Płacz aniołów - Wilbur Smith - ebook

7/29/2019 Pacz aniow - Wilbur Smith - ebook

1/43


2/43

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpenej wersji caej publikacji.

Aby przeczyta ten tytu w penej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja moe by kopiowana, oraz dowolnie

rozprowadzana tylko i wycznie w formie dostarczonej przez

NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na ktrym mona

naby niniejszy tytu w penej wersji. Zabronione sjakiekolwiek zmiany w zawartoci publikacji bez pisemnej zgody

NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania si jej

od-sprzeday, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pena wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym HTTP://E-KSIAZKA24.PL.
http://e-ksiazka24.pl/ebooki/placz_aniolow_p39348.xmlhttp://e-ksiazka24.pl/http://e-ksiazka24.pl/http://e-ksiazka24.pl/nota_prawna.xml?pid=143524http://e-ksiazka24.pl/ebooki/placz_aniolow_p39348.xmlhttp://e-ksiazka24.pl/ebooki/placz_aniolow_p39348.xmlhttp://e-ksiazka24.pl/nota_prawna.xml?pid=143524http://e-ksiazka24.pl/http://e-ksiazka24.pl/http://e-ksiazka24.pl/ebooki/placz_aniolow_p39348.xml


3/43

Wydanie elektroniczne


4/43

WILBUR SMITH

wiatowej sawy pisarz afrykaski piszcy po angielsku. Urodzi si w byej Rodezji. Debiutowa1964 roku powieci Gdy poluje lew. Bya to pierwsza pozycja z jego najbardziej popularnej sagistoryczno-przygodowej opisujcej dzieje rodziny Courtneyw, w ktrej skad weszy m.in.dgos gromu, Poncy brzeg, Wadza miecza, Monsun, Triumf soca oraz Assegai. Penyorobek Smitha obejmuje 34 powieci, w tym dwie najnowsze, Pieko na morzu i Vicious Circle .o jego proz chtnie sigaj twrcy filmowi. Na duy ekran przeniesiono Kopalni zota,

akrzycze diaba i Najemnikw. Na podstawie kilku innych tytuw, m.in. Poncego brzegu,Wadzy miecza, Boga Nilu i Sidmego papirusa, powstay miniseriale telewizyjne.

mith jest mionikiem dzikiej przyrody; pasjonuje si wspczesn histori Afryki, co znajdujedzwierciedlenie w jego twrczoci literackiej. Sporo podruje, zwykle w okresie zimowym.

Mieszka w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i w Republice Poudniowej Afryki.

www.wilbursmithbooks.com


5/43

Tego autora

ZAKRZYCZE DIABANAJEMNICY

PTAK SOCAOKO TYGRYSA

OWCY DIAMENTWOKRUTNA SPRAWIEDLIWO

KOPALNIA ZOTASTRACECY

PIE SONIA

GNIEW OCEANUORZE NA NIEBIE

Hctor Cross

PIEKO NA MORZUOKRUTNY KRG

Saga Courtneyw

DRAPIENE PTAKIMONSUN

BKITNY HORYZONTTRIUMF SOCA

ASSEGAI

*

GDY POLUJE LEWODGOS GROMU

UPADEK WRBLA

*

PONCY BRZEG

WADZA MIECZAPOMIENIE GNIEWU

OSTATNIE POLOWANIEZOTY LIS

Saga Ballantynew

LOT SOKOAPOSZUKIWACZE PRZYGD

PACZ ANIOWLAMPART POLUJE W CIEMNOCI

Saga egipskaBG NILU

CZAROWNIKZEMSTA NILU

TAITA I KRLOWA SMUTKUSIDMY PAPIRUS


6/43

Tytu oryginau:THE ANGELS WEEP

Copyright Wilbur Smith 1982All rights reserved

The moral rights of the author have been asserted

First published in 1982 by William He inemann Ltd., London

Polish edition copyright Wydawnictwo Albatros A. Kuryowicz 2005

Polish translation copyright Maria Frc & Ce zary Frc 2005

Redakcja: Lucyna Lewandowska

Ilustracja na okadce: littlewormy/Shutterstock

Projekt graficzny okadki: Andrzej Kuryowicz

ISBN 978-83-7885-151-6

WydawcaWYDAWNICTWO ALBATROS A. KURYOWICZ

Hlonda 2a/25, 02-972 Warszawawww.wydawnictwoalbatros.com

Niniejszy produkt jest objty ochron prawa autorskiego. Uzyskany dostp upowania wycznie do prywatnego uytku osob,tra wykupia prawo dostpu. Wydawca informuje, e publiczne udostpnianie osobom trzecim, nieokrelonym adresatom lub

w jakikolwiek inny sposb upowszechnianie, kopiowanie oraz przetwarzanie w technikach cyfrowych lub podobnych jestnielegalne i podlega waciwym sankcjom.

Skad wersji elektronicznej:

Virtualo Sp. z o.o.


7/43

Spis treci

O autorze

Tego autora

Dedykacja

Motto

CZ PIERWSZA

CZ DRUGA 1977

Przypisy

Wszystkie rozdziay dostpne w penej wersji ksiki.


8/43

Ksik t dedykuj Mokhiniso,ukochanej onie, klejnotowi mojego ycia,

ktrej jestem ogromnie wdzicznyza wszystkie cudowne lata naszego maestwa


9/43

Lecz czowiek, dumny potg na chwil mu dan,a swojej szklanej niepomny kruchoci,jak mapa w gniewie, przed wysokim niebem,tak dziwne stroi wybryki i susy,e zy boleci sczy chr aniow.

William Szekspir Miarka za miark(w tum. Leona Ulricha)


10/43

CZ PIERWSZA


11/43

Trzej jedcy wyonili si z lasu. Jechali z zapaem, ktrego nie ostudziy nuce tygodnieeustannych poszukiwa.cignli wodze i stanli strzemi w strzemi, patrzc na kolejn pytk dolin. Puszysteadorowe kity zimowej trawy chwiay si i taczyy w lekkich podmuchach. Wydawao si, eado antylop szablorogich na dnie doliny brodzi po brzuchy w wirujcej rowej mgle.W stadzie by jeden byk, wysoki w kbie moe na czternacie doni. Atasowy grzbiet mia

zarny jak futro pantery, ale brzuch i zawie wzory na pysku opalizoway biel macicy perowej.Wielkie karbowane rogi, zakrzywione jak szabla Saladyna, niemal dotykay zadu, a kark wygina

w dumny uk jak u arabskiego ogiera czystej krwi. Dawno temu wytpiona na poudniowychwninach, ta najszlachetniejsza z afrykaskich antylop staa si dla Ralpha Ballantyneaymbolem dzikiej, piknej krainy lecej midzy Limpopo i szerok zielon Zambezi.

Wspaniay czarny byk wyniole popatrzy na jedcw, parskn i buczucznie potrzsn gow.sta ciemna grzywa falowaa, ostre kopyta grzechotay na skalistym gruncie, gdy na czele

zekoladowych samic galopowa na przeciwlege zbocze. Mczyni obserwujcy zwierztailczeli, oczarowani ich piknem i majestatem.Ralph Ballantyne pierwszy wyzwoli si spod tego uroku. Odwrci si w siodle w stron ojca. I co, tato, poznajesz jakie charakterystyczne elementy krajobrazu? Upyno ponad trzydzieci lat Zouga Ballantyne w skupieniu zmarszczy brwi zydzieci lat, a mnie wtedy nkaa malaria. Zwrci si do trzeciego jedca, maegoomarszczonego Hotentota, ktry od tamtych dawnych czasw by jego towarzyszem i sucym. rzypominasz sobie to miejsce, Janie?Hotentot cign z gowy wywiechtan wojskow czapk i przygadzi malekie kpki

nienobiaych wosw. MoeRalph przerwa mu opryskliwie:

Moe to wszystko byo tylko gorczkowymi majakami.Gniew wyostrzy przystojne rysy ojca i zarowi bia jak porcelana blizn na policzku. Janheroot wyszczerzy zby w radosnym oczekiwaniu; obserwowanie tych dwch stanowio lepsz

ozrywk ni przygldanie si walkom kogutw. Niech to szlag, chopcze burkn Zouga. Moe wrcisz do wozw i dotrzymaszwarzystwa kobietom? Wycign z kieszeni cienki zoty acuszek i pomacha nim synowi przed

osem. Widzisz? Oto dowd.Na acuszku wisia niewielki pk kluczy i inne drobiazgi zota piecz, figurka witegorzysztofa, gilotynka do cygar oraz nieregularna bryka kwarcu wielkoci dojrzaego winogrona.

ryka bya poykowana jak pikny niebieski marmur, a w rodku lni kawaek metalu. Czerwone zoto rzek Zouga. Dojrzae i gotowe do zbioru!Ralph umiechn si arogancko i wyzywajco. By ju znudzony tygodniami wczgi

bezowocnych poszukiwa. Zawsze podejrzewaem, e zwdzie to z kramu jakiego handlarza podczas Wielkiej ParadyKapsztadzie i e jest to zoto gupcw.Blizna na policzku Zougi przybraa intensywnie czerwon barw. Ralph zamia si i poklepaca po ramieniu. Och, tato, gdybym naprawd tak uwaa, czy tracibym tygodnie cennego czasu? Czy

ostawibym budow linii kolejowej i tuziny innych obowizkw? Czy bybym tutaj, zamiastlnowa interesw w Johannesburgu albo Kimberley?


12/43

Delikatnie cisn rami Zougi, ju bez kpicego umiechu. Jest tutaj, obaj to wiemy. By moe w tej chwili stoimy na yle albo moe znajdziemy j na

astpnym wzgrzu.Blizna Zougi blada powoli, gdy Ralph mwi spokojnie: Oczywicie sztuka polega na tym, eby j odnale. Moemy natkn si na ni za godzinbo szuka przez dziesi lat.Patrzc na ojca i syna, Jan Cheroot poczu drobne ukucie rozczarowania. Raz widzia, jak

zili si za by, ale zdarzyo si to dawno temu. Ralph, dzi prawie trzydziestoletni, nauczy si

ostpowa z setkami nieokrzesanych mczyzn, ktrych zatrudnia w swoim towarzystwierzewozowym i brygadach budowlanych radzi sobie z nimi za pomoc jzyka, buta i pici.osy, twardy i dumny, przypomina bojowego koguta, ale Jan Cheroot podejrzewa, e stary piesgby jeszcze przetrzepa skr szczeniakowi. Zouga Ballantyne, ktremu Matabele nadali imiakela, czyli Pi, cigle by szybki i szczupy. Tak, pomyla z alem Jan Cheroot, warto byobyopatrze na starcie tych dwch, ale moe kiedy indziej. Emocje opady, mczyni znowuozmawiali cicho i z przejciem, pochylajc si w siodach ku sobie. czyo ich rodzinneodobiestwo, cho wygldali nie tyle na ojca i syna, ile na braci. Zouga sprawia wraenie zbytodego jak na ojca Ralpha. Skr mia zdrow i gadk, oczy szybkie i ywe, a nieliczne pasemka

ebra w zotej brodzie mona by wytumaczy wpywem ostrego, afrykaskiego soca. Szkoda, e nie moge okreli wysokoci soca. Obserwacje z innych miejsc byy takie

okadne narzeka Ralph. Bez kopotw trafiem do wszystkich twoich skrytek z kocioniow z tamtego roku. W tym czasie zaczy si deszcze. Zouga pokrci gow. Na Boga, ale lao! Nie

idzielimy soca przez tydzie, wszystkie rzeki wezbray, wic zataczalimy krgi, eby znalerd Urwa i podnis wodze w lewej rce. Ale opowiadaem ci to setki razy. Szukajmy dalejzaproponowa cicho.Gdy zjedali z grzbietu w dolin, Zouga garbi si w siodle, wypatrujc na ziemi okruchw

pkanej yy, albo obraca si powoli, omiatajc wzrokiem lini horyzontu. Szuka znajomychonturw szczytw i niszych garbw kopje, rysujcych si na tle afrykaskiego nieba, po ktrymegloway dostojnie srebrzyste cumulusy, zapowiadajce adn pogod. Jedynym pewnym punktem orientacyjnym, na ktrym moemy si opiera, s ruiny Wielkiego

imbabwe powiedzia. Maszerowalimy przez osiem dni prosto na zachd od ruin. Dziewi dnipoprawi go Jan Cheroot. Zgubie jeden dzie, gdy umar Mateusz. Miae

orczk, pielgnowaem ci jak dziecko, a poza tym targalimy tego przekltego kamiennegoaka. Robilimy nie wicej ni dziesi mil na dzie owiadczy Zouga. Osiem dni marszu, nie

icej ni osiemdziesit mil. A Wielkie Zimbabwe ley tam. Prosto na wschd od nas. Ralph cign wodze, gdy wjechali

a nastpne pasmo. To Stranik. Wskaza skaliste kopje, daleki bkitny pagr w ksztacierzyczajonego lwa. Ruiny le tu za nim, nigdy nie zapomniabym tego widoku.Dla ojca i syna zrujnowane miasto miao szczeglne znaczenie. W obrbie jego masywnych,

zniesionych z kamienia murw Zouga i Jan Cheroot znaleli staroytne rzeby ptakw,pucizn dawno wymarych mieszkacw. Pomimo gorczki i trudw dugiej wdrwki znad rzekiambezi Zouga upar si, eby zabra jeden z posgw.

Wiele lat pniej przysza kolej na Ralpha. Kierujc si zapiskami z dziennika ojca i jegokrupulatnymi pomiarami wykonanymi za pomoc sekstansu, dotar do opuszczonej cytadeli.


13/43

ama krlewskie postanowienie, zakazujce wstpu do witego miejsca, i wywiz pozostaeosgi, cho cigay go graniczne oddziay impi Lobenguli, krla Matabele. Tak wic wszyscy trzejnali dobrze te niesamowite, nawiedzone ruiny i patrzc na dalekie wzgrza, za ktrymi leay,ogryli si we wspomnieniach. Wci si zastanawiam, kim byli ludzie, ktrzy zbudowali Zimbabwe powiedzia w kocu

alph. I co si z nimi stao. Nie oczekiwa odpowiedzi, w jego gosie pobrzmiewa tonozmarzenia. Czy byli grnikami krlowej Saby? A moe tutaj lea biblijny Ofir? Czy zanosiliykopane zoto Salomonowi?

Pewnie nigdy si tego nie dowiemy stwierdzi Zouga, wyrywajc si z zadumy. Wiemydnak, e cenili zoto tak jak my. Na dziedzicu Wielkiego Zimbabwe znalazem zote blaszki,oraliki i sztabki, a nie dalej ni par mil std zbadalimy z Janem Cherootem stare szyby.nalelimy hady wydobytej rudy, gotowej do rozdrobnienia. Zouga zerkn na maegootentota. Poznajesz t okolic?Ciemna, skrzacia twarz Jana Cheroota zmarszczya si jak suszona liwka. Moe z nastpnego grzbietu mrukn.Zjechali w dolin, niernic si od setek innych, ktre przemierzyli w cigu ubiegych tygodni.Ralph wysforowa si tuzin krokw przed towarzyszy i okra gszcz dzikiego hebanowca.

agle stan w strzemionach, zerwa kapelusz i pomacha nim nad gow. Poszy! wrzasn. Precz!Zouga dostrzeg bysk ciemnego zota na otwartym zboczu po drugiej stronie doliny. Trzy diaby! Gos Ralpha zdradza podniecenie i odraz. Janie, zajed je z lewej! Tato,

ablokuj wylot doliny!Ralph Ballantyne w naturalny sposb przej dowodzenie, a dwaj starsi mczyni natychmiast

odporzdkowali si jego rozkazom. aden ani przez chwil nie odczuwa skrupuw na mylzabiciu wspaniaych zwierzt wyposzonych z hebanowego gszczu. Ralph posiada dwiecie

ozw, a kady z nich cigno szesnacie wow. W nalecej do Zougi posiadoci Kings Lynn

tworzonej z nada przyznawanych przez Brytyjsk Kompani Poudniowoafrykaskchotnikom, ktrzy rozgromili impi krla plemienia Matabele na dziesitkach tysicy akrwasy si najdorodniejsze krowy z zagarnitych stad Matabele oraz rasowe buhaje z Koloniirzyldkowej i starej Anglii.Ojciec i syn, hodowcy byda, ponosili ogromne straty powodowane przez stada lww, ktre

rasoway na pnoc od Limpopo i Shashi. Zbyt czsto syszeli nocami przeraony ryk swoichennych zwierzt, a o wicie znajdowali rozszarpane sztuki. Obaj uwaali lwy za szkodnikiajgorszego rodzaju i obaj byli uszczliwieni, gdy nadarzya si okazja rozprawienia si z nimi.Ralph wyszarpn winchestera ze skrzanego futerau pod lewym kolanem. Zarepetowa bro,

muszajc kasztanowego waacha do pocigu za wielkimi tymi kotami. Samiec pierwszy zniknbuszu. Ralphowi mign tylko prcy si grzbiet i rozkoysany brzuch, gdy zwierz

nastroszon ciemn grzyw bieg na swoich cikich apach. Starsza lwica szybko posza w jegoady. Chuda i pokryta bliznami po tysicach polowa, wyliniaa ze staroci na opatkachgrzbiecie, uciekaa podrygujcym truchtem. Modsza, jeszcze ze szczenicymi ctkami na

remowozocistym brzuchu, nieprzywyka do widoku ludzi, bya mielsza i ciekawska jakszystkie koty. Odwrcia si na skraju gszczu, eby warkn na cigajcego j jedca. Jej uszyrzylegay pasko do czaszki, rowy jzyk wysun si spomidzy kw, a sztywne biae wsyerczay jak kolce jeozwierza.Ralph rzuci wodze na kark waacha, ktry zareagowa w jednej chwili: stan w miejscu


14/43

znieruchomia na czas strzau. Tylko strzyenie uszami zdradzao jego podniecenie.Mody Ballantyne poderwa winchester i wypali, w chwili gdy kolba dotkna ramienia. Lwica

kna gono, kiedy kula wesza przez bark i przebia si do serca. Podskoczya wysokoprzeraliwym rykiem, upada i przetoczya si na grzbiet, drc krzaki tymi pazurami, akocu wyprya si w ostatnich drgawkach i uspokoia w mikkich objciach mierci.Ralph wprowadzi do komory nastpny nabj i zebra wodze. Waach ruszy z kopyta.Na prawo od niego Zouga wjeda na zbocze wwozu, pochylony w siodle. Strzeli w penym

alopie, gdy druga lwica wyskoczya na otwart przestrze. Zmierzaa wycignitym kusem ku

bokiemu, zaronitemu krzakami wwozowi. Ralph zobaczy fontann pyu pod brzuchemwierzcia.Za nisko i za bardzo w lewo. Tata si starzeje, pomyla i cign wodze. Waach zary

opytami w ziemi, ale zanim jedziec zdy poderwa strzelb, Zouga odda drugi strza. Lwicapada i jak ta kula potoczya si po skalistym gruncie, trafiona w kark o szeroko doni zachem. Brawo! Ralph mia si z podniecenia. Wbija pity w boki waacha, gdy rami w ramiojcem pdzi w gr stoku. Gdzie Jan Cheroot? zapyta Zouga.

Jak gdyby w odpowiedzi, w lesie po lewej stronie rozbrzmia huk strzau. Zwrcili konietamtym kierunku. Widzisz go?! zawoa Ralph.Wjechali w gste krzaki, cierniste gazie smagay ich po udach. Hukn drugi strza i zaraz

otem rozleg si wcieky ryk lwa przemieszany z wrzaskami Jana Cheroota. Ma kopoty! odkrzykn z niepokojem Zouga, gdy przedarli si przez chaszcze.Na grzbiecie pasma rozciga si las parkowy, z bujn traw rosnc pod wysokimi akacjamispaszczonych koronach. Jan Cheroot by jakie sto jardw przed nimi. Wykrca si w siodle,

pogldajc przez rami. Mia wykrzywion z przeraenia twarz i wytrzeszczone oczy. W czasie

cieczki zgubi kapelusz i strzelb. Smaga swojego wierzchowca po karku i opatkach, chowierz ju pdzio dzikim, niekontrolowanym cwaem.

Lew bieg kilkanacie jardw za nim. Z kadym sprystym susem zmniejsza odlego takybko, jakby ko i jedziec stali w miejscu. Jego boki, lnice od krwi, wznosiy si i opaday.osta trafiony w brzuch, ale rana, zamiast go unieruchomi albo chocia spowolni, tylko goozwcieczya. Niski warkot, ktry pyn z jego garda, przypomina dudnienie dalekiej burzy.

Ralph skrci, eby zapewni sobie dogodny kt strzau, ale w tej samej chwili wielki kotkoczy, wycign apy i rozora koski zad zakrzywionymi pazurami. W przyciemnionej od potukrze otworzyy si dugie rwnolege rany, z ktrych trysna szkaratna mgieka krwi.

Ko zakwicza i strzeli zadnimi kopytami. Lew, trafiony w klatk piersiow, zatoczy si i upad.W mgnieniu oka zerwa si i podj pocig, zabiegajc z boku galopujcego konia. Mruc te

epia, szykowa si do ataku. Skacz, Janie! wrzasn Ralph. Lew by zbyt blisko jedca, eby ryzykowa strza. Skacz,

o licha!Wydawao si, e may Hotentot go nie usysza. Sparaliowany ze strachu, nadal wczepia si

ezradnie w spltan, powiewajc grzyw.Lew bez wysiku wzbi si w powietrze i spad jak wielki ty ptak na koski grzbiet,

rzyciskajc Jana Cheroota swoim masywnym, pokrytym posok cielskiem. W tej samej chwiliemia rozstpia si pod koniem, jedcem i lwem zosta po nich tylko wirujcy sup pyu. Ralph


15/43

uszy w kierunku miejsca, gdzie zniknli, syszc oguszajcy ryk rozwcieczonego zwierzciaprzeraone krzyki Hotentota.Z winchesterem w rce wysun nogi ze strzemion i zeskoczy z sioda, pozwalajc, by sia

ozpdu pchna go na skraj gbokiego dou. Na dnie leaa pltanina cia. Ten diabe mnie zabije! wrzeszcza Jan Cheroot.Znalaz si pod koniem, ktry skrci kark podczas upadku i lea nieruchomo, z wykrconow. Lew dar jego boki i siodo, prbujc dosign czowieka. Nie ruszaj si! krzykn Ralph. Daj mi wycelowa!

Ale lew take go usysza. Zostawi konia i z chyoci kota wspinajcego si na drzewo ruszyo pionowej cianie dou. Wbija bladote lepia w czowieka stojcego na krawdzi jamy,muskularne apy niosy go coraz wyej.Ralph opad na kolano i zoy si do strzau, mierzc w szerok zot pier. Widzia

ozdziawion paszcz, uzbrojon w ky dugie jak mski palec i biae jak wypolerowana kooniowa. Fale oguszajcego ryku z otwartej gardzieli biy go w twarz. Czu smrd zgniego misalwim oddechu, kropelki gorcej liny bryzgay mu na policzki i czoo.Strzeli, pocign dwigni zamka i wypali drugi raz tak szybko, e odgosy obu strzaw zlay

w jeden huk. Lew wygi si do tyu, przez dug chwil wisia, wczepiony w cian dou,

wreszcie run na martwego konia.Na dnie jamy nic si nie poruszao. Cisza bya bardziej przejmujca od ryku, ktry j

oprzedza. Janie, nic ci nie jest? zawoa Ralph z niepokojem.Nie widzia maego Hotentota, przycinitego przez martwego konia i lwa. Janie, syszysz mnie?Z dou napyn guchy, grobowy szept: Umarli nie sysz ju po wszystkim, wreszcie dopadli starego Jana Cheroota. Wya poleci mu Zouga, stajc przy ramieniu Ralpha. Nie czas na bazenady, Janie.

Ralph opuci do jamy manilow lin, po czym z pomoc ojca wycign na gr maegootentota i siodo zabitego konia.Jak si okazao, Jan Cheroot wpad do gbokiego, wskiego wykopu biegncego wzdu

rzbietu wzgrza. Miejscami jego dno schodzio na gboko dwudziestu stp, lecz szeroko nierzekraczaa szeciu. By zaronity przez pncza i inne roliny, ale nie ulegao wtpliwoci, eosta wykopany przez czowieka. Wzdu tej linii odsonito y powiedzia Zouga, gdy szli brzegiem starego wykopu.

awni grnicy wydobyli kruszec i nie zadali sobie trudu, eby zasypa wyrobisko. W jaki sposb rozkruszali rud? zapyta Ralph. To przecie lita skaa. Pewnie rozpalali na niej ogniska, a potem lali wod. Skaa kurczya si i pkaa. Wydaje si, e wybrali kruszec co do ziarnka i nie zostawili nam ani odrobiny.Zouga pokiwa gow. Najpierw pracowali w tej czci, a kiedy ya zesza pod powierzchni, zaczli wybija szyby

zdu jej biegu, eby znw si do niej dosta. Odwrci si do Jana Cheroota i zapyta: oznajesz to miejsce? Widzc niepewno Hotentota, wskaza rk w d zbocza. W doliniest bagno i rosn drzewa tekowe

Tak, tak. Jan Cheroot klasn w rce i z zadowoleniem zmruy oczy. To tutaj zabie tegoielkiego sonia, ktrego ciosy wisz na werandzie w Kings Lynn.


16/43

A na wprost musi by ta stara hada! zawoa Zouga i pobieg przed siebie.Znalaz niski kopiec poronity traw i osun si na kolana, wybierajc spomidzy korzeni

awaki biaego jak cukier kwarcu. Po kolei odrzuca okruchy, powiciwszy im krtki rzut oka.iektre zwila jzykiem i podnosi do wiata, starajc si dostrzec blask metalu, a potemarszczy brwi i z rozczarowaniem krci gow.Wreszcie podnis si i wytar rce o spodnie. Kwarc jest, owszem, ale dawni grnicy musieli dokadnie przesia ten kopiec. Trzeba znale

are szyby, jeli chcemy znale zoto.

Wdrapa si na pagrek. So pad gdzie tam powiedzia, kiedy zorientowa si w terenie.Jan Cheroot rozgarn traw i na potwierdzenie sw Zougi podnis wielk ko udow, such

bia jak kreda, zaczynajc si kruszy dopiero teraz, po trzydziestu latach. To by ojciec wszystkich soni powiedzia z szacunkiem. Ju nigdy nie bdzie drugiegokiego. To on nas tu doprowadzi, a kiedy go zastrzelie, upad tutaj, eby zaznaczy dla nas toiejsce.Zouga wykona wier obrotu i znowu wycign rk. A tam powinien by szyb, w ktrym pochowalimy Mateusza.

Ralph wspomnia polowanie na sonie, opisane przez ojca w gonej ksice Odyseja myliwska.zarny pomocnik, ktry nosi strzelb za Zoug, nie ulk si szary wielkiego samca. Wytrwa naanowisku i poda swemu panu drug strzelb, oddajc za niego ycie. Ralph rozumia uczucia ojcazachowa milczenie, gdy ten przyklk przy kopczyku kamieni na grobie wiernego sugi.Po chwili Zouga podnis si i otrzepa kolana. By dobrym czowiekiem rzek krtko. Dobrym, ale gupim mrukn Jan Cheroot. Mdry by uciek. I wybraby sobie lepsze miejsce na grb doda Ralph. Ley w samym rodku zoa. Trzeba

dzie go wykopa. Zouga cign brwi.

Niech spoczywa w pokoju. S inne szyby wzdu biegu tej yy. Odwrci si i odszed, a synJan Cheroot podyli za nim. Sto jardw dalej przystan. Tutaj! zawoa. Drugi szyb.Ten otwr rwnie zakryway odamki ska. Ralph zdj kurtk, opar strzelb o pie

ajbliszego drzewa i zsun si do pytkiego zagbienia. Stan nad wskim zatarasowanymejciem. Odwalmy te kamienie i zajrzyjmy tam powiedzia. Pracowali przez p godziny, podwaajcne gazy gazi i odtaczajc je na bok, a w kocu odsonili kwadratowe wejcie. Byo takieskie, e tylko dziecko mogoby si nim przecisn. Uklkli i zajrzeli do szybu. Nieprzeniknionaemno nie pozwalaa oceni jego gbokoci. Z dou napywa smrd wilgoci, grzybw,etoperzy i zgnilizny.Ralph i Zouga zajrzeli do rodka. Podobno do pracy w takich doach zmuszali wzite do niewoli dzieci albo Buszmenw rukn Zouga. Musimy wiedzie, czy jest tam kruszec wyszepta Ralph. Ale dorosy mczyzna urwa.

apada cisza, a potem Zouga i Ralph popatrzyli jeden na drugiego i umiechnli siorozumiewawczo. Obaj jednoczenie odwrcili gowy w stron Jana Cheroota. Nigdy! wrzasn dziko may Hotentot. Jestem starym, chorym czowiekiem. Nigdy!

hobycie mieli mnie zabi!


17/43

Ralph wyj z sakwy ogarek, a Zouga szybko zwiza trzy kawaki sznura uywanego dotania koni. Jan Cheroot obserwowa ich przygotowania wzrokiem skazaca, ktry patrzy naudow szubienicy. Przez dwadziecia dziewi lat, od dnia moich narodzin, zapewniae mnie o swojej odwadzemstwie przypomnia Ralph, kadc rk na jego ramieniu i popychajc go delikatniekierunku wylotu szybu. Moe troch przesadzaem przyzna Jan Cheroot, gdy Zouga okrci go lin pod pachami

przytroczy sakw do pasa.

Ty, ktry walczye z dzikusami, ktry polowae na sonie i lwy, czego miaby si obawiatej maej norze? Paru wy, odrobiny ciemnoci, duchw zmarych? Niczego wicej tam nie ma. Moe przesadzaem bardziej ni troch wyszepta chrapliwie Hotentot. Przecie nie jeste tchrzem, prawda? Jestem. Jan Cheroot energicznie pokiwa gow. Jestem tchrzem, a to nie miejsce dlahrza.Ralph przycign go do siebie, cho may czowieczek szamota si na kocu liny jak sum,

odnis go bez wysiku i opuci do szybu. Protesty cichy stopniowo, gdy popuszcza lin.Mody Ballantyne mierzy lin, rozcigajc j w rkach. Przyjmujc, e kady odcinek miae stp, opuci maego Hotentota na gboko ponad szedziesiciu, zanim lina zwiotczaa. Hej, Janie! zawoa Zouga w gb szybu. Maa jaskinia. Gos Hotentota by stumiony i znieksztacony przez echa. Ledwo mog si

yprostowa. Skaa jest czarna od sadzy. Ogniska. Niewolnicy przebywali tam na dole do koca ycia, nie widzc wiata dnia. Coszcze? Liny plecione z trawy i kuby, skrzane wiadra podobne do tych, jakich uywalimy w doachamentowych w New Rush Jan Cheroot urwa ze zduszonym okrzykiem. Rozpady si

proch, kiedy ich dotknem. Usyszeli stumione kichnicia i pokasywanie. Gos Hotentota byraz niszy i brzmia nosowo: elazne narzdzia, jakby topory ciesielskie Och, nie awoa po chwili z dreniem w gosie tu s trupy, ludzkie koci! Wychodz wycignijcie mnie!Ralph dostrzeg rozchwiane, drce wiato wiecy na dnie wskiego szybu. Janie, czy od tej jaskini odchodzi tunel? Wycignijcie mnie! Widzisz tunel? Tak, ale mnie wycignijcie! Nie, dopki nie dojdziesz do koca tunelu!

Zwariowalicie? Musiabym pezn na rkach i kolanach. We ze sob jedno z tych elaznych narzdzi, eby odupa kawaek skay. Nie. Do tego. Dalej nie pjd. Duchy zmarych strzeg tego miejsca. Doskonale! rykn Ralph do dziury. W takim razie zrzuc ci lin na gow. Nie zrobisz tego! A potem zasypi wejcie gazami. No dobrze, id. Gos Jana Cheroota zdradza desperacj.Lina znowu zacza zsuwa si do szybu jak w.Ralph i Zouga kucali przy otworze, palc na spk ostatnie cygaro i czekajc ze

niecierpliwieniem. Kiedy dawni grnicy opuszczali ten szyb, zamknli w nim niewolnikw. W owym czasie


18/43

ewolnicy byli bardzo cenni, wic ich waciciele musieli przerwa prac z dnia na dzie i odejwielkim popiechu. Zouga umilk i nasuchiwa z przekrzywion gow. Aha! zawoa po

hwili. Z gbi ziemi dobieg brzk, gdy metal uderzy w lit ska. Jan Cheroot wanie dotar dorzodka.Upyno jednak wiele minut, zanim znowu zobaczyli chwiejne wiateko na dnie szybu. Z dou

obiegay aosne bagania. Prosz, panie Ralphie Zrobiem, co kazalicie. Wycigniecie mnie teraz?Ralph stan okrakiem nad otworem i zacz wciga lin. Minie jego ramion nabrzmieway

rkawach cienkiej bawenianej koszuli, gdy wyciga na powierzchni Hotentota i adunek.iedy skoczy, oddech mia rwny i cichy, a na czoo nie wystpia mu nawet jedna kropelka potu. Janie, co znalaze?Hotentot od stp do gw pokryty by jasnym pyem, w ktrym pot obi botniste strumyczki.

uchn odchodami nietoperzy i stchlizn. Wci drcymi ze strachu i wyczerpania rkamiodnis klap sakwy. Oto, co znalazem wychrypia.Zouga wyj z jego palcw bryk skay.Kryszta lni jak ld, mia niebieskie yki i pknicia, niektre spowodowane przez elazny

pr Hotentota. Poszczeglne fragmenty bryki kwarcu spajaa substancja, wypeniajcaszystkie szczeliny i linie uskokw w podziemnej yle. Bya to cienka warstewka metalu, ktraalnia w socu, kiedy Zouga zwily j czubkiem jzyka. Na Boga, Ralph, spjrz na to! zawoa.Ralph wzi okruch z rki ojca z czci wyznawcy przyjmujcego sakrament. Zoto! szepn, a ty metal odpowiedzia mu byskiem, ktry zniewala czowieka niemal od

zasu, gdy ten po raz pierwszy stan na dwch nogach. Zoto!Ojciec i syn wiksz cz ycia spdzili w pogoni za blaskiem tego cennego metalu; zapucili si

aleko w gb kontynentu i wraz z innymi poszukiwaczami stoczyli wiele krwawych bitew,

omagajc wyniszczy dumny afrykaski nard i doprowadzi jego krla do samotnej mierci.Pod przewodem czowieka o chorym sercu i ambitnych marzeniach opanowali rozlegy kraj, odgo nazwiska nazwany Rodezj, i zmusili ziemi do oddania wszystkich jej bogactw. Zagarnliezkresne pastwiska, pikne pasma grskie, lasy pene cennych gatunkw drewna, stada smukegoyda i legiony krzepkich czarnych ludzi, ktrzy za psi pienidz pomagali im w eksploatacjiszystkich tych zasobw. A teraz wreszcie zdobyli najwikszy skarb. Zoto! powtrzy Ralph po raz trzeci.

Wyciosali koki z gazi akacji i siekierami wbili je w tward ziemi wzdu nasypu. Nastpnieopcami kamieni oznaczyli rogi kadej dziaki.Na mocy porozumienia zawartego w forcie Wiktoria, ktre obaj podpisali, udzia w wojnie z impi

obenguli uprawnia ich do zajcia dziesiciu zotononych dziaek. Naturalnie przywilej ten niebejmowa Jana Cheroota. Cho wkroczy do kraju Matabele razem z kolumn Jamesonastrzela do matabelskich amadoda nad Shangani i Bambesi z rwnie wielkim zapaem jak jegoanowie, by kolorowy i jako taki nie mia prawa do udziau w upach.Do koncesji przypadajcych im na mocy porozumienia Zouga i Ralph doczyli wiele

odatkowych pakietw kupionych od rozpustnych i rozrzutnych onierzy zwyciskich si

amesona niektre jedynie za cen butelki whisky. Dziki temu mogli oznaczy palikami caeasmo wzgrz i wiksz cz dolin po obu stronach.


19/43

Praca bya cika, ale pilna, bo na tych terenach nie brakowao innych poszukiwaczy i kto mgoda ich ladem. Trudzili si w dziennym skwarze i przy wietle ksiyca, pki zmczenie niemuszao ich do odoenia siekier, a wwczas kadli si tam gdzie stali i natychmiast zapadali w sen.koczyli wieczorem czwartego dnia, wyczerpani, ale zadowoleni, e zagarnli ca y dlaebie. Midzy ich dziakami nie pozostaa najmniejsza luka, w ktr mgby si wcisn innyoszukiwacz. Janie, mamy ju tylko jedn butelk whisky powiedzia Zouga i z jkiem rozprostowa

bolae ramiona ale dzi wieczorem pozwol ci napeni kubek po wrby.

Z rozbawieniem patrzyli, jak may Hotentot nalewa sobie trunku po brzegi. Kreska nad dnem,znaczajca jego dzienn racj, ju si nie liczya. Kiedy kubek by peen, Hotentot nie zaufawojej rce, lecz wysiorba pierwszy yk, stojc na czworakach jak pies.

Ralph zabra mu butelk, spojrza z alem na resztk alkoholu, po czym nala odrobin ojcusobie. Za kopalni Harknessapowiedzia Zouga, wznoszc toast. Dlaczego tak j nazwae? zapyta Ralph, kiedy odstawi kubek i wytar grzbietem rki wsy. Bo to wanie on da mi map, ktra mnie tu doprowadzia. Moglibymy wymyli lepsz nazw.

Moe, ale mnie podoba si taka. Spodziewam si, e niezalenie od nazwy zoto bdzie rwnie jasne mrukn Ralphprzezornie postawi butelk whisky poza zasigiem maego Hotentota, ktry ju wypi swojorcj. Ciesz si, tato, e znw robimy co razem powiedzia i opar si o siodo. Tak odpar Zouga. Mino sporo czasu, odkd wsplnie pracowalimy w diamentowym doleNew Rush. Znam gocia, ktry moe uruchomi nasz kopalni. Nie ma sobie rwnych, jest najlepszy na

olach zotononych Witwatersrandu. A ja mam wozy, ktre przywioz maszyny przedocztkiem pory deszczowej.

Umwili si, e kiedy Zouga odnajdzie kopalni Harknessa, Ralph dostarczy ludzi, maszynypienidze potrzebne do jej uruchomienia. By majtnym czowiekiem, wedle niektrych nawetilionerem, cho Zouga w to wtpi. Wiedzia jednak, e syn zapewnia transport i zaopatrzenie

olumnie, ktra wyruszya do kraju Mashona, oraz ekspedycji do kraju Matabele przeciwkoobenguli. Brytyjska Kompania Poudniowoafrykaska pana Rhodesa wynagrodzia go szczodrze,e w gotwce, ale w akcjach. Tak jak Zouga, Ralph wykupywa koncesje od rozrzutnychagabundw, ktrzy stanowili trzon si ekspedycyjnych, i paci za nie w whisky dowoonej naasnych wozach z kocowych punktw linii kolejowej. Jego Rhodesia Lands Company miaoicej ziemi ni Zouga.Ralph spekulowa rwnie na akcjach Brytyjskiej Kompanii Poudniowoafrykaskiej. W tych

niach euforii, kiedy kolumna dotara do fortu Salisbury, sprzeda na londyskiej giedzie po trzyunty pitnacie szylingw akcje, ktre pan Rhodes odda mu po cenie jednego funta. Potem, gdyadzieje i optymizm pionierw wygasy na ponnych ziemiach kraju Mashona, a Rhodes i Jamesonanowali potajemnie wojn przeciwko krlowi Matabele, Ralph odkupi akcje kompanii po osiemylingw. Ich cena skoczya do omiu funtw, kiedy kolumna wjechaa w dymice ruiny kraaluuBulawayo, a Kompania Poudniowoafrykaska powikszya swj stan posiadania o caerlestwo Lobenguli.

Suchajc, jak syn rozprawia z zaraliw energi i zapaem, ktrych nie umniejszyy nawet dnienoce wyczerpujcej fizycznej pracy, Zouga rozmyla o jego dokonaniach. Ralph przecign


20/43

ruty telegraficzne z Kimberley do fortu Salisbury i obecnie jego brygady budoway na tymustkowiu lini kolejow prowadzc w kierunku Bulawayo, dwiecie jego wozw wiozo towary doonad stu nalecych do niego faktorii rozrzuconych po kraju Beczuana, Matabele i Mashona,teraz zosta wspwacicielem kopalni zota, ktra moga dorwna bogactwem nawet kopalniombaniowego Witwatersrandu.Zouga umiechn si do siebie, patrzc na syna perorujcego w mrugajcym wietle ognia,

pomyla nagle: Do licha, ludzie mog mie racj by moe ten szczeniak faktycznie ju jestilionerem. Zazdro podszya ojcowsk dum. Sam ciko pracowa i marzy o fortunie na dugo

rzed narodzinami syna, walczy z przeciwnociami losu i okupywa swoj drog ofiarami, ktrychspomnienie wci przyprawiao go o dreszcze, ale zyska znacznie mniej. Poza t now yorobek jego penego wyrzecze ycia sprowadza si do Kings Lynn i Louise. Kiedy o tymomyla, znw si umiechn. Majc Kings Lynn i Louise, by bogatszy nawet od pana Rhodesa.Westchn i nasun kapelusz na oczy. Widzc w wyobrani umiowan twarz Louise, zapadsen, a po drugiej stronie ogniska Ralph nadal mwi cicho, bardziej do siebie ni do ojca,

yczarowujc nowe wizje bogactwa i wadzy.

Powrt do wozw zaj im bite dwa dni. Mieli jeszcze p mili do obozu, gdy zostali dostrzeenina ich spotkanie wypyn gwarny, radosny potok sucy, dzieci, ony i psy.Mody Ballantyne spi konia i pochyli si w siodle, by porwa Cathy w ramiona i posadzi j na

ku. Zrobi to tak gwatownie, e wosy zasoniy jej twarz i krzyczaa, dopki nie uciszy jejocaunkiem. Caowa j namitnie, a w tym czasie may Jonathan taczy niecierpliwie wokonia i woa: Ja te! Mnie te podnie, tato!Ralph przerwa pocaunek, przytuli Cathy jeszcze mocniej i askoczc jej ucho sztywnymi

sami, wyszepta: Gdy tylko wejdziemy do namiotu, kochana Katie, poddamy cikiej prbie ten nowy materac.Zarumienia si jeszcze bardziej i wymierzya mu policzek, ale lekko i pieszczotliwie. Ralph

amia si, a potem jedn rk podnis Jonathana i posadzi go za siodem.Chopiec obj go w pasie i zapyta piskliwym gosem: Znalaze zoto, tatku? Ca ton. Zastrzelie lwa? Ca setk. Zabie jakiego Matabela?

Sezon si skoczy zamia si Ralph i zmierzwi ciemne, gste loki syna.Cathy zbesztaa chopca, mwic: Nie wolno pyta o takie straszne rzeczy, ty dny krwi may poganinie.Louise podesza do ma w bardziej statecznym tempie, stpajc lekko i zwinnie po pylistej

rodze. Wosy miaa splecione w gruby warkocz, ktry spywa po plecach do pasa. Uczesanie towydatniao jej wysokie czoo i zdecydowanie zarysowane uki koci policzkowych.Oczy Louise znw zmieniy kolor. Zouga zawsze z fascynacj obserwowa, jak zmiany nastroju

ony odbijaj si w jej wielkich, lekko skonych oczach. Teraz miay jasny, delikatny odciekitu kolor szczcia. Louise zatrzymaa si przy gowie konia. Zouga zsun si z sioda i zdj

apelusz, przez chwil przygldajc si onie w penym powagi milczeniu. Cho mino niewiele czasu, zdyem zapomnie, jaka jeste pikna powiedzia.


21/43

Wcale nie tak mao odpara. Kada godzina spdzona bez ciebie duy si jak wieczno.Obz by zbytkownie urzdzony, gdy stanowi jedyny dom Cathy i Ralpha. Innego nie mieli i jak

yganie przenosili si tam, gdzie liczyli na najwiksze zyski. Na brzegu rzeki powyej brodu, podysoko sklepionymi koronami figowcw, stay cztery wozy. Wszystkie namioty pokryto nowym,

nienobiaym ptnem, a jeden z nich, nieco oddalony od pozostaych, peni funkcj azienki.Miecia si w nim ocynkowana elazna wanna, w ktrej mona byo wycign si na ca dugo.

o obowizkw specjalnego sucego naleao podsycanie ognia pod czterdziestogalonoweczk i dostarczanie nieograniczonych iloci gorcej wody, w dzie i w nocy. W stojcym obok

aym namiocie znajdowaa si przenona ubikacja. Cathy wasnorcznie namalowaa na desceupidynki i bukiety r, a obok umiecia nadzwyczajny luksus, pudeko z sandaowego drewnapachncymi patkami mikkiego kolorowego papieru.W namiotach mieszkalnych stay ka z materacami z koskiego wosia i wygodne pcienne

rzeseka, a pod tropikiem otwartego namiotu-jadalni stoy na kozach pcienne pojemniki dohodzenia butelek szampana i lemoniady oraz osonite moskitierami szafki na ywno.rzydziestu sucych rbao drewno i dogldao ognia, prao i prasowao, eby panie mogyodziennie zmienia ubrania, sao ka i zmiatao licie midzy namiotami, a potem spryskiwaoemi wod, eby nie wzbija si kurz, przyrzdzao jedzenie i podawao je do stou, zapalao

tarnie i sznurowao skrzyda namiotw o zmierzchu. Jeden obsugiwa wycznie paniczaonathana, karmi go, kpa, nosi na barana i piewa mu, kiedy chopiec zaczyna kaprysi; innyajmowa si wycznie oprnianiem wiadra z malowanej ubikacji, gdy zadwicza mayzwoneczek.Ralph przejecha przez bram w wysokim kolczastym ogrodzeniu, ktre chronio obz przed

ocnymi wizytami lww.Cathy nadal siedziaa na ku, a syn za siodem.Z zadowoleniem rozejrza si po obozie i cisn tali Cathy. Na Boga, dobrze by w domu. Zayj gorcej kpieli, a ty, Katie, wyszorujesz mi plecy.

agle urwa i po chwili zawoa z wyrzutem: Do licha, kobieto! Moga mnie uprzedzi! Nie dae mi okazji.Na kocu rzdu wozw sta zamknity powz na resorowanych koach, z oknami wyposaonymitekowe aluzje, ktre mona byo zamyka dla ochrony przed skwarem. Pudo powozu,

omalowane na chodny zielony kolor, pokrywa kurz i boto forsownej podry. Na drzwiczkachidnia zoty li, wysokie koa zdobiy zote paski. Wntrze wybito lnic zielon skr,zasonki ozdobiono zotymi chwastami. Do pki bagaowej na dachu przypite byy paskie

krzane kufry z mosinymi okuciami. Za powozem w cierniowym kraalu stay rose biae muy,obrane pod wzgldem maci i wielkoci, zajte skubaniem wieej trawy citej przez sucychad rzek. Jak nas znalaz? zapyta Ralph, gdy zsadzi Cathy na ziemi. Nie musia pyta, kim jest go,

o ten wspaniay ekwipa znany by na caym kontynencie. Obozujemy tylko mil od gwnej drogi z poudnia zauwaya cierpko Cathy. Nie mg do

as nie trafi. Wyglda na to, e przywiz ze sob ca band mrukn Ralph. Biaym muom towarzyszyy

wa tuziny koni penej krwi. Owszem, przywiz przyznaa Cathy.

W tej chwili przez bram wpad Zouga z Louise w ramionach. Niezapowiedziana wizytazbudzia w nim ekscytacj rwn rozdranieniu Ralpha.


22/43

Louise mwi, e specjalnie przerwa podr, aby ze mn porozmawia. W takim razie nie ka mu czeka, tato powiedzia Ralph, umiechajc si sarkastycznie.

ziwi si, jak atwo wszyscy ludzie, nawet wyniosy i opanowany major Zouga Ballantyne, wpadalitkan przez tego czowieka sie. By dumny, e on sam potrafi si mu oprze, cho niekiedy

ymagao to duego wysiku.Zouga szed ranym krokiem wzdu rzdu wozw w kierunku wewntrznej palisady, a Louise

odskakiwaa, prbujc za nim nady. Ralph z rozmysem zwleka, podziwiajc niezwykegurki stworzone przez syna. Jonathan ulepi je z rzecznej gliny i teraz czeka na sowa pochway.

Pikny hipopotam, Jon-Jon! To nie hipopotam? Aha, rozumiem, rogi odpady, prawda?W takim razie to najpikniejsza, najgrubsza bezroga antylopa kudu, jak w yciu widziaem.

Cathy pocigna go za okie. On z tob te chce porozmawia powiedziaa.Ralph posadzi Jonathana na ramieniu i drug rk obj Cathy. Wiedzia, e taka demonstracja

ycia rodzinnego zirytuje czowieka, z ktrym mia si spotka. Niepiesznie wszed w obrbewntrznego ogrodzenia.Pcienne boki namiotu-jadalni zostay zwinite, eby wpuci chodny przedwieczorny wiatr.

rzy dugim stole siedziao szeciu mczyzn. W rodku grupy wyrniaa si zwalista posta w le

opasowanej marynarce z drogiego angielskiego materiau, zapitej na wszystkie guziki. Wzerawata by rozluniony, a barwy oksfordzkiego kolegium Oriel zmatowi py, ktry osiad nabraniu podczas dugiej podry z Kimberley, miasta diamentw.Nawet Ralph, ktry ywi wobec niechlujnego kolosa ambiwalentne uczucia wrogo

mieszan z powcigliwym podziwem by wstrznity zmianami, jakie zaszy w nim w cigulku krtkich lat. Twarz mia jakby opuchnit, skr zwiotcza, cer niezdrowo

aczerwienion. Rudawy brz wsw i bokobrodw zamieni si w matowe srebro. Mia zaledwiezterdzieci lat, ale wyglda niemal na szedziesit. Tylko blade niebieskie oczy zachowayawn si i blask mistycznego wizjonerstwa.

Jak si miewasz, Ralph? Gos gocia, wysoki i czysty, nie pasowa do jego ogromnej postury. Dzie dobry, panie Rhodes. Ralph zdj dziecko z ramienia i ostronie postawi je na ziemi.

Malec natychmiast uciek. Jak postpuje budowa mojej kolei, skoro ty bawisz tutaj? Wyprzedza harmonogram i nie przekracza budetu zripostowa Ralph t sabo zawoalowan

ymwk. Nie bez wysiku uwolni si od hipnotycznego spojrzenia niebieskich oczu i powidzrokiem po ludziach, ktrzy towarzyszyli panu Rhodesowi.Po prawej stronie siedzia jego nieodczny cie, niski, wski w ramionach mczyzna, ubrany zehludnoci dorwnujc niechlujstwu, z jakim nosi si jego pan. Mia nijakie rysy nauczyciela

rzadkie wosy. Ale bystre i ciekawskie oczy zadaway kam pierwszemu wraeniu. Witaj, Jamesonpowiedzia Ralph i skin gow. Celowo nie zwrci si do niego oficjalnie,

doktorze Leander Starr Jamesonie, ani te w sposb bardziej poufay, doktorze Jim. Mody Ballantyne Jameson pooy lekki nacisk na przymiotnik mody, nadajc mu nieco

braliwy wydwik. Od samego pocztku znajomoci obaj mczyni darzyli si instynktownbopln wrogoci.Miejsce po lewej stronie Rhodesa zajmowa mody, przystojny mczyzna o prostych plecach

szerokich ramionach. Wsta, pokazujc rwne i biae zby w yczliwym umiechu.

Dobrze znowu ci widzie, Ralph. Jego ucisk by mocny, a amerykaski akcent brzmiaaturalnie i przyjemnie dla ucha.


23/43

Rozmawialimy o tobie dzi rano. Ralph nie kry zadowolenia. Zerkn na Zoug. Tato, toarry Mellow, najlepszy inynier grniczy w Afryce.Zouga pokiwa gow. Zostalimy ju sobie przedstawieni.Ojciec i syn wymienili porozumiewawcze spojrzenia.Ralph planowa zatrudni modego Amerykanina do uruchomienia i kierowania kopalniarknessa. Na przeszkodzie temu zamierzeniu sta jednak fakt, e Harry Mellow, jak wikszoteligentnych, obiecujcych modych mczyzn w poudniowej Afryce, ju pracowa dla Cecila

ohna Rhodesa. Ale Ralph zamierza znale przynt, ktra go zwabi. Pogadamy pniej, Harry szepn i odwrci si do modzieca siedzcego przy kocu stou.

ordan! zawoa. Na Boga, tak si ciesz, e ci widz!Bracia uciskali si serdecznie. Ralph nie kry wzruszenia, ale przecie jego wylewno nieoga nikogo zdziwi. Wszyscy kochali Jordana nie tylko za jego delikatn urod i nienaganneaniery, lecz take za liczne talenty oraz za ciepo i szczere zainteresowanie, jakie okazywadziom. Ralph, mam tyle pyta i tyle do opowiadania powiedzia Jordan, witajc brata z rwnie

ielk radoci.

Pniej, Jordanie wtrci pan Rhodes gderliwym tonem. Nie lubi, gdy mu przeszkadzano.uchem rki kaza modemu czowiekowi wrci na miejsce. Jordan natychmiast wykonaolecenie. Pracowa u pana Rhodesa jako osobisty sekretarz od dziewitnastego roku yciaposuszne spenianie najdrobniejszych zachcianek pryncypaa weszo mu w krew.Rhodes spojrza na Cathy i Louise. Jestem pewien, e uznaybycie nasz rozmow za nuc, a poza tym niewtpliwie wzywaj

as pilniejsze obowizki.Cathy zerkna na ma i dostrzega na jego twarzy cie irytacji. Rozdrania go czelno,jak pan Rhodes rozporzdza caym obozem. Ukradkiem cisna rk Ralpha, pragnc go

spokoi, i poczua, e odpry si nieco. Wiedziaa, e nawet on nie powayby si na otwartrytyk. Nie by wprawdzie pracownikiem Rhodesa, ale od tego czowieka zalea kontrakt naudow kolei i obsug stu tras przewozowych.Przeniosa spojrzenie na Louise, rwnie dotknit t obcesow odpraw. Jej bkitne oczy

skay iskry i lekki rumieniec przyciemni usiane jasnymi piegami policzki, ale zdoaa zapanowaad gosem. Spokojnie i chodno powiedziaa w imieniu ich obu: Naturalnie, panie Rhodes, ma pan racj. Panowie wybacz.Powszechnie byo wiadomo, e pan Rhodes czuje si nieswojo w obecnoci kobiet. Nie najmowa

eskich sucych, a w jego wystawnie urzdzonej rezydencji w Groote Schuur na Przyldkuobrej Nadziei prno by szuka obrazu czy posgu przedstawiajcego kobiet. Nie zatrudnia

onatych mczyzn na wyszych stanowiskach i natychmiast zwalnia nawet najbardziejaufanych pracownikw, ktrzy popenili niewybaczalny bd polegajcy na wstpieniu w zwizekaeski. Nie mona jednoczenie spenia kobiecych fanaberii i suy mi z penym oddaniem yjania odprawianemu winowajcy.Rhodes skin na Ralpha. Usid tutaj, ebym mg ci dobrze widzie poleci, po czym odwrci si do Zougi i zacz

asypywa go pytaniami. Ton jego gosu smaga niczym bykowiec, ale uwaga, z jak wysuchiwa

dpowiedzi, wiadczya o gbokim szacunku dla rozmwcy. Ich znajomo sigaa wiele lat wstecz,o wczesnych dni wydobywania diamentw w Colesberg Kopje, przemianowanym pniej na


24/43

imberley na cze ministra kolonii, ktry wczy te tereny do dominiw Jej Krlewskiej Moci.Dziaki, na ktrych kiedy pracowa Zouga, wyday synny Diament Ballantynea, ale teraz ich

acicielem by Rhodes, podobnie zreszt jak wszystkich innych dziaek na diamentowych polach.hodes zatrudni go jako swego osobistego przedstawiciela w pastwie Lobenguli, poniewa Zougaynnie wada jzykiem plemienia. Kiedy doktor Jameson poprowadzi lotn kolumn do szybkiegozwyciskiego ataku na Matabele, Zouga towarzyszy mu jako oficer polowy, a po ucieczce krlako pierwszy wpad do kraalu GuBulawayo.Po mierci Lobenguli Rhodes mianowa Zoug kuratorem dbr nieprzyjaciela, poruczajc mu

pdzenie stad byda nalecego do krla oraz rozdzielenie ich pomidzy ochotnikw Jamesonakompani.Kiedy Zouga wykona to zadanie, Rhodes zaproponowa mu stanowisko naczelnego komisarza do

praw krajowcw, ktry kontaktowaby si z indunami Matabele, lecz Zouga wola wrci wrazmaonk do swojej posiadoci w Kings Lynn, i tym sposobem funkcja ta przypada generaowi

Mungowi St Johnowi. Ale Zouga nadal nalea do zarzdu Brytyjskiej Kompaniioudniowoafrykaskiej i wraz z paroma innymi osobami cieszy si zaufaniem Rhodesa. Kraj Matabele kwitnie, panie Rhodes powiedzia. Jak pan sam zobaczy, Bulawayo jest ju

rawie miastem, ma nawet szko i szpital. W okolicy mieszka ponad szeset biaych kobiet

dzieci, co stanowi pewn oznak, e osadnicy pozostan na stae. Rozdzielono wszystkieoncesje gruntowe i wielu farmerw ju przystpio do pracy. Rasowe byki z Koloniirzyldkowej przyzwyczajaj si do lokalnych warunkw i dobrze si krzyuj z krowami

Matabele. A co z mineraami, Ballantyne? Zarejestrowano ponad dziesi tysicy dziaek i sam widziaem kilka bardzo obiecujcychiejsc. Zouga zawaha si, zerkn na Ralpha, a kiedy syn pokiwa gow, odwrci si dohodesa. Par dni temu odnalelimy i oznakowalimy star kopalni, na ktr natknem siszcze w latach szedziesitych.

Kopalnia Harknessa. Rhodes pokiwa gow. Nawet Ralph by pod wraeniem jegooskonaej pamici. Pamitam jej opis z Odysei myliwskiej. Pobrae prbki z yy?Zouga w odpowiedzi pooy przed nim gar okruchw kwarcu. Mczyni siedzcy wok stou

ycignli szyje, urzeczeni blaskiem czystego zota. Pan Rhodes obrci w plamistych doniachdn z bryek i poda j amerykaskiemu inynierowi. Co o tym sdzisz, Harry? Da pidziesit uncji z tony odpar Harry i gwizdn cicho. Moe nawet wicej, tak jakNome i Klondike. Popatrzy na modego Ballantynea. Jak gruba jest ta ya? Jak szerokiest zoe?Ralph pokrci gow. Nie wiem, chodniki s zbyt wskie, eby dotrze do przodka. To kwarc, a nie tort bakaliowy jak w Witwatersrandzie mrukn Harry Mellow.Tort bakaliowy, nazwany tak od grubych warstw sedymentacyjnych, by uboszy w zoto nin okruch kwarcu, ale mia wiele stp gruboci i zajmowa ca mis dawnego jeziora; mona byo

ksploatowa to zoe nawet przez sto lat, nie wyczerpujc zasobw. Jest zbyt bogata stwierdzi Harry Mellow, pieszczc w palcach grudk kwarcu. Nie

rzypuszczam, eby ya miaa wicej ni par cali gruboci. A jeli si mylisz? zapyta Rhodes szorstko.Amerykanin zamia si cicho.


25/43

Wtedy bdzie pan kontrolowa nie tylko prawie cae wydobycie diamentw na wiecie, aleke wikszo produkcji z ota.Jego sowa przypomniay Ralphowi, e Brytyjska Kompania Poudniowoafrykaska za prawo do

ziaalnoci grniczej pobiera opaty w wysokoci pidziesiciu procent od kadej uncji zotaydobytego w kraju Matabele. Znw poczu nawrt zoci. Rhodes i jego wszechobecna kompaniarzypominali wielk omiornic, ktra dawia wysiki i fortuny zwykych ludzi. Czy zwolni pan Harryego na par dni, eby mg zbada zoe? zapyta z irytacj, ktra

yostrzya ton jego gosu.

Rhodes odwrci swoj wielk kudat gow w jego stron i Ralph mia wraenie, eadoniebieskie oczy zagldaj mu na samo dno duszy. W kocu jednak wyrazi zgod, po czym

orzuci temat zota i zada Zoudze nastpne pytanie. Jak si sprawuj induni Matabele?Zouga si zawaha, zanim odpowiedzia. Wnosz skargi, s niezadowoleni. Tak? Nalana twarz Rhodesa skrzywia si z irytacji. Gwnym rdem kopotw jest bydo doda cicho Zouga.Rhodes przerwa mu obcesowo:

Przejlimy niecae sto dwadziecia pi tysicy sztuk, z czego czterdzieci tysicywrcilimy plemieniu.

Zouga nie przypomnia mu, e zwrotu dokonano dopiero po interwencji Robyn St John, jegoodzonej siostry. Robyn, misjonarka i lekarka w misji Khami, kiedy bya blisk przyjacikdoradczyni Lobenguli. Czterdzieci tysicy sztuk byda, Ballantyne! To nadzwyczaj hojny gest ze strony kompanii!

znajmi Rhodes pompatycznie. Nie raczy doda, e odda bydo, eby zapobiec klsce godu,tra, jak owiadczya Robyn St John, moga zdziesitkowa pokonany nard Matabele. Takiozwj wydarze niewtpliwie spowodowaby interwencj rzdu brytyjskiego, co mogoby si

akoczy uchyleniem edyktu krlewskiego, na mocy ktrego kompania wadaa krajami MashonaMatabele. Raczej nie by to wyjtkowo hojny gest, pomyla cierpko Ralph. Po oddaniu byda plemieniu pozostao nam niespena osiemdziesit pi tysicy sztuk, coledwoci zrekompensowao poniesione przez kompani koszta wojny. Matabele twierdz, e dostali najgorsze zwierzta, stare jaowe krowy i chmyzy. Do licha, Ballantyne, ochotnicy zasuyli na pierwszestwo przy wyborze zwierzt. To

aturalne, e wybrali najlepsze. Rhodes podnis do, palcem wskazujcym celujc w serceougi jak z pistoletu. Wszyscy uwaaj, e nasze stada, stworzone z przejtego byda, sajlepsze w kraju Matabele. Ich wodzowie tego nie rozumiej odpar Zouga. W takim razie powinni zrozumie przynajmniej to, e s podbitym narodem. Ich los zaley od

obrej woli zwycizcw. Nie mieli takich wzgldw dla plemion, ktre sami podbijali, kiedyanowali w tej czci kontynentu. Mzilikazi wyrn milion bezbronnych ludzi na poudnie odimpopo, a Lobengula, jego syn, nazywa mniejsze plemiona swoimi psami i w zalenoci odaprysu zabija je albo bra w niewol. Nie powinni narzeka, gdy w kocu te poznali gorzki smakski.Nawet Jordan przytakn Rhodesowi ruchem gowy.

Ochrona plemion Mashona przed grabieami ze strony Lobenguli bya jednym z powodwarszu do GuBulawayo.


26/43

Powiedziaem, e wnosz skargi, ale nie mwiem, e uzasadnione zaznaczy Zouga. Na co jeszcze narzekaj? zapyta Rhodes. Na policj kompanii. Modzi Matabele, ktrych zwerbowa i uzbroi genera St John, panosz

w kraalach, podwaaj wadz indunw, wybieraj sobie mode dziewcztaRhodes znowu mu przerwa: Lepsze to ni powstanie. Wyobraacie sobie dwadziecia tysicy wojownikw skupionych pod

odz Babiaana, Gandanga i Bazo? Nie, St John mia prawo podway wadz indunw. Jegobowizkiem jako komisarza do spraw krajowcw jest dopilnowanie, eby nie odrodziy si

ojownicze tradycje plemienia Matabele. Zwaszcza w wietle wypadkw, ktre rozgrywaj si na poudnie od miejsca, w ktrym

asiadamy mrukn doktor Leander Starr Jameson. Odezwa si po raz pierwszy od przywitaniaRalphem.Rhodes szybko odwrci si w jego stron. Zastanawiam si, doktorze Jim, czy to odpowiednia pora na takie rozmowy. Dlaczego nie? Wszyscy tutaj s godni zaufania i dyskretni. Wszyscy jestemy oddani

udowaniu przyszoci imperium i nikt nas tutaj nie podsucha. Nie na tym pustkowiu. Czy moe bypsza pora na wyjanienie, dlaczego policja kompanii musi by jeszcze silniejsza, lepiej uzbrojona

ak najlepiej wyszkolona?Rhodes odruchowo popatrzy na Ralpha Ballantynea, ktry unis jedn brew. Zdawao si, e taeco wyzywajca reakcja zawaya na jego decyzji. Nie, doktorze Jim powiedzia stanowczo. Bdzie lepsza pora. Jameson wzruszy

amionami i skapitulowa, a Rhodes zwrci si do Jordana: Soce zachodzi.Jordan wsta posusznie, by napeni szklaneczki whisky. Wieczorny drink by tradycyjnym

akoczeniem dnia na pnoc od Limpopo.

Byszczce klejnoty Krzya Poudnia wisiay nad obozem, przymiewajc mniejsze gwiazdyoblewajc perowym wiatem yse kopuy granitowych kopje, gdy Ralph szed w kierunku

wojego namiotu. Odziedziczy po ojcu mocn gow, wic stpa rwnym, pewnym krokiem. Bypojony nie alkoholem, lecz wizjami przyszoci.Wszed do ciemnego namiotu i usiad na brzegu ka. Dotkn policzka Cathy. Nie pi powiedziaa cicho. Ktra godzina? Po pnocy. Co zatrzymao ci tak dugo? zapytaa szeptem, bo po drugiej stronie pciennego

rzepierzenia spa Jonathan.

Marzenia oraz przechwaki ludzi pijanych wadz i powodzeniem. Umiechn siciemnoci i cign buty. Ale ja te miaem w nich duy udzia. Podnis si, eby zdjpodnie. Co mylisz o Harrym Mellowie? zapyta po chwili, niespodziewanie zmieniajc temat.

O tym Amerykaninie? Jest bardzo Cathy zawahaa si. Sprawia wraenie do mskiegoraczej sympatycznego. Jest pocigajcy? Sdzisz, e moda kobieta nie zdoaaby mu si oprze? Wiesz, e nie o to mi chodzio odpara z przesadn skromnoci. Pewnie, e nie. Ralph zamia si i pocaowa j, nakrywajc rk jej krg pier, tward jak

ojrzay melon. Cathy prbowaa si uwolni i podway palce, ale trzyma j mocno, wic po paru

kundach przestaa si broni i obja go za szyj. Pachniesz potem, cygarami i whisky.


27/43

Przepraszam. Nie ma za co, to adny zapach wymruczaa. Pozwl, zdejm koszul. Nie, ja to zrobi.Kiedy pniej lea na plecach z Cathy przytulon do jego nagiej piersi, zapyta znienacka: Czy chciaaby, eby twoje siostry przyjechay z Khami? Spodobaoby im si obozowe ycie,

co wicej, pobyyby jaki czas bez matki. Przecie ju wczeniej miaam ochot je zaprosi przypomniaa mu sennie. Ale ty

owiedziae, e s zbyt trzpiotowate. Powiedziaem, e s zbyt niesforne i haaliwe poprawi j, a ona podniosa gowpopatrzya na niego w nikej powiacie ksiyca sczcej si przez ptno namiotu. Terazdnak zmieniem zdanie.Milczaa przez chwil, dobrze wiedzc, e nawet najbardziej niedorzeczne pomysy ma maj

acjonalne uzasadnienie. Amerykanin! zawoaa nagle tak gono, e Jonathan poruszy si i zapaka za

rzepierzeniem. Natychmiast ciszya gos i wyszeptaa z przejciem: Ale chyba nie maszamiaru wykorzysta moich sistr? Nie zrobiby tego, prawda?

Przycign jej gow do piersi. S ju due. Ile maj lat? Osiemnacie. Zmarszczya nos, bo askotay j wilgotne, kdzierzawe wosy na jego torsie.

le, Ralph Stare panny. Moje rodzone siostry nie wykorzystasz ich? W Khami nigdy nie poznaj przyzwoitych modych ludzi. Twoja matka wszystkich odstrasza. Jeste okropny, Ralphie Ballantyne. Pokaza ci, jaki potrafi by okropny?

Po chwili namysu odpara: Tak, prosz i zamiaa si cicho.

Pewnego dnia bd jedzi z tob powiedzia Jonathan. Prawda, tato? Pewnego dnia, ju niedugo zgodzi si Ralph i potarga ciemne kdziory syna. Ale na razie

dziesz opiekowa si mam pod moj nieobecno, Jon-Jon.Jonathan pokiwa gow. Mia blad, zacit twarz i z trudem powstrzymywa zy. Obiecujesz? Ralph przytuli drobne ciepe ciao syna, a potem pochyli si w siodle i postawi

o przy Cathy.Jonathan opiekuczo zapa matk za rk, cho nie siga jej nawet do biodra. Obiecuj, tato powiedzia i zaka, patrzc na ojca siedzcego na wysokim koniu.Ralph czubkami palcw musn policzek ony. Kocham ci powiedziaa cicho. Moja pikna Katie szepn, patrzc na ni z zachwytem. Pierwsze zote promienie soca

rzemieniay jej wosy w jasn aureol, a mio sprawiaa, e jej twarz wygldaa spokojniesodko jak oblicze Madonny.Spi wierzchowca, a Harry Mellow ruszy za nim. Dosiada piknego kasztana czystej krwi

prywatnej stajni pana Rhodesa i jecha ze swobod urodzonego jedca. Obaj mczynidwrcili si na skraju lasu. Kobieta i dziecko stali jeszcze przed bram w palisadzie.


28/43

Szczciarz z ciebie rzek cicho Harry. Bez dobrej ony nie ma dzisiaj, a bez syna nie ma jutra przyzna Ralph.

Spy nadal siedziay w koronach drzew, cho koci lww zostay obrane do czystarozwleczone po kamienistym podou. Przed wzbiciem si w niebo ptaki musiay strawi

awarto wzdtych brzuchw. Ich ciemne bezksztatne sylwetki, rysujce si na tle czystegomowego nieba, towarzyszyy Ralphowi i Harryemu przez par ostatnich mil drogi do dziaekopalni Harknessa.

Wyglda obiecujco powiedzia z rezerw Harry pierwszego wieczoru, gdy siedzieli przygnisku. ya styka si ze ska macierzyst i moe schodzi naprawd gboko. Trzebarzeledzi jej bieg przez ponad dwie mile. Jutro oznacz miejsca, gdzie bdziesz musia wybiybiki eksploracyjne. W tym regionie wystpuj zmineralizowane zoa rudy owiadczy Ralph. To miejsce ley

a przedueniu wielkiego zotego pksiyca Witwatersrandu, Pilgrims Rest i pl zotononychati zamilk na chwil. Ale ty przecie masz wyjtkowy dar. Podobno wyczuwasz zotoodlegoci pidziesiciu mil.Harry zby ten komplement bagatelizujcym ruchem rki, w ktrej trzyma kubek, Ralph

dnak mwi dalej: Ja za mam wozy i kapita na sfinansowanie poszukiwa oraz robt grniczych. Lubi ci,arry, i myl, e dobrze by nam si razem pracowao, najpierw w kopalni Harknessa, a potem, ktoie, moe w caym tym cholernym kraju.Harry chcia co powiedzie, ale Ralph pooy mu rk na przedramieniu. Ten kontynent to skrzynia pena skarbw. Pola diamentowe Kimberley i zoty tort

Witwatersrandu, jedno obok drugiego. Diamenty i zoto w jednym worku. Kto by w to uwierzy? Ralph Harry pokrci gow. Zwizaem swoj przyszo z panem Rhodesem.Mody Ballantyne westchn i przez ca minut wpatrywa si w pomienie. Potem, zapaliwszyedopaek cygara, zacz dowodzi swoich racji i kusi Harryego. Godzin pniej, gdy ju

awin si w koc, powtrzy propozycj. U Rhodesa nigdy nie bdziesz samodzielny. Zawsze bdziesz sug. Ty te pracujesz dla niego, Ralph. Zawarem z nim kontrakt, ale zysk lub strata nale do mnie. Nie oddaem mu swojej duszy. A ja tak odpar ze miechem Harry. Docz do mnie. Dowiesz si, jak to jest, gdy czowiek sam rozdaje karty, kalkuluje wasne

yzyko i wydaje rozkazy, zamiast ich sucha. ycie to gra, Harry, i mona je rozegra tylko

jeden sposb, idc na cao. Jestem czowiekiem Rhodesa. Kiedy nadejdzie czas, znowu o tym porozmawiamy mrukn Ralph i nacign koc na gow.

o paru minutach jego oddech sta si powolny i regularny.

Rankiem Harry naznaczy kopczykami kamieni miejsca wierce poszukiwawczych. Ralphatrzy z podziwem, z jak wpraw przedua znany bieg yy i natrafia na ni ponownie gbokood ziemi. Skoczyli przed poudniem. Gdy dosiedli koni, Ralph uwiadomi sobie, e siostryathy przybd z misji Khami dwa dni po ich powrocie do obozu.

Skoro ju jestemy tak daleko, moe przed powrotem pojedziemy kawaek na wschd? Bg


29/43

den wie, co moemy tam znale moe wicej zota, diamenty? Kiedy Harry si zawaha,alph doda: Pan Rhodes zapewne ju odjecha do Bulawayo. Bdzie tam co najmniej przeziesic i nawet nie zauway, e ci nie ma.Po chwili namysu Harry umiechn si jak ucze, gotw urwa si z lekcji, by pobuszowa po

udzym sadzie. Wobec tego jedziemy!Jechali powoli, zatrzymujc si przy kadym zakolu rzeki, eby przepuka wir z dna

ojcych zielonych bajor. Pobierali te prbki, ilekro spotykali wychodnie ska podoa.

rzeszukiwali nory mrwnikw i jeozwierzy oraz gniazda biaych termitw, eby sprawdzi,kie okruchy zwierzta przyniosy z gbi ziemi.Trzeciego dnia Harry powiedzia: Znalelimy tuzin obiecujcych okazw. Najbardziej podobaj mi si te krysztay berylu.

W pobliu mog by zoa szmaragdw.Jego entuzjazm rs z kad przejechan mil, ale Ralph uzna, e pora wraca. Od obozu

zielio ich pi dni drogi, poza tym skoczy si zapas kawy, cukru i mki, a Cathy z pewnoci ju niepokoia.Obrzucili ostatnim spojrzeniem ziemie, ktre przez jaki czas musiay pozosta niezbadane.

Piknie tu stwierdzi Harry. W yciu nie widziaem pikniejszej krainy. Jak nazywa si toasmo? To poudniowy kraniec Matopos. Syszaem, jak pan Rhodes o nich wspomina. To wite wzgrza Matabele, prawda?Ralph pokiwa gow. Gdybym wierzy w czary urwa i zamia si z zakopotaniem. Ale jest co w tych

zgrzach.Wieczorna zorza na zachodnim niebie przemienia skay dalekich wzgrz w rowy marmur,w blasku skonych promieni girlandy obokw nad grzbietami przybray barw popiou i koci

oniowej. Jest tam sekretna jaskinia, w ktrej mieszkaa czarownica przewodniczca plemionom. Mjciec i jego ludzie zniszczyli j na pocztku wojny z Lobengul doda po chwili Ralph. Syszaem t histori, staa si ju legend. Tak, prawda. Podobno Ralph znowu urwa i uwanie przyjrza si wysokiemu, urwistemu

asmu. To nie chmury, Harry powiedzia w kocu. To dym. A przecie w Matopos nie maadnych kraali. By moe to poar buszu, cho nie sdz, bo sup dymu nie jest szeroki.

W takim razie co si pali? Dowiemy si odpar Ralph i zanim Harry zdy zaprotestowa, spi konia i pogalopowa

rzez rwnin bladej zimowej trawy w kierunku granitowego szaca na horyzoncie.

Wojownik Matabele siedzia w skpym cieniu poskrcanego, karowatego drzewa powyejdzi, ktrzy krztali si wrd glinianych piecw. By bardzo wychudzony, pod warstwastycznych mini rysoway si ebra, a skr na piersiach i plecach, spalon przez soce naebanow czer, lnic niczym sier wycigowego konia penej krwi, szpeciy stare blizny poulach.Nosi prost spdniczk i paszcz z garbowanej skry, bez piropuszy czy wojennych

rzechotek, bez dystynkcji w postaci zwierzcych ogonw czy pir marabuta na gowie. Nie bywnie uzbrojony, bo biali ludzie rozpalili ogniska z dugich, krytych surow skr tarcz,


30/43

szerokie srebrne assegai zabrali na wozach. Skonfiskowali rwnie karabiny Martini-Henry,trymi kompania zapacia krlowi Lobenguli za koncesj na wydobywanie z ziemi wszystkich jejogactw.Gow wojownika zdobia opaska induny z ywicy i gliny, na stae wpleciona we wosy, czarnatwarda jak elazo. Oznaka ta oznajmiaa wszystkim, e wojownik ten by niegdy doradcobenguli, ostatniego krla Matabele. Powiadczaa te jego krlewski rodowd w yach tegoczyzny pyna krew ksit Zanzi z plemienia Kumalo, wywodzcych si z dawnego krajuulusw, ktry lea w odlegoci ponad tysica mil na poudniu.

Jego dziadkiem by Mzilikazi, ktry sprzeciwi si tyranowi Czace i poprowadzi swj lud nanoc; Mzilikazi, niewiele znaczcy kacyk, ktry wymordowa milion ludzi podczas owegorasznego marszu na pnoc i w konsekwencji zosta wielkim, potnym wadc, okrutnym jakzaka; Mzilikazi, ktry doprowadzi swj lud do tej bogatej i piknej krainy, pierwszy wkroczyte magiczne wzgrza i wysucha wielu przepowiedni Umlimo, czarownicy i wyroczni z Matopos.Lobengula, syn Mzilikaziego, wadajcy ludem Matabele po mierci starego krla, by stryjemgo modego mczyzny. To on przyzna mu zaszczytn opask induny i mianowa go dowdcdnego z elitarnych impi. Ale Lobengula ju nie y, a na brzegach Shangani karabiny Maxima

ozgromiy wojownikw modego induny te same karabiny, ktre napitnoway jego ciao

bokimi bliznami.Nazywano go Bazo, co znaczy Topr, ale obecnie czciej zwano go Wdrowcem. Siedzia

od drzewem przez cay dzie, przygldajc si, jak kowale odprawiaj swoje obrzdy. Narodzinyelaza stanowiy tajemnic dla wszystkich prcz wtajemniczonych. Plemi kowali i Matabele mielisplnych przodkw by to staroytny lud, ktrego pochodzenie splatao si z dziejami dawnychieszkacw Wielkiego Zimbabwe.Cho nowi biali panowie i ich zamorska krlowa orzekli, e Matabele ju nie mog mie

maholi, czyli niewolnikw, kowale z plemienia Rozwi nadal byli ich psami, nadal pracowali dlawoich wojowniczych wacicieli.

Dziesiciu najstarszych i najbardziej dowiadczonych kowali wybierao rud z kamienioomu,eliberujc nad kadym kawakiem jak prne kobiety, ktre przebieraj w ceramicznychaciorkach na straganie handlarza. Oceniali rud pod wzgldem koloru i ciaru, jakociawartego w niej metalu i iloci zanieczyszcze. Nastpnie rozbili bryy na kamiennych kowadach,eby uzyska kawaki podanej wielkoci. Gdy majstrowie pracowali pilnie i w skupieniu, ichczniowie cinali drzewa i podsycali ogie w doach, regulujc tempo spalania drewna nakadaniemarstw ziemi, a potem duszc ar wod z glinianych garnkw. Inna grupa uczniw odbya w tym

zasie dug wypraw do kamienioomu, skd w skrzanych workach przewieszonych przezrzbiety jucznych wow przywioza pokruszony wapie. Kiedy mistrzowie powcigliwieochwalili jako wgla drzewnego i wapiennego kamienia, przystpiono do budowy glinianychecw.Kady piec mia ksztat tuowia kobiety w zaawansowanej ciy. W wielkim, kopulastym

rzuchu ukadano warstwami rud elaza, wgiel drzewny i wapie. W dolnym kocu piecanajdowao si krocze strzeone przez symboliczne gliniane uda, a w nim mieci si wski otwr,

ktry naleao wsun rogow dysz skrzanego miecha.Kiedy wszystko zostao ju przygotowane, naczelny kowal odrba gow ofiarnemu kogutowiprzeszed wzdu rzdu piecw, spryskujc je gorc krwi i intonujc staroytne zaklcia

kierowane do ducha elaza.Bazo z fascynacj i dreszczem zabobonnego strachu patrzy, jak przez symboliczn wagin


31/43

eca kowale wprowadzaj ogie i witaj radosnym okrzykiem magiczn chwil zapodnienia.otem modzi czeladnicy zaczli d w skrzane miechy. W religijnym uniesieniu piewali hymny,tre miay zapewni pomylno wytopu i jednoczenie nadaway rytm pracy. Kiedy ktry padawyczerpania, inny natychmiast zajmowa jego miejsce, zapewniajc stay dopyw powietrzagb pieca.Mgieka dymu wisiaa nad piecami; jak morze w spokojny letni dzie, falowaa leniwie wrdsych szczytw wzgrz. Wreszcie nadszed czas na spuszczenie surwki. Kiedy naczelny kowalyj gliniane czopy z pierwszego pieca i z jego gorcego ona popyn strumie pynnego metalu,

szyscy wydali radosny, dzikczynny okrzyk.Bazo dra z podniecenia i zdumienia, jak w czasie narodzin swego pierworodnego syna w grocierd tych samych wzgrz. Narodziny broni wyszepta na gos. W wyobrani ju sysza dwik motw bijcych w metal

syk towarzyszcy hartowaniu szerokich grotw.Dotyk czyjej rki wyrwa go z zadumy. Z umiechem spojrza na kobiet, ktra pooya mu

k na ramieniu. Nosia ozdobion paciorkami skrzan spdniczk matki, ale adne bransoletyobrcze nie zdobiy jej smukych koczyn.

Bya prosta jak trzcina i silna, miaa jdrne piersi i gadki, wklsy brzuch bez rozstpw, cho

u odkarmia piknego syna. Miaa gadk, napit skr, dug szyj, prosty i wski nos orazkko skone oczy nad wysokimi, egipskimi ukami koci policzkowych. Jej twarz przypominaazeb z grobowca jakiego zmarego przed wiekami faraona.

Tanase, mamy kolejny tysic ostrzy powiedzia Bazo. Popatrzy na jej twarz i zapytatrosk: Co si stao? Jedcy odpara. Dwaj biali ludzie. Jad od strony poudniowych lasw i szybko si

bliaj.Bazo podnis si pynnym ruchem, szybki jak lampart sposzony przez myliwych. Dopieroraz mona byo zobaczy, jaki jest wysoki i szeroki w ramionach, bo o gow growa nad

owalami. Podnis do ust rogowy gwizdek zawieszony na rzemyku na szyi i dmuchn we mocno.W jednej chwili krztanina wok piecw ustaa. Do modego induny podbieg naczelny kowal.

Ile czasu zajmie spuszczenie reszty wytopu i zburzenie piecw? zapyta Bazo. Dwa dni, panie odpar kowal, kaniajc si z szacunkiem. Oczy nabiegy mu krwi od dymu,

biae weniste wosy przybray brudnoty kolor. Musicie zdy do witu. Panie! Bdziecie pracowa przez ca noc, ale osocie ognie od strony rwniny. Bazo odwrci si

odszed w gr stromego zbocza, gdzie pod granitow czap czekao dwudziestu mczyzn.Podobnie jak on, byli ubrani tylko w proste skrzane spdniczki i nie mieli broni, lecz wojna

cige wiczenia zahartoway ich ciaa. Spogldali z dzikoci w oczach, a ich postawa wyraaaum wojownikw, gdy wstali, eby pozdrowi swojego indun. Nie ulegao wtpliwoci, e sojownikami Matabele, a nie psami amaholi. Za mn! rozkaza Bazo.Poprowadzi ich w d wzgrza, gdzie u stp urwiska znajdowaa si wska jaskinia. Odcign

a bok liany, ktre zasaniay wejcie, i wszed do mrocznego wntrza. Grota miaa tylko dziesip dugoci i koczya si rumowiskiem gazw.Na jego znak dwaj mczyni podeszli do ciany i odtoczyli kamienie. Polerowany metal zalnik uski drzemicego gada. Gdy Bazo usun si z wejcia, ukone promienie zachodzcego soca


32/43

ajrzay w gb pieczary, owietlajc tajny arsena. Assegai stay w pkach po dziesi sztuk,wizane rzemieniami z surowej skry.

Dwaj wojownicy podnieli jedn wizk, zerwali rzemienie i szybko przekazali browarzyszom. Gdy wszyscy zostali uzbrojeni, Bazo podnis swoj wczni. Jej drzewceykonano z wypolerowanego czerwonego drzewa mkusi, a grot wykuto rcznie. Bazo mgbyi wos z grzbietu swojej rki skrajem ostrza szerokiego jak jego do i majcego dugo

rzedramienia.Do tej chwili czu si jak nagi, ale teraz, dzierc w rce znajomy ciar, znw sta si

czyzn. Ruchem doni kaza ludziom przytoczy gazy i zakry skrytk z broni, a potemoprowadzi ich ciek. Tanase czekaa na skalnej pce, z ktrej roztacza si widok naawiaste rwniny i lece za nimi lasy, drzemice cicho w wieczornym wietle. Wycigna rk. Tam powiedziaa.Bazo natychmiast ich zobaczy.Dwa konie lekkim galopem dotary do podna i teraz kusoway wzdu ska. Jedcy spogldali

a rumowisko gazw i gadkie, zdradliwe ciany, wypatrujc dogodnej drogi.Do doliny kowali wiody tylko dwie cieki, wskie i strome, z przesmykami atwymi do obrony.

azo spojrza za siebie. Dym z piecw rozprasza si ju, nad szarymi granitowymi graniami snuo

tylko par bladych wstek. Do rana nie pozostanie nic, co mogoby doprowadzi ciekawskiegoodrnego do tego sekretnego miejsca. Pozostaa jednak jeszcze godzina dziennego wiata, moeniej, poniewa w Afryce nad rzek Limpopo noc zapada ze zdumiewajc szybkoci. Musz zatrzyma ich do zmroku owiadczy. Musz ich zawrci, zanim znajd ciek. A jeli nie dadz si zawrci? zapytaa cicho kobieta. Bazo w odpowiedzi przeoyrkach assegai, a potem szybko cign Tanase ze skalnej pki, bo jedcy zatrzymali si

eden z nich, wyszy i szerszy w ramionach, uwanie omiata zbocze przez lornetk. Gdzie jest mj syn? zapyta Bazo. W jaskini.

Wiesz, co zrobi, jeli Nie musia koczy.Tanase pokiwaa gow. Wiem odpara cicho.Bazo odwrci si i ruszy w d stromej cieki na czele dwudziestu uzbrojonych amadoda.

atrzyma si w upatrzonym wskim przejciu. Nie musia si odzywa; wystarczy ruch rki, bydzie skryli si w skalnych zaomach po obu stronach cieki. W cigu paru sekund zniknli bezadu. Bazo zerwa ga z karowatego drzewa rosncego w rozpadlinie i zawrci, zamiatajclak, eby nic nie ostrzego czujnego czowieka przed zasadzk. Pooy wczni na biegncym

a wysokoci ramienia wystpie i zakry j zielon gazi. Bdzie w zasigu rki, gdyby zostamuszony do poprowadzenia biaych jedcw w gr cieki.

Sprbuj ich zawrci, ale jeli mi si nie uda, czekajcie, a dotr do tego miejsca! zawoa dokrytych wojownikw. I wtedy sprawcie si szybko.Jego ludzie zajmowali pozycje na przestrzeni dwustu krokw po obu stronach szlaku, ale tutaj,

rzy zakrcie, byo ich kilku. Dobra zasadzka powinna by gboka: jeli ofiara przedrze si przezerwszy szereg wojownikw, dalej musz czeka nastpni. Ta bya dobra, urzdzona na stromymskim szlaku, gdzie ko nie mgby ani zawrci, ani popdzi galopem. Bazo z zadowoleniemokiwa gow, a potem, bez broni i tarczy, pobieg w kierunku rwniny, zwinny jak grskiozioek.


33/43

Za p godziny zrobi si ciemno! zawoa Harry Mellow. Powinnimy znale miejsce nabz. Gdzie tutaj musi by cieka. Ralph jecha z pici wspart o biodro, w filcowym

apeluszu zsunitym na ty gowy, omiatajc wzrokiem strome urwisko. Co spodziewasz si znale? Nie wiem, i w tym sk odpar Ralph i obejrza si z umiechem.Kiedy siedzia wykrcony w siodle, ko nagle si sposzy. Ralph omal nie zgubi strzemienia

musia przytrzyma si ku, eby zapobiec upadkowi, ale przytomnie zawoa do Harryego:

Osaniaj mnie!Woln rk wyszarpn winchester ze skrzanego futerau pod kolanem. Ko stawa dbazatacza wskie krgi, uniemoliwiajc mu podniesienie strzelby. Ralph wiedzia, e blokujearryemu lini strzau, i przez dugie sekundy by zupenie bezbronny. Kl, spodziewajc siaku czarnoskrych wojownikw, dotd skrywajcych si wrd spkanych ska i krzakw u stp

rwiska.Po chwili spostrzeg, e stoi przed nim tylko jeden czowiek, nieuzbrojony. Syszc za sobczk zamka adowanej broni, zawoa prdko do swojego towarzysza: Czekaj, Harry! Nie strzelaj!Waach znw stan dba, ale tym razem Ralph szybko go okiezna, a potem popatrzy na

ysokiego czarnego mczyzn, ktry tak cicho i niespodziewanie wysun si ze szczelinygranitowym bloku. Kim jeste? zapyta gosem schrypnitym ze strachu, ktry nadal skrca mu wntrznoci

przypiesza pd krwi w yach. Do licha, omal ci nie zastrzeliem. Po chwili zreflektowa sipowtrzy pytanie w sindebele, jzyku plemienia Matabele: Kim jeste?Wysoki mczyzna w skrzanej pelerynie lekko skoni gow, ale jego tuw pozostaeruchomy, a rce zwieszay si u bokw.

Czy w ten sposb brat wypytuje brata? rzek z powag.Ralph przyjrza mu si uwanie. Dostrzeg opask induny nad czoem i wychudzon twarz,ocit bruzdami straszliwego cierpienia; rozpacz albo choroba musiaa doprowadzi tegozowieka do granic samego pieka. Widok tego wyniszczonego oblicza poruszy go do gbi, ale nie

zwrcio jego uwag. W dzikich ciemnych oczach i w niskim tonie spokojnego gosuemnoskrego mczyzny byo co znajomego, cho zmienionego nie do poznania. Henshaw. powiedzia induna, uywajc pochwalnego imienia nadanego kiedy Ralphowi przez

Matabele. Henshaw,May Jastrzbiu, czyby mnie nie pozna? Czy tych kilka krtkich lat tak bardzo mnie

mienio?Ralph z niedowierzaniem pokrci gow i w jego gosie brzmiao zdumienie, gdy powiedzia: Bazo, to przecie nie ty na pewno nie ty. Przecie zgine ze swoimi amadoda na brzegach

hangani Wysun nogi ze strzemion i zeskoczy na ziemi. Nie, to jednak naprawd ty! odbieg, eby przywita si z wysokim wojownikiem. Mj brat, mj czarny brat! zawoaradoci.Uciska Bazo, ktry wci sta ze swobodnie opuszczonymi rkami, i odsun si. Nad Shangani, gdy umilky karabiny, zostawiem wozy i przeszedem przez pole bitwy.

Widziaem twoich ludzi, Krety, Ryjce pod Gr. Takie miano sam krl Lobengula nada impi

azo, Izimvukuzane Ezembintaba. Poznaem ich po czerwonych tarczach, po pirach marabutaopaskach z kreciego futra. Byy to dystynkcje, ktre stary krl przyzna wojownikom Bazo, i bl


34/43

amgli jego oczy, gdy Ralph mwi dalej: Twoi ludzie leeli jeden na drugim niczym opadedrzew licie. Szukaem ciebie, przewracaem polegych na plecy i spogldaem w ich twarze, leczyo ich tak wielu Tak, bardzo wielu przyzna Bazo spokojnie. Tylko jego oczy zdradzay emocje. Miaem mao czasu na poszukiwania doda Ralph cicho a musiaem robi to ostronie, boektrzy z twoich ludzi mogli by fanisa file. Bya to stara zuluska sztuczka, polegajca na tym,

e wojownicy udawali martwych na pobojowisku i czekali, a nieprzyjaciel przyjdzie zebra upy. ie chciaem skoczy z assegai midzy opatkami. Potem zwinito obz i wozy potoczyy si

kierunku kraalu krla. Musiaem odej. Byem tam powiedzia Bazo i rozsun skrzany paszcz.Ralph spojrza na straszne blizny i spuci oczy.Mody Matabele zasoni tors. Leaem wrd martwych. A teraz? Co robisz teraz, gdy wszystko skoczone? Co robi wojownik po zakoczeniu wojny, kiedy jego impi s rozbite i rozbrojone, a krl nie

yje? Bazo wzruszy ramionami. Wybieram dziki mid. Popatrzy na szczyt urwiska, gdziestatnie smuki dymu stapiay si z ciemniejcym niebem. Soce ju dotykao koron drzew lasu na

achodzie. Okadzaem bar, kiedy was zobaczyem. Aha! Ralph pokiwa gow. Wanie ten dym doprowadzi nas do ciebie. A zatem to szczliwy dym, bracie Henshaw. Nadal nazywasz mnie bratem? zdumia si Ralph. By moe to ja wystrzeliem te kule

ie dokoczy zdania, tylko spojrza na poznaczon bliznami pier Bazo. Czowiek nie odpowiada za to, co czyni w szalestwie bitwy. Gdybym tego dnia dotar do

ozw. Bazo wzruszy ramionami by moe to ty nosiby blizny.Ralph ruchem rki przywoa swojego towarzysza. Bazo, to Harry Mellow, czowiek, ktry rozumie tajemnice ziemi, umie znajdowa w niej z oto

elazo powiedzia. Nkosi, widz ci. Bazo przywita si z Harrym, nazywajc go panem i nie okazujc mu

ogardy, cho Lobengula umar, a nard Matabele zosta zdziesitkowany wanie z powoduziwnego upodobania biaych ludzi do tego przekltego tego metalu. Bazo i ja dorastalimy razem na polach diamentowych Kimberley. Nigdy nie miaem lepszego

rzyjaciela owiadczy Ralph, a potem zwrci si do Bazo: Mamy troch jedzenia i chtnieodzielimy si nim z tob. Po chwili doda: Przenocuj z nami. Mamy sobie tyle do powiedzenia. Jestem z kobiet i synem. Zostali na wzgrzach. Przyprowad ich powiedzia Ralph. Id szybko, eby zdy przed noc, i sprowad ich do

bozu.

Bazo uprzedzi swoich ludzi, naladujc wieczorny krzyk frankolina. Zatrzymam biaych ludzi u stp wzgrz powiedzia cicho do wojownika, ktry wyszedzasadzki na ciek. Moe uda mi si sprawi, e odjad zadowoleni, nie prbujc odszuka

oliny. Powiedz jednak kowalom, e do witu piece musz zosta wygaszone. Po dymie ma nie byni ladu.

Poleci take ukry gotow bro i wieo wytopiony metal, zamie cieki do czysta, a kowali

rzeprowadzi w gb wzgrz pod eskort wojownikw. Rusz za wami zaraz po odjedzie biaych ludzi. Czekajcie na mnie na szczycie lepej Mapy.


35/43

Tak, Nkosi.Wojownicy odeszli w gasncym wietle dnia, cisi jak polujce noc lamparty. Bazo skrci na

ozwidleniu cieki. Kiedy dotar do skalnej ostrogi, nie musia woa. Tanase czekaa na niegochopcem na biodrze, ze zwinit mat do spania na gowie i skrzanym workiem wypenionymarnem na plecach. To Henshaw powiedzia i usysza wowy syk jej oddechu. Nie widzia jej twarzy, ale

iedzia, co wyraa. Jest pomiotem biaego psa, ktry zbezczeci wite miejsce

Jest moim przyjacielem. Zoye przysig przypomniaa mu ostro. Jak moesz mwi, e biay czowiek jest

woim przyjacielem? Wtedy nim by. Pamitasz widzenie, ktre miaam, zanim ojciec tego czowieka odebra mi dar

rzepowiadania przyszoci? Tanase, musimy zej do niego powiedzia Bazo, ignorujc jej pytanie. Gdy zobaczy, eam ze sob on i syna, nie nabierze podejrze. Uwierzy, e naprawd szukamy miodu dzikich

szcz id za mn. Skrci na szlak, a ona ruszya tu za nim. Jej gos opad do szeptu, lecz

adal wyranie sysza kade sowo. Nie oglda si, ale sucha. Pamitasz moje widzenie, Bazo? Ostrzegam ci tamtego dnia, kiedy poznaam tego

zowieka, ktrego zwiesz Jastrzbiem. To byo przed urodzeniem naszego syna, kiedy woalojego dziewictwa jeszcze nie zosta rozdarty, zanim biali jedcy przybyli ze swoimijnonymi karabinami, ktre chichotay jak rzeczne demony mieszkajce wrd ska w gardzieli

zeki Zambezi. Cigle nazywae go swoim bratem i przyjacielem, a ja ostrzegam ci przedm. Pamitam odpar Bazo, rwnie ciszajc gos. Ujrzaam ci wysoko na drzewie, Bazo.

Tak szepn, idc bez ogldania si na ni, ale jego gos zadra z zabobonnego lku. Jegokna moda ona bya kiedy uczennic szalonego czarownika Pemby. Bazo na czele swoich

madoda run jak burza na grsk warowni, ci gow Pemby i wzi Tanase jako zdobyczojenn, jednak duchy szybko si o ni upomniay.W wigili uczty weselnej, kiedy mia poj j za swoj pierwsz on, z Matopos przyszeddziwy czarownik i zabra j ze sob.Bazo nie mg nic zrobi, bo Tanase bya crk duchw ciemnoci i byo jej przeznaczone ycieMatopos. Widzenie byo tak wyrane, e a si rozpakaam powiedziaa, a nim wstrzsny dreszcze.W sekretnej jaskini w Matopos zstpia na ni moc duchw i staa si Umlimo, Wybran,

yroczni. To ona, mwic gosami duchw, przepowiedziaa Lobenguli jego los. To onarzewidziaa nadejcie biaych ludzi z dziwnymi maszynami, ktre przemieniay noc w dzie,lustrami, ktre lniy na wzgrzach jak gwiazdy, przekazujc wiadomoci poprzez rozlege

wniny. Nikt nie wtpi, e kiedy miaa dar jasnowidzenia i w mistycznym transie potrafiaejrze w przyszo narodu Matabele.Ale ten dar zaleny by od jej dziewictwa. Tanase wyjawia to swemu przyszemu mowibagaa go, eby pozbawi j jednego i drugiego. Bazo nie zgodzi si, posuszny prawu

obyczajom, a potem byo ju za pno, bo czarownicy zeszli ze wzgrz, eby si o ni upomnie.Na pocztku wojny, ktrej kres nastpi w kraalu Lobenguli w GuBulawayo, od trzonu armii


36/43

dczy si niewielki oddzia. Tworzyli go najtwardsi i najbardziej okrutni onierze, prowadzenirzez rwnie twardego i okrutnego Bakel, Pi. Ruszyli na wzgrza i sekretn ciek, ktrakela odkry dwadziecia pi lat wczeniej, dotarli do jaskini Umlimo. Bakela wiedzia, eniszczenie wyroczni pogry w rozpaczy cay nard Matabele. Jego ludzie zastrzelili stranikwwdarli si do groty. W jej najgbszym zakamarku dwaj onierze znaleli Tanase, mod, licznnag, i zgwacili j brutalnie. Kiedy wyywali si na niej, a dziewicza krew zbryzgaa podoeskini, krzyki cigny Bakel.Piciami i butem przepdzi swoich ludzi, a potem popatrzy na skrwawion Tanase, lec

jego stp, i wspczucie zawadno sercem tego twardego, bezwzgldnego czowieka. Chorzeby dug i niebezpieczn drog, by zniszczy Umlimo, bestialski postpek kawalerzystwsabi jego wol.

Musia wiedzie, e wraz z dziewictwem Tanase stracia swoj moc, bo rzek: Ty, ktra bya Umlimo, ju nie jeste Umlimo.Dokona zniszczenia bez pomocy karabinu czy miecza i wyszed z ciemnej jaskini, darowujc

apance ycie w zamian za utracone dziewictwo i magiczne moce.Tanase wiele razy opowiadaa t histori. Bazo wiedzia, e mgy czasu zasnuy jej oczy,

krywajc przed ni przyszo, nikt jednak nie mg wtpi, e kiedy posiadaa dar widzenia

atego przenikno go drenie i poczu si, jakby palce upiorw musny jego kark, gdy Tanaseowiedziaa chrapliwym szeptem: Pakaam, Bazo, mj panie, kiedy ujrzaam ci na wysokim drzewie, a gdy ja pakaam,

zowiek, ktrego zwiesz Jastrzbiem, patrzy na ciebie z umiechem.

Zjedli na zimno konserwow woowin, wybierajc j z puszek ostrzem myliwskiego noaprzekazujc je z rk do rk. Nie mieli kawy, wic popijali kleist misn pak ykami ciepejody z okrconych filcem butelek. Po kolacji Ralph poczstowa Harryego i Bazo ostatnimi

ygarami. Przypalili je gazkami z ogniska i przez dugi czas delektowali si nimi w milczeniu.Niedaleko w ciemnoci zawodzia i szlochaa hiena, zwabiona przez ogie i zapach jedzenia. Na

wninie poloway lwy, kierujc si w stron wschodzcego ksiyca; nie ryczay, lecz tylkookasyway gardowo, eby nie straci kontaktu z pozostaymi czonkami stada.Tanase siedziaa z dzieckiem na kolanach na skraju krgu wiata, z dala od mczyzn, a oni nie

wracali na ni uwagi. Bazo byby uraony, gdyby okazali nadmierne zainteresowanie, ale Ralphyj cygaro z ust i spojrza w jej stron. Jak nazywa si twj syn? zapyta. Tungata Zebiwe opowiedzia Bazo po chwili wahania.

Ralph zmarszczy czoo, ale udao mu si pohamowa sowa, ktre cisny mu si na usta. Pikny chopiec rzek tylko.Bazo wycign rk w stron syna, lecz Tanase nie chciaa go puci. Pozwl mu przyj do mnie poleci jej ostro.Tanase niechtnie zsadzia syna z kolan. Malec podrepta do ojca i wtuli si w jego ramiona.Mia ciemn skr, okrgy brzuszek i pulchne koczyny. Z wyjtkiem bransoletekmiedzianego drutu na nadgarstkach i sznurka paciorkw w pasie by zupenie nagi. Jego wosy

worzyy ciemn puszyst czapk, spod ktrej spoglday wielkie, zaspane oczy. Tungata Zebiwe powtrzy Ralph i pochyli si, eby pogaska malca po gowie. Chopiec nie

rbowa si odsun ani nie okaza strachu, ale Tanase sykna cicho i zrobia taki ruch, jakbyhciaa z powrotem zabra go do siebie.


37/43

Poszukiwacz Tego, Co Zostao Skradzione przetumaczy Ralph imi chopca i pochwycipojrzenie ciemnych oczu jego matki. Poszukiwacz sprawiedliwoci. Cikie brzemi zrzucaciea tak mode barki rzek cicho. Czynicie syna mcicielem krzywd wyrzdzonych waszemuemieniu przed jego narodzinami?Po chwili gadko zmieni temat. Pamitasz, Bazo, dzie, w ktry si poznalimy? Bye niedowarzonym podrostkiem,

rzysanym przez ojca, brata krla, do pracy na diamentowych polach. Ja byem jeszcze modszyjeszcze bardziej zielony, kiedy wraz z ojcem znalelimy ciebie i twoich towarzyszy na veldzie.

jciec przyj was wtedy na trzyletni kontrakt, uprzedzajc innych poszukiwaczy.Bruzdy cierpienia i smutku, ktre obiy twarz Bazo, jakby si wygadziy. Przez chwil znw

y dawnym prostolinijnym, beztroskim modziecem. Dopiero pniej dowiedziaem si, e Lobengula przysa ciebie i tysice innych mokosw na

ola, ebycie przynieli mu tyle diamentw, ile zdoacie ukra powiedzia mody Ballantyneobaj si rozemieli, Ralph z lekkim smutkiem, a Bazo z cieniem modzieczej wesooci. Lobengula musia gdzie ukry swj wielki skarb. Jameson nie znalaz tych diamentw, kiedy

aj GuBulawayo. Pamitasz myliwskiego sokoa, Scypio? zapyta Bazo.

I wielkiego pajka, dziki ktremu wygralimy pierwsze zote suwereny na walkachKimberley?Rozmawiali z oywieniem, wspominajc wspln prac w wielkim diamentowym dole i swojeodziecze wygupy, ktre urozmaicay im straszliw monotoni harwki.Harry Mellow nie zna sindebele, wic zawin si w koc i jego rogiem zakry gow. Tanase

edziaa w cieniu, nieruchoma jak pikna rzeba z hebanu. Nie umiechaa si, kiedy mczyni simieli, ale zachannie wpijaa oczy w ich usta, gdy rozmawiali.

Ralph znowu zmieni temat. Ja te mam syna. Urodzi si przed wojn, jest wic troch starszy od twojego.

Bazo przesta si mia. Przybra obojtny wyraz twarzy, ale jego oczy zdradzay czujno. Mogliby zosta przyjacimi, jak my powiedzia Ralph.Tanase ze strachem spojrzaa na syna. Bazo nie skomentowa tej sugestii. A my dwaj znw moglibymy pracowa rka w rk mwi Ralph. Niebawem uruchomi

opalni zota i bdzie mi potrzebny induna do zarzdzania setkami ludzi, ktrzy przybd doracy. Jestem wojownikiem, nie robotnikiem. wiat si zmienia, Bazo rzek Ralph cicho. W kraju Matabele ju nie ma wojownikw.

arcze zostay spalone, ostrza assegai zamane. Oczy twoich ludzi ju nie s czerwone, bo wojnyobiegy koca. Oczy s teraz biae, a w tym kraju przez tysic lat panowa bdzie pokj.Bazo milcza. Docz do mnie, Bazo. Zabierz syna, niech pozna umiejtnoci biaego czowieka. Pewnego dnia

auczy si czyta i pisa, stanie si kim wanym, nie tylko zbieraczem dzikiego miodu. Zapomnijimieniu, ktre mu nadae, i wymyl jakie inne. Nadaj mu radosne imi i przyprowad go, by

ozna mojego syna. Razem bd cieszy si yciem w tym piknym kraju i stan si brami jaky.Bazo westchn.

By moe masz racj, Henshaw. Jak mwisz, impi poszy w rozsypk. Ci, ktrzy kiedy byliojownikami, teraz buduj drogi dla pana Lodzi. Wszyscy Matabele mieli kopoty


38/43

wymawianiem r, tote Rhodes sta si Lodzi. Bazo mwi o systemie pracy przymusowej,prowadzonym w kraju Matabele przez komisarza do spraw krajowcw, generaa Munga Stohna. Znw westchn. Skoro ju czowiek musi pracowa, lepiej, eby czyni to godnie i z kim,ogo szanuje. Kiedy zaczniesz wydobywa swoje zoto, Henshaw? Po deszczach, ale chod ze mn ju teraz. Zabierz swoj kobiet i synaBazo podnis rk, eby go uciszy. Porozmawiamy po deszczach, po wielkich burzach powiedzia cicho.Tanase pokiwaa gow i umiechna si po raz pierwszy. Bazo mia prawo udawa i usypia

zujno Henshawa niejasnymi obietnicami. Jej wywiczony szsty zmys mwi, e mimoczerego spojrzenia zielonych oczu i chopicego umiechu ten mody biay czowiek jestwardszy i bardziej niebezpieczny ni Bakela, jego ojciec.

Po wielkich burzach powtrzy Bazo. Sowa te miay ukryte znaczenie. Wielka burza byajemnic, nad ktr pracowa wraz ze swoimi zaufanymi ludmi. Mam par spraw do

aatwienia, ale odnajd ci, gdy tylko si z nimi uporam obieca.

Bazo pierwszy szed strom ciek w gb granitowych gr. Tanase podaa kilka krokw zam. Niosc na gowie zwinite maty do spania i elazny garnek, prosta jak trzcina, sza

osuwistym, pynnym krokiem, eby adunek nie straci rwnowagi. Chopiec podskakiwa u jejoku, piskliwym gosem wypiewujc dziecice bzdurki. Tylko na nim nie robia wraeniaowieszcza aura doliny. Po obu stronach cieki rosy gste krzaki, uzbrojone w ostre kolce.isza wrcz przytaczaa, bo nie pieway tu ptaki i ani jedno zwierztko nie buszowao w liciach.Bazo przeszed po gazach przez oysko wskiego strumienia, przystan po drugiej stronie

obejrza si przez rami. Tanase nabraa w rce troch chodnej wody i podnio

Płacz aniołów - Wilbur Smith - ebook

Documents

Transcript of Płacz aniołów - Wilbur Smith - ebook