drogową w cenie paliw, opłaty koncesyjne i inne opłaty użytkowników dróg

13

Bezpieczeństwo ruchu w transporcie lądowym

ROAD fatalities per 1000 million pass-km

RAIL fatalities per 1000 million pass-km

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.0020.94

0.56

Liczba rannych i zabitych w wypadkach samochodowych w Polsce jest wśród najwyższych w Europie

Liczba ofiar wypadków DROGOWYCH na miliard pasażerokilometrów

Liczba ofiar wypadków KOLEJOWYCH na miliard pasażerokilometrów

14

Polska pozostaje w tyle za innymi państwami UE w zakresie poprawy bezpieczeństwa drogowegoLiczba ofiar śmiertelnych wypadków drogowych na milion mieszkańców

Źródło danych : ETSC (2009)

15

Lotnictwocywilne3,3%

Koleje1,2%

Inne1,5%Żegluga

2,4%

Drogi91,6%

Udział transportu w emisji gazów cieplarnianych gorszy niż w wielu krajach UE

Źródło danych: DG TREN

Udział rynkowy emisji CO2z transportu (2006)

Polan

dEst

onia

Czeck

Republic

k

Hunga

ryFra

nce

German

yEU

-270

20

40

60

80

100

120

Civial Aviation Road Transport RailwaysNavigation Other

Emisje gazów cieplarnianych wedługpodsektorów (2009)

16

Obecna polityka transportowa w transporcie ladowym - podsumowanie diagnozy Podjęto ważne reformy w celu osiągnięcia konwergencji z

politykami i wskaźnikami ekonomicznymi UE Pomimo poprawy, jakość infrastruktury transportowej jest

nadal uważana za główny czynnik ograniczający rozwój Sieć dróg (głównie samorządowych) nadal wymaga

ogromnych inwestycji, pomimo podniesienia nakładów inwestycyjnych

Sektor kolejowy nie jest w stanie konkurować z drogowym, a stan infrastruktury ulega pogorszeniu

Na tle innych krajów UE, Polska nadal ma bardzo słabe wyniki w zakresie bezpieczeństwa dróg

Poprawa stanu emisji gazów cieplarnianych przez inne sektory jest zagrożona przez emisje związane z transportem

Podsumowanie i wnioski

18

Propozycje działań (polityka tansportowa) Zmiana proporcji i priorytetów programu inwestycyjnego

Przeznaczenie większej ilości funduszy na kolej oraz wspieranie programów rehabilitacyjnych (remontowych)

Koncentracja na wąskich gardłach w infrastrukturze oraz na zintegrowanym i zrównoważonym programie wykraczającym poza przedsięwzięcia uzgodnione już z UE.

Koordynacja inwestycji (drogi/koleje, krajowe/samorządowe) Wzrost przychodów sektora w celu poprawienia stabilności i trwałości

jego rozwoju Drogi: podwyższenie opłat użytkowników Koleje: reforma struktury opłat i zwiększenie wsparcia publicznego

Przegląd systemu finansowania dróg oraz kontynuacja reform sektora kolejowego (finansowanie, instytucje i sprawność operacyjna)

Poprawa finansowania oraz koordynacja działań dotyczących bezpieczeństwa drogowego – np. specjalny program długo lub średnio terminowy ze stabilnym finansowaniem, także naprawy istniejące infrastruktury (potencjalne żródła: wpływy z fotoradarów, udział % w KFD czy ubezpieczyciele)

19

Podsumowanie - pytania do dyskusji Czy przedstawiona ocena obecnej sytuacji jest

zgodna z Państwa oglądem?

Czy zarysowane dylematy i wyzwania stojące przed polityką wobec transportu lądowego w Polsce są zgodne z Państwa oceną?

Czy sugerowane zmiany w polityce transportowej są realne (i wdrażalne)?

Jak szybko możliwe są ewentualne zmiany w polityce transportowej w Polsce?

20

21

Dziękuję za uwagę!Radosław Czapski

Bank Światowyul. E. Plater 53

rczapski@worldbank.org+48 22 520 8000