Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach w latach 1228-1525

Ze szczególnym uwzględnieniem ziemi chełmińskiej

Ziemia chełmińska – położenie geograficzne Na terenie dzisiejszego

województwa kujawsko-pomorskiego zlokalizowana jest kraina historyczna – ziemia chełmińska, która była kolebką tworzącego się w XIII w. na terenie Prus państwa zakonu krzyżackiego

Ziemia chełmińska – położenie geograficzne cd. Terytorium ziemi

chełmińskiej wyznaczają rzeki: od północnego zachodu (NW), zachodu (W) i południa (S) – Wisła, od południowego wschodu (SE) i wschodu (E) – Drwęca, a od północy (N) – Osa

Sprowadzenie Krzyżaków do Polski

Konrad książę Mazowsza (dzielnica Polski) w latach 20. XIII w. sprowadził na te tereny Krzyżaków, aby nawracali na chrześcijaństwo mieszkających na terenie Prus pogan

Pierwsze nabytki terytorialne zakonu krzyżackiego w Prusach W wyniku układów z Konradem mazowieckim,

Krzyżacy otrzymali w 1228 r. na wieczne posiadanie ziemię chełmińską i wieś Orłowo na Kujawach

W 1230 r. Konrad przekazał Zakonowi również tereny wokół Nieszawy na Kujawach

W wyniku tych nadań, naturalne granice ziemi chełmińskiej – Wisła i Drwęca, stały się jednocześnie granicami międzypaństwowymi

Pierwsze nabytki terytorialne zakonu krzyżackiego w Prusach cd. Tereny należące

do Zakonu były podzielone m.in. na komturstwa

Mapa przedstawia podział ziemi chełmińskiej i posiadłości krzyżackich na Kujawach na komturstwa

Rozwój terytorialny państwa zakonu krzyżackiego w Prusach (1308-1409) W 1308 r. Krzyżacy zajęli Pomorze Gdańskie, które

następnie w 1309 r. na mocy układu w Myśliborzu przeszło pod panowanie Zakonu. Od tej pory teren ten stał się integralną częścią państwa zakonnego

W 1309 r. stolicą państwa zakonnego został Malbork Dodatkowo Zakon sprawował czasowe zwierzchnictwo

nad innymi obszarami m.in. Kujawami, ziemią dobrzyńską i zawkrzeńską, które były częścią państwa polskiego. Tym samym na przestrzeni dziejów zmieniały się linie graniczne między państwami, ale miały one jedynie charakter tymczasowy

Rozwój terytorialny państwa zakonu krzyżackiego w Prusach (1308-1409) cd.

Zmiany terytorialne państwa zakonnego w I połowie XV w. W I połowie XV w. zakon krzyżacki prowadził liczne

wojny ze stroną polską i litewską. Wojna z lat 1409-1411 zakończona podpisaniem pokoju

w Toruniu (I pokój toruński) nie przyniosła znaczących zmian terytorialnych

Wojna z 1422 r. tymczasowo zmieniła granice między Polską a państwem Krzyżackim. Zgodnie z traktatem mełneńskim Zakon zwrócił Polsce obszar wokół Nieszawy oraz wsie na Kujawach

W 1431 r. Krzyżacy ponownie zajęli Nieszawę, ale w myśl pokoju z 1435 r. obszar ten na stałe wracał do Polski

Zmiany terytorialne po II pokoju toruńskim Wojna trzynastoletnia (1454-1466) zakończyła się w

1466 r. podpisaniem pokoju w Toruniu (II pokój toruński)

Polska odzyskała ziemię chełmińską, lubawską, Warmię i Powiśle

Do Polski wróciło Pomorze Gdańskie (tzw. Prusy Królewskie)

pozostałe terytoria pozostały w rękach Zakonu tworząc tzw. Prusy Zakonne lub Krzyżackie, które miały być zależne od Polski. Stolicą państwa krzyżackiego został Królewiec

Zmiany terytorialne po II pokoju toruńskim cd.

Ostatnia wojna Zakonu z Polską W latach 1519-1521 miała miejsce ostatnia wojna

(„wojna pruska”) zakonu krzyżackiego z Polską Głównym celem wojny było zmuszenie wielkiego

mistrza Albrechta Hohenzollerna do przestrzegania pokoju z 1466 r.

8 IV 1525 r. król Polski Zygmunt I Stary oraz Albrecht Hohenzollern podpisali w Krakowie traktat pokojowy. Terytoria obu państw nie uległy zmianie. Jednakże dawne Prusy Krzyżackie oficjalnie stały się lennem Polski i od tej pory nazywane były „księstwem pruskim” lub „Prusami Książęcymi”

Terytorium Polski, Litwy i Prus Książęcych z 1526 r.

Podstawowa literatura przedmiotu Biskup M., Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521,

Gdańsk 1993 Biskup M., Labuda G., Die Geschichte des Deutschen Ordens

in Preußen. Wirtschaft – Gesellschaft – Staat – Ideologie, Osnabrück 2000

Jóźwiak S., Powstanie i rozwój struktury administracyjno-terytorialnej zakonu krzyżackiego na Kujawach i w ziemi chełmińskiej w latach 1246-1343, Toruń 1997

Löwener M., Die Einrichtung von Verwaltungsstrukturen in Preußen durch den Deutschen Orden bis zur Mitte des 13. Jahrhunderts, Wiesbaden 1998

Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, red. M. Biskup, R. Czaja, Warszawa 2008

Prezentację wykonała: mgr Żaneta Bonczkowska