Autorzy poszczególnych rozdziałów:Jan Grabowski: nadzór merytoryczny i wprowadzenie; Rafał Blicharz: 4, 7, 10; Mirosław Pawelczyk: 1 (III), 5, 6; Katarzyna Pokryszka: 1 (I-II, IV-VII), 2, 8; Ewa Przeszło: 3, 9.

Redakcja i korektaEwa Kamińska

Redakcja technicznaCzesław Rygielski

Projekt okładkiZdzisław Ptak

© Copyright by Oficyna Wydawnicza BRANTA 2007© Copyright by Jan Grabowski, Mirosław Pawelczyk, Rafał Blicharz, Katarzyna Pokryszka, Ewa Przeszło 2007

Oficyna Wydawnicza BRANTA - Rok założenia 199085-959 Bydgoszcz, ul. Królowej Jadwigi 18tel./fax (052) 322 89 19, (052) 322 75 34e-mail: oficyna@branta.com.pl www.ksiegarnia.branta.com.pl

Wydanie IArk. druk. 15,5 Druk ukończono w styczniu 2009 r.Skład i łamanie: Mercurius, OlsztynDruk i oprawa: Drukarnia GS30-701 Kraków, ul. Zabłocie 43tel. (012) 656 50 74

ISBN 978-83-81668-92-3

spis treści

WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Rozdział 1. DZiAŁALNOśĆ GOspODArcZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11I. Podstawowe zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej

w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112. Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej wynikające

z przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . 123. Zasady postępowania organów administracji publicznej w stosunkach

z przedsiębiorcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124. Zasada wolności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

II Działalność gospodarcza – podstawowe zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162. Definicja działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163. Wyłączenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

III Przedsiębiorca w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej . . . . . . . . . 19IV. Ogólne warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej . . . . . . . . . 25

1. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252. Obowiązki przedsiębiorców związane z podejmowaniem

i prowadzeniem działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263. Ewidencja działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313.1. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313.2. System ewidencji działalności gospodarczej w ustawie

Prawo działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313.3. Ewidencja Działalności Gospodarczej w ustawie o swobodzie

działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37V. Reglamentacja działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

1. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442. Koncesje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453. Zezwolenia, licencje, zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534. Działalność regulowana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

VI. Kontrola przedsiębiorcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612. Organy uprawnione do kontroli przedsiębiorcy i ich kompetencje . . . . . . . . . . . . 623. Zasady przeprowadzania kontroli przedsiębiorcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634. Książka kontroli przedsiębiorcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Spis treści6

VII. Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne i przedsiębiorców zagranicznych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662. Osoby zagraniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673. Przedsiębiorcy zagraniczni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Rozdział 2. KrAJOWY reJestr sĄDOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77I. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77II. Organizacja Krajowego Rejestru Sądowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78III. Centralna Informacja Krajowego Rejestru Sądowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80IV. Postępowanie rejestrowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81V. Zasada jawności Krajowego Rejestru Sądowego i skutki wpisu . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

Rozdział 3. prZeDsiĘBiOrstWA pAŃstWOWe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87I. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87II. Pojęcie przedsiębiorstwa państwowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

1. Rodzaje przedsiębiorstw państwowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 902. Tworzenie przedsiębiorstw państwowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

III. Akty prawne regulujące wewnętrzną działalność przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . 92IV. Organy przedsiębiorstwa państwowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

1. Dyrektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 932. Ogólne zebranie pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 963. Rada pracownicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

V. Przedstawicielstwo przedsiębiorstwa państwowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981. Pełnomocnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982. Przedstawiciele ustawowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

VI. Rozstrzyganie sporów w przedsiębiorstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100VII. Umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101VIII. Postępowanie naprawcze w przedsiębiorstwie państwowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103IX. Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104X. Łączenie i podział przedsiębiorstw państwowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106XI. Mienie przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Rozdział 4. KOMercJALiZAcJA i prYWAtYZAcJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109I. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109II. Komercjalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

1. Rodzaje komercjalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1102. Podmioty związane z komercjalizacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1133. Akt komercjalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1144. Spółka powstała w wyniku komercjalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115Działalność spółki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

III. Prywatyzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1201. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1202. Pojęcie i rodzaje prywatyzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1213. Prywatyzacja pośrednia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1224. Prywatyzacja bezpośrednia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Spis treści 7

Rozdział 5. ZWALcZANie NieUcZciWeJ KONKUreNcJi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135I. Zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135II. Czyn nieuczciwej konkurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136III. Katalog nazwanych czynów nieuczciwej konkurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

1. Wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa (art. 5-7) . . . . . . . . . . . . . . 1382. Fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego

towarów albo usług (art. 8) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1403. Wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług (art. 10) . . . . . . . . . . . . . 1424. Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1435. Nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy (art. 12) . . . . . . . . . . . . . 1436. Naśladownictwo produktów (art. 13) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1447. Pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie (art. 14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1448. Utrudnianie dostępu do rynku (art. 15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1459. Przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną (art. 15a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14610. Nieuczciwa lub zakazana reklama (art. 16) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14711. Organizowanie systemu sprzedaży lawinowej (art. 17 c) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14912. Prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym

(art. 17 e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14913. Sprzedaż premiowana (art. 17 a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15014. Dostęp warunkowy (art. 15 b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15015. Wprowadzanie do obrotu przez sieci sklepów dyskontowych towarów

w ilości przewyższającej 20% wartości obrotów z markami stanowiącymi własność właściciela sieci lub podmiotów zależnych (art. 17 d) . . . . . . . . . . . . . 151

16. Nieuczciwe formułowanie ofert w loteriach promocyjnych (art. 17 b) . . . . . . . . 151IV. Odpowiedzialność cywilnoprawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

Rozdział 6. OcHrONA KONKUreNcJi i KONsUMeNtÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155I. Konkurencja – zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155II. Wspólnotowe prawo konkurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156III. Przedmiot ustawy antymonopolowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158IV. Zakres podmiotowy ustawy antymonopolowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159V. Formy zakazu praktyk ograniczających konkurencję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162VI. Rynek właściwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162VII. Porozumienia ograniczające konkurencję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163VIII. Formy porozumień ograniczających konkurencję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164IX. Zwolnienia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję . . . . . . . . . . . . 166X. Zakaz nadużywania pozycji dominującej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167XI. Formy nadużywania pozycji dominującej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168XII. Kontrola koncentracji przedsiębiorców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170XIII. Zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów . . . . . . . . . . . . . . . . 173XIV. Organizacja ochrony konkurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174XV. Postępowanie przed prezesem UOKiK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Rozdział 7. pOMOc pUBLicZNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179I. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179II. Podstawowe pojęcia. Rodzaje pomocy publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Spis treści8

1. Pomoc publiczna (program pomocowy, podmiot udzielający pomocy publicznej, przedsiębiorca publiczny, beneficjent pomocy publicznej) . . . . . . . . 181

2. Rodzaje pomocy publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182III. Zasady pomocy publicznej, jej dopuszczalność oraz formy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185IV. Postępowanie przednotyfikacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187V. Postępowanie notyfikacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189VI. Monitorowanie pomocy publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190VII. Kontrola, zwrot pomocy przyznanej niezgodnie z zasadami wspólnego rynku

oraz pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem. Postępowanie odwoławcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

Rozdział 8. specJALNe streFY eKONOMicZNe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197I. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197II. Pojęcie specjalnej strefy ekonomicznej i cele jej ustanowienia . . . . . . . . . . . . . . . . . 198III. Zarządzający specjalną strefą ekonomiczną i jego zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200IV. Plan rozwoju strefy i regulamin strefy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201V. Prowadzenie działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej . . . . . . . 202

1. Zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w specjalnej strefie ekonomicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

2. Przywileje dla przedsiębiorców prowadzących działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

3. Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

Rozdział 9. ZAMÓWieNiA pUBLicZNe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209I. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209II. Pojęcie zamówień publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

1. Zakres przedmiotowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2122. Zakres podmiotowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

III. Tryby udzielania zamówień publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219IV. Umowa o zamówienia publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230V. Kontrola udzielania zamówień publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231VI. Środki ochrony prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

Rozdział 10. NABYWANie NierUcHOMOści prZeZ cUDZOZieMcÓW . . . . . . . . . . . . . . . . 235I. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235II. Pojęcie nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235III. Forma i pojęcie nabycia nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236IV. Pojęcie cudzoziemca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236V. Postępowanie w sprawie uzyskania zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

1. Wniosek i jego badanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2372. Terminy załatwienia sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2383. Decyzje w sprawie zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

VI. Nabywanie akcji (udziałów) przez cudzoziemców w spółkach . . . . . . . . . . . . . . . . 241VII. Wyłączenia od obowiązku uzyskania zezwolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242VIII. Obywatele i przedsiębiorcy Europejskiego Obszaru Gospodarczego . . . . . . . . . . . . 244

WPROWADZENIE

Współczesna gospodarka wolnorynkowa opiera się na zasadzie wolności gospodarczej oraz równości wobec prawa wszystkich podmio-tów. Wolność gospodarcza jest tzw. publicznym prawem podmiotowym o charakterze negatywnym, któremu odpowiada ogólny obowiązek pań-stwa nienaruszania swobody działania beneficjentów tego prawa w sfe-rze działalności gospodarczej. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku nie kreuje zasady wolności gospodarczej jako podstawy ustroju gospo-darczego kraju, albowiem obecnie podłożem tegoż ustroju jest społecz-na gospodarka rynkowa, natomiast wolność działalności gospodarczej jest wyłącznie jednym z jej elementów, obok własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych.

Obecne uplasowanie zasady wolości gospodarczej w konstytucji jako wyłącznie składowego elementu społecznej gospodarki rynkowej zgodnie z art. 20 Konstytucji RP przemawia, iż zasada ta nie posiada waloru zasady absolutnej i niewzruszalnej. Jednakże wszelkie jej ograni-czenia powinny odbywać się zgodnie z regułą określoną w art. 22 Konsty-tucji, zgodnie z którym ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Publiczne prawo gospodarcze dotyczy zbioru norm, które regulują relacje, jakie zachodzą pomiędzy, z jednej strony zasada-mi właściwymi dla niczym nieskrępowanej zasady wolności gospodar-czej, a z drugiej strony jej publicznoprawną reglamentacją, wypływającą z ustaw tradycyjnie wchodzących w zakres przedmiotu publiczne prawo gospodarcze.

Rozległość problematyki, jaką zajmuje się publiczne prawo gospo-darcze, determinuje szeroki zakres różnego rodzaju aktów prawnych, bę-dących przedmiotem zainteresowania specjalistów tej dziedziny prawa. Niniejsze opracowanie zawiera krótką charakterystykę jedynie podstawo-

10

wych w ocenie jego autorów, takich aktów. Stanowią one trzon regulacji prawnej niezbędnej dla podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjnie nie po-siadające osobowości prawnej, jak i sprawnego procesu ich rejestracji w postępowaniu przed krajowym rejestrem sądowym. Zawierają m.in. normy chroniące zasady wolnej i uczciwej gry rynkowej, chroniące kon-kurencję, przeciwdziałające tworzeniu się porozumień ograniczających konkrecję, nadużywaniu pozycji dominującej, zapobiegające nadmiernym koncentracjom przedsiębiorców oraz wyznaczające ramy prowadzenia działalności gospodarczej na terenach specjalnych stref ekonomicznych. Ponadto normy te kształtują zasady wydatkowania środków publicznych, wprowadzając reguły udzielania zamówień publicznych. Regulują rów-nież sferę działalności sektora przedsiębiorstw państwowych oraz zasady ich przekształceń w drodze procesów komercjalizacji i prywatyzacji.

Niniejsze opracowanie w intencji autorów służyć ma zdobyciu wiedzy z zakresu publicznego prawa gospodarczego i jest skierowane głównie dla studentów wyższych uczelni o profilu administracja i zarzą-dzanie.

AutoRZy

Wprowadzenie

DZiAŁALNOśĆ GOspODArcZA

I . PODStAWOWE ZASADy PODEjmOWANIA i prOWADZeNiA DZiAŁALNOści GOspODArcZeJ W pOLsce

1 . Informacje ogólne

Podstawowe zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce określa uchwalona 2 lipca 2004 r. ustawa o swo-bodzie działalności gospodarczej1. Zakres regulowanej przez ustawę Sdg problematyki związanej z prowadzeniem działalności gospodar-czej powoduje, iż ustawa ta jest jednym z najistotniejszych aktów praw-nych dotyczących obrotu gospodarczego w naszym kraju. Ustawa Sdg wprowadza nie tylko podstawowe zasady podejmowania i wykonywa-nia działalności gospodarczej, lecz wskazuje także obowiązki organów administracji publicznej względem przedsiębiorców, warunki, których spełnienie jest niezbędne dla podjęcia działalności gospodarczej oraz formy jej reglamentacji. Przepisy ustawy Sdg uwzględniają również podstawowe zasady podejmowania działalności gospodarczej na te-rytorium rynku wewnętrznego Wspólnot Europejskich i wprowadzają uregulowania będące konsekwencją przystąpienia Polski do Unii Eu-ropejskiej. W tym zakresie przepisy ustawy Sdg regulują zasady two-rzenia oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych w Polsce oraz wspierania przez państwo mikro-, małych i średnich przedsiębiorców.

1 Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz. 1807 ze zm.), dalej powoływana jako ustawa Sdg.

Rozdział 1

Podstawowe zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce12

2. Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej wynikające z przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

Przepisy ustawy Sdg stanowią, że podstawowymi zasadami podej-mowania i prowadzenia działalności gospodarczej są:

1) zasada wolności gospodarczej,2) zasada równości przedsiębiorców,3) zasada uczciwej konkurencji,4) zasada poszanowania dobrych obyczajów,5) zasada ochrony słusznych interesów konsumentów2.

3. Zasady postępowania organów administracji publicznej w stosunkach z przedsiębiorcami

W przepisach ustawy Sdg określone zostały także podstawowe za-sady obowiązujące w stosunkach pomiędzy organami władzy publicznej a przedsiębiorcą. Zasady te formułują podstawowe obowiązki państwa wobec przedsiębiorców. Do obowiązków tych należy zaliczyć:

1) Obowiązek udzielania przez państwo przedsiębiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach określonych w odrębnych przepisach, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji (art. 7 ustawy Sdg),

2) Obowiązek organów administracji publicznej wspierania rozwo-ju przedsiębiorczości poprzez tworzenie korzystnych warunków do po-dejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności obowiązek wspierania mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców (art. 8 ustawy Sdg),

3) Obowiązek wykonania zadań przez organy administracji pub-licznej, w szczególności w zakresie nadzoru i kontroli, z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy (art. 9 ustawy Sdg),

2 C. Kosikowski, Nowe regulacje prawne w zakresie swobody działalności gospo-darczej, „Państwo i Prawo” 2004 nr 10, s. 9; W.J. Katner, Podstawowe zagadnienia praw-ne nowej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2004 r., nr 12, s . 5–6; Z. Miczek, J. Olszewski i in., Publiczne prawo gospodarcze, War-szawa 2005, s. 9.

Rozdział 1. Działalność gospodarcza 13

4) Obowiązek współdziałania organów administracji publicznej, przy wykonywaniu swych zadań, z organizacjami pracodawców, organi-zacjami pracowników, organizacjami przedsiębiorców oraz samorządami zawodowymi i gospodarczymi (art. 12 ustawy Sdg),

5) Obowiązek organów administracji publicznej załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki (art. 11 ustawy Sdg),

6) Zakaz żądania przez organy administracji publicznej oraz uza-leżniania przez nie swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przed-łożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepi-sami prawa (art. 6 ust. 2 ustawy Sdg),

7) Obowiązek wydawania przez właściwe organy administracji publicznej na wniosek przedsiębiorcy pisemnej interpretacji co do za-kresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej, w jego indywidu-alnej sprawie. Z obowiązkiem tym związana jest także zasada, w myśl której przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami finansowymi lub karami w zakresie, w jakim za-stosował się do uzyskanej interpretacji (art. 10 ustawy Sdg)3.

4. Zasada wolności gospodarczej

Zasada wolności gospodarczej jest jedną z fundamentalnych zasad ustroju gospodarczego Polski. Zasadę tę wprowadza art. 20 Konstytu-cji, zgodnie z którym podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospoli-tej Polskiej stanowi społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dia-logu i współpracy partnerów społecznych. W myśl przepisów art. 22 Konstytucji ograniczenie wolności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Roz-winięciem konstytucyjnego unormowania zasady wolności gospodarczej jest regulacja art. 6 ustawy Sdg, który stanowi, iż podejmowanie, wyko-nywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego

3 C. Kosikowski, Nowe regulacje prawne…, s. 14–15; W.J. Katner, Podstawowe zagadnienia prawne…, s. 5–6; Z. Miczek, J. Olszewski i in., Publiczne prawo..., s. 10.

Podstawowe zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce14

na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa4.

Zasada wolności gospodarczej w doktrynie i literaturze przedstawia-na jest w różnych aspektach. Biorąc pod uwagę zakres uprawnień, które przysługują przedsiębiorcy w ramach wolności gospodarczej, istotę tej zasady najlepiej odzwierciedla jej ujęcie przedmiotowe, zgodnie z któ-rym zasada wolności gospodarczej stanowi zespół swobód dotyczących podejmowania, organizacji i prowadzenia działalności gospodarczej. Do najważniejszych z tych swobód należą:

1) swoboda podejmowania działalności gospodarczej,2) swoboda wyboru formy organizacyjnoprawnej, w której działal-

ność gospodarcza może być prowadzona,3) swoboda konkurowania z innymi przedsiębiorcami,4) swoboda w zakresie zbywania własnych towarów i usług oraz

kształtowania cen,5) swoboda w zakresie zatrudnienia,6) swoboda decydowania o sposobie prowadzenia działalności go-

spodarczej, zmiany jej profilu i czasu trwania5.

Zasada wolności gospodarczej nie ma charakteru absolutnego i może podlegać pewnym ograniczeniom. Zgodnie z art. 22 Konstytucji ograniczenia wolności gospodarczej są dopuszczalne, jeżeli tylko wprowadzane są w drodze ustawy i ze względu na ważny interes publiczny. Jednym z podstawowych ro-dzajów ograniczeń wolności gospodarczej, które w literaturze i orzecznictwie uważa się za uzasadnione ze względu na ważny interes publiczny, jest wprowa-dzanie i utrzymywanie przez państwo różnych form reglamentacji działalności gospodarczej. Wiążą się one z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji, zezwolenia (licencji, zgody, pozwolenia) lub wpisu do rejestru dzia-łalności regulowanej, co stanowi niezbędny wymóg podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w określonej dziedzinie. Zasadę wolności gospodar-czej ocenia się właśnie przez pryzmat ilości i charakteru takich ograniczeń6.

4 W.J. Katner, Podstawowe zagadnienia prawne…, s. 5.5 C. Kosikowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 1994 r., s. 76; A. Walaszek-

Pyzioł, Wolność gospodarcza w ustawodawstwie RFN, „Przegląd Ustawodastwa Gospodar-czego” 1992, nr 5–6 , s. 107 i nast.; Z. Miczek, J. Olszewski i in., Publiczne prawo…, s. 11.

6 C. Kosikowski, ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, War-szawa 2005 r., s. 46-47 i 54.

Rozdział 1. Działalność gospodarcza 15

Ze względu na przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oraz wynika-jącą stąd konieczność zmiany przepisów i ich dostosowania do standardów przyjętych w prawie europejskim istotne są także uregulowania wolności gospodarczej w prawie wspólnotowym. Uregulowania te wprowadzają przepisy Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej7. W orzeczni-ctwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wolność gospodarcza uznawana jest za jedno z praw podstawowych8. Obywatele państw człon-kowskich Wspólnoty Europejskiej mają prawo swobodnego przemieszcza-nia się i podejmowania działalności gospodarczej na całym obszarze rynku wewnętrznego korzystając z dwóch podstawowych swobód tego rynku – swobody prowadzenia działalności gospodarczej (art. 43-48 TWE) oraz swobody świadczenia usług (art. 49–55 TWE). Przepisy art. 43 i 49 Trak-tatu rzymskiego wprowadzą jednolity zakaz ograniczeń w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej przez podmioty pochodzące z jed-nego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkow-skiego Wspólnoty Europejskiej. W tym zakresie podmioty te mają prawo do traktowania na takich samych zasadach, jakie przyjęte są wobec oby-wateli państwa, na którego terytorium wykonują działalność gospodarczą. Przepisy Traktatu rzymskiego, regulujące swobodę prowadzenia działal-ności gospodarczej i swobodę świadczenia usług, stanowią konkretyzację ogólnego zakazu dyskryminacji ze względu na przynależność państwową przyjętego w prawie wspólnotowym. Wolność gospodarcza opiera się tu zatem na zasadzie narodowego traktowania przedsiębiorców pochodzą-cych z innych państw członkowskich. Państwa członkowskie podlegają za-kazowi wprowadzania środków powodujących gorsze traktowanie takich przedsiębiorców zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym9. Zasadę tę wprowadzają także przepisy ustawy Sdg, regulując uprawnienia osób zagranicznych i przedsiębiorców zagranicznych do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce.

7 Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej podpisany 25 marca 1957 r. w Rzymie jako Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, da-lej powoływany jako Traktat rzymski lub TWE. Tekst polski Traktatu rzymskiego zobacz w: A. Przyborowska–Klimczak, E. Skrzydło–Tefelska, Dokumenty europejskie, tom III, Lublin 1999 r.

8 S. Biernat, A. Wasilewski, Wolność gospodarcza w Europie, Zakamycze 2000 r., s. 197.

9 A. Cieśliński, Wspólnotowe prawo gospodarcze, Warszawa 2003 r., s. 189–190.

Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu

pełnej wersji książki.