Dział Prawno-Podatkowy

Podatek VAT w jednostkach samorządu terytorialnego

Webinarium – 8 października 2015 r.

www.pwc.com

PwC

Agenda

I. Podatek VAT w jednostkach samorządu terytorialnego

1. Ogólne zasady konstrukcyjne podatku VAT

2. W jakich okolicznościach jednostka samorządu terytorialnego jest traktowana

jako podatnik VAT?

3. Kiedy miasto/gmina ma obowiązek wystawienia faktury VAT?

II. Rozliczenia VAT na linii jednostka samorządowa oraz jej jednostki organizacyjne/ spółki komunalne

1. Rozliczenia VAT na linii jednostka samorządu terytorialnego – spółka komunalna

2. Rozliczenia VAT na linii jednostka samorządu terytorialnego – zakład budżetowy

3. Rozliczenia VAT na linii gmina – jednostka budżetowa

III. Prawo do odliczenia VAT naliczonego przez samorządy w praktyce

1. W jakich sytuacjach możliwe jest odliczenie VAT od zakupów, dokonywanych przez samorządy?

IV. Zmiany w VAT od 1 stycznia 2016 r.

1. W jaki sposób nowe przepisy wpłyną na rozliczenia VAT jednostek samorządu terytorialnego?

2. Jakie kroki należy podjąć, aby przygotować się do wejścia w życie planowanych zmian?

V. Podsumowanie

2

Moduł I

Podatek VAT w jednostkach samorządu terytorialnego

www.pwc.com

PwC

Ogólne zasady konstrukcyjne podatku VAT

4

Zasada neutralności podatku VAT:

• Podatek VAT powinien być neutralny dla przedsiębiorcy, który nie jest ostatecznym konsumentem towaru lub usługi.

• W tym kontekście, odliczanie podatku naliczonego jest podstawą całego systemu podatku od towarów i usług i fundamentalnym prawem podatnika.

• Ogólną zasadą jest, że prawo odliczenia powstaje w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

PwC

W jakich okolicznościach jednostka samorządu terytorialnego jest traktowana jak podatnik VAT?

5

Zasada ogólna:

Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT).

Przykłady czynności opodatkowanych, które mogą być dokonywane przez JST:

• Sprzedaż gruntu;

• Usługi dzierżawy;

• Usługi najmu;

• Zbycie prawa użytkowania wieczystego;

• Wywłaszczenie za odszkodowanie;

• Dostawa wody / odbiór ścieków na rzecz mieszkańców.

PwC

Kiedy miasto/gmina ma obowiązek wystawiania faktur VAT?

6

• Czynności podlegające ewidencjonowaniu (np. wynajem mieszkań i lokali);

• Dla kogo należy wystawić fakturę VAT?

• Kiedy należy zainstalować kasę fiskalną w jednostce samorządu terytorialnego?

• Zwolnienia ze stosowania kas fiskalnych (np. transakcje zaewidencjonowane na rachunku bankowym).

Moduł II

Rozliczenia VAT na linii jednostka samorządowa oraz jej jednostki organizacyjne

www.pwc.com

PwC

Rozliczenia VAT na linii jednostka samorządu terytorialnego –spółka komunalna

Wyrok NSA z 30 października 2013 r. (sygn. I FSK 1397/12)

• Spółka, jako odrębny podmiot, posiadający status podatnika podatku VAT, wykonuje za wynagrodzeniem czynności związane z realizacją zadań własnych Gminy w zakresie gospodarki komunalnej - na podstawie powierzenia.

• Stopień zależności (…) Spółki od Gminy nie może automatycznie przesądzać o braku możliwości uznania wykonywania zadań własnych Gminy powierzonych Spółce za podlegające, jako świadczone usługi, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. (…) Nie można przyjąć, że między Gminą a Spółką nie następuje wymiana świadczeń.

• Nadto trudno uznać, aby wykonywanie za wynagrodzeniem zadań własnych Gminy przez Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a więc kapitałową spółkę handlową, nie mogło być uznane za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT świadczenie usług.

• Fakt istnienia powiązań kapitałowych i osobowych pomiędzy Spółką a Gminą nie podważa ekwiwalentnego charakteru ich świadczeń oraz samoistnej formy organizacyjnoprawnej Spółki z o.o.

8

PwC

Rozliczenia VAT na linii jednostka samorządu terytorialnego –zakład budżetowy

Uchwała NSA z 24 czerwca 2013 r. (sygn. akt I FPS 1/13)

Odrębny reżim finansowy dotyczący samorządowych zakładów budżetowych, wynikający z ustawy o finansach publicznych, w szczególności z art. 14 i art. 15 tej ustawy, a także wyraźne ich wskazanie jako podmiotów realizujących zadania gmin w ramach gospodarki komunalnej, pozwala uznać je za podatników podatku od towarów i usług.

Interpretacja indywidualna z 16 maja 2014 r. (sygn. ILPP5/443-53/14-2/KG)

(…) pomimo, że gmina i jej zakład budżetowy funkcjonują w ramach jednej osoby prawnej, to pozostają dwoma odrębnymi od siebie podatnikami VAT, mogącymi dokonywać między sobą transakcji opodatkowanych VAT, nie zachodzi więc zawarcie umowy z samym sobą.

Tym samym po myśli art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, Zakład jako podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą świadczenie usług, dokonywanych przez niego na rzecz Gminy jako innego podatnika podatku VAT.

9

PwC

Rozliczenia VAT na linii gmina – jednostka budżetowa

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 29

września 2015 r. w sprawie C-276/14, Gmina Wrocław

• Gminne jednostki budżetowe nie są odrębnymi podatnikami

VAT.

• Gmina, jako wyłączny podatnik podatku VAT, zobligowana jest do

prowadzenia ewidencji, składania deklaracji VAT i wystawiania faktur

VAT zarówno w imieniu własnym jak i w imieniu wszystkich utworzonych

jednostek budżetowych.

W związku z Wyrokiem, po stronie jednostek samorządu

terytorialnego powstają istotne zmiany w metodologii

rozliczania podatku VAT:

• Konieczność dostosowania systemów księgowych;• Zmiany zasad wystawiania faktur;• Odpowiedzialność osób, podpisujących deklaracje podatkowe w danejJST.

10

Moduł III

Prawo do odliczenia VAT naliczonego przez samorządy w praktyce

www.pwc.com

PwC

W jakich sytuacjach możliwe jest odliczenie VAT od zakupów, dokonywanych przez samorządy?

Przykładowe transakcje, od których jednostka samorządu terytorialnego może mieć prawo odliczenia VAT:

- zakup solarów,

- budowa wodociągów,

- budowa kanalizacji,

- budowa przydomowych oczyszczalni ścieków,

- remont/budowa świetlicy,

- budowa boiska,

- budowa sal gimnastycznych,

- remonty szkół,

- remonty Urzędu Gminy, itp.

12

Moduł IV

Zmiany w VAT od 1 stycznia 2016 r.

www.pwc.com

PwC

Brzmienie znowelizowanych przepisów

Zgodnie z ustawą z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych, dodaje się

- ustępy 2a – 2h do art. 86 Ustawy o VAT;

- art. 90c.

14

przepisy wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

przepisy stosuje się do towarów i usług nabytych od 1 stycznia 2016 r.

PwC

Brzmienie znowelizowanych przepisów

art. 86 ust. 2a Ustawy o VAT

Kwotę VAT naliczonego podlegającą odliczeniu, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej (sposób określenia proporcji), w sytuacji, gdy:

• nabyte towary i usługi służą zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych;

• przypisanie tych towarów i usług w całości do celów działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe.

15

cel niezwiązany z działalnością gospodarczą ≠

cel niepodlegający VAT

możliwość bezpośredniej alokacji =

brak prewspółczynnika

PwC

Brzmienie znowelizowanych przepisów

art. 86 ust. 2b Ustawy o VAT

Sposób określenia omawianej proporcji powinien odpowiadać specyficewykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć; co do zasady, ma to miejsce, gdy:

• zapewnia on dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz

• obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.

16

wybór metody, dającej najwyższą wartość prewspółczynnika, może nie być prawidłowy

PwC

Projekt rozporządzenia MF – sposób określenia tzw. prewspółczynnika w przypadku niektórych podatników

• W dniu 25 września 2015 r. opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników – projekt z dnia 23 września 2015 r.

• Prewspółczynnik dla JST ma być ustalany odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych, utworzonych w celu realizacji zadań danej JST, tj. osobno dla urzędu, poszczególnych jednostek budżetowych i zakładów budżetowych danej JST.

Powyższe zasady mają znaleźć zastosowanie niezależnie od wyroku TSUE w sprawie C-276/14, Gmina Wrocław.

* w przypadku zakładu budżetowego – przychody

Brak obowiązku stosowania zapisów rozporządzenia przez podatników nim objętych = możliwość przyjęcia innego, bardziej „reprezentatywnego” sposobu określenia proporcji (art. 86 ust. 2h ustawy o VAT).

Xobrót z działalności gospodarczej

dochody*100%

PwC

W jaki sposób nowe przepisy wpłyną na rozliczenia VAT jednostek samorządu terytorialnego?

• Wpływ na rozliczenia VAT tzw. kosztów ogólnych, tj. zasadniczej części wydatków dokumentowanych fakturami VAT ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego;

• Wpływ na jednostki, które historycznie odliczały podatek VAT od wspomnianych kosztów, jak również te, które z przysługującego im prawa nie korzystały;

• W celu ustalenia kwot podatku podlegających odliczeniu jednostki samorządu terytorialnego, obowiązek kalkulowania tzw. prewspółczynnika w oparciu o jedną z metod alokacji podatku naliczonego, wskazanych w nowelizacji;

• Konieczność alokacji wszystkich zakupów, które dokonywane są zarówno na cele prowadzonej działalności gospodarczej, jak również na cele inne, niezwiązane z taką działalnością;

• Należy się spodziewać, że prawidłowość stosowania sposobu dokonywania odliczeń VAT od wydatków ogólnych, może stać się w przyszłości przedmiotem znacznie większego niż dotychczas zainteresowania ze strony lokalnych urzędów skarbowych.

18

Moduł V

Podsumowanie

www.pwc.com

PwC

Podsumowanie

• Jednostka samorządu terytorialnego jest podatnikiem VAT w zakresie czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych;

• Dokonywanie czynności opodatkowanych VAT łączy się m.in. z określonymi obowiązkami dokumentacyjnymi (wystawianie faktur VAT, paragonów);

• Po wyroku TSUE w sprawie Gminy Wrocław, jednostki samorządu terytorialnego powinny przeprowadzić „scentralizowanie" rozliczeń w zakresie podatku VAT;

• W związku z nowelizacją ustawy o VAT, która wejdzie w życie już 1 stycznia 2016 r., konieczna może być weryfikacja stosowanych przez JST metod alokacji w odniesieniu do wszystkich zakupów, które dokonywane są zarówno na cele prowadzonej działalności gospodarczej, jak również na cele z nią niezwiązane.

20

PwC

Najbliższe webinaria samorządowe – www.pwc.pl/samorzad

17 listopada 2015, godz. 10:00

Partnerstwo publiczno-prywatne jako instrument finansowania inwestycji publicznych

TutajRejestracja

PwC

Dziękujemy!

Wojciech GedeMenedżer+48 519 50 6882wojciech.gede@pl.pwc.com

Katarzyna KrześnickaKonsultant+48 519 50 6986katarzyna.krzesnicka@pl.pwc.com

PwC Szkoła Liderów

Maja Mańkowska+48 22 556 28 68maja.mankowska@szkola-liderow.pl