Kluczowe problemy współczesnego leśnictwa

Lech Płotkowski

Warszawa, w lutym 2010 r.

Świat bez drewna

jest nie do pojęcia

jak dzień bez słońca

(Anonim)

Każdy lubi drzewa i

.… niecierpi biznesmenów

(P. A. Samuelson, 1976)

Plan prezentacji

I. Globalna ocena zasobów leśnych

II. Sposób inwentaryzacji zasobów świata

III. Światowe zasoby leśne w roku 20001. Powierzchnia lasów świata

2. Powierzchnia plantacji leśnych, rok 2000

3. Zmiany powierzchni lasów w latach 1990-2000

4. Zasadnicze procesy powodujące zmiany w stanie zasobów leśnych

IV. Gospodarka leśna w 2000 roku1. Stan i kierunki rozwoju gospodarki leśnej

2. Lasy ochronne

3. Gospodarka leśna w krajach rozwiniętych

V. Podsumowanie

Globalna ocena zasobów leśnych –FRA 2000

G(lobal)

F(orest) R(esources)

A(ssessment)

FRA-2000

Sposób inwentaryzacji zasobów świata

• Tabela - folia

Podsumowanie

Całkowita powierzchnia lasów w roku 2000 wynosiła 3,9 mld ha, tj. 30 % powierzchni lądowej świata z czego:

95% stanowiły lasy naturalne, zaś

5% zajmowały plantacje leśne

Światowe strefy ekologiczne – FAO global ecological zoning

• Tropical rain forest - tropikalny las deszczowy (dżungla)

• Tropical moist deciduous forest – tropikalny las liściasty wilgotny

• Tropical dry forest – tropikalny las suchy

• Tropical shrubland – tropikalny obszar krzewów (zarośla)

• Tropical desert - pustynia tropikalna

• Tropical moutain system – tropikalny system górski

• Subtropical humid forest – subtropikalny las wilgotny

• Subtropical dry forest – subtropikalny las suchy

• Subtropical steppe – subtropikalny step

Światowe strefy ekologiczne (cd) – FAO global ecological zoning

• Subtropical desert –pustynia subtropikalna

• Subtropical mountain system – subtropikalny system górski

• Temperate oceanic forest – las oceaniczny strefy umiarkowanej

• Temperate continental forest – las kontynentalny strefy umiarkowanej

• Temperate steppe – step strefy umiarkowanej

• Temperate desert – pustynia strefy umiarkowanej

• Temperate moutain system – system górski strefy umiarkowanej

• Boreal coniferous forest – las iglasty półkuli północnej (las borealny)

• Boreal tundra woodland – tundra półkuli północnej

• Boreal mountain system - borealny system górski

• Polar – strefa polarna

Zmiany powierzchni leśnej w świecie w latach 1990-2000

Zmiany powierzchni lasów od 1990 roku (mln ha/rok)

Uwaga: Rozmiary kwadratów I strzałek są proporcjonalne do skali procesu; na rysunkach nie uwidoczniono wielkości naturalnego

odnowienia lasu na terenach leśnych oraz zalesień gruntów nieleśnych w formie plantacji leśnych; „inne kategorie gruntów

leśnych” obejmują „inne grunty zadrzewione” i wszelkie inne kategorie użytkowania gruntów; „lasy tropikalne” są to lasy w krajach

tropikalnych, w których przeprowadzono pomiary metodami teledetekcji dla potrzeb FRA 2000.

Źródło: FRA 2000.

Obszary tropikalne Obszary nietropikalne

Lasy naturalne

1990: 1 945 2000: 1 803

Lasy naturalne

1990: 1 863 2000: 1 879 Inne kategorie

użytkowania gruntów

1990: 2 819 2000: 2 943

Inne kategorie użytkowania gruntów

1990: 6 280 2000: 6 252

Plantacje leśne

1990: 48 2000: 68

Plantacje leśne

1990: 107 2000: 119

Wylesienia Zalesienia Odnowienia Zalesienia naturalne

(na gruntach nieleśnych)

Rozmieszczenie lasów

Rozmieszczenie lasów

Zmiany netto w powierzchni leśnej

Uwaga: Na mapie uwidoczniono lokalizację lasów w krajach, które mają najwyższy i najniższy stopień

zmian netto w powierzchni leśnej. Kolor szary dotyczy innych lasów.

Źródło: FRA 2000.

Ubytek netto w pow. leśnej rocznie Wzrost netto w pow. leśnej rocznie

Podsumowanie – c.d.

• Powierzchnia lasów przypadająca na 1 mieszkańca kształtuje się na poziomie około

• 0,62 ha

Podsumowanie - c.d.

Około 47% całość lasów świata stanowią lasy tropikalne,

9%- lasy subtropikalne,

11 % lasy strefy umiarkowanej i

33% to lasy strefy borealne

Podsumowanie – c.d.

Obserwuje się ciągle wysoki stopień przekształcania lasów naturalnych na inne rodzaje użytkowania gruntów.

W LATACH 1990 CAŁKOWITY UBYTEK LASÓW NATURALNYCH (tj. wylesienia plus przekształcenia lasów naturalnych na plantacje leśne) WYNOSIŁ 16,1 MLN HA ROCZNIE, Z CZEGO 15,2 MLN HA MIAŁO MIEJSCE W ODNIESIENIU DO LASÓW TROPIKU.

Podsumowanie c.d.

Powierzchnia plantacji leśnych ulegała w latach 1990 zwiększaniu średnio o 3,1 mln ha rocznie. Połowę tego wzrostu stanowiły zalesienia gruntów poprzednio nieleśnych, zaś druga połowa była rezultatem przekształceń lasów naturalnych.

Podsumowanie – c.d.

• Globalny poziom zmian netto w powierzchni leśnej w latach 1990

oceniono na poziomie (minus) 9,4 mln ha rocznie (co stanowi 0,2% całości lasów świata).

• Stanowi to efekt wypadkowy kombinacji globalnego tempa wylesień w rozmiarze 14,6 mln ha rocznie oraz procesu wzrostu powierzchni leśnej o 5,2 mln ha

rocznie

Podsumowanie – c.d.

• Straty netto w powierzchni leśnej (tj. bilans strat powierzchni leśnej na skutek wylesień i nabytku drogą zalesień oraz naturalnej ekspansji lasów) były niższe w latach 1990 w porównaniu z latami 1980. Oznacza to, że …

• tempo strat netto powierzchni zajmowanej przez lasy znacznie spadło.

Lasy świata - podsumowanie

• 84 % lasów stanowi własność publiczną – ale powierzchnia lasów prywatnych ciągle rośnie,

• Skład gatunkowy lasów jest bardzo zmienny, od 3 w lasach Islandii i na Malcie do 780 w Brazylii.

Podsumowanie –c.d.

• Model trwale zrównoważonej gospodarki leśnej — i wysiłki w celu jego realizacji —w minionych dekadach nasilały się na całym świecie!!!

Lasy świata - podsumowanie

• Lasy coraz częściej bywają zagospodarowane zgodnie postulatami wielofunkcyjnej gospodarki leśnej’

• 11 % lasów świata posiada status lasów podlegających ochronie (zaliczanych do jednej z sześciu kategorii ochronności IUCN)

Lasy świata - posumowanie

• Ponad 300 mln ha lasów jest przystosowanych do pełnienia funkcji glebo – i wodochronnych,

• Wykorzystywanie lasów w celach rekreacyjnych i edukacyjnych ciągle rośnie, trudno jednak określić skalę tych zjawisk.

Lasy świata - podsumowanie

• Jedna trzecia powierzchni lasów służy wyłącznie do produkcji drewna i leśnych produktów niedrzewnych,

• Wartość pozyskiwanego drewna maleje przy jednoczesnym wzroście wartości produkcji użytków niedrzewnych,

• Około 10 mln ludzi znajduje bezpośrednie zatrudnienie w leśnictwie

Podsumowanie –c.d.

• Powierzchnia lasów objęta formalnymi lub nieformalnymi planami urządzania lasu, jako jeszcze jeden wskaźnik wysiłków mających na celu poprawę gospodarki leśnej, także uległa znacznemu zwiększeniu. Ponadto wzrosło zainteresowanie procesem certyfikacji lasów