© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 1

Perspektywy bankowości

w Europie Środkowo-Wschodniej

Północ-Południe

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 2

2016 2014 2010 2012 2012 2016 2010 2014 2016 2014 2012 2010 2012 2014 2016 2010 2013

2012 2014 2010 2016 2010 2016 2014 2012 2016 2014 2012 2010 2012 2010 2016 2014

Trwa ożywienie gospodarcze w Europie Środkowo-Wschodniej…

Źródło: Eurostat, Komisja Europejska, EIU

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Bułgaria Czechy Chorwacja Węgry

Polska Rumunia Słowenia Słowacja

PKB EU (%) PKB krajów (%)

Wzrost realnego PKB

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 3

…a tegoroczny wzrost jest na dobrej drodze do spełnienia oczekiwań

PKB – prognozy i wartości rzeczywiste dla EU28 PKB – prognozy i wartości rzeczywiste

dla Europy Środkowo-Wschodniej (8 krajów)

3.0

2.5

2014 -0.5

1.5

-1.0

2012 2011

2.0

0.0

2013

1.0

0.5

Rzeczywiste (najnowsze prognozy EIU dla 2014)

-1.0

-0.5 2012 2011

2.0

1.5

2.5

1.0

0.0

2014

3.0

0.5

2013

Prognoza (w oparciu o prognozy KE z II półrocza 2013)

Źródło: Eurostat, Komisja Europejska, EIU

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 4

Sprzedaż

aktywów i inne

Emisje CoCo3

Emisje akcji

Zatrzymane

zyski

Banki europejskie skoncentrowały się na umocnieniu bilansu…

Uwaga: 1. Na podstawie próbki bazy wskaźników EBA, obejmującej 90% aktywów w ramach testu warunków skrajnych całej UE, 2. Dla banków biorących udział w badaniu przeprowadzonym przez Europejski Urząd

Nadzoru Bankowego (EBA, lipiec 2013 – sierpień 2014), 3. Warunkowe obligacje zmienne

Źródło: ECB, EBA

Wskaźnik kapitału Tier 1 (%)1 Działania poprawiające strukturę bilansu2

Razem

203 bn EUR

9,2%

11,6%

0

2

4

6

8

10

12

2H12 1H12 2011 2H13 Punkt wyjścia

do przeglądu

jakości aktywów

1H13

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 5

…i poprawie pokrycia rezerwami

4

6

8

40

41

42

43

44

45

46

2011 2010 2009 2013 2012

Źródło: EBA Risk Dashboard, dane w oparciu o próbkę 55 banków UE

Pokrycie rezerwami (%) Udział kredytów zagrożonych (%)

Średnia ważona Kredyty przeterminowane (>90 dni) i zagrożone

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 6

Główne europejskie banki z ekspozycją na CE, pozytywnie przeszły

przegląd jakości aktywów i test warunków skrajnych

Współczynnik kapitału podstawowego Tier 1, 2013

BCP

12,2%

Test warunków

skrajnych,

wymagane

minimum 5.5%

Przegląd jakości

aktywów,

wymagane

minimum 8%

Commerz

11,4%

Intesa

12,0%

Unicredit

9,8%

Santander

10,4%

Raiffeisen

10,4%

Erste

11,2%

OTP

15,9%

PKO

14,2%

KBC

13,3%

BNP

10,7%

SocGen

10,9%

Wpływ testu warunków skrajnych Wpływ przeglądu jakości aktywów

Braki kapitałów w Millenium BCP

(1.1bn EUR) zostały uzupełnione

poprzez zatrzymanie zysków

i sprzedaż aktywów w 2014

Source: EBA, KNF

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 7

Kryzys finansowy podzielił sektor bankowy w Europie

Środkowo-Wschodniej na Północ i Południe

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2010 2011 2012 2013 2014

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

2010 2011 2012 2013 2014

-10

-5

0

5

10

15

20

2010 2011 2012 2013 2014

17

Południe Północ

Wskaźnik należności zagrożonych (%) Koszty ryzyka (%) ROE (%)

Średni zwrot z kapitału w sektorze

bankowym w latach 2006-2008 w Europie

Środkowo-Wschodniej (%)

Na Południu, problemy ze spłatą

kredytów korporacyjnych...

… doprowadziły do 1,5x wzrostu

kosztów ryzyka...

… oraz ujemnej rentowności kapitału

HU

RO

BG

HR

SI

PL

CZ

SK

:Źródło: Eurostat, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia, Hungarian Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, ECB, Bank of

Slovenia, Croatian National Bank, prognozy Deloitte

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 8

Segment detaliczny okazał się bardziej odporny niż segment

korporacyjny - szczególnie na Południu

Uwaga: 1. W oparciu o próbkę banków raportujących rentowność w podziale na segmenty. Południowe banki: United Bulgarian Bank, Raiffeisen Bulgaria, BCR, Abanka, Celje Banka, Zagrebacka Banka, Raiffeisen

Croatia oraz MKB. Północne banki: PKO BP, mBank, CSOB, Unicredit Czech Republic, and Tatra Banka.

Source: Sprawozdania finansowe banków, analizy Deloitte

Dynamika rentowności aktywów przed opodatkowaniem

(ROA) na Północy: PL, CZ, SK1 (%)

Dynamika rentowności aktywów przed opodatkowaniem

(ROA) na Południu: HU, RO, BG, HR, SI1 (%)

3.0

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

0.0

-0.5

-1.0

-1.5

2009 2010 2011 2013

4.0

3.5

2012

Segment korporacyjny Segment detaliczny

4.0

2.0

2010 2011 2013 2012

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.5

3.0

3.5

2009

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 9

Oczekujemy, że wskaźnik należności zagrożonych będzie spadał

na Północy i zacznie niebawem maleć na Południu

0 %

2 %

4 %

6 %

8 %

10 %

12 %

14 %

16 %

18 %

20 %

22 %

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Bułgaria

Słowenia

Chorwacja

Rumunia

Węgry

0 %

2 %

4 %

6 %

8 %

10 %

12 %

14 %

16 %

18 %

20 %

22 %

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Słowacja

Polska

Czechy

W rezultacie spadną

wysokie koszty

ryzyka na Południu

Wskaźnik należności zagrożonych

na Północy

Wskaźnik należności zagrożonych

na Południu

Źródło: Eurostat, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia, Hungarian Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, ECB, Bank of Slovenia,

Croatian National Bank, prognozy Deloitte

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 10

Rynki Europy Środkowo-Wschodniej oferujące satysfakcjonujące zyski

są lepiej przygotowane do wzrostu

Uwaga: Wskaźnik kredyty do PKB, został skalkulowany na podstawie kredytów dla klientów nie-finansowych

Źródło: Eurostat, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia, Hungarian

Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, ECB, Bank of Slovenia, Croatian National Bank, prognozy Deloitte

Wzrost kredytów w Europie Środkowo-Wschodniej

30

40

50

60

70

80

90

-4 -2 0 2 4 6 8 10

Kredyty/PKB (%)

Wzrost kredytów, cagr 2013 -16 (%)

SI

SK

RO

PL HU

HR

CZ

BG

Północ

Południe

9.110.9

15.0

5.5

-0.6

4.5

-7.6

-26.3

SK PL CZ BG RO HR HU SI

Średnia rentowność kapitału (ROE) 2010-14 (%)

Aktywa

250 mld EUR

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 11

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100

Użytk

ow

nic

y b

an

ko

wo

ści in

tern

eto

we

j [%

]

PL SK

Gospodarstwa domowe posiadające dostęp do internetu [%]

SI

RO

PT

NL

EE

AT

FR

ES

DE

NO

BG

FI

HU HR CZ GR

UK

SE

SI

BG RO

HU

DK

HR

CZ SK

PL

Penetracja bankowości internetowej zbliża nas do poziomu Europy

Zachodniej

Użytkownicy bankowości internetowej w Europie Środkowo-Wschodniej vs. UE, 2013

Inne

Europa Środkowo-Wschodnia (2007)

Południe Europy Środkowo-Wschodniej (2013

Północ Europy Środkowo-Wschodniej (2013)

CE 2013

Użytkownicy bankowości internetowej – osoby fizyczne (w wieku od 16-74 lat) korzystające z Internetu w celu dostępu do bankowości internetowej przez co najmniej 3 miesiące przed badaniem. Bankowość

internetowa zawiera transakcje elektroniczne, w celach dokonania płatności itp. Lub sprawdzanie danych o koncie bankowym.

Gospodarstwa domowe posiadające dostęp do Internetu – Odsetek gospodarstw domowych, posiadających dosteę do Internetu w domu. Dotyczy wszystkich form dostępu do Internetu. Brana jest pod uwagę

ludność w wieku 16 do 74 lat.

Źródło: Eurostat

CE - 2007

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 12

0

20

40

60

80

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Zag

ęszcze

nie

pla

ców

ek (

na 1

00

000

do

rosły

ch

)

PL

Bankowość internetowa [%]

SE

SI

NO

RO

SK

PT

GR

AT

BG

ES

DE NL

HR

EE HU

UK

DK FR

FI

CZ

Wzrost penetracji bankowości internetowej jest odwrotnie skorelowany

z zagęszczeniem sieci placówek

Europa Środkowo-Wschodnia

Inne

Bankowość internetowa – osoby fizyczne (w wieku od 16-74 lat) korzystające z Internetu w celu dostępu do bankowości internetowej przez co najmniej 3 miesiące przed badaniem. Bankowość internetowa obejmuje

transakcje elektroniczne, w celach dokonania płatności itp. lub sprawdzanie danych o koncie bankowym.

Zagęszczenie placówek- Handlowe oddziały banku są detalicznymi lokalizacjami banków świadczącymi klientom usługi finansowe i będące fizycznie odseparowane od głównych siedzib, ale nie będące osobną formą

prawną. Dane o zagęszczeniu placówek w Wielkiej Brytanii pochodzą z 2011 roku, dla pozostałych krajów z 2012

Źródło: Eurostat, Bank Światowy

Zagęszczenie placówek bankowych i penetracja kanału internetowego

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 13

Oczekujemy, że wysoka rentowność utrzyma się na Północy, a na

Południu przekroczy poziom zero

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-100 %

-5 %

15 %

5 %

-15 %

-10 %

-20 %

0 %

20 %

10 %

-20 %

-15 %

-10 %

-5 %

0 %

5 %

10 %

15 %

20 %

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Słowacja

Czechy

Polska

Północ

Bułgaria

Rumunia

Południe

Słowenia

Chorwacja

Węgry

Rentowność kapitału (ROE) na Północy Rentowność kapitału (ROE) na Południu

Źródło: Eurostat, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru FInansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia, Hungarian Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, ECB, Bank of Slovenia,

Croatian National Bank, prognozy Deloitte

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 14

W “nowej rzeczywistości” rentowność nie wróci do poziomu sprzed

kryzysu

11%

12%

13%

14%

15%

16%

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Południe

Północ

CE

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

CE

Południe

Północ

2016 2014 2012 2010 2008 2006

Źródło: IMF

Uwaga: Dane za 2006 nie zawierają Rumunii

Źródło: Eurostat, Komisja Nadzoru Finansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia,

Hungarian Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, EB, Bank of Slovenia, Croatian

National Bank, prognozy Deloitte

Wskaźnik kapitału Tier I Rentowność kapitału (2006-16)

Wskaźnik Tier I (%) Rentowność kapitału

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 15

Dystrybucja zysku w sektorze jest nierówna: więksi gracze osiągają

ROE znacząco powyżej średniej

Uwaga: Analiza nie zawiera Słowenii

Źródło: Bankscope, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia, Hungarian Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, ECB, Bank of

Slovenia, Croatian National Bank

Dystrybucja zysków (2013)

-10

-5

0

5

10

15

20

-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Średni udział w rynku (%)

4 kwartyl

3 kwartyl

2 kwartyl

1 kwartyl

4 kwartyl

Śre

dnia

rento

wność k

apitału

(R

OE

) (%

)

3 kwartyl

2 kwartyl

1 kwartyl

Południe

Północ

5 mld EUR (Średnie aktywa)

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 16

6%

6%

4%

3%

6%

3%

16%

9%

19%

20%

3%

8%

13%

2%

2%

7%

3%

18%

11%

4%

6%

6%

21%

8%

6%

7%

9%

17%

4%

20%

19%

26%

7%

9%

3%

17%

17%

8%

7%

15%

4%

7%

4%

10%

3%

1%

1%

1%

2%1% 2%

Banki działające na Południu mogą być bardziej otwarte na konsolidacje

1. UniCredit Bank Slovakia został wchłonięty przez jednostkę czeską w 2012, w związku z czym niedostępne są osobne sprawozdania finansowe

Źródło: Bankscope, Sprawozdania finansowe banków, Komisja Nadzoru Finansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia, Hungarian Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, ECB,

Bank of Slovenia, Croatioan National Bank

Gracze regionalni (2013)

Market share (%)

Erste

Intesa

KBC

OTP

Pireus

RBI

Sberbank

SocGen

EFG

UniCredit1

NBG

CZ PL SK BG HR HU RO SL

ROE>5% ROE <5%

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o. 17

Południe powinno zwiększyć udział w zyskach regionu oraz aktywność

w obszarze przejęć

Udział w aktywach (%)

Uwaga: Południe nie zawiera słoweńskiego sektora bankowego, ze względu na spadek kapitału o 97% w 2013

Źródło: Eurostat, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Czech National Bank, National Bank of Slovakia, Hungarian Financial Supervisory Authority, Bulgarian National Bank, ECB, Bank of Slovenia,

Croatian National Bank, Deloitte forecasts

Udział w zyskach (%)

33% 29%

67% 71%

2016 2013

8%15%

92%85%

2016 2013

Południe Północ

In Poland, the services are provided by Deloitte Advisory sp. z o.o., Deloitte Polska Spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością Sp.k., Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o., Deloitte PP sp. z o.o., Deloitte Polska

Sp. z o.o., Deloitte Strategy and Research Sp. z o.o., Deloitte Business Consulting S. A., Deloitte Legal,

Pasternak, Korba i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza sp. k., Deloitte Services sp. z o.o. (jointly referred to as

“Deloitte Poland) which are affiliates of Deloitte Central Europe Holdings Limited. Deloitte Poland is one of

the leading professional services organizations in the country providing services in audit, tax advisory, legal,

strategic and technology consulting, as well as enterprise risk management and financial advisory through

over 1300 national and specialized expatriate professionals.

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by

guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity.

Please see www.deloitte.com/pl/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche

Tohmatsu Limited and its member firms.

© 2014 Deloitte Advisory Sp. z o. o.

www.deloitte.com/pl/cebankingoutlook