Magdalena Kolasiriska, Jolanta Rabe-Jabloriska

Wstgp

Rozw6j intelektuaby i spoleczny czlowieka od dawnawiqzano z rozwojem mowy.Zgodnie z koncepcj4 determinizmu jgzykowego uwa2a sig, 2e rozw6j poznawczyczlowieka jest przede wszystkim zale2ny od rozwoju jgzyka. Niekt6rzy autorzy s4zwolennikami poglqdu, 2e jgzyk jest tylko narzgdziem do wyraiama proces6w po-mawczych, tak wigc wszelkie zmiany w rozwoju jgzykowym s4 wt6rne wobec roz-woju umyslowego [1, 2,3,4). Nie ma wqtpliwoSci, 2e mowajest wa2nym elementemnaszej komunlkacji z innymi osobami, ulatwia powstanie wigzi i relacji, prawidlowefu nkcj onowanie spoleczne.

Zaburzenia mowy i jgzyka w ICD-10

W dziesi4tej rewizji Migdzynarcdowej statystycznej klasyfkacji chor6b i problemiwzfuowotnych- ICD-10 [5] przedstawiono, w ramach zabwzeh rozwoju psychi cmego,zachowania i emocji, orazzaburzef, kt6rym ,owarzyszqzaburzenia rozwoju i funkcjimowy, nastgpujqcy podzial:

l. Zaburzenia rozwoju mowy i jgzyka a) specyficzne zabtrzenia artykulacji,b) zaburzenia ekspresji mowy, c) zaburzenia rozumienia mowy, d) nabyta afazjazpadaczkq, e) inne zabtxzeniarozwoju mowy i jgzyka, f) zabtrzenia rozwoju mowyi jgzyka nieokreSlone.

2. Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczytajqce sig zwykle w &iecifistwiei w okresie mlodzieiczym: mutyzm wybi6rcry, przewlekle tiki ruchowe lub wokalne,zesp6l tik6w glosowych i ruchowych - Gilles de la Tourette'a, j4kanie sig, mowabeztadsa.

3 . Zabunenia p sychiczn e, kt6rym tow arzy szq zaburzenia r ozwoj u i fu nkcj i mowy :calo$ciowe zabvzenia rozwojowe, alutyzm dziecigcy i atypowy, zespol Retta, innedziecigce zabtrzenia dezintegracyjne, zaburzenie hiperkinetyczne - z towanyszqcymupoSledzeniem umyslowym i ruchami stereotypowymi, upoSledzenie umyslowe.

Definicje

Wydaje sig konieczne przypomnienie podstawowych definicji zabwzeh mowy,kt6re byty obiektem badania przedstawionego w dalszej czgSci pracy.

Pierwszym zwiastunem nieprawidlowego rozwoju mowy dzieckajest spowodowa-ae licznymi czynnikami jej op62nienie, rozryznawarl'e w6wczas, gdy wypowiadaniesl6w nie pojawia sig w 18 (24) miesi4cu 2ycia, zdah w 30 (36) miesiqcu 2ycia(zaleZnteod autora) 12,3,41.

Zaburzenie ekspresji i rozumienia mowy jest specyficznym zaburzeniem roz-wojowym charakteryzr:jqcym sig tym, 2e poziom rozumienia mowy jest ni2szy o 2odchylenia standardowe (OS) od normy wlaSciwej dla wieku dziecka i co najmniejo I OS w stosunku do wyniku w bezslownej podskali testu oceniaj4cego iloraz inte-ligencji (II).

Zaburzenia komunikacji i mowy u dzieci

Zaburzesia ekspresji mowy charakterynje obni2ony poziom ekspresji co najmniejo 2 OS wzglgdem nonny wla$ciwej dla wieku dziecka i co najmniej o 1 OS w sto-sunku do wyniku w bezslownej podskali testu oceniajQcego II, przy prawidlowymrozumieniu mowy.

Specyficzne zaburzenia artykulacji rozpoznajemy w6wczas, gdy poziom umiejgtno-$ci fonologiczaych dziecka jest ni2szy o 2 OS od normy wlaSciwej dla wieku dzieckai co najmniej o I OS od wyniku w bezslownej podskali testu oceniaj4cego II. Inteli-gencja niewerbalna, rozumienie i ekspresjajgzyka pozostaj4 w granicach tronny.

Wszystkie wy2ej wymienione zabtrzenia mowy (ZM) nie mog4 byd wynikiemzabwzen neurologicznycb, uszkodzenia zmysl6w, somatycztrych i caloSciowychzabwzehrozwoju [5].

J4kanie sig cechuje czgste powtarzanie i wydlu2anie d?wigk6w, sylab lub sl6w,albo czgste wahania iprzemvy zabwzajqce plynnoSd wypowiedzi. NieprawidlowoScite sq konsekwencj4 upoSledzenia koordynacji czynno$ci poszczeg6lnych element6waparatu obwodowego mowy: ukladu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego.

AfazjErozpomajemy, gdy zaburzenia mowy (analogiczne jak u doroslych) powstalyu dziecka, kt6re osi4gnglo poziom rozwoju mowy odpowiedli do wieku, natomiastdysfazjg, gdy w wyniku dzialania czynnik6w uszkadzajqcych oan nie doszlo do pra-widlowego rozwoju mowy. Nabyta afazja z padaczkq (zespol Landaua-Kleffnera)charakteryzuje sig utratq przez dziecko umiejgtnoSci rozumieaia i ekspresji mowy, kt6reposiadalo. Poziom inteligencji dziecka nie zmienia sig. Wyst4pienie afali pozostajew zwi1zku czasowym z pojawieniem sig zmian napadowych w EEG (zwykle w obuplatach czolowych lub uog6lnione), nastgpnie napad6w padaczkowych [5].

Zabwzenia rozwoju mowy najczg$ciej wystgpuj4 u dzieci z upoSledzeniem umy-slowym pod postaci4 zahamowania lub niepelnego rozwoju mowy. Czgsto towarzy-szq, w postaci zabwzeh mowy pisanej i czytanej, zaburzeniom rozwoju umiejgtnoSciszkolnych (specyficzne zaburzeniaczytania- dysleksja,analizy d2wigkowo-literowej- dysodografia) [6].

W przebiegu autyzmu dziecigcego obserw:rje sig r6znorodn e zabuszenia rozwoj ui ekspresji mowy: nie wystgpuje gaworzenie, pierwsze slowa pojawiaj4 sig czgstopo 5 r.2., a czgSci dzieci nie dochodzi do rozwoju mowy. W postaci p62nej au:yzmunastgpuje regres w rozwoju mowy po okresie prawidlowego rozwoju dla wieku, nie-prawidlowe u2ycie zaimk6w osobowych w odniesieniu do wlasnej osoby, echolalianatychmiastowa i odroczona, tiki glosowe, stereotypie slowne oraz skomplikowalezaburzenia semantyczno-pragmatyczre. Charakterystycznejest to,2e mowa nie sfu2ykomunikacji [7, 8].

Rozpowszechnienie

Wska2niki rozpowszechaienia zaburzef mowy (ZM) i jgzyka mieszczq sig w sze-rokim przedziale,zaleLnie od stosowanych kryteri6w diagnostycznych i wieku badanejpopulacj i . Ws zy stl<te Lrildta podaj 4 czgstsze wystQpowan ie zaburzeh mowy u chlopc6wwL u dziewcz4t (3 : I - 2:l) [5, 8, 9, I 0, ll, 12, 13, l4].

359

Magdalena Kolasffiska, Jolanta Rabe-Jabloriska

Tabela IRozpowszechnienie ZM i jgzyka

wg Diagnostic and statistical manaal of mental disorders, IV editiott - DSM-IV ll3l

Z danych epidemiologicznych uzyskanych przez Ruttera 19) wyntka,2e ZM dotyczq15-25% populacji dziecigcej. Specyiczne zabarzetia o znacznym nasileaiu bgd4ceprzyczynqzabtnzenia rozwoju spolecznego dziecka bez obni2onego II stwierdzonot 0,15-0,250/o dzieci. Brak jest jedaak szczegiltowych danych na temat populacjipolskiej. Kurcz [3] podaje, 2e dzieci z op62nionym rozwojem jgzyka stanowi4 okolol0% populacji dziecigcej, przy czym specyficzne zaburzenia dotyczq 0,3-0,7o/o tejpopulacji [3].

Cel pracy

Celem pracy bylo ustalenie:- czgstoSci wystgpowani a zabvrzea komuaikacji (ZK) w populacji dzieci 8-letaicb

z gminy miejskiej L6dZczgstoSci wystgpowania i rodzaj6w ZM u tych dzieciczgstoSci wystgpowania i rodzaju zaburzei somatycznych i psychicznych (ZP)wsp6listniej qcy cb z ZM u dzieci

- czy istniej q zaleinoSci pomigdzy poziomem rozwoju umiejgtnoSci jgzykowycha czgstoSciq wystgpowani a i r odzajem zaburzeh psychicznych (ZP) u dzieci.

Grupa badana i metody

Badanie miaio przebieg dwustopniowy i zostalo zrealizowane w ramach polsko--francuskich badai nad rozpowszechnieniem autyzmu. W I etapie wykonano badanieprzesiewowe za pomocq specj alnie skonstruowanego kwestion ariusza Rozw6j Ko-munikacji Dziecka z Otoczeniem, rozeslanego do rodzic6w, opiekun6w, nauczycieli7881 dzieci urodzoaych od 01.01 do 31.01 l99l r., mieszkajqcych w gminie tr 6d2.Populacjg tg wyszukano w Wojew6dzkim Komputerowym Banku Danych na dzieh31.05.1997 r.Uzyskaao odpowiedzi od rodzic6w 7801 os6b (99% populacji wybranej).Na podstawie wnlizy treSci kwestionariuszy wyloniono grupg 63 dzieci (42 chlopc6wi 21 dnewczylek) przejawiaj4cych zabvrzenia komunikacji z otoczeniem i rozwojumowy.

W II etapie dzieci wylonione w I etapie zaproszo?o wraz z rodzicem 1ub opiekulemdo Poradd Przykrtnicznej CSK w N-odzi. Zgloslla sig 58 dzieci (.18 dzewczyaek, 40

hhinbrntt Otut* bafilti omdrii

fotrfE t obmtdt dqqiFqln{riHt sr t uf, roe d r dqttqir+ r+ cr+{frt&rrurb frdogimt d;f#Jlodt*

$+o.{+ir,ri+ofi+i+ri ru rhlu d+ohymt + *#ff{Elsr{ u 0r5+r4 1l ttruI ?6ru * rti r Frr + dnikr iir+rrr q fi +4rr*dnh+xrri

Zaburzenia komunikacii i mowy u dzieci

chlopc6w) wprzedzialewiekowym 8 lat-8 lat I l miesigcy, ukt6rychprzeprowadzononastgpuj4c4 procedurE b adaw cz4:

l. Badanie psychiatryczne, diagnoza wg ICD-102. Ocenapoziomu rozwoju i ZM na podstawie Przesiewowego Testu Logopedycznego

Tarkowskiego - PTLT [5],3. Ocena rozwoju dziecka zapomocqKwestionariusza Rozwoju Dziecka autorstwa

Rabe-Jabloiskiej i Gmitrowicz116l, wypelnianegoprzezrodzica lub opiekuna,4. Ocena aktualnego stanu somatycznego dziecka oraz analiza istniej4cej dokumen-

tacji medyczrej, psychologicznej, logopedycmej (KsiqzeczkaZdrowia Dziecka,Karty Informacyjne Leczenia Szpitalnego, odpisy Kart LeczeniaAmbulatoryjnego,opinie psychologiczne, wyniki badari psychomekycznych, diagnostyki dysleksjii dysgrafii).Zebrane dane opracowano statystycznie zapomoc4 programu EPi Info (6 wersja)

- CDC Atlanta (USA) - Ecole Nationale de Saate Publique (Srednia arytmetyczna, od-chylenie standardowe, test dokladny Fishera, przy p<0,05, ekstrapolacja wynik6w).

Wyniki i ich om6wienie

W przesiewowym badaniu za pomoc4 kwestionariusza Rozwoju KomunikacjiDzieckaz Otoczeniem w pierwotnej populacji 7801 dzieci stwierdzono ZK u 63 dzieci- 0,81o/o populacji dzieci oSmioletnich (42 chiopc6w - 0,590 , i 2l dziewczynek -

0,2lyo), mieszkaj4cych w gminie miejskiej tr-6d2. Odnotowano je w badanej grupieponad dwukrotnie czESciej u chlopc6w ni2 u dziewczynek.

przebieg rozwoju mowy u badanych Tabera2

Nie sfwier&ono istotnych statystycznie r62nic w zakresie przebiegu rozwoju mowypomigdzy dziewczynkami a chlopcami. U wigkszoSci badanych dzieci stwierdzonoopozniony rozw6j mowy. Rozw6j przerywany (po okresie prawidlowego rozwoju,zatrzymanie lub regres mowy) rozpoznano u 12 badanych.

Nie strvierdzono istotnych statystycmie r62nic w zakresie poziomu rozwoju mowyzzle2nie od plci badanych. Prawidlowy poziom rozwoju jgzykowego dotyczyN 15badanych, u pozosialych kompeiencje jgzykowe byly na poziomie niskim. U 6 dziecistwierdzono calkowity brak mowy czynnej, prawie jednakowo czgsto u obu ptrci.

361

FEnlq!q.{ulTrffr

IItd qrftrnFE

UdEgrtll FG

Ciff EtrFltr

tsttron][illc

Ft!lEl Itst! fild! Itst! ftlda lEtaR!ilfirf 0.31 E 8,33 0 q,3u E [ ,F

mrtitmr [. i l E [5[ c E n 5 U II.JT

FIEfl.Efr u.1t E l lrl 4 E1[ E n.tr

Magdalena Kolasiriska, Jolanta Rabe-Jabloriska

Tabeta 3Poziom rozwoju mowy w badanej grupie wg wynik6w w PTLT

Rodzaje ZM i czgstoSd ich wystgpowania u badanych

ffiqlE Arct mrfE6rln+8

tllEF Eiu

EfIrElr nEJmld! nu.ry qE E

atsrlEl!d4rEf rruf qD fl

Ebnda rttubC qE lt

,f ]qrEtE U,IE I

tum 1r0 E

Istotnq statystycznie r62nica w czgstoSci wystgpowania ZM migdzy plciami

0r < 0,05) stwierdzono jedynie u badanych z zaburzeniami rozumienia i ekspresjimowy ze wsp6lwystgpujqcymi objawami neurologicznymi (rozpoznawanymi czE-Sciej u dziewczynek). U chlopc6w lajczgsciej stwierdzano specyficzne zaburzeniaekspresji mowy.

Frakcj e poszczeg6laych specyfi cznych podtyp6w klinicznych ZM przedstawialysig nastgpuj4co:

. Specyficzne zabtrzenia rozumienia mowy (F80.2) 0,17 (n--4)

. Specyficzne zaburzenia ekspresji mowy (F80.1) 0,39 (n:9)

. Specyficznezabvrzenia artykulacji (F80.0) 0,30 (a:7)

. Nabyta afazjazpadaczkq (F80.3) 0,13 (n:3)

Odniesienie uzyskanych wynik6w do calej populacji badanej pozwolilo usta[eczgstoSc wystgpowania wszystkich specyficzlycb ZM u dzieci 8-letnich zamieszka-

tych w N-odzi na2,9 przypadk6w/1000, specyficznych zabwzeh rozumienia mowyna 0,5/1000, specyficznych zaburzeh ekspresji mowy na l,2ll000, nabytej afazjizpadaczkq (zesp6l Landaua-Kleffnera) na 4/10 000.

Naj cz g S ci ej r ozp oznaw eay m i wsp6hvy s tgpuj qcy mi zabtrzeniami so mat y czn y mibyty r62ne schorzeaia leurologiczne (padaczka, encefalopatia niedotlenieniowa,dziecigce pora2enie m6zgowe), nadnej wady i dysfunkcje aparatu artykulacyjnegomowy, nastgpnie zaburzenia sluchu i wzroku, i najrzzdziej wady rozwojowe.

fttmrtq.E|rIIEYfr

Iltdnifsn]FE

t|lHrrJfH]FG

clt!En=qfl

Elrhcrf 4rlE

p1rlfi ts!t lrrs Etr tirF lErir

rfH H Illc 19 [,Tr E 015 I D.m8

rtldtd P II.E ? ll.Itr u.t5 ! [.4ft I

tTr:!ll 1l It t+ E ItE + u.l + E.EE4

Tabela 4

Zaburzenia komunikacji i mowy u dzieci 363

CzgstoSd wystQpowania zab:urzef' psychicznych (ZP) i zaburzefi rozwoju psy-chicznego (ZRP) w badanej grupie byla wysoka (56 dzieci, f : 0,97). U wigkszo6cibadanych postawiono 2 lub 3 ro4oznania psychiatryczne (46 dzieci).

Tabela 5ZRP inne ni2 rozwoju mowy u badanych (wg ICD-10)

ZRP inne ni2 rozwoju mory rozpoznanew badanej grupie (wg ICD-10)

ZRP stwierdzono u 50 badaaych (f : 0,86). NajczgSciej razpoznanymi ZRP byloupoSledzeaie ::myslowe i specyiczne zabutzenia rozwoju umiejgtaoSci szkolnych,stwierdzaae podobnie czgsto w badanej grupie. U 9 badanych postawiono rozpoznaueealo6ciowych zaburzeh rozwojowych. U wigkszo6ci tych dzieci stwierdzono r6wnie2r6zny stopieri upo3ledzenia umyslowego. Odniesienie uzyskanych wynik6w do calejbadanej populacji pozwolilo oszacowa6 czgstoS6 wystgpowania caloSciowych ZRPna 11,5 przypadk6w /10 000, autyzmu na6,4110 000 w populacji dzieci Sletnichz gminy LodL.

ZP rozpoznano u 39 badanych dzieci (frakcja 0,67). U blisko ll2badanych rozpo-mano zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynajqce sig w dzieciistwie i w wiekumlodnehczym, najczgSciej - zaburzenia lgkowe oraz ADHD.

Rodzaje zaburzefi mow w zaburzeniach psychicznych i rozu,oju psychicznego

U wszystkich badanych z upo3ledzeniem umyslowym i bez innych zaburzehrozwojowych stwierdzono zaburzenia rozumienia (f : 0,71, p< 0,05) lub rzadziej

tbdE E . i l

tlTdfrilEtf rt EtsrEl! rlil4uUqEIrllUrtrEEIN]F 58

n fdEl

Itsts rutslrstlml nq.rlr orrdlsroomtsn 5[ lt Ed

E IF8t . IE illlF8t .3

Sqtsr uErula nildu unHillld rlf,hlEfiEpqtsll utsrulr rytrb+qrtsE utsrulr rytstb I ElIrydTJEE*E{tril4llo]E EhIrEtts unqitlot ltEhtrfl

EIlt+0

q{qE4x+l t | l

FE S qts c r E.]EIE nd{u lntEl rr t ryr|fdr 5 q,l]

FE+FE+OFE+ IF&3

CEbofrru Ehtrutb muqlrrfitgndildryAttmatprflnr rEdfu uhrrsrl ddrEtEf,E

I5II

qrqtrqEllrE

Ft[F?IFII

LFEII'TE urUfirroptmilt!trrU El'ltrfrrttrrll I.]ntsfifl.d]umIl!tmll frEtrr|m

t+Ecl

4+tqflq i l[.IE

Magdalena Kolasiriska, Jolanta Rabe-Jabloriska

ekspresji mowy (f:0,29). R6wnie2dzieci z caloSciowymi zaburzeniami rozwoju wy-kazywatry czqSciej znamieme sbtystycznie zabtrzeniarozumienia (f :0,67 , p< 0,05)ni2 ekspresji mowy (f - 0,33). Ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju umiejgtnoSciszkolaych wspSlwystqpowaly u ponad/z przypadk6w zaburzenia artykulacji izolo-wane lub z j4kaniem siE oaz zaburzerna ekspresji mowy (u l/3).Takze u wigkszoScibadanych z ADHD ZMtwaNy charakter zabwzefi artykulacji (f : 0,83), u dzieci zaiz zaburzeniarni adaptacyjnymi rozpoznawano zaburzenia artykulacji lub zaburzeniaekspresji mowy (z jednakow4 czEstoSci4 f :0,44).

zp razpoznane w badanej grupie (wg rcD-10) Tabela 6

FDE Il- t0 tlry+;+pf + u&mtli plfiizrr

Lianrhfrntdt

oqotrn idfi

n frkirtritri r r$roeduri orrdiorni m+tm +s qFl

s0FEFSFS.0FS.1FS.2FS.tFS.0FS.0F9+Fg+ 1FS++

ilbun+nb udr+rrfi itrmri ruo+arrtil ct * rrrlCtrudrir#f;* iru rith Efrftd+1m og#m u fii# fiidtdi4mr-ffif

4htntnb hlulit{'cmtllt-nr drn+rir rdt++,sil i+m+{ithrrltflb q6'o+im*rr mF+alrllcr+ illJl+ ru &i+drlirlEk pmd ! +d ruil rud ritrfirl.itilhrra+nk lE*rr rup,ut'ci f lriirufiiuiilLjrLEk4nrroryru fiir#drirhm uhrnsrb q@m*rt dra ddt#f.rTliprrtniitaeIterdr nimunhtilhr rsrh tnkir mrr fi r F#trtrt { oRCrfwrt ulmdt Frrlrrr urb rudritffrh*hnr dritdoc drordr tdxim+rub ++torq+

Eff+TII4u++4tt

qEqEqffiqffiq0Tqffiqf,rqffi[.tE

qfiqf iqffigE

FtrI.1FtrI.S

4bururb odnrrli +qndcmt drombr, udmfur*m liffrilqr mtrgu

4++lt+rryhir moquhnt oryrdo* uhrnurh udnufi Tfifidfl.ut #dt,rdt+daed+m hb ipft dxit m+cqr

gt

T

qffiqffi

IE

FS.21Fff.EFA 25

&hrrsrb afrffintftdni A+t*+i" prtfi;mrEdni n*srr El*rx.#pr4irrZnirr*nmi nhursrlni ndrtr-url i rnrii

gIs5

qfqftq0s[ffi

Zaburzenia komunikacji i mowy u dzieci

TabelaTZRP u badanych z niskim i prawidlowym poziomem rozwoju mowy

* r62nice istotne statystycznie dla cr:0,05

flJtstgpowanie zaburzen ronuoju psychicznego w grupach badanychz niskim i prawidlowym poziomem rczwoju mowy

Nie bylo istotnej sJaiystycznie r62nicy w czgstoSci rozpaznaw&nia ZRP migdzybadanymi z niskim poziomem mowy a badanymi zrozwojem mowy odpowiednimdo wieku. W grupie dzieci z niskim poziomem umiejgtnoSci jgzykowych istotniestatystycznie czgsciej ri2 u tycb o wytszym poziomie rozwoju mowy stwierdzonouposledzenie umystrowe oraz caloi;ciowe zaburzesia rozwoju. Badani z zK i pozio-mem mowy przecigtnym/wysokim dwukrotnie czgSciej w stosunku do grupy z niskimpoziomem mowy przejawia\izaburzenia rozwoju umiejgtloSci szkolnych, nie byla tojednak r62nica znamienna statystyczde (p>0,05).

Tabela 8

Nie stwierdzono istotnej statystycznie roinicy w czgstoSci wystgpowani aZP mig-dzy grupQ badanych z prawidlowym poziomem rozwoju mowy a grup4 z jej niskimrozwojem. U tych ostatnich znamieanie czgsciej stwierdzano zaburzetia zachowaniaspowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcjq m6zgu (p<0,05).Zabvzenia adaptacyj-ne sfwierdzono podobnie czgsto w obu grupach. U os6b z prawidlowym poziomem

365

ftmtEdt1rrrfr

IIrEbdrUEh

]F !E

l.EcGlslr|flurur

ftErffl,EEEIlETI

rux.{u

EqrfirEhJrGrl

rqdu

AtuEttr4nlJEElfI

n fiEl n lllr$ n lllrl n ft]Et n trh+H# H rE tE ft !JC I ! .19 E II:E rtr 0.93FilTililJr F E tu I u.lt I 4[? I IE c InIIthffi Frtf+EErunt Ul t+P

C IITIE' CI}OF = g[5 ry5

ZP u badanych z niskim i prawidlowym poziomem rozwoju mowy

ErErlIudu nulf

Ltst!EIlrurll

N=EE

A!. drilrnl!lErEll

llfqrql'ElE rurtddfuIr

lmt!!n

ilrrEnldFtSrE

Et.rfifllll+u^dil.ErE

drtrrF,udtrtsnlm|Jbtf,'|rtcf mfuu

fElrrblrErtsnlrErEtflrl

RItrEIIn fitEF n tllcb n fttrl n E{r tiEll

t||{ H rE tu t ! I l ]? i [ .14 c [ I t l? 0.d3Fqt!ruf F E TE t0 q,!? I I t ! I ltIl 11 0lEfitrril Ftttrlrl!qnt t I+e

rq t r ' qE cgtrf rl[05

Magdalena Kotasiriska, Jolanta Rabe-Jabloriska

rozwoju mowy, czg6ciej ni2 u pozostalych badanych, wystgpowaly zabwzesia zacho-wada i emocji, ADHD i funkcjonowania spolecznego. Dwie ostatnie grupy zaburzehwystgpowaly istofirie statysiycznie czgSciej u dzieci z ZK, lecz z rozwojen mowyprzecigtnym/wysokim ni2 u badanych z niskim poziomem rozwoju mowy.

Uzyskane dane na temat czgstoSci wystqpowania ZNI u dzieci z ZK w populacj ipolskiej sq unikalne, mieszcz4 sig w przedziaNachpodanych przez autorow podobnychbadari, przeprowadzoaych w zagranicnrych populacjach [5, 9, l0]. Po raz pierwszyustalono czgsioSd nabytej afazji z padaczkq w polskiej populacji &iecigcej. Potwier-dzono r5wnieL zvriqzek okreSlonych zabtrzeh mowy ze specyficaymi ZP.P orazposzczeg6lnymi ZP ll7, 18, 19, 20,21,22,23).

Wnioski

I . U 0,81% dzieci oSmioletnich mieszkaj4cych w gminie miejskiej L6dz stwier-dzono zaburzenia komunikacji z otoczeniem dwukrotnie czgSciej u chlopc6w niZu dziewczynek. U wszystkich tych dzieci rozpoznano ZMi jej rozwoju, u wiEkszoSciniski poziom rozwoju jgzykowego. ZM miaty r62aq symptomatologig; t 2/3 byly tozabwzenia rozumienia lub rozumienia i ekspresji mowy, u pozostalych - zaburzeniafonologiczne. U blisko l/2badnych wspotwystEpowaly zaburzenia jgzyka pisane-go.

2. Specyficzne ZM stanowily prawie l/2 stwierdzanych ZM. Rozpomano je

u 2,9/ 1000 dzieci oSmioletnich. Ustalono rozpowszechnienie nabytej afazji zpadaczk4w badanej populacji na 4,5/10000.

3. U ponad I /3 badanych stwierdzono 16 nte zabwzena aeurologiczn e, macznienadziej zaburzeniamtysl6w oraz wady budowy i dysfirnkcje aparahr artykulacyjnegomowy. U 2/3 badanych rozpozaano ZP: najczgSciej zachowania i emocji, ADHD,zaburzenia lgkowe i funkcjonowania spolecznego. U wiEkszoSci badanych (86%)stwierdzoao wspolwystgpowanie ZRP. OkreSlono czgstoSd wystgpowania autyzmudziecigcego w populacji l6dzkiej dzieci o6mioletnich na 6,4/t0000.

4. Stwierdzono zaleizno$t, pomig&y poziomem rozwoju umiejgbroSci jgzyko-

wych i rodzajem wsp6hrystqpuj4cych ZP i ZRP. U dzieci z niskim poziomem rozwojumowy istotnie statystycanie czgSciej wystgpowaly: upoSledzenie umyslowe, caloSciowezaburzsniarozwoju oraz zabtrzeniazachowania. U badanych zZKiprzectgtnym lubwysokim poziomem rozwoju mowy istotde czgSciej odnotowano zaburzenia funk-cjonowania spolecznego i ADHD.

iiaoriit' gi665icafiiCc I ai+4 i fifeci i6 fli'gii :fl ii.r6iiic'Ec. .d'rf,cdi+ifieiii dfendfii' ! d'fic6c+ind6r ii.r6iiic'6r 6 &€ifiic6 iini6

ie niifiiifgini di6iif EingI

nieiafffti^ . , . , . w I ^ , , , t , - i " - , , . , i , . ^ ^ , , " . , . . . , ^ , , . t , ^ ^ . , i , - i

Cfiifitl: qiefiild eiiel,iiatie' auei onaiitaeliel +mfiifiii d'i'eelid' iid6ilide gid€6idgfiidd(qE) d iid6iiide di*d (iD) fidied 8-einid6 aiile te airtiiirieiai tli6iii Eierd. qdidi ni6i, dnfieiaiafidi