Podstawy prawa – wykład

Prawo – pozytywizm prawniczy – zbiór norm postępowania regulujących różnego rodzaju stosunki społeczne, ustanowionych przez kompetentne organy i zasadniczo zabezpieczonych przymusem państwa

Norma postępowania – wypowiedź językowa zawierająca zakaz, zakaz lub pozwolenie określonego postępowania skierowana do określonego adresata

Stosunki społeczne – regulują każdy stosunek społeczny, relację międzyludzką; w zależności od regulowanych stosunków wyróżnia się różne części prawa

Organy stanowiące prawo:

Zgromadzenie narodowe – sejm i senat (wyłącznie Konstytucja) Parlament – osobno sejm i senat (tworzenie ustaw) W niektórych sytuacjach – organy władzy wykonawczej

Prezydent Rząd Premier Minister KRRiT – wydaje rozporządzenia

Organy władzy lokalnej – wojewodowie (rozporządzenie) Organy samorządów terytorialnych (kolektywne) – uchwały (np. rada gminy)

Prawo:

1. Zabezpieczone przymusem Państwa – groźbą karną

Prawo może mieć dowolną treść. „Prawo niesprawiedliwe nie jest prawem” (lex iniusta non est lex)Dura lex sed lex – marne prawo, ale prawo

Doktryna prawa naturalnego:- prawo musi być w zgodzie z podstawowymi normami

moralnymi

2. Prawo naturalne: podstawowe wartości, z którymi zwykłe prawo musi być zgodne:

Wg Św. Tomasza z Akwinu – reguły moralne gwarantują pomyślność całego społeczeństwa.Reguły:

dobro zła unika oddawaj każdemu to, co mu się należy miłuj bliźniego swego jak siebie samego

Wg Hugona Grocjusza – prawo naturalne odróżnia czyny moralnie ohydne i moralnie konieczne. Cztery zasady wg Grocjusza:

nakaz poszanowania cudzej własności obowiązek naprawiania wyrządzonej komuś szkody obowiązek ponoszenia kary za przestępstwa obowiązek dotrzymywania umów (pacta sum servanta)

Wg Johna Lock’a – prawo naturalne nakazuje przestrzegać, szanować przyrodzone prawa jednostki: Prawo do życia Prawo do wolności Prawo własności prywatnej

Wg Samuela von Pufendorf’a – człowiek to jedyna istota na ziemi mająca dwie natury – duchową (moralną) i zwierzęcą. Dwie wartości:

Godność człowieka Równość ludzi – wolność

Cechą natury duchowej jest wolność - w przeciwieństwie do zwierząt nie jest zdeterminowana w działaniach przez jakieś czynniki . Jest to natura moralistyczna.Rozróżnianie między dobrem a złem.Natura ludzka jest zróżnicowana.Tolerancja.

Wg Gustawa Radbruch’a – każdy człowiek ma w głowie idee prawa. Ta idea wspólna składa się z trzech elementów:

sprawiedliwość – równe traktowanie takich samych praw dobro publiczne, wspólne poczucie bezpieczeństwa i porządku

3. Trzeci sposób pojmowania prawa:- realizm prawniczy – prawem jest to, co urzędnicy i sędziowie uznają za prawo

Dwa podziały prawa – publiczne i prywatne

Prawo publiczne reguluje stosunki między organami państwa oraz między państwem a obywatelem, w których obywatel jest na pozycji podporządkowanej.

Prawo prywatne reguluje reguluje stosunki między obywatelami oraz między obywatelami i państwem, w których obydwie strony są równe (prawo cywilne).

Prawo: materialne – określa prawo i obowiązki adresatów norm prawnych formalne – sposób dochodzenia praw oraz egzekwowania tych obowiązków przed

organami państwa

Norma prawna – norma postępowania spełniająca cechy: norma generalna – nie określa adresata z imienia i nazwiska abstrakcyjność – odnosi się wyłącznie do powtarzalnych sytuacji

Każda norma prawna składa się z trzech elementów:1) hipoteza – kto i w jakich okolicznościach ma obowiązek przestrzegania normy

prawnej2) dyspozycja – treść zakazu, nakazu lub zezwolenia3) sankcja – określa konsekwencje niezgodnego z dyspozycją zachowania

- popełnienie czynu zakazanego lub niepopełnienie nakazanego

Prawo zna przypadki norm pozbawionych sankcji (tzw. Normy niedoskonałe, ułomne), wprowadzanych, gdy w danym przypadku z powodów moralnych ustawodawca stwierdza, że byłoby to niewłaściwe z powodów moralnych lub gdy żadna z sankcji nie pasuje do danej sytuacji (praktycznie).

Rodzaje sankcji:

1) sankcja karna (pouczenie, kara) – obowiązuje przede wszystkim w prawie karnym.

Ograniczenie wolności – obowiązek wykonywania nieodpłatnych, dozorowanych prac na cele społeczne w określonym wymiarze czasowym

Kara grzywny (na rzecz skarbu państwa) – wymierza się w dwóch etapach: ustalenie ilości stawek dziennych grzywny (pod uwagę bierze się charakter czynu, motywację, rodzaj winy, zachowanie po czynie), potem przypisuje się stawce dziennej wartość w zł (pod uwagę bierze się sytuację majątkową sprawcy)

Pozbawienie wolności:a) Na czas od 1 miesiąca do 15 latb) 25 latc) dożywocie

4 funkcje wymiaru kar: prewencja ogólna – odstraszenie ogółu społeczeństwa od popełniania przestępstw prewencja szczególna – odstraszanie sprawcy od recydywy, ponownego popełnienia

przestępstwa resocjalizacyjna – ma wywoływać przemianę moralną, zmienić przestępcę przywrócenie zaburzonego poczucia sprawiedliwości

Kara spełnia te funkcje gdy:

Jest jak najsurowsza lub/i nieuchronna

2) sankcja egzekucyjna – polega ona na przymuszeniu adresata normy do zachowania zgodnego z prawem (najczęściej aktywność komornika)

3) sankcja nieważności – zachowanie niezgodne z dyspozycją nie będzie wywierało żadnych skutków prawnych (np. umowa kupna nieruchomości nie zawarta u notariusza jest nieważna, testament powinien być napisany własnoręcznie).

Przepis prawny :– zdanie w akcie prawnym. Normę konstruuje się z kilku, kilkunastu przepisów.–

Przepisy: ogólne szczególne mają się tak jak wyjątek do reguły

bezwzględnie obowiązujące względnie obowiązujące