Ⓒ DUX, DUX 1386, 2017Nagranie zrealizowano w Europejskim Centrum Matecznik „Mazowsze” w Otrębusach, 9–10, 20–22 stycznia 2017 r.Recorded at the European Center Matecznik “Mazowsze” in Otrębusy, 9–10, 20–22 January, 2017.

Piotr Przedbora gra na instrumencie wykonanym przez Grega Smallmana z Australii oraz używa strun firmy Savarez.Piotr Przedbora plays on instrument made by Greg Smallman (Australia) and uses Savarez strings.

MAŁGORZATA POLAŃSKA, MARCIN GUZ Reżyseria nagrania | Recording supervision & sound engineering

ZYGMUNT MAGIERAKonsultacja muzyczna | Music consultation

MARCIN GUZMontaż | Editing

PIOTR PRZEDBORAMastering

ŻANETA PNIEWSKATłumaczenia | Translations

JOANNA PRZEDBORAZdjęcia | Photos

AGNIESZKA ZAKRZEWSKAProjekt graficzny | Graphic design

RAFAŁ DYMERSKISkład | Page Layout

MARCIN TARGOŃSKIRedakcja | Editor

DUX Recording Producers Morskie Oko 2, 02-511 Warsaw, Poland | www.dux.pl, e-mail: dux@dux.pl

15

PIOTR PRZEDBORA GUITAR EVOL.2UTION

AntonioVIVALDI(1678–1741)/JohannSebastianBACH(1685–1750) ConcertoinDmajor,BWV972 (ar.|arr.byJudicaëlPerroy)1 I [Allegro] 2:212 II Larghetto 4:253 III Allegro 2:25

FernandoSOR(1778–1839)4 IntroductionandVariationsonaThemebyMozart,Op.9 8:09

JohannKasparMERTZ(1806–1856)5 Elegie 8:10

GiulioREGONDI(1823–1872)6 Airvariédel’operadeBellini„ICapuletieiMontecchi” 12:21 AstorPIAZZOLLA(1921–1992)7 InviernoPorteñofromLasCuatroEstacionesPorteñas 6:56 (ar.|arr.bySergioAssad) IsaacALBÉNIZ(1860–1909)8 SevillafromSuiteEspañolaNo.1,Op.47 5:18

Totaltime:50:07

PIOTR PRZEDBORA guitar

1386 book skladki.indd 2-3 10.12.2017 13:45:30

14

PIOTR PRZEDBORA GUITAR EVOL.2UTION

Antonio Vivaldi (1678–1741) / Johann Sebastian Bach (1685–1750)

Concerto in D major, BWV 972(ar. | arr. by Judicaël Perroy)

Fernando Sor (1778–1839)

Introduction and Variations on a Theme by Mozart, Op. 9

Johann Kaspar Mertz (1806–1856)

Elegie

Giulio Regondi (1823–1872)

Air varié de l’opera de Bellini „I Capuleti e i Montecchi”

Astor Piazzolla (1921–1992)

Invierno Porteño from Las Cuatro Estaciones Porteñas(ar. | arr. by Sergio Assad)

Isaac Albéniz (1860–1909)

Sevilla from Suite Española No. 1, Op. 47

PIOTR PRZEDBORA guitar

1386 book skladki.indd 4-5 10.12.2017 13:45:31

4

DwanaściekoncertówskrzypcowychAntoniaVivaldiegoopublikowanychwzbiorzeL’estro armonico z1711rokutoarcydzieła,którychsilenieoparłsięsamJohannSebastianBach:prze-transkrybowałbowiempołowęzbioru.Koncert na czworo skrzypiec h-mollBachprzerobiłnakon-certnaczteryklawesyny,dwakoncertyprzełożyłnaorgany,atrzynaklawesynsolo.Wtenspo-sóbugruntowałpopularnośćwłoskiegomodelukoncertusolowegowNiemczech,cowięcej,samBachzasymilowałstylVivaldiegowlicznychutworachoryginalnych. L’estro armonico ułożone zostało trój-kami:każdąrozpoczynakoncertpoczwórny,potemnastępujekoncertnadwojeskrzypiec,anakońcu–koncertsolowy.Koncert D-durRV230zamykawzbiorzetrzeciątrójkękoncertów.BachopracowałgopodczasswegodrugiegopobytuwWeimarze(1708–1717).Transkrypcja,oznaczonanumeremkatalogowymBWV972,przeznaczonajestnaklawesynsolo,iprzyczyniłasiędorenesansumuzykiVivaldiegowXXwieku.Choćtrudnowtodziśuwierzyć,RudyKsiądzbyłtwórcązupełniezapomnianym. Geniuszniemieckiegokompozytoraujaw-niasięwtejtranskrypcjizcałąwyrazistością:zamianadługotrwającychdźwiękówskrzy-piecnakrótkidźwiękklawesynuniczegonieujęładziełuVivaldiego,nicwięcdziwnego,żeopracowanieBachastałosiękanwądladal-szejtranskrypcji,nagitaręsolo,którejdokonałJudicaëlPerroy.PotrafiłonzachowaćwszystkozBacha(ioczywiścieVivaldiego),przezcowzbogaciłrepertuarbarokowejmuzykidostępny

gitarzystomodziełonietylkozachwycające,aleteżmająceniezwykleciekawąhistorię. Wlatach1815–1823hiszpańskimuzykFer-nandoSorprzebywałwLondynie,gdziedziałałjakogitarzysta,nauczycielorazkompozytor.Wtymczasie,wroku1819,odbyłasięangielskapremieraCzarodziejskiego fletu WolfgangaAma-deuszaMozarta.Utwórzyskałuznanie,aSor,zgodniezezwyczajemepoki,opracowałjedenzfragmentów(Das klinget so herrlich,chociażSorpodajetytułpowłosku:O, cara armonia)wformiewariacji,niewątpliwienawłasnyuży-tek,bowiemwydanieukazałosiędopierodwalatapóźniejzadnotacją„tak,jakwykonywałjeautornaKoncertachSzlacheckich”. Wowymczasieformawariacjimiałakon-strukcjęjużsilnieutrwaloną,obejmowałatematsprowadzonydostrukturybinarnejzpowtórze-niem||:a:||:ba:||poczymnastępowałosześć(aczasemdwanaście)wariacjiwierniepodążają-cychzapostaciąiplanemtonalnymtematu.Zwy-czajowopierwszawariacjabyłalekkimfiguracyj-nymozdobieniemtematuwósemkach,drugawprowadzałaruchtriolowy,atrzecia:szesnast-kowy.Czwartabyławariacjąinterwałową(ter-cje,seksty,oktawy),piątabyłamolowa(tematyzreguływybieranowtrybiedurowym),aszóstaprzechodziławwirtuozowskąkodęniewielemającąwspólnegoztematem.Cyklewariacyjne,m.in.JanaNepomucenaBobrowicza,mającetakustalonąformę,sązwykleutworamiartystycz-nieznakomitymi,jednakprzewidywalnośćtakzbudowanychwariacjipozwalałanamasowąprodukcjęutworówniskiejjakości.Soruniknął

13

Piotr PRZEDBORA urodził się w 1994 rokuwTomaszowieMazowieckim.Poukończeniuw2013rokuPaństwowejSzkołyMuzycznejIIstopniaim.prof.TadeuszaWrońskiegowtymmieście,podkierunkiemMirosławaDrożdżow-skiego,podjąłstudianaUniwersytecieMuzycz-nymFryderykaChopinawWarszawiewklasiegitaryMarcinaZalewskiego.WmuzycznymrozwojumłodegogitarzystykluczowajesttakżewspółpracazJudicaëlemPerroy’em,wybitnymgitarzystąipedagogiemfrancuskim. Granagitarze jestdlaPiotraPrzedboryżyciowąpasją;zpowodzeniemwykonujereper-tuarmuzycznyodklasycyzmupowspółczesność.MłodymuzykjeststypendystąMinistraKulturyiDziedzictwaNarodowegoRząduPolskiegowprogramie„MłodaPolska”,MarszałkaWoje-wództwaŁódzkiego,PrezydentaMiastaToma-szowaMazowieckiegoorazKrajowegoFundu-szunaRzeczDzieci.Jestrównieżlaureatemponad20konkursówrangimiędzynarodowejiogólnopolskiej,wtym19pierwszychmiejsci3GrandPrix. Naprzełomieroku2013/2014,nakłademwytwórniDUX,ukazałasięjegodebiutanckasolowapłyta.

PiotrPRZEDBORAwasbornin1994,inTomaszówMazowiecki,Poland.Aftercompletinghiseduca-tionatthiscity’smusiccollegeunderMirosławDrożdżowskiin2013,heundertookstudiesatWarsaw’sFryderykChopinMusicUniversityin theguitarclassofMarcinZalewski.Keyinthedevelopmentoftheyoungguitarist ’scareerisalsohisworkwithJudicaëlPerroy,aprominentFrenchguitaristandpedagogue. Playingontheguitar isPiotrPrzedbora’slife’spassion:hesuccessfullyperformsreper-toirefromClassicaltocontemporary.Alreadyathisyoungage,heisascholarshiprecipientoftheMinisterofCultureandNationalHeritageoftheGovernmentofPolandintheprogramYoungPoland,theMarshalloftheŁódźVoivode-ship,thePresidentoftheCityofTomaszówMazowieck i , and the Po l i sh Ch i ld ren’sFund.He isalso laureateofover20 inter-nationalandnationalcompetitions, receiv-ing 19 F i rst Awards, and 3 Grand Pr ix . Attheturnof theyear2013/2014,Piotrreleasedhisdebut,soloalbumforDUXlabel.

1386 book skladki.indd 6-7 10.12.2017 13:45:31

12 5

wszelkichpułapek,budującswójutwórwsposóbswobodnyipełenwyobraźni. CałośćotwieraIntrodukcjawtonacjie-moll,nastrojemzbliżonadowolnychfragmentówMozartowskiejuwerturydoCzarodziejskiego fletu.Ostinatowyakompaniamentniespiesz-nychtriolponadktórymirozpostartajestsze-roka,długonutowamelodia,będziemiałwielkiwpływnapóźniejszychkompozytorówpiszącychnagitarę.Tematpodanyjestwtradycyjnejfor-miebinarnej,zwracajednakuwagęjegofeno-menalne,idiomatyczneopracowanie:wydajesię,żesamMozartnapisałgozmyśląoinstrumencieszarpanym. Poszczególnewariacjewyłamują się zeschematu.Owszem,wszystkieutrzymanesąwformietematu,aleichfakturaiukładzaska-kują:pierwszawprowadza jużbardzożywefigurki,które,poprzedzielanepauzami,dająnie-zwykłyefektelektrycznegowręczpobudzenia.Drugawariacjatowariacjamolowa,trzeciaprzywołujeswymkształtemtenajbardziejtra-dycyjne,czwarta,pełnafakturalnejwyobraźni,ulubiona przez wykonawców i słuchaczy.Naniąsięzawszeczeka.Piątawariacja,trio-lowa(!),przechodziwefektownąkodę–szóstejwariacjiniebędzie,gdyżwszystkozostałojużpowiedziane. J.K. Mertz urodzi ł s ię w Bratysławie,waustro-węgierskimPressburgu(obecnaBra-tysława),stądteżdziśdokompozytoraprzy-znająsięSłowacy,Węgrzy,Austriacy,anawetNiemcy. Inicjałytradycyjnierozwijasię jakoJohannKaspar,chociażnachrzciedanomu

imionaCasparJoseph.Ożenionyzpianistką,osiadływstolicymuzyki,Wiedniu,Mertzprzeno-siłnagitarękompozycjefortepianowetwórcówswejepoki.JegomuzykastoiwjednymszereguzminiaturamiMendelssohnaczySchumanna,fakturalnienatomiastczerpiezwczesnegoLiszta.Niechodzituprzytymokonkretnefigury,aleoogólnąideę:Lisztodkryłmianowicie,żejeślizastosujeobiegowefiguryinstrumentalnestylubrillant,alezagęścije,dającnaprzykładtrzydzie-stodwójkizamiastszesnastek,toprzyniezmie-nionymtempiegryuzyskazupełnienowąjakośćbrzmieniową(wXXwiekuConlonNancarrowpotwierdziłtozjawiskonakolejnympoziomie,dziękimożliwościommechanicznego instru-mentu,pianoli,którymożnabyłoprogramować,perforująctaśmępapierową.Pianolaprodukujedźwiękiwgęstościachznacznieprzewyższają-cychludzkiemożliwości–powyżejpewnegoproguzmieniasiępercepcjabarwy).MertzfiguryinstrumentalneprzejąłodwłoskiegogitarzystyikompozytoraMauroGiulianiego,przyspieszyłjeiuzyskałnowąjakość.Jednocześnieodkrył,żebardzogęste,rozłożonewszybkimruchuakordy,znakomiciepodtrzymująbrzmienienaj-wyższychstrun,copozwoliłomunakompono-wanieszerokichłukówmelodycznychokantyle-nowymcharakterze. Elegia,utwórnieopusowany,iztegopowodutrudnywdatowaniu,jestświetnymprzykłademstyluMertza.Rozpoczynasięintrodukcjąfaktu-ralnieniemalidentycznązintrodukcjąSoradoWariacjiop.9,następnieprzechodziwrodzajwokalnejscenyoswobodnymcharakterze.Wiele

1386 book skladki.indd 8-9 10.12.2017 13:45:32

6

utworówMertzamapodobnyelegijnycharakter,alepewnecechywskazywaćmogą,żeutwórmożemiećautobiograficznekonotacje:w1846rokukompozytoruległzatruciustrychninąaprzezkolejnychosiemnaściemiesięcyodczuwałtegoskutki.Byłtojednakokreswjegożyciubardzopłodny;przygotowałwtedydowydaniaBaden-klängeop.13,ogromnyzbiórutworówcharakte-rystycznych(zesłynnąTarantelą iGrotą Fingalanaczele).Elegianienależydotegozbioru,alewykazujeogromnepodobieństwastylistyczne. GiulioRegondiurodził sięwSzwajcarii,podróżowałodnajmłodszychlat;zestygma-tem„cudownegodziecka”eksploatowanybyłtakintensywnie,żechybatylkoswemuwro-dzonemu,silnemucharakterowizawdzięczałkontynuacjękarierymuzycznej jakojużczło-wiekadojrzałego.DziałałprzedewszystkimweFrancjiiAnglii.NaWyspachstopniowozarzuciłgręnagitarze,stającsięwirtuozemmodnegowówczasinstrumentupodobnegodoakorde-onu–concertiny.Air varié de l’opera de Bellini „I Capuleti e i Montecchi” nagitaręsoloz1845rokudługobyłautworemzapomnianym,odkry-tymdopierow2007roku. WariacjenatematcabalettyTebaldazIaktuL’amo tanto, e m’è si caranależądogatunku„małych”wariacji,bowiemjestichtylkocztery.Utwórjednakjestogromny,przedewszystkimdlatego,żeRegondirozpoczynagoobszernąintrodukcją,będącąswobodnąfantazjąopartąnagłównymmotywiearii–przemyślniejednakukrytym.Wtensposóbwstęp,mimoswychroz-miarów,jestintegralniezwiązanyzwariacjami,

agdywreszcietematnastępujewewłaściwymujęciumetrorytmicznymiwmajorowymtrybie,masięwrażeniespełnienia.Zabiegtenzastoso-wałMolierwŚwiętoszku,októrymprzezdwaaktysiętylkomówi–publicznośćczekawnapię-ciu–kiedyżonsięwreszciepojawi? Samewariacjeułożonesątradycyjnie:trio-lowa,szesnastkowa,minorowa,finałowa,aletematopracowanyjestnadzwyczajzgrabnie.Wariacjatriolowajestjednocześniewariacjąinterwałowąnatercjeiseksty.DwieostatniekorzystajązosiągnięćfakturalnychMertza–brzmienierozłożonychakordówpodtrzymujewibracjewysokichstrun,naktórychwyko-nywana jestkantylena.Utwór jestswoistąperełkąwrepertuarzeizcałąpewnościąjednymznajważniejszychodkryćmuzycznychminionejdekady. D rug i i ns t rument Regond iego ł ączyszwajcarskiegoartystęzAstoremPiazzollą,bowiembandoneon,naktórymArgentyńczyktakdoskonalegrał,tonicinnegojakniemieckiwariant concertiny.W1965 rokuPiazzollaskomponowałmuzykędodramatuAlbertoRodríguezaMuñozaMelenita de Oro.JednymzjejfragmentówbyłotangoVerano porteño(Lato w Buenos Aires;porteño tomieszkaniectegonajważniejszegowkrajumiastaporto-wego,wArgentyniejużodXIXwiekuoznaczaczłowiekaurodzonegowstolicy),przeznaczonenaPiazzollowskikwintetzłożonyzeskrzypiec,kontrabasu,gitary,fortepianuoraz,oczywiście,bandoneonu.Tangoszybkozyskałosamodzielneżycie koncertowe i do1970 rokuPiazzolla

11

quintetcomposedofviolin,doublebass,guitar,pianoand,certainly,bandoneon.Tangoquicklywonanindependentconcertlifeanduntil1970Piazzollacomposedthreesubsequentones,describingthenextseasonsinBuenosAires.However,theydonotformacycleandcanbeperformedseparately.Invierno porteño(Winter in Buenos Aires)isapiece,whichinvarioustranscriptionsforsologuitar,includingtheonebyBrazilianguitaristandcomposerSergioAssadconsideredasthebest(editedinprintin1995),becameastapleintherepertoire.Guitaristsarefascinatedwiththechallenge,aswearedealingwithareductionofextremelyrichquintetsoundtoonlyoneinstrument.Yetitisagracefultask,asPiazzolla’smusicmovesnotonlytheArgenti-Argenti-nians,butitisgladlylistenedtoaroundtheentireworld.Assad’sarrangement,whichispresentedintherecording,wasenrichedatthebeginningwithPiotrPrzedbora’simprovisation. IsaacAlbéniz’sSevilla from1885formsapartoftheSpanishSuiteNo.1,Op.47forpiano.Intheoriginalversion,bothsuiteanditsfrag-mentsareperformedonlybyIberianmusicians,yetintheirtranscriptionforguitar,theywonacclaimineachandeverycontinent.AlbénizdidgreatjobgraspingtheidiomoffolkmusiciansfromvariousregionsofSpain,hewasabletoimi-tateitonthepiano,yetonlythesoundofguitarrendersthegenuinecharacterofthosecomposi-tions.Infact,Albéniz’sworkisnotacollectionoffolkmusictranscriptions,asimplearrange-mentofoverheardmelodies,butasophisticatedsublimationofthegeneralcharacterofthemusic

ofagivenregion–sameasChopin’smazurkas,whichdonotcontainquotations,butareaquin-tessenceofthePolishelementinmusic,AlbénizrenderedtheveryspiritofSpain. Ofcourse,Sevilla isbasedontheformoffla-menco musicfromtheregionofSeville,sevilla-nas,which,accordingtoresearchers,originatesfromtheearlierseguidilla.Thepiecesinthisstylearecharacterisedwithrichlyrics–folkpoetsraiseagreatvarietyoftopics:Thesongsspeakofwine,dance,love...Mostoften,itisamusicwhichisplentyofoptimism,vitality,andthisishowAlbénizdevelopedthem.Themiddle,can-tilenapart,introducesacertaincontrast,yetitisonlyamomentofamoreprofoundreflectiononthemeaningoflife–nothinginterfereswiththegenerallypositiveexpressionofthework.

Krzysztof KomarnickiTranslatedbyŻanetaPniewska

1386 book skladki.indd 10-11 10.12.2017 13:45:32

10

withanintroduction,whichisalmostidenti-caltotheintroductionofSortotheVariations,Op.9,asfarasthetextureisconcerned,thenitchangesintoakindofavocalsceneoffreenature.AnumberofMertz’spieceshasasimi-lar,elegiaccharacter,yetsomefeaturesmayindicatethatthepiecemayhaveautobiographicconnotations:In1846,thecomposersufferedpoisoningwithstrychnineand for thenexteighteenmonths,hefeltitseffects.However,itwasaveryprolificperiodinhislife;itwasthenwhenhewouldprepareBadenklänge,Op.13forpublishing,ahugecollectionofcharacteris-ticpieces(ledbyfamousTarantellaandFingal’s Cave).Elegy doesnotbelongtothiscollection,yetitshowsgreatstylisticsimilarities. GiulioRegondiwasborn inSwitzerland,hewouldtravelfromtheearliestyears;beingstigmatisedasa“childprodigy,”hewasexploitedsointensely,thatitisperhapsonlytohisinnatestrongcharacterthatheowedthecontinuationofhismusiccareerasanalreadymatureman.Aboveall,hewasactiveinFranceandEngland.InGreatBritain,hewouldgraduallyabandonplay-ingtheguitar,becomingvirtuosoofathenfashion-ableinstrumentsimilartotheaccordion–concer-tina.Foralongtime,Air varié de l’Opera de Bellini “I Capuleti e i Montecchi” forsologuitarfrom1845wasaforgottenpiece,discoveredonlyin2007. ThevariationsonthethemeofTebaldo’scabalettafromthe1stactL’amo tanto, e m’è si carabelongtothegenreof“little”variations,asthereareonlyfourofthem.However,thepieceisenormous,mainlyduetothefactthatRegondi

startsitwithavastintroduction,beingafreefantasybasedonthemainmotifofthearia–yetthoughtfullyhidden.Inthisway,theintroduction,despiteitssize,isintegrallylinkedwiththevaria-tionsandwheneventuallythethemeappearsinthepropermetric-rhythmictakeandmajorkey,onehasanimpressionoffulfilment.ThisschemewasusedbyMoliereinThe Impostor,ofwhomoneonlytalksduringtwoacts–theaudienceiswaitinginsuspense–whenwillhefinallyappear? Thevariationsarearrangedinatraditionalmanner:Triplet,semiquaver,minorandfinalone,yetthethemeisexceptionallyneatlydesigned.Thetripletvariationisatthesametimeanintervalvariationforthirdsandsixths.TwofinalonesdrawfromMertz’stexturalachievements–thesoundofthespreadchordssupportsthevibrationofhighstrings,onwhichthecantilenaisperformed.Thepieceisasuigenerisjewelintherepertoireand,definitely,oneofthemostimportantmusicaldiscoveriesofthepastdecade. ThesecondRegondi’s instrumentrelatestheSwissartisttoAstorPiazzolla,asbando-neon,onwhichtheArgentinianwouldplaysoperfectly,isnothingelsebutaGermanvariationoftheconcertina.In1965,PiazzollacomposedmusictoAlbertoRodriguezMuñoz’sdramaMele-nita de Oro.OneofitsfragmentswasatangotitledVerano porteño (Summer in Buenos Aires;porteño isaninhabitantofthismostimportantharbourcityofthecountry;inArgentina,alreadyfromthe19thcentury,thetermwoulddescribeapersonborninthecapitalcity)foraPiazzolla

7

skomponowałtrzydalsze,traktująceokolej-nychporachrokuwBuenosAires.Nietworząonejednakcykluimożnajewykonywaćosobno.Invierno porteño (Zima w Buenos Aires)toutwór,którywróżnychtranskrypcjachnagitaręsolo,wtymprzezwieluuważanejzanajlepsząbrazy-lijskiegogitarzysty-kompozytoraSergioAssada(wydanejdrukiemw1995roku),stałsięstan-dardowąpozycjąrepertuarową.Gitarzyścizafa-scynowanisąwyzwaniem,mamywszakdoczynieniazredukcjąprzebogategobrzmieniowokwintetudojednegotylkoinstrumentu.Alezada-nietowdzięczne,bomuzykaPiazzollitrafianietylkodoArgentyńczyków,jestchętniesłuchananacałymświecie.PrezentowanananagraniuaranżacjaAssadawzbogaconazostałainicjalnieoimprowizacjęPiotraPrzedbory. SevillaIzaakaAlbénizaz1885rokuweszławskładI Suity hiszpańskiej op.47nafortepian.Wwersjioryginalnejsuita,jakijejfragmenty,wykonywanesątylkoprzezmuzykówiberyjskich,natomiastwtranskrypcjinagitaręzdobyłysobieuznanienawszystkichkontynentach.Albénizświetnieuchwycił idiommuzykówludowychzrozmaitychregionówHiszpanii,potrafiłgoimito-waćnafortepianie,alejednakdopierobrzmieniegitaryoddajeprawdziwycharaktertychkompozy-cji.DziełoAlbénizaniejestbowiemzbioremtrans-krypcjimuzykiludowej,prostymopracowaniemzasłyszanychmelodii,alewysokiejklasysublima-cjąogólnegocharakterumuzykidanegoregionu–takjakmazurkiChopinaniezawierającytatów,alesąkwintesencjąpolskościwmuzyce,takAlbénizoddałsamegoduchaHiszpanii.

Sevillabazuje,rzeczjasna,naformiemuzykiflamencozregionuSewilli,sevillanas,wywo-dzonejprzezbadaczyodwcześniejszejseguidilli.Utworywtymstylucharakteryzująsiębogac-twemtekstów–ludowipoeciporuszająmnó-stwotematów:pieśnimówiąowinie,tańcu,miłości…Jestto,najczęściej,muzykapełnaoptymizmu,wigoru,itakiejestopracowanieAlbéniza.Środkowa,kantylenowaczęśćwpro-wadzapewienkontrast,alejesttotylkochwilagłębszejrefleksjinadsensemżycia–nicniezakłócaogólniepozytywnegowyrazudzieła.

Krzysztof Komarnicki

1386 book skladki.indd 12-13 10.12.2017 13:45:32

8

TwelveviolinconcertosbyAntonioVivaldi,pub-lishedinthecollectionL’estro armonicoin1711,aremasterpieceswhomevenJohannSebastianBachcouldnotresist,ashetranscribedhalfofthem.BacharrangedtheConcertoforFourViolinsinBminorasaconcertoforfourharpsi-chords;hetranscribedtwoconcertosfororganandthree–forharpsichordsolo.Thushecon-solidatedthepopularityoftheItaliansolocon-certomodelinGermany;moreover,Bachhim-selfadoptedVivaldi’sstyleinnumerouspieceshecomposed. L’estro armonicowasarrangedinthrees:Eachbeginswithaquadrupleconcerto,whichis followed by a concerto for two violinsandeventually–asoloconcerto.TheConcertoinDmajorRV230closesthe lastconcertothree.Bachdeveloped itduringhissecondstayinWeimar(1708–1717).Thetranscription,markedwiththecataloguenumberBWV972,iswrittenforharpsichordsoloandcontributedtotherevivalofVivaldi’smusicinthe20thcen-tury.Althoughtodayitishardtobelieve,theRedPriestwasatotallyforgottenartist. The genius of the German composer isclearlyrevealedinthistranscription:ChangeoflongviolinsoundstoshortharpsichordonesdidnottakeanythingawayfromVivaldi’swork,soitisnosurprisethatBach’sarrangementbecamethebasisforfurthertranscriptions,forsologui-tar,whichwasperformedbyJudicaëlPerroy.HewasabletopreserveallfeaturesofBach’swork(andVivaldi’s,ofcourse),thankstowhichheenrichedtheBaroquemusicrepertoireavailable

toguitaristsnotonlywithamesmerisingpiece,butwithonewithanextremelyinterestinghistory. In1815–1823,FernandoSor,aSpanishmusi-cian,wasstayinginLondon,wherehewasactiveasguitarist,teacherandcomposer.Atthattime,in1819,theEnglishpremiereofThe Magic Flute byWolfgangAmadeusMozarttookplace.Thepiecewonrecognition,andSor,inaccor-dancewiththepracticeoftheepoch,arrangedoneofthefragments(Das klinget so herrlich,althoughSorgivesthetitleinItalian:O, cara armonia)intheformofvariations,undoubtedlytohisownuse,astheeditionwaspublishedonlytwoyearslaterwiththefollowingremark:“suchastheywereperformedbytheauthorduringtheNobleConcerts.” At that time, the formofvariationshadanalreadystronglyestablishedconstruction,includedathemebroughtdowntoabinarystructurewith||:a:||:ba:||repetition,afterwhichsix(andsometimestwelve)variationswould follow, faithfullyemulating the formandtonalplanofthetheme.Generally,thefirstvariationwasalightfigurativeembellishmentofthethemeinquavers;thesecondintroducedthetripletmovement,whilethethird–semi-quaverone.Thefourthwasanintervalvariation(thirds,sixths,octaves),thefifthwasmaintainedintheminormode(thethemesweregenerallychoseninthemajormode),whereasthesixthchangedintoavirtuosocoda,whichdidnothavemuchincommonwiththetheme.Varia-tioncycles,e.g.byJanNepomucenBobrowicz,ofsuchdeterminedform,areusuallyoutstanding

9

artisticpieces,yetthepredictabilityofsuchcon-structedvariationsallowedforamassproductionoflowqualitycompositions.Soravoidedalltraps,buildinghiscompositioninafreeandimaginativemanner. The whole starts with an IntroductioninEminor,similartoslowfragmentsofMozart’soverturetoThe Magic Flute,asfarasthemoodisconcerned.Theostinatoaccompanimentofunhurriedtriplets,overwhichabroad,long-notemelodyisspread,wouldexerciseagreatinfluenceonsubsequentcomposerswritingforguitar.Thethemeispresentedinatraditional,binaryform,however,itisitsbrilliantidiomaticdevelopmentthatdrawsattention:itseemsthatMozarthimselfwroteitwithapluckedinstru-mentinmind. Particularvariationsbreakoutofthescheme.It istruethatallaremaintainedintheformofthetheme,yettheirtextureandarrangementarestriking:Alreadythefirstoneintroducesveryvividfigures,which,separatedwithrests,con-tributetoanunusualeffectofanevenelectricstimulation.Thesecondvariationistheminorone,thethirdevokeswithitsformthemosttra-ditionalones,thefourth,plentyoftexturalimagi-nation,isbelovedbyperformersandaudience.Itistheonewealwayswaitfor.Thefifth,tripletone(!),changesintoashowycoda–therewillbenosixthvariation,aseverythinghasalreadybeensaid. J.K.MertzwasborninBratislava,intheAus-tria-HungarianPressburg(todayBratislava).Duetothisfact,thecomposer isacknowledged

bySlovaks,Hungarians,AustriansandevenGermans.HisinitialsaregenerallydevelopedasJohannKaspar,althoughhewasbaptisedasCasparJoseph.Beingmarried toapia-nistandlivinginthecapitalofmusic,Vienna,Mertz would transfer piano compositionsoftheartistsofhistimetoguitar.HismusicisonequalfootingwithminiaturesofMendels-sohnorSchumann,whileintermsofthetexture,hedrawsfromearlyLiszt.Atthesametime,itisnotaboutparticularfigures,yetaboutthegeneralidea:Infact,Lisztdiscoveredthatifheappliesornamentalinstrumentalfiguresofthebrilliantstyle,yethecondensesthemby,forexample,usingdemisemiquaversinsteadofsemiquavers,hewillachieveacompletelynewsoundqualitywithoutchangingthetempo(inthe20thcenturyConlonNancarrowconfirmedthisphenomenononthenext level,thankstothepossibilitiesofamechanicalinstrument,pianola,whichcouldbeprogrammedbyperforatingapaperband.Thepianolaproducessoundsinadensitywhichsignificantlyexceedshumancapabilities–aboveacertainthreshold,theperceptionofthecolourchanges).Mertztooktheinstrumentalfiguresfrom ItalianguitaristandcomposerMauroGiuliani,acceleratedthemandobtainedanewquality.Atthesametime,hediscoveredthatverydensechords,spreadinaquickmove-ment,perfectlysupportthesoundofthehigheststrings,whichenableshimtocomposerbroadmelodicphrasesofcantilenacharacter. Elegy,withoutopus,thereforedifficulttodate,isagreatexampleofMertz’sstyle.Itbegins

1386 book skladki.indd 14-15 10.12.2017 13:45:32